KAPITALIZM MONOPOLISTYCZNY- proces przemian w gospodarce państw rozwiniętych, prowadzący do coraz większej koncentracji i centralizacji kapitału i produkcji, powstania różnych form związków i przedsiębiorstw w II poł. XIX wieku.
REWOLUCJA- Świadome działania ludzi, grupy wydarzeń, określone konkretną datą.
INDUSTRIALIZACJA- rozwój produkcji przemysłowej, czyli produkcji o stosunkowo szerokim rynku zbytu, dokonywanej za pomocą maszyn, z pogłębiającym się podziałem pracy i specjalizacją.
Czynniki powodujące istnieje rewolucji przemysłowej:
Pojawienie się zasobów wolnej pod względem prawnym siły roboczej.
Akumulacja kapitału.
Rozszerzenie rynku zbytu.
Cechy postępu technicznego w okresie rewolucji przemysłowej:
Szybkie wdrażanie danego wynalazku.
Wysiłki nad dalszym udoskonalaniem narzędzi i metod produkcji.
II połowa XIX wieku- rozwój przemysłu chemicznego, elektrycznego, naftowego. Udoskonalenia obejmowały transport i łączność.
Wprowadzenie płodozmianu zamiast trójpolówki, upowszechnienie nawożenia, stopniowa mechanizacja.
Upowszechniła się uprawa kartofli, roślin pastewnych, buraków cukrowych, kukurydzy, rzepaku. Powstał przemysł spożywczy.
Do końca lat sześćdziesiątych XIX wieku- okres węgla i pary.
Ostatnie dekady XIX wieku do początków XX wieku- wiek ropy i elektryczności.
Fabryka zastąpiła manufakturę, system nakładczy, a także wyparła rzemiosło.
Zadaniem banków centralnych była emisja banknotów.
Cykl koniunkturalny – zjawisko występowania w gospodarce wahań różnych mierników ekonomicznych charakteryzujących poziom koniunktury, wokół rosnącego trendu wzrostu gospodarczego, analizowanego w długim okresie.
Kartele- porozumienia między przedsiębiorstwami danej branży, ustalające ceny sprzedaży, poziom produkcji i podział rynku.
Syndykaty- powoływały wspólne biuro organizujące sprzedaż.
Koncerny-jednoczące przedsiębiorstwa różnych branż, uczestniczące w wytwarzaniu produktu finalnego.
Trusty- najściślejsza forma związku przedsiębiorstw.
Imperializm- ekspansja militarna, polityczna, gospodarcza mocarstw w stosunku do reszty świata.
Krupp- założyciele koncernów produkujących stal i broń.
Rothschild- twórcy banków o zasięgu międzynarodowym.
Rockefeller- właściciele przedsiębiorstw przemysłu naftowego.
Carnegie-właściciel hut.
Teoria wolnego handlu i mechanizmu wolnej konkurencji samoregulującej całość gospodarki, wyrosła z doktryny leseferyzmu.
Teoria gospodarki regulowanej, wywodząca się z koncepcji merkantylizmu, uwzgledniająca m.in. protekcyjną politykę celną, udział państwa w inwestowaniu, role w zakresie regulowania stosunków pracy i ustawodawstwa socjalnego.
AUTARKIA- samowystarczalności gospodarcza danego państwa.
1864r.- zniesiono w Anglii cła przywozowe na zboże.
Procesy społeczne:
Dynamiczny wzrost liczby ludności.
Zwiększenie mobilności społeczeństwa.
Dokonanie procesu urbanizacji.
Kształtowała się nowa obyczajowość.
Thomas Malthus- „O ludności”