PIŁSUDSKI: ur 1867, studia lekarskie, zostaje zesłany na Sybir, 5 lat później wraca do Polski, spotyka się z socjalistami PPS. PPS dzieli się na starszych (Piłsudski) i młodych (socjaliści zbliżeni do socjalistycznej międzynarodówki) Piłsudski przedstawia opcje patriotyczną. 1904 Piłsudski występuje w Japonii z pismami propagandowymi. Chciał aby w Japonii powstały polskie legiony, ale nie zdziałał dużo. 19.11.1906 – IX zjazd PPS – rozłam, powstaje frakcja PPS Rewolucyjna na czele z Piłsudskim. 1908 r powołuje ZWC (Zwiazek Walki Czynnej) na czele K. Sosnkowski. Przed I wojną światową: Piłsudski tworzy Organizację strzelecką i dzięki temu zostaje komendantem głównym wszystkich organizacji wojskowych. Współpracuje z TKSSN (Tymczasowe Stronnictwo Skonfederowanych Stronnictw Narodowych) partia jest jego zapleczem politycznym dla wojskowych działań. 1910 – 1914 rozwija w Galicji Związek Strzelecki. Wybucha I wojna. Piłsudski ogłasza proklamację o utworzeniu Rządu Narodowego w W-wie, później rusza na Kielce, ale akcja załamuje się, Piłsudski uratowany przez konserwatystów krakowskich. 16.08.1914 zostaje założony Naczelny Komitet Narodowy (NKN). Brygady Piłsudskiego: I brygada- Piłsudski, II brygada – J. Haller, III brygada Stanisław Szeptycki. Rada Pułkowników: założona w kwietniu 1916 r przez Piłsudskiego. Nieoficjalna jednostka trzech półkowników tych brygad. 1915- ulokowanie brygad na Wołyniu. Akt 5 listopada: zapowiadał utworzenie Królestwa Polskiego, dzięki temu Piłsudski nie zrezygnował z Wojska Polskiego. Powstała Tymczasowa Rada Stanu. Kryzys Przysięgowy: legiony polskie pod dowództwem niemieckim, żołnierze musieli złożyć przysięgę na wierność cesarstwu niemieckiemu. Piłsudski odmawia, zostaje osadzony w Magdeburgu 21/22 lipca 1917 r, uwolniony 10 listopada 1918. 11 listopad 1918 – przejmuje władzę wojskową, 14 listopad 1918 – przejmuje całość władzy. Zostaje Naczelnikeim Państwa, później był zamach na jego życie, wycofuje się życia politycznego. Umiera w dzień rozpoczęcia przewrotu majowego 12 maja 1935.
DMOWSKI: ur 9 sierpnia 1864. 1875 gimnazjum w języku rosyjskim i zakłada STRAŻNICĘ, 1886 Uniwersytet Warszawski, wstępuje do organizacji studenckiej „ZET” założonej przez Balickiego (pierwsze zetknięcie z Narodową Demokracją) ZET istnieje do 1887. Rozpoczyna działalność polityczną: Rozwiązuje Ligę Polską i zakłada w jej miejsce Ligę Narodową w 1893, rozpoczyna wydawanie „Przeglądu Polskiego” od 1895 – 1905. W 1904 pojawia się w Japonii, przedstawia dwa memoriały: „Partie polityczne w Rosji” i „O znaczeniu sprawy polskiej w polityce trzech mocarstw rozbiorowych”. W 1907.07.10 dostaje się od drugiej dumy, zostaje przewodniczącym Koła Polskiego. 4.12.1926- zakłada w Poznaniu organizacje opartą na wzorcach faszystowskich Obóz Wielkiej Polski (OWP). 1933 OWP przestaje istniec całkowicie. Dmowski umiera 2 stycznia 1939. „Niemcy Rosja i Kwestia Polska” wydana jesienią 1908. Dmowski stawiał na współpracę z Rosją, gdyz ona według niego powinna wygrać rozgrywki polityczne wsparta sojuszem z Anglią i Francją. Niemcy są największym wrogiem Polski gdyż są najbardziej rozwinięci cywilizacyjnie, Niemcy mają dwie drogi ekspansji (zachód, austriacki). Niemcy zagrażają egzystencji Polski bo mogą ją zgermanizować, Rosjanie mogą tylko zagrozić samodzielności politycznej. Niemcy godzą w trzon etnicznie polskich ziem. Rosja zagraża tylko terenom kresowym. Niemcy podbijając wsch Europę mieli plan zniszczyć Polske, Rosja nie miała ani planów ani szans zniszczenia Niemiec. W Rosji po 1905 dokonuje się demokratyzacja, dzięki temu musi ona uwzględnić kwestię Polską. „Myśli Nowoczesnego Polaka” 1903 (zebranie materiałów ukazujących się w Przeglądzie Wszechpolskim od 1902). Jest się Polakiem na dobre i na złe. Prywatność jest podrzędna w stosunku do spraw polskich. Polska ma zły system edukacyjny. Polacy są wykształceni ale nie umieją myśleć po Polsku. Trzeba porzucić stereotyp narodu wybranego. Indywidualizm szlachecki nie może mieć miejsca. Polacy są bierni, jest to związane z panującym humanizmem i estetyzmem. Wszechpolskość. Patriotyzm nowoczesny. Jeśli naród Polski chce życ musi iść na przód.
HAKATA: od 1894, Niemieckie Towarzystwo Marchii Wschodniej, od nazwisk założycieli Hansemann, Kennenmann, Triedemann. KULTURKAMPF: od 1872 do końca lat 70. Odsunięcie duchowieństwa od wpływu na szkolnictwo, język niemiecki w szkołach, uzgadnianie stanowisk kościelnych z władzami zaboru, śluby cywilne udzielane przez niemieckich urzędników. GENERALNE GUBERNATORSTWO: 1915-1918 gdy państwa centralne zajęły Królestwo Polskie stworzyły GG składające się z ziem królestwa. 22.08.1915 utworzenie GG Warszawskiego gubernator Hans von Beseler, GG Lubelskie gubernator Karl von Kuka. WSZECHPOLSKOŚĆ: dążenie do połączenia w jedną całosć wszystkich ziem polskich, odnawiając więź narodową i równy status wszystkich obywateli narodowości polskiej niezależnie od ich pochodzenia i zamożnosci. POWSTANIA ŚLĄSKIE: I powstanie Śląskie pod wodzą Alfonsa Zgrzebnioka 17-26.08.1919, powstanie zostało stłumione, jedyny osiagnięty cel to ogłoszenie amnestii. II powstanie śląskie 19/20.08.1920 pod dowództwem Wojciecha Korfantego wymierzone w niemiecką dominacje we władzach administracji i bezpieczeństwa. Cele zostały osiągnięte, Korfanty w tymczasowej administracji i udział w organach bezpieczeństwa, polepszenie się sytuacji dla polaków. 2/3.05.1921 III powstanie śląskie. Powstańcy opanowali dużą część terytrium plebiscytowego, aż do Odry. 21.05.1921 Niemcy zdobywają górę Św Anny, 5.07.1921 podpisano zawieszenie broni, 12.10.1921 Rada Ligi Narodów podejmuje decyzję o podziale Górnego Śląska. Polska otrzymała powiaty: katowicki, lubliński, pszczyński, rybnicki, świętochłowicki, tarnogórski. POKÓJ RYSKI: 18.03.1921 podpisano traktat pokojowy pomiędzy Polską a Rosyjsko-Ukraińską SRR. Postanowienia: granice na linii Dziona-Dokszyce-Słucz-Ostróg-Zbrucz, obie strony gwarantowały prawa w dziedzinie kultury, szkolnictwa, swobody wyznaniowej. Polska miała otrzymać zwrot dóbr kulturalnych wywiezionych po 1772. Polska miała otrzymac 30 mln rubli za udział ziem polskich w gospodarce Imperium Rosyjskiego.
RZĄD OCALENIA NARODOWEGO: 24.07.1920 ustąpił gabinet Grabskiego. Piłsudski powołał nowy rząd, premierem został Witos a jego zastępcą Daszyński. 17.08.1920 spotkanie polaków i bolszewików w Mińsku. BITWA WARSZAWSKA: dowodził Tadeusz Roznadowski 12-15.08.1920 decydująca bitwa o Warszawę. BITWA NAD NIEMNEM I ROZEJM: 20-26.09.1920 wojska polskie pobiły armię bolszewicką. 12.10.1920 delegacja Polska i bolszewicka podpisują rozejm w Rydze.
PARTIE POLITYCZNE: I Proletariat (1882-1886), II Proletariat (1888)-> SDKP (Socjaldemokracja Królestwa Polskiego 1893)-> SDKPiL (Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy 1900)-> SDPRR (Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji 1906), KPRP (Komunistyczna Partia Robotnicza Polski 1918), ZRP (Związek Robotniczy Polski 1889), PPS Kraj 1893-> PPS Lewica 1906 i PPS Frakcja Rewolucyjna-> 1909 PPS, Galicyjska PSD (Partia Socjaldemokratyczna 1892)-> PPSD Galicji i Śląska Cieszyńskiego 1897->PPS 1919, PPS Zaboru pruskiego 1893 (niezależna od SPD w 1913)->PPS 1919. 1897 SNDD Stronnictwo Narodowo Demokratyczne, przywódca Dmowski. ZWC 1908 (Związek Walki Czynnej) Piłsudski i Sosnkowski na czele.
RUCH NACJONALISTYCZNY: ZET (Związek Młodzieży Polskiej 1887)-> Fronda Niepodległościowa (1908)-> ZET+NZR+ZARZEWIE 1909->NRP 1920. Liga Polska 1887-> Liga Narodowa1893-> SND zaboru rosyjskiego 1897, SND zaboru pruskiego 1909, SND zaboru austriackiego 1905 wszystkie trzy przekształcają się w ZLN w 1919.
MAŁA KONSTYTUCJA: 20.02.1919 Piłsudski złożył swój urząd, jednak sejm powierzył mu kontynuowanie obowiązków naczelnika państwa aż do uchwalenia konstytucji. Władza ustawodawcza w rękach Sejmu, naczelnik i naród najwyższym wykonawcą uchwał sejmowych. POWSTANIE WIELKOPOLSKIE: 8.01.1919 władzę na wyzwolonym terenie przejęła Naczelna Rada Ludowa, wojskami powstańców dowodził Stanisław Taczak a od 16.01.1919 gen Józef – Dowbór – Muśnicki. 16.02.1919 przerwano walki, obszar wyzwolony znalazł się pod kontrolą NRL, jednak o jego losie miała rozstrzygnąć konferencja pokojowa. RZĄD MORACZEWSKIEGO: 21.11.1918 rząd Moraczewskiego ogłosił manifest do narodu. Akcentował ludowy charakter władzy, zapowiadał reformę rolną i nacjonalizację przemysłu , 8 godzinny dzień pracy i ubezpieczenia chorobowe, wybory pięcioprzymiotnikowe. 16.12.1918. Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy oraz PPS Lewica łączą się w Komunistyczną Partię Robotniczą Polski. SYTUACJA W ZABORZE PRUSKIM: lipiec 1918 powstaje Centralny Komitet Obywatelski działający w porozumieniu z paryskim KNP. 10.11.1918 CKO ujawnia się jako Naczelna Rada Ludowa. SYTUACJA W GALICJI: 19.10.1918 powołano do życia polską Radę Narodową Księstwa Cieszyńskiego. 28.10.1918 powstaje w Krakowie Polska Komisja Likwidacyjna, przywódcą zostaje Witos. RZĄD LUBELSKI: 6/7.11.1918 powstaje w Lublinie Tymczasowy Rząd Lubelski Republiki Polskiej z Daszyńskim na czele. Rząd składał się z członków PPS< PPSD, PSL Wyzwolenie, Radykalnej Inteligencji, Konwent Piłsudskiego. KONSOLIDACJA PAŃSTWA 1918-1921: 03.10.1918 Rada Regencyjna powołuje nowy rząd Józefa Świerzńskiego, 10.11.1918 Piłsudski wraca do kraju zwolniony z Magdeburga, 11.11.1918 dekret Rady Regencyjnej o przekazaniu mu władzy nad wojskiem. 14.11.1918 rozwiązuje się Rada Regencyjna oddając pełnię władzy Piłsudskiemu nad tworzącym się aparatem państwa. POKÓJ BRZESKI: 03.10.1918.
KOMITET NARODOWY W PARYŻU: organizowane oddziały Polskie podporządkowane Komitetowi Narodowemu Polskiemu w Paryżu powstałemu 15.081917, na jego czele stanął Dmowski. RADA REGENCYJNA: 26.08.1917 rozwiązała się Tymczasowa Rada Stanu, 12.09.1917 cesarze Austrii i Niemiec powałi w Warszawie Radę Regencyjną jako najwyższą władzę tymczasową w Królestwie Polskim do czasu objęcia tronu przez króla lub regenta. Skład RR: arcybiskup Warszawski Aleksander Kakowski, Zdzisław Książe Lubomirski, Józef Ostrowski prezesem RR został Jan Kucharzewski. PAŃSTWO PRZYWIŚLAŃSKIE: ta nazwa została nadana Królestwu Polskiemu w 1888, była konsekwencją powstania styczniowego. TRÓJPRZYMIERZE: Niemcy, Austrowęgry, Włochy. TRÓJPOROZUMIENIE: Francja, Wielka Brytania, Rosja. KWESTIA POLSKA: 16.08.1914. powstał w Krakowie Naczelny Komitet Narodowy z Juliuszem Leo na czele. Miał być najwyższą władzą Polaków w Galicji. 25.11.1914 w Warszawie powstał Komitet Narodowy z Zygmuntem Wielopolskim na czele, opierający swe nadzieje w Rosji. 05.08.1915 w Warszawie powstał Centralny komitet obywatelski ze Zdzisławem ks. Lubomirskim na czele. AKT 5 LISTOPADA: 5.11.1916 ogłoszono odezwę cesarzy Niemiec i Austro-Węgier. Odezwa ta traktowała o utworzeniu państwa polskiego. Akt zawierał stwierdzenie: z ziem Królestwa Polskiego miało zostać utworzone nowe państwo, państwo miało być samodzielne z dziedziczną monarchią, ustrój konstytucyjny, współpraca ze sprzymierzonymi mocarstwami, nakazano polakom wstąpienie do wojska, nie określono stopnia suwerenności państwa. 14.01.1917 jako konsekwencja aktu powstaje w Warszawie Tymczasowa Rada Stanu z Wincentym Niemojewskim na czele, komisja wojskową TRS miał kierować Piłsudski. 28.03.1917 powołano do życia w Piotrogrodzie Komisję Likwidacyjną do spraw królestwa Polskiego z Aleksandrem Lednickim na czele.