1. Niemcy są państwem federalnym o systemie kanclerskim, składającym się z 16 landów, posiadających dość dużą autonomię. Mają one osobne parlamenty i rządy. Kompetencje władz federalnych określa konstytucja. Uprawnienia głowy państwa, czyli prezydenta (obecnie Horst Köhler), są mocno ograniczone. Prezydent pełni rolę symbolu jedności państwa i funkcje reprezentacyjne. Wybierany jest na 5-letnią kadencję przez Zgromadzenie Związkowe (tworzą go posłowie wybrani do Bundestagu i przedstawiciele parlamentów landów). Akty wydawane przez prezydenta wymagają kontrasygnaty. Prezydent wskazuje także kandydata na kanclerza. Ma prawo rozwiązania parlamentu, ale jedynie w ściśle określonych przypadkach. Parlament składa się z Bundestagu i Bundesratu. Deputowani (656) do pierwszej z izb wybierani są w wyborach powszechnych. W Bundesracie zasiada 68 przedstawicieli rządów poszczególnych landów. Bundestag ma większe uprawnienia w dziedzinie tworzenia prawa. To on uchwala m. in. konstytucję. Bundesrat może zablokować proces legislacyjny stosując prawo weta zawieszającego. W systemie kanclerskim szczególna rola przypada szefowi rządu – kanclerzowi (obecnie Angela Merkel). Tworzy on rząd, kieruje jego pracami, może również zdymisjonować ministra, co do którego stracił zaufanie. Parlament nie ma możliwości odwołania danego ministra z zajmowanego przez niego stanowiska. Istnieje możliwość (w praktyce dość trudna do zrealizowania) obalenia rządu w drodze uchwalenia konstruktywnego wotum nieufności, ze wskazaniem nowego kandydata na kanclerza.
Czechy są państwem o ustroju parlamentarnym. Prezydent (obecnie Vaclav Klaus) jest wybierany przez parlament na 5 lat. Powołuje i odwołuje premiera, reprezentuje państwo na arenie międzynarodowej. Ma także prawo do rozwiązania Izby Deputowanych. Organem władzy wykonawczej jest także rząd na czele z premierem. Aby móc działać rząd musi uzyskać wotum zaufania od parlamentu. Władzę ustawodawczą pełni dwuizbowy parlament. Niższa izba parlamentu, zwana Izbą Deputowanych, składa się z 200 posłów. Wyższa izba – Senat, składa się z 81 senatorów, wybieranych na 6-letnią kadencję (co dwa lata zmienia się 1/3 składu Senatu).
Słowacja jest republiką o ustroju parlamentarno-gabinetowym. Władzę wykonawczą sprawuje prezydent (obecnie Ivan Gašparovič) wybierany na 5-letnią kadencję w wyborach powszechnych. Pełni on rolę zwierzchnika sił zbrojnych, ratyfikuje międzynarodowe umowy, powołuje ambasadorów. Wskazuje także kandydata na premiera oraz mianuje poszczególnych ministrów. Posiada inicjatywę ustawodawczą i prawo weta. Ma prawo rozwiązania parlamentu zgodnie z przepisami określonymi w konstytucji. Władzę wykonawczą sprawuje również rząd kierowany przez premiera (obecnie Robert Fico). Aby móc działać rząd musi uzyskać poparcie jednoizbowego parlamentu – Rady Narodowej (składa się ze 150 deputowanych). System polityczny Słowacji przewiduje procedurę odwołania prezydenta i rządu przez społeczeństwo w drodze referendum.
24 sierpnia 1991 r. Ukraina odzyskała niepodległość jako republika. W czerwcu 1996 r. została uchwalona konstytucja, zgodnie z którą władzę wykonawczą pełni prezydent (obecnie Wiktor Juszczenko) powoływany na 5-letnią kadencję w wyborach powszechnych. Organem władzy wykonawczej jest także rząd na czele z premierem (tzw. Gabinet Ministrów). Na wniosek prezydenta, przez parlament Ukrainy – Rada Najwyższa Ukrainy, jest powoływany premier (obecnie Wiktor Janukowycz). Konstytucja określa odpowiedzialność premiera przed prezydentem. Parlament Ukrainy jest jednoizbowy i liczy 450 deputowanych.
Rada Najwyższa, białoruski parlament, uchwaliła odzyskanie przez Białoruś niepodległości w lipcu 1990 r. Jednak dopiero po rozpadzie ZSRR w 1991, państwo to odzyskało suwerenność. W 1994 r. ustrój białoruski został przekształcony w republikę prezydencką, na czele której stanął Aleksander Łukaszenko. System ten ma bardzo wyraźne cechy systemu autorytarnego. Urząd premiera sprawuje Siargiej Sidorski.
Litwa. Zgodnie z konstytucją, która weszła w życie 6 listopada 1992 r. władzę wykonawczą sprawuje prezydent i rząd. Prezydent (obecnie Valdas Adamkus) jest wybierany w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję. Jest reprezentantem Litwy w kontaktach międzynarodowych, wskazuje kandydata na premiera, mianuje dowódcę sił zbrojnych, ma prawo weta wobec uchwał parlamentu. Prezydent jest odpowiedzialny przez litewskim parlamentem. Drugim filarem władzy ustawodawczej jest rząd na czele z premierem (obecnie Gediminas Kirkilas), który jest odpowiedzialny przed parlamentem. Do jego głównych zadań należy wykonanie budżetu oraz kształtowanie polityki zagranicznej. Parlament litewski (Seimas) jest jednoizbowy i składa się ze 141 deputowanych, wybieranych na 4-letnią kadencję. Do kompetencji parlamentu należy tworzenie nowych ustaw, zatwierdzanie rządu i kontrola nad nim, zarządza wybory prezydenckie oraz powołuje specjalnych Kontrolerów Państwowych, sprawujących nadzór nad majątkiem państwa.
Rosja jest państwem federacyjnym o ustroju mieszanym (półprezydenckim). Władzę wykonawczą pełni prezydent (obecnie Władimir Putin), wybierany jest w wyborach powszechnych na 4-letnią kadencję. Uprawnienia prezydenta są dość szerokie. Ma między innymi możliwość wydawania dekretów z mocą ustawy, jest zwierzchnikiem sił zbrojnych, najwyższym gwarantem swobód obywatelskich. Prezydent po uzgodnieniu z Dumą Narodową powołuje premiera, a na jego wniosek cały przyszły rząd. Władzę ustawodawczą sprawuje dwuizbowy parlament (Zgromadzenie Federalne), składający się ze Rady Federacji (izba wyższa) i Dumy Państwowej (izba niższa). Do Dumy Państwowej wybieranych jest 450 deputowanych na 4-letnią kadencję. Rada Federacji jest tworzona przez 178 deputowanych (po dwóch przedstawicieli spośród 89 podmiotów federacji oraz po jednym reprezentancie władzy wykonawczej i ustawodawczej).
W Wielkiej Brytanii obowiązuje system gabinetowo-parlamentarny. Wielka Brytania jest monarchią parlamentarną. Tron królewski jest dziedziczny. Od 1952 r. zasiada na tronie angielskim Elżbieta II z dynastii Windsor. Jest ona głową państwa i głową kościoła anglikańskiego. Do kompetencji monarchy należy: zwoływanie i rozwiązywanie parlamentu, powoływanie i dymisjonowanie ministrów, powoływanie premiera, zawieranie i ratyfikowanie umów międzynarodowych, wypowiadanie wojny, prawo łaski, nadawanie tytułów szlacheckich. W praktyce jednak królowa nie może urzeczywistnić swych kompetencji. Monarcha nie ponosi odpowiedzialności za akty prawne wydawane przez siebie. Ponosi ją odpowiedni minister, który je podpisał (kontrasygnata). Królowa pełni rolę reprezentacyjną i integrującą brytyjskie społeczeństwo i państwo. Brytyjski parlament jest dwuizbowy i składa się z Izby Lordów (izba wyższa) i Izby Gmin (izba niższa). Izba Gmin wybierana jest w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję, przez obywateli posiadających czynne prawo wyborcze (ukończony 18 rok życia). Izba Lordów nie jest wybierana. Zasiadają w niej osoby posiadające tytuł dziedziczny (nie niższy niż tytuł barona) oraz osoby, którym tytuł barona został nadany bez prawa dziedziczenia, a także lordowie duchowni i lordowie z powołania, wyznaczeni przez królową. Zadania Izby Gmin koncentrują się na spełnianiu funkcji ustawodawczej oraz kontrolnej w stosunku do rządu. Inicjatywę ustawodawczą posiadają jedynie członkowie parlamentu. Cechą charakterystyczną brytyjskiego systemu politycznego jest oddzielenie pojęć rządu i gabinetu. Rząd liczy około 100 osób. W skład natomiast gabinetu wchodzi premier i 20 ministrów. Rząd w pełnym składzie nigdy się nie zbiera. Zasadnicze decyzje w sprawach państwowych podejmowane są przez gabinet. To on kieruje całością aparatu państwowego, polityką zagraniczną, przygotowuje projekty ustaw. Politycznie rząd jest odpowiedzialny przed Izbą Gmin. Gabinet tworzy partia, która w wyborach zyskała większość głosów. Jej lider zostaje premierem. Gabinet może zaproponować królowej w dowolnym czasie rozwiązanie parlamentu. Relacje ustrojowe pomiędzy parlamentem a gabinetem, wskazują na przewagę tego ostatniego, stąd też nazwa brytyjskiego systemu – gabinetowo-parlamentarny.
Stany Zjednoczone są państwem federacyjnym o ustroju prezydenckim. Na czele państwa stoi prezydent, który łączy stanowisko głowy państwa oraz szefa rządu, bowiem w systemie prezydenckim nie występuje stanowisko premiera. W skład gabinetu kierowanego przez prezydenta wchodzi 11 sekretarzy. Prezydent ma prawo do wydawania własnych aktów prawnych (rozporządzeń, zarządzeń, dyrektyw i wojskowych rozkazów). To on zawiera umowy międzynarodowe (za zgodą Senatu). Jest głównodowodzącym sił zbrojnych. Ponosi odpowiedzialność prawną i może być usunięty z zajmowanego stanowiska w drodze procedury impeachmentu. Prezydent USA jest wybierany na 4 lata, wybory mając charakter pośredni, a w głosowaniu biorą udział elektorzy, wybierani wcześniej przez wyborców. Kongres USA składa się z dwóch izb: Izby Reprezentantów i Senatu. W Izbie Reprezentantów zasiada 435 kongresmenów, którzy są wybierani na dwuletnią kadencję. Senat liczy 100 senatorów, którzy są reprezentantami poszczególnych stanów. Kadencja tej izby trwa 6 lat, ale do dwa lata jest zmieniana 1/3 jej składu. Kongres posiada władzę ustawodawczą.
Współczesne Włochy są republiką parlamentarną, której ustrój określiła konstytucja z 1947 r. Jest to państwo unitarne o dość dużej autonomii przyznanej władzom lokalnym. Prezydent republiki włoskiej (obecnie Giorgio Napolitano) jest wybierany na 7 lat przez obie izby zgromadzenie elektorów, które tworzą parlamentarzyści i delegaci z poszczególnych regionów. Prezydent mianuje urzędników na określone stanowiska państwowe, powołuje sędziów, ratyfikuje międzynarodowe umowy, jest głównodowodzącym sił zbrojnych. Prezydent zwołuje pierwsze posiedzenie izby, ogłasza termin wyborów, ma prawo rozwiązać jedną bądź obie izby parlamentu. Powołuje premiera a na jego wniosek ministrów. Nie ponosi odpowiedzialności politycznej, a jedynie konstytucyjną i karną. Do zadań rządu należy kierowanie polityką zagraniczną państwa, koordynowanie działalności poszczególnych resortów oraz państwowej administracji, dbanie o porządek publiczny. Za swoją działalność rząd ponosi polityczną odpowiedzialność przed parlamentem. W sytuacjach wyjątkowych rząd ma prawo wydać dekret z mocą ustawy, który jednak do 60 dni musi zostać zatwierdzony przez parlament. Urząd premiera Włoch pełni obecnie Romano Prodi. Włoski parlament składa się z dwóch izb: Izby Deputowanych i Senatu. W pierwszej z nich, w izbie niższej, zasiada 630 deputowanych, a w izbie wyższej 315 senatorów. Parlament pełni funkcje ustawodawczą, zatwierdza budżet przedstawiony przez rząd, ogłasza stan wojny. Ma prawo do sprawowania kontroli nad rządem
We Francji występuje system mieszany, który ukształtował się za rządów prezydenta Charlesa de Gaulle’a. Prezydent w tym systemie cieszy się najwyższym autorytetem. Parlament nie zajmuje dominującej pozycji. Władzę wykonawczą sprawuje prezydent (obecnie Nicolas Sarkozy) oraz rząd. Prezydent republiki francuskiej wybierany jest na 7-letnią kadencję w bezpośrednim głosowaniu, uprawnionych do tego obywateli. Do jego kompetencji należy powoływanie premiera, przewodniczenie obradom rządu, pełnienie roli zwierzchnika sił zbrojnych, prawo do rozwiązania Zgromadzenia Narodowego, mianowanie sędziów oraz prawo łaski. Prezydent ma pełną kontrolę nad działalnością rządu. Ponosi konstytucyjną odpowiedzialność za naruszenie prawa przed Wysokim Trybunałem Sprawiedliwości. Rząd tworzą ministrowie oraz sekretarze stanu. Rząd jest odpowiedzialny za politykę zagraniczną, kieruje także państwową administracją. Za swoje działania jest odpowiedzialny przed Zgromadzeniem Narodowym. Urząd premiera Francji pełni obecnie François Fillon. Parlament Francji składa się z dwóch izb: ze Zgromadzenia Narodowego i Senatu. Zgromadzenie Narodowe wybierane jest na okres 5 lat i składa się z 490 deputowanych. Izba Wyższa, czyli Senat reprezentuje terytorialne wspólnoty republiki francuskiej, a więc poszczególne gminy, departamenty i terytoria. Senatorzy wybierani są na okres 9 lat, a wybory przeprowadza się w poszczególnych departamentach. Konstytucja zmniejszyła rolę parlamentu i jego kompetencje. Zredukowano jego ustawodawcze uprawnienia. Zadaniem parlamentu jest sprawowanie kontroli nad rządem.
Belgia jest monarchią konstytucyjną i państwem federacyjnym. Głową państwa jest król Albert II. On wskazuje kandydata na urząd premiera. Ma także prawo rozwiązania rządu. Posiada inicjatywę ustawodawczą, jego akty prawne wymagają kontrasygnaty właściwego ministra, ogłasza stan wojny, jest głównym dowódcą armii. Władzę wykonawczą pełni również rząd na czele z premierem (obecnie Guy Verhofstadt). Jest on odpowiedzialny przed królem i parlamentem. Parlament belgijski liczy dwie izby: Izba Reprezentantów i Senat. W pierwszej zasiada 150 deputowanych, w Senacie natomiast 71 senatorów częściowo wybieranych w wyborach ogólnych, jak i desygnowanych przez rady prowincjonalne
Holandia jest monarchią konstytucyjną. Władzę monarszą pełni obecnie królowa Beatrix. Posiada ona prawo do powoływania premiera. Wygłasza także orędzie coroczne, w którym przestawia założenia polityki realizowanej przez rząd. Kierowaniem polityką zagraniczną i wewnętrzną zajmuje się rząd na czele z premierem. Obecnie ten urząd pełni Jan Peter Balkenende. Władzę ustawodawczą sprawuje dwuizbowy parlament składający się z izby niższej – Stanów Generalnych oraz z izby wyższej – Senatu. Ta ostatni izba pełni głównie funkcje reprezentacyjną.
W Irlandii panuje demokracja parlamentarna. Władza wykonawcza należy do prezydenta, wybieranego na 7-letnią kadencję w głosowaniu powszechnym, uprawnionych do tego obywateli. Obecnie urząd prezydenta sprawuje Mary McAleese. Prezydent mianuje premiera na wniosek niższej izby parlamentu. Jest także reprezentantem narodu i państwa w kontaktach międzynarodowych, a także strażnikiem konstytucji. Drugim organem władzy wykonawczej jest rząd i premier (obecnie Bertie Ahern). Parlament irlandzki jest dwuizbowy i składa się z: izby niższej (Dáil Éireann) wyłanianej w wyborach bezpośrednich i składającej się z 166 posłów oraz z izby wyższej (Seanad Éireann), liczącej 60 członków. Ta ostatnia izba parlamentu pełni rolę doradczą w stosunku do działań podejmowanych przez niższą izbę.
W systemie parlamentarnym zasadniczą rolę ustawodawcy odgrywa parlament. Posiada także uprawnienia do sprawowania kontroli nad rządem oraz rozstrzyga o budżecie państwa. Władzę wykonawczą sprawują prezydent i rząd.
Prezydent jest wybierany w wyborach powszechnych przez uprawionych do tego obywateli państwa. Jego rola jest ograniczona. Prezydent jest odpowiedzialny za powołanie rządu, bowiem to on wskazuje kandydata na premiera (jednak nie może tego zrobić wbrew woli większości parlamentarnej, innymi słowy nie może wskazać na kandydata innej osoby niż lider partii, która zwyciężyła w wyborach parlamentarnych).
Rząd jest powoływany przez prezydenta na wniosek premiera. Aby móc sprawować swoją funkcję rząd musi otrzymać wotum zaufania od parlamentu. Z chwilą gdy rząd nie otrzyma wotum zaufania musi podać się do dymisji. Za swoją działalność rząd ponosi solidarnie odpowiedzialność polityczną przed parlamentem. Ten sprawuje wobec rządu funkcję kontrolną.
Głowa państwa, czyli prezydent nie ponosi odpowiedzialności politycznej za swoje decyzje. Ponoszą ja natomiast poszczególni członkowie rządu (ministrowie), bowiem mogą zostać odwołani jeśli parlament utraci do nich swoje zaufanie. Prezydent, rząd oraz inne organy sprawujące najwyższą władzę w państwie, ponoszą odpowiedzialność konstytucyjną. O tym czy wymienione wyżej organy władzy w swoich działaniach złamały konstytucję bądź ustawy decyduje Trybunał Konstytucyjny.
Dominacja parlamentu nad rządem w tego typu systemie politycznym bardzo często jest przyczyną konfliktów i napięć. Z tego choćby względu, że zaczyna sobie uzurpować władzę do sprawowania także władzy wykonawczej. W wielu krajach, gdzie obowiązuje system parlamentarny został on nieco zmodyfikowany w kierunku zapewnienia bardziej niezależnej pozycji rządowi. Możemy więc wyróżnić system parlamentarno-gabinetowy, system parlamentarno-komitetowy i system kanclerski.
System parlamentarno-gabinetowy wykształcił się w XVIII i XIX wieku. Współcześnie występuje w większości krajów europejskich, np. we Włoszech, w Wielkiej Brytanii czy Holandii. W tym systemie politycznym rząd na czele z premierem jest powoływany przez głowę państwa. Odpowiedzialność polityczną przed parlamentem ponosi tylko rząd. Prezydent ma możliwość skrócenia kadencji parlamentu. Również i rząd ma wpływ na skrócenie jego kadencji prze upływem terminu konstytucyjnego. Do zadań głowy państwa należą funkcje reprezentacyjne i ceremonialne. Prezydent wskazuje kandydata na premiera i ogłasza termin przedterminowych wyborów.
System parlamentarno-komitetowy obowiązuje w Szwajcarii. W tym systemie parlament sprawuje władzę wykonawczą i ustawodawczą. Także parlament, a nie głowa państwa, powołuje rząd. Rząd jest politycznie odpowiedzialny przed parlamentem. W systemie parlamentarno-komitetowym nie można odwołać ministra, może on jedynie ustąpić sam, albo nie otrzymać mandatu w kolejnych wyborach. Urząd prezydenta sprawuje członek rządu o najdłuższym stażu. Obok odpowiedzialności karnej ponosi także odpowiedzialność polityczną przed parlamentem. Nie posiada uprawnień rozwiązania parlamentu przed upływem jego kadencji.
System kanclerski jest odmianą systemu parlamentarnego i występuje w Niemczech. W tym systemie znacznemu rozszerzeniu uległy kompetencje kanclerza (premier). Do jego zadań nie należy tylko i wyłącznie organizowanie polityki zagranicznej i wewnętrznej państwa. On określa kierunki pracy swojego gabinetu, które muszą być wykonane przez poszczególnych ministrów. Kanclerz jest przełożonym dla swoich ministrów. Posiada również prawo dymisjonowania ministrów, do których stracił zaufanie.