Podstawowe problemy filozofii I

Bogdan Banasiak

PODRĘCZNIKI:

• Władysław Tatarkiewicz "Historia filozofii"

• Ajdukiewicz "Zagadnienia i kierunki filozofii"

• Kasprzyk i Węgrzewski "Wprowadzenie do filozofii"

• Anzenbacher "Wprowadzenie do filozofii"

• "Mały słownik pojęć i terminów filozoficznych"

• Jacek Migasiński "Filozofia nowożytna"

Filozofia - to, co uprawiają/li filozofowie

Wywodzi się z Grecji VIII/VIIw p.n.e.

Phileos=miłuję, sofia=mądrość ->> umiłowanie mądrości, szukanie mądrości, bycie w drodze

"Scio nihil scire"- "Wiem, że nic nie wiem"
Socrates

Filozofia rodziła się w dialogu, rozmowie, polemice

gr. polemos = spór

Ale nie w udowadnianiu drugiej stronie, że nie ma racji, tylko w dowiadywaniu się czegoś od drugiej osoby.

METAFIZYKA - 1) filozofia (ogólnie) w średniowieczu pewnien mnich uporządkował pisma Arystotelesa. Pierwsze o filozofii, drugie o fizyce. A więc pierwsze nazwał metafizyką.

2) w koncepcji Marksistowskiej - sposób myślenia odmienny od dialektycznego. Myślenie statyczne, trochę wsteczne.

ONTOLOGIA - teoria bytu. Co jest, jakie to coś jest i dlaczego jest, jak działa.

_______________________________________________________________________________________

T.:Siatka kartograficzna filozofii.

ONTOLOGIA

1) Czy bytem źródłowym (pierwszym) jest byt o charakterze idealnym, czy materialnym?
- czy na początku był duch, czy materia?

MATERIALIZM

bytem źródłowym (i jedynym) jest jakiś byt o char. materialnym.

Istnieje tylko jeden rodzaj bytu - materia.

Trzy typy materializmu:

• Materializm naiwny (Tales) - źródłem materii jest woda
  naiwny - bo grecy szukali podstawy rzeczywistości w żywiołach, w tym, co doświadczalne

• Materializm mechanistyczny (Newton) - całość rzeczywistości sprowadza się do zasad mechaniki. Mechanika jako narzędzie objaśniania rzeczywistości.
  dzieło "Człowiek maszyna"

• Materializm dialektyczny (Marks, Engels) - dynamiczne postrzeganie świata - zderzanie się przeciwieństw. Byty należy badać w ich środowisku.

IDEALIZM

Trzy odmiany idealizmu:

• Twórcą idealizmu obiektywnego jest Platon - bytem źródłowym jest byt o charakterze niematerialnym. Świat idei - świat wzorca, świat pierwotny, z którego wywodzi się wtórny świat materialny.

• Idealizm subiektywny (bp Berkeley XVII/VIIIw.) - źródłowy byt jedyny o charakterze idealnym
  Subiektywne jest wszystko oprócz bytu źródłowego.

• Idealizm absolutny (Haegel) - źródłowy świat ducha i świat przyrody (jak gdyby dwa rodzaje bytu)

REALIZM UMIARKOWANY

Twórcą jest Arystoteles

Koncepcja zasadniczo materialistyczna z jednym elementem bytu materialnego.

Przyczyna - na której podstawie wnioskujemy o skutku. Badanie rzeczywistości na bazie ciągu przyczynowo-skutkowego.

Regresus at ... infinitis - cofanie się w nieskończoność, które Arystoteles przerywa, wskazując początek, pierwszego Poruszyciela.

2) Pytanie o ilość bytów źródłowych.

MONIZM - jest jeden byt źródłowy

• charakter idealistyczny (Platon)

• charakter materialistyczny (Tales)

DUALIZM - zakłada istnienie dwóch bytów źródłowych.

• dualizm skrajny - św. Augustyn, Kartezjusz

• dualizm umiarkowany - św. Tomasz z Akwinu, Platon

Augustyn i Tomasz z Akwinu - relacja Boga wobec świata. Augustyn - Bóg ciągle trzyma puls. Zdaniem Tomasza Bóg nie musi interweniować w dzieje świata po tym, jak już go stworzył.

Platon i Kartezjusz - człowiek jest złożeniem duszy i ciała. U Platona oddziaływania między ciałem a duszą są bardzo silne. ... in corpore sana - chcąc się doskonalić duchowo, trzeba zacząć od ciała.

Zdaniem Kartezjusza nie ma żadnego związku między duszą i ciałem. Ciało - rozciągłość, dusza - myślenie.

PLURALIZM - wielość bytu. Może być określona lub nieskończona:

• zorientowany materialistycznie - Entedogles - ogień, ziemia, woda i powietrze - korzenie Wszechrzeczy, wywodzi się z nich wszystko na świecie.

• zorientowany idealistycznie - Leibniz - świat, to nieskończona wielość odrębnych światów (monad) - pogląd infinitystyczny

EPISTEMOLOGIA

- możliwości poznawcze człowieka

I. Pytanie o możliwość dotarcia do rzeczywistości obiektywnej

1. idealizm epistemologiczny

   1. immanentyzm - bp.Berkley - to, co poznajemy ma charakter wewnętrzny - jeśli coś widzimy, to wnioskujemy, że to istnieje naprawdę. Materia nie istnieje, a to, co postrzegam, to wyłącznie wytwór mojej świadomości. Bóg jest permamentym obserwatorem - dzięki niemu wiemy, że to, do czego się odnosimy (bez względu na to, ile razy) - zawsze jest tym samym. "to ciągle ten sam stół" :-)
      idealizm subiektywny - solipsyzm - wszystko jest treścią mojej świadomości

2. transcendentalizm – I.Kant - "z rzeczy poznajemy a priori (z góry) tylko to, co sami w nie wkładamy". I na poziomie zmysłów i na poziomie umysłu człowiek sam porządkuje informacje. To my sami konstruujemy poznanie. Efekt naszego poznania jest naszą własną konstrukcją.
   
   

1. realizm epistemologiczny - w procesie poznania bez problemu docieramy do obiektywnie istniejącej rzeczywistości. Arystoteles, Tomasz z Akwinu, niektórzy materialiści

II. Pytanie o granice poznania.

• optymizm teoriopoznawczy - nie ma ograniczeń

• agnostycyzm - Hune, Kant - w procesie poznania pewne granice występują.

  • Hune - nie możemy poznać, czy świat jest przyczynowo-skutkowy, czy nie.

  • Kant - pokazuje dwoistość rzeczywistości

phenomena (zjawiska)

noumena (rzeczy same w sobie) - są z zasady niepoznawalne

• sceptycyzm - w procesie poznania wsytępują różne ograniczenia

nie powinniśmy formuować sądów apodyktycznych (niepodważalnych), najlepiej się zdystansować i powstrzymać od wydawania sądów. .

• Kartezjusz - sceptycyzm metodologiczny - używa argumentów sceptyckich, aby odrzucić to co niepewne, chwiejne, ale też poszukać tego, co niepodważalne.
  hipoteza złego demona

III Kwestia źródeł poznania.

EMPIRYZM - najważniejszym źródłem poznania są zmysły (doświadczenie).

RACJONALIZM - źródłem poznania prawdziwego jest rozum.

Natywizm - pogląd, zgodnie z którym człowiek przychodzi na świat juz wyposażony w pewną wiedzę wrodzoną (Platon, Kartezjusz)

IRRACJONALIZM - (Plotyn) stanowisko zgodnie z którym źródłem poznania nie jest ani empiryzm ani racjonalizm.Poznanie osiągamy w olśnieniu, oświeceniu, bezpośrednio. W stanie ekstatycznym.

Bergson - intuicja występuje w każdym poznaniu typu empirycznego i racjonalnego. Irracjonalizm zawsze towarzyszy poznaniu.