A.

A'albiel - anioł służebny archanioła Michała (zob. M. Gaster, Wisdom of the Chaldeans).
Aariel ("lew Boży") - imię anioła zapisane na ofickim (gnostyckim) amulecie obok imienia boga Jaldabaota (zob. Bonner, Studies in Ma-gical Amulets).
Aba - wysoki dostojnik anielski, zajmujący się sprawami ludzkiej seksualności, którego można przywołać podczas magicznych obrzędów kabalistycznych. Aba pełni także funkcję anioła służebnego króla Sarabotesa, który jest piątkowym władcą aniołów powietrza; ~ Aba-lidot (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus; Masters, Eros and Evil).
Ababaloj - anioł przywoływany w zaklęciach Salomonowych. Imię Ababaloja wymienia księga czarów, Grimorium Verum.
Abachta (Abagta) - w literaturze rabinackiej, jeden z siedmiu aniołów zamętu; sześciu pozostałych nosi imiona: Barbona (Harbona), Bigta, Karkas, Bizta, Mehuman i Zeter. Abachta jest również jednym z "wygniataczy tłoczni wina' (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 4, s. 374).
Abaddon (Abbadon, "niszczyciel") - hebraj-skie imię greckiego Apollyona, anioła Czeluści (Ap 9, 11); także anioła, który związał Szatana na tysiąc lat (Ap 20). W Księdze Hymnów (któ-rych kopia znajduje się wśród rękopisów od-krytych w Qumran) mowa o "otchłani Abad-don" i "potokach Beliala [które] wdarły się do Abaddon' [por. Tyloch, Rękopisy z Qumran nad Morzem Martwym, s. 264, przyp. 32, s. 267 -przyp. tłum.]. W apokryfie z I w., Księdze starożytności biblijnych-Pseudo-Filom, mowa o Abad-donie jako miejscu (szeolu, piekle), a nie duchu czy demonie. Podobnie Milton w Paradise Re-gained (IV, 624) posługuje się pojęciem Abaddon jako określeniem miejsca, to jest otchłani. Zgod-nie ze współczesną wiedzą, po raz pierwszy pojęcie to upersonifikował autor Apokalipsy św. Jana, gdzie stało się ono imieniem anioła. W Dziejach Tomasza z III w. Abaddon jest imie-niem demona, lub samego Szatana, i tak też rozumie je Bunyan w Wędrówce pielgrzyma. We-dług Mathersa, autora The Greater Key of Solo-mon, Abaddon to imię Boga, którego użył Moj-żesz, prosząc Stwórcę o zesłanie plagi gradu na Egipt. Kabalista Józef ben Abraham Gikattila używa słowa Abaddon jako określenia szóstej z siedmiu "warstw piekła", której zarządcą jest anioł Pasjel (por. Cohen, Talmud, s. 380). Klop-stock w Mesjadzie nazywa Abaddona "ciemnym aniołem śmierci". O "szponiastych skrzydłach" Abaddona pisał Francis Thompson w wierszu To the English Martyrs (~ Apollyon). Abaddon jest również utożsamiany z aniołem śmierci i zniszczenia, demonem czeluści, z władcą de-monów podziemnego świata oraz Samaelem i Szatanem (zob. De Plancy, Słownik wiedzy ta-jemnej, s. 9; Grillot, A Pictorial Anthology of Witch-craft, Magic and Alchemy, s.128). W tym ostatnim dziele Abaddon występuje jako "Anioł znisz-czenia z Apokalipsy". W The Magus Barretta Abaddon przedstawiony jest na kolorowej ry-cinie jako jeden z "demonów zła".
Abadon - określenie piekła (-~ Abaddon). Pisownia (z jednym "d") wzięta z Zoharu (Deu-teronomium 286a).
Abagta ~ Abachta
Abaj - anioł należący do chóru panowań (zwierzchnictw), przywoływany w kabalistycz-nych zaklęciach magicznych.
Abalidot - dostojnik niebiański, zajmujący się, podobnie jak Aba, sprawami ludzkiej se-ksualności. Abalidot jest aniołem służebnym Króla Sarabotesa, piątkowego władcy aniołów powietrza (zob. Barrett, The Magus, t. 2; Masters, Eros and Evil).
abalim (arelim) - chór aniołów znany w an-gelologii chrześcijańskiej jako ~ trony. W The Magus Barretta mowa o "tronach, które Hebraj-czycy nazywają abalim, aniołach wielkich i po-tężnych". Najwyższymi inteligencjami (tj. anio-łami) tego chóru są Zafkiel i Jofiel.
Aban - w religiach starożytnej Persji Aban jest (lub był) aniołem października. Był też władcą dziesiątego dnia każdego miesiąca (zob. Hyde, Historia Religionis Veterum Persarum).
Abariel - w traktatach poświęconych obrzę-dom magicznym, anioł, którego imieniem po-sługiwano się w zaklęciach przywołania. Imię Abariela widnieje na drugim pentagramie Księ-życa (zob. Mathers, Greater Key of Solomon).
Abaros ~ Armaros
Abasdarhon - najwyższy rangą anioł włada-jący piątą godziną nocy (zob. Waite, The Leme-geton).
Abatur Muzania (Abiatur) - w kosmologii mandajskiej uthra (anioł) Gwiazdy Polarnej. Pil-nuje wagi, na której w momencie śmierci wa-żona jest ludzka dusza; ~ Aszriel; Monker (ma-hometański czarny anioł) - obaj aniołowie wypełniali podobne funkcje (zob. Drower, The Mandaeans of Iraq and Iran; por. Rudolph, Gnoza, s. 313).
Abbadon -~ Abaddon
Abbadona - upadły anioł, serafin, niegdyś wierny towarzysz Abdiela. W pieśni XXI Me-sjady Klopstocka, Abbadona żałuje, że przyłą-czył się do buntu, i zwany jest "aniołem po-kutującym". Trzeba jednak zaznaczyć, że zgod-nie z doktryną chrześcijańską, upadły anioł nie odczuwa skruchy - starczy, że raz zgrzeszył, a staje się zatwardziały w złu, i jego umysł już na zawsze jest zwrócony ku ciemnej stronie bytu.
Abbaton - imię Boga lub świętego anioła, używane w zaklęciach Salomonowych do przy-woływania demonów (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon). Słowo to oznacza śmierć, i w tym sensie Abbaton jest utożsamiany z aniołem śmierci; pełni on także funkcję strażnika w piekle (zob. koptyjskie fragmenty Ewangelii Bartłomieja w: M.R. James, The Apocryphal New Testament).
Abdal ("zastępca") - w tradycji muzułmań-skiej imię siedemdziesięciu tajemniczych du-chów, od których zależy los świata, a których tożsamość znana jest jedynie Bogu. Kiedy jedna z tych boskich istot umiera (tak więc Abdale nie są nieśmiertelne), Bóg w tajemnicy wyzna-cza następnego, aby go zastąpił. Spośród sie-demdziesięciu Abdali czterdzieści mieszka w Syrii. (Podobną funkcję pełnią "sprawiedli-wi" w tradycji żydowskiej oraz lamowie).
Abdia ("sługa") - imię anioła widniejące na zewnętrznym kręgu pentagramu Salomona. Wspomina o nim Waite w The Lemegeton (ryc. 156). Wymienienie imienia anioła w księdze czarnej magii nie oznacza, że jest on zły. W "podręcznikach czarostwa" pojawia się wie-le imion świętych aniołów, którzy, przebywając w piekle, wypełniają polecenia Boga. Podobnie w niektórych sferach nieba przebywają źli anio-łowie (np. ~ grigori, zwani też czuwającymi).
Abdiel ("sługa Boży") - najwcześniejsza wzmianka o Abdielu pochodzi z Księgi Razjela, żydowskiego dzieła kabalistycznego, powstałe-go w średniowieczu i napisanego po hebraj-sku; autorstwo Księgi przypisuje się Eleazarowi z Wormacji. W Raju utraconym (V, 973, 1085; VI, 469-472) Abdiel jest "serafinem rozpłomienio-nym", który pierwszego dnia walki w niebie gro-mi Ariela, Arioka i Ramiela (zbuntowanych anio-łów z zastępów Szatana). Pod potężnym cio-sem miecza Abdiela ugina się sam Szatan (VI, 235-243). Milton sławi serafina słowami: "Pośród niewiernych, on wierny jedyny, / Nieporuszo-ny wśród nieprzeliczonych, / Nieustraszony, nietrwożny, niezłomn~' (V, 1086-1088). West w swojej pracy Milton and the Angels (s. 124) twierdzi, że Abdiel został wymyślony przez Mil-tona; w innym miejscu (s. 154) przyznaje jednak, że wzmiankę o Abdielu zawiera Księga 1Zazjela. W Biblii (1 ICrn 5, 15) Abdiel nie jest imieniem anioła, ale człowieka, syna Gada, mieszkańca Gi-leadu. Wzmianka w Biblii stanowi niewątpliwie pierwotne źródło tego imienia. Jako anioł, Abdiel występuje również w powieści Anatola France'a Bunt aniołów, gdzie na czas swojej ziemskiej dzia-łalności przybiera imię Arkadiusz.
Abdizriel (Abdizuel) - w kabale jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca (zob. Barrett, The Magus). Imiona wszystkich 28 aniołów podano w Apendyksie.
Abedumabal (Bedrimulael) - w księdze cza-rów Grimorium Verum, anioł przywoływany w zaklęciach magicznych.
Abel ("łąka") - jeden z dwunastu aniołów zrodzonych z boga Jaldabaota; sądzi dusze tra-fiające do nieba. Jest także jednym z aniołów czwartego nieba oraz władcą Dnia Pańskiego (niedzieli) przywoływanym ze wschodu. W Te-stamencie Abrahama (13, 1) Abel jest aniołem "przed którym musi się stawić na sąd każda dusza, kiedy tylko Henoch, niebiański skryba, przedłoży księgę, w której zapisane są ludzkie uczynki" (zob. Doresse, The Secret Books of the Egyptian Gnostics; Barrett, The Magus, t. 2).
Abelech (Helech) - w okultyzmie, imię Bo-ga lub anioła przywoływanego w zaklęciach przeciw demonom (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Abezi-Tibod ("ojciec czczej rady') - we wczesnej tradycji żydowskiej Abezi-Tibod jest utożsamiany z Samaelem, Mastemą, Uzą i in-nymi diabłami. Jest potężnym duchem, który walczył z Mojżeszem w Egipcie, zatwardził serce faraona i wspomagał jego czarnoksięż-ników. Razem z Rahabem utonął w Morzu Czerwonym (tj. Morzu Sitowia). Abezi-Tibod i Rahab są książętami Egiptu. W Testamencie Salomona ("Jewish Quaterly Review", London 1889, XI) Abezi jest synem Beelzeboula (Bel-zebuba) i demonem Morza Czerwonego; jak sam twierdzi, jest "potomkiem archanioła". Abhejel - jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca.
Abiou - anioł pokrewny -~ Ejaela. Abiressia - w tradycji gnostyckiej, jeden z dwunastu aniołów zrodzonych z boga Jal-dabaota (~ Abel; zob. Doresse, The Secret Books of the Egyptian Gnostics II).
Ablati - w Salomonowych traktatach magicz-nych, anioł przywoływany w zaklęciach Uriela. Zarazem jest to "jedno z czterech słów, które Bóg wypowiedział do swego sługi, Mojżesza"; pozostałe trzy słowa to: Josta, Agla i Kaila (zob. Grimorium Verum; Shah, The Secret Lore of Magic; Waite, The Book of Ceremonial Magicy.
Aboezra - anioła o tym imieniu wzmiankuje Waite w The Book of Ceremonial Magic ("prze-najświętszy Aboezra"). Zgodnie z zaleceniem Grimorium Verum, Aboezrę przywołuje się w błogosławieństwie soli.
Abrael ~ Abru-El
Abragate - duch lub anioł przywoływany w modlitwie Salomonowej przez mistrza cere-monii (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Abrakadabra ("błogosławię zmarłym") - jed-no z trzech świętych imion wypowiadanych w zaklęciu miecza. Jest to także jedno z najstar-szych słów magicznych; uważa się, że pochodzi od hebrajskiego wyrażenia ha bracha dabara, co znaczy: wypowiadać błogosławieństwo. Imię to, zapisane na kawałku pergaminu zawieszonego na szyi, służyło jako amulet przeciw chorobie. Przyzywając Abrakadabrę, inwokant jedenasto-krotnie wypowiadał jego imię, za każdym razem opuszczając jedną literę, aż dobrnął do końco-wego "a" (-~ Abraksas).
Abraksas (Abraksis, Abrasaks itd.) - w gno-styckiej teogonii, Najwyższy Nieznany; w mi-tologii perskiej, źródło 365 emanacji. Imię "Ab-raksas" często grawerowano na ozdobach uży-wanych jako amulety (tzw. gemmy) lub jako "przybory" do odprawiania obrzędów magicz-nych. W kabale Abraksas jest księciem ~ eo-nów. Imię to jest wzmiankowane w takich dzie-łach, jak Miecz Mojżesza, Księga Razjela, oraz w wielu innych traktatach magicznych i mistycz-nych. Według starszych źródeł Abraksas jest, lub był, demonem, jednym z bóstw starożytne-go Egiptu. Od jego imienia, jak się zdaje, po-chodzi słowo "abrakadabra". Pierwotnie był to termin określający - w systemach gnostyc-kich - eony i cykle stworzenia; w głębszym sensie oznaczał samego Boga. Gnostyk Bazyli-des, który, jak się uważa, "wymyślił" Abraksa-sa, nauczał, że jest on archontem władającym 365 niebiosami oraz pośrednikiem między ży-wymi stworzeniami zamieszkującymi ziemię i Bogiem (zob. Forlong, Encyclopedia of Religions; zob. też obrazowe przedstawienie Abraksasa z głową kogucią w: Budge, Amulets and Talis-mans, s. 208; Rudolph, Gnoza, s. 27).
Abramus ~ Abrimas
Abrasjel - anioł siódmej godziny dnia, słu-żący pod Barginielem (zob. Waite, The Pauline Art, w: The Book of Ceremonial Magic, s. 67). Abrid - w okultyzmie, anioł letniego zrów-nania dnia z nocą; jego imię wypisywano na amuletach mających chronić przed urokiem ("złym okiem"). Zob. Trachtenberg, Jewish Ma-gic and Superstition, s. 139, gdzie Abrid jest wy-mieniony wśród sześciu innych ~ memunim, tj. aniołów służebnych.
Abriel - jeden z aniołów należących (obecnie lub w przeszłości) do chóru panowań, przywo-ływanych w zaklęciach kabalistycznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Abrimas - anioł wzywany na zakończenie szabatu (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Superstition, s. 139). Aca fca f 5
Abrinael ~ Abrunael
Abru-El ("moc Boga") - arabski odpowied-nik archanioła Gabriela (zob. Forlong, Encyclo-pedia of Religions).
Abrunael - jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca. Imiona wszystkich 28 aniołów podano w Apendyksie.
Absinthium ~ Piołun
Abtelmoluchos -~ Temlakos
Abuhaza - w okultyzmie, anioł służebny Ar-kana, poniedziałkowego władcy aniołów po-wietrza, oraz poddany Wiatru Zachodniego (zob. Barrett, The Magus).
Abujonij - w Szóstej i siódmej księdze Mojże-szowej oraz innych pismach okultystycznych, anioł mieszkający w drugim niebie.
Abujori (Abujoro) - w magii rytualnej, śro-dowy anioł zamieszkujący (według różnych źródeł) drugie lub trzecie niebo, przywoływany z północy (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus, t. 2).
Abuliel - w okultyzmie żydowskim, anioł przenoszący modlitwy. Wzmiankują o nim Jof-fe i Mark w Great Dictionary of Yiddish Lan-guage I. Ponieważ jednak nie wspomina o nim Margouliath w Malache Elion (Aniołowie nie-biańscy) ani żaden inny znany tekst literatury Hejchalot, podobnie jak Trachtenberg w Jewish Magic and Superstition oraz Gershom Scholem w swych licznych pracach, należy uznać, że Abuliel nie stał wysoko w hierarchii anielskiej. Najważniejszymi aniołami modlitwy są Aka-triel, Metatron, Rafael, Sandalfon, Michał i Si-zouze (możliwe, że Abuliel jest aniołem służeb-nym jednego z wyżej wymienionych).
Abuzohar -jeden z aniołów Księżyca, przy-woływany podczas poniedziałkowych obrzę-dów magicznych (zob. Albertus Magnus, Les Admirables Secrets d'Albert le Grand).
Acafcaf (Aczaca) - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący szóstej sali (pałacu) nieba.
Achaja(sz) (Achaja, "trud") - w kabale, je-den z ośmiu serafinów; jest aniołem cierpliwo-ści i odkrywcą tajemnic natury. Aniołem po-krewnym Achajasza jest Chous. Reprodukcję pieczęci Achajasza zob. w: Ambelain, Le Kabbale Pratique, s. 260. W Nowym Testamencie Achaja jest nazwą rzymskiej prowincji. Święty Paweł wizytował kościoły w tym regionie (zob. Dz 18, 12. 27).
Achamot - jeden z eonów, córka ~ Pistis Sofii. W gnostycyzmie ofickim, Achamot jest matką złego boga Jaldabaota (zob. King, The Gnostics and Their Remains; Jonas, Religia gno-zy, s. 201, 204-205; Quispel, Gnoza, s. 101, 206). [W apokryficznej Apokalipsie Jakuba, Achamot jest "uosobieniem Mądrości" (zob. Langkam-mer, Apokryfy Nowego Testamentu, s. 63) -przyp. tłum.]
Achartiel i Achatchriel - imiona aniołów od-nalezione na orientalnych amuletach (kameot) mających chronić przed złem (zob. Schrire, He-brew Amulets).
Achazriel - anioł pełniący funkcję odźwierne-go na dworze niebiańskim (zob. Midrasz Raba).
Acheliasz - anioł, którego imię widnieje na pierwszym pentagramie planety Wenus (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Achides - anioł, którego imię widnieje na trzecim pentagramie planety Wenus (zob. Shah, The Secret Lore of Magic; Mathers, The Greater Key of Solomon).
Achrazjel (Akrazjel, "herold Boga") - pra-wdopodobnie jedna z form imienia ~ Razjel lub ~ Galizur. Akrazjel jest aniołem zwiasto-wań, a także stróżem ostatniej bramy piekieł. Był też aniołem, który wyjawił Adamowi boskie tajemnice. Kiedy Bóg postanowił, że Mojżesz powinien umrzeć, a ten zaczął błagać o dłuższe życie, Stwórca posłał Achrazjela, aby oznajmił Prawodawcy, iż jego modlitwy nie zostaną wpuszczone do nieba (zob. Ginzberg, The Le-gends of the jews, t. 3, s. 419). [W innej wersji tej samej legendy aniołem, którego Bóg posłał, aby powiadomił Mojżesza o daremności jego próśb, był Metatron (zob. Ze skarbnicy midraszy, s. 106-108) - przyp. tłum.]
Achsa - anioł dobrych uczynków wzywany w modlitwie przez mistrza ceremonii podczas Salomonowych obrzędów magicznych (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Achtariel ~ Akatriel JHWH
Achusaton - w Szóstej i siódmej księdze Moj-żeszowej, jeden z piętnastu aniołów tronowych. Imiona wszystkich aniołów tronowych podano w Apendyksie.
Acilut - w kabalistycznej kosmogonii, świat emanacji, tj. najwyższy z czterech światów, miejsce przebywania Boga i najpotężniejszych aniołów (zob. Halevi, Kabała, s. 8-12).
Acjel - jeden z siedmiu aniołów planetar-nych, przez Corneliusa Agrippę zwanych Elek-torami, służący pod rozkazami anioła Rafała (zob. Conybeare, The Testament of Solomon).
Adabiel - w The Hierarchy of the Blessed An-gels Heywooda, jeden z siedmiu archaniołów. Prawdopodobnie jest to jedna z wersji imienia -~ Abdiel. Adabiel jest władcą planety Jowisz (według innych źródeł - Marsa). Czasem utożsamia się go z Zadkielem, a także królem Hadesu ~ Nergalem.
Adad - w mitologii asyryjsko-babilońskiej, władca piorunów, także "opiekun wróżbiar-stwa" (zob. Huyghe, Larousse Encyclopedia of Mythology, s. 59). [Adad był także bogiem hu-raganów i opadów, przywoływanym w zaklę-ciach magicznych "przeciwko skutkom jakiego-kolwiek zaklęcia" (zob. Babilońskie zaklęcia ma-giczne, s. 94; Eliade, Historia wierzeń i idei religijnych, t. 1, s. 108, 111) - przyp. tłum.]
Adadija - jedno z ponad stu imion anioła Metatrona.
Adam ("człowiek") - w apokryficznym Ży-ciu Adama i Ewy (I, 10) Adam nazwany jest "świetlistym aniołem'. Według Bereszit Raba, gdy Adam został stworzony, sięgał "od ziemi aż po firmament". Według Pistoriusa Adam jest szóstą sefirą kabały, Tiferet ("piękność"). Zda-niem rabiego Meiera proch, z którego Bóg stwo-rzył Adama, został zebrany z czterech krańców (narożników) ziemi. Talmud naucza, że Adam był początkowo hermafrodytą i stanowił do skonały obraz Boga (również pojmowanego ja-ko hermafrodyta). Apokalipsa Mojżesza (grecka o.versja Życia Adama i Ewy) opowiada, że Adam został uniesiony do nieba na ognistym rydwa-nie powożonym przez archanioła Michała. We-dług innej legendy Adam został uwolniony z piekła przez Jezusa i zabrany do nieba wraz z innymi "świętymi w okowach". Jeszcze inna legenda, zapisana we Wniebowzięciu Mojżesza iThe Ante-Nicene Fathers Library, t. 8.), głosi, że Adam został pogrzebany przez czterech anio-łów: Uriela, Gabńela, Rafała (Rafaela) i Michała. [Ślad tej legendy zachował się w Liście św. Judy Apostoła 9 - przyp. tłum.] W pracy Mather-sa, The Kabbalah Unveiled, dziesięć świętych se-~irot wyobraża, czy też tworzy archetypicznego człowieka, Adama Kadmona.
Adatiel - duch powietrza przywoływany w zaklęciach magicznych. W traktacie Black Ra-uen (Czarny kruk) Adatiel występuje odziany w "falującą, biało-czarną szatę', natomiast w dziele zatytułowanym Magia (zob. Butler, Ri-tual Magicy został przedstawiony w "falującej, niebieskiej szacie".
Adeo - według Szóstej i siódmej księgi Mojże-szowej, anioł należący do chóru panowań, przy-woływany podczas obrzędów magicznych.
Adernahael (Adnachiel?) - anioł, któremu Bóg wyjawił magiczne zaklęcie, zapisane na etio-pskim amulecie mającym chronić przed kolką i dolegliwościami żołądkowymi (zob. Budge, Amulets and Talismans, s. 186).
Adhaijijon - anioł pieczęci, przywoływany w zaklęciach magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Adhar - jedno z wielu imion anioła Meta-trona.
Adiel - w literaturze Hejchalot (Maase Mer-kawa) strażnik siódmej sali (pałacu) nieba.
Adir (Adiń, Adiron, Adi) - anioł przywoły-wany podczas obrzędów magicznych; także jedno z imion Boga. Przyzywający Adira "pię-ciokrotnie wypowiadał jego imię, za każdym razem opuszczając jedną literę, aż dobrnął do końcowego Ťrť" (~ Adińrion).
Adirael ("wspaniałość Boga") - jeden z 49 duchów (niegdyś zajmujących wysokie miejsca w hierarchii anielskiej), obecnie służących Bel-zebubowi, księciu piekła (zob. Mathers, The Book of the Sacred Magic of Abra-Melin the Mage, s. 108).
Adiram - anioł wspominany w formułach błogosławieństwa i egzorcyzmów soli (zob. Gri-morium Verum).
Adiriasz - anioł przebywający w siódmym niebie (zob. Margouliath, Malache Elion).
Adiriel - według Zoharu anioł zamieszkujący piąte niebo (-~ Adiririon).
Adirir(i)on (Adir, Adńrion) - anioł "mocy Bożej"; także imię Boga. Adińriona wzywano w zaklęciach zapisywanych na amuletach ma-jących chronić przed urokiem ("złym okiem"). Uważa się go za strażnika jednej z sal lub pa-łaców pierwszego nieba. Margouliath (Malache Elion) utożsamia Adiririona z Adirielem (zob. Scholem, Major Trends in Jewish Mysticism; Tra-chtenberg, Jewish Magic and Superstition). W Se-fer Raziel (Księdze Razjela), Adrińon, czy też Adiririon, jest "Bogiem-uzdrowicielem, który sprawuje pieczę nad domostwami ziemskimi i niebiańskimi'.
aditjowie - świetliste bóstwa wedyjskiego panteonu, w którego skład wchodzi siedmiu bogów i aniołów, z Waruną jako ich przywódcą. Pozostałe sześć to: Mitra, Sawitar, Bhaga, Indra, Daksza, Surja (zob. Gaynor, Dictionary of My-sticism; Redfield, Gods. A Dictionary o f the Deities of All Lands; Słownik mitologii hinduskiej).
Adjuchas - duch (geniusz) skał; także jeden z geniuszy godziny jedenastej (zob. Apolo-niusz z Tiany, Nuctemeron; Levi, Transcendental Magicy.
Admarel ("moim Panem jest Bóg") - w tra-dycjach o Henochu, jeden z władców jednej z czterech pór roku (zazwyczaj zimy); -~ Narel. Admael - jeden z siedmiu archaniołów wła-dających ziemią. Admael zazwyczaj przebywa w drugim niebie (zob. [hasło] "Angelology" w: New Jewish Encyclopedia).
Adnachiel (Adwachiel, Adernahael) - anioł listopada, władca znaku Strzelca. Adnachiel, na zmianę z Falekiem, przewodzi niebiańskiemu chórowi śpiewających aniołów (zob. Heywood, The Hierarchy of the Blessed Angels; Barrett, The Magus; Budge, Amulets and Talismans; De Plan-et', Dictionnaire Infernal; Camfield, A Theologieal Discourse of Angels).
Adnaj ("rozkosz") - anioł, którego imię widnieje na pentagramie planety Wenus (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon; Shah, The Secret Lore of Magic).
Adoil ("ręka Boga") - przedwieczna istota lub świetlisty duch wywołany przez Boga z nie-widzialnych głębin, który, na Jego rozkaz, roz-padł się na kawałki. Stało się to (według sło-wiańskiej Księgi Henocha) w czasie, gdy Henoch zwiedzał dziesięć sfer nieba. Z "kawałków" Adoila wyłoniły się wszystkie widzialne rzeczy tego świata. Imię to nie pojawia się w żadnym innym znanym tekście. R.H. Charles dopatruje się w tej legendzie zmodyfikowanej wersji teorii "kosmicznego jaja", obecnej w mitologii staro-żytnego Egiptu.
Adojahel - w kabale, jeden z piętnastu anio-łów tronowych (zob. Szósta i siódma księga Moj-żeszowa). Imiona wszystkich piętnastu aniołów podano w Apendyksie.
Adonael - w Testamencie Salomona, jeden z siedmiu archaniołów, a zarazem jedyny anioł, który jest w stanie pokonać demony choroby, Bobela (Bototela) i Metatiaksa (zob. hebrajska Księga Henocha).
Adonaet - anioł wzywany w zaklęciach prze-ciwko demonowi Ichtionowi, który wywołuje paraliż (zob. Shah, The Secret Lore of Magic).
Adonaj ("Bóg') - w mitologii fenickiej, jeden z siedmiu elohim, czyli aniołów obecności, a za-razem stwórców widzialnego świata. Adonaj jest także aniołem przywoływanym w Salomono-wych zaklęciach wosku i podczas egzorcyzmów ognia. W gnostycyzmie ofickim Adonaj jest jed-nym z siedmiu aniołów stworzonych przez boga Jaldabaota "na jego obraz i podobieństwo" (zob. King, The ~rio_ ; ic: nnd Their Remains; Jonas, Reli- gia gnozy, s. 59, 149, 215). W Starym Testamencie Adonaj jest jednym z imion Boga.
Adonajos (Adonaju, Adoneus) - w gnosty-cyzmie ofickim, jeden z siedmiu archontów lub "komendantów', którzy tworzą hebdomadę i władają siedmioma niebiosami; także jeden z dwunastu aniołów zrodzonych z boga Jaldaba-ota (zob. Orygenes, Przeciw Celsusowi, s. 51, 308; Doresse, The Secret Books of Egyptians Gnostics).
Adoniel - według Waite'a (The Lemegeton), naczelny anioł dwunastej godziny nocy, służący pod rozkazami Sarindiela. Imię Adoniela wid-nieje na czwartym pentagramie planety Jowisz, obok imienia anioła Bariela. Reprodukcję pen-tagramu zob. Mathers, The Greater Key of Solo-mon, il. IV.
Adossia - najwyższy rangą anioł w kosmicz-nej mitologii Gurdjieffa (All and Everything, Be-lezbub's Tales to his Grandson).
Adot - w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszowej, cherubin lub serafin przywoływany w zaklę-ciach magicznych.
Adrael ("Bóg moją pomocą') - anioł służący w pierwszym niebie (~ Adriel).
Adraj - według Mathersa (The Greater Key of Solomon), anioł przywoływany w zaklęciach atramentu i kolorów.
Adramelech (Adramelek, "król ognia') - anioł chóru tronów, zwykle towarzyszący Asmadajo-wi. W demonografii, Adramelech jest ósmym z dziesięciu arcydemonów; jest także wielkim kanclerzem piekła i kawalerem Orderu Muchy, ustanowionego, jak głosi legenda, przez Belzebu-ba. Wezwany, Adramelech ukazuje się pod po-stacią muła lub pawia (zob. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 10, 58). W The History of Magic Seligmanna demon ten jest przedstawiony jako koń. W Drugiej Księdze Królewskiej (17, 31) Ad-ramelek (Adramelech) jest bogiem Sefarwaitów z Samarii, któremu składano ofiary z dzieci. Ad-ramelech bywał utożsamiany z babilońskim Anu i Molochem Ammonitów. W Raju utraconym Mil-ton nazywa Adramelecha "idolem Asyryjczy-ków" (imię to pochodzi z mitologii asyryjskiej); w tym samym poemacie Adramelech jest upad-łym aniołem, pokonanym w walce przez Uriela i~ Rafaela (VI, 460-463). W Mesjadzie Klopstocka .adramelech jest "nieprzyjacielem Boga, bardziej podstępnym, pysznym i złośliwym niźli sam Szatan, diabłem straszliwiej wyklętym i wię-kszym hipokrytą". Zob. ilustrację w: Schaff, A Dictionary of the Bible, s. 26, gdzie Adramelech jest przedstawiony pod postacią skrzydlatego, brodatego lwa. Na ilustracji w Słowniku wiedzy tajemnej De Plancy'ego (s. 10) demon ten został ukazany jako muł z ogonem pawia.
Adrapen - naczelny anioł godziny dziewiątej w nocy, służący pod rozkazami Nakoriela (zob. Waite, The Lemegeton).
Adriel ("Bóg moją pomocą") - jeden z 28 ario-łów władających 28 pałacami Księżyca. W Hie-rarchy of the Blessed Angels Heywooda Adriel jest także jednym z aniołów śmierci, który "w dniu ostatecznym uśmierci wszystkich ży-jących". W Ozar Midrashim (t. 2, s. 316, 317) Adriel jest jednym z aniołów strzegących bram Południowego Wiatru (również Wschodniego Wiatru).
Adrigon - jedno z wielu imion anioła Meta-trona.
Af ("gniew") - jeden z -~ aniołów zniszcze-nia, książę gniewu Bożego, władca ludzkiej śmierci. Wraz z aniołem o imieniu Chema, Af niemal już połknął Mojżesza, ale musiał go wy-pluć, kiedy Sefora (żona Prawodawcy) obrze-zała syna, czym ułagodziła gniew Boga wywo-łany zaniedbaniem przepisanego prawem rytu-ału. Af mieszka w siódmym niebie i jest wysoki na "500 farsangów'. Jego ciało jest "ze słu-pów czarnego i czerwonego ognia" (zob. Zohar; Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 2, s. 308, 328; Midrasz Tehilim; Cohen, Talmud, s. 79).
Afafiel - w literaturze Hejchalot (Maase Mer-kawa) anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Afafniel - anioł gniewu, książę o szesnastu twarzach (czterech z każdej strony głowy), któ-re nieustannie zmieniają swój wyraz (zob. Księ-ga Razjela).
Afarof - anioł utożsamiany z Rafałem (Rafae-lem), noszący, jak wierzono, "jedyne prawdziwe imię Boga" (zob. Testament Salomona; Pistis Sofia; M. Gaster, The Sword of Moses); ~ Afriel.
Af Bri - anioł sprzyjający ludowi Izraela; sprawuje władzę nad deszczem; ~ Matarel (zob. Margouliath, Malache Elion).
Aduachiel ~ Adnachiel Adwachiel ~ Adnachiel
Adyn (Adimus) - jeden z sześciu (lub sied-miu) aniołów, których kult został oficjalnie po-tępiony przez papieża Zachariasza podczas sy-nodu rzymskiego w 745 r. (ten sam los spotkał m.in. Uriela, Raguela i Symiela). Wzywanie tych aniołów w modlitwach lub choćby aprobowa-nie ich kultu zostało obłożone ekskomuniką (zob. Guriewicz, Problemy średniowiecznej kultu-ry ludowej, s. 110; Heywood, The Hierarchy of the Blessed Angels).
Aeszma - źródłosłów imienia ~ Asmodeusz. W mitologii perskiej Aeszma był jednym z sied-miu archaniołów (noszących zbiorową nazwę ~ Amesza Spenty). To imię, z kolei, pochodzi od Aeszma Daewa, "demon Aeszma". [Według innych źródeł Aeszma był jednym z siedmiu de-monów, nie archaniołów (zob. Rousseau, Bóg zła, s. 15, 20) - przyp. tłum.]
Afiriza ~ Alfariza
Afkiel - w literaturze Hejchalot (Maase Mer-kawa) anioł strzegący piątej sali (pałacu) nieba. Afredon - w gnostycyzmie, potężna istota niebiańska, zamieszkująca Pleromę wraz z Dwu-nastoma Sprawiedliwymi. Jest władcą niepo-dzielności.
Afriel (Afarof) - anioł siły (potęgi?), być mo-że jedno z imion Rafała (Rafaela). W Testamencie Salomona Afarof to jedyny anioł zdolny udare-mnić knowania Obizut, żeńskiego demona zabi-jającego dzieci (zob. Montgomery, Aramaic In-cantation Texts from Nippur; Schwab, Vocabulaire de I'Angelologie).
Afsi-Chof - anioł władający żydowskim mie-siącem aw (lipiec-sierpień) (zob. Schwab, Voca-bulaire de 1'Angelologie.
Aftemelouchos - według legendy opowie-dzianej w Falasha Anthology, anioł kaźni, który w niebie ognistymi widłami kieruje biegiem rzeki płomieni (zob. Apokalipsa Pawła).
Aftiel - w literaturze rabinackiej anioł zmierz-chu. Wspomina o nim Schwab w Vocabulaire de 1'Angelologie.
Agad - w La Kabbale Pratique Ambelaina, anioł należący do chóru potęg. Poetka Hilda Doolittle wspomina anioła o tym imieniu w wierszu zaty-tułowanym Sagesse.
Agaf - anioł zruszczenia przywoływany pod-czas uroczystości zakończenia szabatu (zob. Trachtenberg, jewish Magic and Superstition).
Caedmon, Wypędzenie Lucyfera z niebios (za: Walk Devils)
Agalinaturod - w The Greater Key of Solomon Waite'a, "najświętszy anioł Boży" przywoływa-ny w zaklęciach magicznych.
Agares (Agreas, Aguares) - niegdyś anioł należący do chóru cnót, obecnie książę piekła, dowodzący 31 legionami złych duchów. Ukazu-je się pod postacią starca siedzącego okrakiem na krokodylu, z krogulcem na ręce. Uczy wszyst-kich języków i potrafi wywołać trzęsienie ziemi (zob. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 10--11). Reprodukcję pieczęci Agaresa zob. w: Wai-te, The Book o f Black Magic and of Pacts, s. 166. Według legendy Agares był jednym z 72 du-chów, które król Salomon uwięził w mosiężnym naczyniu i wrzucił do jeziora (według innej wer-sji tej legendy wygnał go do "dolnego Egiptu").
Agason - anioł przywoływany w zaklęciach Salomonowych słowami: "Przenajświętsze Imię Agason" (zob. Grimorium Verum).
Agatodemon - w gnostycyzmie, "siedmiora-ki wąż (seraf), Chrystus". Słowo to pochodzi od imienia egipskiego dobrego ducha, węża Agatodajmona, przeciwstawianego złemu du-chowi, Kakadajmonowi. Agatodemona określa się także jako anioła stróża i ducha opiekuń-czego oraz utożsamia z Hermesem, "dobro-czyńcą, aniołem stojącym po stronie tyche (bo-skiego losu)". Zob. Harrison, Epilogomena to the Study of Greek Religion, s. 296; De Plancy, Dic-tionnaire Infernal; Spence, An Encyclopaedia of Oc-cultism; Bławatska, Doktryna tajemna.
Agbas - w literaturze Hejchalot (Maase Mer-kawa) anioł strzegący czwartej sali (pałacu) nieba.
Aggeusz - jeden z proroków mniejszych Sta-rego Testamentu, zwany "wysłannikiem Pań-skim" (aniołem?). Zob. Ag 1, 13.
Agiel - imię anioła widniejące na pierwszym pentagramie planety Merkury. Według Paracel-susa Agiel jest główną inteligencją (tj. duchem, aniołem) Saturna, pełniąc tę funkcję wspólnie z aniołem Zazelem (zob. Christian, The History and Practice of Magic t. 1, s. 318).
Agkagdiel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa) anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Agla - w kabale, anioł pieczęci, przywoływa-ny w zaklęciach sitowia; także duch przyzywany w poniedziałkowych zaklęciach błagalnych skie-rowanych do Lucyfera. Podczas egzorcyzmów Agla jest przywoływany metodą ciągnięcia lo-sów, a jego imię wypędza demony. Imieniem Agla posłużył się Józef, dziękując Bogu za uwol-nienie z rąk swoich braci. Słowo "agla" składa się z pierwszych liter hebrajskiego wyrażenia ata gadol leolam Adonai, co znaczy: "O Panie, Ty wszystko możesz" (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon; Waite, The Book of Black Magic and of Pacu; por. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 10; Praktyka tajemnej wiedzy magicznej, s. 24).
Agmatia - anioł nie ustalonego pochodzenia, wspomniany w pracy Scholema, Jewish Gnosti-cism, Merkabah Mysticism, and Talmudic Tradition. Agniel - w Zoharze, czwarta z dziesięciu se-firot zła i nieczystości.
Agrat bat Machlat - żeński anioł nierządu, jedna z trzech pomocnic Samaela. Pozostała dwójka to Lilit i Naama. [W Talmudzie Pesachim 112b czytamy: "Nikt nie powinien samotnie wy-chodzić w nocy, szczególnie w środę i sobo-tę, ponieważ Agrat córka Machlat przebywa na zewnątrz wraz z osiemnastoma miriadami aniołów zruszczenia, z których każdy oddziel-nie ma zezwolenie na to, by czynić zło" (zob. Cohen, Talmud, s. 270) - przyp. tłum.]
Agreas --> Agares
Agromiel - anioł strzegący szóstego nieba (zob. Ozar Midrashim, t. 1, s. 116).
Aha - anioł należący do chóru panowań; tak-że duch ognia przywoływany w zaklęciach kabalistycznych (zob. Szósta i siódma księga Moj-żeszowa).
Ahabiel - anioł przywoływany w zaklęciach miłosnych (zob. Montgomery, Aramaic Incanta-tion Texts from Nippur).
Ahaha - anioł pieczęci, przywoływany w za-klęciach magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Ahaij - w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszowej, duch planety Merkury, wzywany w czasie ob-rzędów magicznych.
Ahamniel - jeden z najwyższych książąt-ario-łów naznaczonych przez Boga nad mieczem (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Ahaniel - jeden z 70 aniołów, których imio-na wypisywano na amuletach porodowych (zob. Margouliath, Malache Elion; Księga Razjela; Budge, Amulets and Talismans).
Ahariel - anioł władający drugim dniem tygodnia, służący pod rozkazami Gabriela (zob. Margouliath, Malache Elion).
Ahasjor - anioł władający żydowskim mie-siącem tebet (grudzień-styczeń) (zob. Schwab, Vocabulaire de l'Angelologie).
Ahawiel - anioł, którego imię widnieje na żydowskich amuletach (kamea) mających chro-nić przed demonami (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Ahiasz (Hija) - syn upadłego anioła Szem-hazaja (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 3, s. 340). Należy wyjaśnić, że święci aniołowie (tj. czyste duchy) nie mogą mieć potomstwa, natomiast aniołowie upadli oraz demony po-siadają tę zdolność.
Ahiel ("brat Boga") - jeden z 70 aniołów, których imiona wypisywano na amuletach po-rodowych, pomocnik anioła Kafsjela, władcy siódmego dnia tygodnia (zob. Księga Razjela).
Ahjma'il - w tradycji muzułmańskiej, anioł stróż przywoływany podczas egzorcyzmów (zob. Hughes, [hasło] "Angels" w: A Dictionary of Islam).
Ahadiel - anielski stróż prawa (zob. Margou-liath, Malache Elion); ~ Akriel.
Ahadis - anioł władający żydowskim mie-siącem marcheszwan (październik-listopad) (zob. Schwab, Vocabulaire de l'Angelologie).
Ahzariel - imię anioła widniejące na ży-dowskim amulecie (kamea) mającym chronić przed demonami (zob. Schrire, Hebrew Amu-lets).
Aistesis (Telesis, "wolna wola") - w gnosty-cyzmie, emanacja boskiej woli.
Ajawel - jeden z 72 aniołów władających znakami zodiaku. Imiona wszystkich 72 anio-łów podano w Apendyksie.
Ajel - anioł powietrza, władca Dnia Pańskie-go (niedzieli) oraz jednego z dwunastu znaków zodiaku (Barana). Jest mieszkańcem czwartego nieba i przywołuje się go z północy. Jest też jedną z "ognistych troistości" (zob. de Abano, Heptameron; Waite, The Legemeton).
Ajib - anioł Wenus, którego imię widnieje na czwartym pentagramie tej planety (zob. Ma-thers, The Greater Key of Solomon).
Ajil - anioł znaku Strzelca. W magii obrzę-dowej anioł ten nosi imię Sizajasel (zob. Trach-tenberg, Jewish Magic and Superstition, s. 251).
Ajin Sof (Ein Suf, Ajin Suf - "nieskończo-ny") - w kabale, imię najwyższego, niewi-dzialnego, niepojętego stwórcy wszechświata; substancja Boga uosobiona w parcufim (por. za-ratustriański Zurwan akeran; zob. pisma Moj-żesza Kordowero i Gershoma Scholema; por. też Halevi, Kabala, s. 5-8.
Ajloajos (Ajaloajos) - w gnostycyzmie, wład-ca drugiej bramy "wiodącej do eonu archontów' (zob. wezwanie do Ajloajosa w: Chygenes, Prze-ciw Celsusowi, s. 307-308; Legge, Forerunners and Rivals of Christianity, t. 2, s. 73).
Ajszer - w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszo-wej, anioł służebny, przywoływany w zaklę-ciach magicznych.
Akademia niebiańska (Akademia na Wysoko-ściach) - sędziowie anielscy, którzy sądzą przybyłe do nieba dusze ludzkie. Jeśli człowiek okaże się cnotliwy, zostaje "ukoronowany wie-loma świetlistymi koronami", jeśli nie - zosta-je "wyrzucony na zewnątrz i czeka pod filarem [niebios], aż zostanie zabrany do miejsca kaźni" (zob. Zohar Balak 185b; por. Unterman, Encyklo-pedia tradycji i legend żydowskich, s. 16).
Akae ("przysięga") - według M. Gastera (Lo-gos Ebraikos and the Book of Enoch) słowo "kae" oznacza "niewypowiedziane imię Boga, którego poznanie wyposaża człowieka w zdolności rów-ne nieomal zdolnościom najwyższych rangą aniołów'. ~ Kazbiel, "wódz przysiąg": w etiop-skiej Księdze Henocha (69,14) anioł Kasbiel "skła-da przysięgę Akae na ręce Michała". To właśnie dzięki tajnej mocy tej przysięgi "stworzony zo-stał ocean, a ziemia ustanowiona nad wodami'.
Akatriel JHWH (Achtariel, Aktriel, Keteriel, Je-hadriel) - jeden z książąt sądu Bożego, posta-wionych ponad wszystkimi innymi aniołami. Jest utożsamiany z "aniołem Pańskim' (w Sta-rym Testamencie określenie to pojawia się bar-dzo często i oznacza Boga). Elisza ben Awuja, jeden z czterech mędrców, którym dane było oglądać niebo za życia, opowiadał: "Kiedy wzniosłem się do Raju, u jego bram ujrzałem Akatriela JHWH, Pana Zastępów, otoczonego przez 120 miriad usługujących Mu aniołów°. W kabale, Akatriel to imię istoty niebiańskiej za-siadającej na Tronie Chwały. W apokaliptycz-nym traktacie pochodzącym z VIII w. n.e., imię Akatriel używane jest zamiennie z imieniem -~ Metatron (zob. Talmud Berachot 7a; Cordove-ro, Pardes Rimmonim; Scholem, Jewish Gnosticism, Merkabah Mysticism, and Talmudic Tradition). Aker - według greckiej Apokalipsy Ezdrasza, jeden z dziewięciu aniołów, które będą sądzić ludzkość "w dniu końca świata" (zob. Ante-Ni-cene Fathers Library VIII, s. 573). Imiona wszyst-kich dziewięciu podano w Apendyksie.
Aklahaj - duch (geniusz) hazardu; także je-den z duchów godziny czwartej (zob. Apolo-niusz z Tiany, Nuctemeron).
Akrab - w mitologii arabskiej, anioł przywo-ływany w zaklęciach magicznych (zob. Shah, Occultism. Its Theory and Practice).
Akrabiel - anioł władający jednym ze zna-ków zodiaku (zob. Agrippa, Three Books of Oc-cult Philosophy III).
Akram(m)achamarej - w koptyjskiej Pistis Sofia, pierwszy z duchów triady "wysokich ran-gą bóstw gnostyków; władca sklepienia niebie-niego". Jak dowodzi "tablica klątw', której re-produkcja znajduje się w Studies in Magical Amulets Bonnera, anioła tego przywoływano podczas obrzędów magicznych. Scholem (je-wish Gnosticism, Merkabah Mysticism, and Talmu-. dic Tradition, s. 95) uważa, że przedstawienia _Akramachamareja jako boga Słońca "pozwalają widzieć w nim anioła służebnego Ariela".
Akriel - anioł nieurodzaju. Akriel jest przywoływany w zaklęciach przeciw głupocie; także w- trakcie recytowania wersetów z Księgi Po-wtórzonego Prawa (zob. Margouliath, Malache El ion; Trachtenberg, Jewish Magic and Supersti-tion).
Alalijasz - jedno z wielu imion anioła Meta-trona.
Alamakanael - jeden z licznych aniołów strzegących bram Zachodniego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Alad - w literaturze Hejchalot (Maase Merka-wa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba. Alazajon - "przenajświętszy anioł Boży' przywoływany podczas obrzędów magicznych, zwłaszcza w zaklęciu sitowia (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon; Waite, The Book of Cere-monia) Magicy.
Albim - anioł strzegący bram Północnego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Aksineton - istota anielska; wymawiając jej imię, Bóg stworzył świat (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Akteriel (Akatriel) - według luriańskiej, ale nie żydowskiej, legendy (zob. Bamberger, Fallen Angels), wysoki rangą anioł, któremu Sandalfon nakazał wyjawić, w jaki sposób można pokonać księcia zła, Samaela, oraz jego zastępy. Zadanie to jednak okazało się przerastać siły Akteriela, pomimo że korzystał on z rad towarzyszącego mu bliźniaczego brata Sandalfona, Metatrona. Słowem, pokonanie zła, czy też księcia zła, nie leżało w możliwościach nawet najpotężniej-szych aniołów.
Akuachaj (lub Akua) - święte imię, jedno z nomina Barbara, używanych w zaklęciach Sa-lomonowych, zmuszających demony do posłu-szeństwa (zob. Mathers, The Greater Key of So-lomon).
Akzariel - imię anioła zapisane na żydow-skim amulecie (kamea) mającym chronić przed demonami (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Alaciel ~ Nektariusz
Alad - tytuł nadawany Nergalowi, władcy umarłych (zob. Jobes, Dictionary of Mythology, Folklore and Symbols).
Aladiasz - jeden z 72 aniołów noszących bo-skie imię Szemhameforasz (zob. Barrett, The Magus, t. 2).
Albrot - jedno z trzech świętych imion (Boga lub aniołów) przywoływanych w zaklęciu mie-cza (zob. Grimorium Verum).
Alcin - jeden z licznych aniołów strzegących bram Zachodniego Wiatru (zob. Ozar Midra-szim, t. 2, s. 316).
Alfariza (Afiriza) - inteligencja drugiej wy-sokości (zob. Waite, The Almadel of Solomon).
Alfata (Etalfata) - anioł władający Północą (zob. Gospel of Bartholomew, w: James, The Apocry-phal New Testament). Innymi aniołami Północy są Gabriel oraz Chairoum. [W polskim tłumaczeniu Ewangelii Bartłomieja anioł Północy nosi imię El-bista, natomiast anioł Północnego Wschodu Etalfata (zob. Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2, s. 506-507) - przyp. tłum.]
Alfun - geniusz (anioł) gołębi. Według Apo-loniusza z Tiany (Nuctemeron) Alfun jest także jednym z władców godziny ósmej (zob. Levi, Transcendental Magicy.
Alimiel - jedna z pięciu inteligencji (tj. anio-łów) "pierwszej wysokości". Pozostałe cztery to: Gabriel, Barakiel, Lebes i Helison (zob. Shah, The Secret Lore of Magic; Waite, The Almadel of Solomon). W Ozar Midrashim Alimiel jest jednym z siedmiu aniołów strzegących kurtyny, czy też zasłony siódmego nieba. Alimiel bywa też utoż-samiany z Dumahelem.
Alimon - w zaklęciach Mojżeszowych, po-tężny książę aniołów, który, wezwany, chroni przed ranami postrzałowymi i ciętymi. Jego po-mocnikami są aniołowie Reiwtip i Tafti (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Almiras - w magii, "pan i władca niewidzial-ności". Kontakt z Almirasem ułatwia magiczny pierścień Gygesa (zob. Grand Grimorium).
Al Moakkibat ~ Moakkibat
Almon - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa) anioł strzegący czwartej sali (pała-cu) nieba.
Alpiel - w mistyce żydowskiej, anioł lub de-mon władający drzewami owocowymi (zob. Spence, An Encyclopaedia of Occultism; Gaynor, Dictionary of Mysticism).
Altarib - anioł sprawujący władzę nad zimą, przyzywany podczas obrzędów magicznych (zob. de Abano, Heptameron).
Al Uzza - w pogańskiej mitologii arabskiej, kobieta-anioł. Jej posąg został zniszczony z roz-kazu Mahometa (zob. Jobes, Dictionary of My-thology Folklore and Symbols; M. Gaudefroy-De-mombynes, Narodziny islamu, s. 37, 64-65).
Al-Zabannija (Al-Zabamijja) - w Koranie (su-ra 74, 30), zbiorowe określenie imienia 19 anio-łów strzegących piekła (zob. [hasło] "Angels" w: The Encyclopaedia of Islam, III; M. Gaudefroy-Demombynes, Narodziny islamu, s. 224).
Amabael - anioł, który, podobnie jak ~ Al-tarib, sprawuje władzę nad zimą (zob. Barrett, The Magus).
Amabiel - wtorkowy anioł powietrza i na-czelny duch planety Mars. Amabiel jest także jednym z dostojników anielskich "zajmujących się sprawami ludzkiej seksualności' (zob. Mal-chus, The Secret Grimoire o f Turiel; de Abano, Heptameron; Masters, The Eros and Evil; Barrett, The Magus, t. 2).
Amalek - w Zoharze, duch utożsamiany z ~ Samaelem, "zły wąż, bliźniacza dusza jadowite-go boga" (por. Pwt 25, 19).
Amaliel - duch kary; także anioł słabości (zob. Schwab, Vocabulaire de 1'Angelologie).
Amamael - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa) anioł strzegący trzeciej sali (pałacu) nieba.
Amarlaji (Amarlia) - anioł przywoływany w zaklęciach leczących choroby skórne (zob. Talmud Szabat, k. 67, kol. 1).
Amarlia (Amarlaii) - w Szóstej i siódmej księ-dze Mojżeszowej, anioł, który opuścił ziemię So-domy, by leczyć ludzi cierpiących z powodu bolesnych wrzodów.
Amaros ~ Armaros
Amarzjom - jeden z piętnastu aniołów tro-nowych, wymienionych w Szóstej i siódmej księ-dze Mojżeszowej. Imiona wszystkich piętnastu podano w Apendyksie.
Amatiel - jeden z czterech aniołów sprawu-jących władzę nad wiosną (zob. de Abano, Hep-tameron; Barrett, The Magus, t. 2).
Amatliel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący trzeciej sali (pałacu) nieba.
Amator - w kabale, "święte imię anielskie" przywoływane w zaklęciach magicznych (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Amazarok ~ Amezjarak
Ambriel (Amriel) - anioł maja oraz książę w chórze tronów. Ambriel jest aniołem zarządzającym dwunastą godziną nocy, a także władcą jednego z dwunastu znaków zodiaku Bliźniąt). Imię Ambriela umieszczano na ży-aowskich amuletach mających chronić przed demonami. W kabale (Szósta i siódma księga Moj-eszowa) Ambriel jest przywoływany w zaklę-~-iach magicznych "pod siódmą pieczęcią pla-nety Marś' (zob. Heywood, The Hierarchy of the Blessed Angels; Waite, The Lemegeton; Barrett, The .1~fagus, t. 2; Schrire, Hebrew Amulets).
Ameratat (Ameretat) - w religiach Starożyt-nej Persji, anioł nieśmiertelności. W zaratustńa-nizmie, Ameratat jest jednym z sześciu lub sied-miu archaniołów, noszących zbiorową nazwę ~ Amesza Spenty (zob. Geiger, Kuhn, Grun-driss der iranischen Philologie III; Boyce, Zaratu-sztrianie). Niektórzy badacze uważają, że Ame-ratat był pierwowzorem Maruta, upadłego anioła, o którym wspomina Koran (zob. Jung, Fallen Angels in Jewish, Christian and Mohamme-dan Literature, s. 131).
Amertati - mahometański anioł znany także jako Mordad (zob. Jung, Fallen Angels in Je-wish, Christian and Mohammedan Literature, s. 131).
Amezjarak (Amazarek, Semjaza, Szamjaza, Szemhazaj) - w etiopskiej Księdze Henocha (8, 2), anioł, który nauczył rzemiosła czarno-księżników i zielarzy. Jest jednym z dwustu lub też jednym z wodzów dwustu aniołów, którzy zstąpili z nieba na ziemię i współżyli z córkami ludzkimi. W greckim przekładzie etiopskiej Księgi Henocha imię Amezjaraka za-stąpiono imieniem "Semiazas". W etiopskiej Księdze Henocha, w wydaniu R.H. Charlesa, imię to otrzymało postać "Amiziras'. Eliphas Levi (The History of Magic), wyliczając imiona upadłych aniołów, odróżnia Amazareka (Ame-zjaraka) od Semjazy.
Amfarul - anioł, którego Salomon nazywał "królem latających duchów". Amfarul jest anio-łem nagłych podróży i zjawia się po wypowie-dzeniu jego imienia (zob. Księga Mocy).
Amhiel - anioł, którego imię znaleziono na żydowskim amulecie (kamea) mającym chronić przed demonami (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Ami - niegdyś duch należący do chóru anio-łów, oraz chóru potęg, obecnie - "wielki prze-wodniczący niższych sfer". Posiada "doskona-łą znajomość astrologii i sztuk wyzwolonych". Jak wyznał królowi Salomonowi, ma nadzie-ję powrócić na siódmy tron "za 1200 lat", co, jak twierdzi demonolog Wierus, "jest całkowi-cie nieprawdopodobne". Reprodukcję pieczęci Amiego zob. w: Waite, The Book of Black Magic and of Pacts, s. 184.
Amides - anioł, podobnie jak Amikar, przy-woływany w modlitwie odmawianej podczas nakładania szat rytualnych (zob. Malchus, The Seeret Grimoire of Turiel).
Amiel ("lud Boży") - anioł czwartej godziny dnia, służący pod Wachmielem. Amiel jest rów-nież wymieniany jako anioł siódmej godziny nocy, służący pod rozkazami Mendriona (zob. Waite, The Lemegeton, s. 67, 69).
Amikar - najświętszy duch (lub jedno z imion Boga), przywoływany w modlitwie odmawia-nej podczas nakładania szat rytualnych (zob. Waite, The Book of Black Magic and of Pacts). Zdarza się, że nawet najwyżsi rangą aniołowie wprzęgani są w służbę osób parających się czarną magią.
Amilfaton - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Amisijasz - jedno z wielu imion anioła Me-tatrona.
Amisjel - anioł godziny piątej, służący pod Sazkujelem (zob. Waite, The Lemegeton).
Amisor - imię anioła przywoływanego w Sa-lomonowych zaklęciach magicznych, zwłaszcza podczas okadzania (zob. Grimorium Verum; Shah, The Secret Lore of Magicy.
Amitiel - anioł prawdy, jego imienia używa-no jako amuletu. Według tradycji aniołami pra-wdy są także Michał i Gabriel. Jak głosi legenda, kiedy Bóg wystąpił z propozycją stworzenia człowieka, anioł prawdy wraz z aniołem pokoju (bezimienni w tej legendzie), a także inni anio-łowie sprzeciwili się temu zamiarowi. Za karę aniołowie prawdy i pokoju zostali spaleni (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews; Schwab, Vo-cabulaire de I'Angelologie). [Por. inną wersję tej legendy w: Ze skarbnicy midraszy, s. 10-11 -przyp. tłum.]
Amizirias ~ Amezjarak
Amniksjel - jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca. Amniksjel jest jednak wy-mieniany również jako jeden z ~ elektorów piekła, co nakazywałoby go zaliczyć, w najlep-szym razie, do aniołów upadłych (zob. Barrett, The Magus, t. 2; Butler, Ritual Magicy.
Amnodiel - podobnie jak Amniksjel, jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księży- ca. Amnodiel figuruje również na liście siedmiu elektorów piekła.
Amojas - w gnostyckiej Parafrazie Sema, jed-na z tajemniczych istot, którym został objawio-ny sekret Stworzenia (zob. Doresse, The Secret Books of Egyptian Gnostics, s. 148).
Amra'il - w mahometanizmie, anioł stróż przywoływany podczas egzorcyzmów (zob. Hughes, [hasło] "Angels" w: A Dictionary of Islam).
Amriel ~ Ambriel
Amtiel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący trzeciej sali (pałacu) nieba.
Amudiel - jeden z aniołów figurujących na liście siedmiu elektorów piekła.
Amuhael X - anioł przywoływany w zaklę-ciach magicznych (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Amwak'il - w mahometanizmie, anioł stróż przywoływany podczas egzorcyzmów (zob. Hughes, [hasło] "Angels" w: A Dictionary of Islam).
Anabiel - w kabale, anioł przywoływany podczas obrzędów magicznych, zwłaszcza w za-klęciach przeciwko głupocie (zob. prace Mojże-sza Botarela oraz księgi Henocha).
Anabona - w The Greater Key o f Solomon Ma-thersa,imię ducha lub anioła, "poprzez którego Bóg stworzył człowieka i cały wszechświat". Według legendy, jedno ze słów, które Bóg wy-powiedział do Mojżesza, przekazując Prawo-dawcy na Górze Synaj kamienne tablice z Dzie-sięcioma Przykazaniami.
Anabotas (Arabonas) - w Grimorium Verum, anioł przywoływany podczas obrzędów kaba-listycznych.
Anachiel - imię jednego z czterech potęż-nych aniołów, wymienionych w hebrajskiej in-skrypcji na trzecim pentagramie planety Sa-turn (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon). Reprodukcję mistycznego kręgu Anachiela zob. w: Shah, The Secret Lore of Magic, s. 54. W poemacie Longfellowa The Golden Legend ~~yd. I, 1851) Anachiel jest aniołem władają--m Saturnem. W późniejszych edycjach Long--ellow zastąpił Anachiela ~ Orifielem.
Anael (Haniel, Hamiel, Omoel, Ariel itd.) -ieden z siedmiu aniołów stworzenia, wódz chóru księstw (-ł Nisroch), książę archanio-ibw oraz zwierzchnik aniołów piątku. Anael :prawuje władzę nad planetą Wenus, jest jed-~~~m z dostojników anielskich zajmujących się :prawami ludzkiej seksualności, a także wład-~ą drugiego nieba, gdzie do jego obowiąz-ków należy opieka nad modlitwami płynący-mi z pierwszego nieba. Według tradycji to właśnie Anael jest aniołem, który w Księ-dze Izajasza (26, 2) woła: "Otwórzcie bramy!" Ponadto jest on zwierzchnikiem wszystkich królów i królestw na ziemi oraz panem Księ-życa. Prócz wymienionych wersji imienia Ana-el, jego transpozycjami zdają się także takie imiona, jak Amiel, Anafiel i Aufiel (zob. Chri-stian, The History and Practice of Magic, t. 2, s. 440). W Burzy z imion Anael i Uriel Szekspir utworzył imię ducha powietrza, Ariela (zob. Churchill, Shakespeare and His Betters). W The Golden Legend Longfellowa Anael jest jednym z aniołów siedmiu planet; włada Gwiazdą Mi-łości (Gwiazdą Wieczorną, czyli Wenus). W Księdze Tobiasza, imię Anael nosi brat To-biasza (zob. też: Levi, Transcendental Magic; Grimorium Verum; de Abano, Heptameron; Agrippa, Three Books of Oecult Philosophy).
Anafakseton (Anafazeton, Arfeton, Hipeton, Oneifeton) - jeden ze świętych aniołów Bo-żych przywoływanych podczas obrzędów ma-gicznych. Według legendy wymówienie tego imienia spowoduje, że aniołowie zawezwą cały wszechświat na Sąd Ostateczny. Anafakseton jest także duchem przywoływanym podczas eg-zorcyzmów wody (zob. Waite, The Book o f Ce-remonia) Magicy.
Anafiel (Anpiel, "gałąź Boga") - wódz ośmiu aniołów Merkawy; strażnik kluczy do sal (pała-ców) nieba; naczelny strażnik pieczęci, książę wody. jak głosi legenda, gdy Bóg postanowił ukarać Metatrona, anioła o boskim obliczu, wy- znaczył właśnie Anafiela, aby 60 ognistymi bi-czami wychłostał Jego umiłowanego sługę. We-dług hebrajskiej Księgi Henocha to Anafiel (inne źródła wskazują na Rasuila lub Samuila) zaniósł Henocha do nieba, gdzie ten przemienił się w Metatrona (zob. Scholem, Jewish Gnosłicism, Merkabah Mysticism, and Talmudic Tradition; Schwab, Vocabulaire de ('Angelologie). W Hejchalot IZabati Anafiel jest porównywany z Bogiem i utożsamiany z Metatronem.
Anahel - książę aniołów trzeciego nieba, sam jednak służący w czwartym niebie (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa). Jako Anahael, jest jednym z licznych aniołów strzegących bram Zachodniego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Anahita (Anaitis) - w zaratustrianizmie, naj-wyższy rangą anioł żeński. Anahita (niepokala-na) jest "duchem użyźniającej glebę wody i uro-dzaju" (zob. Redfield, Gods. A Dictionary of the Deities of All Lands).
Anai - imię zapisane w niebie "czcionkami malachitu" (anielskimi) i przywoływane w po-tężnych zaklęciach przeciwko demonom (zob. Masters, The Greater Key of Solomon).
Anaitis - Anahita
Anajreton (Amereton) - jeden z "wysokich rangą, świętych aniołów Bożych", przywoływa-nych podczas obrzędów magicznych, zwłasz-cza w zaklęciach atramentu i kolorów oraz w egzorcyzmach soli (zob. Waite, The Book of Ceremonial Magic; Grimorium Verum).
Anajz - według de Abano (Heptameron) anioł poniedziałku, mieszkający w pierwszym niebie, przywoływany z południa. Ponieważ aniołowie są "bezcieleśni", ich pobyt w jednej ze sfer nie-ba, czy gdziekolwiek indziej, jest czysto hipo-tetyczny. Aniołowie są obecni tam, gdzie mają jakieś, zlecone im przez Boga, zadanie do wy-konania; jedynie dla naszej wygody każdemu przypisuje się pewien locus operandi. Podobnie wszelkie "materialne" opisy aniołów (skrzydła, rozmiary, mowa itd.) winny być traktowane ja-ko metafora.
Anak - lp. od Anakim.
anakim (hebr. anakim - giganci) - potom-kowie upadłych aniołów i córek człowieczych, o czym niejasno wspomina Księga Rodzaju 6. Anakim byli tak wysocy, że - według Zoharu - "Izraelici wyglądali przy nich jak koniki pol-ne". Zohar wymienia aniołów Uzę i Azaela jako tych, którzy mieli dzieci "zwane anakim". Pier-wotnie imię gigantów brzmiało: nefilim (upadli) (zob. Jung, Fallen Angels in Jewish, Christian and Mohammedan Literature; por. Pwt 1, 28; Joz 14, 12). W The Legends of the Jews (t. 1, s. 151) Ginzberga mowa o tym, że anakim "karkami dotykają Słońca". Jest to zgodne z poglądem, często wyrażanym w literaturze rabinackiej i is-lamskiej, że aniołowie, stojąc na ziemi, sięgają głową nieba - podobnie jak Adam, kiedy zo-stał stworzony, i podobnie jak niegdyś (lub obec-nie) Izrafel (zob. hebrajska Księga Henocha; Gra-ves, Patai, Mity hebrajskie, s. 111, 157).
Anamelech ~ Adramelech
Ananchel (lub Ananehel - "łaska Boża") -anioł wysłany przez Boga do Estery, aby zjednać jej przychylność perskiego króla Aswerusa (zob. Księga Estery). Orygenes wspomina Ananchela w Komentarzu do Listu do Rzymian (IV, 12) (zob. też: Księga starożytności biblijnych Pseudo-Filona).
Anane - jeden z zastępów upadłych aniołów, wymienionych w etiopskiej Księdze Henocha.
Ananehel ~ Ananchel
Ananel (Anani, Hananel, Chananel) - we-dług jednych źródeł dobry anioł, według innych, zły. Jako zły anioł (jeden z upadłych aniołów), Ananel miał zstąpić z nieba na górę Hermon i sprowadzić na ziemię grzech (zob. etiopska Księga Henocha; Ambelain, La Kabbale Pratique). Anani -~ Ananel
Ananiel - jeden z licznych aniołów strzegą-cych bram Wiatru Południowego (zob. Ozar Mi-drashim, t. 2, s. 316).
Anapion - w The Lemegeton Waite'a, anioł siódmej godziny nocy, służący pod Mendrionem.
Anas - "I Bóg posłał dwóch aniołów, Sihaila i Anasa, oraz czterech ewangelistów, by po-chwycili demony gorączki [było ich dwanaście i wszystkie były demonami żeńskimi], a następ-nie wychłostali je ognistymi rózgami". Źródłem tej opowieści jest XII-wieczny rękopis przecho-wywany w British Museum, przedrukowany w: M. Gaster, Studies in Texts in Folklore II, s. 1030. Gaster uważa, że Sihail to odmiana imienia Mi-hail (Michał), a Anas - imienia Anna, to jest świętej Anny, matki Maryi, tutaj przemienionej w anioła.
Anataniel A' - jeden z książąt anielskich za-stępów Amuhaela X (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Anauel - anioł opiekujący się handlem, ban-kierami itd. Aniołem pokrewnym jest Aseij (zob. Ambelain, La Kabbale Pratique).
Anazachia -imię anioła, wymienione w he-brajskiej inskrypcji na trzecim pentagramie pla-nety Saturn. Anazachia jest jednym z czterech aniołów, których imiona widnieją na tym pen-tagramie. Trzej pozostali to: Omeliel, Anachiel i Aranchia. Reprodukcję magicznego kręgu przywołania zob. w: Shah, The Secret Lore of Magic, s. 54 (por. Gollancz, Clavicula Salomonis).
Anazimur - według Księgi Razjela, jeden z siedmiu wysokich rangą aniołów tronowych pierwszego nieba, które "wykonują rozkazy niebiańskich możnowładców" (zob. de Abano, Elementia Magica; Szósta i siódma księga Mojże-szowa; pisma Corneliusa Agrippy).
Andas - w traktatach okultystycznych An-das jest przedstawiany jako jeden z aniołów słu-żebnych Warkam, króla niedzielnych aniołów powietrza. W Heptameronie de Abano, na ry-sunku magicznego kręgu przywołań aniołów dla pierwszej godziny planetarnej niedzieli, An-das reprezentuje obwód zewnętrzny.
Aneb - anioł rządzący godziną, o przydom-ku "Dieu Clement" (zob. Ambelain, La Kabbale Pratique; Doolittle, Sagesse).
Anepaton (Anafeneton) - "wysoki rangą, święty anioł Boży", którego imię widnieje na pierścieniu przywołań. Aaron posłużył się tym imieniem, wzywając Boga (zob. Butler, Ritual Magic; Grimorium Verum; Waite, The Lemegeton; The Book of Ceremonial Magicy.
Anitor - święty anioł Boży, wzywany pod-czas obrzędów magicznych (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon; Grimorium Verum; The Book of Black Magic and Pacts).
Anituel -~ Anikuel
Ankor - anioł przywoływany w zaklęciu si-towia. W modlitwach magicznych odmawia-nych podczas nakładania szat rytualnych, An-kor to imię Boga (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon; Waite, The Book of Black Magic and of Pacts).
Anmael (Chnum) - jeden z przywódców upadłych aniołów, czasem utożsamiany z Szem-hazajem (Semjazą), gdyż Anmael, tak jak Szem-hazaj, prosząc o rękę córkę człowieczą (Istahar), obiecał jej wyjawić pełne Imię Boże (zob. Jung, Fallen Angels in Jewish, Christian i Mohammedan Literature). [Por. Ze skarbnicy midraszy, s. 15-17; w tej wersji legendy dwaj aniołowie zabiegający o rękę ziemianek noszą imiona Azael i Simchazi; zob. też Rousseau, Bóg zła, s. 45 - przyp. tłum. ]
Annael - jedna z wersji imienia -~ Aniel lub ~ Anael (zob. Doolittle, Sagesse).
Annauel - jeden z 72 aniołów noszących bo-skie imię Szemhameforasz. Imiona wszystkich 72 aniołów tej klasy podano w Apendyksie. Anpiel - w literaturze rabinackiej, anioł spra-wujący opiekę nad ptakami. Mieszka w szó-stym niebie, gdzie pełni funkcję strażnika 70 bram. Wszystkie modlitwy, które docierają z ziemi, Anpiel ozdabia 70 koronami i prze-kazuje do siódmego nieba, aby zostały w pełni uświęcone (zob. Zohar; Spence, An Encyclopae-dia of Occultism). W The Legends of the Jews Ginz-berga (t. 1, s. 138) Anpiel jest aniołem, który przeniósł Henocha (jeszcze za życia patriarchy) do nieba.
Ansjel ("zniewalając') - anioł przywoływa-ny podczas obrzędów magicznych (zob. Trach-tenberg, jewish Magic and Superstition).
Ansze Szem ("mężowie imienia") - w za-klęciach magicznych w ten sposób określa się upadłe anioły, jednak ściśle rzecz biorąc, okre-ślenie to stosuje się jedynie do dwóch aniołów: Azy i Azaela (zob. Zohar; Bamberger, Fallen An-gels).
Antiel - imię anioła znalezione na oriental-nym amulecie (kameot) mającym chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Antikuelis ~ Anikuel
Anusz - jeden z trzech aniołów służebnych :pozostałe dwa to Ebel i Szetel), których Bóg ~~yznaczył, aby posługiwały Adamowi w raju. Według Jalkut Reubeni w ogrodzie Edenu nie-biańska trójka "piekła mięso" dla pierwszych rodziców oraz "schładzała im wino" (zob. apo-kryficzne Życie Adama i Ewy).
Apar lub Aparsjel - według M. Gastera t Wisdom of the Chaldeans), anioł służebny Sad-kiela, władcy piątego dnia.
Apollyon (Appolyon, Apollion) - grecka forma hebrajskiego imienia Abaddon, czyli .,niszczyciel". W Apokalipsie św. Jana 9, 11 Apollyon jest "aniołem Czeluści'. W rozdziale 20, 2 tejże księgi anioł ten "pochwycił Smoka, Węża starodawnego, / którym jest diabeł i szatan, / i związał go na tysiąc lat". Sądząc z powyższego cytatu, Apollyon jest świętym dobrym) aniołem, sługą i posłańcem Bożym. W okultyzmie jednak oraz, ogólnie mówiąc, zv pismach niekanonicznych jest to anioł zła (jak w Księdze starożytności biblijnych Pseudo-Fi-lona czy Dziejach Tomasza). Terminem "Apol-lyon' posługiwano się także jako określeniem siedziby złych duchów (piekła). W Wędrówce pielgrzyma Bunyana Apollyon jest diabłem. Bu-nyan tak go opisuje: "pokryty jest rybią łuską, ma skrzydła, niczym smok, niedźwiedzie łapy, a z jego brzucha bucha dym i ogień". Tak też przedstawił go XVII-wieczny artysta, którego rysunek był reprodukowany w pierwszych wydaniach Wędrówki pielgrzyma. Voltaire utoż-samia Apollyona z Arymanem, perskim bo-giem zła (zob. Charles, A Critical Commentary on the Revelation of St. John, s. 247). Według Barretta (The Magus) Apollyon i Abaddon to dwaj różni aniołowie, "naczynia niegodziwo-ści" (tj. upadłe anioły lub demony). Durer przedstawił Apollyona na ostatnim drzewory-cie z cyklu "Apokalipsa", zatytułowanym Anioł z kluczem od Czeluści (ok. 1496-1497).
Apragsin (Apragsih) - boski posłaniec, na-znaczony przez Boga nad mieczem (zob. M. Ga-ster, The Sword o f Moses). Apragsin znany jest także jako Asi Asisi.
Apsintus -~ Piołun
Apsu - w mitologii babilońskiej Apsu jest (żeńskim?) aniołem otchłani, "ojcem' babiloń-skich bogów, a zarazem "żoną" Tamat. Apsu ostatecznie uśmierca jego (jej) syn, Ea (zob. Le-normant, Chaldean Magic; Mackenzie, Myths of Babylonia and Assyria).
Apudiel - jeden z siedmiu planetarnych władców podziemnego świata, zwanych przez Corneliusa Agrippę elektorami. Demon Ganael służy pod "połączonym zwierzchnictwem' Apudiela i Kamaela (zob. Conybeare, The Te-stament of Solomon).
Aputel - anioł przywołań, wzmiankowany w The Greater Key of Solomon Mathersa; także imię, które arcykapłan nosi na piersi, kiedy wkracza do najświętszego miejsca w Przybytku lub w Świątyni, zwanego Swięte Swiętych. Wie-rzono, że imię to, wymówione, ma moc wskrze-szania zmarłych, a wygrawerowane na złotym lub mosiężnym naczyniu chroni przed wszel-kim złem.
Arabonas - duch wzywany przez mistrza ce-remonii podczas obrzędów Salomonowych (zob. Grimorium Verum; Waite, The Book of Black Magic and of Pacts).
Arad - indoperski anioł opiekujący się religią i nauką; wspomina o rum Hyde w Historia Re-ligionis Veterum Persarum.
Araebel - anioł godziny szóstej, zarazem anioł służebny Samila (zob. Waite, The Leme-geton).
Arael (Ariel) - według De Claremonta (The Ancient's Book of Magic, s. 115) "jeden z duchów, które nauczyciele Talinudu uczynili książętami nad ludem ptasim".
Arafiel ("szyja Boga") - jeden z dostojników anielskich, reprezentujących "boską siłę, maje-stat i władzę"; także strażnik drugiej sali (pa-łacu) siódmego nieba. "Kiedy Arafiel H', książę, spotyka Asrulju, księcia, zdejmuje z głowy ko-ronę chwały i pada na twarz" (zob. hebrajska Księga Henocha).
Arajekael - jeden z wielu anielskich książąt naznaczonych przez Boga nad mieczem (zob. M. Gaster, The Sword o f Moses).
Arakael -~ Arakiel
Arakiba (Arakab, Aristikifa, Artakifa) - zły (upadły) anioł, który sprowadził na ziemię grzech, o czym opowiada etiopska Księga He-nocha. Arakiba pełni tam funkcję "dziesiętnika" armii odstępców.
Arakiel (Arakujel, Aracjel, Arkael, Sarakuael, Arkiel, Arkas) - jeden z dwustu upadłych aniołów, o których mowa w etiopskiej Księdze Henocha. Arakiel nauczył ludzi orientacji w te-renie. Jednakże w Księgach Sybilli Arakiel, jak się wydaje, nie jest aniołem upadłym - jest tam bowiem jednym z pięciu aniołów, które prowadzą dusze ludzkie na sąd (pozostali czte-rej to: Ramiel, Uriel, Samiel i Azjel). Imię Arakiel znaczy: "ten, który sprawuje władzę nad zie-mią" (zob. Charles, The Book of Enoch).
Araksjel - według etiopskiej Księgi Henocha, jeden z upadłych aniołów.
aralim -~ erelim
Aramaiti (Armaiti) - jeden z sześciu ~ Ame-sza Spentów, reprezentujący "świętą zgodę" (zob. Gaynor, Dictionary of Mysticism).
Arariel (Azariel, Uzjel?) - lekarz głupoty oraz jeden z siedmiu aniołów rządzących ziemią. W literaturze talmudycznej Arariel jest zazwy-czaj aniołem naznaczonym nad wodami ziemi. Jest przywoływany przez rybaków modlących się o dobry połów (zob. Spence, An Encyclopedia of Occultism; Universal Jewish Encyclopedia; Gay-nor, Dictionary of Mysticism).
Ararita -imię wypisane na kabalistycznej pieczęci oraz przywoływane w zaklęciach Sa-lomonowych zmuszających demony do posłu-szeństwa. Wyryte na przedmiocie ze złota da-wało gwarancję, że jego właściciel nie umrze nagłą śmiercią. Słowo "Ararita" uważano za verbum inenerrabile (niewysłowione imię) Boga (zob. Barrett, The

Magus, t. 2; Mathers, The Grea-ter Key of Solomon).
Arasbarasbiel - według Ozar Midrashim (t. 1, s. 116), anioł strzegący szóstego nieba. Arasek - jedna z form imienia ~ Nisroch (Nisrok). Zob. Hayley, The Poetical Works of John Milton.
Aratiel - anioł pierwszej godziny nocy, słu-żący pod Gamielem (zob. Waite, The Lemegeton). Aratron - pierwszy z duchów olimpijskich rządzących planetą Saturn; włada 49 spośród 196 prowincji olimpijskich. Reprodukcję pieczęci Aratrona zob. w: Malchus, The Secret Grimoire of Tunel, s. 22. Aratron jest nauczycielem alchemii, magii i medycyny, posiada także zdolność czy-nienia ludzi niewidzialnymi. Prócz tego obdarza płodnością kobiety pragnące mieć potomstwo. Arauchia - imię anioła zapisane po hebrajsku na trzecim pentagramie planety Saturn (zob. Shah, The Secret Lore of Magic; Mathers, The Grea-ter Key of Solomon).
Arazjel (Arazjal, Atriel, Esdriel, Sahariel, Se-riel, Sariel itd. - "moim księżycem jest Bóg") - anioł, który zgrzeszył, zstępując na ziemię, aby związać się z kobietą śmiertelną. Arazjel, wraz z Bagdalem, rządzi znakiem Byka (zob. etiopska Księga Henocha; Levi, Transcendental Magic; a także Prince of Darkness).
Arbatel - anioł "objawiając', wspomniany w Arbatel of Magic (zob. Waite, The Lemegeton).
Arbgdor - w Księdze Razjela (Sefer Raziel), anioł władający jednym z dwunastu miesięcy (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Supersti-tion, s. 99).
Arbiel - anioł służebny Anaela, władca godzi-ny szóstej (M. Gaster, Wisdom of the Chaldeans).
Archan - anioł sprawujący władzę nad "niż-szymi promieniami Księżyca"; bywa utożsa-miany z ~ Arkanem (zob. Heywood, The Hie-rarchy o f the Blessed Angels).
Archana - imię anioła zapisane po hebrajsku na piątym pentagramie planety Saturn (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Archas - z niewidzialnych głębin Bóg wez-wał Archasa, "wielkiego, mocnego i bardzo czerwonego", i rozkazał temu przedwiecznemu duchowi, aby się podzielił. A kiedy Archas się podzielił, "wyłonił się zeń świat, ogromny i bar-dzo ciemny, przynosząc ze sobą całą rozmaitość ziemskich stworzeń". Taki opis powstania (nie stworzenia) ziemi, zawiera słowiańska Księga Henocha.
Archer - duch władający znakiem Wodnika; pełni tę funkcję wraz z Sakmakielem (zob. Levi, Transcendental Magicy.
Archistrateg (Arhistratig, "wódz zastępów') - podczas wizyty Henocha w niebie Bóg na-zywa Michała "moim rzecznikiem, moim arcy-strategiem" (zob. etiopska Księga Henocha 33, 11). Identycznym tytułem obdarza Michała (Mi-haila) rumuńska wersja Apokalipsy Abrahama. W tekście tym łzy Michała, "zwiastuna śmier-ci, uronione nad bliskim zgonu Abrahamem, "spadły do miednicy i zamieniły się w drogo-cenne klejnoty". Podanie to zamieszcza również Ginzberg w The Legends of the Jews, t. 1, s. 300. [Określenie Michała jako archistratega pojawia się także w bogomilskim apokryfie Zapasy Sa-tanaela z Archaniołem Michałem oraz w połu-dniowosłowiańskim Apokryfie o sprawiedliwym Henochu (zob. Siedem niebios i ziemia, s. 22, 34) - przyp. tłum.]
Arcicjasz - anioł Ziemi (zob. Schwab, Voca-bulaire de I'Angelologie).
Ardarel - w okultyzmie, anioł ognia; -~ Ga-briel, Natanel (zob. Papus, Traite Elementaire de Science Occulte).
Ardefiel lub Ardesjel - jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca (zob. Barrett, The Magus).
Ardibehist - w mitologii staroperskiej, anioł kwietnia oraz jeden z -~ Amesza Spentów. Ar-dibehist jest także władcą trzeciego dnia każ-dego miesiąca (zob. The Dabistan, s. 35, 136). Ardouisur (Arduiszer) - w zaratustriani-zmie, żeński ized (cherubin). jedną z funkcji tego anioła jest obdarzanie kobiet płodnością, łaską łatwego porodu oraz odpowiednią ilością po-karmu (tj. mleka). Nazywano go "dawcą żywej wody" (zob. The Dabistan, s. 167; King, The Gno-stics and Their Remains, s. 106).
Ardour (Ardur) - według Schwaba (Vocabu-laire de I'Angelologie) anioł rządzący żydowskim miesiącem tamuz (czerwiec-lipiec).
Arehana -imię anioła zapisane na trzecim pentagramie planety Saturn (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Arel - anioł ognia, którego imię widnieje na siódmym pentagramie Słońca. Arel jest też anio-łem przywoływanym podczas obrzędów ma-gicznych (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Arfiel - jedno z imion anioła Rafała (Rafaela). W Pirke Hejchalot Arfiel jest aniołem stróżem zamieszkującym drugie niebo (zob. Schwab, Vocabulaire de I'Angelologie).
Arfugitonos - według Objawienia Ezdrasza, jeden z dziewięciu aniołów, którzy będą spra-wować władzę "w dniu końca świata" (zob. The Ante-Nicene Fathers Library, t. 8, s. 573). toga królowej Elżbiety, imię Ariel powstało z połączenia imion Anael i Uńel. W Burzy Sze-kspir "obsadził" Ariela w roli ducha powietrz-nego. W Raju utraconym Ariel jest zbuntowa-nym aniołem, który pierwszego dnia bitwy w niebie zostaje pokonany przez serafińa Ab-diela. Poeta Shelley sam przedstawiał się jako Ańel, i tak też Maurois zatytułował jego bio-grafię. Sayce ("Athenaeum", październik 1886) dopatruje się związku między Ańelem i erelim, chórem aniołów utożsamianych z tronami (zob. Dialog Zbawiciela; Butler, Ritual Magic; Bonner, Studies in Magical Amulets).
Arhistratig - Archistrateg
Arhum Hii (Rhum) - w mandaizmie, jeden z matki (uthri, aniołów) Gwiazdy Polarnej.
Arias - anioł władający wonnymi ziołami. W okultyzmie Arias jest uważany za demona i jednego z dwunastu markizów imperium pie-kielnego (zob. De Plancy, Dictionnaire Infernal).
Ariel (Arael, Ariael, "lew Boży") -imię anioła w apokryficznej Czwartej Księdze Ezdrasza, a tak-że w The Greater Key of Solomon Mathersa, The Grand Grimoire i licznych traktatach poświęco-nych magii, gdzie przedstawiano go z głową lwa. Cornelius Agńppa pisał: "Ariel to imię anioła, czasem także demona, również miasta zwanego Ańopolis, gdzie czczą go jako bożka". W The Hierarchy of the Blessed Angels Heywooda Ariel jest jednym z siedmiu aniołów rządzących wodami, a także "potężnym władcą ziemi". Mi-stycy żydowscy używali imienia Ańel jako poetycznego określenia Jerozolimy. Również w Biblii Ariel to symboliczna nazwa Jerozolimy (zob. Jz 29,1). W pismach okultystycznych Ariel jest "trzecim archontem wiatrów". Wspomina się tam także o Ańelu jako pomocniku Rafała (Rafaela) w leczeniu chorób (zob. M. Gaster, Windom of the Chaldeans). W koptyjskiej Pistis Sofia, Ariel jest aniołem kary przebywającym w piekle, spełniającym tę samą funkcję, co man-dajski ~ Ur. W Testamencie Salomona anioł ten jest zwierzchnikiem demonów. W tradycji gno-styckiej Ańel jest władcą wiatru i bywa utoż-samiany z Jaldabaotem. W kabale praktycznej jest to anioł upadły, pierwotnie należący do chó-ru cnót. Według Johna Dee, nadwornego astro-
Ariok (Ańuch, Orioch, Arioch - "srogi lew") - w Księdze Rodzaju 14, 1 Ariok jest królem Ellasaru. W legendzie żydowskiej Ariok jest aniołem stróżem przodków i potomków Heno-cha, wyznaczonym przez Boga do strzeżenia pism patriarchy. Według innych źródeł Ariok jest demonem zemsty, stronnikiem Szatana, upadłym aniołem (jak w Raju utraconym Milto-na, gdzie podczas bitwy w niebie ulega serafi-nowi Abdielowi). [Według De Plancy'ego (Słow-nik wiedzy tajemnej, s. 16) Arioch jest demonem zemsty, lecz "posługuje się zemstą tylko wobec tych, którzy sami się do niej uciekają" -przyp. tłum.] W Pierce Penilesse Nasha znajduje się wzmianka o "wielkim Arioku, którego nazy-wają duchem pomsty" (zob. Schwab, Vocabulaire de I'Angelologie; De Plancy, Dictionnaire Infernal, wyd. 1863, gdzie Ariok, jako demon zemsty, zo-stał przedstawiony ze skrzydłami nietoperza; de Claremont, The Ancient's Books of Magic).
Ariuch ~ Ariok, Orioch
Arkadiusz - w Buncie aniolów Anatola Fran-ce'a, "ziemskie" imię anioła -ł Abdiela.
Arkan - król aniołów powietrza, władca po-niedziałku. Aniołami służebnymi Arkana są: Bylet, Misabu i Abuhaza (zob. Barrett, The Ma-gus, t. 2).
Armaita (Aramaiti, Armaiti) - w mitologii perskiej, jeden z sześciu lub siedmiu ~ Amesza Spentów, czyli archaniołów. Jest duchem pra-wdy, mądrości i dobra, który wcielił się w czło-wieczą postać i zstąpił na ziemię, "aby służyć pomocą dobrym ludziom" (zob. Grundriss der iranischen Philologie, t. 3; Forlong, Encyclopedia of Religions; Redfield, Gods. A Dictionary of the Deities of All Lands).
Armaros (Armers, Farmaros, Abaros, Arearos) - jeden z upadłych aniołów, o których wspo-mina etiopska Księga Henocha. Armaros uczy "odczyniania uroku". Według R.H. Charlesa imię Armaros może być zniekształceniem imie-nia Araros.
Armas - anioł przywoływany podczas ob-rzędów magicznych na zakończenie szabatu (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Supersti-tion, s. 102).
Armasa ("potężny władca") - anioł przywo-ływany w aramejskich zaklęciach magicznych (zob. Montgomery, Aramaic Incantation Texts from Nippur).
Armazjel (Armisael?) - gnostycki anioł, wzmiankowany w: Doresse, The Secret Books o f Egyptians Gnostics, s. 198.
Armen (Ramiel? Arakiel? Barakuel?) - jeden z upadłych aniołów, o których wspomina etiop-ska Księga Henocha 69.
Armers (~ Armaros) - w wierszu Marka Van Dorem The Prophet Enoch Armers jest jed-nym z upadłych aniołów.
Armesi - anioł dziesiątej godziny dnia, słu-żący pod zwierzchnictwem anioła Oriela (zob. Waite, The Lemegeton, s. 68).
Armesjel - według Waite'a (The Lemegeton, s. 69), anioł czwartej godziny nocy, służący pod Jefiszem.
Armie - w Raju utraconym Miltona nazwa jednego z chórów anielskich (zob. West, Milton and the Angels, s. 135).
Armiel - anioł jedenastej godziny nocy, słu-żący pod aniołem Dardielem.
Armimas (Armimimas) - anioł przywoływa-ny w czasie obrzędów magicznych na zakończe-nie szabatu; -~ Hermes, Ormuzd (zob. Trachten-berg, jewish Magic and Superstition, s. 100).
Armisael - anioł łona kobiecego. Zgodnie z zaleceniem Talmudu, modląc się o lekki po- ród, należy dziewięć razy odmówić Psalm 20, a jeśli to nie pomoże, wówczas winno się wy-powiedzieć następujące wezwanie: ;,Zaklinam cię, Armisaelu, aniele, który władasz łonem, abyś pomógł tej kobiecie i dziecku w jej ciele" (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Supersti-tion, s. 202).
Armogen --~ Harmozej
Armon - anioł drugiej wysokości, przywoły-wany w zaklęciach magicznych (zob. Almadel Salomona).
Arsjalaliur - anioł posłany do Henocha ze specjalną wiadomością od Boga; także anioł, któ- ry ostrzegł Noego o zbliżającym się potopie (zob. Życie Adama i Ewy). Imię to jest zniekształceniem, bądź zbitką słów: Izrael i Uriel (zob. etiopska Księga Henocha 10, w wydaniu Dillmana).
Artakifa - archanioł wspominany w legen-dach o Henochu.
Aruru - w mitologii sumeryjskiej, żeńska wysłanniczka bogów, która ulepiła człowieka z gliny. Aruru była matką Gilgamesza.
Arwial (Awial) - jeden z aniołów strzegą-cych czwartego nieba (zob. Ozar Midrashim, t. 1, s. 16).
Aryman (Ahriman, Ariman, Ahraman, Dahak, Angra Mainju - "Zły Duch") - perski książę zła, pierwowzór chrześcijańskiego Szatana. We-dług Zaratustry, który był kuszony przez Ary-mana, ale wyszedł z tej próby zwycięsko, to właśnie Aryman sprowadził śmierć na ziemię, zabijając pierwowzór człowieka i zwierząt (zob. Forlong, Encyclopedia of Religions). W czasach poprzedzających panowanie dynastii Sasani-dów Aryman nie był uważany za ducha całko-wicie złego. Mazdajscy magowie składali mu ofiary. Aryman dorównuje potęgą swemu bliźniaczemu duchowi, Ahura Mazdzie, ale, zgodnie z przepowiednią Zaratustry, ostatecz-nie zostanie pokonany przez "wszechwiedzą-cego pana nieba i ziemi' (zob. Boyce, Zaratu-sztrianie).
Arzal (Arzel) - jeden z czterech aniołów Wschodu, "wspaniałych i życzliwych aniołów', przywoływanych wówczas, gdy inwokant prag-nie "zaczerpnąć ze skarbnicy mądrości Stwórcy" (zob. Gollancz, Clavicula Salomonis).
Asach (Asak) - anioł przywoływany w mod-litwach magicznych (zob. Grimorium Verum).
Asad - w legendach arabskich, anioł przywo-ływany podczas obrzędów magicznych (zob. Shah, Occultism..., s. 152).
Asael ("ten, którego stworzył Bóg") - anioł służebny Szemhazaja, który współżył z córkami ludzkimi; a zatem, jest to anioł upadły. (~ Aza-el; Azazel).
Asaf - wódz aniołów śpiewających Bogu hymny pochwalne w nocy, podobnie jak anioł Heman dowodzi zastępami aniołów w czasie śpiewów porannych, a Jedutun - wieczor-nych (zob. Zohar). Asafowi zostały przypisane Psalmy 50 i 73-83. Według legendy żydowskiej Asaf jest także ojcem medycyny. Nachmanides (Torat-ha-Adam) wspomina o "Żydzie Asafie" i jego księdze o metodach leczenia.
Asafsisjel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Asakro (Asarka) - w czarnej magii, anioł przywoływany w modlitwach i zaklęciach.
Asaliasz - w kabale, anioł chóru cnót, służą-cy pod zwierzchnictwem Rafała (Rafaela). Spra-wuje pieczę nad sprawiedliwością. W The Ma-gus Barretta jest on jednym z 72 aniołów no-szących mistyczne imię Szemhameforasz. Reprodukcję pieczęci Asaliasza zob. w: Ambe-lain, La Kabbale Pratique, s. 281.
Asamkis - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Asarel - w literaturze Hejchalot (Maase Mer-kawa), anioł strzegący czwartej sali (pałacu) nieba.
Asariel ("ten, którego związał Bóg [przysię-gą]") - jeden z 28 aniołów władających 28 pa-łacami Księżyca.
Asarka ~ Asakro
Asasjasz - jedno z wielu imion anioła Meta-trona.
Asasjel - anioł czwartku, pełniący tę funkcję wraz z Sachielem i Kasjelem. Asasjel jest też jednym z duchów władających planetą Jowisz (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus, t. 2; Malchus, The Secret Grimoire of Turiel).
Asat (Asach) - anioł przywoływany w Sa-lomonowych zaklęciach magicznych (zob. Gri-morium Verum).
Asbiel ("ten, który uciekł od Boga') -w etiop-skiej Księdze Henocha Asbiel został zaliczony do aniołów upadłych. "Udzielił świętym synom Bo-żym fałszywej rady i namówił ich do grzechu z córkami ludzkimi".
Asboga -~ Azbuga JHWH
Asderel (Asredel, Asradel Szariel) - imię bę-dące zniekształceniem imienia Sahariel. Asderel jest złym archaniołem objaśniającym ludziom bieg Księżyca (zob. Charles, The Apocrypha and Pseudoepigrapha of the Old Testament).
Asentaker - w kabale, anioł pokrewny Lela-helowi.
Aser Kriel - według kabały, niewysłowione imię Boga wyryte na napierśniku noszonym przez Mojżesza i Aarona. Jak głosi tradycja, nikt, kto nosi taki napierśnik, nie umrze na-głą śmiercią (zob. Szósta i siódma księga Mojże-szowa).
Aseu - w kabale, anioł pokrewny Anauela.
Asfa'el ("Bóg pomaga") - w etiopskiej i sło-wiańskiej Księdze Henocha Asfa'el jest władcą jednego z dwunastu miesięcy oraz "tysięczni-kiem zastępów niebiańskich". Charles (The Book of Enoch) określa Asfa'ela jako anioła roku prze-stępnego, służącego pod zwierzchnictwem czte-rech wodzów. Uważa się, że imię Asfa'el po-wstało na skutek inwersji imienia Hilujasef lub Josef-el.
Asimon (Atimon) - anioł wymieniony w Ma-:.iche Elion (Anioły na wysokości), a to dzielo, z kolei, powołuje się na Zohar.
Asimonem - anioł przyzywany w Salomono-wych zaklęciach magicznych czyniących czło-W eka niewidzialnym (zob. Mathers, The Greater i~ey of Solomon, s. 45).
Asimor - w literaturze Hejchalot Asimor jest iwinym z siedmiu aniołów zwanych książętami władzy; sześciu pozostałych to: Kalmija, Boel, Psachar, Gabriel, Sandalfon i Uzjel (zob. Mar-gouliath, Malache Elion, s. 17).
Asjel ("stworzony z Boga") - w apokryficz-nej Czwartej Księdze Ezdrasza, jeden z pięciu "mężów" (tj. aniołów) wyznaczonych przez Bo-ga do przepisania 94 ksiąg podyktowanych przez Ezdrasza. Czterej pozostali "mężowie" to: Dabria (Ekanus), Selemia, Selekucja i Sarea (Sar-ga). "Dwadzieścia cztery to księgi kanoniczne Starego Testamentu, a pozostałe siedemdziesiąt to księgi ezoteryczne, przeznaczone jedynie dla wtajemniczonych" (zob. Rubinkiewicz, Wpro-wadzenie do apokryfów Starego Testamentu, s. 100). Według Księgi Razjela, Asjel to anioł uzdrowie-nia (zob. Schwab, Vocabulaire de I'Angelologie; Rafał). W Testamencie Salomona Asjel jest diabłem, który demaskuje złodziei i potrafi odnaleźć ukryte skarby. Jego podobizna wid-nieje na amulecie mającym chronić przed nagłą i niespodziewaną śmiercią (zob. Grillot, A Pic-torial Anthology of Witchcraft, Magic and Alchemy, s. 342).
Askobaj - anioł przywoływany w Salomono-wych zaklęciach magicznych, zwłaszcza pod-czas egzorcyzmów wosku (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Asmadaj - jeden z dwóch "potężnych tro-nów, o których wspomina Milton w Raju utra-conym (VI, 463). Uriel i Rafael pokonali jednak Asmadaja oraz jego towarzysza Adremelecha - aniołów, "co pragnęły z Bogiem / zrównać się, gardząc wszystkim, co poniżej"; ~ Asmo-daj. [W polskim przekładzie Raju utraconego As-madaja zastąpił Asmodeusz - przyp. tłum.]
Asmodaj (Aszmedaj, Asmodiusz, Sidonej) -według Budge'a (Amulets and Talismans, s. 377), upadły anioł, "który ma skrzydła, polatuje to tu, to tam, oraz zna tajemnice przyszłości'. Asmo-daj uczy matematyki i potrafi uczynić człowieka niewidzialnym. Jest też wodzem 72 legionów duchów piekielnych. Przywołany, ukazuje się pod postacią istoty o trzech głowach (byka, ba-rana i człowieka). Asmodaj jest jednym z boha-terów poematu Johna Drydena, The State of In-nocence. Odmianą tego imienia jest Hasmodaj - jeden z demonów Księżyca (zob. De Plancy, Dictionnaire Infernal; Butler, Ritual Magic; Waite, The Lemegeton; Shah, The Secret Lore of Magic).
Asmodaj - anioł przywoływany podczas eg-zorcyzmów wosku (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Asmodel - w magii obrzędowej, anioł kwiet-nia. Jest także władcą znaku Byka (zob. Cam-field, A Theological Discourse of Angels). Pierwot-nie Asmodel był jednym z wodzów chóru che-rubinów. Obecnie, jak czytamy w koptyjskiej Pistis Sofia, jest demonem kary. Kabała zalicza go do dziesięciu sefirot zła i nieczystości (zob. Barrett, The Magus; De Plancy, Dictionnaire In-fernal; Ambelain, La Kabbale Pratigue).
Asmodeusz ("duch zła") - imię pochodzi od aeszma dewa, a sam Asmodeusz jest bardziej per-skim niż żydowskim diabłem. Niemniej został włączony do tradycji żydowskiej, gdzie uważa-ny jest za ducha zła. Zdaniem Forlonga (Ency-klopedia of Religions) Asmodeusz to "talmudycz-ny Aszmedaj, demon przejęty z Zend Aszmade-wy" i "wściekły diabeł"; według Forlonga to właśnie Asmodeusz upił Noego. W Księdze To-biasza (3, 8; 8, 3) Asmodeusz jest złym duchem, który zabił siedmiu nowo poślubionych mężów Sary i który, pokonany przez anioła Rafała (Ra-faela), uciekł "aż do Górnego Egiptu". W demo-nologii Asmodeusz, jest zarządcą piekielnych domów gry. Zdaniem demonologa Wierusa, wzywając Asmodeusza, należy zdjąć nakrycie głowy, w przeciwnym razie demon oszuka przy-wołującego. Barrett (The Magus, t. 2) przedstawia Asmodeusza jako jedno z "naczyń gniewu Bo-żego". Asmodeusz jest głównym bohaterem po-wieści Lesage'a Diabeł kulawy. W The Devil's Own Dear Son Cabbela Asmodeusz jest synem pierw-szej żony Adama, Lilit, i demona Samaela. Z ko-lei w Księdze świętej magii Abra-Melina czytamy, że "zdaniem niektórych rabinów Asmodeusz był śmiertelnikiem, owocem kazirodczego związku Tubal-Kaina z jego siostrą Naamą; zda-niem innych, był on demonem nieczystości". [Według jeszcze innej legendy Asmodeusz na-rodził się ze związku Adama z Lilit (zob. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 67) - przyp. tłum.] W tradycji żydowskiej Asmodeusz jest teściem demona Bar Szalmona. W tradycjach o Salomo-nie Asmodeusz występuje także pod imionami Saturn, Markolf i Morolf. [Jak głosi legenda, As-modeusz został pojmany przez Salomona i zmu-szony do pomocy przy budowie Świątyni. Zdo-łał jednak oszukać króla, następnie wygnał go z królestwa i sam zasiadł na tronie. "Po długiej żebraczej wędrówce Salomon powrócił i przepę-dził Asmodeusza" (zob. Unterman, Encyklopedia tradycji i legend żydowskich, s. 32; Ze skarbnicy mi-draszy, s. 140-142,169-181) - przyp. tłum.] De-mon ten jest uważany za wynalazcę wszelkiej rozrywki, muzyki, tańca, sztuki dramatycznej oraz "nowych mód francuskich" (zob. Michaelis, Admirable History of the Possession and Conversion of a Penitent Woman; Waite, The Book of Black Ma-gic and of Pacts; Młot na czarownice). [W Talmu-dzie Asmodeusz, król demonów, jest "władcą nad wszystkimi sprawami dotyczącymi liczb parzystych" (zob. Cohen, Talmud, s. 298). Zgod-nie z tradycją okultystyczną "Asmodeusz nale-żał przed swym upadkiem do grona serafinów", obecnie jest demonem, który "napełnia męż-czyzn żądzą, prowadzącą do wiarołomstwa" (zob. Holroyd, Powell, Sekrety magii, s. 117). Ponadto "obdarza magicznymi pierścieniami; pokazuje, jak stać się niewidzialnym; uczy geo-metrii, arytmetyki, astronomii i nauki o ruchu. Zna również miejsca ukrycia skarbów". Wezwa-ny, ukazuje się jako książę "o trzech głowach: byczej, ludzkiej i baraniej. Ma też ogon węża, gę-sie nogi i zieje ogniem'. Dosiada smoka i dzierży w dłoniach chorągiew i włócznię (zob. De Plan-cy, Słownik wiedzy tajemnej, s.17) - przyp. tłum.]
Asradel - Asderel
Asrael - anioł, tytułowy bohater opery Alber-to Franchettiego. Libretto opiera się na starej fla- mandzkiej legendzie: Asrael zakochuje się w anielicy o imieniu Nefta, muszą jednak się rozstać, by ponownie połączyć się w niebie. Po raz pierwszy opera ta została wystawiona w no-wojorskiej Metropolitan Opera w 1890 roku.
Asron - jeden z licznych aniołów strzegących bram Wschodniego Wiatru (zob. Ozar Midra-shim t. 2, s. 316).
Astachot (Astrachios, Astrochio) - anioł przy-woływany podczas egzorcyzmów wody (zob. Grimorium Verum; Shah, The Secret Lore of Magicy.
Astad - w mitologii staroperskiej, anioł 26 dnia każdego miesiąca. Astad pełnił służbę przy 64 spośród 100 bram raju (zob. The Dabistan, s. 166).
Astafajos - w gnostycyzmie, jeden z siedmiu aniołów obecności. W doktrynie ofickiej Asta-fajos jest jednym z siedmiu archontów zrodzo-nych z Jaldabaota. Jak podaje Orygenes (Przeciw Celsusowi, s. 307-308), jest on "władcą trzeciej bramy" i "rządcą pierwszego elementu, wody", a jego imię wywodzi się z "nauk magicznych". Według niektórych źródeł Astafajos był jednym z siedmiu synów Sydyka (Melchizedeka); we-dług innych imię to jest jedną z form imienia Szatan. W teogonii fenickiej Astafajos był przed-wieczną istotą niebiańską. Według Kinga (The Gnostics and Their Remains, s. 214-215) Astafajos to "żydowski anioł planety Merkury" (por. [hasło] "Gnosticism" w: Catholic Encyclopedia; Grant, Gnosticism and Early Christianity).
Astagna (Astrgna) - anioł piątego nieba, wład-ca wtorku. Przywołując Astagnę, inwokant po-winien być zwrócony twarzą na zachód (zob. Barrett, The Magus).
Astaniel - jeden z anielskich książąt nazna-czonych przez Boga nad mieczem.
Astaribo - w średniowiecznych traktatach magicznych, jedno z imion ~ Lilit.
Astarot (Asterot) - niegdyś serafin, obecnie wielki książę piekieł (zob. Waite, The Lemegeton; Spence, An Encyclopaedia of Occultism). Zdaniem Michaelisa (Admirable History of the Possession and Conversion of a Penitent Woman) Astarot był księciem chóru tronów. W piekle Astarot "chęt-1ie opowiada o upadku [aniołów], nie przyzna-je się jednak, że sam jest jednym ze zbuntowa--wch duchów" (zob. Wierus, Pseudo-Monarchia). lak twierdzi Barrett (The Magus, t. 1), "w języku greckim imię Astarota brzmi: Diabolus". We-3ług Grimorium Verum miejscem stałego pobytu Astarota jest Ameryka. Wezwany, Astarot zja-wiia się w postaci "pięknego anioła jadącego na :uroku, w prawej ręce trzyma żmiję. Nie wolno ~dnak dopuszczać go zbyt blisko, bo przeraź-~iwie cuchnie". Jak podaje De Plancy (Słownik wiedzy tajemnej, s. 17), Astarot "czczony był przez Filistynów i mieszkańców Sydonu". Obec-aie pełni funkcję wielkiego skarbnika piekła, gidzie naucza sztuk wyzwolonych. Jak głosi le-genda, Astarot był "jednym z siedmiu książąt piekieł, którzy odwiedzili Fausta. Według an-gelskiej tradycji pojawia się jako wąż o cegla-aoczerwono mieniącym się ogonie, dwu żół-tych silnych i krótkich nogach, białożółtawym brzuchu, rudobrązowej szyi i ostrym szpikulcu zakończonym na kształt kolca jeża".
Astarte (Aszterot, Asztoret, Isztar-Wenus) -główne żeńskie bóstwo starożytnych Fenicjan, Syryjczyków i Kartagińczyków. Astarte była sy-ryjską boginią księżyca i płodności, pierwowzo-rem greckiej Afrodyty. Jako Asztarte, czczona była przez Sydończyków, tj. Fenicjan (zob. 2 Krl 2, 13). W okultyzmie Astarte jest żeńskim de-monem kwietnia. W Raju utraconym I, 509-510, jest upadłym aniołem, utożsamianym z Asto-retem (zob. Redfield, Gods. A Dictionary of the Deities of All Lands). [Według De Plancy'ego (Słownik wiedzy tajemnej, s. 17) Astarte jest "sa-micą Astarota" i przedstawiana jest "z głową jałówki' - przyp. tłum. ]
Astel - duch planety Saturn (zob. Malchus, The Secret Grimoire of Turiel).
Asteraot - jeden z siedmiu wielkich władców planetarnych. Jak głosi legenda, anioł ten zwy-ciężył jednego z siedmiu żeńskich demonów, przywołanych przez króla Salomona (zob. he-brajska Księga Henocha; Conybeare, The Testa-ment of Solomon).
Astiro - w kabale, anioł pokrewny ~ Mehie-lowi.
Astm (Kunia X) - w The Sword of Moses M. Gastera, jeden z czternastu aniołów przy-woływanych w zaklęciach magicznych; także jedno z niewysłowionych imion Boga.
Astoret (Astarte) - w Raju utraconym I, 509--510, upadły anioł.
Astrachios - anioł przywoływany podczas egzorcyzmów wody. W The Greater Key of So-lomon Mathersa nosi imię Herachio (zob. Gri-morium Verum); -~ Astachot.
Astrael Jao Sabao - anioł znany także jako Astrael lub Istrael. Imię Astrael Jao Sabao zna-leziono na żydowskich amuletach magicznych (zob. Seholem, Jewish Gnosticism, Merkabah My-sticism, and Talmudic Tradition; Conybeare, The Testament of Solomon).
Astrgna ~ Astagna
Astrokon - anioł ósmej godziny nocy, służą-cy pod Narkorielem (zob. Waite, The Lemegeton).
Astrompsuchos (Etrempsuchos, Strempsuchos) - w gnostycyzmie, strażnik siedmiu niebios. Według Hipolita Astrompsuchos był jedną z istot niebiańskich czczonych przez peratów (zob. Legge, Forerunners and Rivals of Christianity I, 107).
Astroniel - anioł dziewiątej godziny dnia, słu-żący pod Wadrielem (zob. Waite, The Lemegeton).
Aszael X - anioł przywołań (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Aszamdon - jedna z wersji imienia ~ Szam-dan (zob. Bamberger, Fallen Angels, s. 171).
Asza Wahiszta - w zaratustrianizmie, jeden z sześciu lub siedmiu ~ Amesza Spentów, ar-chanioł "słusznego ładu" (zob. Grundriss der ira-nischen Philologie, t. 3; Boyce, Zaratusztrianie).
Aszkanizkael - w literaturze Hejchalot (Ma-ase Merkawa), anioł strzegący sali (pałacu) siódmego nieba.
Aszmedaj (Aszmodaj, Asmodee, Asmadaj, As-modeusz, Chammadaj, Sydonaj) - w tradycji rabinackiej, posłaniec Boga, a zatem anioł. Jed-nakże, jako przeciwnik Salomona oraz władca Południa dowodzący 66 legionami duchów, postrzegany jest zwykle jako anioł zła; niektóre źródła okultystyczne wręcz utożsamiają go z wężem, który skusił Ewę w ogrodzie Edenu (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon). Do-bry czy zły, anioł czy demon, zazwyczaj uwa-żany jest za ducha nieszkodliwego. Opisuje się go jako cherubina, "księcia szedim (demonów)", oraz "wielkiego filozofa" (zob. Jung, Fallen An-;els in Jewish, Christian and Mahommedan Litera-~ure; Muller, History of Jewish Mysticism).
Aszmodiel - w okultyzmie, anioł zodiakalny rządzący znakiem Byka (zob. Jobes, Dictionary of Mythology, Folklore and Symbols).
Aszraud - wedlug Mathersa (The Greater Key _~f Solomon), "książę naznaczony nad aniołami i cesarzami".
Aszriel (Azrael, Azriel, Azariel - "ślubowa-nie Boże") - jeden z siedmiu aniołów włada-jących ziemią. Jest aniołem, który w chwili ~mierci człowieka oddziela jego duszę od ciała. w kabale jest przyzywany jako lekarz głupoty (zob. pisma Mojżesza Botarela).
Aszrulju (Aszruliai, Asrulju - "ten, który skłania do zastanowienia') - jedno z dwu-dziestu imion Najwyższego Boga, a zarazem potężny książę aniołów zamieszkujący pierw-sze niebo. Opiekuje się instytucjami naukowy-mi i jest jednym z sanim (książąt) Tory (zob. hebrajska Księga Henocha); ~ jefefiasz.
Aszu ~ Siruszi ściach o Mojżeszu, Aaronie i Salomonie (zob. Scot, Discoverie of Witchcraft).
Ataf ("ogień") - w zaratustrianizmie, duch ognia i wódz niebiańskich istot, zwanych ~ ja-zatami (zob. Redfield, Gods. A Dictionary of the Deities of All Lands).
Atarf - anioł pokrewny -ł Hahajaszowi.
Atarkulf - według Voltaire'a, wódz upad-łych aniołów wymienionych w Księdze Henocha. Atarniel ~ Atrugiel
Atatijasz - tajne imię Michała lub Metatrona (zob. Scholem, Jewish Gnosticism, Merkabah My-sticism, and Talmudic Tradition; Sefer ha-Heszek).
Atbah - w gnostycyzmie, tajne imię ~ ar-chontów.
Atbah Ah - "pan zastępów", wzywany przez anioła Akatriela (zob. Scholem, Jewish Gnosticism, Merkabah Mysticism, and Talmudic Tradition). Atel - według de Abano (Heptameron), anioł czwartego nieba, także anioł powietrza wła-dający Dniem Pańskim, przywoływany ze wschodu.
Ataf - zły anioł, pomagający pokonać prze-ciwnika; także wzywany w zaklęciach skłóce-rua małżonków (zob. M. Gaster, The Sword of ~Ioses).
Atafiel - anioł podtrzymujący niebo trzema palcami (zob. Baratiel w hebrajskiej Księdze He-nocha).
Ata'il - w tradycji islamu, anioł stróż przy-woływany podczas egzorcyzmów (zob. Hug-hes, A Dictionary o f Islam).
Ataliel (Atliel) - jeden z 28 aniołów włada-jących 28 pałacami Księżyca (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Atamas - anioł przywoływany w zaklęciach atramentu i kolorów (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Atanatos - przywoływany w zaklęciach ma-gicznych anioł planety Merkury; imię Boga, któ-rego wzywają poszukiwacze ukrytych skar-bów; w kabale, duch wspominany w opowie-
Atembui - w kabale, anioł pokrewny ~ Mu-miasza.
Ateniel - jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca (zob. Barrett, The Magus). Aterchinis - anioł godziny oraz anioł po-krewny Tejazela (zob. Ambelain, La Kabbale Pra-tique; Doolittle, Sagesse).
Aterestin - przenajświętsze imię Boga; tak-że anioł wzywany przez poszukiwaczy ukry-tych skarbów (Waite, The Book of Magic and of Pacu).
Atiel - jeden z wodzów aniołów miecza; wspomniany w Malache Elion, utożsamiany jest z Ahielem (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Atliel ~ Ataliel
Atmon - jedno z wielu imion anioła Meta-trona.
Atot - w gnostycyzmie, jedna z dwunastu po-tęg niebiańskich, zrodzonych z Jaldabaota.
Atriel -~ Arazjel
Atropatos - jedno z wielu imion anioła Me-tatrona.
Atrugiel (Atńgiel, Atarniel, Tagriel, Atrugniel) - anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba (~ Kafcjel); także jedno z imion anioła Meta-trona.
Atrugniel ~ Atrugiel
Attarib (Ataris) - wódz czterech aniołów zi-my (zob. Barrett, The Magus; De Plancy, Dic-tionnaire Infernal).
At-Taum ("bliźniak") - w manicheizmie, anioł, który objawił się Maniemu; bywa utoż-samiany z Duchem Świętym z doktryny chrześ-cijańskiej (zob. Doresse, The Secret Books of Egyp-tians Gnostics). [Mani nazywał go też Parakle-tem; zob. Jonas, Religia gnozy, s. 223 - przyp. tłum.]
Atuesuel - w kabale, jeden z ośmiu aniołów wszechmocy, przywoływany w zaklęciach Le-wiatana, aby "przepędził potwory piekieł" (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Atufiel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący szóstej sali (pałacu) nieba.
Atuniel ("palenisko") - w rabinackiej ange-lologii, anioł ognia; także jeden z aniołów chó-ru cnót; bywa utożsamiany z --ł Natanaelem (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews VI).
Aub - imię anioła zapisane na trzecim pen-tagramie Księżyca (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon, s. 81). Wzywając Auba, należy wyrecytować 14 wers Psalmu 40: "Panie, racz mnie wybawić".
Auel (Amet) - anioł Słońca przywoływany podczas kabalistycznych obrzędów magicz-nych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Aufiel - anioł sprawujący pieczę nad ptaka-mi (zob. Schwab, Vocabulaire de l'Angelologie).
aufanim -~ ofanim
Aufniel -ł Ofaniel
Aupiel (Anafiel) - istnieje wiele wersji te-go imienia; Aupiel często jest identyfikowany z Anafielem. Jest to potężny anioł, który jeszcze za życia Henocha przeniósł wiekowego patriar-chę do nieba. Aupiel jest najwyższym aniołem w niebie i przewyższa Metatrona (drugiego pod względem wzrostu) o wiele setek farasangów [staroperska jednostka długości = ok. 5,5 km - przyp. tłum.]. W The Legends of the Jews Ginz-berga aniołem, który przeniósł Henocha do nie-ba, jest Anpiel.
Aurchi Be-Ram El - według legendy (zob. Schwab, Vocabulaire de l'Angelologie), anioł, któ-ry przed Potopem utrzymywał grzeszne sto-sunki z córkami ludzkimi, utożsamiany z in-nym upadłym aniołem, Ramielem.
Auriel (Oriel, hebr. wersja imienia Uriel, "światło Boga') - jeden z 72 aniołów zodia-kalnych przywoływanych w zaklęciu miecza (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah).
Ausjul (Ausjel) - anioł sprawujący władzę nad znakiem Wodnika, przywoływany w czasie obrzędów magicznych (zob. Waite, The Leme-geton).
Autogenes - w tradycji gnostyckiej Autoge-nes jest eonem, którego otaczają czterej dostoj-nicy anielscy: Harmozej (Armogen), Dawejte, Orojael (Uriel?) i Elelet (zob. Apokryf Jana; Grant, Gnosticism and Early Christianity).
Autopator - jedna z trzech mocy niebiań-skich stworzonych przez Dziewicę (Pistis So-fię?) niższego świata, w której pieczy znajduje się wiedza tajemna, objawiana jedynie dosko-nałym (zob. Doresse, The Secret Books o f Egyp-tians Gnostics).
Auza (Aza, Oza) - syn Elohima (tj. syn Boży), jeden z upadłych aniołów, który utrzymywał sto-sunki cielesne z córkami ludzkimi (zob. Mathers, The Kabbalah Unveiled, s. 249; por. Rdz 6).
Auzael ~ Azazel, Auza
Auzhaja (Awzja) - książę aniołów oblicza Bożego; także jedno z wielu imion anioła ~ Me-tatrona (zob. Scholem, Jewish Gnosticism, Mer-kabah Mysticism, and Talmudic Tradition, s. 53).
Awagbag - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący szóstej sali (pałacu) nieba.
Awahel - książę aniołów zamieszkujący trzecie niebo (zob. Szósta i siódma księga Mojże-azowa).
Awar (El Awar) - jeden z synów ~ Eblisa, zwanego demonem lubieżności.
Awartiel - imię anioła zapisane na hebraj-skim amulecie (kamea) mającym chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Awcanagosz - jedno z wielu imion aniola Metatrona.
Awel, Awite, Awot - aniolowie przywoły-wani podczas kabalistycznych obrzędów ma-gicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojże-szowa).
Awial - anioł strzegący jednej z sal (pałaców) siódmego nieba. Imię Awiala wymienia Pirke Hejchalot.
Awirzahe'e - według świątobliwego nauczy-ciela z I wieku, rabiego Nehunja ben Hakana wspaniały, lecz przerażający książę aniołów, który strzeże bramy prowadzącej do szóstego nieba (zob. Margouliath, Malache Elion).
Awitue - w tradycji rabinackiej, jedno z osiem-nastu imion -~ Lilit (zob. Hanauer, Folk-Lore of the Holy Land, s. 325).
Awniel - jeden z książąt anielskich nazna-czonych przez Boga nad mieczem (zob. M. Ga-ster, The Sword of Moses XI).
Awriel - w literaturze Hejchalot (Maase Mer-kawa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Awzja ~ Auzhaja
Aza (Szemhazaj, "mocny') - według trady-cji rabinackiej, upadły anioł, który za utrzymy-wanie stosunków cielesnych z córkami ludzki-mi został zawieszony między niebem a ziemią (razem z Azaelem). Według legendy Aza (Szemhazaj znaczy: imię Aza) nieustannie spa-da, z jednym okiem zamkniętym, a drugim otwartym, tak aby przez cały czas miał świa-domość swego położenia i tym więcej cierpiał. Istnieje także inne wyjaśnienie wygnania Azy z nieba, mianowicie takie, iż sprzeciwił się on wyniesieniu Henocha, kiedy patriarcha został przemieniony w anioła Metatrona (~ Eblis). W tradycji Salomonowej Aza był aniołem, który wyjawił żydowskiemu królowi tajemnice nie-biańskie, czyniąc zeń najmądrzejszego człowie-ka na ziemi. Według Talmudu, przed potopem, Aza i Azael spłodzili ze złą Naamą, córką La-meka, sedim, asyryjskie bóstwa opiekuńcze (zob. Thompson, Semitic Magic, s. 44-45). Ode-berg, we wstępie do swojego wydania hebraj-skiej Księgi Henocha, zwraca uwagę, że Aza był niegdyś zwierzchnikiem jednej z dwóch grup aniołów dowodzonych przez Metatrona (anio-łów sprawiedliwości). A zatem w tym czasie Aza nie był jeszcze aniołem upadłym.
Azael (Aza, Azjel, Asjel - "ten; którego umac-nia Bóg") - według jednych źródeł Aza i Azael to imiona tego samego anioła, według innych kryją się pod nimi dwaj różni aniołowie. Innymi wersjami tego imienia są Asjel i Azazel. W po-czątkowych fragmentach hebrajskiej Księgi He-nocha Azael jest przedstawiany jako jeden z trzech aniołów slużebnych (dwaj pozostali to Uza i Aza), zamieszkujących siódme niebo; jed-nak w dalszych częściach tej samej księgi wy-stępuje już jako anioł upadły, a także, wraz z Azą, jako jeden z ~ maskim. Za utrzymywa-nie stosunków cielesnych z córkami ludzki-mi został skazany na przekłucie nosa. Według innej wersji tej legendy Azael był jednym z dwóch upadłych aniołów, którzy współżyli z Naamą, córką Lameka, płodząc sedim, asyryj-skie bóstwa opiekuńcze (zob. Zohar; por. Gra-ves, Patai, Mity hebrajskie, s. 104-111). Za karę Azael został przykuty łańcuchami do ostrych skał, gdzie oczekuje Sądu Ostatecznego (zob. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 21). Anioł ten nauczył ludzi czarów, za pomocą których mogą oni (lub mogli) spowodować opuszczenie się Słońca, Księżyca i gwiazd z nieba na ziemię, i tym samym przybliżyć do ludzi przedmiot ich bałwochwalczego kultu (zob. Alfabet rabiego Akiby; Bamberger, Fallen Angels, s. 127; Midrasz Petirat Mosze). Cornelius Agrippa w Three Books of Occult Philosophy podaje imiona czterech złych aniołów, będących przeciwnikami czte-rech świętych władców żywiołów, i wśród anio-łów upadłych wymienia Azaela. Schwab ( Vo-cabulaire de 1'Angelologie) utożsamia Azaela (Azjela) z Szemhazajem (Samjazą), strażnikiem ukrytych skarbów.
Azaf ~ Asaf
Azar (Azur) - w staroperskiej teogonii, anioł listopada; także anioł władający dziewiątym dniem każdego miesiąca (Hyde, Historia Reli-gionis Veterum Persarum).
Azaradel - w etiopskiej Księdze Henocha Aza-radel jest jednym z upadłych aniołów, którzy objaśniają ludziom bieg Księżyca.
Azarel - anioł, którego imię widnieje na pią-tym pentagramie Księżyca (Mathers, The Grea-ter Key of Solomon).
Azargusztasp i Azarchurdad - w mitologii staroperskiej, dwaj spośród ~ Amesza Spentów (zaratustriańskich archaniołów), którzy uważa-ni są za "najbliższych sprawiedliwemu Bogu" (zob. The Dabistan, s. 136).
Azariasz ("ten, któremu pomaga Bóg") - -imię, które przybiera anioł Rafał (Rafael) w Księ-dze Tobiasza (5, 13). Nieco później, w tej samej księdze, Rafał wyjawia swoją prawdziwą tożsa-mość, mówiąc: "Ja jestem Rafał, jeden z siedmiu aniołów, którzy stoją w pogotowiu i wchodzą przed majestat Pański" (12, 15).
Azariel - w Talmudzie Azariel jest aniołem sprawującym pieczę nad wodami ziemi. W tra-dycji okultystycznej jest jednym z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca (zob. Barrett, The Magus; De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 21).
Azazel (Azael, Hazazel, "Bóg umacnia") -w etiopskiej Księdze Henocha Azazel jest jednym z wodzów 200 upadłych aniołów. Azazel "na-uczył mężczyzn wykuwać miecze i tarcze", a kobiety "noszenia ozdób i malowania po-wiek" (por. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s.104--105). W literaturze rabinackiej i targumach Azazel jest kozłem ofiarnym; w Księdze Ka-płańskiej (16, 8-10) Azazel to prawdopodobnie imię demona pustyni, któremu poświęcony jest jeden z kozłów ofiarnych. W Zoharze (Wajeze 153a) "zły Azazel" to jeździec dosiadający wę-ża. W księdze tej określony jest jako wódz aniel-skiego chóru bene elim (lub iszim, niższych anio-łów, "ludzi-duchów"). Święty Ireneusz nazywa Azazela "aniołem upadłym, lecz wciąż potęż- `` nym". W Apokalipsie Abrahama jest on "władcą piekła, zwodzicielem ludzkości", który w swej prawdziwej postaci jest demonem o siedmiu wę-żowych głowach, czternastu obliczach i dwu-nastu skrzydłach. Żydowska legenda opowiada o aniele Azazelu, który nie chciał się pokłonić Adamowi (w Koranie aniołem tym jest Eblis lub Iblis), kiedy Bóg przedstawiał pierwsze-go człowieka zgromadzeniu hierarchów nie-biańskich. Za to nieposłuszeństwo Azazel został ogłoszony "przeklętym Szatanem' (zob. Bam-berger, Fallen Angels, s. 278). Według legendy arabskiej, kiedy Bóg nakazał aniołom złożyć hołd Adamowi, Azazel odmówił, twierdząc, że nie widzi powodu, aby "syn ognia [tj. anioł] miał się kłaniać synowi gliny [tj. śmiertelniko-wi]. Za to nieposłuszeństwo Bóg wygnał Aza-zela z raju i zmienił jego imię na Eblis (por. Gaudefroy-Demombynes, Narodziny islamu, s. 249-250). Milton w Raju utraconym I, 625-626, nazywa Azazela "cherubinem rosłym", ale tak-że upadłym aniołem i chorążym Szatana. Zda-niem Maurice'a Bouissona (Magic. Its History and Principal Rites) Azazel był pierwotnie se- mickim bogiem trzód i dopiero później został zdegradowany do rangi demona (zob. Trevor Ling, The Significance of Satan in New Testament Demonology). Bamberger (Fallen Angels) skłania się do poglądu, że pierwsza gwiazda, która spadła (gwiazda oznacza tu anioła) to właśnie ~zazel.
Azazjel - jedno z imion upadłego serafina Semjazy (Szemhazaja). W dramacie Niebo i zie-mia Byrona pobożna Anah, wnuczka Kaina, sta-ra się nakłonić Azazjela, aby jej wyjawił Pełne Imię (Boga). W utworze tym, w dniu Potopu, Azazjel unosi Anah na inną planetę. [W dra-macie Niebo i ziemia występują dwaj upadli aniołowie: Azaziel (Azazjel) i Samiasa (Semja-za); tak więc, Azazjel nie może być jednym z imion Semjazy - przyp. tłum.]
Azboga ~ Azbuga JHWH
Azbuga JHWH ("siła") - jeden z ośmiu po-tężnych aniołów sądu, zajmujący w hierarchii niebiańskiej stanowisko wyższe nawet niż Metatron. "Pierwotnie - twierdzi Gers-hom Scholem - było to utajone w najwyższej sferze imię Boga". Główną funkcją Azbugi było przyodziewanie w cnoty dusz przybyłych do nieba (tych, które zostały uznane za godne tej nagrody). Imię Azbugi znaleziono na żydow-skich amuletach; anioła tego wzywano, "aby uzdrowił chorych, zaleczył rany i wypędził złe duch' (zob. Thompson, Semitic Magic, s. 161; Scholem, Jewish Gnosticism, Merkabah My-sticism, and Talmudic Tradition).
Azdaj - anioł, o którym wspomina tradycja mandajska (zob. Pognon, Inscriptions Mandai"tes des Coupes de Khouabir).
Azer - anioł żywiołu ognia; także imię ojca Zaratustry (zob. de Claremont, The Ancient's Bo-ok of Magic).
Azfiel - w literaturze Hejchalot (Maase Mer-kawa), anioł strzegący pierwszej spośród sied-miu sal (pałaców) nieba.
Azibiel - jeden z dwustu aniołów, którzy, według etiopskiej Księgi Henocha, zstąpili z nie-ba; aby pojąć za żony córki ludzkie (o wyda-rzeniu tym wspomina Księga Rodzaju 6). W ten sposób Azibiel dołączył do grona aniołów upadłych.
Azizjel - anioł przywoływany w starosyryj-skich zaklęciach magicznych. W Księdze Opieki Azizjel jest wymieniony obok Michała, Harszie-la, Prukiela i innych "urzekających aniołów" (zob. Gollancz, The Book of Profection).
Azjel -~ Azael
Azkariel - zniekształcenie imienia -ł Achra-zjel (zob. Petirat Mosze, s. 376-377; Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 6, s. 147).
Azkiel - jeden z wodzów dwustu upadłych aniołów, o których mowa w Księdze Henocha; także jeden z aniołów, którzy zstąpili z nieba, aby pojąć córki ludzkie za żony (por. Rdz 6). Azliel X - jeden z czternastu aniołów przy-wołań; także jedno z niewypowiedzianych imion Boga (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Azrael (Azrail, Aszriel, Azriel, Gabriel -"ten, któremu pomaga Bóg") - w tradycji ży-dowskiej i muzułmańskiej, anioł śmierci zamie-szkujący trzecie niebo. W islamie Azrael bywa utożsamiany z Rafałem (Rafaelem). Według tej tradycji ma on "siedemdziesiąt tysięcy stóp i cztery tysiące skrzydeł, a w jego ciele znajduje się tyle oczu i języków, ile żyje ludzi na świecie" (zob. Hastings, Encyclopaedia of Religions and Ethics, t. 4, s. 617). Ta sama tradycja głosi, że Azrael "stale coś pisze w wielkiej księdze, a na-stępnie wymazuje to, co napisał; zapisuje na-rodziny człowieka, a w dniu śmierci wymazuje jego imię". Gdy Michał, Gabriel i Israfel nie zdo-łali przynieść siedmiu garści ziemi, potrzeb-nych do stworzenia Adama, udało się to czwar-temu aniołowi wyznaczonemu do tej misji, Azraelowi; w nagrodę za ten wyczyn powie-rzona mu została funkcja oddzielania duszy od ciała w momencie śmierci człowieka (por. Gra-ves, Patai, Mity hebrajskie, s. 65-66); -~ Murdad, który jest aniołem śmierci w mitologii staroper-skiej. Wschodnia legenda głosi, że Azrael czyni to (oddziela duszę od ciała), przytykając do nozdrzy umierającego człowieka jabłko z Drze-wa Życia. W mistyce żydowskiej Azrael jest wcieleniem zła. W Księdze opieki jest jednym z trzech świętych aniołów (dwaj pozostali to Gabriel i Michał) przywoływanych w starosy-ryjskich zaklęciach magicznych. W wierszu Longfellowa The Spanish Jew's Tale Azrael jest aniołem śmierci; w popularnym wydaniu The Complete Poetical Works of Henry Wadsworth Longfellow znajduje się ilustracja przedstawiają-ca Azraela i króla Salomona, zabawiających "ra-dżę Hindostanu".
Azrafil (Israfil) - w mitologii muzułmań-skiej, anioł Sądu Ostatecznego. Według De Plancy'ego (Dictionnaire In fernal) Azrafil to "straszliwy anioł" i jeden z demonów. Azrafil często bywa mylony z Azraelem, aniołem śmierci.
Azra'il - w tradycji islamu, anioł stróż przy-woływany podczas egzorcyzmów (zob. Hug-hes, [hasło] "Angels" w: Dictionary of Islam).
Azriel - główny zarządca anielski, nazywa-ny "Starodawnym Azrielem" lub "Mahnielem" (co znaczy: wielki obóz), jak w Zoharze (Exodus 202a), gdzie jest on wodzem 60 miriad legionów duchów, stacjonujących w północnej części nie-ba. Według Ozar Midrashim (t. 1, s. 85), Azriel jest jednym z głównych aniołów zniszczenia. Jego imię wypisywano na żydowskich amule-tach mających chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Azriel X (Azrael X - "śluby Boże') - wódz 63 aniołów strzegących siedmiu niebios. W lite-raturze Hejchalot Azriel X jest aniołem wzywa-nym w modlitwach magicznych (zob. M. ta-ster, The Sword of Moses; [hasło] "Angels" w: New Schaff-Herzog Encyclopedia...).
Azur -~ Azar

B

Baabiel - w kabale, anioł służący w pierwszym niebie (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Baalberyt (Balberyt, Berit, Beal, Elberyt) były książę chóru cherubinów. Obecnie, w piekle, Baalberyt pełni funkcję wielkiego arcykapłana i mistrza ceremonii. Zazwyczaj jest jednym z kontrsygnatariuszy lub notariuszem poświad czającym pakty między ludźmi i diabłami. Na-zywany jest "pisarzem" i jako taki podpisuje się :za dokumentach sporządzanych w piekle. We-3ług The Encyclopedia of Witchcraft and Demono-logy Baalberyt był demonem, który opetał siostrę Magdalenę z Aix-en-Provence i wyjawił jej imio na innych diabłów (zob. Michaelis, Admirable Hitory of the Possession and Conversion of a Penitent ~5óman). [Jak powiada Michaelis, Baalberyt to demon, który "nakłania do bluźnierstwa i mor-derstwa" (zob. Rachleff, Okultyzm w sztuce, _. 233); por. też De Plancy, Słownik wiedzy tajem-nej, s. 22 - przyp. tłum.]
Baal Dawar - określenie "przeciwnika"używane przez chasydów w XVIII w. zob. Bamberger, Fallen Angels).
BaalPeor -Belfegor
Babel (Babiel) - według de Abano (Heptamerom), jeden z posłańców planety Jowisz. W różnych źródłach występuje jako anioł środy oraz/lub piątku. Przywołując Babela, inwokant powinien być zwrócony twarzą na południe lub zachód. W kabale Babel jest mieszkańcem trzeciego nieba.
Babne'a - imię potężnego anioła wypisywane na babilońskich terakotowych "pułapkach na demony" mających chronić przed złem (zob. Budge, Amulets and Talismans, s. 288).
Bachanoe (Bachanael) - w okultyzmie, anioł pierwszego nieba i władca poniedziałku. Bachiel (Bakiel) - jeden z aniołów powie-trza, służący w czwartym niebie i przywoływa-ny ze wschodu. Bachiel jest także uważany za jednego z aniołów planety Saturn. W Ozar Midrashim (t. 2, s. 316) również jeden z aniołów stróżów Zachodniego Wiatru.
Bachliel - jeden z aniołów strzegących bram Południowego Wiatru.
Bacran - jedno z wielu imion anioła Meta trona.
Badariel (Batarjal) - jeden z dwustu upadłych aniołów (zob. etiopska Księga Henocha 69, 2).
Badpatiel - imię anioła znalezione na żydowskich amuletach (kamea) mających chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Bae - w Testamencie Salomona, anioł przyzywany podczas obrzędów wypędzania demonów. Bael (Baal, "pan" lub "władca") - w Zoharze Bael jest utożsamiany z archaniołem Rafałem (Rafaelem). Z kolei w księgach zaklęć oraz w Pseudo-Monarchii Wierusa jest on potężnym królem podziemnego świata; służy we wschod-niej części piekła i jest zwierzchnikiem 60 lub 70 legionów diabłów. Przywołany, ukazuje się jako stwór o trzech głowach (ropuchy, człowie-ka i kota).
Ba-En-Kekon (Bainchuch) - anioł-eon, o którym wspomina gnostycka Pistis Sofia, nazywając go "duszą ciemności" (imię wzięte z egipskiej Księgi umarłych).
Bagdal - według Leviego (Transcendental Magicy, anioł władający, wraz z Arazjelem, zna-kiem Byka.
Bagdial - korpulentny anioł wydający "kartki" nowo przybyłym do niższego nieba; kartka taka upoważniała jej posiadacza do otrzyma-nia nowego "ciała". Bagdiala "stworzył" Izaak Bashevis Singer, czyniąc go bohaterem opowiadania The Warehouse.
Baglis - według Apoloniusza z Tiany (Nuctemeron), duch (geniusz) miar i wag. Baglis może być przywołany wyłącznie w drugiej godzi-nie dnia.
Bagnael - jeden z licznych aniołów strzegą-cych bram Wschodniego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Bahaliel - jeden z licznych aniołów strzegą-cych bram Wschodniego Wiatru (zob. Ozar Mi-drashim, t. 2, s. 316).
Bahman ~ Barman
Bahram -~ Barman
Baijel - w kabale Baijel jest aniołem służą-cym w piątym niebie (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Bainchuch - Ba-En-Kekon
Baktamel - jeden z licznych aniołów strzegą-cych bram Zachodniego Wiatru (zob. Ozar Mi-drashim, t. 2, s. 316).
Balaj - w Heptameronie de Abano oraz w The Magus Barretta, poniedziałkowy anioł zamie-szkujący pierwsze niebo. Przywołując Balaja, inwokant powinien być zwrócony twarzą na północ.
Balan (Balam) - niegdyś anioł chóru pano-wań; obecnie "wielki i potężny książę piekieł. Ma trzy głowy: byka, człowieka i barana, a przy tym ogon węża i ogniem pałające oczy". Przed-stawiany jest nago, na niedźwiedziu, z krogul-cem na dłoni (zob. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 23). Dowodzi 40 legionami duchów piekielnych (zob. Grand Grimoire).
Baldach - anioł przyzywany podczas obrzę-dów magicznych (zob. Waite, The Greater Key of Solomon).
Balhiel ~ Baliel
Balidet - sobotni anioł powietrza, służący pod ~ Majmonem.
Baliel (Balhiel) - poniedziałkowy anioł (Ba-laj) przyzywany z północy. Zamieszkuje pierw-sze lub drugie niebo (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa). W Ozur Midrashim (t. 2, s. 316) jest on jednym z aniołów strzegącyh bram Połu-dniowego Wiatru.
Balkin - w magii rytualnej, władca życzliwych duchów, król północnych gór. Jego pomocnikiem jest Luridan, duszek domowy (zob. Scot, Discoverie of Witchcraft; Butler, Ritual Magic).
Ballaton -imię anioła wypisywane na zewnętrznym kręgu pentagramu Salomona (zob. Waite, The Lemegeton).
Baltazard - duch przywoływany w zaklęciach Salomonowych, których celem jest zdobycie damskiej podwiązki (zob. Grimorium Verum).
Baltial (Baltiel) - w hebrajskiej Księdze Heno-cha, jeden z siedmiu aniołów planetarnych oraz jedyny anioł zdolny pokrzyżować nikczemne plany demona zazdrości (zob. Testament Salomona).
Banech - jeden z aniołów siedmiu planet, przywoływanych w zaklęciach magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Baniel - niskiej rangi duch przywoływany w zaklęciach Salomonowych (zob. Grimorium Verum; Shah, The Secret Lore of Magic).
Baraborat - w tradycji okultystycznej, duch planety Merkury. Jest także aniołem środy, zamieszkującym drugie lub trzecie niebo i przy-woływanym ze wschodu (zob. de Abano, Hep-tameron; Barrett, The Magus, t. 2).
Barach - anioł pieczęci przywoływany w za-klęciach magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Barachiel ~ Barakiel
Baradiel (Jurkemo, Jurkej, Jurkemoj) - jeden z siedmiu potężnych archaniołów; książę trzedego nieba, którym włada wespół z Szafielem. Baradiel jest także, wraz z Nurielem, aniołem adu (zob. hebrajska Księga Henocha).
Barael - w mistyce żydowskiej, jeden z sied-miu wysokich rangą aniołów tronu zamieszkują-cych pierwsze niebo. Według Księgi Razjela "wykonują oni rozkazy niebiańskich możnowładców" (zob. Cornelius Agrippa, Three Books of Occult Philosophy III; de Abano, Elementa Magica). Barah - "niedźwiedź awatar", jeden z dziesięciu awatarów w mitologii wedyjskiej; -~ awatar.
Barakata - w zaklęciach Salomonowych, duch przyzywany przez mistrza ceremonii (zob. Waite, The Book of Black Magic and of Pacts).
Barakel (Barakiel) - jeden z upadłych aniołów, wymienionych w etiopskiej Księdze Henocha.
Barakiel (Barachiel, Barbiel, Barchiel, Barkiel - "błyskawica Boża") - jeden z siedmiu archaniołów, jeden z czterech wodzów serafinów, anioł lutego, książę drugiego nieba oraz aniel-skiego chóru wyznawców. Barakiel sprawuje władzę nad błyskawicami, a także, według Al-madelu Salomona, jest naczelnym aniołem pierw-szej i czwartej wysokości. Ponadto Barakiel jest władcą planety Jowisz i znaków Skorpiona i Ryb (zob. Camfield, A Theological Discourse of Angels). Razem z aniołami Urielem i Rubielem, Barakiel jest przywoływany w zaklęciach ma-jących zapewnić powodzenie w grach hazardo-wych (zob. De Plancy, Dictionnaire Infernal; por. Ginzberg, The Legend of the Jews, t. 1, s. 140).
Barakijal - w Księdze Jubileuszów, jeden z Czu-wających (grigori), którzy pojęli córki ludzkie za żony (por. Rdz 6). Obecnie Barakijal mieszka w piekle, gdzie jest nauczycielem astrologii. W etiopskiej Księdze Henocha opisany jest jako wódz (jeden z "dziesiętników') zastępu upad-łych aniołów (por. Barakiel, z którym Barakijal bywa utożsamiany).
Barakon - anioł przywoływany podczas Sa-lomonowych obrzędów magicznych (zob. Ma-thers, The Greater Key of Solomon).
Baratiel - w hebrajskiej Księdze Henocha 18, 6, gdy Tagas spostrzega Baratiela, "wielkiego anielskiego księcia o trzech palcach, zdejmuje z głowy koronę chwały i pada przed rum na twarz" (Atafiel, który wydaje się jednym z "wcieleń" Baratiela).
Barbatos - anioł niegdyś należący do chóru cnót. "Fakt ten - powiada Spence w Encyclo-paedia of Occultism - został potwierdzony licz-nymi dowodami". W piekle, gdzie Barbatos obecnie zamieszkuje, jest on wielkim księciem i zwierzchnikiem 30 legionów złych duchów. Ponadto "rozumie śpiew ptaków, zna prze-szłość i potrafi przepowiedzieć przyszłość'. Może być przywoływany podczas obrzędów magicznych, ale tyko wówczas, gdy słońce znaj-duje się w znaku Strzelca. Reprodukcję pieczęci Barbatosa zob. w: Wierus, Pseudo-Monarchia; Waite, The Book o f Black Magic and of Pacts, s. 108; The Lemegeton. [Według De Plancy'ego (Słownik wiedzy tajemnej, s. 24) Barbatos to "pierwowzór Bobin Hooda. Ukazuje się pod postacią łuczni-ka bądź myśliwego" - przyp. tłum.]
Barbelo - wielki archont (żeński), "doskonały eon wspaniałości". Ustępuje tylko Wszechojcu i jest małżonką Kosmokratora (zob. Ewangelia Marii oraz Apokryf Jana). W gnostyckim Dialogu Zbawiciela Barbelo jest córką Pistis Sofii, rodzi-cielką najwyższych aniołów (por. Rudolf, Gnoza, s. 73-76; Jonas, Religia gnozy, s. 213-214).
Barbiel -(Barbuel, Baruel) - jeden z książąt chóru cnót oraz chóru archaniołów. Jest aniołem października i jednym z 28 aniołów władają-cych 28 pałacami Księżyca. W The Magus Bar-retta Barbiel jest utożsamiany z Barakielem (co czyni Barbiela także władcą lutego). W piekle Barbiel pełni funkcję jednego z siedmiu elekto-rów i służy pod Zafielem.
Barcachiasz (Barcachia) - imię anioła widnie-jące na pierwszym pentagramie planety Mars, obok imion Ituriela, Madimiela i Esziela (wszyst-kie te imiona zostały zapisane po hebrajsku; zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Barchiel - Barakiel
Bardiel (Barchiel, Baradiel) - według żydow-skiej legendy, anioł gradu (wraz z Nurielem, bliź-niakami kadiszin i innymi).
Baresches lub Bareschas ("początek") -w księgach zaklęć, potężny anioł pomagający w zdobyciu upragnionej kobiety.
Barfaranges (Sesenges-Barharanges) - w gno-stycyzmie Barfaranges jest jedną z mocy niebiań-skich władających źródłem wody życia. Imię to występuje w koptyjskich tekstach magicznych (-~ Rafał, anioł wody święconej; zob. Bruce Codex; Doresse, The Secret Books of the Egyptian Gnostics). Barginiel - anioł rządzący siódmą godziną dnia (zob. Waite, The Lemegeton).
Bariel - anioł władający jedenastą godziną dnia; także anioł czwartego pentagramu plane-ty Jowisz (zob. Mathers, The Greater Key of So-lomon, s. 64).
Barinian - w mitologii staroperskiej, najwyż-sza istota, "wysoki anioł",zwany także Huristar (zob. The Dabistan).
Barja'il - w islamskiej tradycji apokaliptycz-nej, anioł, którego sufi Abu Jazyd spotkał w siódmym niebie. Barja'il okazał się wysoki "na pięćset lat", co oznacza, że jego wzrost jest równy odległości, jaką człowiek może przebyć w ciągu pięciuset lat (dorównywał zatem wzro-stem aniołom znanym z mitologii staroper-skiej). Barja'il jest wodzem nieprzeliczonych za-stępów niebiańskich. Podobnie jak w przypad-ku propozycji składanych sufiemu w niższych niebiosach (przez anioła Lawida w drugim nie-bie i anioła Naja'ila w czwartym niebie), Barja'il zaproponował Abu Jazydowi "królestwo żad-nym językiem niewypowiedziane", ale ten oparł się próbie przekupstwa, pozostając przez całą podróż niebiańską wierny jedynemu Bogu (zob. Nicholson, An Early Arabic Version...).
Barkajal - Barakijal
Barkeil - anioł w tradycji mandajskiej (zob. Pognon, Inscriptions Mandai'tes Coupes de Khou-abir).
Barkiel (Barakiel) - w Ozar Midrashim (t. 2, s. 316), jeden z licznych aniołów strzegących bram Wschodniego Wiatru.
Barku ~ Rimmon
Barkus - według Apoloniusza z Tiany (Nuc-temeron) Barkus jest aniołem (geniuszem) kwint-esencji; jest także jednym z duchów godziny pią-tej.
Barman (Bahman, Bahram) - w staroperskiej kosmologii, wielki mihr (anioł) ustanowiony nad wszystkimi zwierzętami ziemi z wyjątkiem czło-wieka. Barman jest także wodzem 30 aniołów władających 30 dniami miesiąca (zob. Hyde, Hi-storia Religionis Veterum Persarum). W The Dabi-stan Barman jest jednym z -~ Amesza Spentów, "pierwszą inteligencją, pierwszym aniołem [...], od którego pochodzą inne duchy i anioły", oraz "najpotężniejszym aniołem, którego Mahome-tanie zwą Dżabrilem (Gabrielem)". Barman jest także aniołem stycznia i władcą drugiego dnia miesiąca. Zazwyczaj jest przedstawiany jako czerwona kamienna postać w czerwonej koronie na głowie. Omar Khayyam w Rubaiyat mówi o "Bahramie, wielkim Łowcy".
Barsabel (Barzabel) - w The Magus Barretta, jeden z aniołów rządzących planetą Mars. W ka-bale wartość liczbowa imienia Barsabel wynosi 325.
Bartiabeł - według Paracelsusa Bartiabel jest duchem Marsa oraz aniołem służebnym Gabrie-la, który jest najwyższą inteligencją tej planety (zob. Christian, The History and Practice of Magic, t. 1, s. 318).
Baruch ("błogosławiony") - według Apoka-lipsy Barucha, wódz aniołów strzegących Drze-wa Życia (Rafał, który także uważany jest za anioła strzegącego Drzewa Życia). Apokryf ten opowiada o podróży Barucha przez pięć niebios (w pierwszych trzech prorok spotkał je-dynie "plugawe potwory"). We wczesnym gno-stycyzmie ofickim Baruch był uważany za jedno z trzech aniołów posłanych przez Elohima (Boga), "aby umocniły ducha w człowieku" zob. Rudolph, Gnoza, s. 131-138). W traktatach magicznych Baruch jest jednym z siedmiu diabłów, które opętały siostrę Serafikę z Loudon zob. Mead, Fragments of a Faith Forgotten, 196). [W Biblii Baruch jest uczniem proroka Jeremiasza i domniemanym autorem Księgi Ba druha - przyp. tłum.]
Baruchiachel - w hebrajskiej Księdze Henocha, wen z siedmiu wielkich władców planetariach; także jedyny anioł zdolny pokonać żeń-=Mego demona kłótni (zob. Testament Salomona).
Basasael (Basasejal) - zły archanioł w etiop-skiej Księdze Henocha.
Baskabas - jedna z wersji imienia Kasbak (setnego imienia anioła Metatrona).
Basus - w literaturze Hejchalot (Maase Merka-wa), anioł strzegący czwartej sali (pałacu) nieba. baszmallin (chaszmalim) - chór aniołów utożsamiany z chórem panowań.
Bataliel - jeden z aniołów władających dwu-nastoma znakami zodiaku.
Batarel (Batariel; Badariel, Batrael, Batarjal, Matarel) w etiopskiej Księdze Henocha, jeden z dwustu upadłych aniołów; także anioł przy-woływany w zaklęciach magicznych (zob. Wai-te, The Book of Black Magic and of Pacts, s. 95). Batarjal -~ Batarel
Bator - w białej magii, jeden z siedmiu du-chów olimpijskich, znanych jako elektorowie lub zarządcy niebios.
Bat Zuge - określenie ~ Lilit, jako ostatniej z dziesięciu złych sefirot nieczystości, czyli bo-skich emanacji zrodzonych z lewej strony Boga (zob. Zohar).
Bazatiel - jeden z aniołów strzegących pierw-szego nieba (zob. Hejchalot Rabatt).
Bazazat (Rafael-Bazazat) - archanioł prze-bywający w drugim niebie. W Testamencie Sa-lomona i większości traktatów magicznych, Ba-zazat (lub Bazazarat) jest aniołem, który, mię-dzy innymi, zmusił do ucieczki skrzydlatego smoka (żeńskiego demona) o imieniu Obizut.
Baz Bazjasz - talmudyczny anioł przywoły-wany w zaklęciach przeciwko dolegliwościom skórnym (zob. Talmud Szabat 67).
Bazkiel - anioł strzegący trzeciego nieba (Ozar Midrashim, t. i, s. 116).
Baztiel - w literaturze Hejchalot (Maase Mer-kawa), anioł strzegący sali (pałacu) pierwszego nieba.
Bealfares - w Pseudo-Monarchii Wierusa okre-ślany jako demon, według innych źródeł Bealfa-res jest "najlepszym przewodnikiem, jaki kiedy-kolwiek służył ludziom na ziemi". Z tego tytu-łu zasługuje na miano życzliwego ducha. Nie ma go także na liście demonów pomieszczonej w niezwykle obszernym opracowaniu, jakim jest Dictionnaire In fernal De Plancy'ego oraz w innych rejestrach hierarchów podziemnego świata. Bearechet - anioł pieczęci (zob. Szósta i siód-ma księga Mojżeszowa).
Beatiel - anioł służący w czwartym niebie (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa). Beatrycze (Portinari) - w La Vita Nuova oraz w Boskiej komedii, ukochana Dantego; w tym ostatnim utworze Dante przedstawia ją jako anioła, który wprowadza go do Empireum, jed-nej z siedzib Boga.
Beburos - według Objawienia Ezdrasza, jeden z dziewięciu aniołów, którzy będą rządzić "w dniu końca świata" (zob. The Ante-Nicene Fathers Library, t. 8, s. 573).
Bedaliel - w traktatach magicznych, anioł wzywany w zaklęciach przeciw demonom (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Bedrimulael -~ Abedumabal
Behemiel (Hańel, Haszmal) - anioł zwierząt domowych. Behemiel jest także wodzem chóru chaszmalim, aniołów utożsamianych z cherubi-nami.
Behemot - potwór chaosu (wieloryb, kroko-dyl, hipopotam) stworzony piątego dnia Stwo-rzenia; jest rodzaju męskiego i lądowym odpo-wiednikiem morskiego potwora Lewiatana (zob. Apokalipsa Barucha 29); bywa utożsamiany z Ra-habem, przedwiecznym aniołem morza oraz aniołem śmierci (por. Graves, Patai, Mity hebraj-skie, s. 46-48). W teologii rzymskokatolickiej Be-hemot jest władcą ciemności, chociaż w Księdze Hioba 40, 19 określony został jako "Początek dróg Bożych", co sugerowałoby funkcję wręcz przeciwną. W The History of Magic Seligmanna Behemot przedstawiony jest w postaci słonia o łapach niedźwiedzia (zob. rysunek Blake'a Be-hemot i Lewiatan). [W demonologii Behemot to "demon gruby i, mimo piastowanego stanowi-ska, głupi [...] jego dziedzinami są obżarstwo i uciechy żołądka". W piekle pełni funkcję wiel-kiego podczaszego (zob. De Plancy, Słownik wie-dzy tajemnej, s. 24-25) - przyp. thun.]
Belet --~ Bylet
Belfegor (Belfagor, Baal-Peor - "władca szcze-lin" lub "bóg Baal z góry Phegor) - pierwot-nie czczony pod postacią fallusa moabicki bóg rozpusty, który, według kabalistów, był nie-gdyś aniołem chóru księstw. W piekle Belfegor jest demonem odkryć i przemyślnych wynalaz-ków. Przywołany, ukazuje się pod postacią młodej kobiety. Rufin z Akwilei i św. Hieronim utożsamiali Belfegora z Baal-Peorem (por. Lb 25, 1-3). De Plancy w Słowniku wiedzy tajemnej (s. 58) twierdzi, że pewni wysocy dostojnicy imperium piekielnego pełnią funkcję posłów, czy też ambasadorów przy rządach państw ziemskich oraz że Belfegor został akredytowa-ny we Francji. Wiktor Hugo w Pracownikach mo-rza podziela stanowisko De Plancy'ego (zob. Jonson, The Devil Is an Ass; Wilson, Belphegor or the Marriage of the Devil, 1691). Masters (Eros and Evil) przypuszcza, że Belfegor jest odpo-wiednikiem hinduskiego Rutrema (zob. Gńllot, A Pictorial Anthology of Witchcraft, Magic and Al-chemy, s. 132).
Belhar -~ Bernael
Beli - jeden z anielskich strażników bram Północnego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Beliael - podobnie jak Beli, anioł strzegący bram Północnego Wiatru.
Belial (Beliar lub Berial) - na rycinie w Das Buch Belial Jacobusa de Teramo ten potężny upadły anioł, często utożsamiany z Szatanem, składa listy uwierzytelniające królowi Salomo-nowi; także tańczy przed żydowskim królem. ~1' Raju utraconym I, 570-572, czytamy: "Ostatni -nadszedł Belial: bardziej sprośny / Umysł nie został strącony z Niebiosów / Ni rozkochany :.ystępniej w występku". W kolejnej księdze _zgo utworu (II,133-136) Milton wprawdzie po-:,-iada o Belialu, że "Równie nadobnej postaci \iebiosa / Nigdy nie stracą, zdawał się stwozony / Do czynów szczytnych i wielkich godności", wszelako zaznacza, że "fałszem [to] wszystko i pozorem było". Barton (Origins of ~e Names of Angels and Demons) przypuszcza, ze Belial to "dawna nazwa Szeolu". W Pracowniach morza Wiktor Hugo, powołując się na zródła okultystyczne, mówi o Belialu jako ambasadorze Piekła w Turcji (Mastema). Podobnie jak w przypadku Byleta, "dopiero po niezliczonych badaniach - powiada Spence w Anncyclopaedia o f Occultism, s. 119 - udało się dowieść, że Belial należał niegdyś do chóru cnót" (por. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, 25). [Belial jest też najczęstszym określeniemszatana w pismach qumrańskich.
Beliar ("nic niewart") - w większości źródeł, mie używane wymiennie z Belialem. [Forma . Beliar" jest eufonicznym odpowiednikiem pierwotnej formy "Belial" (zob. komentarz E. Dąbrowskiego w: Listy do Koryntian, s. 434) - przyp. -dum.] O Beliarze mowa w kilku księgach Starego Testamentu, zawsze jednak jako o złym duchu, symbolu lub personifikacji zła. W Drugim Wiście do Koryntian (6,15), św. Paweł pyta: "[...] ukaż jest wspólnota Chrystusa z Beliarem [...]", najwyraźniej traktując Beliara jako wodza demonów lub samego Szatana. W literaturze apokrycznej Beliar jest księciem ciemności, najbardziej zagorzałym przeciwnikiem Boga. Jest on aniołem nieprawości.W Ewangelii Bartlomieja Bartłomiej pyta Beliara, kim jest, na co ten odpowiada: "Najpierw nazycalem się Satanael, co znaczy Anioł Boga. Gdy iednak nie chciałem uznać obrazu Boga, zostałem nazwany Szatanem, co znaczy Anioł piekła. Ja byłem nazwany pierwszym z aniołów, bo-wiem gdy Bóg stworzył niebo, wziął garść ognia i utworzył najpierw mnie, na drugim miejscu Michała, jako trzeciego - Gabriela, jako czwartego - Rafała, na piątym miejscu Uriela, na szó-stym Satanaela i innych sześć tysięcy aniołów, których imion nie mogę wymienić" (zob. Apkryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2, s. 506; James, The Apocryphal New Testament, s. 175). Według Waite'a (The Lemegeton) Beliar miał być stworzo-ny "zaraz po Lucyferze". Jako anioł upadły Beliar chełpi się, że "upadł pierwszy spośród cnotliwszych". Według Schoolmena Beliar należał niegdyś do chóru aniołów oraz do chóru cnót. Z kolei Glasson (Greek Influence in Jewish Escha-tology) utrzymuje, że Beliar nigdy nie był anio-łem i przyrównuje go do Arymana, głównego diabła mitologii staroperskiej, który był "nieza-leżnym i równym Bogu Jego przeciwnikiem" (Aryman). Tradycyjny pogląd, że Beliar jest pry-masem piekła, został zapisany także w dziełach dwóch współczesnych autorów, Tomasza Man-na i Aldousa Huxleya; w obu wypadkach jest on traktowany jako przykład i kwintesencja zła.
Belsal - anioł pierwszej godziny nocy, służą-cy pod Gamielem (zob. Waite, The Lemegeton).
Bel-se-but ~ Belzebub
Belzeboub (Belzebub) - diabeł, którego Dan-te utożsamia z Szatanem.
Belzebub (Beelzebub, Belzebud, Belzaboul, Beelzeboul, Baalsebul - "władca much") - pier-wotnie bóstwo syryjskie; w Drugiej Księdze Kró-lewskiej (1, 3) Beelzebub jest filistyńskim bogiem Ekronu. W kabale jest on wodzem dziewięciu złych aniołów piekła. W ewangeliach św. Mateu-sza (10, 25; 12, 24-27), św. Marka (3, 22) oraz św. Łukasza (11, 15) Belzebub jest "władcą złych du-chów", ale nie jest tożsamy z Szatanem (podob-nie jak we wszystkich znanych traktatach magicz-nych; zob. Legge, Forerunners and Rivals of Chri-stianity 9,108; De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 26). W apokryficznej Ewangelii Nikodema Chry-stus podczas trzydniowego pobytu w piekle na-daje Belzebubowi władzę nad podziemnym światem w nagrodę za to, że wbrew sprzeciwowi Szatana zezwolił na zabranie Adama i "uwięzio-nych świętych" do nieba. [W polskim tłumacze-niu Ewangelii Nikodema i apokryficznego Zstąpie-nia do otchłani motyw ten nie występuje (zob. Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2) -przyp. tłum.] Popularne określenie Belzebuba to "władca much". Nazywano go także "władcą chaosu' (zob. pisma gnostyka Walentyna). Dante utożsamiał go z Szatanem, natomiast Milton w Raju utraconym (I, 93-94) powiada o Belzebu-bie, że "drugim / Był po nim [tj. Szatanie] wład-cą, drugim też w występku"; w tym samym utworze (I, 185) nazywa go również "cherubi-nem upadłym". W Poetical Works of John Milton (London 1794) znajduje się rycina przedstawia-jąca "Szatana naradzającego się z Belzebubem". Belzebub jest bohaterem książki Gurdjieffa All and Everythings. Beeizebub's Tales to His Grandson.
Belzebut (Beezebut) - według M. Garineta (History of Magic in France), książę serafinów. Zdaniem De Plancy'ego (Dictionnaire Infernal III i IV) Belzebut nie jest aniołem, lecz demo-nem, złym duchem lipca (przeciwnikiem anio-ła ~ Werchiela).
Benad Hasze ("córki Boga") - żeńskie anio-ły czczone przez Arabów (zob. Moore, The Loves of Angels).
Ben Ani - imię zapisane w niebie w języku aniołów i przywoływane w zaklęciach dających władzę nad demonami (zob. Mathers, The Grea-ter Key of Solomon, s. 33).
Beniel - anioł przywoływany w zaklęciach dających władzę nad demonami zdolnymi uczynić człowieka niewidzialnym (zob. Ma-thers, The Greater Key of Solomon, s. 45).
Benkul - jeden z dziewięciu aniołów przy-woływanych podczas obrzędów kabalistycz-nych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Ben Nez ("jastrząb") - określenie anioła Ru-biela lub Ruhiela. Ben Nez sprawuje władzę nad wiatrem. Zgodnie z tradycją (Talmud Bawa batra, 25a) "zatrzymuje on skrzydłami Wiatr Połu-dniowy, żeby nie zniszczył świata". "Ben Nez" to zarówno określenie anioła, jak i nazwa góry (zob. Budge, Amulets and Talismans; Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 1, s. 12; t. 5, s. 47).
Beodonos - w The Greater Key of Solomon Mathersa, anioł przywoływany w zaklęciu si-towia.
Beratiel - jeden z aniołów rządzących dwu-nastą godziną dnia (zob. Waite, The Lemegeton). Berkiel ("moim błogosławieństwem jest Bóg") - w tradycjach o Henochu, anioł czterech pór roku (zob. etiopska Księga Henocha 82, 17).
Berial --~ Belial
Berit ~ Baalberyt
bene elim (b'ne Elohim - "synowie Boga", bene
Berka'el - w tradycjach o Henochu Berka'el jest wodzem duchów władających trzema mie-siącami roku oraz aniołem służebnym Mel-kejala.
Bernael - w tradycji Falaszów, anioł ciemno-ci; bywa utożsamiany z Belialem, wówczas jest paktowany jako anioł zła.
Bifiel - w literaturze Hejchalot (Maase Mer-kawa), anioł strzegący szóstej sali (pałacu) nieba.
Beszter - w mitologii staroperskiej, imię ar-chanioła Michała. Uważano, że Beszter dba, aby ':udzkości nie zabrakło pożywienia, co upodab-aia tego anioła do -~ Metatrona (zob. Sale, Pre-:minary Discourse, w: The Koran, s. 51).
Betor - jeden z siedmiu najwyższych anio-lów władających 196 prowincjami nieba. Be-tor zarządza 42 regionami olimpijskimi i jest zwierzchnikiem królów, książąt, diuków itd. ~~a także decydujący głos "we wszystkich prawach dotyczących planety Jowisz". Roz-i~azów Betom słucha 29 tysięcy legionów du-`hów (zob. Cornelius Agrippa, Three Books of Jccult Philosophy, gdzie znajduje się także po-~obizna pieczęci Betom; zob. też Budge, Amu-w ts and Talismans).
Betuael ("dom lub człowiek Boży") - jeden 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca.
Betuel - imię anioła znalezione na amulecie ~:zmea) mającym chronić przed złem (zob. ~hrire, Hebrew Amulets).
Betuliel - jeden z aniołów rządzących dwu-_-iastoma znakami zodiaku (zob. Cornelius _~grippa, Three Books of Occult Philosophy III).
Bezaliel - jeden z wielu aniołów strzegących giram Północnego Wiatru (zob. Ozar Midarshim, :. 1, s. 316).
bezlitosny anioł ~ Temlakos
Bezrial - w Pirke Hejchalot, jeden z aniołów strzegących trzeciego nieba.
Bhaga - w mitologii wedyjskiej, jedna z sied-miu (lub dwunastu) istot niebiańskich (~ adit-~owie), porównywanych z judeochrześcijański-ani aniołami (zob. Słownik mitologii hinduskiej, 17-18, 38).
Bibjasz - jedno z licznych imion anioła Me-:atrona.
Bigta (Buta) - w The Legends of the Jews Ginz-berga jeden z siedmiu aniołów zamętu; także jeden z dwóch "wygniataczy tłoczni wina". W opowieści o królu Ahaszwerosie Bigta jest jednym z aniołów zniszczenia.
Bina ("zrozumienie") - trzecia z -ł sefirot. W Księdze Ukrytej Tajemnicy (zob. Zohar) Bina zwana jest "morzem" (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah).
Bika ("dobry człowiek") - pierwotne imię anioła ~ Kasbiela. Po upadku Kasbiela (odwró-cił się on od Boga w momencie stworzenia), jego imię zostało zmienione na Kazbiel, "ten, który okłamuje Boga".
Bizbul (co znaczy "w Zebul") - według ra-biego Injanei bar Sissona, tajemne imię Meta-trona (zob. Wizje Ezechiela).
Blaef - w tradycji okultystycznej, piątkowy anioł powietrza, usługujący Sarabotesowi; także anioł służebny Zachodniego Wiatru (zob. de Claremont, The Ancient's Book of Magic).
Blautel - anioł przyzywany podczas obrzę-dów wywoływania duchów zmarłych (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Bludon - według Corneliusa Agrippy, jeden z siedmiu elektorów (podziemnych duchów planetarnych). W The Testament of Solomon Co-nybeare'a Bludon zastępuje w tej roli Ganaela. Bne Serafim - w kabale praktycznej, anioł władający planetą Merkury. W magii talizma-nicznej jest to imię ducha planety Wenus (zob. Barrett, The Magus, t. 2, s. 147).
Boamiel - według Księgi Razjela, jeden z sze-ściu aniołów ustanowionych nad czterema stro-nami nieba. Pozostała piątka to: Skamijm, Ga-briel, Adrael (Adriel), Dohel i Madiel (zob. Szó-sta i siódma księga Mojżeszowa).
Bodiel - według Hejchalot Zoterati, anioł władający szóstym niebem (zob. też hebrajska Księga Henocha 17). Innymi aniołami pełniący-mi tę funkcję są: Szabat, Sandalfon, Zachiel i Zebul.
Boel (Boul, Booel, Bohel, Dohel, "Bóg jest w nim") - jeden z siedmiu wysokich rangą aniołów tronowych, mieszkających w pierw-szym niebie. Boel dzierży cztery klucze do "czterech narożników ziemi'; dzięki tym klu-czom ogół zastępów anielskich ma dostęp do ogrodu Edenu, pod warunkiem jednak, że Boel otworzy bramę, a dwóch stojących na straży cherubinów wpuści ich do środka (zob. Zohar Exodus 133b). Według Barretta (The Magus) Bo-el przebywa nie w pierwszym, lecz w siódmym niebie. Jego gwiazdą (a właściwie planetą) jest Saturn (zob. de Abano, Heptameron; Księga Ra-zjela; hebrajska Księga Henocha).
Brieus - jedyny anioł, który potrafi udare-mnić knowania demona Rabdosa (zob. Cony-beare, The Testament of Solomon; Shah, The Secret Lore of Magic).
Bryhaspati - w mitologii wedyjskiej, "kap-łan niebiański", strażnik hymnów i modlitw. W okresie powedyjskim "Bryhaspati jest prze-de wszystkim nauczycielem bogów (dewaguru) i zarządcą planety Jowisz" (zob. Słownik mito-logii hinduskiej, s. 45-46). Bryhaspati znany jest także pod imionami Wryhaspati i Wachaspati (zob. Redfield, Gods. A Dictionary of the Deities of All Lands).
Bualu - jeden z ośmiu aniołów wszechmocy, przywoływany w zaklęciach magicznych. Inni aniołowie wszechmocy to: Atuesuel, Ebuhu-el, Tabatlu, Tulatu, Labusi, Ublisi (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa). Zgodnie z kaba-listyczną instrukcją aniołowie ci "winni być wzywani czystym i mocnym głosem, trzy ra-zy z czterech stron świata, a kiedy imię każ-dego z nich zostanie wypowiedziane po raz trzeci, trzykrotnie winien zabrzmieć dźwięk rogu".
Buchuel - imię anioła znalezione na hebraj-skim amulecie (kamea) mającym chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Budda (Buddha Awatar) - w mitologii we-dyjskiej, dziewiąty z dziesięciu ~ awatarów. Buhair - w mandaizmie, jeden z dziesięciu uthri (aniołów) towarzyszących słońcu w jego codziennej wędrówce po nieboskłonie.
Burchan - w manicheizmie, posłaniec "Boga Światłości do człowieka". W tradycji manichej-skiej burchan to określenie Zaratustry (zob. Legge, Forerunners and Rivals of Christianity II).
Burkat (Burchat) - w kabale, anioł powie-trza usługujący w czwartym niebie; włada Dniem Pańskim (niedzielą), a przywoływany jest z zachodu. Jest także jednym z posłańców Słońca (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus; Malchus, The Secret Grimoire of Turiel).
Bursztyn - słowo "bursztyn", występujące w Księdze Ezechiela 1, 4, w literaturze staro-hebrajskiej oznaczało "ogniem-mówiącą" istotę, należącą, podobnie jak cherubiny czy serafiny, do odrębnego chóru aniołów"; ~ Chaszmal (zob. Ginsburg, The Essenes. The Kabbalah, s. 24). [W Biblii Tysiąclecia oraz tłumaczeniu Jakuba Wujka słowo "bursztyn" nie występuje -przyp. tłum.]
Busasejal - według etiopskiej Księgi Henocha, jeden z dwustu upadłych aniołów.
Bustariel - imię anioła znalezione na amule-ie (kamea) mającym chronić przed złem (zob. 5chrire, Hebrew Amulets).
Butator (Butatar) - geniusz wyrachowania. Butator pełni służbę w trzeciej godzinie dnia i, jak utrzymuje Apoloniusz z Tiany, można go przywołać za pomocą zaklęcia magicznego izob. Levi, Transcendental Magic, s. 503).
Bylet (Belet) - niegdyś anioł chóru potęg (chóru, do którego ma nadzieję powrócić), obecnie upadły anioł przebywający w piekle, gdzie dowodzi 85 legionami demonów. Jest królem, dosiada siwego konia, a jego zjawienie się oznajmia ogłuszający dźwięk trąby (pieczęć Byleta zob. w: Waite, The Book of Black Magic and of Pacts, s. 169; The Lemegeton). Pogląd, że Bylet należał kiedyś do chóru potęg, został -jak powiada Spence w An Encyclopaedia of Oc-cultism, s. 119 - "poparty licznymi dowoda-mi" (por. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 29-30).

C

Cadat - "przenajczystszy anioł" przywoły-wany w zaklęciach Salomonowych (zob. Grimo-rium Verum).
Cadi'ael - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący szóstej sali (pałacu) nieba.
Cadikel - anioł czwartku oraz archanioł wła-dający planetą Jowisz (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Cadkiel (Cidkiel, Aza) - anioł sprawiedliwo-ści. W Zoharze Cadkiel jest czwartym z dziesięciu archaniołów świata berija. [Jako Cidkiel, jest jed-nym z dwóch aniołów (drugim jest Jofiel) towa-rzyszących Michałowi, kiedy ten w czasie bitwy pełni funkcję "chorążego" pierwszej chorągwi (zob. Opowieści Zoharu, s. 156) - przyp. tłum.) W Ozar Midrashim (t. 2, s. 316) Cadkiel, zwany Kadisza (Święty), jest wymieniony wśród anio-łów strzegących bram Wschodniego Wiatru (por. Zadkiel). W kabale Cadkiel jest inteligencją (aniołem) planety Jowisz oraz aniołem stróżem Abrahama. W pierwotnej wersji poematu Long-fellowa The Gotden Legend Cadkiel występował jako władca Jowisza (w kolejnych edycjach utworu został zastąpiony przez Zobiachela). Cafcefiasz, Cafcefiel, Cafcefijasz, Calcelim, Calcelijasz - imiona anioła Metatrona.
Cafiel - w okultyzmie, anioł Księżyca (zob. Papus, Traite Elementaire de Science Occulte). Aniołami władającymi Księżycem są także Ja-hriel, Jadachiel, Zachariel i Gabriel.
Cafkiel (Cafkujel - "kontemplacja Boga") - w Zoharze, trzecia z dziesięciu świętych se-firot lub trzeci z dziesięciu archaniołów. Cafkiel jest także aniołem władającym planetą Saturn, jednak funkcję tę pełni tylko w sobotę (zob. Mathers, The Kabbalah Unveiled; The Greater Key of Solomon).
Cafniel - "święty sługa Boży" przywoływa-ny z zaklęciach "sporządzania i używania" lata-jącego dywanu (zob. Barrett, The Magus; Ma-thers, The Greater Key of Solomon).
Cafon -~ Zefon
Cakmakiel (Sakmakiel) - anioł zodiaku rzą-dzący znakiem Wodnika (zob. Prince o f Dark-ness, s. 178).
Carmiel - jeden z licznych aniołów strzegą-cych bram Północnego Wiatru (zob. Ozar Mi-drashim, t. 2, s. 316).
Carreau (Carnivean) - eks-książę chóru po-tęg; obecnie demon wzywany w litaniach sa-batowych (zob. Michaelis, Admirable History of Possession and Conversions of a Penitent Woman; por. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 111). Według Histoire de la Magie en France Garineta Carreau był jednym z diabłów, które opętały siostrę Serafikę z Loudun; pod nieobecność Ba-rucha Carreau pilnował kropli wody, która za-czarowała jej żołądek [sic!]. [Carreau jest także demonem "drugiej i trzeciej kategorii", który "nakłania do nieokazywania miłosierdzia" (zob. Rachleff, Okultyzm w sztuce, s. 233) -przyp. tłum.]
Cartak (Cortak) - jeden z 70 aniołów amuletów porodowych (zob. Księga Razjela; Budge, Amulets and Talismans, s. 225). Jako Cortak, jest jednym z licznych aniołów strzegących bram Zachodniego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Cawnijasz, Cawcijasz - imiona anioła Metatrona.
Ce'an -- w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący szóstej sali (pałacu) nieba.
Cedek - hebrajska nazwa planety Jowisz; źródłosłów imion ~ Cadkiel i -~ Zadkiel.
Cedekiasz - imię anioła zapisane po hebrajsku na pierwszym pentagramie planety Jowisz (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Cedor - w apokryficznej Ewangelii Barttomieja (wersja łacińska), anioł sprawujący władzę nad Południem (zob. Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2, s. 507). W innej wersji tej samej ewan-gelii nosi on imię ~ Kerkouta.
Cedrion - anioł rządzący Południem, przy-woływany w zaklęciu sitowia (zob. Waite, The Lemegeton).
Cefon ~ Zefon
Cendrion - w księgach zaklęć, "święty anioł Boży" przywoływany podczas obrzędów kaba-listycznych.
Cernajul - imię anioła siódmej sefiry, Necach (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Cerwiel (Cerwihel, Zeruel) - jeden z wodzów chóru księstw (obok Haniela, Nisrocha i innych). Cerwiel był też anielskim doradcą Dawida. W Księdze starożytności biblijnych Pseu-do-Filona czytamy: "I posłał Bóg Cerwihela, anioła mocy, aby pomógł Dawidowi zabić Go-liata" (zob. Barrett, The Magus).
Cetarari (Ktairi, Krarari) - jeden z czterech aniołów zimy (zob. De Plancy, Dictionnaire Infernal).
Chabalim - serafin lub cherubin przywoły-wany w kabalistycznych zaklęciach magicznych. Chabiel - jeden z wysokich rangą strażni-ków pierwszego nieba (zob. Pirke Hejchalot).
Chabril - anioł drugiej godziny nocy, służą-cy pod Farrisem.
Chachmal (Chachmiel) - jeden z 70 aniołów amuletów porodowych, wymienionych w Księdze Razjela. Listę wszystkich 70 aniołów tej klasy podano w Apendyksie.
Chachmiel -~ Chachmal
Chadakiel --~ Hadakiel
Chafriel - jeden z 70 aniołów amuletów porodowych.
Chahoel - w kabale, jeden z 72 aniołów władających 72 kwinariami zodiaku.
Chairoum - w Ewangelii Bartlomieja, anioł Północy (~ Gabriel; Alfata). Chajroum trzyma w ręku "rózgę z ognia i usuwa nadmiar wilgoci, aby ziemia nie była zbyt mokra". (W polskim przekładzie Ewangelii Bartłomieja aniołem Północy jest Elbista (zob. Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2, s. 506) - przyp. tłum.]
Chajel (Chaszmal, Chajjiel, Chajael, Haszmal, Johiel, Jajael) - wódz chóru - chajot. Według hebrajskiej Księgi Henocha, wraz z Tegrim, Turielem, Mtnielem i Jehielem, sprawuje władzę nad dzikimi zwierz~tami.
Chajgidiel - w świecie asija (działania), lewa sefira odpowiadająca Chochmie (wiedza) w świecie berija (kreacji). Zob. Waite, The Holy Kabbalah, s. 256.
Chaj liel -~ Chajel
Chajliel H' (Chajjiel, Hajjiel, Hajjal, Hajleal "armia") - książę chajot. Przed Chajlielem "drżą wszystkie dzieci niebios". O tym potęż-nym aniele Merkawy mówi się również, że gdy-by zechciał, mógłby "w jednej ćhwili połknąć całą ziemię". Jeśli usługujący mu aniołowie nie odśpiewają o właściwej porze Trisagionu, Chaj-liel chłoszcze ich biczami z ognia (zob. hebrajska Księga Henocha 20).
chajlim - w hebrajskiej Księdze Henocha, chajlim to "armie anielskie dowodzone przez anioła Chajliela".
Chajlon - cherubin lub serafin przywoływany podczas obrzędów magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Chajo - anioł tronowy przywoływany w zaklęciach magicznych. Jeden z piętnastu aniołów tej klasy, wymienionych w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszowej. Imiona wszystkich piętnastu podano w Apendyksie. Chalkatoura - w apokryficznej Ewangelii Barttomieja, jeden z dziewięciu aniołów, którzy "razem przebiegają krainy ziemskie i niebieskie" [W polskim przekładzie Ewangelii Bartlmieja (zob. Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2) brak tego motywu - przyp. tłum.]
Chamael -~ Kamael
Chamiel - jeden z piętnastu aniołów trono-wych wymienionych w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszowej (zob. Apendyks).
Chamuel ("ten, który szuka Boga" - Kamu-el, Haniel, Simiel itd.) - jeden z siedmiu ar-chaniołów i wódz chóru panowań; także, wraz z Nisrochem i innymi aniołami, wódz chóru potęg. Chamuel, podobnie jak Gabriel, uważa-ny jest za ~ anioła Getsemani (zob. Barrett, The Magus; etiopska Księga Henocha; Gales, The Chri-stian Lore of Angels, "National Review", wrze-sień 1910).
Chaniel - jeden z 70 aniołów amuletów poro-dowych, wymienionych w Księdze Razjela oraz w Amulets and Talismans Budge'a. W Ozar Mi-
drashim (t. 2, s. 316) Chaniel jest jednym z anio-łów strzegących bram Wschodniego Wiatru.
Chantare - w tradycji okultystycznej, anioł pokrewny ~ Hahaela.
Charael - w Testamencie Salomona wypowie-dzenie imienia anioła Charaela zmusza do ucieczki demona Belbela (zob. Doresse, The Sec-ret Books of Egyptian Gnostics, s. 203).
Charawa ~ Charbiel
Charbi - anioł godziny piątej, służący pod Aasdarhonem (zob. Waite, The Lemegeton).
Charbiel (Charawa - "suchość") - anioł wy-znaczony do "zebrania i osuszenia wszystkich wód ziemi". To właśnie Charbiel osuszył wody Potopu (por. Rdz 8,14). Wspomina o nim Księga Razjela 11 oraz tradycje Maase Bereszit.
Charcjel (Charsjel) - w Heptameronie de Aba-no, anioł czwartego nieba, przywoływany z po-łudnia. Sprawuje władzę nad Dniem Pańskim (niedzielą).
Chardiel - w The Lemegeton Waite'a, anioł drugiej godziny dnia, służący pod Anaelem. Chardros - anioł jedenastej godziny dnia, służący pod Barielem.
Charis ("łaska") - w gnostycyzmie, jeden z lu-minarzy niebiańskich, emanacja boskiej woli. Charman - anioł jedenastej godziny nocy, służący pod Dradarielem.
Charmeas - anioł pierwszej godziny dnia, służący pod Samaelem.
Charms - anioł dziewiątej godziny dnia, słu-żący pod Wadrielem.
Charnij - anioł dziesiątej godziny dnia, słu-żący pod Orielem.
Charout - według Ewangelii Bartłomieja, je-den z dziewiciu aniołów, którzy "razem przebiegają krainy ziemskie i niebieskie" (Chalkatoura). [W polskim przekładzie Ewangelii Bartłomieja (zob. Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2) brak tego motywu - przyp. tłum.]
Charpon - anioł władający pierwszą godziną, dnia, służący pod Samaelem.
Charsjel ~ Charcjel
Charuch - anioł szóstej godziny dnia, służą- `' cy pod Samilem.
Charura'il - w mitologii arabskiej, anioł stróż przywoływany podczas egzorcyzmów (zob. Hughes, [hasło] "Angels" w: A Dictionary of Islam).
Chasan - w The Greater Key o f Solomon Ma-thersa, anioł powietrza; jego imię widnieje na siódmym pentagramie Słońca.
Chasdiel - w tradycjach apokaliptycznych, imię Metatrona, "kiedy [anioł ten] wyświadcza dobro światu" (zob. hebrajska Księga Henocha 43). Chasdiel jest aniołem planety Wenus, a także (wraz z ~ Zadkielem) aniołem dobroci, którego imię wypisywano na mezuzach (zob. Księdza Razjela; Budge, Amulets and Talismans, s. 164, ?27). W Zoharze Chasdiel jest jednym z dwóch aniołów (drugim jest Szamsziel) towarzyszących Urielowi, kiedy ten w czasie bitwy pełni funkcję "chorążego" drugiej chorągwi (zob. ?powieści Zoharu, s. 157-158).
Chasjel - jeden z aniołów Słońca (zob. Secret Grimoire o f Turiel, s. 33).
Chaskiel - jeden z 70 aniołów amuletów porodowych. Imiona wszystkich 70 aniołów po-3ano w Apendyksie.
Chaszul - według Maseket Azilut, jeden z wo-dzów chóru chaszmalim (por. Ozar Midrashim, t. 1, s. 67).
Chaumel - jeden z 72 aniołów władających 72 kwinariami zodiaku (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah).
Chawakiasz - w The Magus Barretta, jeden z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhameforasz.
Chasmal -~ Chaszmal
Chasmodaj - według Paracelsusa Cha daj jest jednym z duchów Księżyca; w 1`siężyca jest anioł Malach Be (zob. Chri izie History and Practice of Magic).
Chaszmal (Haszmal, Hajja) - wódz aniel-skiego chóru chaszmalim (panowań). W Zoharze; termin ten oznacza "wewnętrzną, boską sferę swiataiata, utajoną i zasłoniętą, w której zawieszone są litery Świętego Imienia" (zob. Talmud Cju~giga 13; por. Ez 1, 4). W The Legends o f the Jesus Ginzberga, "Chaszmal otacza tron Boga". Test on "ogniem-mówiącym aniołem" . Josef Al~ao w Sefer ha-'Ikarim (Księdze Zasad) powiada, że kiedy rabini mówią o Chaszmalu, mają na myśli "chajot ogniem-mówiącego" (por. też Gra-ves, Patai, Mity hebrajskie, s. 36). W Talmudzie Chagiga czytamy, że "któregoś razu pewien młody człowiek studiował wizję Ezechiela i gdy rozmyślał o aniele Chaszmalu, z Chaszmala wydobył się ogień i strawił go". Morał tej opo-wieści jest niejasny.
Chazjel (Hazjel, "wizja Boga") - cherubin wzywany w prośbach o zmiłowanie Boże. Cha-zjel jest także jednym z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhameforasz (zob. Apendyks). Jako -Bernael, jest aniołem ciemności. Repro-dukcję pieczęci Chazjela zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 260 (por. Falasha Anthology). W Pierwszej Księdze Kronik (23, 9) Chazjel to imię śmiertelnika, potomka Gerszonitów. Najprawdopodobniej kabaliści zapożyczyli imię Chazjel właśnie z tego źródła.
Chazkiel (Hizkiel) - wraz z Kafcjelem, pomocnik Gabriela, kiedy ten w czasie bitwy pełni funkcję "chorążego" trzeciej chorągwi (zob. Opowieści Zoharu, s. 158). W Ozar Midrashim (t. 2,
Chebo - jeden z 72 aniołów 72 kwinarii zodiaku.
Chedustaniel (Chedusitanik) - piątkowy anioł zamieszkujący trzecie niebo, przywoływany ze wschodu. Chedustaniel jest także jednym z aniołów planety Jowisz (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus, t. 2).
Chema - anioł gniewu, sprawujący władzę nad śmiercią zwierząt domowych; także anioł zniszczenia. Według Zoharu Chema wraz ze swoim anielskim bratem o imieniu ~ Af usiło-wali połknąć Mojżesza, i byłby im się ten zamysł powiódł, gdyby nie interwencja Boga. Kiedy Prawodawca został wypluty, zabił Chemę -to jeden z rzadkich wypadków, kiedy człowiek zdołał uśmiercić anioła. Podobnie jak Af, Chema był "na 500 farsangów wysoki", a jego ciało było "ze słupów czarnego i czerwonego ognia" (zob. Ginzberg, The Legends o f the Jews; t. 2, s. 308).
Chemos - bywa utożsamiany z Baal-Peorem i Nisrochem. W Raju utraconym I, 471, Chemos jest aniołem upadłym.
Cheratiel - anioł szóstej godziny nocy, służący pod Zazonaszem (zob. Waite, The Lemege-ton).
Cheriour - "straszliwy anioł", odpowiedzialny za karanie zbrodni i ściganie przestępców (zob. De Plancy, Dictionnaire In fernal).
Chermes - anioł dziewiątej godziny nocy, służący pod Nakorielem (zob. Waite, The Leme-geton).
Chermiel - anioł piątku, mieszkający w trzecim niebie, przywoływany z południa (zob. Bar-rett, The Magus, t. 2; de Abano, Heptameron).
Cherub (Cherubin) - w kabale Cherub jest jednym z aniołów powietrza. Jako Kerub, jest aniołem "z ognistym mieczem w dłoni, który zo-stał mianowany strażnikiem raju ziemskiego" (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon, s. 34): "Pierwszy anioł, który zgrzeszył, nazywany jest nie serafinem, lecz cherubinem" - powiada św. Tomasz z Akwinu w Sumie teologicznej. W Zoharze, Cherub jest wodzem chóru cherubi-nów. W Księdze Ezechiela (28, 14-15) Bóg przy-pomina królowi Tyru, że ustanowił go "jako wielkiego cheruba", i powiada: "Byłeś doskona-ły w postępowaniu swoim / od dni twego stwo-rzenia, / aż znalazła się w tobie nieprawość".
Cherubiel (Kerubiel) - eponimiczny wódz chóru cherubinów (Gabriel; Cherub).
cherubin nakrywający - według Blake'a (Va-la, or The Four Zoas) cherubin nakrywający to "Lu-cyfer w swej przebrzmiałej chwale" (por. Kozub-ska, Tomkowski, Mistyczny świat Williama Blake'a, s. 153).
Cherub opiekun - w Księdze Ezechiela 28, 16, określenie króla Tyru, którego Bóg obrócił "w popiół na ziemi".
Chesed ("miłość") - czwarta sefira.
Chesediel (Hoesediel, "miłosierdzie Boga") -podobnie jak Hodiel; Chesediel jest aniołem świata berija (jednego z czterech światów arche-typicznych). W La Kabbale Pratique Ambelaina, Chesediel jest wymieniony (obok Zadkiela) jako jeden z aniołów chóru chaszmalim lub panowań. Niektóre źródła traktują Chesediela jako jedną z dziesięciu świętych sefirot.
Chesetial - jeden z aniołów władających znakami zodiaku (zob. Agrippa, Three Books o f Occult Philosophy, t. 3).
Chirangiwah ~ Paraśurama
Chochma ("mądrość") - druga święta sefira (boska emanacja), uosabiana przez anioła Ra-zjela (Racjela). Według Mathersa (The Kabbala Llnveiled) Chochma jest pierwszym tworem Bo-żym oraz jedyną spośród boskich abstrakcji, która zmaterializowała się lub też została upersonifikowana (zob. Guignebert, The Jewish World in the Time o f Jesus; Se fer Jecira, s. 91).
Chochmael - według Leviego (Transcenden-tal Magic), anioł sefirot przywoływany podczas obrzędów magicznych.
Choesed --~ Chesediel
Chofniel - według Midraszu Bereszit Menucha, wódz anielskiego chóru bene elohim ("dzieci Boga").
Choriel - anioł ósmej godziny dnia, służący pod Oskaebialem (zob. Waite, The Lemegeton; Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Chismael - anioł Jowisza; władcą tej planety, według Paracelsusa, jest Zofiel (zob. Christian, The History and Practice of Magic, t. 1).
Chnum -~ Anmael
Chobaliel - jak twierdzi Voltaire (w swoim dziele o aniołach; duchach i diabłach), Chobaliel jest jednym z upadłych aniołów, wymienianych w tradycjach o Henochu.
Chorob - anioł dziesiątej godziny dnia, służą-cy pod Orielem.
Chosniel ("osłona") - w zaklęciach Mojże-szowych, anioł dobrej pamięci i otwartego serca.
Chrail (Chreil) - anioł w tradycji mandajskiej (zob. Pognon, Inscriptions Mandai'tes des Coupes de Khouabir).
Chromme - w kabale, anioł pokrewny Nanaelowi.
Chrymos - anioł piątej godziny nocy, służący pod Abasdarhonem.
Chszatra Wairja - jeden z sześciu ~ Amesza Spentów.
Chsziel -~ Kusziel
Chuabotej - w kabale, anioł pieczęci.
Chur (Churdad) - w mitologii staroperskiej, anioł tarczy słonecznej (zob. Clayton, Angelolony; Hyde, Historia Religionis Veterum Persarum).
Churdad - w mitologii staroperskiej, anioł maja. Churdad włada także szóstym dniem każ-dego miesiąca. Jest jednym z ~ Amesza Spen-tów i do niego kierowane są modlitwy odma-wiane przy 56 bramie Raju (zob. The Dabistan, s. 164).
Chusza - jeden z piętnastu aniołów trono-wych, wymienionych w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszowej. Imiona wszystkich piętnastu anio-łów tej klasy podano w Apendyksie.
Chusziel - jeden z licznych aniołów strzegą-cych bram Południowego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 317).
Chutriel - według kabalisty Josefa ben Abrahama Gikatilli, anioł zarządzający "Glinianą Mazią", to jest piątą z siedmiu "warstw piekła".
Ciemny anioł - Bóg lub anioł, który walczył z Jakubem w Penuel (por. Rdz 32, 25-32). Zródła przyjmujące, że był to anioł, utożsamiają go z Michałem, Urielem lub Metatronem. Według Zoharu (Wajiszla 170a) był nim Samael, "anioł Eza-wa" . W literaturze talmudycznej aniołem tym był Michał-Metatron. Zdaniem IQemensa Aleksan-dryjskiego, z Jakubem zmagał się Duch Święty (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 5, s. 305; por. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 242). Walka Jakuba z aniołem jest tematem wielu obrazów wybitnych malarzy, m.in. Rembrandta i Dorego.
Cirja - jeden z 70 aniołów amuletów porodowych.
Corinne - żeński anioł występujący w powieści Jonathana Danielsa Clash of Angels. Cortak - Cartak
Curel - jeden z licznych aniołów strzegących bram Południowego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Curia - jeden z 70 aniołów amuletów porodowych.
Curiel (Zuriel) - anioł zodiaku rządzący zna-kiem Wagi (zob. Jobes, Dictionary of Mythology, Folklore and Symbols).
Cynabal - anioł służebny Warkana, króla po wietrza i władcy Dnia Pańskiego (zob. Barrett, The Magus, t. 2; de Abano, Heptameron; Shah, Occultism. Its Theory and Practice).
Czas - w tradycji kabalistycznej, "anioł ze zna-kiem słońca na czole, przelewający z kielicha do kielicha dwie substancje tworzące eliksir życia" widniejący na XIV karcie Tarota ( Wstrze-mięźliwość). Według Zoharu (Mikez 195b) hebrajskie słowo 'eth tłumaczone w Księdze Koheleta 9, 12 jako "czas" odnosi się do "anioła słu-żebnego odpowiedzialnego za wszystkie uczynki ludzi". W opowiadaniu Angoffa God Repents (w tomie Adventures in Heaven) Bóg roz-waża zniszczenie świata i wzywa na konsultację aniołów o imionach: Czas, Minuty i Sekundy.

D

Daat ("wiedza") - w kabalistycznym systemie boskich emanacji, Daat jednoczy w sobie drugą i trzecią ~ sefirę (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah).
Dabariel - jedna z wersji imienia Radueriel (.zob. hebrajska Księga Henocha 27).
Dabria - jeden z pięciu "mężów" (tj. aniołów), którzy spisali 204 (lub 94) księgi podyktowane im przez Ezdrasza. Pozostali czterej niebiańscy skrybowie to: Ekanus, Sarea, Szelemiasz (Seleucja) i Asjel (zob. Czwarta Księga Ezdrasza; Rubinkiewicz, Wprowadzenie do apokryfow Starego Testamentu, s. 100).
Dabriel - niebiański pisarz utożsamiany z ~ Wretilem. Dabriel jest także aniołem poniedziałku, zamieszkującym pierwsze niebo i przywoływanym z północy (zob. de Abano, Heptameron).
Daden - w gnostycyzmie, potężna istota niebiańska, zamieszkująca szóste niebo (zob. Doresse, The Secret Books of Egyptian Gnostics).
Dagiel (Dajel) - anioł ustanowiony nad rybami. Według Barretta (The Magus) Dagiel jest przywoływany podczas piątkowych obrzędów magicznych. W zaklęciach nazywany jest "wielkim aniołem, mocarnym i potężnym księciem",a prośby do niego zanoszone są w imieniu "gwiazdy" Wenus (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Superstition; Księga świętej magii Abru-Melina; de Claremont, The Ancient's Book of Magic).
Dagimiel - anioł rządzący znakami zodiaku (zob. Cornelius Agrippa, Three Books of Occult Philosophy, t. 3).
Dagon - w Raju utraconym I, 538, upadły anioł; w mitologii Fenicjan, bóstwo przedstawiane w postaci morskiego potwora, pół człowieka, pół ryby.
Dahak -~ Aryman
Dahariel (Dariel) - w Pirke Hejchalot, strażnik pierwszego nieba, anioł chóru ~ szinanim. W Hejchalot Rabati Dahariel jest strażnikiem piątego nieba.
Dahawauron - książę oblicza i jeden z aniołów strzegących trzeciego nieba (Ozar Midrashim, t. 1, s. 117).
Dahawiel (Kahawiel) - jeden z siedmiu strażników pierwszego nieba (zob. Hejchalot Rabati).
Dahnaj - jeden ze "świętych aniołów Bożych", których jednak można przywołać za pomocą czarnej magii (zob. Waite, The Book o f Black Magic and of Pacts).
Daj (Dej) - w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszowej, anioł chóru potęg. W mitologii staroperskiej Daj był aniołem grudnia.
Dajel ~ Dagiel
Dajmon -~ Demon
Daksza - jedno z siedmiu świetlistych bóstw mitologii wedyjskiej (~ aditjowie).
Dalkiel - anioł piekła, władca Szeolu, czasem utożsamiany z -~ Rugzjelem. W Baraita de Massachet Gehinnom Dalkiel obsługuje siódmą komorę piekła, "karząc dziesięć narodów"; służy pod rozkazami Dumy, anioła śmiertelnej ciszy (zob. pisma Józefa ben Abrahama Gikatilli).
Dalkujel - w kabale, jeden z trzech książąt trzeciego nieba (dwaj pozostali to Jabniel i Rabacjel). Wszyscy trzej sprawują władzę nad og-niem, a ich zwierzchnikiem jest Anahel. Dalkujel jest pomocnikiem anioła o imieniu ~ Oul.
Dalmaj (Dalmaii, Damlaj) - w okultyzmie, "święty anioł Boży" przywoływany podczas egzorcyzmów ognia (zob. Grimorium Verum; Waite, The Book of Ceremonial Magic).
Damabiasz - anioł chóru aniołów, opiekun łodzi i statków. Damabiasz jest też jednym z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhameforasz. Jego aniołem pokrewnym jest Ptebiou (reprodukcję pieczęci Damabiasza zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 294).
Damabiat - anioł chóru potęg, przywoływany w zaklęciach kabalistycznych. Ukazuje się pod postacią pięknej kobiety (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Dameal - anioł wtorku, zamieszkujący piąte niebo i przywoływany ze wschodu (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus).
Dameb'el - jeden z 72 aniołów władających 72 kwinariami zodiaku (zob. Runes, The Wisdom o f the Kabbalah).
Damiel - anioł godziny piątej, służący pod rozkazami -~ Sazkiela; według innych źródeł anioł godziny dziewiątej, służący pod Wadrielem. Damiel jest jednym z aniołów przywoływanych w zaklęciu miecza (zob. Waite, The Lemegeton; Mathers, The Greater Key of Solomon).
Daniel (Danjal, "Bóg jest moim sędzią") - według Waite'a (The Lemegeton), anioł chóru księstw. Daniel (jako Danjal) jest jednym z upadłych aniołów wymienianych w tradycjach o Henochu. W "niższym świecie" sprawuje władzę nad prawnikami (reprodukcję jego pieczęci zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 289). Z kolei według Barretta (The Magus) Daniel jest wysokim rangą aniołem (jednym z 72) noszącym boskie imię Szemhameforasz.
Danjal -~ Daniel
Dara - w mitologii perskiej, anioł deszczu i rzek (zob. The Dabistan, s. 378).
Darbiel - anioł dziesiątej godziny dnia, słu-żący pod Orielem (zob. Waite, The Lemegeton). Dardael ~ Dardiel
Darda'il - w tradycji islamu, anioł stróż przywoływany podczas obrzędów egzorcyzmów (zob. Hughes, Dictionary of Islam).
Dardariel - wódz aniołów jedenastej godziny nocy.
Dardiel - jeden z trzech aniołów Dnia Pańskiego (niedzieli); dwaj pozostali to Michał i Hurtapel (zob. Barrett, The Magus, t. 2; de Abano, Heptameron).
Daresjel - anioł pierwszej godziny dnia, służący pod Samaelem.
Dargitael - w literaturze Hejchalot (Maase 1Merkawa), anioł strzegący piątej sali (pałacu) nieba.
Dariel Dahariel
Darioel - jedna z form imienia Radueriel (zob. hebrajska Księga Henocha 27).
Darkiel - jeden z licznych aniołów strzegących bram Południowego Wiatru (zob. Ozar Mi.trashim, t. 2, s. 316).
Darkujel - anioł poniedziałku, zamieszkujący pierwsze niebo, przywoływany z południa (zob. Barrett, The Magus, t. 2; de Abano, Heptameron). Darmosjel - anioł dwunastej godziny nocy, służący pod Sarindielem.
Dasim - jeden z pięciu synów muzułmańskiego archanioła Iblisa (Eblisa). Dasim jest demonem niezgody. Pozostali czterej synowie Iblisa to: Awar, demon rozpusty; Sut, demon kłamstwa; Tir, demon nieszczęśliwych wypadków; Zalambur, demon nieuczciwości kupieckiej.
Dawejte - w gnostycyzmie, jedna z czterech mocy niebiańskich otaczających Niezrodzonego (tj.. Boga).
Dawid - w gnostycyzmie, jeden z siedmiu archontów (zob. [hasło] "Gnosticism" w: Catholic Encyclopedia).
Dealzhat - w kabalistycznej tradycji Mojżeszowej, sekretne, potężne imię Boga lub wyso-kiego rangą anioła, którego użył Jozue, aby za-trzymać słońce i księżyc (por. Joz 10, 12-13).
Degaliel - imię anioła widniejące na trzecim pentagramie planety Wenus (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon; Shah, The Secret Lore of Magic, s. 49).
Deharhiel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący piątej sali (pałacu) nieba.
Deheborim - w Pirke Hejchalot, anioł strzegący pierwszego nieba.
Deliel - jeden z aniołów czwartej wysokości, przywoływany w zaklęciach magicznych (zob. Almadel Salomona). Według Corneliusa Agrippy anioł władający zodiakiem (zob. Three Books of Occult Philosophy, t. 3).
Delukiel - jeden z aniołów strzegących siódmego nieba (zob. Ozar Midrashim, t. 1, s. 119).
Demiurg (Demiourgos) - gnostyk Bazylides nazywa Demiurgiem wiellciego archonta. Według Walentyna był to "Bogu podobny anioł", tożsamy z Bogiem Żydów. Określając Demiurga jako "architekta wszechświata", Walentyn przyjmował, że to nie Bóg lecz Demiurg stworzył świat materialny, na prośbę Niepoznawalnego (zob. Legge, Forerunners and Rivals of Christianity, s. 107; Ireneusz, Contra haereses I, 1; Jonas, Religia gnozy; Rudolph, Gnoza). W kabale greckim Demiourgosem jest anioł Metatron (zob. Westcott, An Introduction to the Study of the Kabbalah).
Demoniarch - jedno z określeń Szatana (zob. Schneweis, Angels and Demons According to Lactantius, s. 105).
Deramiel - wedlug Szóstej i siódmej księgi Mojżeszowej, anioł służący w trzecim niebie.
Derdekea - w gnostyckiej Parafrazie Sema, żeńska istota niebiańska, która zstępuje na zie-mię, aby zbawić człowieka; w tekście tym Derdekea nazywana jest "Najwyższą Matką".
Diabolus lub Diabolos - w Holy War Bunyana Diabolus jest diabłem. Jego pomocnikami w walce z Szadajem (Bogiem) są Apollyon, Pyton, Cerberus, Legion oraz inni "diabolianie".
Diburiel - jedna z form imienia Radueriel (zob. hebrajska Księga Henocha 27).
Didnaor - anioł wspomniany w Księdze Razjela (Sefer Raziel).
Dina - anioł strzegący Prawa (Tory); także anioł mądrości. Dina jest znany również jako Jefefiasz i Jofiel. Według tradycji, w dniu Stworzenia Dina nauczył dusze ludzkie 70 języków. Anioł ten jest mieszkańcem siódmego nieba (zob. Życie Adama i Ewy; M. Gaster, Studies and Texts in Folklore).
Diniel - anioł przywoływany w syryjskich zaklęciach magicznych. Diniel jest także wymieniany jako jeden z 70 aniołów amuletów porodowych. W syryjskiej Księdze Opieki jest aniołem przyzywanym (wraz z Michałem, Prukielem i Zadikielem) w zaklęciu "związania języka władcy" .
Dirachiel - jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca. Według Barretta (The Magus, t. 2) Dirachiel jest "dodatkowym" elektorem piekła.
Dirael - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący szóstej sali (pałacu nieba).
Dni - określenie aniołów (zob. pisma Teodotusa w: The Ante-Nicene Fathers Library). Dobiel ~ Dubiel
Dodekas - w gnostycyzmie Walentyna, moce niebiańskie działające pod zwierzchnictwem -~ ogdoady.
Dokiel - "anioł wagowy" lub, jak w Testamencie Abrahama 13, "słoneczny archanioł, trzymający wagę" (zob. Rubinkiewicz, Wprowadzenie do apokryfów Starego Testamentu, s. 54).
Doksomedon - według gnostyckiej Doktryny prawdy Zostarianosa, jedna z najpotężniejszych istot niebiańskich.
Domedon-Doksomedon - "eon eonów', jedna z istot tworzących niebiańską ~ ogdoadę (zob. Doresse, The Secret Books o f the Egyptian Gnostics, s. 178).
Domiel (Dumiel, Abir Gahidriom) - w mistycyzmie Merkawy, anioł strzegący szóstego pałacu siódmego nieba. Domiel jest archontem, "księciem majestatu, strachu i drżenia". Jest także władcą czterech żywiołów (zob. Barrett, The Magus; Schwab, Vocabulaire de 1'Angelologie). Jako odźwierny piekieł - powiada Scholem w Major Trends in Jewish Mysticism - Domiel bywa niesłusznie utożsamiany z ~ Dumą.
Domos (Domol) - anioł przywoływany podczas obrzędów magicznych; także jedno z imion "złego oka" (zob. Budge, Amulets and Talismans).
Donachiel - w okultyzmie, anioł przywoływany w zaklęciach przeciwko demonom (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Donahan - w kabale, archanioł przywoływany podczas obrzędów magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Donel - jeden z licznych aniołów strzegących bram Południowego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Doniel - jeden z 72 aniołów władających zodiakiem (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah).
Donkuel - książę miłości; w magii rytualnej, anioł pomagający w zdobyciu upragnionej kobiety (zob. Waite, The Book o f Ceremonial Magic, s. 301).
Donosiciel - w Zoharze, jedno z określeń Szatana.
Doremiel - anioł piątku, przywoływany z północy (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus).
Dormiel - jeden z wielu aniołów strzegących bram Wschodniego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Doucheil - anioł w mitologii mandajskiej (zob. Pognon, Inscriptions Mandai'tes des Coupes de Khouabir).
Dout - w Ewangelii Bartłomieja, jeden z dziewięciu aniołów, którzy "razem przebiegają krainy ziemskie i niebieskie". Imiona owych aniołów wyjawił Bartłomiejowi Beliar. [W polskim przekładzie Ewangelii Bartłomieja (zob. Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2) brak tego motywu - przyp. tłum.]
Drakon - anioł szóstej godziny nocy, służący pod Zazonaszem (zob. Waite, The Lemegeton, s. 69).
Dramazod - anioł szóstej godziny nocy, służący pod Zazonaszem.
Dramozin - anioł ósmej godziny nocy, służący pod Nakorielem.
Dremelet - anioł trzeciej godziny dnia, służący pod Weguanielem.
Drial - jeden z aniołów strzegących piątego nieba (zob. Pirke Hejchalot).
Drop - w gnostyckim Kodeksie berlińskim, żeńska istota niebiańska, która zstępuje na zie-mię, aby zbawić człowieka (Derdekea).
Drsmiel - jedno z nomina barbara. Drsmiel jest złym aniołem, przywoływanym w zaklęciach magicznych, mających skłócić małżonków (zob. M. Gaster, The Sword o f Moses).
Dubiel (Dobiel, "bóg-niedźwiedź") - anioł opiekuńczy Persji i jeden z oskarżycieli Izraela. Według legendy Dubiel zastępował przez 21 dni Gabriela w niebie, gdy ten popadł w tymczasową niełaskę (zob. Talmud Joma 79a). W świetle innej legendy, głoszącej, że wszyscy spośród 70 (lub 72) aniołów narodów (oprócz Michała, patrona Izraela) zgrzeszyli, uczestniczac w waśniach między narodami, Dubiel musi być uważany za anioła upadłego lub demona. [według hebrajskiej Księgi Henocha 26, 12, Dubiel wraz z Samaelem są przedstawicielami Szatana w sądzie niebiańskim (zob. Rubinkiewicz, Wprowadzenie do apokryfów StaYego Testamentu, :. 38) - przyp. tłum.]
Duchiel - anioł przywoływany w zaklęciach salomonowych zmuszających demony do posluszeństwa (zob. Mathers, The Greater Key o f Salomon).
Duma lub Douma (aram.: cisza) - anioł milczenia i śmiertelnej ciszy. Duma jest także aniołem opiekuńczym Egiptu, księciem piekła oraz aniołem rozgrzeszenia. Według Zoharu ma on pod sobą "dziesiątki tysięcy aniołów zniszcze-nia", a także jest "wodzem demonów gehenny (tj. piekła]; towarzyszy mu orszak dwunastu tysięcy miriadów złych duchów, a wszystkie zajmują się karaniem grzeszników" (zob. Muller, History of Jewish Mysticism). W babilońskiej legendzie o zstąpieniu Istar do Hadesu Duma występuje jako strażnik czternastej bramy (zob. Forlong, Encyclopedia of Religions). Duma jest też popularnym bohaterem żydowskiego folkloru. LB. Singer w Short Friday mówi o Dumie jako "tysiącookim aniele śmierci, uzbrojonym w ognisty bicz i miecz z płomieni".
Dumariel - anioł jedenastej godziny nocy, służący pod Dardarielem (zob. Waite, The Lemegeton).
Durba'il - w mitologii arabskiej, anioł stróż przywoływany podczas obrzędów egzorcyzmów (zob. Hughes, [hasło] "Angels" w: A Dictionary of Islam).
Duwdewijasz - jedno z licznych imion anioła Metatrona.
Dynamis - jeden z siedmiu eonów, które, wedle Pistis Sofia, zrodziły najwyższych rangą aniołów. W gnostycyzmie Dynamis jest głównym męskim uosobieniem siły, tak jak Pistis Sofia jest główną żeńską personifikacją mądrości (zob. Preisendanz, Papyri Graecae Magicae, t. 2). W literaturze Hejchalot Dynamis to sekretne imię anioła Metatrona (zob. Scholem, jewish Gnosticism, Merkabah Mysticism, and Talmudic Tradition). Steiner (The Work o f the Angels in Man's Astral Body) utożsamia Dynamisa z anielskim chórem mocy.
Dżabriel ~ Dżibril
Dżibril (Dżabriel, Dżabril, Dżibra'il, Dżabrijel, Abruel) - w tradycji koranicznej, imię Ga-briela, zwanego w Koranie "wiernym duchem" . W arabskich formułach egzorcyzmów nosi on imię Dżibra'il i pełni funkcję anioła stróża (zob. Hughes, [hasło] "Angels" w: A Dictionary of IsIam). W mitologii perskiej Dżibril to Bahram, "najpotężniejszy z aniołów", a także "Serosz, zwiastun" (zob. The Dabistan, s. 127, 379).

E

Ea - bykokształtny anioł
Ebel (Aebel) - jeden z trzech aniołów służebnych (dwa pozostałe to Anusz i Szetel), których Bóg wyznaczył do pomocy Adamowi raju. Według jalkut Reubeni oraz Życia Adama : Ezuy, aniołowie ci "piekli mięsiwo" dla Adama, nawet "wyrabiali dlań wino".
Eblis (Iblis, Haris, "rozpacz") - w mitologii perskiej i arabskiej, Eblis jest odpowiednikiem judeochrześcijańskiego Szatana. Według Ibn Abbasa, Eblis, jako wysoki rangą anioł, był niegdyś ozdobą niebiańskiego raju (zob. Jung, Fallen Angels in Jewish, Christian and Mohammedan Literature). W orientalnym romansie o Vatheku Beckford charakteryzuje Eblisa następująco: ,,Przed swoim upadkiem, nosił on imię Azazel. Kiedy Bóg stworzył Adama, rozkazał wszystkim aniołom, aby oddały mu pokłon, Eblis jednak odmówił" (por. Koran, sura XVIII, 50). Legendę tę przytacza również Ginzberg w The Legends of the Jews, t. 1, s. 63: "Czyż ja, stworzony z bezdymnego ognia, mam oddawać cześć isto- cie uczynionej z prochu?" - pytał anioł. Za karę Bóg zamienił Eblisa w szejtana (diabła), a ten stał się ojcem wszystkich diabłów. Według św. Augustyna (Enchiridion, 28) i Mahometa (Koran XVIII, 50) Eblis to dżinu, a nie anioł czy też anioł upadły. Mitologia arabska zna trzy kategorie duchów: aniołowie, dżinny (dobre i złe) oraz demony. Jak głosi legenda, Mahomet nauczył prawnuka Eblisa niektórych sur Koranu (zob. The Encyclopaedia of Islam, t. 3, s. 191).
Ebriel - dziewiąta z dziesięciu -~ sefirot zła i nieczystości (zob. pisma Izaaka ha-Kohena z Sorii).
Ebuhuel - jeden z ośmiu aniołów wszechmocy (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa). Ebuhuela można przywołać za pomocą zaklęć kabalistycznych.
Efchal (Efchiel) - prawdopodobnie jedno z imion anioła Zofiela (zob. Księga Razjela I, 42b; Schwab, Vocabulaire de 1'Angelologie; West, Names of Milton's Angels, "Studies in Philology" XLVII, 2)
Efniel - anioł chóru cherubinów (zob. Ksi?ga Razjela). Wed?ug Westa (Names of Milton's Angels. "Studies in Philology" XLVII, 2) w Raju utraconym Miltona anioł ten występuje pod imieniem Zefon.
Egibiel - jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca. Imiona wszystkich 28 aniołów podano w Apendyksie.
Egion - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Eglun (Aeglun) - duch (geniusz) błyskawicy i jeden z duchów godziny jedenastej (zob. Apoloniusz z Tiany, Nuctemeron).
Egrimiel (Egrumiel) - w Pirke Hejchalot, anioł strzegący jednej z sal (pałaców) szóstego nieba.
Egzael -- w etiopskiej Księdze Henocha, "dziesiąty spośród potężnych aniołów, którzy nauczyli ludzi budować machiny wojenne, wyrabiać ozdoby ze srebra i złota, nosić biżuterię, używać perfum" itd. Prawdopodobnie jego siedzibą jest piekło (zob. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 64).
Egziston - anioł przywoływany w błogosławieństwie soli (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Ehajasz (Aehajasz) - jeden z 72 aniołów noszących mistyczne imię Szemhameforasz (zob. Barrett, The Magus, t. 2).
Eheres - w tradycji okultystycznej, anioł przywoływany podczas egzorcyzmów wosku (zob. Gollancz, Clavicula Salomonis; Shah, Occultism. Its Theory and Practice, s. 25). Lewis Spence twierdzi, że Eheres to "określenie Ducha Swiętego".
Eirnilus - według Apoloniusza z Tiany (Nuctemeron), geniusz (anioł) naznaczony nad owocami. Jest on także aniołem godziny szóstej.
Eistibus -duch uświęcenia, jeden z aniołów godziny czwartej.
Ejael - anioł sprawujący pieczę nad naukami tajemnymi; także anioł długowieczności. Ejael jest jednym z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhameforasz. W kabale jego aniołem pokrewnym jest Abiou. Reprodukcję pieczęci Ejaela zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 294. Przywołując Ejaela, inwokant powinien wyrecytować czwarty wers Psalmu 37.
Ejszet Zenunim (Iszet Zenunim) - w kabale, żeński anioł rozpusty i nierządu, jedna z czterech towarzyszek -~ Samaela.
Ekanus (Elkam) - według Czwartej Księgi Ezdrasza 14, 42, Ekanus jest jednym z pięciu "mężów" (tj. aniołów), którzy z rozkazu Boga spisali 94 (lub 204) księgi podyktowane im przez Ezdrasza. Pozostałymi "mężami" byli Sarea, Dabria, Selemia i Asjel. W niektórych wersjach tej legendy Ekanusa zastąpił Etan. Siedemdziesiąt spośród owych ksiąg miało być przechowywane w ukryciu i udostępniane jedynie "najmądrzejszym Żydom"; zawierały one wiedzę ezoteryczną. Reszta mogła być dopuszczona do "użytku publicznego" (por. Rubinkiewicz, Wprowadzenie do apokryfów Starego Testamentu, s. 100).
Ekstabor - "jeden ze sprawiedliwych aniołów Boga" przywoływany w egzorcyzmach wosku (zob. Gollancz, Clavicula Salomonie; Shah, Occultism, s. 23).
El (Im. Elohim) - określenie Boga lub anioła. W kananejskiej tradycji epicznej El jest aniołem, który z kobietą śmiertelną spłodził Szahara i Szalima.
Eladel - jeden z 72 aniołów władających zodiakiem (Runes, The Wisdom of the KabbaIah).
El-Adrel - według Shaha (The Secret Lore o f Magic, s. 248), duch (anioł) potrafiący sprawić, że inwokant usłyszy wybraną przez siebie muzyk . Imię to wymienia Księga Potęg.
Elamiz - anioł jedenastej godziny nocy, służący pod Dardarielem (zob. Waite, The Lemegeton).
Elamos - w Salomonowych obrzędach magicznych, duch wzywany w modlitwie przez mistrza przywołań (zob. Grimorium Verum). El Auria - anioł płomieni. El Auria bywa utożsamiany z Ourielem lub Urielem.
Eleinos - w gnostycyzmie, jeden z eonów (zob. Doresse, The Secret Books o f the Egyptian Gnostics).
El El - jeden z aniołów strzegących bram Północnego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Elelet (Helelet) - w gnostyckim traktacie Istota (hipostaza) archontów, potężna istota niebiańska: "wielki anioł, który stoi przed Duchem Świętym"; "jego postać była jak czyste złoto, a szata jak śnieg" (zob. Doresse, The Secret Books of Egyptian Gnostics, s. 178). W gnostyckim Apokryfie Jana Elelet to jedna z czterech istot niebiańskich, towarzyszących arcyeonowi, Autogenesowi (zob. Rudolph, Gnoza, s. 73, 118, 123).
Elemiasz - w Sefer Jecira, jeden z ośmiu serafinów Drzewa Życia oraz jeden z 72 aniołów noszących mistyczne imię Boga Szemhameforasz. Elemiasz jest aniołem podróży i wypraw morskich. W kabale jego aniołem pokrewnym jest Senacher (reprodukcję pieczęci Elemiasza zob. w: Ambelain, La ICabbale Prati9ue, s. 260).
Eliasz (gr. Elias - "moim Bogiem jest Jehowa") - według Starego Testamentu tylko dwóch żydowskich patriarchów dostało się do nieba jeszcze za życia: Henocha "zabrał" Bóg (zob. Rdz 5, 23); Eliasz został zabrany "wozem ognistym" (zob. 2Kr12, 11). Henoch został przemieniony w anioła Metatrona, a Eliasz w anioła Sandalfona (choć istnieje także legenda głosząca, że Eliasz od samego początku był aniołem, "jednym z najwyższych rangą i najpotężniej szych wśród ognistych aniołów"). Inna legenda opowiada o tym, jak Eliasz pokonał w walce anioła śmierci i byłby go unicestwił, gdyby nie interwencja Boga (który najwyraźniej miał w stosunku do anioła śmierci dalsze plany). W Talmudzie znajdujemy podobną opowieść o spotkaniu Mojżesza z kilkoma aniołami śmierci. W Księdze Malachiasza 3, 23 znajduje się przepowiednia o Eliaszu jako zwiastunie Mesjasza. W Ewangelii według św. Łukasza 9, 30 Eliasz ukazuje się wraz z Mojżeszem na Górze Przemienienia, rozmawiając o odejściu Jezusa, "którego miał dokonać w Jerozolimie". Według Pirke rabi Eliezer Eliasz pełni w niebie funkcję przewodnika dusz ludzkich, a do jego obowiązków należy "czuwanie na rozstajnych drogach raju i kierowanie dusz pobożnych do miejsc im wyznaczonych". Chasydzki rabi Elimelech z Leżajska (1717-1786) określał Eliasza po jego przemienieniu jako --ł anioła przymierza. W domach żydowskich, podczas święta Pesech (Paschy), napełnia się winem puchar Eliasza, a w czasie sederu zostawia się wolne krzesło dla Eliasza, "oczekiwanego gościa" (zob. Ginzberg, The Legends o f the jews; Unterman, Encyklopedia tradycji i legend ?ydowskich, s. 83-84). W British Museum znajduje się manuskrypt (6637) przedstawiający Eliasza jedzącego, wraz z Henochem, owoce z rajskiego Drzewa Życia. Reprodukcję tego rysunku zob. w: Budge, Amulets and Talismans; s. 227. Blake w Zaślubinach nieba i piekła opisuje Eliasza jako anioła, który przemienił się w diabła: "Zobaczyłem jak Anioł, wyciągnąwszy ramiona i płomień ognia obejmując, strawiony został i objawił się jako Eliasz". Blake dodaje także: "Anioł ten, który się stał teraz Diabłem, wielkim jest przyjacielem moim" (zob. Manifesty romantyzmu, s. 38).
Eliel (Elael) - w Aramaic Incantation Texts from Nippur Montgomery'ego, anioł, który "może być przywołany podczas obrzędów magicznych" .
Elifaniasaj - anioł trzeciej wysokości przywoływany w modlitwach magicznych (zob. Almadel Salomona).
Elilajos - w gnostycyzmie, Elilajos jest jednym z siedmiu archontów przebywających w szóstym niebie (zob. [has?o] "Gnosticism" w: Catholic Encyclopedia; Doresse, The Secret Books of Egyptian Gnostics).
Elim ("drzewa"; hebr.: mocarni) - anioł stróż Lebbeusza (Judy). Elim to także nazwa chóru aniołów, o którym wspomina hebrajska Księga Henocha.
Elimelech ("mój Bóg jest Królem") - według Grama (Gnosticism and Early Christianity, s. 43), anioł jednej z czterech pór roku (lata); imię to wymienia etiopska Księga Henocha 82,13-20. Elimelech jest czasem utożsamiany z aniołem o imieniu He'el, który jest wodzem "tysięczników" zastępów niebieskich.
Elimiel - w kabale żydowskiej, anioł (duch, inteligencja) Księżyca.
Elion (fenie. Eljon: najwyższy) - adiutant Ofaniela w pierwszym niebie; anioł przywoływany w zaklęciu sitowia; także anioł służebny. V~'zywając Eliona, Mojżesz sprowadził na Egipt plagę gradu. Elion jest również bogiem Melchizedeka, którego Abraham miał uznać za Boga Jahwe (por. Rdz 14, 17-19 i 22; zob. te?: Forlong, Encyclopedia of Religions).
Elkana ~ Ekanus
Eloa - wysoki rangą, męski anioł w Mesjadzie Klopstocka. W poemacie Alfreda de Vigny'ego Eloa (1823), imię żeńskiego anioła zrodzonego z łzy uronionej przez Jezusa.
Eloai - według Orygenesa (Przeciw Celsusowi, s. 308), jeden z siedmiu ofickich (gnostyckich) archontów.
Eloeus - w mitologii fenickiej, jeden z siedmiu elohim (aniołów) obecności, budowniczych wszechświata. W gnostycyzmie ofickim Eloeus jest jednym z siedmiu władców siedmiu niebios, tworzących --~ hebdomadę (zob. Epifaniusz, Penarion).
Elogium - anioł rządzący żydowskim miesiącem elul (sierpień-wrzesień). Aniołem września jest jednak zazwyczaj Uriel lub Zuriel (zob. Schwab, Vocabulaire de l'Angelologie).
Eloha (lm. Elohajm lub Elohim) - według Szóstej i siódmej księgi Mojżeszowej, anioł chóru potęg, przywoływany w kabalistycznych zaklęciach magicznych.
Eloheij - anioł pieczęci (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Elohi - Elohi jest piątą z hierarchii anielskich odpowiadających dziesięciu imionom boskim; także anioł przywoływany w egzorcyzmach ognia oraz podczas Salomonowych obrzędów magicznych, w modlitwie mistrza ceremonii (zob. Spence, An Encyclopaedia of Occultism; Mathers, The Greater Key of Solomon). Według Mathersa wymówienie imienia Elohi sprawi, że "Bóg osuszy morze i rzeki".
Elohim - hebrajskie Elohim oznacza Jehowę (JHWH). Określenie to składa się z dwóch wyrazów: "eloh" (lp. r.m.) oraz "im" (lm. r.ż.), co sugeruje, że pierwotnie Bóg był pojmowany jako istota dwupłciowa. W Pierwszej Księdze Samuela 28, 13, gdzie kobieta (nie wróżka) z Endor widzi "istotę pozaziemską [w tekście hebrajskim - elohim] wyłaniającą się z ziemi", określenie to oznacza raczej dusze zmarłych niż Boga czy bogów. W Zoharze rabi Izaak, komentując ten fragment Pięcioksięgu, powiada: "Dochodzimy do wniosku, że Elohim oznacza tutaj anioła, ponieważ czasami aniołowie bywają nazywani imieniem Najwyższego". Według Mirandoli elohim są dziewiątym chórem hierarchii niebiańskiej (w systemie Pseudo-Dionizego miejsce to zajmuje chór aniołów). W Księdze Jecirah, eIohim są wymienione jako siódma z dziesięciu sefirot i odpowiadają sefirze Necach ("zwycięstwo"). Zob. też obraz Blake'a, Elohim stwarzający Adama.
Eloi (Elojein) - jeden z siedmiu aniołów (archontów) uczynionych przez Jaldabaota "na jego własny obraz i podobieństwo" (zob. King, The Gnostics and Their Remains, s. 15; (has?o] "Gnosticism" w: Catholic Encyclopedia).
Elomiel (Ililumiel) - w etiopskiej Księdze Henocha 82, 14, jeden z wodzów aniołów czterech pór roku.
Elomnia (Elomina) - jeden z pięciu książąt aniołów trzeciej wysokości (zob. Almadel Salomona).
Elorchajos - w gnostyckiej Parafrazie Sema, tajemnicze bóstwo, któremu wyjawiony został sekret Stworzenia.
Elubatel - jeden z ośmiu aniołów wszechmocy. W Szóstej i siódmej księdze Mojżeszowej dwoma aniołami wszechmocy są Ebuhuel i Atuesuel, wzywani w zaklęciu Lewiatana. Zwalniając ich ze służby, inwokant musi trzy razy wypowiedzieć imię każdego z aniołów, a następnie trzykrotnie zadąć w róg.
Emekmijahu - jedno z wielu imion anioła Metatrona.
Emial - w okultyzmie, anioł przywoływany w egzorcyzmach nietoperza (zob. Mathers, The Greater Key o f Solomon).
Emmanuel ("Bóg z nami") - ańioł, który zjawił się w ognistym rydwanie obok Sidrasza, Misaka i Abednego. Podczas obrzędów magicznych Emmanuel jest przyzywany "pod trzecią pieczęcią". W poemacie de Vigny'ego Le Deluge Emmanuel to zarówno imię anioła, jak i jego syna spłodzonego z kobietą śmiertelną. W kabale, Emmanuel to sefira Malchut ("królestwo") w świecie berija (zob. Ambelain, La Kabbale Pratique).
Empireum - w angelologii chrześcijańskiej Empireum to siedziba Boga i aniołów. Według Ptolemeusza, a także Dantego i Miltona, znajduje się ono w piątym niebie.
Enediel - jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca; także anioł drugiego dnia pełni księżyca (zob. Barrett, The Magus, t. 2; Levi, Transcendental Magic).
Eneij e - w literaturze okultystycznej, anioł pieczęci przywoływany podczas obrzędów magicznych.
Enga - jedno z niewysłowionych imion Boga, używane w poniedziałkowych inwokacjach do Lucyfera.
Enwo - w mandaizmie, duch jednej z siedmiu planet; także uthra (anioł) nauki i wiedzy, utożsamiany z judeochrześcijańskim Rafałem (Rafaelem).
Eolut - cherubin lub serafin przywoływany w zaklęciach kabalistycznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Eomiahe - w literaturze okultystycznej, anioł przywoływany podczas egzorcyzmów nietoperza (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Epima - anioł pokrewny ~ Ejaela.
Epinoja - w gnostycyzmie walentyniańskim, pierwsza żeńska manifestacja Boga (zob. Szechina, Duch Święty). W niektórych źródłach gnostyckich zwana jest matką żyjących, Zoe (zob. Doresse, The Secret Books of the Egyptian Gnostics, s. 202).
Epititioch - w tradycji gnostyckiej, dziewiczy eon (zob. Doresse, The Secret Books of the Egyptian Gnostics, s. 178).
Eradin -imię anioła przywoływanego podczas obrzędów magicznych (zob. Waite, The Book o f Black Magic and o f Pacts).
Erionas (Erione) - w okultyzmie, anioł przywoływany w egzorcyzmach wosku (zob. Gollancz, Clavicula Salomonis).
Erastiel - anioł służący w czwartej sferze piątego nieba (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Erataol (Erataot) - w gnostyckiej teologii jeden z siedmiu archontów. Orygenes (Przeciw Celsusowi, s. 306-307), opierając się na źródłach ofickich, wymienia Erataota (Erataola) obok Michała, Gabriela, Rafała (Rafaela), Onoela, Tautabaota i Suriela. Wezwany przez inwokanta, Erataol zjawia się pod postacią psa (zob. Mead, Thrice-Greatest Hermes, t. 1, s. 294).
Eregbuo - anioł pokrewny --~ Daniela.
Erel - w Salomonowych obrzędach magicznych, imię świętego anioła lub Boga; wymówienie tego imienia zmusza demony do zjawienia się przed inwokantem (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Eremiel (Jerimiel, Jeremiel, Hierimiel, Hieremihel, Remiel itd.) - anioł pilnujący dusz ludzkich w "niższym świecie". W Apokalipsie Eliasza Eremiela utożsamia się z Urielem (por. Czwarta Księga Ezdrasza; Apokalipsa Sofoniasza).
Ergedial - jeden z 28 aniołów władających ?~ pałacami Księżyca (zob. Barrett, The Magus,
Ermosjel - anioł godziny drugiej, służący pod Anaelem.
Ero - anioł pokrewny ~ Chazjela.
Erotosi - duch planetarny Marsa, przywoływany za pomocą talizmanów magicznych (zob. Christian, The History and Practice of Magic, t. 1, s. 68, 317; t. 2, s. 475). W literaturze hermetycznej Erotosi jest wodzem chóru potęg.
Ertrael - upadły anioł, którego imię wymienia Księga Henocha.
Erygion - imię anioła (lub Boga), którym posłużył się Jozue, prosząc o zwycięstwo nad Moabitami (zob. Mathers, The Greater Key o f Solomon).
Erzla - w Clavicula Salomonie, życzliwy anioł przywoływany podczas obrzędów magicznych.
Esabiel - anioł chóru potęg (zob. Schwab, Vocabulaire de 1'Angelologie).
Eserchie/Oriston - imię anioła (lub Boga), którym posłużył się Mojżesz, sprowadzając na Egipt plagę żab. Plagę tę sprowadza również wypowiedzenie imienia Zabaot (zob. Waite, The Book o f Black Magic and o f Pacts). Według Barretta (The Magus, t. 2) imieniem Eserchie/Oristona posłużył sil Mojżesz, zamieniając wody rzek Egiptu w krew.
Esfares - imię anioła lub Boga używane w zaklęciach magicznych (zob. The Secret Grimoire of Turiel).
Eskawor - w Grimorium Verum, anioł przywołany w zaklęciach Salomonowych.
Esor - cherubin lub serafin przywoływany podczas obrzędów kabalistycznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Espiacent - anioł przywoływany podczas egzorcyzmów wosku, a także w prośbach o pomoc w realizacji zaplanowanych przedsięwzięć. Po egzorcyzmach inwokant zobowiązany jest recytować Psalmy (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Estael - w czarnej magii (The Secret Grimoire of Turiel) Estael jest duchem planety Jowisz. Zazwyczaj jest przywoływany w towarzystwie trzech innych inteligencji tej planety: Kadiela, Maltiela i Hufatriela.
Estes - jedno z wielu imion anioła Metatrona.
Esziei - jeden z czterech aniołów, których imiona widnieją na pierwszym pentagramie planety Mars. Trzej pozostali to Ituriel, Madimiel i Borcachiak (Barcachia).
Esziniel - w syryjskiej Księdze Opieki, anioł przywoływany w zaklęciach magicznych.
Esziros - w kabale, anioł siedmiu planet, przywoływany podczas obrzędów magicznych (zob. The Secret Grimoire of Turiel).
Eszmadaj - w literaturze rabinackiej, król demonów; w niektórych źródłach bywa porównywany z perskim Aeszma Daewa, w innych - z hebrajskim Szamadem Niszczycielem (zob. Bouisson, Magic. Its History and Principal Rites); -~ Aszmedaj.
Et ("czas") - anioł służebny odpowiedzialny za to, aby "wszystko się działo o wyznaczonej porze" (zob. Zohar Mikez 194a); -~ Czas.
Etan ~ Ekanus
Etnarchowie - 70 aniołów opiekuńczych, sprawujących władzę nad narodami (-~ aniołowie stróżowie; por. też: Danielou, The Angels and Their Mission).
Etrafil - w mitologii arabskiej, jeden z ariołów, którzy zadmą w trąby w dniu Sądu Ostatecznego. Etrafil to prawdopodobnie jedna z wersji imienia Izrafel.
Etrempsuchos (Astrompsuchos) - jeden z anielskich strażników siódmego nieba (zob. Bruce Papyrus).
Euchej - anioł przywoływany podczas egzorcyzmów, zazwyczaj w czasie okadzania (zob. Grimorium Verum).
Eudemon - dobry duch, demon. Jedno z greckich określeń anioła.
Eurabatres - anioł planety Wenus (-~ Jurabatres).
Ewed - jedno z wielu imion anioła Metatrona.
Exterminans - łacińska wersja imienia Abaddon.
Ezdrasz - w apokryficznej Czwartej Księdze Ezdrasza, kiedy Ezdrasz za życia trafił do nieba, został "niebiańskim skrybą, na wieki wieków"; ~ Wretil, Henoch, Dabriel. Według legendy wszyscy oni pełnili funkcję niebiańskich pisarzy.
Ezekiel (hebr.: moc Boża) - w etiopskiej Księdze Henocha, upadły anioł, który nauczył ludzi "wróżyć z chmur" (zob. Ginzberg, The Legends of the jews, t. 1, s. 125).
Ezgadi - imię anioła przywoływane w zaklęciach gwarantujących szczęśliwe zakończenie podróży (zob. Hejchalot Rabati; Schwab, Vocabulaire de I'Angelologie).
Ezojil - duch (anioł?) przywoływany podczas egzorcyzmów wody (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Ezrael (hebr.: pomoc Boża) - w apokryficznej Apokalipsie Piotra, anioł gniewu. W Sefer Gan Eden mowa o aniele, "którego zadaniem jest chronienie ludzi niewielkich zasług oraz chwiejnych w wierze przed aniołami zniszczenia; aniołem tym jest Ezrael [od ezra - pomoc]" (zob. hebrajska Księga Henocha, wyd. Odeberga, s. 182).
Ezriel - imię anioła zapisane na aramejskim amulecie, odkrytym ostatnio wśród rękopisów znad Morza Martwego. W Aramaic Incantation Texts from Nippur Montgomery'ego Ezriel jest wymieniony w gronie archaniołów (zob. też Scholem, jewish Gnosticism, Merkabah Mysticism, and Talmudic Tradition).

F

Fabriel - anioł służący w czwartym niebie (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Fadahel ~ Fadihel
Fadihel (Padiel) - w legendzie żydowskiej, anioł, który ukazał się żonie Manoacha, matce Samsona (zob. Sdz 13). Miał on także ukazać się Abrahamowi, Jakubowi i Gideonowi (zob. Rdz 32, 29; Ewangelia według św. Łukasza 13, 34; Księga starożytności biblijnych Pseudo-Filona).
Fajar - anioł przywoływany w zaklęciu sitowia (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon). Fakiel - geniusz (anioł) zodiaku rządzący znakiem Raka; funkcję tę pełni wraz z Rahdarem (zob. Levi, Transcendental Magic; Prince of Darkness).
Fakr-ed-din ("ubogi") - jeden z siedmiu archaniołów w religii Jezydów (zob. Forlong, Encyclopedia of IZeligions). Imiona wszystkich siedmiu aniołów tej klasy podano w Apendyksie. Faldor - anioł (geniusz) wyroczni (zob. Apoloniusz z Tiany, Nuctemeron).
Faleg (Falek) - książę chóru aniołów; także duch rządzący planetą Mars (i stąd, przez Corneliusa Agrippę uważany za anioła wojny). Faleg sprawuje władzę nad 35 spośród 196 pro wincji olimpijskich. Ukazuje się tylko we wtorki. Reprodukcję pieczęci Falega zob. w: Budge, Amulets and Talismans, s. 389. W białej magii Faleg jest jednym z siedmiu rządców nieba. Falgus - według Leviego (Transcendental Magic) Falgus jest geniuszem (aniołem) sądu. Zdaniem Apoloniusza z Tiany (Nuctemeron), jest on geniuszem czwartej godziny dnia.
Famael - zniekształcona forma imienia Fanuel (zob. Apokalipsa Barucha).
Famiel - piątkowy anioł powietrza. Famiel służy w trzecim niebie, a przywołuje się go z południa.
Fanuel (Uriel, Raguel, Ramiel, Panuel - "oblicze Boże" ) - archanioł pokuty i jeden z czterech aniołów obecności (trzej pozostali to, według większości źródeł, Michał, Gabriel i Rafał). W etiopskiej Księdze Henocha Fanuel "odpiera atak diabłów" i "zabrania im pojawiać się przed obliczem Pana duchów i oskarżać mieszkańców ziemi". Fanuel bywa utożsamiany z Pasterzem z apokryfu Pasterz Hermana. W etiopskiej Księdze Henocha Fanuel jest utożsamiany z Urielem. Według Charlesa "w późniejszych tradycjach żydowskich Uriel zastępuje Fanuela" (jako jeden z czterech aniołów obecności Bożej). W Czwartej Księdze Ezdrasza Fanuel jest utożsamiany z Ramielem (Jeremielem) oraz Hieremihelem (Eremielem; tak również w Apokalipsie Sofoniasza). W Księgach Sybilli Fanuel jest "jednym z pięciu aniołów, którzy znają wszystko zło, jakiego dopuścili się ludzie". Jako Faniel, anioł ten bywał przywoływany w żydowskich zaklęciach magicznych przeciwko złym duchom (zob. Thompson, Semitic Magic, s. 161; Apokalipsa Barucha). Etiopczycy obchodzą święto "archanioła Fanuela" w trzecim dniu miesiąca takssas (zob. Falasha Anthology).
Farcuf - geniusz cudzołóstwa, anioł pożądliwości. W języku hebrajskim farcu f znaczy: dwulicowy, hipokryta. Według Apoloniusza z Tiany (Nuctemeron) Farcuf jest jednym z geniuszy godziny czwartej. W Bereszit Raba nie nazwany z imienia anioł pożądliwości ukazuje się Judzie na rozstaju dróg, aby "zwrócić uwagę patriarchy na jego synową, Tamar" (por. Rdz 38).
Faris - anioł rządzący drugą godziną nocy (Praksil).
Farniel - anioł dwunastej godziny dnia, służący pod Beratielem.
Farun Faro Wakszur - w teogonii staroperskiej, anioł stróż ludzkości; ~Metatron, którego judeochrześcijańska tradycja okultystyczna często określa jako "ostoję ludzkości".
Farwardin - w mitologii staroperskiej, anioł marca. Farwardin rządzi także 19 dniem każdego miesiąca. Nazywany jest "jednym z cherubinów" (zob. The Dabistan, s. 35-36; por. Boyce, Zaratusztrianie, s. 141-143).
Fatiel - anioł piątej godziny nocy, służący pod Abasdarhonem.
Fawaszi (Prawaszi, Faroharowie, Ferwerowie, Fercherowie) - w zaratustrianizmie, niebiański pierwowzór wszystkich żyjących istot, aniołowie stróżowie ludzi wierzących. Mają one dwoistą naturę: aniołów oraz istot o ludzkich cechach, charakterach i umysłach. W Zend Aweście byli frawardinami, "żeńskimi duchami zamieszkującymi wszystkie rzeczy i opiekującymi się ludzkością". W trylogii Jakuba Wassermanna Sprawa Mauriziusa fawaszi stanowią "część duszy ludzkiej niezależną od ciała [...], nie tak destruktywną jak umysł czy świadomość, [...] ani też związaną na stałe z jednym i tym samym ciałem; łatwo mogą sobie znaleźć inne ciało, jeśli tylko należy do człowieka prawego" (zob. Gaynor, Dictionary of Mysticism; King, The Gnostics and Their Remains).
Felut -~ Silat
Feneks - anioł służący w piekle, który wyznał Salomonowi, że "po upływie 1200 lat ma nadzieję powrócić na [zajmowany niegdyś w niebie] siódmy tron" (zob. Waite, The Lemegeton). W "niższym świecie" Feneks jest wielkim markizem, poetą i dowódcą 20 legionów duchów. Spence (An Encyclopaedia of OccuItism) twierdzi, że przed upadkiem Feneks był aniołem chóru tronów, "co zostało dowiedzione po niezliczonych badaniach".
Feniks - w tradycjach o Henochu feniksy i chalkedry są chórem aniołów dorównującym rangą serafinom i cherubinom. Wspólnie "ciągną rydwan słońca, które przynosi ze sobą skwar i rosę. I wedle Bożego rozkazania zawracają, opuszczają się ku ziemi i wznoszą po nieboskłonie, siejąc światłość promieni". Feniksy, podobnie jak chalkedry, zamieszkują czwarte niebo i mają po dwanaście par skrzydeł. Henoch spotkał feniksy także w szóstym niebie, gdzie wraz z cherubinami "śpiewają jednym głosem, i nie milkną ich pienia, a Pan raduje się wejrzawszy na swe podnóże" (zob. bogomilski Apokryf o sprawiedliwym Henochu, w: Siedem niebios i ziemia, s. 31-33). "Wszystko to - stwierdza Charles (Enoch In - "każe uważać feniksy za anioły". W Apokalipsie Barucha Feniks jest ptakiem (aniołem?), który, "rozpościerając skrzydła, bierze w siebie ogniste promienie, bo gdyby ich nie zacienił, słonecznego ognia nie ścierpiałby ród ludzki ani żadne stworzenie" (zob. południowosłowiańskie Objawienie Barucha, w: Siedem niebios i ziemia, s. 40). Ten sam ptak budzi koguty na całej ziemi. W przedtalmudycznej tradycji żydowskiej feniksy to gatunek ptaków, które jedyne wśród stworzeń, nie muszą umierać, aby dostać się do raju (zob. Kohler, Pre-Talmudic Haggadah. "Jewish Quarterly Review" 1893, s. 399-419). [Według innej żydowskiej legendy Ewa dała do spróbowania owoc z Drzewa Poznania Dobra i Zła nie tylko Adamowi, ale także "wszystkim zwierzętom i ptakom oprócz jednego. W rezultacie ptak ów, feniks, nigdy nie umiera" (zob. Unterman, Encyklopedia tradycji i legend żydowskich, s. 75) przyp. tłum.] W mitologii indiańskiej odpowiednikiem Feniksa jest ptak Gadura.
Finehas - w midraszu do Księgi Sędziów 2, 1, anioł, który "zstąpił z Gilgala i którego oblicze, "kiedy zstąpił nań Duch Swięty, jaśniało jak pochodnia".
Flaef - w kabale, wysoki rangą anioł zajmujący się sprawami ludzkiej seksualności (zob. Mathers, Eros and Evil).
Fokalor (Forkalor, Furkalor) - przed swoim upadkiem Fokalor był aniołem chóru tronów. Jak twierdzi Spence (An Encyclopaedia of Occultism, s. 119), fakt ten został "poparty licznymi dowodami". W piekle Fokalor jest wielkim księciem [według De Plancy'ego, "generałem piekielnym" (zob. Słownik wiedzy tajemnej, s. 72) - przyp. tłum.] i dowodzi 30 legionami złych duchów. Do jego specjalnych obowiązków należy zatapianie okrętów wojennych i zabijanie ludzi. Jak sam wyznał Salomonowi, po 1000 (lub 1500) lat "ma nadzieję powrócić do siódmego nieba". Wezwany, Fokalor zjawia się pod postacią człowieka ze skrzydłami gryfa (reprodukcję pieczęci Fokalora zob. w: Waite, The Book of Black Magic and of Pacts, s. 178).
Forfaks (Moraks, Maraks) - w Discoverie of Witchcra ft Scota, lord (lub hrabia) piekielnego królestwa, dowodzący 36 legionami złych duchów. Obdarza ludzi zdolnościami w dziedzinie astronomii i sztuk wyzwolonych. Znany jest także pod imieniem Foraj
Forkas (Foras, Furkas, Fourkas) - literatura okultystyczna milczy o tym, jakie stanowisko Forkas zajmował niegdyś w hierarchii niebiańskiej i do którego chóru należał. Obecnie, jako anioł upadły, pełni w piekle funkcję prezydenta lub księcia; tutaj także spędza czas, ucząc retoryki, logiki i matematyki. Potrafi uczynić człowieka niewidzialnym, wie również, jak odzyskać utracony majątek. De Plancy (Słownik wiedzy tajemnej, s. 72-73) nazywa Forkasa "rycerzem, wielkim wodzem piekielnym"; ma on pod sobą 29 legionów złych duchów spełniających każde jego życzenie. Reprodukcj? piecz?ci Forkasa zob. w: Waite, The Book o f Black Magic and of Pacts, s. 175 (zob. te?: Scot, Discoverie of Witchcraft; Wierus, Pseudo-Monarchia; wizerunek Forkasa w: Seligmann, The History of Magic, s. 230).
Forklach (Furlak) - anioł Ziemi. Imię to widnieje na siódmym pentagramie Słońca (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Forneus - przed swoim upadkiem Forneus był aniołem chóru tronów, a także chóru aniołów. W piekle jest potężnym markizem i dowodzi 29 legionami złych duchów, gotowych wypełnić każdy jego rozkaz. Uczy ludzi sztuk pięknych, retoryki i języków. Potrafi wzbudzić u ludzi miłość do ich nieprzyjaciół (pieczęć Forneusa zob. w: Waite, The Book o f Black Magic and o f Pacts, s. 174. Wezwany, ukazuje się pod postacią potwora morskiego (por. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 73).
Forsj el - anioł czwartej godziny nocy, służący pod Jefiszą.
Fourkas ~ Forkas
Frakiel - wtorkowy anioł piątego nieba, przywoływany z północy (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus, t. 2).
Framoch - anioł siódmej godziny nocy, służący pod Mandrionem (zob. Waite, The Lemegeton). Franciszek, ?w. ~ Rhamiel
Frawardin -~ Fawaszi Frawaszi ~ Fawaszi Frawiszi -~ Fawaszi
Fremiel - anioł czwartej godziny nocy, służący pod Jefiszą (zob. de Abano, Heptameron; Waite, The Lemegeton).
Friagne - w literaturze okultystycznej, wtorkowy anioł służący w piątym niebie i przywoływany ze wschodu.
Fromezin - anioł drugiej godziny nocy, służący pod rozkazami Farisa (zob. Waite, The Lemegeton).
Fromozon - anioł trzeciej godziny nocy, służący pod Sarkamiszem.
Fronesis ("roztropność") - w gnostycyzmie, jedna z czterech istot niebiańskich, emanacji boskiej woli.
Ful (Fuel) - władca Księżyca i zarządca siedmiu prowincji olimpijskich. Można go przywołać tylko w poniedziałek. Reprodukcję pieczęci Fula zob. w pismach kabalistycznych Corneliusa Agrippy, gdzie anioł ten jest zwany "władcą potęg Księżyca i władcą wód" (zob. Budge, Amulets and Talismans, s. 389; Bugaj, Nauki tajemne w dawnej Polsce, s. 119).
Fuleriel - anioł szóstej godziny nocy, służący pod Zazonaszem.
Furiel - anioł trzeciej godziny dnia, służący pod Weguanielem.
Furlak (Forlach) - w tradycji okultystycznej, anioł ziemi (zob. Papus, Traite Elementaire de Science Occulte).
Furmiel - anioł jedenastej godziny dnia, służący pod Barielem.
Fustiel - anioł piątej godziny dnia, służący pod Sazkielem.
Futiniel - anioł piątej godziny dnia, służący pod Sazkielem.

G

Gaap (Tap) - niegdyś anioł chóru potęg ~~; mocy), obecnie anioł upadły. W piekle Gaap pełni funkcję "wielkiego prezydenta i wielkiego księcia". Jako król Południa, dowodzi 66 legio nami złych duchów. Reprodukcj? jego piecz?ci zob. w: Waite, The Book of Black Magic and of ~ncts, s. 176 (zob. te? The Book of Ceremonial Ma ic; The Lemegeton). W Słowniku wiedzy tajemnej De Plancy'ego Gaap jest przedstawiony jako ~::tota ludzka ze skrzydłami nietoperza (s. 183).
Gabamiasz - w Salomonowych obrzędach magicznych, potężny anioł, którego można przywołać, wykorzystując inkantancyjną moc tkwiącą w imieniu anioła Uriela (zob. Grimo gum Verum).
Gabriel ("Bóg jest moją siłą") - w tradycji -udeochrześcijańskiej i mahometańskiej, jeden dwóch najwyższych rangą aniołów. Jest aniołem zwiastowania, zmartwychwstania, miłosierdzia, zemsty, śmierci i objawienia. Obok Michała i Rafała (Rafaela), jest jednym z trzech znanych z imienia aniołów Starego Testamentu lub dwóch, jeśli, jak to czynią protestanci, uznać księgę Tobiasza za księgę apokryficzną; por. Davidson, The Named Angels in Scripture, gdzie mowa o siedmiu znanych z imienia aniołach ~i:ma Świętego). Gabriel sprawuje władzę nad rafiem i chociaż, według legendy, jest księciem pierwszego nieba, równocześnie zasiada po le wicy Boga (którego siedzibą jest, jak się po wszechnie uważa, siódme lub dziesiąte niebo). Mahomet twierdził, że to właśnie Gabriel (Dżi bril), ańioł wyposażony w "140 par skrzydeł", podyktował mu, sura po surze, cały Koran. W tradycji islamu Gabriel jest duchem prawdy. Według legendy żydowskiej Gabriel był anio łem, który z rozkazu Boga zniszczył grzeszne miasta (między innymi Sodomę i Gomorę). We dług Talmudu Sanhedryn 95b, to właśnie Gabri el rozgromił wojska Sennacheryba "za pomocą naostrzonej kosy, przygotowanej w dniu Stwo rzenia". [W Midraszu Exodus Raba wyczyn ten przypisuje się Michałowi; zob. Cohen, Talmud, s. 76 - przyp. tłum.) W Talmudzie także Ga briel jest aniołem, który powstrzymał Waszti przed zjawieniem się nago na uczcie wypra wionej przez króla Ahaszwerosza, dzięki czemu zamiast niej królową została Estera. W Księdze Daniela 8, Daniel pada na twarz przed Gabrie lem, który tłumaczy mu znaczenia wizji barana i kozła. Wydarzenie to zostało przedstawione na jednym z drzeworytów słynnej Biblii Koloń skiej. Kabaliści utożsamiają Gabriela z "mężem w białych szatach"; w Księdze Daniela 10, 13, pomocnikiem owego męża w białych szatach jest anioł Michał. W literaturze rabinackiej Ga briel jest księciem sprawiedliwości (zob. pisma Mojżesza Kordowero). Orygenes (O zasadach, s. 124) nazywa Gabriela aniołem wojny. Święty Hieronim utożsamiał Gabriela z --~ Hamonem. Według Miltona (Raj utracony IV, 703), Gabriel jest "wodzem straży anielsltiej" . Jak głosi ży dowska legenda, to właśnie Gabriel w cudowny sposób uratował z płomieni trzech świątobli wych mężów: Chananiasza, Miszaela i Azaria sza (inne źródła ów cud przypisują Michałowi). Gabriel bywa również identyfikowany jako anioł, który walczył z Jakubem w Penuel, cho ciaż inne źródła podają, że przeciwnikiem Ja kuba był Michał, Uriel, Metatron, Samael lub Chamuel. Rembrandt uwiecznił to wydarzenie na jednym ze swoich obrazów. Legenda arab ska, mająca swoje źródło w Koranie XX, 88, gło si, że kiedy do pyska złotego cielca włożono pył ze śladów kopyt konia Gabriela, cielec na tychmiast ożył. Według Encyclopaedia of Islam, t. 1, s. 502, Mahomet uważał Gabriela za Ducha Świętego; pomyłka to zrozumiała i wytłuma czalna w świetle sprzecznych relacji w Ewange lii według św. Mateusza (1,18-20) i w Ewangelii według św. Łukasza (1, 26-30). W pierwszym przypadku, Maryja "znalazła się brzemienną za sprawą Ducha Świętego"; w drugim, to Gabriel "wszedł do Niej" i oznajmił, że Maryja "zna lazła łaskę u Boga" oraz że "pocznie i porodzi Syna". [W Ewangelii według św. Łukasza 1, 11-20, Gabriel jest także aniołem, który zwia stował Zachariaszowi narodzenie Jana Chrzci ciela - przyp. tłum.] Bamberger w Fallen Angels (s. 109) przytacza babilońską legen dę, głoszącą, że pewnego razu Gabriel popadł w niełaskę, "nie wypełniając starannie Bożego rozkazu, za co został skazany na czasowe opu szczenie Niebiańskiego Dworu". W tym czasie Gabriela zastępował anioł stróż Persji, Dubiel. Imię Gabriel jest pochodzenia chaldejskiego i nie było znane Żydom w okresie poprzedza jącym niewolę babilońską. Na oryginalnej liście 119 aniołów Parsów brak imienia Gabriel. Ga briel był anielskim doradcą Józefa. W midraszu ile Ezkera Gabriel pojawia się w opowieści ~ dziesięciu męczennikach. Jeden z dziesięciu żydowskich mędrców, Izmael, wstąpił do nieba, aby zapytać Gabriela, czym sobie zasłużyli na ~rriierć. Gabriel odpowiedział, że to pokuta za _Trzech dziesięciu synów Jakuba, którzy sprze dali Józefa do niewoli (por. Ze skarbnicy midra szy, s. 252-261). [W Apokryfie o sprawiedliwym Henochu (zob. Siedem niebios i ziemia, s. 34-35) Gabriel jest aniołem, który poniósł patriarchę "jako wicher liść niesie i zawiódł przed Boże oblicze". Według tradycji żydowskiej, w erze mesjańskiej Gabriel stoczy wielką bitwę z Le wiatanem (zob. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 47-48) - przyp. tłum.] Zgodnie z sądowymi zeznaniami Joanny d'Arc, to Gabriel natchnął ją, aby wyruszyła z odsieczą królowi Francji. W bliższych nam czasach Gabriel miał się uka zać J.J. Rappowi, założycielowi sekty harmoni stów, oraz pozostawić odcisk swojej stopy na wapiennej płycie przechowywanej w rezydencji Maclure-Owena w New Harmony w stanie In diana. W poemacie Longfellowa The Golden Le gend Gabriel jest aniołem Księżyca i obdarza ludzi nadzieją. Jakkolwiek istnieje wiele obra zów przedstawiających anioła Gabriela zwia stującego Maryi dobrą nowinę, poetyckie opisy tego wydarzenia należą do rzadkości. Jednym z nielicznych jest wiersz XVII-wiecznego angiel skiego poety Richarda Crashawa, zatytułowany Steps to the Temple.
Gabutelon - anioł, którego imię zostało wy jawione Ezdraszowi wśród imion dziewięciu aniołów, mających sprawować rządy "w dniach końca świata". Pozostałych ośmiu to: Michał, Gabriel, Uriel, Rafał (Rafael), Aker, Arfugitonos, Beburos i Zebuleon (zob. Apokalipsa Ezdrasza, w: The Ante-Nicene Fathers Library, t. 8, s. 573).
Gadal - anioł przywoływany podczas obrzę dów magicznych (zob. Waite, The Book of Cere monial Magic, s. 155).
Gader - w literaturze Hejchalot (Maase Mer kawa), anioł strzegący czwartej sali (pałacu) nieba.
Gadiel - "przenajświętszy anioł" przywoły wany podczas obrzędów magicznych (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon). Gadiel przebywa w piątym niebie (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa). W Ozar Midrashim, t. 2, s. 316, Gadiel jest jednym z licznych aniołów strzegących bram Południowego Wiatru. Fakt, że imię Gadiela znaleziono na hebrajskich amu letach, sugeruje, że anioła tego wzywano do obrony przed złymi duchami (zob. Schrire, He brew Amulets).
Gadriel (aram.: "Bóg jest moją pomocą") w tradycjach o Henochu, jeden z upadłych aniołów. Według legendy to właśnie Gadriel zwiódł Ewę w raju, co pozwala widzieć w nim nie tyle Szatana, ile węża z ogrodu Edenu. Po dobnie jak Azazel, Gadriel nauczył ludzi ob chodzić się z bronią (zob. etiopska Księga He nocha 69, 6). W apokryficznej Czwartej Księdze Machabejskiej Ewa powiada, że "żaden oszukań czy wąż" nie skala jej "czystości panieńskiej". W księdze tej Gadriel nie jest nazwany z imie nia. Według innych źródeł, Gadriel jest aniołem władającym piątym niebem, odpowiedzialnym za wojny między narodami. Kiedy do piątego nieba docierają modlitwy z ziemi, Gadriel za twierdza je i towarzyszy im do szóstego nieba (zob. Zohar Exodus 202a).
Ga'ga - w literaturze Hejchalot (Maase Mer kawa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nie ba.
Gagiel - anioł strzegący szóstego nieba (zob Ozar Midrashim, t. 2, s. 116).
Galdel - wtorkowy anioł zamieszkujący pią te niebo, przywoływany z południa (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus, t. 2).
Gale Razija - jedno z wielu imion anioła Me tatrona.
Galgaliel (Galgliel) - wraz z Rafałem (Ra faelem) Galgaliel włada Słońcem. Jest także aniołem kręgu słonecznego i eponimicznyrn wodzem chóru galgalim.
Galiel - jedno z wielu imion anioła Meta trona.
Galizur (Galicur, Razjel, Raguil, Akrasjel) według rabiego Szymona ben Lakisza, jeden z wysokich rangą aniołów, którego Mojżesz spotkał w niebie. To właśnie Galizur, "prze zwany Razjelem", miał wręczyć Adamowi Księ gę Razjela (-~ Rahab). Galizur jest księciem dru giego nieba, a do jego obowiązków należy ob jaśnianie boskiej mądrości zawartej w Torze. "Rozpościera on skrzydła nad chajot, aby ich ognisty oddech nie strawił usługujących anio łów"; chajot to święte zwierzęta, cztery "istoty żyjące", które "podtrzymują wszechświat" (zob. Pirke de Rabbi Eliezer; Pesikta Rabbati).
Galmon - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący czwartej sali (pała cu) nieba.
Gamaliel (hebr.: "odpłata Boża") - w kabale i pismach gnostyckich, jeden z potężnych eo nów oraz życzliwy duch utożsamiany z Gabrie lem, Abraksasem, Micharem i Samlo. W kop tyjskiej Apokalipsie Adama Gamaliel jest jednym z wysokich rangą, świętych aniołów, których zadaniem jest "doprowadzenie wybranych do nieba". Levi, z kolei, w Philosophie Occulte twier dzi, że Gamaliel jest złym aniołem, "przeciw nikiem cherubinów" i służy pod rozkazami --~ Lilit (demona rozpusty).
Gambiel - władca znaku Wodnika (zob. Camfield, A Theological Discourse of Angels). O Gambielu jako aniele zodiakalnym wspomi na także Szósta i siódma księga Mojżeszowa.
Gambriel - jeden z aniołów strzegących pią tego nieba (zob. Pirke Hejchalot).
Gamerin - w magii obrzędowej, anioł wyko nujący "zlecenia specjalne" (zob. Grimorium Verum; Waite, ?'he Book of Ceremonial Magic, s.160). Przed rozpoczęciem obrzędów magicznych imię Gamerina powinno zostać wyryte na rytualnym mieczu.
Gamidoj - "przenajświętszy anioł", przywo ływany w zaklęciach magicznych (zob. Ma thers, The Greater Key of Solomon).
Gamiel - najwyższy rangą anioł władający pierwszą godziną nocy (zob. Waite, The Leme geton).
Gamorin Debabim (Gamerin) - anioł przy woływany w zaklęciu miecza (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Gamriai - jeden z 64 aniołów strzegących siedmiu sal (pałaców) nieba
Gamsiel - anioł ósmej godziny nocy, służący pod Narkorielem.
Ganael - jeden z siedmiu władców planetar nych (elektorów), służący pod połączonym do wództwem aniołów Apudiela i Kamaela (zob. Conybeare, The Testament o f Sotomon).
Gardon - anioł przywoływany w błogosła wieństwie soli (zob. Mathers, The Greater Key of Sotomon).
Garfial (Garfiel) - w Pirke Hejchalot, jeden ze strażników piątego nieba.
Gargatel - jeden z trzech aniołów lata; dwaj pozostali to Tariel i Gawiel (zob. de Abano, Hep tameron; Barrett, The Magus, t. 2).
Gariel - anioł chóru szinanim (zob. Hayim Hazaz, The Seraph. "The Literary Review", wios na 1958). W Hejchalot Rabati, Gariel jest aniołem strzegącym piątego nieba.
Garszanel - imię anioła znalezione na hebraj skim amulecie mającym chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Garnel - anioł władający pierwszą godziną nocy, służący pod Gamielem (zob. Waite, The Lemegeton).
Gaspard - anioł przywoływany w Salomono wych zaklęciach magicznych; pomaga w zdoby ciu damskiej podwiązki (zob. Grimorium Verum; Shah, The Secret Lore of Magic).
Gastrion - anioł ósmej godziny nocy, służący pod Nakorielem.
Gatiel - jeden z aniołów strzegących piątego nieba (zob. Ozar Midrashim, t. 1, s. 116).
Gaurił Iszliha - w literaturze talmudycznej, anioł sprawujący władzę nad Wschodem (--~ Ga zardiel). Do jego obowiązków należy czuwanie, aby słońce każdego ranka wschodziło o właści wej porze. Gauril pojawia się również w mito logii mandajskiej; jest odpowiednikiem zaratu striańskiego Sraoszy i hebrajskiego Gabriela.
Gawiel - wraz z Gargatelem i Tarielem, Ga wiel sprawuje władzę nad latem (zob. Barrett, The Magus; de Abano, Heptameron).
Gawriel - jedna z form imienia Gabriel; uży wana przez Etiopsko-Hebrajski Rabinacki Col lege Czarnych Żydów Harlemu. Zgodnie z po glądami tej sekty czterema najwyższymi rangą aniołami są: Gawriel, Micharel (zamiast Micha ła), Owreel (zamiast Uriela) i Rafarel (zamiast Rafała). Wszyscy czterej są przywoływani w za klęciach leczących choroby, przywracających wzrok i przemieniających wrogów w przyjaciół; ponadto aniołowie ci "chronią przed popadnię ciem w obłęd w nocy". W Ozar Midrashim Gaw riel jest jednym z licznych aniołów strzegących bram Wschodniego Wiatru. W literaturze Hejchalot (Maase Merkawa) jest aniołem strzegą cym drugiej z czterech sal (pałaców) nieba.
Gazardiel (Gazadriel, Kazardia, Gazardija) główny anielski zarządca Wschodu. W Zoharze Gazardiel "całuje modlitwy wiernych i śle je do boskiego firmamentu" . Wzmianka o Gazardie lu znajduje się w: Hyde, Historia Religionis Ve terum Persarum. W Słowniku wiedzy tajemnej De Plancy'ego Gazardiel jest talmudycznym anio łem odpowiedzialnym za wschody i zacho dy słońca (s. 75). Regamey (What Is an Angel?), mówiąc o "imionach aniołów czterech żywio łów w tradycji późnego judaizmu", wspomina o Kazardii (Gazardielu) jako aniele, którego obowiązkiem jest "pilnowanie, aby słońce co dziennie wschodziło i zachodziło o właściwej porze".
Gazarniel - anioł z "płomienia ognia", który próbował sprzeciwić się Mojżeszowi i zranił go, kiedy ten przebywał w niebie. Jak głosi legenda, Mojżesz zwyciężył Gazarniela "wypowiadając Swięte Imię składające się z dwunastu liter". Jedynym źródłem, które wspomina Gazarniela, jest Kabbalah, Book o f Creation, Zohar Raskina; być może więc, Ruskinowi chodziło o anioła Hadraniela oraz imię składające się nie z 12, lecz 72 liter.
Gazriel - jeden z 70 aniołów amuletów po rodowych (zob. Apendyks).
Gdiel ~ Gediel
Geal - w literaturze Hejchalot (Maase Mer kawa), anioł strzegący piątej sali (pałacu) nieba. Gebiel - anioł czwartej wysokości (zob. Ma thers, The Almadel of Solomon).
Gebril - anioł przywoływany podczas ob rzędów magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Geburael (Gewura) - sefira świata berija (kreacji), często wymieniana w kabalistycznych zaklęciach magicznych. W The Ancient's Book of Magic de Claremonta Gewura ("potęga") jest utożsamiana z aniołem Gamalielem: wpływ Bo ga "przenika anioła Gewurę (czyli Gamaliela) i zstępuje poprzez sferę planety Mars" (-~ Ge wura).
Geburatiel (Gewuratiel) - anioł Gewury. W hebrajskiej Księdze Henocha Geburatiel jest jednym z anielskich wielkich książąt reprezen tujących "Bożą siłę, moc i potęgę". Jest także głównym zarządcą czwartej sali (pałacu) nieba.
Gedael (Giadijal - "bogactwo Boże") w etiopskiej Księdze Henocha Gedael jest anio łem czterech pór roku. Według Corneliusa Agrippy Gedael (Gediel) jest aniołem włada jącym znakami zodiaku (zob. Cornelius Agrip pa, Three Books of Occult Philosophy, t. 3).
Gedariasz - w Zoharze, naczelny sar (książę) trzeciego nieba. Gedariasz pełni służbę trzy ra zy dziennie; schyla się ku modlitwom płynącym z drugiego nieba, zatwierdza je i przesyła do czwartego nieba.
Gedemel - anioł planety Wenus, której naj wyższą inteligencją jest, według Paracelsusa, Hagiel (zob. Christian, The History and Practice o f Magic, t. 1, s. 315).
Gediel (Gdiel) - w Almadelu Salomona Gediel jest jednym z książąt czwartej wysokości. W Księ dze Razjela jego imię figuruje na liście 70 aniołów amuletów porodowych. W tradycji okultystycz nej Gediel jest aniołem zodiaku.
Gedobonaj - anioł trzeciej wysokości, przy woływany w modlitwach magicznych (zob. Al madel Salomona).
Gedudiel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący siódmej sali (pała cu) nieba.
Gedulael - jedna z ~ sefirot (boskich emana cji), przywoływana podczas obrzędów kabali stycznych (zob. Levi, Transcendental Magic).
Gehatica - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący piątej sali (pałacu) nieba.
Gehegiel - anioł strzegący szóstej sali (pała cu) nieba (zob. Pirke Hejchalot).
Gehirael - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Gehorej - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący siódmej sali (pała cu) nieba.
Gehoriel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący pierwszej sali (pa łacu) nieba.
Gehuel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący szóstej sali (pałacu) nieba.
Geliel - jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca.
Gelomiros - anioł trzeciej wysokości, przy woływany w modlitwach magicznych (zob. Al madel Salomona).
Geminiel - jeden z aniołów rządzących zna kami zodiaku (zob. Cornelius Agrippa, Three Books of Occult Philosophy, t. 3).
Gemut - w koptyjskiej Pistis Sofia Gemut jest archontem, służącym pod rozkazami Kalapa taurota (który wprawia w ruch wszystkie eony i przeznaczenia).
Genaricod - anioł władający siódmą godziną nocy, służący pod Mendrionem (zob. Waite, The Lemegeton, s. 69).
Geniusz - jedno z określeń anioła, ducha lub inteligencji. Jak pisał Blake, "formy wszystkich rzeczy pochodzą od ich Geniusza, którego sta rożytni zwali Aniołem, Duchem lub Demonem (zob. Blake, Wszystkie religie są jednością, w: Ko zubska, Tomkowski, Mistyczny świat Williama Blake'a, s. 120). Christian w The History and Prac tice of Magic (t. 1, s. 303), powiada, że "geniusze Orientu były pierwowzorami chrześcijańskich aniołów". Athanasius Kircher, XVII-wieczny je zuita, w czasie opisywanej przez siebie podróży na inne planety, spotyka geniusze (określa je ja ko "złowrogie") zamieszkujące Saturna. Według Kirchera geniusze "wymierzają boską sprawied liwość niegodziwym i sprowadzają cierpienie na żyjących w cnocie". [Borboryci (gnostycy) twier dzili, że Bóg stworzył niezliczoną liczbę geniuszy "do poruszania Słońcem, gwiazdami i pla netami". Z kolei legenda arabska głosi, że "Adam nie był pierwszą rozumną istotą, która zamieszkiwała Ziemię" i że "przed stworzeniem człowieka Ziemia była zaludniona istotami wyż szego niż nasz gatunku", które Bóg stworzył, używając "więcej boskiego ognia, a mniej gliny. Istoty te to właśnie geniusze" (zob. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 76) - przyp. tłum.]
Genon - anioł drugiej wysokości, przywoływany w modlitwach magicznych (zob. Almadel Salomona).
Georiasz - imię anioła znajdujące się na trzecim pentagramie planety Merkury (zob. Mathers, The Greater ICey o f Solomon).
Gereimon - podobnie jak Genom anioł drugiej wysokości.
Gergot - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący szóstej sali (pałacu) nieba.
Germael ("majestat Boga") - w tradycji Falaszów, anioł posłany przez Boga, aby z prochu stworzył Adama (zob. Falasha Anthology). Według innych źródeł aniołem tym był Gabriel.
Geron - podobnie jak Genon i Gereimon, przywoływany w modlitwach magicznych anioł drugiej wysokości.
Geroskesuf ael - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący siódmej sali {pałacu) nieba.
Gerwiel (Cerwiel) - w kabale żydowskiej, anielski doradca króla Dawida (zob. Clayton, Angelology). Jako Cerwiel, anioł ten jest wodzem chóru księstw (elohim); funkcję tę pełni wspólnie z Hanieiem i Nisrochem.
Getel (Ingetel) - anioł ustanowiony nad tym, co ukryte. Według Księgi starożytności biblijnych Pseudo-Filona Getel był aniołem, który rozgromił Amorytów walczących z wojskami Keneza, sprowadzając na nich ślepotę. W misji tej Getelowi towarzyszył --~ Zeruch.
Gewirijasz - jedno z wielu imion anioła Metatrona.
Gewiririon - anioł symbolizujący lub uosabiający gewurę ("potęgę"), piątą z dziesięciu świętych ~ se f iro t.
Gewura ("boska siła lub potęga") - anioł, który jest podpórką lewej ręki Boga. W literaturze okultystycznej Gewura jest zazwyczaj piątą z dziesięciu świętych sefirot (boskich emanacji). Jest to także imię anioła chóru serafinów, utożsamianego z Gamalielem, Chamaelem (Kamaelem) oraz, jak w pismach Izaaka ha-Kohena z Sorii, z Gewiririonem.
Gewurtial - anioł strzegący jednej z wielkich sal (pałaców) czwartego nieba (zob. Pirke Hejchalot).
Gezardija --~ Gazardiel
Gezurija - w Malache Elion Margouliatha, anioł chóru potęg. Gezurija jest strażnikiem jednej z niębiańskich sal lub pałaców (hejchalot), a także zwierzchnikiem sześciu aniołów, wśród których znajduje się anioł Słońca, Gazardija:
Giatijasz - jedno z wielu imion anioła Metatrona.
Gidaijal (Gedael, "bogactwo Boże") - w etiopskiej Księdze Henocha, anioł czterech pór roku. Jest także jednym z wodzów "tysięczników" wojsk niebiańskich.
Giel - w magii obrzędowej, anioł sprawujący władzę nad znakiem Bliźniąt.
Gipujel - jedno z wielu imion anioła Metatrona (zob. hebrajska ~Csięga Henocha 48). Glaras - anioł pierwszej godziny nocy, służący pod Gamielem.
Glauron lub Glaura - życzliwy duch powietrza, przywoływany z północy (zob. Scot, Discoverie o f Witchcra ft).
Glmarij - anioł trzeciej godziny dnia, służący pod Weguanieiem.
Gmial - jeden z 64 aniołów strzegących siedmiu sal (pałaców) nieba (zob. Pirke Hejchalot).
Goap - niegdyś anioł chóru potęg; obecnie anioł upadły. W piekle Goap jest jednym z jedenastu prezydentów podziemnych krain. Znany jest także jako Gaap i Tap (zob. Scot, Discoverie of Witchcraft; Waite, The Lemegeton). Ustalenie "faktu", że Goap był niegdyś aniołem chóru potęg, nastąpiło - jak informuje Spence w An Encyclopaedia of Occultism - "po niezliczonych badaniach". Według demonologów Goap jest "księciem Zachodu".
Gog i Magog - w Księdze zaklęć Honoriusza III, "niewysłowione imię Boga, za pomocą którego można zmusić demony do posłuszeństwa". Jednakże, jak twierdzi Butler (Ritual Magic), "nieoczekiwane wymienienie Goga i Magoga wśród świętych imion Boga należy złożyć na karb ignorancji Honoriusza". W Koranie XVIII, 95, mowa o Gogu i Magogu, którzy "sieją zgorszenie na ziemi". [W Apokalipsie św. Jana 20, 8 imiona te oznaczają "apokaliptycznego wodza potęg wrogich Izraelowi, które z dopustu Boga napadną wprawdzie na Ziemię Swiętą, ale napaść ta zakończy się ich własną klęską, a napadniętym zapewni wiekuisty pokój" (zob. komentarz A. Jankowskiego do Apokalipsy świętego Jana, s. 269). W Talmudzie wyrażenie "wojny Goga i Magoga" symbolizuje powszechną wojnę, która poprzedzi nadejście "dni Mesjasza" (zob. Cohen, Talmud, s. 353, 377) - przyp. tłum.]
Golab ("podżegacz") - jeden z przeciwników serafinów; także jedna z sefirot zła i nieczystości, której "zewnętrzną powłoką jest Usjel". Według innych źródeł Golab jest duchem buntu i gniewu, służącym pod rozkazami "czarnego Samaela" (zob. Levi, Philosophie Occulte; Waite, The Holy Kabbalah, s. 237).
Golandes - anioł przywoływany podczas obrzędów egzorcyzmowania wosku (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Gonael - jeden z licznych aniołów strzegących bram Północnego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Gorfiniel - anioł strzegący siódmego nieba (zob. Ozar Midrashim, t. 1, s. 119).
Gorson lub Gorsou -~ Gurson
Gradiel (Grafiel - "moc Boża") - inteligencja (anioł) Marsa, kiedy planeta ta wchodzi w znak Barana i Skorpiona. Aniołem pokrewnym Gradielowi jest ~ Bartiabel.
Grafatas - według Ewangelii Bartłomieja, jeden z dziewięciu aniołów, którzy "razem przebiegają krainy ziemskie i niebieskie". [W polskim przekładzie Ewangelii Bartłomieja (zob. Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2) brak tego motywu - przyp. tłum.]
Grafiel (Gradiel) - według Forlonga (Encyclopedia of Religions), imię anioła, którego wartość liczbowa w kabalistycznym rachunku odpowiada wartości liczbowej Gabriela.
Graniel - anioł godziny drugiej, służący pod Anaelem.
Granozin - anioł drugiej godziny nocy, służący pod Farisem.
Grasgarben - anioł władający, wraz z Hadakielem, znakiem Wagi (zob. Levi, Transcendental Magic).
Grial (Griel) - anioł strzegący piątego nieba; także jeden z 70 aniołów amuletów porodowych (zob. Pirke Hejchalot).
Guabarel - anioł jesieni. W tradycji okultystycznej, oprócz Guabarela, aniołem jesieni jest -~ Tarkwam.
Guael (Guel) - anioł piątego nieba, pełniący służbę we wtorek. Guaela przywołuje się ze wschodu (zob. Barrett, The Magus, t. 2, s. 119).
Guel ~ Guael
Gulakok - anioł pieczęci, przywoływany w zaklęciach magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Gulhab - piąta z dziesięciu sefirot zła i nieczystości (zob. pisma Mojżesza z Burgos). Gurid - anioł letniego zrównania dnia z nocą; jego imię uważano za skuteczny amulet przeciw urokowi, czyli "złemu oku" (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Superstition).
Guriel ("szczenię Boże") - jeden z aniołów rządzących znakiem Lwa (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Superstition).
Gurson (Gorsom Gorsou) - jeden z upadłych aniołów, służący pod rozkazami Lucyfera. W piekle jest królem Południa (zob. Spence, An Encyclopaedia of Occultism, s. 119).
Gut - jeden z aniołów władających planetą Jowisz (zob. Heywood, The Hierarchy o f the Blessed Angels, s. 215).
Gutriks - w okultyzmie, czwartkowy anioł powietrza, usługujący Sutowi, wodzowi tej klasy aniołów, z których wszystkie są poddanymi Południowego Wiatru. Z Gutriksem współpracuje Magut, który także jest aniołem służebnym Suta (zob. de Claremont, The Ancient's Book of Magic; de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus, t. 2, s. 122; Shah, Occultism..., s. 52).
Guzj el - zły anioł, przywoływany w zaklęciach przeciwko nieprzyjaciołom (zob. M. Gaster, The Sword o f Moses).
Gzrel - anioł wzywany w zaklęciach odwoływania złych zarządzeń. Słowo Gzrel stanowi część składającego się z 42 liter imienia Boga (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Superstition).

H

Haael - jeden z 72 aniołów zodiaku.
Haajasz - anioł chóru panowań. Haajasz sprawuje pieczę nad dyplomacją i ambasado rami. Jest jednym z 72 aniołów noszących bo skieimię Szemhameforasz. Reprodukcję pieczę ci Haajasza zob. w: Ambelain, La Kabbale Pra tique, s. 273.
Haamiasz - anioł chóru potęg. Haamiasz sprawuje nadzór nad kultem religijnym i "chro ni tych, którzy poszukują prawdy". W kabale jego aniołem pokrewnym jest Serukut. Repro dukcję pieczęci Haamiasza zob. w: Ambelain, La KabbaIe Pratique, s. 281.
Haarez - anioł pieczęci (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Haatan - według Apoloniusza z Tiany (Nuc temeron), duch (geniusz) ukrytych skarbów.
Habiel - poniedziałkowy anioł pierwszego nieba, przywoływany w zaklęciach miłosnych (zob. de Abano, Heptameron; M. Gaster, The Sword o f Moses).
Naborym (Haborim) ~ Raum
Habriel - anioł chóru potęg, przywoływa ny podczas obrzędów magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Habudiel - w okultyzmie, anioł Dnia Pań skiego zamieszkujący czwarte niebo. Habudiela przywołuje się z południa (zob. de Abano, Hep tameron).
Nabujasz (Habuhiasz) - anioł sprawujący pieczę nad uprawą roli i urodzajem. Nabujasz jest jednym z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhameforasz.
Hacha - anioł pieczęci (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Hacham - jedno z wielu imion anioła Meta trona.
Hachaszel - jeden z 72 aniołów zodiaku (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah, s. 87). Hacpacjel - jedno z wielu imion anioła Me tatrona
Hadakiel (Chadakiel) - wraz z Grasgarbe nem, anioł rządzący znakiem Wagi (zob. Prinee of Darkness. A Witchcraft Anthology, s. 177-178).
Hadar - "najwyższa łaskawość", przez kaba listów uważany za -~ sefirę (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah).
Hadariron - w literaturze Hejchalot, jeden z archontów (zob. Alfabet rabiego Akiby; Scho lem, jewish Gnosticism, Merkabah Mysticism, and Talmudic Tradition, s. 63).
Hadarmiel - ?wi?ty anio? wspomniany przez Mathersa w The Greater Key of Solomon.
Hadarniel (Chadarniel, Hadraniel, Hadariel, Hadriel - "majestat Bo?y") - wed?ug nie których ?róde?, anio? od?wierny strzeg?cy dru giej bramy nieba. Jest wyższy niż -~ Kemuel o "tysiąc sześćdziesiąt razy po dziesięć farsan gów", ale niższy od Sandalfona "0 500 lat dro gi". Ujrzawszy w niebie Hadarniela, Mojżesz "zaniemówił z lęku"; kiedy jednak Prawodawca wymówił Święte Imię, "zadrżał Hadarniel" (zob. Opowieści Zoharu, s. 150-151). Legenda gło si, że Adam przebywał w niebie dwa tysiące lat przed Mojżeszem, i wówczas rozmawiał z Ha darnielem o Księdze Razjela, którą otrzymał od Boga, świętej księdze, która objawiła Adamowi "Tajemnice Najwyższe, jakich nie znali nawet aniołowie Pana" (zob. Opowieści Zoharu, s. 58 59). Bezcenna księga przeszła następnie w ręce Noego, po nim Abrahama, i wreszcie Salomona. Według Zoharu, kiedy Hadarniel oznajmiał wolę Bożą, "jego głos rozchodził się po dwustu tysią cach firmamentów" (zob. Opowieści Zoharu, s. 150-151), a "z każdym jego słowem, z ust jego wydobywało się dwanaście tysięcy błyskawic" (zob. Życie Adama i Ewy). W gnostycyzmie Ha darniel, jakkolwiek potężny, jest tylko "jednym z siedmiu podwładnych Jehuela, księcia ognia" (zob. King, The Gnostics and Their Remains, s. 15). Jako Hadriel, anioł ten jest wymieniany wśród strażników bram Wschodniego Wiatru. W Sefer ha-Reszek Hadarniel to jedno z 72 (według in nych źródeł, z ponad 100) imion anioła Metatro na. Odeberg (3 Enoch) twierdzi, że Hadarniela wolno utożsamiać z Metatronem.
Hadasdagedoj - w literaturze Hejchalot (Ma ase Merkawa), anioł strzegący szóstej sali (pała cu) nieba.
Hadiririon - "umiłowany anioł Pana", przy woływany podczas obrzędów magicznych (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Hadriel (Hadraniel) - w Objawieniu rabiego jozuego ben Lewiego, anioł utożsamiany z Pusje lem (zob. Jellinek, Bet ha-Midrasz).
Hadrion - jedna z form imienia ~ Hadari ron.
Haduriel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący szóstej sali (pałacu) nieba.
Hafaza - w tradycji islamu, określenie anio łów. Hafaza tworzą odrębną klasę aniołów. Jest ich czterech i chronią oni ludzi "przed dżinna mi, innymi ludźmi i Szatanem"; do ich obo wiązków należy także zapisywanie ludzkich uczynków (zob. Hastings, Encyclopaedia of Reli gion and Ethics, t. 4, s. 617).
Hafkiel - w Aramaic Incantation Texts from Nippur Montgomery'ego, anio? przywo?ywany podczas egzorcyzmów.
Hagaj - w literaturze Hejchalot (Maase Mer kawa), anioł strzegący piątej sali (pałacu) nieba.
Hagedola - anioł pieczęci, przywoływany podczas obrzędów magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Haggo - podobnie jak Hagedola, anioł pieczę ci, przywoływany podczas obrzędów magicz nych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa). Hagiel - duch Wenus, kiedy planeta ta wcho dzi w znak Byka i Wagi. W kabale wartość liczbowa imienia Hagiel wynosi 49. Aniołem pokrewnym Hagiela jest Gadamel, władca pla nety Wenus (zob. Barrett, The Magus; Budge, Amulets and Talismans; Lenormant, Chaldean Magic).
Hagios - imię potężnego anioła; jedno z se kretnych imion Boga, przywoływane w zaklę ciach magicznych (zob. Malchus, The Secret Gri moire of Turiel).
Hagit - anioł planety Wenus oraz jeden z sied miu duchów olimpijskich. Hagit jest władcą 21 lub 35 ze 196 prowincji olimpijskich. Pełni służ bę w piątek. Według Corneliusa Agrippy Hagit dowodzi czterema tysiącami legionów duchów i potrafi przemienić każdy metal w złoto. Repro dukcję pieczęci Hagita zob. w: Budge, Amuletsand Talismans, s. 389. W białej magii Hagit jest jednym z siedmiu zarządców nieba.
Haglon - anioł trzeciej godziny nocy, służący pod Sarkamiszem (zob. Waite, The Lemegeton). Hahael (Hahahel) - anioł chóru cnót. Haha el opiekuje się misjonarzami chrześcijańskimi oraz wszystkimi wyznawcami Chrystusa. Jest także jednym z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhameforasz. W kabale jego aniołem pokrewnym jest Chantare. Reprodukcję pieczę ci Hahaela zob. w: Ambelain, La Kabbale Prati que, s. 281.
Hahahel ~ Hahael
Hahajasz - anioł chóru cherubinów. Kieruje myślami ludzi oraz wyjawia im najskrytsze ta jemnice. W kabale jego aniołem pokrewnym jest Atarf. Reprodukcję pieczęci Hahajasza zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 260.
Hahajel (Chajliel) - w hebrajskiej Księdze He nocha, Hahajel jest księciem aniołów służeb nych, kiedy anioły te zasiadają w boskich ra dach sądowniczych.
Hahazjasz - jeden z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhameforasz (zob. Barrett, The Magus, t. 2).
Hajlael (Hajael) - wódz aniołów chóru cha jot ("istot żyjących").
Hajot Hakados - według Spence'a (An Ency clopaedia of Occultism, s. 199), klasa aniołów na leżąca do chóru zwanego "Jehowa". Hajot Ha kados to także nazwa jednej z siedzib aniołów.
Ha-Kadosz Beracha - w The Greater Key of Solomon Mathersa, imię "Świętego i Błogosła wionego", przywoływane w zaklęciach Salomo nowych.
Hakael - jeden z siedmiu przywódców anio łów upadłych, "siódmy Szatan" (zob. Charles, The Book ó f Enoch, s. 138, przypis; Schmidt, The Apocalypse of Noah and the Parable of Enoch). Hakamiasz - jeden z cherubinów przywoły wany w zaklęciach przeciwko zdrajcom; także anioł stróż Francji. W kabale aniołem pokrew nym mu jest Werasua. Reprodukcję pieczęci Hakamiasza zob. w: Ambelain, La Kabbale Pra tique, s. 267.
Hakem - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący czwartej sali (pałacu) nieba.
Hahiniasz - w kabale, jeden z aniołów tro nowych (zob. Ambelain, La Kabbale Pratique).
Hahlii - w okultyzmie, anioł przywoływany w zaklęciach atramentu i kolorów (zob. Ma thers, The Greater Key o f Solomon).
Hahowel - w Szóstej i siódmej księdze Mojże szowej, anioł służebny.
Hahujasz - jeden z 72 aniołów noszących bo skie imię Szemhameforasz (zob. Barrett, The Magus, t. 2).
Haim - anioł sprawujący władzę nad zna kiem Panny (zob. Heywood, The Hierarchy of the Blessed Angels).
Hajajel (Hahahel) - jeden z 72 aniołów zo diaku i jeden z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhameforasz. Reprodukcję pieczęci Hajajela zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 294.
Hakemel - jeden z 72 aniołów zodiaku (zob. Runes, The Wisdom o f the Kabbalah).
Halacho - duch (geniusz) współczucia; także jeden z aniołów godziny jedenastej (zob. Apo loniusz z Tiany, Nuctemeron).
Halahel - anioł, czasem dobry, a czasem zły, służący pod Baelem. Reprodukcję pieczęci Ha lahela zob. w: Waite, The Lemegeton, il. 175). Halelwiel - w literaturze Hejchalot (Marie Merkawa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Haliza - imię anioła widniejące na zewnętrz nym kręgu pentagramu Salomona (zob. Waite, The Lemegeton).
Halkim - jeden z licznych aniołów strzegą cych bram Północnego Wiatru (zob. Ozar Mi drashim, t. 2, s. 316).
Haludiel - anioł czwartego nieba pełniący służbę w Dniu Pańskim (niedziela). Haludiela przywołuje się z południa. Anioł ten jest także jednym z duchów Słońca (zob. Malchus, The Secret Grimoire o f Turiel).
Halwaja - w literaturze Hejchalot (Wizje Eze chiela), sekretne imię anioła Metatrona.
Hamabiel - w The Hierarchy of the Blessed An gels Heywooda, anioł sprawujący władzę nad znakiem Byka (w magii obrzędowej, aniołem tego znaku jest Tual lub Asmodel).
Hamaja - anioł służebny (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Hamajzod - anioł czwartej godziny nocy, służący pod jefiszą (zob. Waite, The Lemegeton).
Hamal (Hmnal) - anioł władający nad wodą; także jeden z siedmiu aniołów czczonych przez Balaama. Imię Hamala wymieniane jest w arab skich zaklęciach magicznych (zob. M. Gaster, The Asatir).
Hamaliel - według Trithemiusa Hamaliel jest aniołem sierpnia i jednym z wodzów chóru cnót; także aniołem rządzącym znakiem Panny. W magii obrz~dowej władcami tego znaku zo diaku są Woil lub Woel (zob. Barrett, The Magus; De Plancy, Dictionnaire In fernal; Szósta i siódma księga Mojżeszowa; Camfield, A Theological Di scourse of Angels).
Hamarycod - anioł godziny jedenastej, służą cy pod Dardarielem (zob. Waite, The Lemegeton).
Hamatiel - w okultyzmie, anioł zodiakalny, sprawujący władzę nad znakiem Panny (zob. Jobes, Dictionary o f Mythology, Folklore and Sym bols).
Hameriel - anioł piątej godziny nocy, służą cy pod Abasdarhonem.
Namiel ~ Haniel
Ham Mejuchad - anioł chóru cherubinów. Ham Mejuchad bywa utożsamiany z aniołem Akatrielem (zob. hebrajska Księga Henocha). Hamneijs - anioł pieczęci (zob. Szósta i siód ma księga Mojżeszowa).
Hamon - według św. Hieronima Hamon to jedno z imion anioła Gabriela (zob. hebrajska Księga Henocha; Ginzberg, The Legends o f the Jews, t. 6). W Ozar Midrashim (t. 2, s. 316) Hamon jest jednym z licznych aniołów strzegących bram Południowego Wiatru. W hebrajskiej Księdze Henocha 18, Hamon jest "wielkim księciem, straszliwym i czcigodnym, ujmującym i prze rażającym, przed którym drżą wszystkie dzieci nieba, gdy zbliża się pora odśpiewania Trisa gionu [hymnu Swięty, święty, święty)".
Hamwak'il - w tradycji islamu, anioł stróż przywoływany podczas egzorcyzmów (zob. Hughes, [hasło] "Angels" w: A Dictionary o f Islam).
Hanaeb - jeden z dwunastu aniołów zodiaku (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Hananel - w etiopskiej Księdze Henocha, jeden z upadłych aniołów.
Hananiel ("serdeczny dar Boga") - archa nioł, którego imię widnieje na pentagramach, tj. hebrajskich amuletach używanych podczas obrzędów kabalistycznych. Reprodukcję pie częci Hananiela zob. w: Budge, Amulets and Ta lismans, s. 233.
Hanel -~ Haniel
Haniel (Aniel, Namiel, Samiel, Onoel, Hanel - "chwała lub łaska Boża", lub też "ten, który widzi Boga") - w T'he Magus Barretta, anioł grudnia, wódz chóru księstw, cnót (tarsziszim) i chóru niewinnych. Haniel jest także aniołem rządzącym znakiem Koziorożca oraz władcą planety Wenus (zob. Camfield, A Theological Di scourse of Angels). Figuruje on również na listach siedmiu (dziesięciu) archaniołów oraz dziesię ciu świętych sefirot. Zgodnie z tradycją okulty styczną, to Haniel przeniósł Henocha do nieba (według większości źródeł aniołem, który tego dokonał, był Anafiel). Haniel bywa porówny wany do chaldejskiego bóstwa Isztar (władcy planety Wenus). Jego imię uważano za amulet chroniący przed złem (zob. Heywood, The Hie rarchy o f the Blessed Angels; Trachtenberg, Jewish Magic and Superstition; Ambelain, La Kabbale Pra tique; Barrett, The Magus).
Haniniel - w aramejskich formułach magicz nych, anioł zaklęć miłosnych (zob. Montgome ry, Aramaic Incantation Texts from Nippur).
Hanl - anioł, który polecił Balaamowi zbu dować siedem ołtarzy (zob. M. Gaster, The Asa tir).
Hanoziz - anioł ósmej godziny nocy, służący pod Narkorielem (zob. Waite, The Lemegeton).
Hanozoz - anioł dziewiątej godziny nocy, służący pod Nakorielem.
Hantiel - anioł trzeciej godziny dnia, służący pod Weguanielem.
Hanuel - anioł sprawujący władzę nad zna kiem Koziorożca (zob. Heywood, The Hierarchy of the Blessed Angels).
Hanum (Hanun) - anioł poniedziałku, za mieszkujący pierwsze niebo i przywoływany z południa (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus, t. 2). Według de Claremonta (The Ancient's Book of Magic) Hanuma przywołuje się z północy.
Harabel (Harabiel) - anioł sprawujący wła dzę nad (planetą) Ziemią. of the jews). W opowieści o Ahaszwerosie i Este rze Harbona jest aniołem zagłady.
Harchiel - w czarnej magii, anioł przywoły wany w zaklęciu dającym władzę nad demo nami, które potrafią uczynić człowieka niewi dzialnym (zob. Mathers, The Greater Key o f So lomon, s. 45).
Harhazjel (Harhazjal) - jeden z aniołów strze gących jednej z sal (lub pałaców) trzeciego nieba (zob. Pirke Hejchalot).
Hariel (Harael, Behemial) - anioł sprawują cy pieczę nad zwierzętami domowymi, przy woływany w zaklęciach przeciwko bezbożno ści. Hariel jest aniołem chóru cherubinów, opie kunem nauki i sztuki (zob. Barrett, The Magus, t. 2). Reprodukcję pieczęci Hariela zob. w: Am belain, La Kabbale Pratique, s. 267).
Harif - w poemacie Marii Brooks Zophiel, jed no z imion anioła Rafała (Rafaela).
Haris - w tradycji islamu, jedno z imion Ib lisa, wodza dżinnów i przywódcy upadłych aniołów.
Hariton - archanioł występujący w powieści Gurdjieffa All and Everything. Beelzebub's Tales to His Grandson. Hariton jest wynalazcą statków kosmicznych mogących odbywać podróże mię dzyplanetarne.
Harmozej (Harmozel, Armogen) - w gno stycyzmie, jedna z czterech istot niebiańskich, które otaczają "Niezrodzonego, Zbawcę, czyli Boga" (zob. Apokryf Jana; Ireneusz, Contra hae reses; Grant, Gnosticism and Early Christianity). Trzy pozostałe to, jak podaje większość źródeł, Orojael, Dawejta i Elelet.
Harab-Serapel ("kruki śmierci") - sefira prze ciwna do Necach; jej "zewnętrzną powłoką" są Teumiel i Baal Chanan. Harab-Serapel jest siód mym z dziesięciu demonów świata asija (dzia łania). Levi w Philosophie Occulte mówi o Ha rab-Serapel w liczbie mnogiej: "są to przeciw nicy Elohim, czyli Bogów, a ich wodzem jest Baal" (zob. Ambelain, La Kabbale Pratique).
Harahel - w kabale, anioł sprawujący pieczę nad archiwami, bibliotekami i czytelniami; tak że jeden z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhameforasz. Reprodukcję pieczęci Hara hela zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 289.
Harariel - imię anioła znalezione na hebraj skim amulecie mającym chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Harbona ("poganiacz osłów") - jeden z sied miu aniołów zamętu (zob. Ginzberg, The Legends
Harszael --~ Harsziel
Harsziel - anioł przywoływany w syryjskich zaklęciach magicznych. W Księdze Opieki Har sziel jest wymieniony, wraz z Michałem, Ga brielem, Sarfielem, Azraelem i innymi, w za klęciu "związania czarnoksiężnika".
Harta'il - w mitologii arabskiej, anioł stróż przywoływany podczas egzorcyzmów (zob. Hughes, [hasło) "Angels" w: A Dictionary of Is lam).
Haruda - w mitologii perskiej, anioł sprawu jący władzę nad żywiołem wody. W mandai zmie, Haruda jest utożsamiany z żeńską Haur wat, duchem zdrowia i wegetacji roślin, a także władczynią wody.
Harut (Harot, Haurwat) - w legendach arab skich, występuje zazwyczaj w towarzystwie. Maruta. Harut (wraz z Marutem) został zesła ny z nieba na ziemię, aby nauczył ludzi sztuki rządzenia (zob. Koran II, 102). W mitologii per skiej Harut i Marut byli wysokiej rangi anio łami (-~ Amesza Spentami), znającymi sekret ne imię Boga; na swoje nieszczęście, imię to wyjawili kobiecie o imieniu Zobra lub Zuhra, w której obaj się zakochali. W przypisie do XIV ody Hafiza (w wydaniu Richarda Le Galien ne'a) czytamy, że wykorzystując moc Wyja wionego Imienia, Zuhra przeniosła się na pla netę Wenus, "z którą w mitologii mahometań skiej jest odtąd utożsamiana"; upadli aniołowie (Marut i Harut) "zostali za karę uwięzieni, i od tej pory wiszą głową w dół w lochu niedaleko Babilonu, gdzie, jak głosi legenda, uczą magii i czarnoksięstwa". Hastings (Encyclopaedia of Religion and Ethics, t. 4, s. 615) powiada, że Ha rut i Marut to "upadli aniołowie, spełniający szatańskie funkcje".
Harwiel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący drugiej sali (pałacu) nieba.
Haseha - jeden z piętnastu aniołów trono wych, o których wspomina Szósta i siódma księga Mojżeszowa. Imiona wszystkich piętnastu anio łów tej klasy podano w Apendyksie.
Hasmed - anioł zagłady, a także jeden z pię ciu aniołów kary, których Mojżesz spotkał w niebie (zob. Midrasz Tehilim do Psalmu 7).
Hasmijasz - jedno z wielu imion anioła Me tatrona.
Hasmodaj - duch księżyca, przywoływany w zaklęciach talizmanów (zob. Barrett, The Ma gus, t. 2, s. 147).
Hasriel - imię anioła znalezione na hebraj skich amuletach mających chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Haszesijasz - jedno z wielu imion anioła Me tatrona.
Hatach - anioł przywoływany w średnio wiecznych żydowskich zaklęciach magicznych. Imię to składa się z inicjałów kolejnych słów zaklęcia (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Superstition, s. 165).
Hatifas - duch klejnotów i biżuterii (zob. Apoloniusz z Tiany, Nuctemeron).
Hauras (Haures, Hawres, Flauros) - jeden z 72 złych duchów, które Salomon, według le gendy, zamknął w mosiężnym naczyniu i wrzu cił do jeziora (lub morza). Poprzednio Hauras zajmował, jak sam wyznał Salomonowi, wy sokie stanowisko w hierarchii niebiańskiej (nie powiedział jednak, do którego chóru aniołów należał). Opowiedział królowi dzieje stworze nia świata i upadku aniołów. W piekle Hauras jest wielkim księciem. Zazwyczaj przybiera po stać lamparta, jednak na wezwanie egzorcysty zjawia się w ludzkiej postaci. Przywołany, udziela prawdziwych odpowiedzi na pytania dotyczące przeszłości i przyszłości. Dowo dzi 36 legionami złych duchów, gotowych spełnić każdy jego rozkaz. Reprodukcję jego pieczęci zob. w: Waite, The Book o f Black Magic and of Pacts, s. 186. W Słowniku wiedzy taje mnej De Plancy'ego (s. 72) Flauros (Hauras) przedstawiony został w postaci człowieka-lam parta.
Haurwatat ("zdrowie") - w zaratustrianizmie, jeden z sześciu Amesza Spentów (archaniołów). Haurwatat jest żeńską personifikacją zbawienia. Jest także duchem wody. W mandaizmie znany jest jako Haruda, lub też pełni podobną funkcję, jako że Haruda jest duchem męskim (zob. Grun driss der iranischen Philologie, t. 3; por. Boyce, Za ratusztrianie, s. 40-41, 117). Zdaniem niektórych badaczy Haurwatat jest pierwowzorem Haruta, upadłego anioła Koranu (zob. Jung, Fallen Angels in Jewish, Christian and Mohammedan Literature, s. 131).
Haurwatati (Haurwatat) - w mitologii arab skiej, anioł, którego pierwowzorem był jeden z perskich Amesza Spentów; znany także jako Chordad.
Hawawijasz, Hawijahu, Hajat - trzy spośród wielu imion anioła Metatrona.
Hawen - według Leviego (Transcendental Ma gic, s. 503), jeden z dwunastu aniołów sprawują cych władzę nad dwunastoma godzinami dnia. Hawen jest także duchem (geniuszem) godności i powagi.
He'el ("życie Boga") - wódz "tysięczników" armii niebiańskiej. W etiopskiej Księdze Henocha He'el jest aniołem jednej z czterech pór roku. W literaturze apokryficznej He'el bywa utożsa miany z -~ Elimelechem.
Hejchali - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Hejglot - w magii transcendentalnej, duch lub anioł burzy śniegowej; także władca godziny pierwszej. W Nuctemeronie Apoloniusza z Tiany, każda z dwunastu godzin, podobnie jak każdy z dwunastu znaków zodiaku, ma swojego du cha; jednym z nich jest Hejglot.
Hekalot (Hejchalot) - w traktacie Hekalot oraz w Zoharze, anioł niebiańskiego raju.
Hel - według Scota (Discoverie of Witchcraft), imię Boga (lub anioła Bożego) przywoływane w zaklęciach magicznych.
Helajasef (Jilujasef, Hilujasef) - anioł włada jący jedną z czterech pór roku. W etiopskiej Księ dze Henocha Helajasef jest "tysięcznikiem" anio łów czterech pór roku (zob. Charles, The Book o f Enoch, s. 177).
Helel - w mitologii kananejskiej, upadły anioł, syn skrzydlatego bóstwa o imieniu Sahar lub Szarer. Helel próbował zająć tron najwyższego boga, za co (podobnie jak Lucyfer) został strą cony do otchłani. Zgodnie z interpretacją etiop skiej Księgi Henocha (86, 1), zaproponowaną przez Morgensterna (The Mythological Back ground o f Psalm 82, "Hebrew Union College-Je wish Institute of Religion Annual" XIV, s. 29), pierwszą strąconą gwiazdą, o której mowa w tej księdze, był Szatan-Helel. Z kolei Bamberger (Fallen Angels) twierdzi, że "pierwszą gwiaz dą [która spadła] był najprawdopodobniej Aza zel". Helel był wodzem ~ nefilim. Jak długo aniołowie pozostają "czystymi duchami", tak długo nie mogą mieć potomstwa; kiedy jed nak grzeszą, "gdy ulegają żądzom cielesnym" i współżyją z córkami człowieczymi, są zdolni do płodzenia potomków (por. Rdz 6). Kabała i literatura rabinacka zawiera liczne przykłady takich występnych związków (zob. Graves, Pa tai, Mity hebrajskie, s. 104-111).
Helemelek - w etiopskiej Księdze Henocha; anioł rządzący jedną z czterech pór roku. Jego imię, zdaniem niektórych badaczy, utworzono w wyniku inwersji imienia innego anioła, Mil kiela.
Helison - jeden z pięciu aniołów pierwszej wysokości; pozostali czterej to: Alimiel, Gabriel, Barachiel i Lebes. Przywołany, Helison ukazuje się w wieńcu różanym na głowie i z chorągwią z purpurowym krzyżem w dłoni (zob. Almadel Salomona).
Heman ("ufność") - według rabiego Judy (Zohar Kedoszim) oraz w hebrajskiej Księdze He nocha Heman jest wodzem jednego z chórów anielskich. Heman i podlegli mu aniołowie śpiewają pieśni pochwalne w godzinach porannych, podobnie jak aniołowie Jedutuna w godzinach wieczornych, a aniołowie Asafa - nocnych. Psalm 88 opatrzony jest nagłówkiem: "Kierow nikowi chóru. Według [melodii) "Machalat" śpiewać. Pieśń pouczająca. Hemana Ezrachity". Jak się wydaje, trzej psalmiści (Heman, Asaf i Jedutun) zostali z czasem uznani za aniołów, którzy w niebie pełnią służbę zgodną z talen tami ujawnionymi jeszcze na ziemi.
Henoch-Metatron - patriarcha Henoch, za brany przez Boga do nieba (por. Rdz 5, 24), stał się Metatronem, jednym z najwyższych dostoj ników niebiańskich, "królem wszystkich anio łów" (por. asyryjską legendę w Epic of Izdubar). Według tradycji, na ziemi, jeszcze jako śmier telnik, Henoch napisał 366 ksiąg. Inna legenda głosi, że Henoch-Metatron jest bliźniaczym bra tem -~ Sandalfona oraz że w chwili przemie nienia otrzymał 365 tysięcy oczu i 36 par skrzydeł (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 1). Pierwowzorem efektownego opisu wzięcia do nieba Eliasza (zob. 2 Krl 2) była zapewne relacja o analogicznej wyprawie Henocha, który także, jak czytamy w The Legends of the Jews Ginzberga, podróżował "ognistym rydwanem ciągnionym przez ogniste rumaki". Nieco dalej w tym sa mym dziele czytamy, że wiekowego patriarchę do nieba zawiózł nie ognisty koń czy zaprzęg. koni, lecz anioł (Anpiel); być może jednak cho dzi tu o dwie różne podróże. W mitologu arab skiej Henoch nosi imię Idris (zob. Koran, XIX, 56). W Pirke Rubi Eliezer Henochowi przypisuje się wynalezienie astronomii i arytmetyki. Jed na z legend kojarzy Henocha-Metatrona z Be hemotem (zob. Forlong, Encyclopediu of Reli gions).
Hermes - agatodemon, "dobroczyńca, anioł stojący po stronie tyche {boskiego losu)" (zob. Harrison, Epilegomena to the Study of Greek Re ~igion, s. 294, przypis). Hermes jest ~ psycho pomposem (przewodnikiem dusz), bogiem podziemi i demonem reinkarnacji. Jest także bo giem stad i trzód. Zdolności wróżbiarskie i złotą laskę otrzymał od Apolla, a uskrzydlone san dały od Perseusza. U Homera, Hermes prowa dzi do Hadesu dusze zabitych zalotników. [Od czasów Odysei jest on także angelos, posłańcem bogów (zob. Kerenyi, Hermes przewodnik dusz, s. 15) - przyp. tłum.) W okresie hellenistycz nym został nazwany Hermesem Trismegisto sem, czyli "po trzykroć wielkim, albowiem uważany był za króla, prawodawcę i kapłana" (zob. Schure, Wielcy wtajemniczeni, s. 119-120). Według Barretta (The Magus, s. 150) na górze Synaj Bóg objawił kabałę właśnie Hermesowi, którego utożsamia się tu z "wielkim Prawodaw cą" - Mojżeszem. Pogląd ten zakwestionował N. Wieder w artykule Idea of a Second Co ming of Moses ("Jewish Quaterly Rewiev", kwie cień 1956), twierdząc, że "nigdzie w literaturze rabinackiej nie spotyka się tego imienia [tj. Her mesa). I nic w tym dziwnego: skojarzenie Mojżesza z imieniem pogańskiego bóstwa z pew nością wywołałoby zdecydowany sprzeciw ra binów". Ostatni poemat Longfellowa nosił tytuł Ilermes Trismegistus.
Hermesjel - wódz anielskiego chóru, sprawujący tę funkcję razem z Metatronem, Raduerielem, Tagasem i innymi niebiańskimi mistrza mi pieśni. Pierwowzorem Hermesjela jest Her mes, bóstwo greckie. Jak twierdzi T. Gaster (The Holy and the Pro fane), "Hermesa, wynalazcę liry, w czarodziejski sposób przemieniono w anioła Hermesjela" za pomocą przyrostka, dzięki któ remu pogańscy bogowie mogli zostać "zużytko wani" przez pierwszych żydowskich angelolo gów. Z czasem, dodaje Gaster, Hermesa zaczęto utożsamiać z Dawidem, "słodkim śpiewakiem Izraela".
Herold niebiański - Razjel lub Akrazjel (Achraziel); także Michał. . Według legendy, anioł ten obwieścił zmartwychwstanie Jezusa. Przedstawiany jest zazwyczaj z rozpostartymi skrzydłami i dłonią wzniesioną w geście błogosławieństwa; jako taki jest symbolem Bożego Narodzenia.
Herold piekielny - anioł Zofiel (zob. Klop stock, Mesjada).
Hetabor - anioł przywoływany w egzorcyzmach wosku. Imię to wspominają liczne dzieła z zakresu kabały praktycznej (zob. Gollancz, Clavicula Salomonis).
Hezjel - jeden z aniołów zodiaku.
Hhml Haml - anioł firmamentu, jeden z sied miu aniołów czczonych przez Balaama. Imię utworzono poprzez przestawienie liter alfabetu hebrajskiego (zob. M. Gaster, The Asatir).
Hibel-Ziwa - w mandaizmie, anioł utożsa miany z Gabrielem; -~ Hiwel-Ziwa.
Hiel - imię anioła znalezione na hebrajskim amulecie mającym chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Hiniel - anioł przywoływany (wraz z Micha łem, Gabrielem i Sarfielem) w syryjskich zaklę ciach magicznych (zob. Księga Opieki).
Hipeton (Anafakseton) - W The Magus Bar retta, duch lub anioł planety Jowisz, sprawujący tę funkcję wraz z Johfielem (Jofielem).
Hierimiel ~ Jeremiel
Hifkadiel - imię anioła znalezione na hebraj skim amulecie mającym chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Hija - jeden z dwóch synów upadłego anioła Szemhazaja (~ Hiwa). Według legendy Hija i jego brat Hiwa zjadali dziennie "tysiąc wiel błądów, tysiąc koni i tysiąc wołów (zob. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 104). [W innej wersji tej legendy dwaj synowie Szemhazaja noszą imio na Hija i Hamija (zob. Ze skarbnicy midraszy, s. 16) - przyp. tłum.]
Hilofatej lub Hilofej - w literaturze Hejcha lot (Maase Merkawa), anioł strzegący czwartej sali (pałacu) nieba.
Hismael - duch planety Jowisz (zob. Barrett, The Magus, t. 2, s. 146).
Hiwa - jeden z dwóch synów upadłego anio ła Szemhazaja; ~ Hija (zob. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 104). [Według innego źródła dwaj synowie Szemhazaja nosili imiona Hija i Hamija (zob. Ze skarbnicy midraszy, s. 16) - przyp. tłum. ]
Hiwel-Ziwa (Hibel-Ziwa) - w mandaizmie, jedna z 360 istot niebiańskich stworzonych przez Najwyższe Bóstwo, Allaha. Hiwel z kolei stworzył świat.
Hizarbin - według Apoloniusza z Tiany, duch (geniusz) morza i jeden z aniołów godziny dru giej (zob. Levi, Transcendental Magic).
Hjoskiel Jhwhh - jeden z anielskich książąt zastępów X (zob. M. Gaster, The Sword o f Moses XI).
Hlin Hntr - jedno z "nomina barbara". Hlin Hntr jest aniołem wiatru i jednym z siedmiu aniołów czczonych przez Balaama (zob. M. Ga ster, The Asatir).
Hlk Lil Hlk Lib - jedno z "nomina barbara". Hlk Lil Hlk Lib jest aniołem świętości i jednym z siedmiu aniołów czczonych przez Balaama (zob. M. Gaster, The Asatir).
Hlm Hml ~ Hhml Haml
Hngel - anioł letniego zrównania dnia z no cą, którego imię uważano za amulet chroniący przed urokiem ("złym okiem").
Hochmel (Hokroel, Hochmal, Hokmael, Ho chmael - "mądrość Boża" ) - jak głosi le genda, anioł, z którego natchnienia powstała siedmiotomowa Księga zaklęć papieża Honoriusza III.
Hodiel ("zwycięstwo Boga") - w kabale, anioł świata berija (kreacji). W dziele Mojżesza Botarela o skuteczności amuletów Hodiel jest wspomniany jako jeden z aniołów (obok Ka biela, Tarpiela i innych), które - wezwane spełniają dowolne życzenia inwokanta.
Hodiriron (od hebr. hod - chwała) - w pis mach Izaaka ha-Kohena z Sorii oraz dziełach innych kabalistów, dziewiąta z dziesięciu świę tych -~ sefirot.
Hodniel - anioł, który według legendy po siada moc uleczenia głupoty ludzkiej.
Hofniel ("szermierz Boga") - wódz bene elo him ("synów Bożych"), jednego z dziesięciu anielskich chórów kabały (zob. [has?o] "Ange lology" w: New Jewish Encyclopedia).
Hokus Pokus - w średniowiecznych żydow skich zaklęciach magicznych Hokus Pokus to "książę (anioł) na wysokości", a właściwie dwaj książęta. Zdaniem badaczy termin pochodzi od łacińskiego wyrażenia hoc est corpus meum (zob. Grant, Gnosticism and Early Christianity, s. 45).
Homadiel - anio? Pa?ski (zob. wst~p w: Ma thers, The Greater Key of Solomon).
Horajos (Oreus, Horeus) - w gnostycyzmie ofickim, jeden z siedmiu archontów oraz w?ad ca jednego z siedmiu niebios (zob. inwokacj? do Horajosa w: Legge, Forerunners and Rivals of Christianity; Horajosa wspomina tak?e Oryge nes w Przeciw Celsusowi, s. 308).
Hormuz - w mitologii staroperskiej, anioł sprawujący władzę nad pierwszym dniem każ dego miesiąca (zob. The Dabistan, s. 35).
Horus (Orus) ~ anioł upadły w Raju utraco nym Miltona (I, 557). [W mitologii starożytnego Egiptu Horus jest bogiem nieba, synem Ozyrysa i Izydy - przyp. tłum.]
Hosampsich - w tradycjach o Henochu, je den z przywódców upadłych aniołów:
Hout - anioł przywoływany w arabskich za klęciach magicznych (zob. Shah, Occultism, s. 152).
Howe Hajasz - jedno z wielu imion anioła Metatrona.
Hsprh Hsmim - jedna z siedmiu istot aniel skich czczonych przez Balaama (zob. M. Gaster, The Asatir, s. 263).
Hszahsziel - syryjski anioł, przywoływany w zaklęciach magicznych, wspomniany w Księ dze Opieki (zob. Budge, Amulets and Talismans, s. 273).
Hubajel - według Szóstej i siódmej księgi Moj żeszowej, anioł służący w pierwszym niebie.
Hubaril - anielski posłaniec planety Saturn (zob. Malchus, The Secret Grimoire of Turiel, s. 33).
Hufaltiel - anioł trzeciego nieba. Pełni służbę w piątek, a przywoływany jest z zachodu (zob. Barrett, The Magus; de Abano, Heptameron; Shah, Occultism; Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Hufatriel - jedna z anielskich inteligencji pla nety Jowisz (zob. Malchus, The Secret Grimoire of Turiel).
Hugron Kunj a - jeden z czternastu potęż nych aniołów przywoływanych w zaklęciach magicznych (zob. M. Gaster, The Sword o f Moses).
Huha - imię Boga lub anioła wspomniane w esseńskim rękopisie Reguła Zrzeszenia (zob. Potter, The Last Years of Jesus Revealed). [Imienia tego brak w polskim tłumaczeniu Reguły Zrze szenia (zob. Tyloch, Rękopisy z Qumran nad Mo rzem Martwym), a także w angielskim tłuma czeniu T. Gastera (zob. The Dead Sea Scriptures, New York 1956) - przyp. t?um.]
Hukiel - w literaturze Hejchalot (Marie Mer kawa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Hula'il - w mitologii arabskiej, anioł stróż przywoływany podczas egzorcyzmów (zob. Hughes, [has?o] "Angels" w: A Dictionary of Is lam).
Humastraw - anioł poniedziałku przywoły wany z północy. Według legendy Humastraw przebywa w pierwszym niebie (zob. de Abano, Heptameron).
Humiel - w okultyzmie, anioł zodiakalny rządzący znakiem Koziorożca (zob. Jobes, Dic tionary of Mythology, Folklore and Symbols).
Huristar -~ Barinian
Hurmin - jedno z imion Szatana.
Hurmiz - jedna z córek -~ Lilit (zob. Talmud Szabat 151b; Thompson, Semitic Magic, s. 71).
Hurtapel - jeden z trzech aniołów Dnia Pań skiego (niedzieli); dwaj pozostali to Michał i Dardiel (zob. de Abano, Heptameron).
Husael - anioł służący w trzecim niebie (zob Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Huszmael - imię anioła znalezione na hebraj skim amulecie (kamea) mającym chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Hutriel ("bicz Boży") - jeden z siedmiu anio łów kary, utożsamiany z --~ Onielem. Hutriel przebywa w piątym obozie piekła i asystuje przy "wymierzaniu kary dziesięciu narodom" (zob. Jellinek, Bet ha-Midrasz; zob. te? New Jewish Encyclopedia, t. 1, s. 593).
Huzja - jeden z 64 aniołów strzegących sied miu sal (pałaców) nieba (zob. Pirke Hejchalot).
Huznot - duch przywoływany w egzorcy zmach wody (zob. Mathers, The Greater Key o f Solomon, s. 93).
Hyniel - jeden z aniołów sprawujących wła dzę we wtorek; także anioł służebny Wschod niego Wiatru. Hyniela przywołuje się z północy (zob. Barrett, The Magus, t. 2).
Hyperachie - w teogonii chaldejskiej, archa niołowie rządzący biegiem ciał niebieskich (zob. Aude, Chaldean Oracles o f Zoroaster).

I

Ibamiasz - jeden z 72 aniołów noszących bo skie imię Szemhameforasz.
Iblis --> Eblis
Iboriel - w literaturze Hejchalot (Maase Mer kawa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Iciriel - jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca.
Idedi - w teologii akadyjskiej, aniołowie za mieszkujący pierwsze niebo (zob. Lenormant, Chaldean Magic, s. 148).
Idrael - w literaturze Hejchalot (Maase Mer kawa), anioł strzegący piątej sali (pałacu) nieba. Idris - w tradycji koranicznej, imię patriar chy Henocha (por. hebrajska Księga Henocha). 'Ifafi - w literaturze Hejchalot (Maase Merka wa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba. Igal - jeden z 70 aniołów amuletów porodo wych.
Igeret bat Machalat - w Zoharze (Leviticus 114a) inna forma imienia --> Agrat bat Machlat. Ihiazel - jeden z 72 aniołów noszących bo skie imię Szemhameforasz.
Ij ar - talmudyczny anioł, zdaniem niektó rych badaczy przejęty, podobnie jak Michał i Gabriel, z mitologii babilońskiej (zob. Hyde, Historia Religionis Veterum Persarum).
Ij asusael - w tradycjach o Henochu, jeden z wodzów aniołów czterech pór roku.
Ikar Sof - anioł rządzący żydowskim mie siącem szwat (styczeń-luty). Zob. Schwab, Vo cabutaire de l'Angelologie.
Ilaniel - według żydowskiej legendy, anioł sprawujący pieczę nad drzewami owocowymi (--> Sofiel).
Ili-Abrat (Ilabrat) - babiloński skrzydlaty anioł, wódz posłańców boga Anu, zazwyczaj przedstawiany z laską lub różdżką w prawej dłoni. Zwany jest także Papukkal.
Im - akadyjskie imię -> Rimmona.
Imachedel - anioł wzywany przez mistrza ceremonii podczas obrzędów magicznych (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Imamiasz - w kabale, anioł chóru księstw, a właściwie były anioł tego chóru (przed upad kiem). W piekle jest opiekunem podróżników; przywołany odpowiednim zaklęciem, upoka rza lub zabija nieprzyjaciół inwokanta. Był nie gdyś jednym z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhameforasz. Reprodukcję pieczęci Imamiasza zob. w: Ambelain, La Kabbale Prati que, s. 289.
'Imiel - w literaturze Hejchalot, anioł asystu jący Metatronowi podczas odmawiania modli twy Szema (zob. hebrajska Księga Henocha).
Imriaf - anioł rządzący żydowskim miesią cem tamuz (czerwiec-lipiec). zob. Schwab, Vo cabulaire de l'Angelologie.
Imriel ("elokwencja Boża") - anielski wład ca żydowskiego miesiąca siwan (maj-czerwiec). Zob. Schwab, Vocabulaire de l'Angelologie.
Indra - w mitologii wedyjskiej, jedna z istot niebiańskich przyrównywanych do judeo chrześcijańskich aniołów (-> aditjowie).
Ingetal lub Ingetel -> Getel
In Hii - w mitologii mandajskiej, jeden z czte rech malki lub uthri (tj. aniołów) Gwiazdy Polar nej (zob. Drower, The Mandaeans of Irag and Iran).
Inias - jeden z siedmiu aniołów, których kult został oficjalnie potępiony przez synod rzymski w 745 r. Sześciu pozostałych to: Uriel, Raguel, Symiel (Semibel), Tubuel, Tubuas i Sabaok. inkuby - według Justyna Męczennika, Kle mensa i Terturliana inkuby są "aniołami, które posiadają ciało i utrzymują grzeszne stosunki z kobietami" (zob. Sinistrari, Demoniality; or In cubi and Succubi).
Inon - w The Greater Key of Solomon Mathersa, święte imię anioła, za pomocą którego inwokant może zmusić demony do ukazania się podczas Salomonowych obrzędów magicznych.
inteligencje - neoplatoński odpowiednik judeochrześcijańskch aniołów lub świętych se firot. Według większości źródeł jest ich dziesięć. W Enchiridionie papieża Leona III (Rzym, 1523) zwane są inteligencjami planetarnymi (zob. Jung, Fallen Angels in Jewish, Christian and Mo hammedan Literature).
Irel - w okultyzmie, anioł przebywający w piątym niebie. Pełni służbę we wtorek. Przy wołuje się go z zachodu.
Irouel - anioł strachu. Imię Irouela wypisywa no na amuletach noszonych przez kobiety w cią ży (zob. Schwab, Vocabulaire de 1'Angelologie).
Isfandarmend (Isfan Darmaz) - w mitologii perskiej, anioł opiekuńczy ziemi oraz władca lutego; także anioł piątego dnia każdego mie siąca. Isfandarmend jest też aniołem stróżem cnotliwych kobiet (zob. Clayton, Angelology; Hyde, Historia Religionis Veterum Persarum).
Iszliasz - jeden z aniołów rządzących Wscho dem (--> Gauril Iszliha).Itatijasz - jedno z wielu imion anioła Meta trona.Itkal - anioł czułości, przywoływany w przy padkach waśni między ludźmi (zob. Schwab, Vocabulaire de l'Angelologie).
Itmon - jedno z wielu imion anioła Metatrona.
Itot - anioł, który z pomocą innych aniołów potrafi udaremnić nikczemne knowania demo na Safatoraela (zob. Conybeare, The Testament >of Solomon).
Itra'il - w mitologii arabskiej, anioł stróż przywoływany podczas egzorcyzmów (zob. Hughes, [has?o] "Angels" w: Dictionary of Islam). Izachel 153
Ituriel ("odkrywanie Boga") - jeden z trzech sarim (książąt) świętych sefirot, służący pod roz kazami anioła Sefurirona. Imię Ituriela pojawia się w XVI-wiecznym traktacie Izaaka ha-Kohena z Sorii, gdzie słowo to oznacza "wielką, złotą ko ronę", oraz w Pardes Rimmonim Mojżesza Kordo wero. Imię spotykane także w księgach zaklęć; widnieje ono, między innymi, na pierwszym pentagramie planety Mars (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon). Milton (Raj utracony IV, 1004) przedstawił Ituriela jako cherubina (nie słusznie, powiada Gershom Sholem), któremu, wraz z Zefonem, Gabriel zleca misję odszukania kryjówki Szatana. Aniołowie znajdują "króla strasznego" w ogrodzie Edenu, "gdy ropuchy postać / Przybrawszy, przysiadł tuż przy uchu Ewy". Dopiero kiedy Ituriel trącił go włócznią, Kusiciel przybrał swą zwykłą postać. Wydarze nie to ilustruje jedna z rycin Hayleyowskiego wydania dzieł Miltona (London, 1794). Wbrew twierdzeniom niektórych badaczy (zob. West, The Names of Milton's Angels, "Studies in Philo logy", kwiecień 1950), Milton nie wymyślił imie nia Ituriel (podobnie jak imion Abdiel i Zofiel), lecz zapewne zaczerpnął je z jednego z wyżej wymienionych źródeł. Ituriel jest też jednym z czterech aniołów występujących w The State of Innocence Drydena. [W Buncie aniołów A. Fran ce'a Ituriel jest upadłym archaniołem, a w swo im ziemskim wcieleniu "ateistką i rewolucjoni stką" o imieniu Zita - przyp. tłum.]
Izaak (hebr.: śmiał się) - nazywany aniołem światłości, gdyż w chwili narodzin otaczał go nadprzyrodzony blask. Jego narodziny obwie ścił anioł Michał. Legenda o boskim pochodze niu Izaaka powołuje się także na fakt, że Ab raham był za stary, aby mieć potomstwo (por. Rdz 21, 5). "Tradycja żydowska - powiada Forlong w Encyclopedia of Religions - czyni z Izaaka anioła światłości, stworzonego przed stworzeniem świata, który następnie wcielił się w jednego z bezgrzesznych patriarchów, nad którymi śmierć nie miała żadnej władzy".
Izachel - anioł przywoływany w zaklęciach magicznych, najczęściej w modlitwie mistrza ceremonii (zob. Waite, The Book of Black Magic and of Pacts, s. 204).
Izda - anioł dbający, aby ludziom nie zabrak ło pożywienia (zob. Schwab, Vocabulaire de I'An gelologie).
Iz'iel - w literaturze Hejchalot (Maase Merka wa), anioł strzegący szóstej sali (pałacu) nieba.
Izis (Izyda) - w Raju utraconym (I, 556) Milton zalicza to egipskie bóstwo do upadłych aniołów. Fenicjanie przemianowali Izis na Astarota, któ ry w traktatach magicznych jest eks-serafinem, a obecnie wielkim księciem krain piekielnych.
Izjael - w Heptameronie de Abano oraz w The Magus Barretta, jeden z aniołów wtorku, zamie szkujący piąte niebo.
Izmael (Isma'il) - w mitologii arabskiej, anioł stróż przywoływany podczas egzorcyzmów (zob. Hughes, [hasło] "Angels" w: A Dictionary of Islam); także anioł pierwszego nieba, wódz "krowom podobnych" aniołów, opiekujących się wyznawcami Allaha (zob. Hastings, Encyc lopaedia o f Religion and Ethics, t. 4, s. 619).
Izmoli - w okultyzmie, anio? s?u?ebny Sama ksa, poniedzia?kowego w?adcy anio?ów powie trza (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus, t. 2; de Claremont, The Ancient's Book of Magic).
Izrael ("ten, który walczył z Bogiem") anioł chóru chajot, aniołów otaczających Tron Chwały, utożsamianych z cherubinami lub se rafinami. W Księdze Razjela Izrael jest szóstym aniołem tronowym. W Modlitwie Józefa, gnostyc kim apokryfie z Aleksandrii, komentowanym przez Orygenesa i Euzebiusza, czytamy: "Ja, który mówiłem do ciebie, Jakub i Izrael, jestem aniołem Bożym i wielkim duchem [archikon]". I dalej: "Ja jestem Izrael, archanioł mocy Pań skiej". W innym fragmencie tekstu, Jakub-Izrael przedstawia się jako anioł Uriel. W apokryfie tym patriarcha Jakub jest archaniołem (Izrael to jego anielskie imię), który zstąpił na ziemię i wcielił się w śmiertelnego człowieka (zob. Odeberg, 3 Enoch). O niebiańskiej istocie zwa nej Izrael wspominają mistycy żydowscy z VII -XI w.; anioł ten "zwołuje zastępy aniołów, aby śpiewały chwałę Pana". Filon utożsamia Izraela z Logosem. U Ginzberga (The Legends o f the Jews, t. 5, s. 307) Izrael to "Jakub na Tronie Chwały" (zob. hebrajska Księga Henocha; Księga Razjela). W mitologii arabskiej, jako Azrael, jest on jed nym z czterech aniołów, które pojawią się na ziemi, kiedy po raz pierwszy zabrzmi trąba Są du Ostatecznego (trzej pozostali to Michał, Ga briel i Izrafel). Według Koranu trąba zabrzmi trzykrotnie (raz na czterdzieści lat lub czter dzieści dni), za trzecim razem obwieszczając zmartwychwstanie. Wówczas z rozkazu Allaha "wyschłe i zgniłe kości oraz rozproszone człon ki wszystkich ludzi, aż do ostatniego włosa, zo staną zawezwane na Sąd Ostateczny" (zob. Sa le, Preliminary Discourse, w: The Koran, s. 59).
Izrafel (Israfel, Israfil, Isrefel, Sarafiel) - w mi tologii arabskiej "płonący", anioł pieśni i zmar twychwstania, który zadmie w trąbę w dniu Są du Ostatecznego. Opisywany jest jako anioł o czterech skrzydłach; "kiedy jego stopy znajdu ją się pod siódmą ziemią, czołem sięga kolumn boskiego tronu". Ponadto "trzy razy dziennie i trzykrotnie w ciągu nocy zagląda do piekła, a widok ów napełnia go takim smutkiem, że gdyby nie interwencja Allaha, jego łzy zatopiły by ziemię". Według legendy Izrafel przez trzy lata towarzyszył Mahometowi, przygotowując go do działalności prorockiej (później Izrafela zastąpił Gabriel); zob. Shorter Encyclopaedia of Is lam. Inna legenda opowiada o tym, jak Izrafel, Gabriel, Michał i Azrael zostali rozesłani przez Allaha na cztery strony świata po siedem garści prochu ziemi, z którego miał zostać ulepiony Adam; polecenie Allaha zdołał wypełnić tylko Azrael, anioł śmierci (por. Rdz 2, 7, gdzie "Bóg ulepił człowieka z prochu ziemi"; zob. też Ginz berg, The Legends o f the Jews, t. 1, s. 55, gdzie Adam miał zostać stworzony z "garstki prochu ziemi wziętej z miejsca, gdzie z czasem miał sta nąć jerozolimski ołtarz pojednania"). Izrafel jest też jednym z czterech aniołów, które mają spło nąć w kosmicznej pożodze (wspomina o tym Koran), jaka ogarnie wszechświat, gdy zabrzmi trzecia i ostatnia trąba. Istnieje jednak silnie za korzenione w tradycji przekonanie, że Allah ich wskrzesi, tak jak wskrzesił niższe rangą duchy (np. Rahaba); zob. Hastings, Encyclopaedia o f Re ligion and Ethics, t. 4, s. 615. Należy jednak zwró cić uwagę, że w Koranie Izrafel nie został wy mieniony z imienia. A zatem E.A. Poe niesłusznie powołuje się na tę księgę w przypisie do wiersza Izra fel (autor niniejszego słownika po święcił tej kwestii osobny artykuł). Izrafel jest też bohaterem satyry C.E.S. Wooda Heavenly Dis course. Litografię Hugona Steiner-Praga przed stawiającą Izrafela zob. w: The Poems of Edgar Allan Poe, s. 146 (wyd. Limited Editions Club) Biografia Poego, pióra Herveya Allena, nosi ty tuł Isra fel. Zob. wiersz Edwina Markhama Our Isra fel.

 

J

Jaasriel - w żydowskiej legendzie, anioł "dzierżący 70 świętych ołówków", którymi sta le od nowa wypisuje na glinianych skorupach niewysłowione imię Boga (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 3, s. 99).
Jabaszael - jeden z siedmiu aniołów sprawu jących władzę nad Ziemią. Imię pochodzi od hebr. jabbasza - stały ląd (zob. Ginzberg, The Legends o f the Jews, t. 1, s. 10). Jabaszaela wspo mina także Schwab w Vocabulaire de l'Angelo logie. Imiona wszystkich siedmiu aniołów wła dających Ziemią podano w haśle --> aniołowie Ziemi.
Jabiel - zły anioł przywoływany w zaklę ciach magicznych, mających poróżnić małżon ków (zob. M. Gaster, The Sword o f Moses).
Jabniel ("Jehowa buduje") - jeden z aniołów władających trzecim niebem (zob. Szósta i siód ma księga Mojżeszowa).
Jachniel - jeden z licznych aniołów strzegą cych bram Południowego Wiatru (zob. Ozar Mi draschim, t. 2, s. 316).
Jadachiel - anioł, którego imię widnieje na piątym pentagramie Księżyca (zob. Mathers, The Greater Key o f Solomon, s. 80). "Ustanowiony nad zniszczeniem i stratą [...], może zostać wezwany przeciwko wszelakim zjawom nocnym, a także pomóc w przywołaniu z Hadesu dusz umarłych".
Jadara - wraz z duchem o imieniu Szaltiel Jadara rządzi znakiem Panny.
Jadiel (jadael) - w The Sword of Moses M. Ga stera, anioł asystujący inwokantowi podczas ob rzędów magicznych. W Ozar Midrashim (t. 2, s. 316), Jadiel jest jednym z licznych aniołów strzegących bram Północnego Wiatru. O Jadie lu wspomina także Schwab w Vocabulaire de I'Angelologie.
Jael (Joel) - jeden z dwóch cherubinów, któ rych wizerunki umieszczono na przebłagalni Ar ki Przymierza (drugim był Zaral). W okultyzmie Jael jest aniołem zodiaku rządzącym znakiem Wagi oraz aniołem tronowym przywoływanym podczas obrzędów magicznych odprawianych na zakończenie szabatu (zob. Trachtenberg, Je wish Magic and Superstition, s. 102).
Jaeo - anioł przywoływany podczas egzorcy zmów demonów (zob. Conybeare, The Testa ment of Solomon; Butler, Ritual Magic). jaeo mo że, przy pomocy innych aniołów, udaremnić nikczemne knowania demona Safatoraela.
Jahadriel - według Zoharu, jedne z trojga "ust" stworzonych w wigilię pierwszego sza batu. Jahadriel jest "ustami studni"; pozostały mi "ustami" są "usta osła" (Kadriel) i "usta Pa na".
Jahala - jeden z licznych aniołów strzegą cych bram Zachodniego Wiatru (zob. Ozar Mi drashim, t. 2, s. 316).
Jahanak Raba - jeden z licznych aniołów strzegących bram Wschodniego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Jahel (Jael) - imię anioła zapisane na czwar tym pentagramie Księżyca (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon). Jahel jest także jednym z piętnastu aniołów tronowych wymienionych w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszowej. W kabale Jahel jest archaniołem opiekującym się filozo fami oraz tymi, którzy pragną wyzbyć się ziem skich trosk. Jest także jednym z 72 aniołów no szących boskie imię Szemhameforasz (zob. Am belain, La Kabbale Pratique, s. 294).
Jahmel - anioł władający powietrzem (zob. Księga Razjela).
Jaho (Jehowa) - imię ducha, które wypowie dział Mojżesz w obecności faraona Necho, powo dując natychmiastową śmierć egipskiego władcy (zob. Klemens Aleksandryjski, Kobierce V).
Jahoel (Jehuel, Jaoel, Jehoel, Szemuel, Kemuel, Metatron) - anielski pośrednik o niewysło wionym imieniu oraz jeden z książąt Bożej obec ności. W żydowskiej legendzie Jahoel jest "anio łem, który trzyma w ryzach Lewiatana" (por. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 46). Jest także wodzem chóru serafinów (jakkolwiek wię kszość źródeł funkcję tę przypisuje Serafielowi). W Apokalipsie Abrahama Jahoel (Metatron-Jaho el) jest niebiańskiem kapelmistrzem, "śpiewa kiem wiekuistego [...] i niebiańskiego Syna Człowieczego", towarzyszącym Abrahamowi podczas jego pobytu w niebie i objaśniającym mu bieg ludzkiej historii (por. Goetschel, Kabała, s. 12). Gershom Scholem przypuszcza, że Jahoel to pierwotne imię Metatrona (zob. Jewish Gno sticism, Merkabah Mysticism and Talmudic Tradi tion). W kabalistycznej Berit Menucha 57a, Jaoel (Jahoel) jest aniołem ognia. King (The Gnostics and Their Remains, s. 15) podaje listę podwład nych Jahoela; są to: Serafiel, Gabriel, Nuriel, Te mael, Szimszael, Hadarniel i Sarmiel.
Jahramiel - w okultyzmie, potężny anioł. W Vocabulaire de l'Angelologie Schwaba anioł ten nosi imię Jofi El ("piękno Boże"). Jahramiela wspomina także XVII-wieczny alchemik Robert Fludd w dziele Cosmology of the Macrocosmos.
Jahriel (Jehra, Jarheil, Zachariel; hebr. jera księżyc) - anioł sprawujący władzę nad Księ życem (zob. Levi, The History of Magic, s. 147; Trachtenberg, Jewish Magic and Superstition, s. 261).
Jahsijasz - jedno z wielu imion anioła Meta trona.
Jakfiel - anioł Księżyca (zob. Schwab, Voca bulaire de l'Angelologie).
Jakriel - anioł strzegący siódmego nieba (zob. Ozar Midrashim I, 119).
Jakroun - anioł w mitologii mandajskiej (zob. Pognon, Inscriptions Mandai'tes des Coupes de Khouabir).
Jaks - anioł potrafiący wywieść w pole de mona wywołującego bóle żołądka, Roeleda, oraz demona zawiści (zob. Conybeare, The Te stament o f Solomon).
Jalda Bahut (Jaldabaot, "dziecko chaosu") w gnostycyzmie ofickim, jeden z siedmiu ar chontów, znany także jako Ariel. Jalda Bahut jest demiurgiem i w hierarchii niebiańskiej zaj muje miejsce zaraz po "Nieznanym Ojcu" (zob. New Jewish Encyclopedia, t. 1, s. 595).
Jaldabaot (Jadalbaot, Ildabaot) - pierwszy ar chont ciemności. W żydowskiej kabale i w trady cjach gnostyckich Jaldabaot jest demiurgiem zaj mującym w hierarchii niebiańskiej następne miejsce po "Nieznanym Ojcu". W mitologii fe nickiej Jaldabaot jest jednym z siedmiu elohim, stwórców widzialnego wszechświata. W gnosty cyzmie ofickim, Jaldabaot stworzył siedmiu elo him (aniołów) "na swój obraz i podobieństwo"; byli to: Jao, Sabaot, Adonaj, Eloi, Astafajos, Ou rajos oraz matka Jaldabaota (!) - Achamot. Ory genes, który także wspomina Jaldabaota, jako jednego z siedmiu, czy też jako stwórcę siedmiu elohim, powiada, że jest to "drugie imię Micha ła". W etiopskiej Księdze Henocha Jaldabaot jest utożsamiony z Samaelem, upadłym aniołem, niegdyś najwyższym hierarchą chóru tronów. Jalkoajul - anioł jedenastej godziny nocy, służący pod Dardarielem (zob. Waite, The Leme geton, s. 70).
Jaluha - w gnostyckim Dialogu Zbawiciela Ja luha jest "tym, który przyjmuje Sabaota Adama sa". Grzesznikom, którzy zostali skazani na po tępienie lub oczyszczenie z zarzutów, Jaluha po daje czarę niepamięci, aby dusza "napiła się z niej i zapomniała o wszystkim, przez co prze szła" (zob. Legge, Forerunners and Rivals of Chri stianity, t. 10, s. 187).
Jamariel - anioł dziewiątej godziny nocy, słu żący pod Nakorielem.
Jamenton - w kabale, anioł przywoływany w błogosławieństwie soli (zob. Grimorium Ve rum).
Jamet - anioł wspominany w pismach okulty stycznych i apokryficznych. Jamet jest jedynym dobrym duchem zdolnym udaremnić nikczem ne knowania demona morza, Kunospastona (zob. Odeberg, 3 Enoch; Conybeare, The Testa ment of Solomon; Shah, The Secret Lore of Magic). ]anaks - poniedziałkowy anioł pierwszego nieba, przywoływany ze wschodu (zob. Barrett, The Magus, t. 2, s. 118).
Jan Chrzciciel - zapowiedziany jako anioł w Księdze Wyjścia 23, 20: "Oto Ja posyłam anioła przed tobą, aby cię strzegł w czasie twojej drogi i doprowadził cię do miejsca, które ci wy znaczyłem" (por. Ml 3, 1; Mt 11, 10). W Zoharze (Wajehi 232a), rabi ]uda powiada: "Anioł ten, ów zbawiciel świata, raz jest mężem, a innym razem niewiastą. Kiedy darzy świat dobrodziej stwem, jest mężczyzną, jak mąż, który daje szczęście kobiecie. Kiedy jednak sprowadza na świat karę, jest niczym kobieta, brzemienny nie jako sądem i wyrokiem" (> Metatron, Szechina, Eliasz). "Na prawosławnych ikonach zawsze jest on [Jan Chrzciciel] przedstawiany ze skrzydłami, będącymi symbolem spełnianej przezeń roli zwiastuna [tj. anioła], który ma przygotować drogę Chrystusowi" (zob. Gales, The Christian Lore of Angels).
Janiel - anioł piątego nieba, pełniący służbę we wtorek; jeden z poddanych Wschodniego Wiatru (zob. Barrett, The Magus, t. 2).
Jao (Wielki Jao) - pierwszy z siedmiu archon tów tworzących gnostycką Hebdomadę przed wiecznych mocy niebiańskich (zob. Pistis Sofia). Według Doressego (The Secret Books of the Egyp tians Gnostics) Wielki Jao jest demiurgiem i władcą siedmiu niebios. W hebrajskiej Księdze Henocha pomocnikiem Jao, Małym Jao, jest anioł Metatron (> jeu).
Jaoel (Jaho, Jehoel, Jahoel) - anioł utożsa miany z Metatronem (Jaoel to także pierwsze imię Metatrona). W Testamencie Abrahama Jaoel uczy patriarchę Tory oraz pełni funkcję prze wodnika patriarchy podczas jego podróży po ziemi i ruebie. [Według innych źródeł aniołem tym był Michał (zob. Rubinkiewicz, Wprowadze nie do apokryfów Starego Testamentu, s. 54, 97) - przyp. tłum.] W Apokalipsie Abrahama Jaoel, pełniący funkcję anioła stróża patriarchy, po wiada: "Zowią mnie Jaoel [...] moc zamieszkała we mnie za sprawą Niewysłowionego Imienia" (por. Goetschel, Kabała, s. 12). Jako Jehoel, pełni on funkcję niebiańskiego kapelmistrza.
Jaot - w Testamencie Salomona, jeden z sied miu archaniołów. Mocą imienia Jaota można pokonać demona wywołującego skręt kiszek, Kurtiela (zob. Shah, The Secret Lore of Magic).
Jarasziel - jeden z licznych aniołów strzegą cych bram Wschodniego Wiatru (zob. Ozar Mi drashim, t. 2, s. 316).
Jariel - anioł Bożego oblicza lub Bożej obec ności. Inna forma imion Suriel, Sariel i Razjel. Jaron - w The Greater Key o f Solomon Mather sa, serafin lub cherubin wzywany w błogosła wieństwie soli. Conybeare, The Testament of Solomon). Prawdo podobnie jest to inna forma imienia > Jaeo
Jebemel - jeden z 72 aniołów rządzących znakami zodiaku (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah).
Jecer ha-Ra (Jecer Ra, "zły popęd") - uoso bienie złych skłonności w człowieku. W tradycji rabinackiej, Jecer ha-Ra to sam Szatan. Zdaniem żydowskiego mędrca żyjącego w III w., rabiego Szymona ben Lakisza, "Jecer Ra, Szatan i anioł śmierci są jednym i tym samym" (zob. Universal Jewish Encyclopedia, t. 1, s. 303).
Jasziel - imię anioła zapisane na pierwszym pentagramie Księżyca (zob. Mathers, The Grea ter Key o f Solomon).
Jawan (Grecja) - anioł stróż oraz anioł opie kuńczy Grecji. Według pewnej żydowskiej le gendy Jawan sprawuje opiekę także nad Izrae lem, jednak tradycja funkcję opiekuna narodu wybranego powierza Michałowi (zob. Ginz berg, The Legends o f the Jews, t. 4, s. 434).
Jazar - duch (geniusz), który "rozbudza mi łość". Według Apoloniusza z Tiany (Nucteme ron) Jazar jest także jednym z duchów godziny siódmej.
Jazeriel (Jareriel) - jeden z 28 aniołów wła dających 28 pałacami Księżyca.
Jazroun - anioł w mitologii mandajskiej (zob. Pognon, Inscriptions Mandai'tes des Coupes de Khouabir).
Jealo - anioł przywoływany podczas egzorcy zmów demonów (zob. Butler, Ritual Magic, s. 32;
Jechoel - anioł zodiaku, towarzysz Jebemela.
Jedideron - personifikacja szóstej spośród dziesięciu świętych sefirot. Jak twierdzi Izaak ha-Kohen z Sorii, "według mniej wiarygodnych źródeł" aniołem tym jest Rafał, Michał, Pehel lub Cefon.
Jedidiel - anioł przywoływany w zaklęciach magicznych (zob. Schwab, Vocabulaire de l'Ange Iologie).
Jedutun ("wychwalający" lub "sąd") - w ka bale, wódz wieczornych chórów niebios. Jako "mistrz wycia" dowodzi miriadami aniołów śpiewającymi chwałę Pana u schyłku każdego dnia. Psalmy 39, 62 i 77 są przypisane "kierow nikowi chóru, Jedutunowi". Tutaj niewątpliwie jest to imię śmiertelnika (wybitnego lewity, któ ry za czasów Dawida sprawował nadzór nad instrumentami muzycznymi i wykonywaniem utworów muzycznych w świątyni); wszelako w średniowieczu autorzy Zoharu uczynili z Je dutuna anioła i powierzyli mu w niebie obo wiązki analogiczne do tych, które niegdyś wy pełniał na ziemi (> Asaf, Heman).
Jefefiasz (Jefefijasz, Jofiel) - anielski książę Tory. Według legendy Jefefiasz wprowadził Mojżesza w arkana kabały. W aramejskich za klęciach magicznych Jefefiasz jest jednym z sze ściu (lub siedmiu) archaniołów. W mandaizmie nosi on imię Ifin Jufafin, natomiast w Apokalipsie Mojżesza występuje pod imieniem Dina. Jefe fiasz bywa utożsamiany z Metatronem (zob. Drower, The Cannonical Prayerbook of the Man daeans, s. 84; Ginzberg, The Legends o f the Jews, t. 3, s. 114; t. 6, s. 47).
Jefiel - imię anioła wypisywane na oriental nych amuletach mających chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Jehemiel - imię anioła wypisywane na orien talnych amuletach mających chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Jehoel - jedno z wielu imion anioła Metatro na; > Jahoel.
Jehowa-Anioł - w Panegiryku ku czci Oryge nesa autorstwa św. Grzegorza Cudotwórcy, określenie anioła Pańskiego, o którym mówi Księga Rodzaju 48, 16.
Jehowa Wehajasz - jedno z wielu imion anioła Metatrona.
Jehudiam - w Zoharze (Exodus 129a), Jehu diam jest aniołem, "który spisuje uczynki spra wiedliwych". Ponadto, "dzierży 70 kluczy do wszystkich skarbców Pana".
Jehudiasz (Jehudiam) - w Zoharze, jeden z głównych posłańców anielskich. Zstępuje z niebios wraz z orszakiem aniołów, aby od dzielić duszę od ciała umierającego lub właśnie zmarłego człowieka. Jest dobroczynnym anio łem śmierci (> Jahriel, Michał).
Jehudiel - władca obrotów sfer niebieskich (> Metatron). Jehudiel bywa także wymienia ny jako jeden z siedmiu archaniołów (-> Sa latiel).
Jehujasz - anioł chóru tronów lub potęg, opiekun książąt, jeden z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhameforasz. Reprodukcję pie częci Jehujasza zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 273.
Jejajel - anioł przyszłości, pełniący tę funkcję wspólnie z -> Tejajelem. Jejajel jest także jed nym z 72 aniołów noszących boskie imię Szem hameforasz.
Jejlael - jeden z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhameforasz.
Jekahel - w kabale, jeden z duchów Merku rego. Imię Jekahela widrueje na pierwszym pen tagramie tej planety.
Jekon (Jikon, "podżegacz") - w etiopskiej Księdze Henocha, herszt upadłych aniołów. Z po mocą > Asbiela zwiódł synów Bożych (tj. in nych aniołów), kusząc ich widokiem pięknych córek ludzkich; z tymi to kobietami synowie Boży utrzymywali następnie grzeszne stosunki cielesne (zob. Bamberger, Fallen Angels).
Jekusjel - w Pirke Hejchalot, Jekusjel jest anio łem strzegącym jednej z sal (pałaców) pierwsze go nieba.
Jekutiel - anioł amuletu, przywoływany przez kobiety w czasie porodu (zob. Schwab, Vocabulaire de l'Angelologie). W Pirke Rabi Eliezer czytamy, że Mojżeszowi nadano imię Jekutiel, ponieważ "z wyglądu przypominał anioła". Jelahiasz - pierwotnie anioł chóru cnót; opie kuje się sędziami i wydaje wyroki w procesach sądowych. Jest także jednym z 72 aniołów no szących boskie imię Szemhameforasz. Jego aniołem pokrewnym jest Sentacer (-> Ambela in, La Kabbale Pratique).
Jeliel - serafin, którego imię jest wyryte na Drzewie Życia w świecie jecira (formowania). W kabale, Jeliel jest księciem niebiańskim i władcą Turcji. Sprawuje władzę nad przezna czeniem królów i wysokich urzędników dwor skich, a także zapewnia palmę zwycięstwa tym, którzy zostali niesprawiedliwie lub podstępnie zaatakowani. Jest aniołem, który rozbudza na miętność kobiet i mężczyzn, oraz aniołem wier ności małżeńskiej. W Ozar Midrashim (t. 2, s. 316) Jeliei jest jednym z licznych aniołów strzegących bram Południowego Wiatru. Jeden z 72 aniołów noszących boskie imię Szamha meforasz. Reprodukcję pieczęci Jeliela zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 260.
Jeou - w tradycji gnostyckiej, potężna istota niebiańska, która uwięziła Jaldabaota w sferze losu. Jeou pozbawił boga Jaldabaota wszelkiej władzy i przekazał ją jego synowi, Ibraotowi (Sa baotowi). Zob. Doresse, The Secret Books of the Egyptians Gnostics, s. 176.
Jerachmiel - w kabale, jeden z siedmiu anio łów rządzących Ziemią. "Aniołowie ci - po wiada Budge (Amulets and Talismans) - utoż samiani są z siedmioma planetami Babilończy ków". Sześcioma pozostałymi aniołami Ziemi są Uriel, Rafał, Raguel, Michał, Suriel i Gabriel. Jerahlem - anioł przywoływany podczas ob rzędów magicznych (zob. Mathers, The Greater Key o f Solomon).
Jeratel (Terater) - anioł chóru panowań; > Teratel (zob. Barrett, The Magus, t. 2).
Jerazol - anioł siły wspominany w dziełach kabalistycznych, przywoływany podczas ob rzędów magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Jeremiel ("miłosierdzie Boga" lub "ten, które go podnosi Bóg" ) - w etiopskiej Ks iędze He nocha i Czwartej Księdze Ezdrasza Jeremiel zo stał utożsamiony z Remielem oraz Urielem. Według najwcześniejszych znanych źródeł jest jednym z siedmiu archaniołów. Opisywa ny jest jako "władca dusz oczekujących zmar twychwstania" (zob. Goodspeed, Modern Apo crypha). W Czwartej Księdze Ezdrasza 4, 36, Je remiel jest archaniołem, natomiast w The Masque o f Angels, jednoaktowej operze wysta wionej w lutym 1966 roku w kościele św. Je rzego w Nowym Jorku - aniołem należącym do chóru księstw.
Jereskue (Jeruskue) - według de Abano (Hep tameron), przywoływany z zachodu anioł środy, przebywający w trzecim niebie; według Barret ta (The Magus, t. 2), Jereskue jest mieszkańcem drugiego nieba (a zatem możliwe, że także przywoływać go należy z kierunku innego niż zachodni).
Jerimiel (Hierimiel) - jedna z form imienia -> jeremiel.
Jeruel - jeden z 70 aniołów amuletów poro dowych.
Jerujel - według Izaaka ha-Kohena, trzecia spośród dziesięciu świętych sefirot.
Jesaja - jedno z wielu imion anioła Metatro na.
Jesod Qesodiel, "fundament") - w kabale, dziewiąta spośród dziesięciu świętych sefirot. Według legendy imieniem tym posłużył się Moj żesz, sprowadzając plagę śmierci na "wszystko pierworodne w ziemi egipskiej od człowieka aż do bydła".
Jeszaj asz - jedno z wielu imion anioła Meta trona.
Jeszamiel - w legendach żydowskich, anioł zodiaku rządzący znakiem Wagi.
Jetrel - w tradycjach o Henochu, jeden z dwu stu upadłych aniołów.
Jetukiel - w tradycji okultystycznej, anioł wzywany przez kobiety w czasie porodu. We dług niektórych źródeł, jest to pierwotne imię Mojżesza (zob. Schwab, Vocabulaire de I'Angelo logie).
Jeu - w tekstach gnostyckich, zwłaszcza w Pistis Sofia, Jeu jest potężnym aniołem, "nad zorcą światła, zarządcą kosmosu" . Jest jednym z trzech mocarzy niebiańskich, zajmujących miejsce po prawej stronie Boga, w odróżnieniu od Propatora, który znajduje się po stronie le wej (zob. pisma Walentyna).
Jewanael - w tradycjach o Mojżeszu, jeden z siedmiu książąt, którzy stale przebywają przed obliczem Boga i którzy noszą duchowe imiona planet (zob. Cornelius Agrippa, Three Books of >ccult Philosophy, t. 3).
Jezodot - w literaturze rabinackiej, anioł, któ ry czerpie wiedzę i mądrość bezpośrednio od Boga, a następnie przekazuje je ludziom. Jest "dziesiątym aniołem chóru elohim" (zob. Spen ce, An Encyclopaedia of OccuItism, s. 238). Cor nelius Agrippa (Three Books of Occult Philosophy) powiada o Jezodocie, że spływa nań łaska dzie siątej spośród boskich istot (tj. elohim).
Jezriel - jeden z 70 aniołów amuletów poro dowych.
Jezubilin - według Grimorium Verum, "świę ty anioł Boga" przywoływany podczas obrzę dów gnostyckich. Imię to jest inną formą imie nia Serabilin.
Jezus - przez Filona, Justyna Męczennika i in nych pisarzy starochrześcijańskich określany ja ko "naczelny anioł" lub archanioł; utożsamiany także z Logosem, czyli Słowem, i jako taki uwa żany za jednego z trzech aniołów, którzy ukazali się Abrahamowi pod dębami Mamre (zob. Co nybeare, Myth, Magic, and Morals, s. 226).
Jizrael ("księstwo i moc") - w Zoharze (Waji szla 171 a), Jizrael jest jedną z form imienia Izrael.
Jizriel X ("księstwo") - w The Sword of Mo ses M. Gastera, jeden z czternastu aniołów przy woływanych podczas obrzędów magicznych; także jedno z niewysłowionych imion Boga.
Jlrng - anioł wspomniany w Księdze Razjela; także jedno z nomina barbara.
Jobel- w tradycji gnostyckiej, jedna z dwu nastu mocy niebiańskich zrodzonych z boga Jal dabaota (zob. Doresse, The Secret Books o f Egyp tians Gnostics).
Joel (jael, Jehoel, Jahoel, Jah-el) - w apokry ficznym Życiu Adama i Ewy, Joel jest archanio łem, który na polecenie Pana wydzielił siedem części ziemskiego raju jako miejsce zamieszka nia pierwszych rodziców (por. bogomilski apo kryf Słowo o Adamie i Ewie, w: Siedem niebios i ziemia, s. 47). Według legendy Joel był także aniołem, który polecił Adamowi, aby nazwałwszystkie stworzenia (por. Rdz 2, 19-20, gdzie to Bóg obarcza Adama tym zadaniem). Joel (lub Jahoel) to również pierwsze z imion anioła Metatrona. W The Testament of Solomon Cony beare'a, żeński demon o imieniu Onoskelis, przesłuchiwana przez Salomona, wyznaje, że niegdyś była podwładną Joela.
Joelet - w Testamencie Salomona, anioł przy woływany podczas obrzędów egzorcyzmo wania demonów (zob. Butler, Ritual Magic). Z pomocą innych aniołów Joelet rnoże popsuć szyki demonowi o imieniu Safatorael.
Jofiel (Joufiel, Zofiel, Jefefiasz) - według opo wieści hagadycznej z pierwszych wieków, anielski doradca Sema, książę Tory (zob. Scho lem, jewish Gnosticism, Merkabah Mysticism, and Talmudic Tradition; C.E. Clement, Angels in Art). W Zoharze Jofiel jest wysokim dostojnikiem nie biańskim, wodzem 53 legionów niższych rangą duchów, odpowiedzialnym za czytanie Tory podczas szabatu. [Jest także (wraz z Cidkielem) pomocnikiem Michała, kiedy ten podczas bitwy pełni funkcję "chorążego" pierwszej chorągwi (zob. Opowieści Zoharu, s. 158) - przyp. tłum.] Według Corneliusa Agrippy Jofiel był władcą Saturna, pełniąc tę funkcję na zmianę z Zafchie lem (Zafkielem). Z kolei Paracelsus uważał jo fiela za inteligencję planety Jowisz (zob. Chri stian, The History and Practice of Magic, t. 1, s. 318). W kabale Jofiel jest duchem jowisza (kiedy planeta ta wchodzi w znak Ryb i Strzelca) oraz aniołem wzywanym w zaklęciach magicznych. Według de Blesa (How to Distinguish Saints in Art) Jofiel był aniołem, który wygnał Adama i Ew> z Edenu (por. Gales, The Christian Lore of Angels). Jak czytamy w Fallen Angels Bam bergera, "Jofielowi musi się kłaniać nawet król mazikin, Kafzefoni".
Jofiel Mitron X - anioł wspomniany w The Sword of Moses M. Gastera.
Jofim (Jofafin) - anioł w mitologii mandaj skiej (zob. Brandt, Die Mandaische Religion, s. 26, 198; [hasło] "Angelology" w: New Jewish Encyc lopedia).
Johiel - anioł raju (za aniołów raju uważa się także Szamsziela, Zefona, Zotiela, Michała i Ga briela). Istnieją jednakże dwa raje: niebiański i ziemski (Eden).
Jomael (Jomiel) - w hebrajskiej Księdze Heno cha, anielski książę siódmego nieba; także anioł przyzywany w syryjskich zaklęciach magicz nych (zob. Księga Opieki).
Jomjael ("dzień Boży") - jeden z upadłych aniołów, strącony z niebios wraz z Szemhaza jem, Szatanem i innymi (zob. etiopska Księga Henocha).
Jomuel - anioł, który przed Potopem utrzy mywał grzeszne stosunki z córkami ludzkimi (zob. Schwab, Vocabulaire de 1'Angelologie). Tak więc, Jomuela należy zaliczyć do aniołów upad łych.
Jonel - w Ozar Midrashim (t. 2, s. 316), Jonel jest jednym z licznych aniołów strzegących bram Północnego Wiatru.
Joniel - w tradycjach o Salomonie, jeden z dwóch książąt władających kosmosem (dru gim jest Sefoniel). Joniela można przywołać, wypowiadając właściwe imiona i zaklęcia magiczne.
Joszamin (juszamin, jusamin) - w mandai zmie, duch płodności zamieszkujący źródła światłości. Joszamin jest jednym z trzech naj wyższych uthri, tj. aniołów; > Samandiriel (zob. Rudolph, Gnoza, s. 313).
Jot - tajemne imię Boga, które "Jakubowi wy jawił anioł, zmagając się z nim pamiętnej nocy w Penuel, i dzięki któremu Jakub został urato wany z rąk swego brata Ezawa" (zob. Malchus, The Secret Grimoire of Turiel; Waite, The Book of Black Magic and of Pacts).
Joustriel - anioł szóstej godziny dnia, służą cy pod Samilem (zob. Waite, The Lemegeton).
Jowisz - w Raju utraconym (I, 599) upadły anioł. Jego pierwowzorem jest grecki władca niebios, Zeus, oraz rzymski Jupiter, czyli wisz. fael), Hagiel i Noguel.
Jozata (Josta) - anioł przywoływany pod czas Salomonowych obrzędów magicznych, w zaklęciu Uriela. Jozata to także jedno z czte rech słów wypowiedzianych "osobiście" przez Boga do Mojżesza; trzy pozostałe to: Ablati, Agla i Kaila (zob. Grimorium Verum).
Jozefel -> Asfa'elJukar - w The Greater Key of Solomon Mather sa, "książę naznaczony nad wszys.tkimi anioła mi i wszystkimi cesarzami".
Junier - były książę chóru aniołów (zob. Ga rinet, Histoire de la Magie en France; De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 85).
Jura - w mandaizmie, duch światła i de szczu, zwany "wielkim mistycznym Jurą" (zob. Drower, The Cannonical Prayerbook of the Man daeans, s. 304).
Jurabatres (Eurabatres) - w The Hierarchy of the Blessed Angels Heywooda, anioł sprawujący władzę nad planetą Wenus. Inni aniołowie peł niący tę funkcję to: Anael, Chasdiel, Rafał (Ra
Jurba (Jourba) - w mandaizmie, geniusz zła, wódz mocy ciemności, służący jednak siłom światłośei (zob. Drower, The Mandaeans o f Iraq and Iran).
Jurkemi (Jorkami, Baradiel) - anioł gradu. W legendzie żydowskiej, Jurkemi zapropono wał, że ugasi ogień trawiący trzech młodzian ków, jednak Gabriel nie zgodził się, uznając, że zadanie to przerasta możliwości Jurkemiego (zob. Sefer Jecira; Midrasz Tehilim; Talmud Pesa chim 118a; Cohen, Talmud, s. 77; Unterman, En cyklopedia tradycji i legend żydowskich, s. 55). Juwart - niegdyś książę chóru aniołów, obec nie służy w piekle. Wspomina o nim Michaelis w Admirable History of the Possession and Con version of a Penitent Woman.
Juzguarin - anioł rządzący dziesiątą godziną nocy. Juzguarin ma pod sobą dziesięciu anio łów służebnych oraz setkę niższych rangą anio łów (zob. Waite, T'he Book of Ceremonial Magic, s. 70).

 

K

Kabchiel - anioł w mitologii mandajskiej (zob. Pognon, Inscriptions Mandai'tes des Coupes de Khouabir).
Kabiel - jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca.
kabirowie - w mitologii fenickiej, siedmiu stwórców świata (przyrównywanych do sied miu aniołów Bożej obecności, o których mówi tradycja gnostycka i rabinacka).
Kabniel - w kabale, anioł przywoływany w zaklęciach przeciw głupocie (zob. Botarel, Majan ha-Chochma).
Kabriel (Kabrael) - anioł rządzący znakiem Wodnika; także jeden z sześciu aniołów nazna czonych nad czterema stronami nieba (zob. Księga Razjela; Heywood, The Hierarchy of the Blessed Angels).
Kabsziel - w mistycyzmie żydowskim, anioł, który - jeśli inwokant zyska jego przychyl ność - może udzielić licznych łask i obdarzyć potęgą. Imię Kabsziela wypisywano na amule tach magicznych (zob. Trachtenberg, Jewish Ma gic and Superstition).
Kacfiel - anielski książę miecza oraz strażnik szóstego nieba. Według legendy, miecz Kacfiela miota błyskawice (zob. Ozar Midrashim, t. 1, s. 118; por. Opowieści Zoharu II, s. 198). Kacmiel - jeden z aniołów strzegących szó stego nieba (zob. Pirke Hejchalot)
Kadal - jeden z 70 aniołów amuletów poro dowych.
Kadasziel - jeden z licznych aniołów strze gących bram Południowego Wiatru (zob. Ozar Mid>ashim, t. 2, s. 317).
Kadi(el) - piątkowy anioł służący w trzecim niebie, przywoływany z zachodu (zob. Barrett, The Magus, t. 2; de Abano, Heptameron).
Kadir-Rahman ("moc miłosierdzia") - w re ligii Jezydów, jeden z siedmiu archaniołów przywoływanych w modlitwach magicznych. Imiona wszystkich siedmiu "mocy miłosier dzia" podano w Apendyksie.
Kadkadael - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący szóstej sali (pałacu) nieba.
Kadmiel ("przed Bogiem") - jeden z 70 anio łów wzywanych podczas porodu (zob. Księga RazjeIa).
Kadosz - w literaturze Hejchalot (Maase Mer kawa), anioł strzegący czwartej sali (pałacu) nie ba; także anioł przywoływany podczas obrzę dów magicznych, zwłaszcza w zaklęciu atra mentu i kolorów (zob. Mathers, The Greater Key o f Solomon).
Kadriel - w Zoharze (Balak 201b), jedne z troj ga "ust" stworzonych przez Boga u początków Stworzenia. Innymi "ustami" stworzonymi w tym samym czasie był anioł Jahadriel. Określenie to prawdopodobnie oznacza wypowiedź proroczą. W tym kontekście, wyrażenie "po czątki Stworzenia" oznaczałoby wigilię pierw szego szabatu.
Kadulech - przenajświętszy anioł przyzywa ny w zaklęciu miecza (zob. Grimorium Verum).
Kael - anioł reprezentujący lub sprawujący władzę nad znakiem Raka (zob. Waite, The Le megeton).
Kafcjel (Kafsjel, Kasjel, "pęd Boży") - anioł odpowiedzialny za śmierć królów. W mistycz nej tradycji epoki Geonim, jeden z siedmiu ar chaniołów władających planetą Saturn. Jako Kafsjel, jest także zarządcą pałaców Księżyca (zob. Trachtenberg, jewish Magic and Supersti tion). W Zoharze Kafcjel (wraz z Chazkielem) jest pomocnikiem Gabriela; kiedy ten podczas bitwy pełni funkcję "chorążego" trzeciej chorąg wi (zob. Opowieści Zoharu, s. 158).
Kafkafiel - imię anioła znalezione na hebraj skim amulecie (kamea) mającym chronić przed złem (zob. Sehrire, Hebrew Amulets).
Kafkefoni (Kafzefoni) - jedna z siedmiu se firot zła i nieczystości. Kafkefoni jest także kró lem mazikin oraz mężem "małej trędowatej" (zob. Bamberger, Fallen Angels, s. 174).
Kafriel - w okultyzmie, "potężny i mocarny anioł", władca siódmego dnia tygodnia (szaba tu), przywoływany w zaklęciu Saturna (zob. Barrett, The Magus, t. 2; de Claremont, The An cient's Books of Magic).
Kafsjel (Kaspiel, Kuafsjel) - anioł sprawują cy władzę nad Księżycem. W hebrajskiej Księdze Henocha Kafsjel jest strażnikiem siódmej sali (pałacu) nieba (-> Atrugiel). W magii żydow skiej Kafsjela przywołuje się w zaklęciach prze ciw nieprzyjaciołom, przywiązując tekst zaklę cia zapisany ptasią krwią do nogi lub skrzydła gołębia i zmuszając ptaka, by odleciał. Jeśli od leci, oznacza to, że nieprzyjaciel również uciekł (zob. Thompson, Semitic Magic, s. 817).
Kahetel - jeden z ośmiu serafinów; anioł pro duktów rolnych oraz jeden z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhameforasz. W kabale, anioł przywoływany w zaklęciach podniesienia wysokości lub jakości plonów. Jego aniołem po krewnym jest Asikat. Reprodukcja pieczęci Ka hetela znajduje się w: Ambelain, La Kabbale Pra tique, s. 260.
Kahor - duch (geniusz) oszustwa; według Apoloniusza z Tiany Kahor jest aniołem godzi ny trzeciej (zob. Nuctemeron).
Kaila - anioł przywoływany w zaklęciach Sa lomonowych, zwłaszcza w zaklęćiu Uriela. We dług ksiąg zaklęć Kaila jest "jednym z czterech słów, jakie Bóg wypowiedział do Mojżesza": Trzema pozostałymi słowami miały być: Josta; Agla i Ablati (zob. Grimorium Verum).
Kaim (Kajm, Kamio) - niegdyś należał do chóru aniołów, obecnie przebywa w piekle, gdzie pełni funkcję wielkiego prezydenta. Po kazuje się pod postacią drozda. Dowodzi 300 legionami duchów piekielnych. Reprodukcję je go pieczęci zob. w: Waite, The Book of Black Ma gic and of Pacts, s. 182. Według De Plancy'ego Kaim ukazał się Lutrowi (zob. Słownik wiedzy tajemnej, s. 87-88).
Kaliel (Kalliel) - jeden z aniołów tronowych usługujących w drugim niebie, wzywany na po moc w nieszczęściu. Kaliel jest także jednym z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhame forasz. Jego aniołem pokrewnym jest Tersatosoa (lub Tepisatosoa). Reprodukcję pieczęci Kaliela zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 267. Kalizantin - "dobry anioł" przywoływany w zaklęciach magicznych (zob. Verus jesuitarum Libellus).
Kalka'il - w tradycji islamu, anioł stróż przy woływany podczas egzorcyzmów (zob. Hughes, [hasło] "Angels" w: A Dictionary of Islam). Ponadto anioł piątego nieba i wódz aniołów przybierających postać hurys, czarriookich nimf niebiańskich (zob. Hastings, Encyclopaedia of Re ligion and Ethics, t. 4, s. 619).
Kalkelmij asz - jedno z wielu imion anioła Metatrona.
Kalki Awatar - w mitologii wedyjskiej, ostat ni z dziesięciu awatarów (-> awatar).
Kakabel (Kochbiel, Kokbiel, Kabajel, Kochab - "gwiazda Boża") - wielki książę aniołów, sprawujący władzę nad gwiazdami i konstela cjami. W Księdze Razjela Kakabel jest wysokim rangą świętym aniołem, jednakże w przeważają cej większości pism apokryficznych (np. w etiop skiej Księdze Henocha), jest złym (upadłym) anio łem i mieszkańcem piekła. W niebie czy w piekle Kakabel dowodzi 365 tysiącami duchów, goto wych wykonać każde jego polecenie; on zaś, między innymi, uczy ich astrologii.
Kal - anioł stróż Nabuchodonozora (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 6, s. 424).
Kalbam - jeden z licznych aniołów strzegą cych bram Południowego Wiatru (zob. Ozar Mi drashim, t. 2, s. 316).
Kaldulech (Kaldurech) - "przenajczystszy anioł" przywoływany podczas obrzędów ma gicznych (zob. Shah, The Secret Lore of Magic).
Kalmija - jeden z siedmiu anielskich książąt mocy, strażników zasłony, czy też kotary siód mego nieba. Imiona pozostałych sześciu to: Bo el, Asimor, Psachar (Paschar), Gabriel, Sandal fon i Uzjel (zob. Margouliath, Malache Elion, s. 17; Ozar Midrashim, t. 1, s. 110).
Kaluel (Kalwel) - przywoływany ze wscho du anioł środy, zamieszkujący drugie lub trze cie niebo. Ponieważ jego aniołem pokrewnym jest Tersatosoa, być może Kaluel to zniekształ cenie imienia > Kaliel.
Kalzas - anioł wtorku służący w piątym nie bie. Kalzasa należy przywoływać ze wschodu (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus, t. 2).
Kamael (Kamiel, Kamiul, Chamuel, Kemuel, Chamael, Kamniel, Kankel - "ten, który oglą da Boga" ) - wódz chóru potęg oraz jedna z dziesięciu świętych sefirot. W tradycji okulty stycznej, Kamael przebywa w piekle i posiada tytuł hrabiego palatyna. Przywołany, ukazuje się pod postacią lamparta przyczajonego na skale. W kabale Kamael (Chamael, Kemuel) jest jednym z dziesięciu (właściwie dziewięciu) ar chaniołów świata kreacji (berija). "Jest to imię - powiada Eliphas Levi w History of Magic które uosabia boską sprawiedliwość". W przy pisie do rozdziału 10 dzieła Leviego Waite, jego wydawca, odnotowuje, iż w mitologii druidów Kamael był bogiem wojny; być może stąd w literaturze okultystycznej Kamael często jest uważany za władcę planety Mars (zob. Complete Book of Fortune, s. 514). W The Magus Barretta Kamael jest jednym z "siedmiu aniołów, którzy stale przebywają w obecności Bożej". Legenda głosi, że ten potężny anioł został zabity przez Mojżesza, kiedy usiłował przeszkodzić Prawo dawcy w przyjęciu Tory z rąk Boga (-> Kemu el). Inna legenda opowiada o Kamaelu (Kemue lu) jako wodzu dwunastu tysięcy aniołów zni szczenia (zob. Ginzberg, The Legends o f the Jews, t. 3). Według Clement (Angels in Art) Kamael (Chamuel) był aruołem, który walczył z Jaku bem; także aniołem (utożsamianym z Gabrie lem), który ukazał się Jezusowi w ogrodzie Ge tsemani i "umacniał Go" (por. Łk 22, 43).
Kamajzar - w okultyzmie, anioł "pogodze nia sprzeczności". Jest także duchem (geniu szem) godziny piątej (zob. Apoloniusz z Tiany, Nuctemeron).
Kamal (hebr.: pożądać Boga) - w kabale, imię jednego z archaniołów (zob. Księga świętej magii Abra-Melina).
Kamamir Ziwa - w mandaizmie, anioł świa tłości (-> Rafał).
Kambiel - według Trithemiusa, władca zna ku Wodnika oraz anioł godziny dziewiątej. Kambil - anioł ósmej godziny nocy, służący pod Narkorialem (zob. Waite, The Lemegeton).
Kameron - anioł dwunastej godziny dnia, służący pod Beratielem. Uważany także za de mona; jako taki bywa przyzywany w zaklęciach Belzebuta i Astarot (zob. Magia naturalis et in naturalis; Butler, Ritual Magic; Shah, The Secret Lore of Magic).
Kamiel - anioł strzegący Południowego Wiatru.
Kandile - jeden z dziewięciu świętych anio łów, przywoływanych w zaklęciach kabalistycz nych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa). Kaneloas - "przenajświętszy anioł" przywo ływany podczas obrzędów magicznych (zob. Mathers, The Greater Key of SoIomon).
Kangiel Jah - jedno z wielu imion anioła Me tatrona (zob. hebrajska Księga Henocha).
Kaniel - jeden z licznych aniołów strzegą cych bram Południowego Wiatru (zob. Ozar Mi drashim, t. 2, s. 316); także jeden z 70 aniołów amuletów porodowych. Imiona wśzystkich 70 aniołów tej klasy podano w Apendyksie.
Kapabile - jeden z trzech anielskich posłań ców Słońca (zob. Malchus, The Secret Grimoire o f Turiel).
Kapabili - wzywany z zachodu aruoł czwar tego nieba, pełniący służbę w Dzień Pański (nie dziela).
Kapitiel - jeden z aniołów czwartej wysoko ści, przywoływany w modlitwach magicznych (zob. Almadel Salomona).
Karakasa - w tradycji okultystycznej, jeden z czterech aniołów wiosny (pozostali to: Kore, Amatiel i Komisoros).
Karaniel - w mistycznych tradycjach o Moj żeszu, anioł służący w trzecim niebie (zob. Szó sta i siódma księga Mojżeszowa).
Karciciel - Kolazonta, anioł zniszczenia, tak nazwany w opowieści o Aaronie, przytoczonej przez Reidera w The Book of Wisdom. (O bez imiennym aniele karcicielu, tożsamym z anio łem kary, mowa także w apokryficznym Paste rzu Hermasa (zob. Pisma ojców apostolskich, s. 380 -382) - przyp. tłum.]
Kardiel - w magii obrzędowej, anioł przy woływany podczas specjalnych rytuałów, np. w zaklęciu miecza.
Karkas - jeden z siedrniu aniołów zamętu. W legendzie o Achaszwerosie Karkas jest "ko łaczącym" (zob. Ginzberg, The Legends o f the lews, t. 4, s. 375).
Karkiel - jeden z 70 aniołów amuletów po rodowych.
Karmaks - w okultyzmie, anioł służebny Sa maksa, władcy wtorkowych aniołów powietrza (,zob. de Abano, Heptameron). Z Karmaksem współpracują dwaj inni aniołowie: Ismoli i Pa h-an (zob. Shah, Occultism. Its Theory and Prac >ice, s. 50).
Karmiel - jeden z licznych aniołów strzegą cych bram Wschodniego Wiatru (zob. Ozar Mi drashim, t. 2, s. 316).
Karniel - jeden z licznych aniołów strzegą >cych bram Zachodniego Wiatru (zob. Ozar Mi drashim, t. 2, s. 316); także anioł służący w trzecim niebie (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Karoz - w literaturze rabinackiej, karoz to "aniołowie sprawozdawcy" (zob. Księga Hym nów). [W polskim przekładzie Księgi Hyrnnów (zob. Tyloch, Rękopisy z Qumran nad Morzem Martwym), a także w tłumaczeniu angielskim (zob. T. Gaster, The Dead Sea Scriptures, New York 1956) termin ten nie występuje - przyp. tłum.]
Karsjol - anioł godziny drugiej, służący pod Anaelem (zob. Waite, The Lemegeton, s. 67).
Kartion - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) rueba.
Kasjel (Kassiel, Kafcjel) - anioł samotności i łez, który "reprezentuje jedność wiecznego królestwa". Kasjel jest jednym z władców plane ty Saturn, także księciem siódmego nieba i jed nym z sarim (książąt) chóru potęg. Przez niektó re źródła nazywany jest aniołem wstrzemięźli wości. Barrett (The Magus) wspomina o Kasjelu jako jednym z trzech aniołów soboty, pełnią cym tę funkcję wraz z Machatanem i Urielem (w dziele tym znajduje się także reprodukcja pieczęci oraz "podpisu" Kasjela). W nowszych opracowaniach Kasjel Makoton (tak nazywany) przedstawiany jest w postaci brodatego dżinna dosiadającego smoka. W Picture Museum of Sorcery, Magic and Alchemy Grillota znajduje się re produkcja strony z Księgi Duchów z tekstem przywołania Kasjela.
Kasjel Makoton - według Barretta (The Ma gus, t. 2), Kasjel i Makoton to dwaj różni anio łowie, pełniący służbę w sobotę.
Kas Kasjasz - anioł przywoływany w zaklę ciach przeciw dolegliwościom skórnym (zob. Talmud Szabat, 67).
Kasmaron - w naukach tajemnych, anioł po wietrza (zob. Papus, Traite Elementaire de Science Occulte).
Kasmiros - anioł godziny jedenastej, służący pod Dardarielem.
Kastiel - w tradycji okultystycznej, anioł czwartku.
Kasuj oj asz - anioł rządzący znakiem Kozio rożca (zob. Waite, The Lemegeton).
Kasziel - jeden z licznych aniołów strzegą cych bram Południowego Wiatru (zob. Ozar Mi drashim, t. 2, s. 316). w tym także dokonywania aborcji". W etiopskiej Księdze Henocha, Kazdeja jest jednym z siedmiu aniołów, którzy dowodzili buntem w niebie.
Kaszriel (Tofnar) - jeden z siedmiu aniołów strzegących pierwszego nieba, służący pod lub utożsamiany z Zewudielem (zob. Hejchalot Rabati).
Katthiel - jeden z 70 aniołów amuletów po rodowych.
Katroije - w kabale, anioł służący w drugim niebie (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Kaus - anioł przywoływany w arabskich zaklę ciach magicznych (zob. Shah, Occultism, s. 152).
Kausub - anioł sprawujący władzę nad wę żami. Według Apoloniusza z Tiany (Nucteme ron), jeden z duchów (geniuszy) godziny siód mej (zob. Levi, Transcendental Magic).
Kawod - w tradycji chasydzkiej, słowo ozna czające chwałę Boga, czyli ten aspekt bóstwa, któ ry dostępny jest ludzkiemu poznaniu. Kawod to także imię "cherubina na tronie Boga" (zob. Scholem, Major Trends in jewish Mysticism, s.110).
Kawzakiel - jeden z anielskich książąt mie cza (zob. M. Gaster, The Sword o f Moses).
Kazardia - zniekształcenie imienia -> Gazar diel (zob. Regamey, What Is an Angel?).
Kazbak (Baskabas) - tajemne imię anioła Metatrona (zob. Wizje Ezechiela).
Kazbiel (Kasbiel, Kaspiel - "czarnoksięstwo") - "grzeszny" anioł, określany mianem "wódz przysiąg", którego imię pierwotnie brzmiało Bi kwa, co oznacza "dobry" (> Akae). Po upadku otrzymał imię Kazbiel, czyli "ten, który okła muje Boga". Jak głosi legenda, Kazbiel prosił Michała, aby wyjawił mu utajone imię Boga, lecz Michał odmówił jego prośbie (zob. etiopska Księga Henocha 69, 13 oraz komentarz w: Bam berger, Fallen Angels, s. 264).
Kazdeja (Kesdeja, Kasdaje) - upadły anioł, który uczy "rozmaitych praktyk demonicznych,
Kazwiel - anioł strzegący czwartego nieba (zob. Ozar Midrashim, t. 1, s. 116).
Kecef - w żydowskiej legendzie, anioł śmier ci i jeden z pięciu aniołów zniszczenia; czterej pozostali to: Af, Chema, Maszchit i Haron-Peor. [Por. Cohen, Talmud, s. 79, gdzie ostatni z pięciu aniołów zniszczenia nosi imię Meszalle przyp. tłum.] Kecef walczył przeciwko Mojże szowi na górze Horeb; Kecef był również anio łem śmierci, którego Aaron pojmał i uwięził w Świętym Tabernakulum (zob. Ginzberg, The Legends o f the Jews, t. 3, s. 306). W Midraszu Tehilim Kecef jest aniołem Bożego gniewu.
Kedemel - imię ducha planety Wenus, wy pisywane na taiizmanach magicznych (zob. Barrett, The Magus, t. 2, s. 147).
Kelaii - w tradycji islamskiej, władca piątego nieba (zob. Clayton, Angelology).
Kelchea i Kelcheak - w gnostyckiej Parafra zie Sema Kelchea i Kelcheak to dwie tajemnicze istoty (aniołowie), którym objawiony został se kret Stworzenia.
Keliel - jeden z 72 aniołów zodiakalnych (zob. Runes, The Wisdom o f the Kabbalah).
Kemuel (Szemuel, Kamael, Serafiel - "po mocnik" lub "zgromadzenie Boże") - wielki archont, który stoi przy oknach niebios jako po średnik między modlitwami Izraela i książętami siódmego nieba. Kemuel jest wodzem serafinów i jedną z dziesięciu świętych se firot. Według le gendy Kemuel zginął z ręki Mojżesza, kiedy pró bował przeszkodzić w przekazaniu Prawodaw cy Tory (zob. Ginzberg, The Legends of the jews). [Inną wersję tej legendy zob. w: Opowieści Zoha ru, s. 150-152 - przyp. tłum.] W Apokalipsie Mojżesza Kemuel jest (lub był) wodzem dwuna stu tysięcy aniołów zniszczenia (zob. Schwab, Vocabulaire de 1'Angelologie).
Kenumit - jeden z 70 aniołów amuletów po rodowych (zob. Księga Razjela).
Kered - w zaklęciach Mojżeszowych, anioł pieczęci.
Kerkouta - w apokryficznej Ewangelii Bartło mieja, anioł władający Południem. [W polskim przekładzie tego apokryfu aniołem sprawują cym władzę nad Południem jest Cedor (zob. Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2, s. 507 - przyp. tłum.]
Kerubiel - eponimiczny wódz chóru cheru binów. Według hebrajskiej Księgi Henocha, "cia ło" Kerubiela "wypełnia żarzący się węgiel, [...] jego głowę zdobi korona świętości, [...] a w jego ramionach spoczywa Szechina".
Keteriel ("korona Boga") - anioł świętych sefirot, przywoływany w zaklęciach kabalistycz nych; > Akatriel (zob. Levi, Transcendental Ma gic).
Ketuel (Kautel) - jeden z trzech aniołów w Trójcy Jedynego Boga; dwaj pozostali to Me achuel i Lebatej (zob. Szósta i siódma księga Moj żeszowa).
Kewekel - jeden z 72 aniołów zodiaku (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah).
Kfial - jeden z 64 aniołów strzegących sied miu sal (pałaców) nieba (zob. Pirke Hejchalot).
Kidumiel - jeden z 70 aniołów amuletów po rodowych, wzywanych w zaklęciach mających chronić nowo narodzone dzieci i ich matki przed chorobą lub nieszczęśliwym wypadkiem (zob. Księga Razjela; zob. też Apendyks).
Kiel ("niczym Bóg") - anioł czterech pór ro ku. W etiopskiej Księdze Henocha, jeden z "wo dzów tysięczników armii niebiańskiej".
Kimos (Kemos) - tajne imię Michała lub Me tatrona (zob. Wizje Ezechiela; Scholem, Jewish Gnosticism, Merkabah Mysticism and Talmudic Tradition).
Kinor - jeden z trzech aniołów strzegących górnych bram piekła.
Kipod - podobnie jak > Kinor, jeden z trzech aniołów strzegących górnych bram piekła. Trze cim aniołem pełniącym tę funkcję jest Nagrasa giel (lub Nasragiel). Kipod był tym aniołem, któ ry oprowadzał rabiego Jozuego po piekle; > Na irjosanha (zob. Midrasz Konen).
Kiramu '1-katibin - w mitologii arabskiej, określenie dwóch aniołów zapisujących ludzlde uczynki.
Kirtabus - anioł (geniusz) języków i jeden z geniuszy godziny dziewiątej (zob. Apolo niusz z Tiany, Nuctemeron).
Kisael - w literaturze Hejchalot (Maase Mer kawa), anioł strzegący piątej sali (pałacu) nieba
Kitreal (Kitriel) - jedna z form imienia > Akatriel (zob. Schwab, Vocabulaire de l'Ange lologie).
Klaha - jeden z licznych aniołów strzegących bram Południowego Wiatru (zob. Ozar Midra shim, t. 2, s. 316).
Kmiel - w mistyce żydowskiej, anioł letniego zrównania dnia z nocą; jego imię uważano za skuteczny amulet przeciwko "złemu oku" (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Superstition).
Kochabiel (Koahabiat) - w kabale, anioł pla nety Merkury (imię zapożyczone z mitologii ba bilońskiej; zob. Lenormant, Chaldean Magic. s. 26). W tradycjach o Mojżeszu oraz według Corneliusa Agrippy (Three Books of Occult Ph li losophy, t. 3) Kochabiel jest jednym z siedmiu książąt, "którzy stoją przed obliczem Boga i któ rzy noszą duchowe imiona planet".
Kofi - w okultyzmie, anioł przywoływany w egzorcyzmach wosku (zob. Gollancz, Clavi cula Salomonis).
Kogediel - jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca.
Kokawiel - imię anioła znajdujące się na trzecim pentagramie planety Merkury.
Kolazonta (gr.: karzący) - niszczycielski anioł, wspomniany w Księdze Mądrości 18, 22 (zob. Reider, The Book o f Wisdom). Kolazonta jest też "uosobieniem ducha zniszczenia", który w apo kryficznej Czwartej Księdze Machabejskiej 7,11 zo stał określony jako anioł.
Kolopatiron - według Apoloniusza z Tiany (Nuctemeron), duch otwierający bramy więzień; także jeden z aniołów (geniuszy) godziny dzie wiątej.
Kontemplacja - imię cherubina w Il Pensero so Miltona.
Korabael - anioł poniedziałku, zamieszkują cy pierwsze niebo, przywoływany z zachodu (zob. de Abano, Heptameron).
Korael - anioł, do którego w modlitwach ma gicznych kierowane są prośby o spełnienie ży czeń inwokanta. W The Secret Grimoire o f Turiel, Korael jest przyzywany wraz z aniołami Set chielem i Chedustanielem.
Korat - piątkowy anioł powietrza, zamieszku jący trzecie niebo, przywoływany ze wschodu. Kore - jeden z czterech aniołów wiosny (zob. Barrett, The Magus; de Abano, Heptameron). Koriel - anioł siódmej godziny nocy, służący pod Mendrionem.
Korniel - jeden z licznych aniołów strzegą cych bram Południowego Wiatru (zob. Ozar Mi drashim, t. 2, s. 316).
Kom - anioł wspomniany w Objawieniu ra biego Jozuego ben Lewiego, który mimo próśb Jo zuego odmówił opisania wyglądu piekła (zob. M. Gaster, Studies and Texts in Folklore).
Komadiel - anioł trzeciej godziny dnia, słu żący pod Weguanielem.
Komary - anioł dziewiątej godziny nocy, słu żący pod Nakorielem.
Komato(s) - według Gollancza (Clavicula Sa lomonis), anioł przywoływany w egzorcyzmach wosku.
Komisoros - jeden z czterech aniołów wios ny (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Ma gus, t. 2).
Konamas - w okultyzmie, anioł przywoły wany w egzorcyzmach.
Koniel - w kabale, anioł piątku, przebywa jący w trzecim niebie, przywoływany z zacho du. W The Secret Grimoire of Turiel Malchusa, Koniel jest wymieniony wśród posłańców pla nety jowisz.
Korszid - w literaturze mandajskiej, wysoki dostojnik niebiański, porównywalny z Metatro nem żydowskiej kabały.
Kosel - anioł pierwszej godziny nocy, służą cy pod Gamielem (zob. Waite, The Book o f Ce remonial Magic, s. 69).
Kosmiel - duch, który towarzyszył żyjącemu w XVII w. jezuicie, Athanasiusowi Kirchero wi, w czasie jego pobytu na innych planetach. Kircher opowiada o tej "ekstatycznej podróży" w dziele Oedipus Aegyptiacus (zob. Christian, The History and Practice of Magic, t. 1, s. 73).
Kosmokrator - w gnostycyzmie walenty niańskim, Kosmokrator, jako Diabolos (diabeł), jest władcą materialnego kosmosu. jego mał żonką jest --> Barbelo, z którą razem "śpiewają chwałę Mocy Światłości", co oznaczałoby, że Kosmokrator nie jest całkowicie zły (zob. Pistis Sofia; jonas, Religia gnozy, s. 207-208).
Kotecha - w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszo wej, anioł pieczęci, przywoływany podczas ob rzędów magicznych.
Koustiel - imię anioła wyryte na krwawniku (obecnie przechowywanym w British Museum). Zdaniem Bonnera "może to być błędne odczy tanie imienia Uriel" (zob. Studies in Magical Amulets, s. 170).
Kripon - "święty anioł Boży" przywoływany podczas obrzędów magicznych, zwłaszcza w za klęciu sitowia (zob. Mathers, The Greater Key o f Solomon; Waite, The Lemegeton).
Krocel (Procel, Pucel, Pocel) - niegdyś anioł chóru potęg, obecnie wielki książę piekła, do wodzący 48 legionami złych duchów. Krocel zwierzył się Salomonowi, że w przyszłości spo dziewa się odzyskać utracony tron (w niebie). Tymczasem zajmuje się nauczaniem geometrii i sztuk wyzwolonych. Czasem jest utożsamiany z Procelem; reprodukcja jego pieczęci znajduje się w: Waite, The Book of Ceremonial Magic, s. 211 (por. też De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 145, 151).
Krocj el - anioł siódmej godziny dnia, służą cy pod Barginielem.
królowa aniołów - w katolicyzmie króiową aniołów ("reginum angelium") jest Najświętsza Maryja Panna (zob. de Voragine, Złota legenda). W kabale jest nią Szechina; w gnostycyzmie Pistis Sofia.
Krucjel - anioł trzeciej godziny nocy, służący pod Sarkwamichem.
Kryszna Awatar - w mitologii wedyjskiej, ósmy z dziesięciu awatarów.
Ksatanael (Natanael) - w jerozolimskim rę kopisie Ewangelii Bartłomieja, anioł, którego według świadectwa Beliara - Bóg stworzył "na szóstym miejscu" (co stoi w sprzeczności z doktryną Kościoła katolickiego, wedle której wszyscy aniołowie zostali stworzeni równo cześnie). [W polskim przekładzie jerozolimskie go rękopisu tego apokryfu, anioł stworzony ja ko szósty nosi imię Satanael (zob. Apokry f y No wego Testamentu, t. 1, cz. 2, s. 506) - przyp. tłum. ]
Kseksor - w okultyzmie, dobroczynny duch przywoływany podczas obrzędów magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Ksomoj - podobnie jak Kseksor, dobroczyn ny duch przywoływany podczas obrzędów ma gicznych.
Ksonor - podobnie jak Kseksor i Ksomoj, do broczynny duch przywoływany podczas obrzę dów magicznych.
Kso'pgiel - wódz aniołów szału; jedno z no mina barbara --> aniołowie gniewu (zob. M. Ga ster, The Sword of Moses).
Ktarari - jeden z dwóch aniołów zimy; dru gim jest Amabael (zob. de Abano, Heptameron).
Kuelamia - w Księdze Razjela, jeden z sied miu wysokich rangą aniołów tronowych, "któ rzy wypełniają rozkazy niebiańskich możno władców" (zob. de Abano, Heptameron; pisma Corneliusa Agrippy).
Kukbiel - anioł przywoływany w syryjskich zaklęciach magicznych (zob. Księga Opieki; Budge, Amulets and Talismans). Kukbiela wzywano w "związaniu języka władcy", jednym z zaklęć wiązania.
Kuniali - duch (geniusz) skojarzeń i jeden z aniołów godziny ósmej (zob. Apoloniusz z Tiany, Nuctemeron).
Kunospaston - w okultyzmie, demon morza Rahab). Ma postać ryby i lubuje się w za tapianiu statków. Jest także chciwy złota (zob. Conybeare, The Testament of Solomon).
Kuoriel - niski rangą duch, anioł czwartej godziny dnia, służący pod Wachmielem, przy woływany w zaklęciach magicznych (zob. Wai te, The Book of Ceremonial Magic, s. 67).
Kupra - jedna z --> Nowensili. Kupra jest per sonifikacją światła.
Kuraniel - anioł poniedziałku, zamieszkują cy pierwsze niebo, przywoływany z południa.
Kureton - "święty anioł Boży" przywoływa ny podczas obrzędów czarnej magii (zob. Wai te, The Book of Black Magic and of Pacts).
Kurmawatar - "żółw awatar" (-> awatar)
Kurzi - anioł podróżnika
Kusziel ("surowość Boga") - jeden z sied miu aniołów kary oraz anioł zarządzający pie kłem. W Midraszu Konen, Kusziel "karze narodv biczem z ognia" (zob. New Jewish Encyclopedia, t. 1, s. 593; Jellinek, Bet ha-Midrasz).
Kutiel - anioł, którego imię inwokant wypo wiada, kiedy posługuje się magiczną różdżką (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Supersti tion).
Kyniel - anioł służący w trzecim niebie (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Kyriel (Kuriel) - jeden z 28 aniołów włada jących 28 pałacami Księżyca (zob. Barrett, The Magus, t. 2). Jako Kuriel, jest jednym z licznych aniołów strzegących bram Zachodniego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Kzujai - anioł strzegący czwartego nieba (zob. Pirke Hejchalot).

 

L

Labarfiel - jeden z aniołów strzegących siód mego nieba (zob. Ozar Midrashim, t. 1, s. 119). Labezerin - geniusz (duch) powodzenia. La bezerin pełni służbę w drugiej godzinie dnia (zob. Apoloniusz z Tiany, Nuctemeron).
Labiel - pierwotne imię anioła Rafała (Rafae la). Jak głosi legenda, Labiel otrzymał nowe imię, gdy podporządkował się rozkazom Boga związanym ze stworzeniem człowieka. Anioło wie prawdy i aniołowie pokoju zakwestionowa li plany Stwórcy, za co zostali spaleni boskim ogniem (zob. Ginzberg, The Legends o f the Jews, t. 1, s. 52, przypis; por. Ze skarbnicy midraszy, s. 10-11).
Labusi - jeden z pięciu aniołów wszechmo cy; czterej pozostali to: Tubatlu, Bualu, Tulatu, Ublisi (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Lad (hebr.: wiek młodzieńczy) - jedno z wielu imion anioła Metatrona.
Lahabiel - pomocnik Rafała (Rafaela), wład cy pierwszego dnia miesiąca (trzecim dniem rzą dzi Samael, szóstym - Anael). Imienia Laha biela (podobnie jak Faniela, Rahabiela czy Arie la) używano (i nadal się używa) jako amuletu chroniącego przed złymi duchami (zob. Thom pson, Semitic Magic, s. 161).
Lahariel - jeden z 70 aniołów amuletów po rodowych. Lahariel jest zastępcą Michała, wład ey drugiego dnia miesiąca (zob. Księga Razjela; Budge, Amulets and Talismans; M. Gaster, Wis dom of the Chaldeans, s. 338).
Lahasz - w literaturze rabinackiej, wysoki rangą anioł, który wraz z Zakunem namówił 184 miriady duchów, aby skradły modlitwy Mojżesza, zanim dotrą one do Boga. Za sprze ciwienie się woli Bożej Lahasz i Zakun otrzy mali "po 60 ognistych batów" (zob. Ginzberg, The Legends o f the Jews, t. 3, s. 434). Bamberger (Fallen Angels, s. 138) przytacza inną wersję tej legendy, w której Samael, karząc Lahasza, "wiąże go rozpalonymi łańcuchami, wymierza 70 ognistych batów i wypędza sprzed oblicza Bożego".
Lahatiel ("płonący") - jeden z siedmiu anio łów kary (zob. New Jewish Encyclopedia, t. 1, s. 593). W kabalistycznych pismach Josefa ben Abrahama Gikatilli Lahatiel jest aniołem spra wującym władzę nad bramami śmierci, co oz nacza, że przebywa w drugiej spośród siedmiu "warstw" piekła. Według Objawienia rabiego Jo zuego ben Lewiego, Lahatiel jest jednym z anio łów piekieł, którzy wymierzają karę narodom (zob. M. Gaster, Studies and Texts in Folklore).
Lajla (Leliel, Lajlahel) - uważa się, że imię to wywodzi się z rabinackiej egzegezy słowa lailah (noc) w Księdze Hioba 3, 3. Według Zo haru (Exodus) Lajla to "anioł strzegący duszy w momencie narodzin". W legendach żydow skich Lajla jest demonicznym aniołem nocy, "księciem poczęcia", porównywanym z Lilit, żeńskim demonem poczęcia (zob. Cohen, Tal mud, s. 77, 114). Jednakże w Genesis Raba 417 i Talmudzie Sanhedrin 96a czytamy, że podczas bitwy wojsk Abrahama z bezbożnymi królami Lajla walczył po stronie patriarchy, co wskazy wałoby, że był to raczej anioł dobry, niż zły (zob. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 153).
Lama - w Heptameronie de Abano Lama (lub La Ma) jest aniołem powietrza, władcą wtorku i mieszkańcem piątego nieba. Przywołuje się go z zachodu.
Lamach - anioł sprawujący władzę nad pla netą Mars (zob. Heywood, The Hierarchy o f the Blessed Angels, s. 215).
Lamassu - w mitologii asyryjskiej, demon opiekuńczy, przywoływany w zakończeniu za klęć przeciwko złym duchom (zob. Thompson, Semitic Magic, s. 45). Według Trachtenberga (Je wish Magic and Superstition, s.156), Lamassu jest duchem babilońskim. [Lamassu zazwyczaj przedstawiano jako skrzydlatego byka z ludzką głową; zob. też Babilońskie zaklęcia magiczne, s. 107 - przyp. tłum.]
Lamechalal (Lamechiel) - w hebrajskiej Księ dze Henocha, władca planetarny. Jak podaje Co nybeare (The Testament o f Solomon), Lamechalal Lamentujący anioł (fragment greckiej piety) (za: Jame son, Legends of the Madonna) jest jedynym aniołem zdolnym pokonać żeńskie go demona o imieniu Fałsz.
Lamediel - anioł czwartej godziny nocy, słu żący pod Jefiszą (zob. Waite, The Lemegeton). Lamedk - podobnie jak Lamek (z którym jednak nie należy go utożsamiać), anioł przy woływany w zaklęciu miecza.
Lamek (Lamidek) - święty anioł przywoły wany podczas obrzędów czarnej magii, zwła szcza w zaklęciu miecza (zob. Grimorium Verum; Shah, The Secret Lore o f Magic).
Lamy - w mitologii chaldejskiej, jedna z czte rech głównych klas duchów opiekuńczych, zwykle przedstawianych w postaci lwa z ludz ką głową; -> cherubiny; Nirgali (zob. Lenor mant, Chaldean Magic, s. 121).
Larzod - jeden z "wspaniałych, życzliwych aniołów" przywoływanych w zaklęciach Salo monowych, udzielających inwokantowi taje mnej wiedzy Stwórcy (zob. Gollancz, Clavicula Salomonis).
Laudaj - anioł przywoływany w błogosła wieństwie soli (zob. Grimorium Verum).
Lau(w)iasz - w kabale, anioł chóru tronów i chóru cherubinów. Ściślej mówiąc, jest to anioł, który niegdyś należał do tych chórów. Lauwiasz sprawuje pieczę nad mędrcami i wybitnymi osobistościami. Reprodukcję jego pieczęci zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 260, 267.
Lawid - w islamskiej tradycji apokaliptycz nej, "wódz aniołów". Sufi Abu Jazyd, w czasie swojej podróży do siódmego nieba, w drugim niebie spotkał Lawida, który zaproponował mu "królestwo żadnym językiem niewypowiedzia ne". Abu Jazyd odrzucił tę ofertę (a właściwie łapówkę), wiedząc, że to tylko sprawdzian jego oddania Bogu (zob. Nicholson, An Early Arabic Version...).
Lazaj - "święty anioł Boży" przywoływany podczas egzorcyzmów ognia (zob. Grimorium Verum; Mathers, The Greater Key of Solomon).
Lebes - jeden z pięciu wodzów aniołów pierw szej wysokości (zob. Almadel Salomona). Wezwa ny, Lebes zjawia się, trzymając w ręku chorą giew z czerwonym krzyżem. Pozostali czterej wodzowie tej klasy aniołów to: Alimiel, Bara chiel, Gabriel i Helison.
Ledrion - anioł przywoływany podczas eg zorcyzmowania złych duchów, za pomocą oka dzania (zob. Grimorium Verum).
Lefa - anioł pieczęci. W Szóstej i siódmej księ dze Mojżeszowej jeden z aniołów przywoływa nych podczas obrzędów magicznych.
Lehachel - jeden z 72 aniołów zodiaku (zob. Runes, The Wisdom of Kabbalah).
Lehahel - w kabale, jeden z ośmiu serafinów (zob. Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 88).
Lehahiasz - niegdyś anioł chóru panowań. Lehahiasz opiekuje się koronowanymi głowami i sprawia, że poddani są posłuszni swojemu władcy. Jest lub był (zależnie od tego, czy jest to anioł dobry czy upadły) jednym z 72 nie biańskich hierarchów noszących mistyczne imię Boga Szemhameforasz (reprodukcję pieczęci Lehahiasza zob. w: Ambelain, La Kabbale Prati que, s. 273).
Lehawa - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Lekabel - anioł sprawujący pieczę nad upra wą ziemi i urodzajem, jeden z 72 aniołów no szących mistyczne imię Boga Szemhameforasz (reprodukcję pieczęci Lekabela zob. w: Ambe lain, La Kabbale Pratique, s. 273; zob. też Barrett, The Magus).
Lekahel - anioł należący do chóru panowań (zob. Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 88).
Lelahel - anioł zodiaku sprawujący władzę nad miłością, sztuką, nauką i powodzeniem. W kabale jego aniołem pokrewnym jest Asenta ker (reprodukcję pieczęci Lelahela zob. w: Am belain, La Kabbale Pratique, s. 273).
Lelahiasz - jeden z 72 aniołów noszących mi styczne imię Boga Szemhaineforas.
Leliel - jeden z anielskich władców nocy (> Lajla).
Lemanael - w kabale, duch Księżyca. Jego aniołem pokrewnym jest > Elimiel (zob. Le normant, Chaldean Magic, s. 26).
Leujasz (Lewiasz) - jeden z 72 aniołów no szących mistyczne imię Boga Szemhameforasz.
Lewanael (Jaraehel) - duch Księżyca (zob. Cornelius Agrippa, Three Books of Occult Philo sophy, t. 3.).
Lewiatan (hebr.: ten, który zwija się w fałdy) - w przypowieściach Henocha Lewiatan jest żeńskim, pierwotnym potworem morskim i złym smokiem. W literaturze rabinackiej jest ona (lub on) utożsamiana z Rahabem, aniołem przed wiecznych głębin, i jest odpowiednikiem lądo wego potwora > Behemota. Jak głosi legenda, zarówno Lewiatan, jak i Behemot zostali stwo rzeni piątego dnia Stworzenia (zob. grecka Apo kalipsa Barucha; Cohen, Talmud, s. 62). Według św. Justyna Lewiatan to "zły anioł" (zob. Ginz berg, The Legends of the Jews, t. 5, s. 46; Apokalipsa Abrahama 10). Zdaniem George'a Burtona ("Journal of Biblical Literature", grudzień 1912, s. 161), Lewiatan to "hebrajskie imię babiloń skiej bogini Tiamat". W tradycji biblijnej Lewia tan jest olbrzymim wielorybem (> Hi 41, 1). W Psalmie 74, 14 jest hipopotamem lub kroko dylem. [W Biblii Tysiąclecia, a także angielskim przekładzie The New Jerusalem Bible, to właś nie w Księdze Hioba (40, 15.25) Lewiatan jest porównywany do hipopotama i krokodyla; w innym miejscu tej księgi (26, 13) nazwany jest "wężem zbiegiem"; natomiast w Psalmie 74, 14 brak powyższych określeń - przyp. tłum.] W Księdze Izajasza (27, 1) Lewiatan jest nazywany "wężem krętym", które to określenie kojarzy się z "Wężem starodawnym" występu jącym w Apokalipsie św. Jana 12, 9. [Żydowskie legendy o Lewiatanie zestawiają Graves i Patai w Mitach hebrajskich, s. 45-54. "W tradycji kaba listycznej Lewiatan symbolizuje Samaela, księ cia zła, którego czeka w przyszłości unicestwie nie" (zob. Unterman, Encyklopedia tradycji i le gend żydowskich, s. 157); w okultyzmie Lewiatan jest demonem, który "zachęca do niewierności" (zob. Rachleff, Okultyzm w sztuce, s. 233) przyp. tłum.] W mitologii mandajskiej, u kresu czasów wszystkie dusze nieczyste zostaną po łknięte przez Lewiatana.
Libanel - w Mesjadzie Klopstocka, anielski przewodnik Filipa.
Librabis - duch ukrytego złota i jeden z du chów godziny siódmej (zob. Apoloniusz z Tia ny, Nuctemeron).
Lifton - w literaturze Hejchalot (Maase Mer kawa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Lilit - w tradycji żydowskiej Lilit jest żeń skim demonem, krzywdzącym noworodki, ob lubienicą złego anioła Samaela (Szatana). Jak głosi legenda, była pierwszą żoną Adama. We dług rabiego Eliezera (Księga Adama i Ewy) Lilit codziennie rodziła Adamowi setkę dzieci. Zohar (Leviticus 19a) opisuje Lilit jako "ogniście na miętną istotę żeńską, która współżyła z pierw szym człowiekiem", ale kiedy Bóg stworzył Ewę, "uniosła się w powietrze i odleciała nad Morze Czerwone", skąd wciąż "próbuje usidlić ludzkość". Lilit bywa utożsamiana (niesłusznie) z sową, o której mowa w Księdze Izajasza 34, 14. [W Biblii Tysiąclecia oraz w angielskim prze kładzie The New Jerusalem Bible, mowa nie o so wie, lecz wprost o Lilit, kojarzonej ze strzygą z żydowskiego folkloru. Pod postacią sowy Lilit pojawia się w licznych legendach żydowskich (zob. Unterman, Encyklopedia tradycji i legend ży dowskich, s. 158-159 - przyp. tłum.] W kabale Lilit jest demonem piątku i przedstawiana jest jako naga kobieta, której ciało przechodzi w wę żowe sploty. Po raz pierwszy Lilit pojawiła się w literaturze rabinackiej wczesnego średnio wiecza (w pochodzącym z X w. Al fabecie Ben Sira), jednak jej imię pochodzi od Iili (Iilitu), żeń skiego demona w mitologii babilońsko-asyryj skiej. Rabini uważali Lilit za główną kusicielkę, demoniczną żonę Adama i matkę Kaina (zob. Thompson, Semitic Magic; Christian, The History and Prąctice o f Magic; Graves, Patai, Mity hebraj skie, s. 67-72). W tradycji talmudycznej oraz w kabale (Zohar) większość demonów jest śmiertelna, natomiast Lilit i dwa inne żeńskie duchy zła "będą żyły i szkodziły człowiekowi aż do czasów mesjańskich, kiedy to Bóg osta tecznie wypleni zło i nieczystość z powierzchni ziemi". Jak twierdzi Scholem (Mada'e ha Jahadut II, 164), Lilit i Samael "wyemanowali spod Tro nu Bożej Chwały, który zachwiał się nieco wskutek ich [wspólnych] wysiłków"; wiadomo, rzecz jasna, że Samael (Szatan) przebywał nie gdyś w niebie, wcześniej jednak żadne źródła nie wspominały, że towarzyszyła mu tam Lilit. Lilit używa wielu imion, z których siedemnaście wyjawiła (pod przymusem) prorokowi Eliaszo wi. Pełną listę imion Lilit podano w Apen dyksie.
Litargoel - wysoki rangą anioł, którego imię pojawia się w koptyjskiej Inwestyturze archanioła Gabriela, oraz w apokryficznych Dziejach Piotra (zob. Doresse, The Secret Books o f Egyptian Gno stics, s. 235-236).
Liwet - w mandaizmie, anioł miłości i wy nalazków; także jeden z siedmiu duchów pla netarnych (zob. Drower, The Mandaeans o f Iraq and Iran).
Lobkin - jeden z aniołów piątego nieba, któ re we wtorek pełnią służbę na zachodzie. Lob kin jest poddanym Wschodniego Wiatru (zob. Barrett, The Magus, t. 2).
Lobkir - jeden z licznych aniołów strzegą cych bram Zachodniego Wiatru (zob. Ozar Mi drashim, t. 2, s. 316).
Loel - jeden z licznych aniołów strzegących bram Południowego Wiatru (zob. Ozar Midra shim, t. 2, s. 316).
Logoi - określenie aniołów w De somniis Fi lona Aleksandryjskiego. Także liczba mnoga od słowa "logos" (zob. Muller, History o f jewish Mysticism).
Logos (gr.: słowo) - według Filona, Logos to "anioł, który ukazał się Hagar, obłok nad Mo rzem Czerwonym, jeden z trzech aniołów, któ rzy ukazali się Abrahamowi (w Mamre), oraz boska istota, która w Penuel zmieniła imię Jaku ba na Izrael". W mistyce żydowskiej, personifi kacją Słowa jest Metatron. Z Logosem utożsa miani bywają także Michał, Mesjasz i Duch Święty (zob. Muller, History of jewish Mysticism). Według Filona Logos jest "obrazem Boga, jego aniołem", a także "najstarszym aniołem, który zdaje się wodzem aniołów o niezliczonych imionach; zwany jest bowiem Panowanie oraz Imię Boga" (zob. Mead, Thrice-Greatest Hermes, t. 1, s. 161-162).
Lokwel - anioł służący w pierwszym niebie (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Los (Lucyfer?) - anioł boskiej opatrzności, "pracownik wieków" . Po swoim upadku, przez sześć tysięcy lat próbował nadać kształt światu: "Jestem owym mrocznym Prorokiem, co przed sześcioma tysiącami lat / został wyrzucony z łona Wieczności". [W mitologii Blake'a, Los to czwarty z Nieśmiertelnych, małżonek Enit harmon, ojciec Orka, duchowy nauczyciel Al biona oraz reprezentant i sojusznik Chrystusa. Los symbolizuje wyobraźnię, wizję, poezję. Jest też jednym z twórców wszechświata, budow niczym czasu i artystą, który powołał do życia Golgonoozę, miasto sztuk (zob. Kozubska, Tomkowski, Mistyczny świat Williama Blake'a, s. 135; por. Blake, Vala, or The Four Zoas; Jerusalem) - przyp. tłum.]
Lucyfer ("nosiciel światła", "dawca światła") - niesłusznie utożsamiany z upadłym anio łem (Szatanem) na skutek błędnego odczytania fragmentu Księgi Izajasza 14,12, "Jakożeś spadł z nieba Lucyferze, któryś rano wschodził" [przekład Jakuba Wujka; w Biblii Tysiąclecia imię to zostało zastąpione określeniem "Syn Ju trzenki" - przyp. tłum.] Apostrofa ta w rze czywistości skierowana jest do Nabuchodono zora, króla Babilonu (--> Szatan). Należy też podkreślić, że w żadnej z ksiąg Starego Testa mentu nie ma mowy o złych, czy też upadłych aniołach, chociaż, jak w Księdze Hioba 4, 18, Bóg "sługom swoim nie ufa / i w aniołach braki dostrzega". Szatanowi imię "Lucyfer" nadali dopiero Ojcowie Kościoła (św. Hieronim). [Lu cyfera i Szatana utożsamia także słowiańska Księga Henocha (zob. Graves, Patai, Mity hebraj skie, s. 57-60). W okultyzmie Lucyfer jest upad łym cherubinem, cesarzem piekła, zdaniem nie których demonologów stojącym wyżej niż sam Szatan i ukazującym się "pod postacią najpięk niejszego dziecka" (zob. De Plancy, Słownik wie dzy tajemnej, s. 112-113; Praktyka tajemnej wiedzy magicznej, s. 34) - przyp. tłum.] Milton w Ra ju utraconym określił Lucyfera jako demona grzesznej pychy. Lucyfer jest także tytułowym bohaterem epickiego poematu "holenderskiego Szekspira", Vondela (który utożsamia go z Sza tanem), oraz głównym bohaterem misterium Imrego Madacha. Blake przedstawił Lucyfera w cyklu ilustracji do Boskiej komedii. George Me redith, w sonecie Lucifer in Starlight, określa diabła jako "Księcia Lucyfera". W rzeczywisto ści Lucyfer oznacza gwiazdę lub planetę We nus. Według Spensera, autora An Hymne of He avenly Beautie, Lucyfer to "najjaśniejszy anioł, Dziecko Swiatłości". [W Tragicznej historii do ktora Fausta Marlowe'a i w Piekle Dantego Lu cyfer jest władcą piekła. Lucyfer jest także bo haterem dramatu Byrona Kain - przyp. tłum.]
Luel - w XV-wiecznej tradycji żydowskiej, anioł przywoływany za pomocą magicznej róż dżki (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Su perstition, s. 225).
Luma'il - w mitologii arabskiej, anioł stróż przywoływany podczas egzorcyzmów (zob. Hughes, (hasło] "Angels" w: A Dictionary of Islam).

 

M

Maadim - jedna z dwóch gwiazd (tj. aniołów), które Metatron pokazał Mojżeszowi w czwartym niebie. Maadim "stoi przy księżycu, by ogrzewać świat" (zob. Apokalipsa Mojżesza).
Macedończyk - według Danielou (The An gels and Their Missions), "Macedończyk", który ukazał się św. Pawłowi w nocy w Troadzie, był aniołem (por. Dz 16, 9).
Mach - anioł przywoływany w zaklęciach Salomonowych, mający moc czynienia człowie ka niewidzialnym.
Macha'il - w mitologii arabskiej, anioł stróż przywoływany podczas egzorcyzmów (zob. Hughes, (has3o] "Angels" w: A Dictionary of Islam).
Machal - anioł przywoływany podczas eg zorcyzmów nietoperza (zob. Mathers, The Grea ter Key of Solomon).
Machanaim ("podwójny obóz") - kiedy Ja kub opuścił Haran, towarzyszył mu podwójny obóz, Machamim, aniołów, z których każdy li czył 600 tysięcy niebiańskich duchów. Wyda rzenie to zostało zrelacjonowane w Księdze Ro dzaju 32 (por. Ginzberg, The Leg>ds o f the Jews, t. 1, s. 377; Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 241).
Machasj el - w Heptameronie de Abano i w The Magus Barretta, jeden z aniołów przywoływa pych z południa. Przebywa w czwartym niebie i pełni służbę w Dniu Pańskim. Wymieniany jest także wśród inteligencji Słońca (zob. Malchus, The Secret Grimoire of Turiel).
Machatan (Machator, Makoton) - sobotni anioł i jeden z władców duchów powietrza, peł niący tę funkcję wspólnie z Urielem, Kasjelem i Serakielem (zob. Barrett, The Magus; The An cient's Book o f Magic i inne pisma okultystyczne).
Machidiel ("pe3nia Bo?a"; Malchidiel, Malahi dael, Malchedael, Melkejal itd.) - anioł rządzący marcem; także władca znaku Barana (zob. Camfield, A Theological Discourse of Angels, s. 67). W etiopskiej Księdze Henocha Machidiel nosi imię Melkejal: "sprawuje [on] władzę na początku roku (...] przez 91 dni, od wiosny do lata". W literaturze kabalistycznej Machidiel (ja ko Melchulael) jest jedną z czterech anielskich personifikacji świętej sefiry Malkut (trzy po zostałe to: Sandalfon, Mesjasz i Emmanuel). W księgach zaklęć magicznych książę Machi diel jest aniołem, któremu inwokant może na kazać sprowadzenie wybranej przez siebie kobiety; jeśli tylko określi czas i miejsce, "niewia sta niezawodnie się zjawi".
Machiel (Makiel) - jeden z aniołów strzegą cych szóstego nieba (zob. Pirke Hejchalot). Pen tagram Machiela zob. w: Shah, Occultism, s. 77.
Machmaj - anioł siódmej godziny nocy, słu żący pod Mendrionem (zob. Waite, The Leme geton).
Machnia (Machniel) - jeden z 70 aniołów amuletów porodowych. Podobnie jak Machniel, jest on aniołem strzegącym bram Południowego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Macmecijasz - jedno z wielu imion anioła Metatrona.
Madagabiel - jeden z licznych aniołów strze gących bram Północnego Wiatru (zob. Ozar Mi drashim, t. 2, s. 316).
Madan - anioł sprawujący władzę nad pla netą Merkury (zob. Heywood, The Hierarchy o f the Blessed Angels).
Madiel - w okultyzmie, anioł rządzący troi stością wody. Jest mieszkańcem pierwszego nieba, a przywołuje się go ze wschodu (zob. de Abano, Heptameron; Waite, The Lemegeton). Anioł Madiel jest bohaterem opery Prokofiewa Ognisty anioł. [Opera ta jest muzyczną przerób ką powieści W. Briusowa Ognisty anioł przyp. tłum.] > anioł ognia
Madimiel (Madiniel, Madamiel) - jeden z czterech aniołów, których imiona znajdują się na pierwszym pentagramie planety Mars; trzej pozostali to: Ituriel, Barcachiasz i Esziel (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon). W tradycjach o Mojżeszu Madimiel jest jed nym z siedmiu książąt, "którzy nieustannie przebywają przed obliczem Boga i noszą du chowe imiona planet" (zob. Cornellius Agrip pa, Three Books of Occult Philosophy, t. 3).
Mador - w literaturze Hejchalot (Maase Mer kawa), anioł strzegący czwartej sali (pałacu) nieba.
Madriel - anioł dziewiątej godziny dnia, słu żący pod Wadrielem (zob. Waite, The Lemegeton).
Mael - w okultyzmie, anioł rządzący troisto ścią wody (> Madiel); także poniedziałkowy anioł, zamieszkujący pierwsze niebo i przywo ływany z północy. Mael jest też jedną z inteli gencji planety Saturn.
Magirkon - jedno z wielu imion anioła Me tatrona.
Magut - anioł powietrza pełniący służbę w czwartek. Magut jest aniołem służebnym Su ta, wodza aniołów powietrza, które, jako cała klasa aniołów, są poddanymi Południowego Wiatru (zob. T'he Ancient's Book of Magic; de Aba no, Heptameron; Barrett, The Magus, t. 2).
Mah - w mitologii staroperskiej, anioł spra wujący pieczę nad zmianami faz księżyca (zob. Clayton, Angelology).
Mahadewa (Mahesz, Mahadeo) - w mitolo gii wedyjskiej, Mahadeo (Rudra-Śiwa) jest jed nym z jedenastu aniołów ?ze zmierzwionymi włosami i trojgiem oczu', które symbolizują słońce, księżyc i ogień. Mahadewa ma także (lub miał) pięć głów (zob. The Dabistan, s. 189; Słownik mitologii hinduskiej, s. 185).
Mahalel lub Mahalkiel - imię anioła znalezio ne na hebrajskim amulecie (kamea) mającym chro nić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Mahananel - jeden z licznych aniołów strze gących bram Północnego Wiatru (zob. Ozar Mi drashim, t. 2, s. 316).
Mahariel - anioł strzegący pierwszego wej ścia do raju; oczyszczonych z grzechu obdarza nowymi duszami (zob. Ozar Midrashim).
Mahasj asz - jeden z 72 aniołów noszących mistyczne imię Boga Szemhameforasz (zob. Barrett, The Magus, t. 2).
Mahaszel - w kabale, jeden z 72 aniołów zodia kalnych (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah).
Mahisz (Mahasz) - w Bhagawadgicie, potęż ny anioł, który wraz z Brahmą i Wisznu "na rodził się z pierwotnej materii" (zob. The Dabi stan, s. 178).
Mahniel ("potężny obóz") - jedno z imion "Starodawnego Ariela". Według Zoharu (Exo­dus 202) Mahniel jest aniołem, który dowodzi "60 miriadami legionów skrzydlatych duchów, z których jedne mają mnóstwo oczu, a inne mnóstwo uszu" .
Mahonin(m) - jak wynika z protokołów egzorcyzmów w Auch (1618), diabeł, który opętał pewną szlachciankę, wyjawił, że nosi imię ,Mahonima trzeciej hierarchii i drugiego chóru archaniołów"; dodał też, że jego przeciwnikiem .v niebie jest św. Marek Ewangelista (zob. Rob >ins, The Encyclopedia of Witchcraft and Demono 'ogy, s. 128, 185).
Mahzeil - anioł w mitologii mandajskiej (zob. Pognon, Inscriptions Mandaites des Coupes de Khouabir).
Mahzian - w mandaizmie, duch, który ob darza zdolnością jasnowidzenia (zob. Drower, The Cannonical Prayerbook of the Mandaeans).
Majaniel - anioł służący w piątym niebie >zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Majmon - wódz aniołów powietrza, władca soboty, poddany Południowego Wiatru. Usłu gują mu trzy anioły: Abumalit, Asaibi i Belidet. W pismach de Abano Majmon jest "królem so botnich aniołów powietrza".
Majon - anioł sprawujący władzę nad plane tą Saturn (zob. Heywood, The Hierarchy of the Blessed Angels).
Makatiel ("plaga Boża") - jeden z siedmiu aniołów kary (zob. New Jewish Encyclopedia, t. 1, s. 593; jellinek, Bet ha-Midrasz).
Makiel - anioł przywoływany w syryjskich zaklęciach magicznych, wraz z Michałem, Ga brielem i Harszielem (zob. Księga Opieki; Budge, .9mulets and Talismans).
Makroprozop - w kabale, pierwsza z dzie sięciu świętych sefirot. Jest "Bogiem ukrytej for my" (> Mikroprozop).
Maktiel - anioł sprawujący pieczę nad drze wami (zob. M. Gaster, The Sword o f Moses). W Ba rana de Massechet Gehinnom, Maktiel (lub Matniel) jest jednym z aniołów karzących dziesięć naro dów. Pełni służbę w czwartej warstwie piekła.
Malach ha-Mawet - w literaturze rabinac kiej i tradycji koranicznej, anioł śmierci, zazwy czaj utożsamiany z Samaelem lub Azraelem.
Malach ha-Sofer - anioł służebny Dumy, anioła śmiertelnej ciszy. Wraz z -> Malachem Memune oblicza długość ludzkiego życia (zob. Ozar Midrashim, t. 1, s. 92).
Malachiasz ("anioł Boży') - anioł Jahwe. W apokryficznej Czwartej Księdze Ezdrasza czy tamy o "Malachiaszu zwanym aniołem Pana" (zob. Talmud Chagiga). Księga Malachiasza jest ostatnią księgą Starego Testamentu.
Malach Memune ("wybrany') - anioł słu żebny Dumy. Wraz z > Malachem ha-Sofer ob licza długość ludzkiego życia.
Malach Ra - anioł zła (w sensie przyczyno wym), który sam niekoniecznie jest zły (dobre anioły, działając na rozkaz Boga, niejednokrot nie popełniają czyny powszechnie uważane za niesprawiedliwe lub niegodziwe); > aniołowie zniszczenia; anioł kary. jest dziewiętnastu zabanija, czyli strażników. W Koranie (sura XLIII, 77-78) Malik tłuma czy potępionym, że muszą pozostać w piekle na wieki, ponieważ "My przyszliśmy do was z prawdą, / lecz, zaiste, większość z was od czuwa wstręt do prawdy" (zob. Hughes, A Dic tionary of Islam; [has3o] "Angelology" w: New Jewish Encyclopedia; Hastings, Encyclopaedia of Religion and Ethics IV, 618; Gaudefroy-Demom bynes, Narodziny islamu, s. 224).
Malkiel (Malchiel, "król Boży") - jeden z trzech anielskich książąt służących pod Sefuri rionem, który jest ostatnim z dziesięciu świętych sefirot (dwaj pozostali to Ituriel i Naszriel). Jako Malchiel, jest jednym z licznych strażników bram Południowego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Malkijasz - anioł, który "służy krwi". Imię to wypisywano na amuletach chroniących przed krwotokiem; wspomina je także nie opublikowany manuskrypt hebrajski (zob. Bon ner, Studies in Magical Amulets).
Malkira ("król niegodziwych") - przydomek Samaela w apokryficznym Męczeństwie Izajasza (zob. Flis, Jezus a demony, s. 67; Box, Introduction, w: Charles, The Ascension of Isaiah).
Malinelijasz - jedno z wielu imion anioła Metatrona.
Maltidrelis - anioł zodiakalny, sprawujący władzę nad znakiem Barana (zob. Heywood, The Hierarchy of the Blessed Angels).
Maltiel - w kabale, piątkowy anioł, przeby wający w trzecim niebie i przywoływany z za chodu. Jest także jedną z inteligencji planety Jowisz. W The Legends of the jews Ginzberga, Maltiel jest anielskim doradcą Eliasza (-> Ma lasziel). W Ozar Midrashim (t. 2, s. 316) Maltiel jest jednym z licznych aniołów strzegących bram Zachodniego Wiatru.
Maluzim -święty anioł Boży przywoływany podczas obrzędów magicznych (zob. Verus Je suitarum Libellus; Waite, The Book of Black Magic and of Pacts).
Mały Jao - jedno z wielu imion anioła Metatrona (zob. hebrajska Księga Henocha).
Mambe'a - potężny anioł, którego imię zna leziono na hebrajskim amulecie, pochodzącym z I-II w. p.n.e. Mambe'a był także przywoływa ny w babilońskich zaklęciach przeciwko czarom, zazwyczaj w towarzystwie anioła o imieniu Bab ne'a (zob. Budge, Amulets and Talismans, s. 288).
Mameroijud - w Tyce Pauline Art, jeden z anio łów dziesiątej godziny nocy, służących pod Juz guarinem (zob. Waite, The Book of Ceremonial Ma gic, s. 70).
Mamiel - jeden z aniołów siódmej godziny dnia, służący pod Barginielem.
Mamlaketi - anioł występujący w hebrajskiej Księdze Henocha pod imieniem > Uza.
Mammon (aram.: bogaci) - w ewangeliach według św. Mateusza (6, 24) i św. Łukasza (16, 13) Mammon (Mamona) jest imieniem złowro giej mocy, sprzeciwiającej się Bogu. W okulty zmie, upadły anioł, pełniący w piekle funkcję jednego z arcydemonów i księcia kusicieli. W Słowniku wiedzy tajemnej De Plancy'ego (s. 58) Mammon jest wymieniony jako ambasador piekła w Anglii. Jest utożsamiany z Lucyferem, Szatanem, Belzebubem, a nawet Nabuchodono zorem. Mammon jest demonem chciwości i skąp stwa. "Dzierży [on] berło tego świata", jak po wiada św. Franciszka w jednej ze swych 93 wi zji. W średniowieczu Mammona uważano za syryjskiego boga. Według Grzegorza z Nyssy Mammon to jedno z imion Belzebuba. Wizeru nek Mammona znajduje się w The Magus Bar retta. Milton w Raju utraconym (I, 796-807), tak opisuje jeden z zastępów upadłych aniołów: "Mammon ich prowadził, / Mammon, najniżej pochylony z wszystkich / Duchów, co z nieba runęli, gdyż nawet / I w niebie myśli jego i spoj rzenia / Zawsze w dół biegły, bardziej podzi wiając / Chodniki Niebios złotem wyłożone / Niż jakiekolwiek boskie albo święte / Widoki".
Manakel (Menakel) - według Ambelaina (La Kabbale Pratique), anioł sprawujący pieczę nad zwierzętami wodnymi. W The Wisdom of the Kab balah Runesa Menakel jest jednym z 72 aniołów zodiaku.
Manat - w mitologii arabskiej, bogini (anioł) płodności. Jej posąg, najstarszy znany Arabom wizerunek bóstwa, został zniszczony z rozkazu Vlahometa (zob. Jobes, Dictionary of Mythology Folklore and Symbols).
Maneij - jeden z aniołów czwartej godziny nocy, służący pod Jefiszą (zob. Waite, The Le negeton).
Maniel - anioł przywoływany w syryjskich zaklęciach magicznych (zob. Księga Opieki; Budge, Amulets and Talismans).
Mansemat - w apokryficznych Dziejach Fili pa, jedno z imion Mastemy, tj. Szatana (zob. James, The Apocryphal New Testament, s. 440).
Mantus - w mitologii etruskiej, jedna z dzie więciu Nowensili, tj. najwyższych mocy nie biańskich.
Manu - w mitologii asyryjsko-babilońskiej, Manu Wielki był duchem ludzkiego przezna czenia (zob. Lenormant, Chaldean Magicy.
Manuel - anioł zodiaku, władający znakiem Raka (zob. Heywood, The Hierarchy of the Blessed Angels).
Mara - szatan w mitologii buddyjskiej. Ar nold w The Light of Asia mówi o ?sługach Mary, / Aniołach występku", którzy - jak powiada Arnold - uosabiają "dziesięć grzechów głów nych".
Marchocjasz (Marchosias) - anioł, który przed upadkiem należał do chóru panowań. W piekle Marchocjasz jest ?wielkim markizem". Przywo łany, zjawia się pod postacią wilka lub wołu ze skrzydłami gryfa i ogonem węża. [De Plancy (Słownik wiedzy tajemnej, s. 119), podaje, że Mar chocjasz "ukazuje się pod postacią dzikiej lwicy ze skrzydłami sępa i ogonem węża" - przyp. tłum.] Marchocjasz wyjawił Salomonowi, że "po upływie 1200 lat ma nadzieję powrócić na siódmy tron [w niebie]". Reprodukcję pieczęci tego anioła zob. w: Waite, The Book of Black Ma gic and of Pacts, s. 176.
Marfiel - anioł czwartej godziny dnia, służą cy pod Wachmielem (zob. Waite, The Lemegeton).
Margasz - jedno z wielu imion anioła Meta trona.
Margesjel - jedno z wielu imion anioła Me tatrona.
Margiwiel - książę oblicza i jeden z aniołów strzegących czwartego nieba (zob. Ozar Midra shim, t. 1, s. 117).
Mariel - anioł przywoływany w syryjskich zaklęciach magicznych (zob. Księga Opieki; Budge, Amulets and Talismans).
Marifiel - główny nadzorca aniołów ósmej godziny nocy, służący pod Narkorielem (zob. Waite, The Lemegeton).
Mariok (Mariuk) - w The Legends of the Jews Ginzberga, anioł sprawujący pieczę nad pis mami Henocha. Wraz z Ariukiem, Mariok zo stał z rozkazu Boga aniołem stróżem potom ków Henocha; ich misja polega na czuwaniu nad właściwym przechowywaniem ksiąg pa triarchy.
Marniel - imię anioła znalezione na hebraj skim amulecie (kamea) mającym chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Marnuel - anioł wspomniany w pismach ra biego Akiby (zob. Bamberger, Fallen Angels).
Marnutiel - anioł wspomniany w pismach rabiego Akiby (zob. Bamberger, Fallen Angels).
Maroch - anioł piątej godziny dnia, służący pod Sazkielem (zob. Waite, The Lemegeton).
Maron - święte imię (ducha lub anioł), uży wane w zaklęciach Salomonowych do przywo ływania demonów (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Marou - niegdyś cherubin, obecnie demon. W aktach procesu Urbaina Grandiera Marou został wymieniony jako jeden z sześciu demo nów, które opętały Elizabeth Blanchard (zob. De Plancy, Dictionnaire Infernal).
Marut (hebr.: gorycz; Marout, Marot) - w tra dycji żydowskiej, anioł, który wraz z Harutem został wyposażony przez Boga ?we wszelkie pełnomocnictwa do sprawowania pieczy oraz nauczania rodzaju ludzkiego" (zob. Heywood, The Hierarchy of the Blessed Angels). Marut wy wodzi się z mitologii perskiej. O aniele imie niem Marut wspomina także Koran.
Maryja (Maria) - według apokryficznej Ewan gelii Pseudo Jana Maryja Dziewica była aniołem posłanym przez Boga, aby przyjęła Pana. "I kie dy zstępowałem na ziemię - mówi Jezus wszedłem jednym uchem Marii, a drugim wy szedłem" (zob. Siedem niebios i ziemia, s. 18; Ja mes, The Apocryphal New Testament, s. 191). W Li tanii loretańskiej Maryja nazywana jest 'królo wą aniołów'.
Masim - jeden z licznych aniołów strzegą cych bram Wschodniego Wiatru (zob. Ozar Mi drashim, t. 2, s. 316).
Maskelli (Maskelli-Maskello) -> Zarazaz
Maskiel - anioł strzegący pierwszego nieba (zob. Pirke Hejchalot). ziemią, ich głos rozbrzmiewa na wysokości". Iednym z maskim jest Mefistofeles (zob. Lenor mant, Chaldean Magie; Conybeare, The Testament >f Solomon).
Masleh - w okultyzmie, anioł, który 'poru szył chaos i stworzył cztery żywioły'. W legen dach żydowskich, Masleh jest władcą zodiaku. Jak czytamy w The Ancient's Book of Magic Mal chusa, 'za sprawą anioła Masleha moc i dzia łanie Logosu przenosi się do sfery zodiaku'.
Mas Masjasz - w Talmudzie Szabat, anioł wzywany w przypadkach chorób skórnych.
Masniel - anioł władający zodiakiem (zob. Cornelius Agrippa, Three Books o f Occult Philo sophy, t. 3).
Maspiel - anioł strzegący drugiego nieba (zob. Pirke Hejehalot).
Mastema (Mansemat) - anioł oskarżyciel; po dobnie jak szatan, z polecenia Boga pełni funkcję kusiciela i wykonawcy kar. Jest także księciem zła, niesprawiedliwości i potępienia (zob. Księga Jubileuszów, gdzie Mastema jest aniołem nie szczęścia, "ojcem wszelkiego zła, ale zarazem wiernym sługą Boga"; por. Flis, Jezus a demony, s. 62-63). Według legendy, to Mastema usiłował zabić Mojżesza, kiedy ten podróżował przez pu stynię, aby spotkać się z faraonem (por. Wj 4, 24), a następnie zatwardził serce władcy Egiptu (w Midraszu Abkir, aniołem tym jest Uza). Inna legenda głosi, że Mastema poprosił Boga, aby oszczędził część demonów i zezwolił zatrudnić je jako wykonawców Jego woli względem ludzi. Bóg przystał na tę propozycję i uwolnił 1 / 10 de monów, czyniąc je sługami Mastemy. Według niektórych źródeł Mastema pomagał egipskim czarownikom w ich magicznych sztuczkach, kie dy Mojżesz i Aaron stawili się przed faraonem (zob. Rousseau, Bóg zła, s. 45-46; Rubinkiewicz, Wprowadzenie do apokryfów Starego Testamentu, s. 90) (--> Belial; Szatan). W esseńskim Dokumencie Damasceńskim mowa o aniele wrogości, które to określenie odnosi się do Mastemy. [O Mastemie, aniele wrogości, mowa także w innym rękopisie qumrańskim, w Regule Wojny (zob. Tyloeh, Ręko pisy z Qumran nad Morzem Martwym, s. 176, 229) - przyp. tłum.]
mastinim - określenie aniołów oskarżycieli, których wodzem jest > Samael. U Bambergera (Fallen Angels), mastinim to 'najpotężniejsi anio łowie narodów'. W The Legends of the Jews Ginz berga, funkcję anioła oskarżyciela pełni Uza, anioł opiekuńczy Egiptu. Aniołem oskarżycie lem Izraela jest Eliasz (wówczas, gdy oskarża w imieniu narodu wybranego).
Masto - w Transcendental Magic Leviego, Ma sto jest "duchem mylących pozorów". Jest także jednym z duchów godziny dziesiątej (zob. Apo loniusz z Tiany, Nuetemeron).
Maszchit ("niszczyciel") - anioł sprawujący władzę nad śmiercią dzieci (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews). W Zoharze jest on jednym z trzech demonów gehenny (piekła), odpowie dzialnych za ukaranie tych, którzy mają na su mieniu bałwochwalstwo, morderstwo lub kazi rodztwo (dwa pozostałe demony gehenny .to > Af i -> Chema). W Midraszu Tehilim (komen tarz do Psalmów) Maszchit jest jednym z pięciu aniołów kary, których Mojżesz spotkał w niebie. [W Talmudzie Maszchit jest jednym z pięciu -> aniołów zruszczenia (zob. Cohen, Talmud, s. 79) - przyp. tłum.]
Matafiel - jeden z siedmiu aniołów strzegą cych drugiego nieba (zob. Hejchalot Rabati).
Matakiel ("słodki") - jeden z siedmiu anio łów strzegących pierwszego nieba (zob. Hejcha lot Rabati).
Matanbukus (Matanbuchus, Mechembuchus, Meterbuchus, Beliar, Mastema) - w apokry ficznym Męczeństwie Izajasza, Testamencie Hioba i przedmowie do Wniebowstąpienia Izajasza, Ma tanbukus jest aniołem nieprawości, utożsamia nym z Beliarem ("Beliar, którego imię brzmi Matabukus"). Uważa się, że imię to pochodzi od wyrażenia: matan buka, co po hebrajsku zna czy: bezwartościowy dar, lub też jest zniekształ ceniem hebrajskiego słowa mitdabek, co oznacza "tego, który atakuje samego siebie", czyli złego ducha (zob. Flis, Jezus a demony, s. 67).
Matarel (Matariel) - w literaturze rabinac kiej i pseudoepigraficznej, anioł deszczu (funk cję tę pełnią także Ridja, Zalbesael i Batarel). W hebrajskiej Księdze Henocha Matarel jest jed nym z władców ziemskiego świata.
Matiel - w Heptameronie de Abano, w The Magus Barretta oraz w innych pismach okul tystycznych, anioł służący w piątym niebie. Jest władcą wtorku, a przywołuje się go z pół nocy.
Matlaj - według de Abano (Heptameron), je den z duchów planety Merkury, anioł środy, przebywający w trzecim niebie. Natomiast we dług Barretta (The Magus), mieszkaniec drugie go nieba, przywoływany ze wschodu.
Matmoniel - "święty sługa Boży" przywoły wany w Salomonowych zaklęciach magicznych, zwłaszcza w zaklęciu "sporządzania i używa nia" latającego dywanu (zob. Mathers, The Grea ter Key o f Solomon).
Matniel -> Maktiel
Matrona - Szechina, w Zoharze zwana "anio łem Pańskim".
Mawet - anioł śmierci (--> Malach ha-Mawet). Mawkiel - imię anioła znalezione na hebraj skim amulecie (kamea) mającym chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Mazgarbiel - według de Abano (Heptame ron), anioł przebywający w czwartym niebie, przywoływany z północy. Mazgarbiel pełni służbę w Dniu Pańskim (niedziela). mądrość - w słowiańskiej Księdze Henocha
Mbriel - anioł sprawujący władzę nad wia trem (zob. M. Gaster, The Sword of the Moses).
McWilliams, Sandy - łysy anioł z opowia dania Marka Twaina Kapitana Stormfielda wizyta w niebie.
Meachuel - w literaturze okultystycznej (Szósta i siódma księga Mojrzeszowa), Meachuel jest jed nym z trzech aniołów w Trójcy Jedynego Bo ga, przywoływanych w zaklęciach magicznych (dwaj pozostali to Lebatej i Ketuel).
Mebabel - jeden z 72 aniołów rządzących 72 kwinariami zodiaku. Mebabela wzywają ci, któ rzy chcą zagarnąć cudzy majątek. Znany jest także jako obrońca niewinnie uciśnionych. Jego aniołem pokrewnym jest Tesogar (zob. Barrett, The Magus; Ambelain, La Kabbale Pratique; Ru nes, The Wisdom of the Kabbalah).
Mebahel - jeden z 72 aniołów noszących mi styczne imię Boga Szemhameforasz.
Mebahiasz - w kabale, anioł sprawujący pie czę nad obyczajami i religią; także anioł pomaga jący tym, którzy pragną potomstwa. Mebahiasz jest jednym z 72 aniołów noszących mistyczne imię Boga Szemhameforasz. Jego aniołem po krewnym jest Smat. Reprodukcję pieczęci Me bahiasza zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 289.
Mechaperiasz - jedno z wielu imion anioła Metatrona.
Mechiel - jeden z 72 aniołów zodiaku (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah).
Mediat (Modiat) - król aniołów władają cych środą; także jedna z inteligencji planety Merkury (zob. de Abano, Heptameron; Malchus, The Secret Grimoire of Turiel).
Medorin - anioł niebiańskiego raju (zob. Zo har Bereszit 39b).
Medususjel - anioł szóstej godziny dnia, słu żący pod Samilem (zob. Waite, The Lemegeton).
Mefatiel - "ten, który otwiera drzwi"; stąd też - jak podaje Trachtenberg w Jewish Magic and Superstition - Mefatiel jest aniołem czczo nym przez złodziei i wszelkiego rodzaju rzezi mieszków.
Mefistofeles (Mefistofiel, Mefistofilis, Mefisto - "ten, który nie lubi światła") - imię pocho dzenia hebrajskiego (mefiz znaczy niszczyciel, a tofel - kłamca). Mefistofeles jest upadłym aniołem, jednym z siedmiu wielkich książąt piekła (jednym z -ł maskim). Według Corneliusa Agrippy Mefistofeles "przebywa poniżej plane ty Jowisz, a jego regentem jest Zadkiel, intro nizowany anioł świętego Jehowy" (zob. traktat magiczny Dr. Faust's Hóllenzwang). W The Histo ry of Magic Seligmanna, Mefistofeles jest "pod rzędnym demonem, upadłym aniołem, czasem dopuszczanym przed oblicze Boga, ale nie jest diabłem". W literaturze pięknej Mefistofeles jest albo sługą Szatana, albo też samym Szatanem. W Tragicznej historii doktora Fausta Marlowe'a Mefistofeles jest diabłem, który ma przez jakiś czas służyć Faustowi, a potem zabrać jego duszę do piekła (w dramacie pojawiają się także Lucy fer i Belzebub; dobrzy aniołowie nie są nazwani z imienia). W Fauście Goethego Mefistofeles, działając z rozkazu Szatana, zawiera pakt z Fau stem. Mefistofeles jest bohaterem nie ukończonej opery Busoniego (Doktor Faustus) po raz pierw szy wystawionej w Stanach Zjednoczonych w 1964 roku. [Występuje także m.in. w Scenach z "Fausta" Goethego na chór i orkiestrę Schumanna, Potępieniu Fausta Berlioza i Fauście Gounoda (zob. Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury) - przyp. tłum.] Hegel widział w Mefistofelesie symbol "wartości negatywnej". [Według De Plancy'ego (Słownik wiedzy tajemnej, s. 119) Mefi stofelesa rozpoznaje się "po zimnym okrucień stwie, jadowitym śmiechu, który doprowadza do łez, i okrutnej radości, jaką wywołuje u niego czyjś ból" - przyp. tłum.]
Megidon -imię serafina w Mesjadzie Klop stocka.
Mehahel - w La Kabbale Pratique Ambelaina, anioł należący do chóru cherubinów.
Mehajasz - w La Kabbale Pratique Ambelaina, anioł należący do chóru księstw.
Mehalalel - anioł przywoływany w syryj skich zaklęciach magicznych (zob. Księga Opieki; Budge, Amulets and Talismans).
Mehekiel - jeden z 72 aniołów noszących mi styczne imię Boga Szemhameforasz.
Meher (Mitra) - w mandaizmie, jazata, czyli anioł sprawujący władzę nad światłem i spra wiedliwością (zob. Drower, The Mandaeans of Iraq and Iran).
Mehiel - w kabale, anioł sprawujący opiekę nad profesorami uniwersytetu, mówcami i pi sarzami. Jego aniołem pokrewnym jest Astiro (zob. Ambelain, La Kabbale Pratique).
Mehriel - w kabale, jeden z archaniołów.
Mehuman ("prawdziwie wierny") - jeden z siedmiu aniołów zamętu (zob. Ginzberg, The Legends of the ]ews).
Meil - anioł środy, przywoływany podczas obrzędów magicznych (zob. Barrett, The Magus, t. 2).
Meimeiriron - w dziele Izaaka ha-Kohena, Emanacje lewej strony, Meimeiriron jest czwartą z dziesięciu świętych sefirot, "personifikacją Che sed". Według ?mniej wiarygodnych źródeł", aniołem tej sefiry jest Zadkiel.
Melahel - jeden z 72 aniołów noszących mi styczne imię Boga Szemhameforasz (zob. Bar rett, The Magus, t. 2).
Melcharadónin - w tradycji gnostyckiej, jed na z dwunastu istot niebiańskich zrodzonych przez Jaldabaota (zob. Doresse, The Secret Books of Egyptian Gnostics).
Melchi(d)ael - książę aniołów przywoływa ny w Salomonowych zaklęciach magicznych. Na prośbę inwokanta może sprowadzić każdą wy braną przez niego kobietę (zob. Waite, The Book of Black Magic and of Pacts; Grimorium Verum).
Melchizedek (Melch-Zadok, "bóg Zedek jest moim królem" lub "mój król jest sprawiedli wością") - król prawości, którego Pseudo-Dio nizy nazywa "ulubionym aniołem Boga". Epi faniusz (Adversus Haereses) wymienia Melchize deka jako anioła chóru cnót. Według Pseudo -Tertuliana, Melchizedek to "niebiańska cnota wielkiej łaski, która czyni dla aniołów i cnót to, co Chrystus uczynił dla ludzi" (zob. Legge, Fo rerunners and Rivals of Christianity, t. 2, s. 148). W Biblii (Rdz 14, 17-20) Melchizedek jest legen darnym królem Szalemu (dawna nazwa Jero zolimy), który jako kapłan błogosławił Abraha ma, składając Bogu w ofierze chleb i wino. W mitologii fenickiej Melchizedek, zwany Sy dykiem,jest ojcem siedmiu elohim, czyli aniołów Bożej obecności. W gnostyckiej Księdze wielkiego tajemnego słowa Melchizedek nosi imię Zoroko tera. Hipolit Rzymski wspomina o sekcie, której przewodził niejaki Teodotus (zapewne chodzi o heretyków z III w. znanych jako Melchizede kianie), głoszącej, że Melchizedek jest "wy ższym bóstwem niż Chrystus" i 'prawdziwym pośrednikiem między Ojcem a Jego stworze niem'. ["Pod koniec III w. niejaki Heraks utrzy mywał, że Melchizedek był Duchem Świętym. W późniejszym czasie odłam manichejczyków szczególną czcią otaczał Melchizedeka jako jed nego z wysłanników dobrego Boga. Inni zno wu wierzyli, że był Synem Bożym, który ukazał się Abrahamowi pod ludzką postacią. Orygenes i Dydym uczynili z niego anioła" (zob. Masson, Slownik herezji w Kościele katolickim, s. 211) przyp. tłum.] R.H. Charles dołączył do wydania słowiańskiej Księgi Henocha (Enoch In tekst ("no wą wersję mitu Melchizedeka, będącą dzie łem pierwszych chrześcijan"), w którym Mel chizedek występuje jako boski potomek brata Noego, Nira. W dzieciństwie strzeżony przez archanioła Michała, po potopie został arcyka płanem, "Słowem Boga", królem Szalemu, "ma jącym moc czynienia wielkich cudów, o jakich ucho ludzkie nigdy przedtem nie słyszało". W Midraszu Tehilim (w komentarzu do Psalmu 76) Melchizedek jest utożsamiany z Semem, jed nym z synów Noego. To samo źródło prze kazuje legendę o Melchizedeku karmiącym zwierzęta w arce Noego. Spotkanie Abrahama z Melchizedekiem (opisane w Rdz 14, 17-24), zostało przedstawione na jednym z drzewory tów Biblii Kolońskiej (1478-1480); jest także te matem obrazów Rubensa oraz Diericka Boutsa (ok. 1415-1475).
Melech - anioł chóru potęg przywoływany w zaklęciach magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Melejal ("pełnia Boża") - w tradycjach o He nochu, anioł jesieni, władający trzema miesią cami roku (etiopska Księga Henocha).
Metek-I-Taus (Taus Metek, Metek Tawus) w religii Jezydów, anioł czczony pod postacią pawia. Jego imię jest parafrazą imienia buddyj skiego diabła (zob. Wall, Devils). Według For longa (Encyclopedia of Religions), "Metek-Tawus był aniołem lub demiurgiem, który stworzył Ewę z ciała Adama" (Taus-Metek).
Melba - wódz chóru płomieni, buddyjskiego odpowiednika serafinów (zob. Bławatska, Dok tryna tajemna).
Meliot - w apokryficznej Ewangelii Bartłomie ja, jeden z dziewięciu aniołów, którzy 'razem przebiegają krainy ziemskie i niebieskie' [W pol skim przekładzie Ewangelii Bartlomieja (zob. Apo kryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2) brak tego mo tywu - przyp. tłum.]
Melkejal (Machidiel) - anioł władający mar cem. "Na początku każdego roku - czytamy w etiopskiej Księdze Ilenocha - zjawia się Mel kejal i obejmuje rządy".
Melkiel - jeden z aniołów czterech pór roku, pełniący tę funkcję wraz z Helemelekiem, Me lejalem i Narelem.
Melkoutael - sefira Malchut w świecie berija (zob. Ambelain, La Kabbale Pratique).
Membra (logos) - Słowo Boże; hipostaza Bo ga; pośrednik (tj. anioł) Boży. W kabale żydow skiej, Membra to jedno z imion Boga (zob. Guig nebert The Jewish Worki in the Time of Jesus; Le normant, Chaldean Magicy.
Memeon -anioł przywoływany w błogosła wieństwie soli (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Memsiel - jeden z głównych aniołów siód mej godziny nocy, służących pod Mendrionem (zob. Waite, The Lemegeton).
Memune ("pełnomocnik") - anioł służebny, dawca snów. jak głosi legenda, Memuneh spra wuje nadzór nad obrotami ciał niebieskich. Li czba mnoga od memune brzmi: memunim. W ży dowskiej magii obrzędowej memunim były uwa żane za demony (choć rabi Eleazar z Wormacji utrzymywał, że śą to aniołowie). Według hebraj skiej Księgi Henocha memunim należą do chóru aniołów pieśni pochwalnych.
Menadel - według Ambelaina, anioł chóru potęg; także jeden z 72 aniołów zodiaku (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah). Menadel umacnia wygnańców w wierności i przywiąza niu do ziemi ojczystej. W kabale, jego aniołem pokrewnym jest Afut. Reprodukcję pieczęci Me nadela zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 273.
Menafiel - anioł jedenastej godziny dnia, słu żący pod Barielem (zob. Waite, The Lemegeton).
Menakel > Manakel
Mendrion - w kabale, najwyższy rangą anioł władający siódmą godziną nocy (zob. Waite, The Lemegeton).
Menerwa (Menwra) - jedna z dziewięciu No wensili, najwyższych bóstw religii Etrusków.
Meniel - jeden z 72 aniołów noszących mi styczne imię Boga Szemhameforasz (zob. Bar rett, The Magus, t. 2).
Menor - anioł przywoływany w zaklęciach Salomonowych, zwłaszcza podczas egzorcy zmów wosku (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Mentor - anioł przywoływany podczas eg zorcyzmów wosku; > Menor (zob. Gollancz, Clavicula Salomonis).
Meresijm - anioł pierwszej godziny dnia, słu żący pod Samaelem (zob. Waite, The Lemegeton).
Meresin (Merasin, Meris, Metiris, Merihim, Meririm) - w Raju utraconym Miltona upadłe anioł, wódz mocy powietrznych. W A Theolo gical Discourse of Angels, Meresin (Miririm) jest jednym z czterech aniołów objawienia, a zatem świętym aniołem; z kolei w The Hierarchy of the Blessed Angels Heywooda, Meresin przebywa w piekle, gdzie jest władcą gromu i błyskawi cy, a zatem - najprawdopodobniej - anio łem upadłym.
Meriarijm - jeden z głównych aniołów go dzin nocnych, służący pod Sarkamiszem.
Meririm (Meresin) - u Barretta (The Magus, t. 1), Meririm jest złym duchem, którego św. Paweł w Liście do Efezjan (2, 2) nazywa "wład cą mocarstwa powietrza" (tj. Szatanem). Barrett twierdzi, że Meririm jest księciem aniołów, "którym dano moc wyrządzić szkodę ziemi i morzu" (zob. Ap 7, 2).
Merkawa - anioł rydwanu (cherubin).
merkawot ("rydwany") - istniało (lub istnie je) siedem merkawot, odpowiadających siedmiu niebiosom, czy też 'wizjom potęgi Bożej'. Przy równuje się je do > midot lub świętych > sefirot, i uważa się za personifikacje boskich przymio tów -aniołów pełniących służbę przy Tronie Chwały (zob. Scholem, Major Trends in Jewish Mysticism; Miiller, History of Jewish Mysticism; por. Za 6).
Merkury (gr. Hermes) - w kabale, anioł po stępu (funkcję tę przypisywano także Rafałowi; zob. Levi, Transcendental Magicy.
Merloj - "podrzędny" duch przywoływany w Salomonowych zaklęciach magicznych (zob. Grimorium Verum; Waite, The Book of Ceremonial Magic, s. 239; Shah, The Secret Lore o f Magic, s. 98).
Mermeot - w apokryficznej Ewangelii Bartło mieja, jeden z dziewięciu aniołów, którzy "ra zem przebiegają krainy ziemskie i niebieskie". [W polskim przekładzie Ewangelii Bartłomieja brak tego motywu; Mermeot jest tu natomiast jednym z przeciwników Szatana, "aniołem Bo żym", który ?powstrzymuje burze' (zob. Apo kryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2, s. 508) przyp. tłum.]
Merod - "przenajświętszy anioł" przywoły wany w zaklęciach magicznych (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Merof - w okultyzmie, anioł pieczęci przy woływany podczas obrzędów magicznych !zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Meros - anioł dziewiątej godziny dnia, służą cy pod Wadrielem (zob. Waite, The Lemegeton).
Merroe - "przenajczystszy anioł" przywoły wany w Salomonowych zaklęciach magicz nych, zwłaszcza w zaklęciu miecza (zob. Gri rnorium Verum; Shah, The Secret Lore of Magic).
Mesjach - według Mathersa (The Greater Key of Solomon), anioł przywoływany w zaklęciu "wody i hizopu". Podczas obrzędów poprze dzających wypowiedzenie zaklęcia inwokant powinien recytować wyjątki z Psalmów 6, 64, 67 i 102.
Mesjasz - anioł utożsamiany z Chrystusem, Zbawicielem, Bogiem. Jak głosi legenda, Mesjasz był jednym z dwóch cherubinów z ognistymi mieczami w dłoni strzegących bram Edenu (dru gim miał być Metatron). Mesjasz jest > aniołem wielkiej rady, aniołem Pańskim, sefirą w świecie berija (kreacji), a według,niektórych źródeł, tak że Logosem i Duchem Swiętym. Święty Paweł w listach do Kolosan (1, 16) i Efezjan (1, 20-21) ma na myśli Mesjasza, kiedy mówi o aniele, któ rego Bóg "posadził po swojej prawicy na wyży nach niebieskich / ponad wszelką Zwierzchno ścią i Władzą, i Mocą, i Panowaniem"; podobnie Henoch, kiedy mówi o "wodzu dni" (zob. też Ambelain, La Kabbale Pratique).
Mesriel - anioł dziesiątej godziny dnia, słu żący pod Orielem (zob. Waite, The Lemegeton).
Mesukiel - trzecia z dziesięciu świętych sefi rot, porównywana lub utożsamiana z sefirą -> Malchut; także z Ajin Sof i Szechiną. Według Izaaka ha-Kohena jednakże z Mesukiel wydoby wają się światy okropności i niszczycielskich wyobrażeń, czego rezultatem jest podwójna emanacja: z jednej strony, siedmiu kolejnych grup czystych aniołów (świętych sefirot), a z dru giej - siedmiu obozów ciemnych duchów (se firot zła i nieczystości). Zob. Bamberger, Fallen Angels, s. 173.
Meszaber - w literaturze rabinackiej, anioł sprawujący władzę nad śmiercią zwierząt (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 5, s. 57).
Meszarim - anioł, za sprawą którego Józef Karo miał wizję i na cześć którego księgę za wierającą opis tej wizji zatytułował Magid Me szarim. Anioł ten miał być duchem Miszny. Jó zef Karo (1488-1575) był mistykiem i kabalistą żydowskim, osiadłym, po wypędzeniu z Hisz panii, w Safedzie w północnej Palestynie (zob. Muller, History of Jewish Mysticism, s. 120; por. Unterman, Słownik tradycji i legend żydowskich, s. 143-144).
Meszulhiel - ostatnia spośród dziesięciu sefirot zła i nieczystości (zob. pisma Izaaka ha -Kohena; listę wszystkich sefirot, zarówno świę tych, jak i złych, podano w Apendyksie).
Metatiaks - w The Testament of Solomon Co nybeare'a, jeden z 36 duchów zodiakalnych, bę dących zarazem demonami chorób. Metatiaks wywołuje schorzenia nerek i tylko święty anioł > Adonael jest zdolny pokrzyżować jego nik czemne knowania (zob. Shah, The Secret Lore of Magic, s. 222).
Metatron (Metratton, Mittron, Metaraon, Mer raton, Matatron itd.) - w piśmiennictwie nie kanonicznym Metatron jest zapewne najwyż szym rangą hierarchą niebiańskim, pierwszym (a także ostatnim) z dziesięciu archaniołów świata berija. Zwany jest królem aniołów, księ ciem Bożego oblicza lub Bożej obecności, kanc lerzem niebios, aniołem przymierza, wodzem aniołów służebnych oraz mniejszym JHWH (tetragram). W niebie Metatron jest "przewod niczącym sądu niebios" (zob. Rubinkiewicz, Wprowadzenie do apokryfów Starego Testamentu, s. 88); na ziemi troszczy się, aby ludziom nie zabrakło pożywienia. W Talmudzie i Targu mach anioł ten jest pośrednikiem między sferą ludzką i boską. W ziemskim wcieleniu Metatron był patriarchą Henochiem, choć według Tanhu na Genesis (zob. New Jewish Encyclopedia, t. 1, s. 94) pierwotnie był aniołem Michałem. Wię kszość autorytetów talinudycznych sprzeciwia się jednak utożsamianiu Metatrona z Heno chem. W zagadkowej opowieści o zaślubinach Boga z Ziemią, Elohima z Edem (zob. Alfabet Ben Sira), Bóg domaga się od Ziemi "wypoży czenia" Adama na tysiąc lat. Kiedy Ziemia się zgadza, Bóg, w obecności archaniołów Michała i Gabriela, wystawia oficjalne pokwitowanie, które "po dziś dzień" przechowywane jest w archiwach niebiańskiego skryby, Metatrona. Metatron bywał utożsamiany z aniołem, z któ rym Jakub walczył w Penuel (por. Rdz 32), stró żem (Iz 21, 11-12), a także z Logosem, Urielem, a nawet Samaelem. Według niektórych źródeł, to właśnie o Metatronie mowa w Księdze Wyj ścia (23, 20-21): "Oto Ja posyłam anioła przed tobą, aby cię strzegł w czasie twojej drogi i do prowadził cię do miejsca, które ci wyznaczy łem. [...] imię moje jest w nim". Metatron bywa też utożsamiany z -ł aniołem wybawicielem i > Szechiną (którą niektóre źródła traktują ja ko żeński aspekt Metatrona). Trachtenberg w Jewish Magic and Superstition (s. 76) określa Metatrona jako "demiurga klasycznej mistyki żydowskiej". Według kabały, Metatron był aniołem, który prowadził dzieci Izraela przez pustynię. W literaturze okultystycznej, jest bra tem bliźniakiem (lub przyrodnim bratem) anio ła Sandalfona. Według hebrajskiej Księgi Heno cha Metatron jest najwyższym (pod względem wzrostu) aniołem niebios (być może tylko > Anafiel jest wyższy); jest także najpotężniej szym z aniołów, jeśli nie liczyć "ośmiu wielkich książąt, noszących imię swojego króla, JHWH". Jak głosi żydowska legenda, po wstąpieniu do nieba Henoch zamienił się w anioła Metatrona. "Bóg włożył swą własną koronę na głowę He nocha i dał mu siedemdziesiąt dwa skrzydła, a do tego niezliczoną ilość oczu. Ciało jego prze mieniło się w płomień, ścięgna w ogień, kości w żar, oczy w lampy, włosy w promienie świat ła" (zob. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 106). Znaczenie imienia Metatron jest niejasne. Ele azar z Wormacji twierdził, że pochodzi ono od łac. metator (mierniczy lub prekursor). Hugo Odeberg wysunął hipotezę, że imię to jest po chodzenia hebrajskiego i stanowi "metonimię określenia Ťmały JHWHť". W myśl interpretacji Odeberga Metatron to "ten, który przebywa najbliżej Tronu Bożego" (według legendy Me tatron zamieszkuje siódme niebo, które jest sie dzibą Boga). Wezwany, Metatron zjawia się jako 'słup ognia, a jego twarz promienieje bla skiem jaśniejszym niż słońce". Gershom Scho lem, powołując się na Apokalipsę Abrahama, twierdzi, że Metatron to vox mystica Jahoela, czyli Boga. Metatron bywa też utożsamiany ze 'Sługą Pańskim" z Księgi Izajasza 53, w którego cierpieniach i śmierci teologia chrześcijańska upatruje zapowiedź męki Chrystusa (zob. Or linsky, The So-Called "Suf fering Servant" in Isaiah 53). Przekazywane przez tradycję 72 imiona Bo ga zdają się odpowiadać 72 imionom Metatro na; Suria, Tatriel, Sasnigiel, Lad, Jofiel - to tylko niektóre z nich. Talmud Jewamot (16b) przypisuje Metatronowi autorstwo wersetu 25 Psalmu 37 i współautorstwo wersetu 16 w Księ dze Izajasza 24. Zohar nazywa Metatrona laską Mojżesza, z której 'z jednego końca wydobywa się życie, a z drugiego - śmierć". W Traditions of the Jews (t. 2, s. 408) Eisenmengera, Metatron jest najwyższym rangą aniołem śmierci, które mu Bóg każdego ranka wydaje polecenia od­ nośnie do dusz, które mają być tego dnia 'za brane" do nieba. Polecenia te Metatron przeka zuje następnie swoim podwladnym, Gabrielowi i Samaelowi. Pogląd, że Metatron był aniołem potężniejszym niż Gabriel czy Samael, rejestrują także Chronicles of Jerahmeel: kiedy egipscy ma gowie, Jannes i Jambres, wstąpili do nieba (jak się zdaje, za pomocą czarów), dwaj biblijni anio łowie okazali się bezradni i dopiero Metatron zdołał zmusić nieproszonych gości do powrotu na ziemię. W Jalkut Hadasz Metatron jest anio łem "naznaczonym nad Michalem i Gabrielem". O rozmiarach Metatrona Zohar powiada, że anioł ten jest 'ogromny jak cały świat" (w trady cji rabinackiej równie wielki był Adam, zanim zgrzeszył). Jednym z sekretnych imion Meta trona jest Bizbul (zob. Wizje Ezechiela). King (The Gnostics and Their Remains, s. 15) twierdzi, że Metatron to "perski Mitra". Odeberg (3 Enoch) cytuje inne źródła wspierające ten pogląd. W angelologii żydowskiej Metatron jest "anio łem, który przed potopem nakazal innemu aniołowi obwieścić, że Bóg zamierza zniszczyć świat" (zob. [haslo] 'Metatron' w: New Jewish Encyclopedia, t. 8). Wśród licznych misji i czy nów przypisywanych Metatronowi wymienić należy powstrzymanie ręki Abrahama, kiedy ten sięgnął po nóż, aby złożyć ofiarę z syna (oca lenie Izaaka przypisywano także Michałowi, Zadkielowi, Tadielowi, oraz "aniołowi Pańskie mu", o którym mówi Księga Rodzaju 22,11-15). Według Talmudu Awoda Zara 3b, ?Metatron po maga Bogu w nauczaniu młodzieży. Podczas gdy Bóg poświęca tej pracy ostatnie trzy go dziny dnia, Metatron pelni tę funkcję przez re sztę doby" (zob. Cohen, Talmud, s. 77-78; por. Unterman, Encyklopedia tradycji i legend żydow skich, s.178; Ze skarbnicy midraszy, s. 16, 245, 253 i 107; Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 106, 110).
Metrator - "przenajświętszy anioł" przywo ływany w zaklęciach magicznych, zwłaszcza w zaklęciach "igły i innych wyrobów metalo wych", w czasie których inwokant winien re cytować Psalmy 31 i 42.
Miahel - jeden z 72 aniołów 72 kwinarii zo diaku (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah).
Mibi - anioł służebny przywoływany pod czas obrzędów kabalistycznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Michał ("któż jak Bóg') - w tradycji biblijnej i pobiblijnej, w literaturze chrześcijańskiej, żydowskiej i muzułmańskiej Michał jest zgodnie uważany za najpotężniejszego z aniołów. Anioł ten wywodzi się z mitologii Chaldejczyków, którzy czcili go jako bóstwo. W tradycji żydowskiej Michał jest wodzem chóru cnót i archaniołów, księciem Bożej obecności, aniolem skru chy, sprawiedliwości, miłosierdzia i uświęce nia; jest także władcą czwartego nieba, aniolem opiekuńczym Izraela, stróżem Jakuba, pogromcą Szatana. [W Biblii Michał jest księciem aniołów, wspierającym Izraela w walce z Persami, a także zapowiedzianym obrońcą narodu wy branego (ludu Bożego) w czasach ostatecznych (zob. Dn 10,13. 21; 12, 1). W Apokalipsie św. Ja na (12, 7-9), Michał jest wodzem zastępów niebiańskich walczących ze Smokiem (Szatanem); w wyniku walki na niebie "został strącony wielki Smok, [...] a z nim strąceni zostali jego aniołowie" - przyp. tłum.] Sekretne imię Mi chała brzmi: Sabatiel. W mitologii islamu anioł ten nosi imię Mika'il. Jako wybawiciel wierzą cych stanowi odpowiednik Saoszjanta (zbawi ciela) z Zend Awesty. Midrasz Raba (Exodus 18) przypisuje Michałowi autorstwo całego Psalmu 85. Ponadto Michała utożsamiano z aniołem, który rozgromił wojska Sennacheryba (czyn ten przypisywano także Urielowi, Gabrielowi i Ra mielowi), oraz aniołem, który powstrzymał dłoń Abrahama, kiedy ten chciał złożyć w ofie rze Izaaka (ten czyn z kolei przypisywano również Tadielowi i Metatronowi). W tradycji żydowskiej (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 2, s. 303), ?ogień, który Mojżesz widział w płonącym krzewie, miał wygląd Michała, który zstąpił z niebios jako zwiastun Szechiny' (aniołem płonącego krzewu zazwyczaj nazywa się > Zagzagela). Według Talmudu Berachot 35 (w komentarzu do Księgi Rodzaju 18,1-10) Sara rozpoznała Michała w jednym z trzech "mężów, których gościł Abraham. Legenda głosi, że Michał - wraz z Gabrielem, Urielem, Ra fałem (Rafaelem) i Metatronem - uczestniczył w pogrzebie Mojżesza i wówczas ?tocząc rozprawę z diabłem spierał się o ciało" Prawodaw cy (zob. Jud 9; por. apokryficzne Wniebowzięcie Mojżesza). W tekstach mistycznych i okultystycznych Michał często jest utożsamiany z Duchem Swiętym, Logosem, Bogiem, Metatronem. W greckiej Apokalipsie Barucha Michał "dzierży klucze do Królestwa Niebieskiego" (w tradycji ludowej funkcję tę zazwyczaj pełni św. Piotr). [W południowosłowiańskiej wersji tego apokry fu Michał trzyma w ręku nie klucze, ale "ogrom ną skarbonę, głęboką jako przestworza dzielące ziemię do nieba", w którą anioł ten 'zbiera lu dzkie modlitwy" (zob. Objawienie Barucha, w: Siedem niebios i ziemia, s. 41) - przyp. tłum.] Według najwcześniejszych tradycji islamu, Mi chał przebywa w siódmym niebie 'na brzegu Wielkiego Morza, otoczony niezliczonymi za stępami aniołów'; ma szmaragdowe skrzydła i "okrywają go szafranowe włosy, z których każdy ma miliony twarzy i ust, i tyleż samo języków, które w milionie dialektów błagają Allaha o zmiłowanie". W mitologii staroperskiej Michał nosił imię Beszter, 'ten, który troszczy się o wyżywienie ludzkości', wskutek czego by wa utożsamiany z Metatronem (zob. Sale, Pre liminary Discourse, w: The Koran). Zgodnie z tą samą tradycją cherubiny zostały stworzone z łez, które Michał uronił nad grzechami wie rzących. Chrześcijanie modlą się do św. Michała Archanioła jako anioła dobrej śmierci, który prowadzi dusze zbawionych do 'wiecznej światłości". W tradycji żydowskiej Michał jest "wicekrólem niebios", a zatem pełni funkcję, którą przed swym upadkiem sprawował Szatan (zob. Regamey, YVhat Is an Angel?). Obok Ga briela, Michał był aniołem szczególnie chętnie portretowanym przez dawnych mistrzów ma larskich. Najczęściej jest on przedstawiany ze skrzydłami, jako wojownik Boży i pogromca Smoka (później funkcją tą zaczął się dzielić ze św. Jerzym). Jako anioł ważący dusze w dniu Sądu Ostatecznego (funkcję tę pełni wraz z Dokielem, Zehanpurju i innymi), trzyma w dło ni wagę sprawiedliwości. Fra Filippo Lippi, w szkicu reprodukowanym w: Jameson, Le gends of the Madonna, s. 436, przedstawił Michała na kolanach, ze świecą w dłoni, zwiastującego Maryi jej bliską śmierć (z kolei aniołem, który zwiastował Dziewicy narodziny Jezusa, był Gabriel). To samo źródło przytacza legendę o tym, jak Michał odciął ręce "pewnemu niegodziwe mu arcykapłanowi żydowskiemu", usiłującemu wywrócić mary, na których leżało ciało zmarłej Maryi (wskutek interwencji św. Piotra ręce "zuchwałego Żyda" na powrót połączyły się z ciałem). W jednym z rękopisów qumrańskich, Re gule Wojny, Michał jest nazywany "Księciem Swiatłości". Dowodzi on aniołami światłości w bitwie przeciwko legionom duchów ciemno ści, których wodzem jest demon Belial (zob. Ty loch, Rękopisy z Qumran nad Morzem Martwym, s. 229, 240-241). W The Legends of the ]ews Ginz berga, Michał jest zwiastunem -> Szechiny; aniołem, który sprowadził Asenat do Palesty ny, jako żonę dla Józefa (zob. Graves, Patai, Mi ty hebrajskie, s. 252); aniołem, który ocalił towarzyszy Daniela z płomieni; pośrednikiem mię dzy Mordechajem i Esterą; aniołem, który zburzył Babilon i który zawiadomił upadłych aniołów o Potopie (por. Cohen, Talmud, s. 76; Unterman, Słownik tradycji i legend żydowskich, s.179-180). Jak głosi legenda, gdy Michał płacze, jego łzy przemieniają się w drogocenne kamie nie. W poemacie Longfellowa The Golden Legend Michał jest duchem planety Merkury i "udzie la daru cierpliwości". Michał jest też jednym z głównych bohaterów Boskiej komedii Dantego i Raju utraconego Miltona. W literaturze współczesnej pojawia się w powieści Roberta Nathana The Bishop's Wife, oraz w wierszu Williama But lera Yeatsa Róża pokoju. W roku 1950 papież Pius XII ogłosił Michała Archanioła patronem policjantów.
Mlichar (Micheus) - w gnostycyzmie, jedna z istot niebiańskich sprawujących pieczę nad źródłami wody życia;
Micheu - w gnostycyzmie, istota niebiańska "ustanowiona [wraz z Micharem] nad wodami życia" (zob. Bruce Papyrus [Papyrus Brucianus]).
Micheus -> Michar
Micpad - jedno z wielu imion anioła Metatrona.
Micrael (Mizrael) - w kabale, jeden z archaniołów. Micrael nakłania podwładnych do po słuszeństwa zwierzchnikom. Jest jednym z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhamefo rasz. Jego aniołem pokrewnym jest Homot. Re produkcję pieczęci Micraela zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 289.
Micraim (hebr.: Egipt) - anioł stróż Egiptu; -ł Uza; Rahab (zob. Bamberger, Fallen Angels).
Midael - "wódz i kapitan" armii niebiańskiej. W The Magus Barretta, anioł chóru wojowników (por. Ps 34, 8; 35, 5-6). Midaela wspomina także Mathers w The Greater Key of Solomon.
Midrasz - jedno z wielu imion anioła Meta trona.
Miel - anioł środy (zob. de Abano, Heptame ron). W The Secret Lore of Magic Shaha, Miel jest jednym z trzech aniołów planety Merkury (dwaj pozostali to Rafał i Serafiel).
Migon - jedno z wielu imion anioła Metatro na (zob. hebrajska Księga Henocha).
Mihael - w kabale, anioł sprawujący pieczę nad wiernością małżeńską i płodnością. We dług Ambelaina (La Kabbale Pratique) Mihael jest aniołem chóru cnót. W The Magus Barretta jest on jednym z 72 aniołów noszących mistyczne imię Boga Szemhameforasz.
Miha'il - w mitologii islamu, anioł drugiego nieba; także wódz aniołów przybierających po stać orłów i głoszących chwałę Allaha (zob. Ha stings, Encyclopaedia of Religion and Ethics, t. 4, s. 619).
Mijkol - anioł pieczęci, przywoływany w za klęciach magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Mikael - anioł sprawujący nadzór nad decyzjami monarchów, wielmożów i władców; po maga w wykryciu spisku przeciwko państwu. Aniołem pokrewnym Mikaela jest Arpien (zob. Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 277).
Mikail lub Michael - w mitologii arabskiej, anioł stróż przywoływany podczas egzorcyz mów (zob. Hughes, (has3o] "Angels" w: A Dic tionary of Islam).
Mikiel - jeden z 72 aniołów władających znakami zodiaku (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah).
Mikroprozop - w kabalistycznej kosmogonii, "lewa strona" czynnego dobra. Mikropro zop powstał z sześciu świętych sefirot, od czwartej do dziewiątej (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah).
Miliel - środowy anioł przebywający w trze cim niebie (zob. de Abano, Heptameron). Z kolei według Barretta (The Magus) Miliel jest mieszkańcem drugiego nieba. Niezależnie od tego, które niebo jest jego siedzibą, przywołuje się go z południa.
Milkiel (Melekjal, Tamani - 'moim króle stwem jest Bóg") - w Zoharze, anioł wiosny. Według Charlesa (The Book of Enoch), imię Mil kiel utworzone zostało przez 'inwersję' imienia -> Helemelek. Zdaniem Bartom (Origin of the Names of Angels) Milkiel sprawuje władzę nad miesiącami letnimi.
Miniel - w tradycji okultystycznej, jeden z wysokich hierarchów niebiańskich, który, przywołany, może wzbudzić miłość w nieczu łej i obojętnej kobiecie; aby zaklęcie poskutko wało, inwokant musi je wypowiedzieć zwró cony twarzą na południe (zob. Barrett, The Ma gus). Miniela wzywa się także w zaklęciach "sporządzania i używania" latającego dywa nu. Jedno z takich zaklęć cytuje Shah w Oc cultism, s. 167 (zob. Apendyks).
Mirael - "wódz i kapitan" armii niebiańskiej, przywoływany podczas Salomonowych obrzę dów magicznych (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon, s. 112).
Miri - anioł godziny z wiersza H.D. [Hildy Doolittle] Sagesse. O aniele tym wspomina Am belain w La Kabbale Pratique; stąd też amerykańska poetka zaczerpnęła imiona aniołów po jawiających się w jej utworach.
Miriael - anioł chóru wojowników. Według Barretta (The Magus, t. 2, s. 58), źródłem imienia Miriael są Psalmy 34 i 35, gdzie mowa o "aniele Pana" i "aniele Pańskim".
Misabu - w okultyzmie, anioł służebny Ar kana, poniedziałkowego króla aniołów powie trza (zob. de Abano, Heptameron; Shah, Occul tism, s. 49).
Misaln - jeden z aniołów Księżyca, przywoływany w zaklęciach magicznych, pełniący służbę w poniedziałek (zob. Shah, The Secret Lore of Magic, s. 296).
Misran - duch (geniusz) prześladowań oraz jeden z duchów godziny dwunastej (zob. Apoloniusz z Tiany, Nuctemeron).
Mitatron (Metatron?) - według de Abano >Heptameron), środowy anioł zamieszkujący trzecie niebo i przywoływany z zachodu.
Mitgiel A' - jeden z anielskich książąt Zastę pów X (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Mitmon - anioł przywoływany w zaklęciach magicznych (zob. Mathers, The Greater Key of Salomon).
Mitoks(t) - w zaratustrianizmie, dewa "błęd nie wymawianych słów", sługa Arymana, per skiego księcia demonów (zob. Grundriss der ira nischen Philologie, t. 3; Seligmann, The History of :Vlagic, s. 39).
Miton - jedno z wielu imion anioła Metatrona.
Mitra (Mihr, Mihir, Miher) - w mitologii sta roperskiej, anioł władający siódmym miesiącem (wrzesień) [sic!] a także szesnastym dniem wszystkich pozostałych miesięcy. Mitra jest też jednym z 28 jazatów, które otaczają tron Ahura Mazdy; pochodzi on z 'raju na Wschodzie, ma tysiąc uszu i dziesięć tysięcy oczu'. W mitologii Ariów Mitra jest bogiem światłości, który wy znacza duszom pobożnych ich miejsce w niebie (zob. Hyde, Historia Religionis Veterum Persa rum; The Dabistan, s. 145; Lenormant, Chaldean Magicy. Magowie twierdzili, że w dniu Sądu Ostatecznego dwóch aniołów stanie przy wejściu na most zwany al Sirat (most ten będzie cieńszy niż włos i ostrzejszy niż miecz). Jednym z aniołów będzie Mitra, drugim Sorusz (Srao sza). Mitra, jako anioł boskiego miłosierdzia, bę dzie dzierżył w dłoni wagę, na której zważone zostaną ludzkie uczynki. Jeśli przeważą dobre, dusza zostanie przepuszczona przez most pro wadzący do raju; jeśli przeważą złe, wówczas Sorusz, jako anioł boskiej sprawiedliwości, strą ci duszę do piekła (zob. Sale, Preliminary Dis course, w: The Koran, s. 64; por. Boyce, Zaratu sztrianie, s. 45, 100, 102). W kosmologii wedyjskiej, Mitra jest jednym ze świetlistych bóstw, będących odpowiednikiem judeochrześcijańskich aniołów. King (The Gnostics and Their Re mains) utożsamia Mitre z --> Metatronem.
Miwon - jedno z wielu imion anioła Meta trona.
Mizabu - duch przywoływany w zaklęciach magicznych (zob. Malchus, The Secret Grimoire of Turiel).
Mizan - anioł przywoływany w arabskich zaklęciach magicznych (zob. Shah, Occultism). Mizgitari - duch (geniusz) orłów oraz jeden z duchów godziny siódmej (zob. Apoloniusz z Tiany, Nuctemeron).
Mizkun - duch (geniusz) amuletów i jeden z duchów godziny pierwszej (zob. Apoloniusz z Tiany, Nuctemeron).
Mizuma - w mitologii staroperskiej, anioł, który "towarzyszy sługom Bożym i wspiera ich w wierze" (zob. The Dabistan, s. 126).
Mkttro - anioł, "który służy synowi człowie czemu"; także jedno z nomina Barbara (zob. M. Gaster, The Sword o f Moses).
Mnesinous - w gnostyckiej Apokalipsie Ada ma, jedna z istot niebiańskich, które "wprowa dzają wybranych do nieba" (zob. Doresse, The Secret Books of Egyptian Gnostics).
Moak(k)ibat - w mitologii islamu, "anioł za pisujący', odpowiednik judeochrześcijańskiego Prawuila (Radueriela), oraz babilońskiego Ne bo (Nabu). Termin "al Moakkibat" to nazwa dwóch aniołów stróżów, którzy, jak głosi arab ska legenda, rejestrują uczynki ludzkie (zob. Sa le, Preliminary Discourse, w: The Koran).
Modiel - jeden z licznych aniołów strzegą cych bram Wschodniego Wiatru (zob. Ozar Mi drashim, t. 2, s. 316).
Modiniel -` w kabale żydowskiej, jeden z du chów planety Mars. Inteligencją pokrewną Mo diniela jest Grafael (zob. Lenormant, Chaldean Magic: Its Origin and Development).
Mojżesz - w źródłach tanaickich, Mojżesz często bywa określany jako anioł, bądź też jako prorok-patriarcha zajmujący w hierarchii nie biańskiej pozycję wyższą niż aniołowie. Był jednym z trojga ludzi, którzy za życia "wstąpili do nieba"; dwaj pozostali to Henoch i Eliasz. W przeciwieństwie jednak do Henocha i Eliasza, nie znamy anielskiego imienia Mojżesza. Istnieje natomiast legenda, że Mojżesz był ziemskim wcieleniem anioła Michała (zob. Midrasz Tanaim).
Moloch (Molech) - w Raju utraconym Milto na, upadły anioł, "najzacieklejszy / I najmocniejszy z duchów, które w Niebie / Wojnę to czyły" (II, 50-53). W tradycji żydowskiej, Mo loch to kananejski bóg ognia, któremu składano ofiary z dzieci (zob. 2 Krl 23,10). [W okultyzmie demon ten jest "księciem krainy łez, członkiem rady piekielnej" (zob. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 123-124) - przyp. tłum.]
Monadel - , jeden z 72 aniołów noszących mi styczne imię Szemhameforasz.
Monker (Munkar) - w arabskiej demonolo gii, jeden z dwóch niebieskookich czarnych aniołów (drugim jest Nakir). Monker przesłu chuje dusze zmarłych i kieruje je do raju lub piekła (zob. Thompson, Semitic Magic; Hughes, A Dictionary of Islam; Gaudefroy-Demombynes, Narodziny islamu, s. 317; De Plancy, Słownik wie dzy tajemnej, s. 124).
Morael (Moriel) - w mistyce okresu Geo nim, anioł lęku i trwogi. Morael jest także anio łem władającym żydowskim miesiącem elul (sierpień-wrzesień). Według Waite'a (The Book of Black Magic and of Pacts) posiada on moc czy nienia ludzi (i rzeczy) niewidzialnymi.
Moraks > Forfaks
Mordad - w mitologii staroperskiej, anioł śmierci (zob. Sale, Preliminary Discourse, w: The Koran, s. 51).
Moroni - mormoński anioł Boży, a wcześniej syn "Mormona, ostatniego wielkiego przywódcy Nefitów". Posąg Moroniego wieńczy dwunastometrowy obelisk na wzgórzu Cumorah, po łożonym sześć kilometrów na południe od miej scowości Palmyra (stan Nowy Jork), gdzie, jak głosi tradycja mormonów, Joseph Smith otrzymał z rąk tego anioła złote tabliczki z tekstem "ewangelii nowego objawienia" (zob. Księga Mormona).
Mrgiojal - anioł przywoływany w zaklęciach magicznych, jeden z czterech aniołów naznaczonych nad mieczem, którzy wyjawili Mojżeszowi imię Boga (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Mtniel - anioł sprawujący władzę nad dzikimi zwierzętami (podobnie jak > Behemiel ;prawuje pieczę nad zwierzętami domowymi). vltniel pełni tę funkcję wspólnie z dwoma innymi aniołami, Jehielem i Hajelem.
Mufgar - w Pirke Hejchalot, anioł stróż służący w pierwszym niebie.
Mufliel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Mulciber - w Raju utraconym Miltona Muleiber jest upadłym aniołem, który "wieże ongi budował w Niebiosach" (I, 882); --> Wulkan.
Mumiasz - w kabale, anioł sprawujący pieczę nad fizyką i medycyną, darzący zdrowiem i długowiecznością. Jego aniołem pokrewnym jest Atembui. Reprodukcję pieczęci Mumiasza zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique; s. 294.
Mumol - anioł przywoływany (wraz z Mutuolem) w zaklęciu poświęcenia pióra i atramentu.
Munkar -> Monker
Mupiel ("ten, który wyszedł z ust Boga") w Mojżeszowych zaklęciach magicznych, anioł dobrej pamięci i otwartego serca.
Murdad - w mitologii staroperskiej, anioł lipca; także anioł władający siódmym dniem każdego miesiąca (zob. Hyde, Historia Religionis Veterum Persarum). Murdad bywa utożsamiany z Azraelem, aniołem, który w momencie śmierci człowieka rozdziela duszę i ciało.
Muriel (gr. myrrh) - anioł czerwca i władca znaku Raka (zob. Camfield, A Theological Di scourse of Angels, s. 67). Muriel jest także jednym z wodzów chóru panowań. Przywołuje się go ze Wschodu, najczęściej w zaklęciach "sporządzania i używania" latającego dywanu. Ponad to Muriel jest jednym z głównych aniołów trze ciej godziny dnia i służy pod Weguanielem.
Murmur (Murmus) - przed swym upadkiem, Murmur był aniołem chóru tronów i anio łów (zob. Spence, An Encyclopaedia of Occultism, s. 119). W piekle Murmur jest wielkim księciem i dowodzi 30 legionami złych duchów. Ukazuje się pod postacią wojownika w książęcej koronie, dosiadającego gryfa. [Według De Plancy'ego (Słownik wiedzy tajemnej, s. 125) Murmur "ukazuje się pod postacią żołnierza dosiadającego sę pa, otoczonego mnóstwem trąbek [...], a poprzedza go dudnienie trąb" - przyp. thxm.] Na ucza filozofii i przymusza dusze zmarłych, aby odpowiadały na jego pytania. Reprodukcję pie częci Murmura zob. w: Waite, The Book o f Black Magic and of Pacts, s. 182.
Musanios - w gnostycyzmie, jeden z niższyćh eonów, władca niewidzialnego świata (zob. Doresse; The Secret Books of the Egyptians Gnostics).
Mutuol - w Grand Grimoire, anioł przywoływany w zaklęciach poświęcenia pióra i atramentu; obdarza inwokanta władzą nad złymi duchami (zob. Shah, Occultism, s. 20).
Mzpopiasajel - według M. Gastera (The Sword of Moses), wódz aniołów gniewu.

N

Naadame - "książę ustanowiony nad wszystkimi aniołami i cesarzami" (zob. Mathers, The Greater Key o f Solomon).
Naama ("dogadzająca") - w kabale, jeden z czterech aniołów rozpusty, towarzyszek Sa maela (trzy pozostałe to Lilit, Ejszet Zenunim i Agrat bat Machlat). Według rabiego Izaaka Sy nowie Boży, Uza i Azazel, zostali nakłonieni do grzechu właśnie przez Naamę. Rabi Symeon na zywał Naamę "matką demonów", a rabi Chija uważał, że "uwodzi ona nie tylko ludzi, ale także duchy i demony" oraz (wraz z Lilit) "sprowadza epilepsję na dzieci" (zob. Zohar, t. 1, 55a; Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 67-68). W The Legends o f the Jews Ginzberga Naama jest matką diabła Asmodeusza. W Księdze Rodzaju (4, 22), Naama jest córką człowieczą, siostrą Tubal-Kaina.
Naar (hebr.: chłopiec) - jedno z wielu imion anioła Metatrona.
Naaririel - anioł strzegący siódmego nieba.
Nabu (Nebo, "prorok", "zwiastun") - babi loński pierwowzór judeochrześcijańskiego ar chanioła. Nabu był synem lub sługą boga Mar duka, w teogonii sumeryjskiej znanym jako "anioł Pański". Pełnił funkcję opiekuna księgi, w której zapisywał przeznaczenia świata, stąd też jego godłem była lampa. Nabu uważany był także za jednego z "aniołów zapisujących". W akadyjskiem micie Nabu jest bogiem planety Merkury. Ginzberg (The Legends of the Jews, t. 5, s. 163) widzi w babilońskim bóstwie pierwo wzór Henocha-Metatrona. "Babiloński Nebo stał się Henochem Palestyńczyków oraz Meta tronem Żydów babilońskich. Nic bardziej na turalnego, że ostatecznie bóstwa te ponownie połączyły się w jedną postać: Henocha-Meta trona" (por. [hasło] "Angel" w: Catholic Ency clopedia I; Babilońskie zaklęcia magiczne; Conte nau, Życie codzienne w Babilonii i Asyrii).
Nachaliel ("dolina Boga") - anioł rwących strumieni (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Superstition). W Księdze Liczb (21,19), Nachaliel to nazwa miasta.
Nachiel (Nakiel) - w kabale, inteligencja Słoń ca, kiedy gwiazda ta wchodzi w znak Lwa. War tość liczbowa tego imienia wynosi 111. Aniołem pokrewnym Nachiela jest Sorat (zob. Chri stian, The History and Practice o f Magic, t. 1, s. 318).
Nachiriron - w pismach Izaaka ha-Kohena, jedna z dziesięciu świętych sefirot, anielska personifikacja Necach. W kabale aniołem tym jest Haniel lub Anael.
Nachmiel - anioł strzegący bram Południo wego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 317). Nadiel - anioł wędrówki; także władca grud nia (zob. Schwab, Vocabulaire de 1'Angelologie); Haniel.
Nafriel - anioł strzegący bram Południowe go Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 317). Nagrasagiel (Nasragiel, Nagdasgiel, Nagazdiel) - książę gehenny, który oprowadzał Mojżesza po piekle w czasie podróży Prawodawcy po za światach (zob. Midrasz IConen; Ginzberg, The Le gends of the Jews, t. 2, s. 310); Sargiel; Nergal.
Nahuriel - jeden z siedmiu aniołów strzegących pierwszego nieba (zob. Pirke Hejchalot).
Nairjosanha - w mitologii staroperskiej, je den z trzech anielskich książąt trzech górnych bram zaświatów, jazata-zwiastun, posłaniec Ahura Mazdy (zob. Midrasz Konen; New Jewish Encyclopedia, t. 1, s. 593). "Nairjosanha sprawuje opiekę nad duszami sprawiedliwych"
Naja'il - w apokaliptycznej tradycji islamu, anioł, którego sufi Abu Jazyd spotkał w czwar tym niebie podczas swojej podróży przez sie dem niebios. Naja'il zaproponował Abu Jazy dowi "królestwo żadnym językiem niewypo wiedziane", ale Abu Jazyd, wiedząc, że ta propozycja (a właściwie próba przekupstwa) jest jedynie sprawdzianem jego wierności jedy nemu Bogu, "zignorował anioła" (zob. Nichol son, An Early Arabic Version...).
Nakir (Nekir) - czarny anioł mitologii mu zułmańskiej. Według De Plancy'ego (Słownik wiedzy tajemnej, s. 124), Nekir i Monkir (Monker) "przesłuchują zmarłych, gdy tylko spoczną w grobie. Powinność swą rozpoczynają pyta niem: "Kto jest twym Panem i kto twym Pro rokiem?"". Obaj aniołowie "mają wygląd szka radny i głosy straszliwe jak grom".
Nakoriel - anioł dziewiątej godziny nocy (-> Hanozoz).
Nakriel - jeden z licznych aniołów strzegą cych bram Południowego Wiatru (zob. Ozar Mi drashim, t. 2, s. 316).
Nanael - w kabale praktycznej, anioł chóru księstw; także jeden z aniołów noszących mi styczne imię Szemhameforasz. Nanael sprawuje pieczę nad nauką, filozofami i duchownymi. Je go aniołem pokrewnym jest Chomme (zob. Bar rett, The Magus; Ambelain, La Kabbale Pratique).
Naouta - w apokryficznej Ewangelii Bartło mieja, anioł sprawujący władzę nad Południo m Zachodem. W dłoni trzyma "rózgę ze śniegu", którą "wkłada sobie do ust" i w ten sposób gasi "wydobywający się stamtąd ogień". [W polskim przekładzie Ewangelii Bartfomieja (zob. Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2) brak tego motywu - przyp. tłum.]
Narasinha - w mitologii wedyjskiej, "czło wiek-lew", jeden z dziesięciu awatarów (bo skich inkarnacji). Jest "władcą bohaterstwa" ( awatar).
Narel - w tradycjach o Henochu, anioł zimy.
Nariel - anioł sprawujący władzę nad Połu dniowym Wiatrem; także władca wiatrów wie jących w południe. "Przez niektórych zwany Arielem' (zob. Barrett, The Magus).
Narkoriel - anioł ósmej godziny nocy ( Ha noziz).
Naromiel - w okultyzmie, jedna z inteligen cji Księżyca; także władca Dnia Pańskiego (nie dzieli). Jest mieszkańcem czwartego nieba, a przywołuje się go z Południa (zob. de Abano, Heptameron; Lenormant, Chaldean Magic; Bar rett, The Magus).
Narudi - w mitologii akadyjskiej, "władca potężnych bóstw", którego wizerunek umieszczano w domach, aby odstraszał złych ludzi (zob. Lenormant, Chaldean Magic, s. 48).
Nasarach (Nisroch) - jedna z form imienia Nisrok.
Nasargiel (Nagrasagiel, Nasragiel) - potęż ny, święty anioł o lwiej głowie, który wraz z - Kipodem i Nairjosanhą sprawuje władzę nad piekłem. Jest odpowiednikiem sumeryjsko -chaldejskiego Nergala. Nasargiel na polece nie Boga oprowadzał Mojżesza po podziemnym świecie (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews).
Nasragiel > Nasargiel
Nasr-ed-Din ("wsparcie wiary") - jeden z siedmiu archaniołów w religii Jezydów. Imio na wszystkich siedmiu podano w Apendyksie.
Nbat - "istota świetlista" (anioł) w mandai zmie (zob. Drower, The Mandaeans of Iraq and Iran).
Ndmh - anioł letniego zrównania dnia z no cą, przywoływany w zaklęciach przeciw uro kowi, "złemu oku" (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Superstition).
Nebo > Nabu
Necach ("zwycięstwo" lub "wieczność") siódma z dziesięciu świętych sefirot (emanacji Boga). Personifikacją Necach jest anioł Haniel (Anael) należący do chóru elohim.
Neciel - jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami księżyca.
Naszaron - książę anielski "ustanowiony nad wszystkimi aniołami i cesarzami" (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Naszriel - w pismach lzaaka ha-Kohena, Na szriel jest jednym z trzech sarim (książąt aniel skich) służących pod rozkazami Sefurirona, anioła ostatniej z dziesięciu świętych sefirot (dwaj pozostali książęta to Ituriel i Malkiel). Natanael ("dar Boży"; Ksataniel, Zatael) w legendach żydowskich Natanael jest szóstym stworzonym aniołem i jednym z dwunastu anio łów zemsty. Jest władcą żywiołu ognia. Jest tak że aniołem, który "spalił sługi Jaira", wyznaw ców Baala, ocalając z płomieni siedmiu, któ rzy nie składali ofiar temu pogańskiemu bóstwu (zob. Księga starożytności biblijnych Pseudo-Filo na). W The Lemegeton Waite'a, Natanael jest anio łem godziny szóstej i służy pod Samilem. Jest także jednym z trzech aniołów (wraz z Ingeta lem i Zeruchem) ustanowionych nad tym, co ukryte. Według legendy, Bóg posłał Natanaela, aby wspomógł Cereza w jego walce z Amoryta mi (zob. Ferrar, The Uncanonical Jewish Books).
Natiel - imię anioła znalezione na hebraj skim amulecie (kamea) mającym chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Nefonos - w apokryficznej Ewangelii Bartło mieja, jeden z dziewięciu aniołów, którzy "ra zem przebiegają krainy ziemskie i niebieskie". [W polskim przekładzie Ewangelii Barttomieja (zob. Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2) brak tego motywu - przyp. tłum.]
Nefta - żeński anioł, w którym zakochał się Azrael, bohater opery Francettiego. Negarsanel (Nasargiel) - książę piekła (zob. Alfabet rabiego Akiby).
Negef - święty anioł zniszczenia przywoły wany podczas obrzędów magicznych na zakończenie szabatu (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Superstition).
Neitel - jeden z 72 aniołów władających 72 kwinariami zodiaku (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah).
Nekael (Nukael) - w tradycjach o Henochu, zły (tj. upadły) archanioł. Imię to jest zniekształ ceniem imienia Ezekael.
Nektariusz - w powieści Anatola France'a Bunt aniołów, cudowny flecista. W niebie, we dług France'a, Nektariusz był aniołem chóru panowań i nosił imię Alaciel.
Nelapa - środowy anioł zamieszkujący dru gie niebo, przywoływany w zaklęciach teurgicz nych z Południa (zob. Barrett, The Magus).
Nelchael - anioł chóru tronów i jeden z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhamefo rasz (zob. Barrett, The Magus; Ambelain, La Kab bale Pratique). Według innych źródeł, upadły anioł, zajmujący się w piekle nauczaniem astro nomii, matematyki i geografii. W kabale anio łem pokrewnym Nelachela jest Sit.
Nemamiasz - w kabale, archanioł, opiekun admirałów, generałów oraz wszystkich tych, którzy walczą w słusznej sprawie. Jest także jednym z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhameforasz (zob. Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 289, gdzie reprodukowana jest pie częć Nemamiasza).
Nememel - jeden z 72 aniołów władających 72 kwinariami zodiaku (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah).
Nergal ("wielki bohater", "wielki król", "król śmierci") - w mitologii babilońskiej Nergal (Nirgal, Nirgali) był planetarnym władcą tygo dnia. U Akadyjczyków było to bóstwo o lwiej głowie; u Chaldejczyków, jeden z czterech głównych duchów opiekuńczych (aniołów stró żów). W Biblii Nergal jest bogiem "ludzi Kuta", odpowiednikiem Baala, bóstwa Hadesu (zob. 2 Krl 17, 30; Forlong, Encyclopedia of Religions). W tradycjach sumeryjsko-chaldejsko-palestyńskich Nergal jest władcą letniego słońca. W gnostycyzmie jest królem Hadesu (podobnie jak w Piśmie Swiętym). W okultyzmie Nergal jest szefem tajnej policji piekielnego imperium (zob. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 127). Uważany jest za bóstwo zarazy, wojny, gorączki, a także za ducha planety Mars i jednego z dwunastu aniołów rządzących znakami zodiaku. Na medalionie z kolekcji Le Clercqa Nergal jest przedstawiony, po jednej stronie, jako bóg o lwiej głowie, po drugiej, ze skrzydłami i szponiastymi łapami.
Neria(sz) ("lampa Boża") - jeden z 70 aniołów amuletów porodowych.
Neriel (Neria?) - w Szóstej i siódmej księdze Mojieszowej, Neriel jest jednym z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca.
Nesanel - anioł przywoływany (wraz z Me achuelem i Gabrilem) w zaklęciach Mojżeszo wych, oczyszczających inwokanta z wszelkich grzechów.
Nestoriel - anioł pierwszej godziny dnia, służący pod Samaelem (zob. Waite, The Leme geton).
Nestozoz - jeden z głównych aniołów trze ciej godziny nocy, służący pod Sarkamiszem.
Netahel - jeden z 72 aniołów władających 72 kwinariami zodiaku (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah).
Netoniel - w czarnej magii, imię anioła za pisane po hebrajsku na pierwszym pentagramieplanety Jowisz (zob. Shah, The Secret Lore of Ma ;ic; Mathers, The Greater Key of Solomon).
Nibra Ha-Riszon - jedna z emanacji Boga czyli sefira). Zdaniem Mullera (History of Jewish _1�Iystycism) Nibra Ha-Riszon należy do najwyższych rangą istot anielskich, takich jak Makon, Logos, Sofia czy Metatron.
Nichbadiel - jeden z licznych aniołów strzegących bram Południowego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 317).
Nidbaj - w mandaizmie, jeden z dwóch anio łów stróżów (uthri) rzeki Jordan; drugim jest Silmai lub Szilmai (zob. Drower, The Canonical Prayerbook of the Mandaeans; The Mandaeans of Iraq and Iran).
Nilajha (Nit-hajasz) - w kabale, anioł-poeta, należący do chóru panowań. Można go przy wołać, wypowiadając którekolwiek z boskich imion i recytując pierwszy wers Psalinu 9. Ni lajha jest autorem rymowanych proroctw, ponadto sprawuje pieczę nad naukami tajemny mi oraz "mądrymi ludźmi, którzy cenią spokój i samotność". Reprodukcję jego pieczęci zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 273.
Ninip - w teozofii babilońskiej, wódz anio łów, zwanych igigi (zob. [hasło] "Angels" w: Catholic Encyclopedia; Mackenzie, Myths of Babylonia and Assyria).
Nirgali (Nirgal) - w mitologii chaldejskiej, jedna z czterech głównych klas duchów opiekuń czych (tj. aniołów stróżów). Zazwyczaj przedsta wiano je w postaci lwa z ludzką głową (zob. Le normant, Chaldean Magic, s. 121); - Nergal.
Nisach > Necach
Nisan - talmudyczny anioł wspomniany przez Hyde'a w Historia Religionis Persarum Veterum.
Nisroch (Nisrok, "wielki orzeł") - pierwot nie asyryjskie bóstwo, czczone przez Sennache ryba (zob. 2 Krl 19, 37). Według Miltona (Raj utracony VI, 561), jest on aniołem i wodzem chó ru księstw. W okultyzmie Nisroch jest uważany za demona pełniącego w piekle funkcję szefa kuchni Domu Książąt (por. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 58). Jako anioł upadły, Nis roch jest utożsamiany z Chemosem, Baal-Peo rem, Meserachem i Arasekiem.
Nitael - w kabale, anioł niegdyś należący do chóru księstw. Barrett (The Magus) twierdzi, że Nitael, pomimo swegu upadku, wciąż jest jed nym z aniołów noszących boskie imię Szemhameforasz. Przeważa jednak pogląd, że Nitael przyłączył się do Szatana podczas buntu w nie bie i obecnie przebywa w piekle, sprawując wła dzę nad cesarzami, królami i wysokiej rangi duchownymi. Reprodukcję pieczęci Nitaela zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 289.
Nitajasz (Nit-hajasz) > Nilajha
Nitibns - duch (geniusz) gwiazd. Według Apoloniusza z Tiany, Nitibus jest aniołem godziny drugiej (zob. Levi, Transcendental Magic).
Nitika - duch (geniusz) drogocennych kamieni; także anioł godziny szóstej (zob. Apoloniusz z Tiany, Nuctemeron; Levi, Transcendental Magic).
N'Mosniktiel - w żydowskich traktatach mi stycznych, wódz aniołów wściekłości (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Noafiel - imię anioła zapisane po hebrajsku na piątym pentagramie planety Saturn. Przy wołując Noafiela, inwokant powinien recyto wać rozdział 10 Księgi Powtórzonego Prawa.
Noga - jedna z dwóch dużych gwiazd (tj. aniołów), które Metatron pokazał Mojżeszowi w czwartym niebie. "W lecie stoi powyżej słońca, aby ocienić ziemię' (zob. Apokalipsa Mojżesza).
Nogahel - jeden z książąt, "którzy nieustan nie przebywają przed obliczem Boga i noszą duchowe imiona planet" (zob. Cornelius Agrip pa, Three Books of Occult Philosophy, t. 3).
Noguel - w kabale, duch planety Wenus. Je go aniołem pokrewnym jest Hagiel (zob. Le normant, Chaldean Magic, s. 26).
Nohariel - anioł strzegący bram Wschodnie go Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Noriel ("ogień Boży") - w Zoharze (Exodus 147a), jeden z aniołów, którym odpowiadają określone barwy; w przypadku Noriela, jest to "złoto mosiądzu, rozjaśnione oranżem" (zob. Hermes Trismegistos, Poimandres). Noriel jest także jednym z aniołów strzegących bram Wschodniego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Nowensile - dziewięć bóstw etruskich, wład cy gromu o imionach: Tina, Kupra, Menwra (Menerwa), Summanus, Wejowis (Wedius), Set lans, Mars, Mantus, Erkle (Herkle). Według Ar nobiusza (Adversus Nationes), który powołuje się na opinię Graniusza, Nowensile to Muzy. We dług Kornificjusza czuwają one nad odnową wszystkich rzeczy; według Maniliusza Nowen sile to bogowie, którym Jowisz przekazał władzę nad piorunami.
Nucha'il i Nura'il - w mitologii arabskiej, aniołowie stróżowie przywoływani podczas eg zorcyzmów (zob. Hughes, (hasło] "Angels" w: A Dictionary of Islam).
Nudriel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący trzeciej sali (pałacu) nieba.
Nuriel ("ogień") - w żydowskiej legendzie, anioł burzy gradowej. Mojżesz spotkał Nuriela w drugim niebie. Kiedy anioł ten wychodzi od strony Chesed ("miłość"), ukazuje się w postaci orła; gdy wychodzi od strony Gewura ("potę ga"), orłem tym jest Uriel. W syryjskiej Księdze Opieki Nuriel jest jednym z hierarchów niebiań skich przywoływanych w zaklęciach magicz nych (obok Szamsziela, Serafiela, Michała i in nych wysokich rangą aniołów). Według Zoharu, Nuriel rządzi znakiem Panny. Jest wysoki "na 300 farsangów i dowodzi 50 miriadami aniołów z ognia i wody". Wyżsi niż Nuriel są jedynie aniołowie chóru erelim, grigori, Af i Chema, oraz Metatron, którego wzrostem przewyższają już tylko Hadarniel i Anafiel. W gnostycyzmie Nuriel jest jednym z siedmiu podwładnych Jehue la, księcia ognia (zob. C.W. King, The Gnostics and Their Remains, s. 15; Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 2, s. 306 i t. 5, s. 418). Imię Nuriela znaleziono także na hebrajskim amulecie (ka mea) mającym chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
N'Zuriel JHWH - jeden z ośmiu aniołów Merkawy, z których wszyscy zajmują w hierar chii niebiańskiej pozycję wyższą niż Metatron (zob. hebrajska Księga Henocha).

O

Obaddon - jedna z form imienia Abaddon. W Mesjadzie Klopostocka, Obaddon jest serafi nem i towarzyszem -> Ituriela. W Pieśni VII tego utworu Obaddon tytułowany jest "mini strem śmierci" ( Abaddon; Apollyon).
Obizut - żeński demon przybierający postać skrzydlatego smoka. W Testameneie Salomona Obizut zostaje zmuszona do ucieczki przez anioła -> Bazazata.
Och - w okultyzmie, anioł władający Słońcem (aniołowie Słońca). Och może podarować 600 lat zdrowia (jeśli, rzecz jasna, inwokant dożyje tak sędziwego wieku). Jest też władcą 28 z 196 prowincji olimpijskich, na które podzielone jest niebo. Uważany jest za autorytet w dziedzinie mineralogii i nazywany jest "księciem alchemii". Reprodukcję pieczęci Ocha zob. w: Budge, Amu lets and Talismans, s. 389. Według Budge'a Och jest zwierzchnikiem 36 536 legionów duchów (zob. też pisma Corneliusa Agrippy).
Oerta - w apokryficznej Ewangelii Bartlomieja, anioł Północy. "W ręku trzyma płonącą pochod nię, którą przystawia sobie do boków, rozpra szając bijący od niego wielki chłód, i tym sposo bem chroniąc świat przed zamarznięciem' (zob. James, The Apoeryphal New Testament, s. 176). [W polskim przekładzie Ewangelii Bartłomieja aniołem Północy jest Elbista lub Mauch (zob. Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, ez. 2, s. 506) przyp. tłum.]
Oetra - w apokryficznej Ewangelii Bartłomie ja, jeden z dziewięciu aniołów, którzy "razem przebiegają krainy ziemskie i niebieskie". Ich imiona na prośbę Bartłomieja wyjawia Beliar (zob. James, The Apocryphal New Testament, s. 177). [W polskim przekładzie Ewangelii Bartłomieja (zob. Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2) brak tego motywu - przyp. tłum.]
Ofael - anioł wtorku, mieszkający w piątym niebie, przywoływany z południa (zob. de Aba no, Heptameron).
Ofan - anioł utożsamiany z Sandalfonem.
Ofaniel lub Ofan (Ofniel, Aufniel, Jahriel) eponimiczny wódz chóru ofanim (tronów). Ofaniel sprawuje władzę nad Księżycem i czasem nazywany jest "aniołem kręgu Ksieżyca". We dług hebrajskiej Księgi Henocha ma on 16 twa rzy, 100 par skrzydeł i 8466 oczu. Jest "jednym z siedmiu wysokich rangą aniołów tronowych, którzy wypełniają polecenia niebiańskich moż nowładców" (zob. Almadel Salomona; Szósta i siód ma księga Mojżeszowa). "Dawni mędrcy - po wiada Rashi, komentując Księgę Ezechiela 1, 20 - utożsamiali Ofana, księcia tego chóru [o fa nim] z Sandalfonem' (zob. Ginsburg, The Esse nes. The Kabbalah).
Ofiel - jeden z siedmiu lub czternastu du chów olimpijskich. Ofiel sprawuje władzę nad planetą Merkury. Jako anioł chóru potęg, jest przywoływany w zaklęciach magicznych. Pod jego rozkazami służy sto tysięcy pośledniej szych duchów. Imię Ofiela wypisano na nekromantycznym dzwonie Girardiusa, którego dźwięk, jak wierzono, miał moc przywoływania zmarłych (zob. Grillot, Witchcra ft, Magic and AI chemy, ryc. 144). Ofiel jest także jednym z 70 aniołów amuletów porodowych (zob. Księga Ra zjela; Budge, Amulets and Talismans)
Ofiomorfus - w gnostycyzmie ofickim wąż Ofiomorfus jest odpowiednikiem hebrajskiego diabła Samaela (zob. Legge, Forerunners and Ri vals of Christianity, t. 2, s. 52).
Ofis ("wąż") - według asyryjskiego pisarza Pherciesa, "wódz zbuntowanych aniołów" (zob. Barrett, The Magus; Butler, Ritual Magic). Ofis był czczony przez ofitów jako wąż, który namówiwszy Ewę i Adama do zjedzenia zakazanego owocu, pomógł człowiekowi uzyskać dostęp do boskiej wiedzy. Na ilustracji w The Magus Barretta Ofis został przedstawiony jako demon.
Ofniel > Ofaniel
Og - potomek upadłych aniołów; syn Hiji. wnuka Szemhazaja, oraz brat Sihona. W tradycji żydowskiej Og jest amoryckim olbrzymem, którego zgładził Mojżesz. W Księdze Liczb (21, 33) oraz Księdze Powtórzonego Prawa (3, 1-7) Og jest królem Baszanu, którego Bóg wydał w ręce Izraela. Istnieje legenda, że Og przeżył potop na dachu arki Noego (por. Graves, Patai, Mitv hebrajskie, s. 17, 116; Unterman, Encyklopedia tra dycji i legend żydowskich, s. 202). Og jest znam także jako Palit. [Wśród apokryfów wymie nionych w Decretum Gelasianum znajdowała się "heretycka księga o gigancie imieniem Og, o którym podają, iż po potopie walczył ze smokiem" (zob. Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 1, s. 58) - przyp. tłum.]
Ohazja - książę oblicza i jeden z aniołów strzegących trzeciego nieba (zob. Ozar Midra shim, t. 1, s. 117).
Ohrmazd > Ormuzd
Oktinomon (Oktinomos) - "przenajświętszy anioł Boga" przywoływany w zaklęciu sitowia.
Ol - jeden z aniołów dwunastu znaków zo diaku. Ol reprezentuje i rządzi znakiem Lwa. Uważany jest także za jedną z "ognistych troi stości" (zob. Waite, The Lemegeton).
Olivier - eks-książę chóru archaniołów, o któ rvm wspomina Michaelis w Admirable History of .')e Possession and Conversion of a Penitent Woman lzob. Garinet, Histoire de la Magie en France; De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 132). [Według ichaelisa Olivier jest demonem, który "zachęca do okrucieństwa i chciwości" (zob. Rachleff, Okultyzm w sztuce, s. 233) - przyp. tłum.]
Omael - anioł, który pomnaża gatunki, unieśmiertelnia rasy oraz sprawuje opiekę nad ap tekarzami. Omael jest (lub był) aniołem chóru panowań i jednym z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhameforasz. Z drugiej strony, brak jednoznacznych dowodów, że jest on anio łem upadłym. Jak się zdaje, Omael pełni służbę zarówno w niebie, jak i w piekle (zob. Ambe lain, La Kabbale Pratique).Omeliel (Omeliei) - jedno z czterech imion aniołów zapisanych po hebrajsku na trzecim pentagramie Saturna. Reprodukcję kręgu przy wołań (na którym znajduje się imię Omeliela) zob. w: Shah, The Secret Lore of Magic, s. 54. Omiel - anioł, który przed Potopem "zada wał się" ze śmiertelniczkami (zob. Schwab, Vo cabulaire de 1'Angelologie).
Omoforus - w manicheizmie, "anioł pod trzymujący świat". Omoforus dźwiga kulę ziemską na ramionach, niczym Atlas (-> Splen ditenes).
On - w The Greater Key of Solomon Mathersa, imię Boga lub anioła przywoływane w zaklęciu sitowia. Według Waite'a (The Book of Black Magic and of Pacts) On jest demonem wzywanym w poniedziałkowych zaklęciach Lucyfera.
Onafiel - w poemacie Longfellowa The Goiden Legend, anioł władający Księżycem. W pierw szych wydaniach tego utworu aniołem Księżyca był Gabriel. Imię Onafiel jest wynalazkiem Long fenowa, który zapewne przez przypadek prze stawił litery w imieniu Ofaniel.
Onajefeton (Oneifeton) - imię ducha, za po mocą którego Bóg zawezwie zmarłych i przy wróci do życia (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Oniel (Onoel?) - anioł czasem utożsamiany z Hutrielem. Opiel jest zarządcą piątej warstwy piekła, gdzie przebywa Ahab, jeden z nie licznych, którzy "nie mają żadnego udziału w przyszłym świecie' (zob. Midrasz Konen; Ginzberg, The Legends of the Jews).
Onoel (Opiel, Hamiel, Haniel, Anael) - w gnostycyzmie Onoel jest jednym z siedmiu archontów. Orygenes (Przeciw Celsusowi, s. 307) uważał go za demona, który ukazuje się w postaci osła. Na liście archontów sporządzonej przez Orygenesa figurują również Michał, Rafał i Gabriel (zob. Conybeare, The Testament of Solomon; Grant, Gnosticism and Early Christianity; Mead, Thrice-Greatest Hermes, t. 1, s. 294).
Onomatat - w apokryficznej Ewangelii Bartłomieja, jeden z dziewięciu aniołów, którzy "ra zem przebiegają krainy ziemskie i niebieskie". Ich imiona na prośbę Bartłomieja wyjawia Be liar (zob. James, The Apocryphal New Testament, s. 177). [W polskim przekładzie Ewangelii Bartlomieja (zob. Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2) brak tego motywu - przyp. tłum.]
Onzo - "sprawiedliwy anioł Boga" przywoływany podczas egzorcyzmów wosku (zob. Gollancz, Clavicula Salomonis).
Opiel - anioł przywoływany w zaklęciach miłosnych (zob. Montgomery, Aramaic Incanta tion Texts from Nippur).
Or - potężny anioł przywoływany w zaklęciach magicznych, podczas okadzania (zob. Gri morium Verum).
Orael - jedna z inteligencji planety Saturn.
Orajos (Oreus) - w gnostycyzmie ofickim, jeden z siedmiu archontów (zob. [hasło] "Gno sticism" w: Catholic Encyclopedia).
Oranir - wielki książę dziewięciu aniołów letniego zrównania dnia z nocą, którego imię uważano za skuteczny amulet przeciwko uro kowi, "złemu oku" (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Superstition).
Ore'a - w literaturze Hejchalot (Maase Merka wa), anioł strzegący czwartej sali (pałacu) nieba.
Oreus (Orajos, Horajos) - w mitologii fenickiej, jeden z siedmiu elohim (aniołów) boskiej obecności, stwórców kosmosu. Według św. Ireneusza Oreus jest jednym z ofickich archontów. Orygenes (Przeciw Celsusowi, s. 308) twierdzi, że imię Horajos (Oreus) zostało zaczerpnięte z "nauk magicznych".
Orfaniel - w okultyzmie, "potężny, wspa niały i czcigodny anioł, wódz pierwszego legionu". Jego gwiazdą jest Luna. Orfaniel jest przywoływany w poniedziałkowych zaklęciach magicznych (zob. de Claremont, The Ancient's Book of Magic; Malchus, The Secret Grimoire of Turiel).
Orfiel --> Orifiel
Oriares (Narel) - anioł rządzący zimą.
Oribel - jedna z form imienia Uriel; anioł, którego kult został oficjalnie zakazany przez pa pieża Zachariasza podczas synodu rzymskiego w 745 roku (zob. Hugo, Pracownicy morza; Hey wood, The Hierarchy o f the Blessed Angels). Oriel (Auriel, "światło Boga") - jeden z 70 aniołów amuletów porodowych; także jeden z aniołów rządzących dziesiątą godziną dnia. W Malache Elion, Oriel zwany jest aniołem prze znaczenia (zob. Księga Razjela; Budge, Amulets .rnd Talismans). gentów świata oraz aniołem godziny drugiej, służącym pod rozkazami Anaela. W doktrynie talizmanów Paracelsusa Orifiel jest głównym Talizmanem i pełni funkcję jednego z geniuszy (duchów) planetarnych Egiptu; jest także anio łem soboty. W poemacie Longfellowa The Gol den Legend, Orifiel jest aniołem planety Saturn (w pierwszym wydaniu tego utworu był nim Anachiel). Orifiel jest też jednym z bohaterów sztuki Remy'ego de Gourmonta Lilith. W The Devil's Own Dear Son Cabella jest on "oportuni stycznym archaniołem" (zob. Christian, The Hi story and Practice of Magic, t. 1, s. 317).
Orioch (Oriok, Ariuch, Ariok) - w słowiań skiej Księdze Henocha, Bóg naznacza dwóch aniołów, Oriocha i Mariocha, jako strażników pism Henocha. O Arioku mowa w Księdze Rodzaju (14,1) i Księdze Daniela (2, 14), ale w Bib lii nie jest to imię anioła.
Orion - w Mesjadzie Klopstocka, Orion jest aniołem stróżem św. Piotra. Eliphas Levi utoż samiał Oriona z Michałem; Szemhazaj (upadły serafin, którego legenda łączy z konstelacją zwaną przez Greków gwiazdozbiorem Oriona).
Ormael - anioł czwartej godziny nocy, słu żący pod Jefiszą (zob. Waite, The Lemegeton).
Ormary - anioł jedenastej godziny dnia, słu żący pod Barielem.
Ormas - anioł dziesiątej godziny dnia, służą cy pod Urielem.
Ormazd > Ormuzd
Ormijel - anioł czwartej godziny dnia, słu żący pod Wachmielem.
Orifel > Orifiel
Orifiel (Orifel, Orfiel) - według papieża Grze gorza Wielkiego, Orifiel jest jednym z siedmiu archaniołów; według innych źródeł, jest on księciem chóru tronów, a także (jak twierdzi Cornelius Agrippa) aniołem sprawującym władzę nad planetą Saturn. Zdaniem Eliphasa Leviego, w- kabale żydowskiej Orifiel, podobnie jak Sa rurn, jest aniołem pustkowi. W The Lemegeton Z� aite'a, Orfiel (Orifiel) jest jednym z siedmiu re
Ormisjel - anioł drugiej godziny dnia, służą cy pod Farrisem.
Ormuzd (Ormazd, Ohrmazd) - w zaratustrianizmie, najwyższe dobro, książę światłości, bliźniaczy brat Arymana, księcia zła i ciemności; każdy z nich sprawuje niepodzielną władzę w swoim królestwie. Dualizm ten został odrzucony przez judaizm i chrześcijaństwo, które są religiami monoteistycznymi, i w których zło istnieje jedynie z przyzwoleniem Boga. Ormuzd jest przedstawiany jako brodaty mężczyzna, któremu towarzyszą aniołowie.
Orojael - w gnostycyzmie, jedna z czterech istot niebiańskich, przez św. Ireneusza utożsa miana z Urielem lub Raguelem (zob. Apokryf Jana; por. Rudolph, Gnoza, s. 73).
Oromasim - w Szóstej i siódmej księdze Moj żeszowej, jeden z trzech książąt tego świata (dwaj pozostali to Aramin i Mitrim).
Osael - anioł wtorku, mieszkający w piątym niebie, przywoływany z południa (zob. Barrett, The Magus, t. 2).
Oseny - w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszo wej, cherubin (lub serafin) przywoływany pod czas obrzędów magicznych.
Osgaebial - anioł rządzący ósmą godziną dnia; dowodzi "wielką chmarą towarzyszących mu duchów' (zob. Waite, The Lemegeton).
Oteos - w The Book of Black Magic and of Pacts Waite'a, "przenajświętsze imię przywoływane w zaklęciach odszukiwania ukrytych skarbów". W Szóstej i siódmej księdze Mojżeszowej Oteos jest duchem ziemi, wzywanym podczas obrzędów kabalistycznych.
Otmon - w tradycji Merkawy, imię, które przybiera Metatron, kiedy "pieczętuje winowaj ców pochodzących z ludu Izraela" (zob. hebraj ska Księga Henocha).
Otriel - duch przywoływany w zaklęciach magicznych (zob. Schwab, Vocabulaire de l'Ange lologie).
Ou - jedna z form imienia Uriel; także anioł wymieniony w Reguie Wojny. [W polskim tłu maczeniu Reguly Wojny (zob. Tyloch, Rękopisy z Qumran nad Morzem Martwym) nie występuje anioł o tym imieniu - przyp. tłum.]
Ouestukati - żeński anioł godziny, który przybywa z ogrodu Hesperyd i przynosi ze so bą morską bryzę. W kabale Ouestukati jest anio łem pokrewnym Jehujasza.
Oul - pomocnik anioła Dalkujela w trzecim niebie (zob. Schwab, Vocabulaire de 1'Angelologie).
Oumriel - anioł służebny, mieszkający w czwartym niebie (zob. Schwab, Vocabulaire de 1'Angelologie).
Ourpahil (Ourpail) - anioł w tradycji man dajskiej (zob. Pognon, Inscriptions Mandai'tes des Coupes de Khouabir).
Ouza (Uzza) - w Midraszu Petirat Mosze, gdzie znajduje się dialog duszy Mojżesza z Bogiem, dusza przypomina Stwórcy, że "aniołowie Ouza i Azael zstąpili z nieba i popadli w grzech [utrzymując stosunki cielesne z córkami ludzkimi], natomiast Mojżesz nie popełnił tego grzechu", ponieważ od czasu, kiedy Bóg objawił się Prawodawcy, ten już nie zbliżał się do swojej żony. W Księdze Wyjścia (19,15) Mojżesz polecił mężczyznom Izraela, aby przez trzy dni nie zbliżali się do kobiet i tym sposobem oczyścili się przed spotkaniem z Bogiem na gó rze Synaj. Opis ten wydaje się sprzeczny z tra dycją żydowską, zgodnie z którą akt małżeń ski jest święty, a nie nieczysty, i każdorazowo uświęcany błogosławieństwem samej Szechiny.
Oza (Uza) - według Sefer ha-Heszek, jedno z imion anioła Metatrona.
Ozyrys - w Raju utraconym (I, 556), upadły anioł. Milton zaczerpnął to imię z mitologii sta roegipskiej, gdzie Ozyrys jest potężnym bóstwem, mężem Izydy, zamordowanym przez swojego brata, Seta.

P

Pa'azjel - w hebrajskiej Księdze Henocha, jed no z imion anioła Metatrona.
Pabael - jeden z anielskich posłańców Księżyca. Prawdopodobnie jedna z wersji imienia Pabel.
Pabel - anioł czwartego nieba, pełniący służbę w Dzień Pański (niedziela). Przywołując Pabela, inwokant powinien być zwrócony w stronę zachodu (zob. de Abano, Heptameron).
Pachdiel ("strach") - w Pirke Hejchalot wódz aniołów strzegących czwartego nieba.
Pachriel - w hebrajskiej Księdze Henocha, je den z siedmiu potężnych aniołów ustanowio nych nad siedmioma niebiosami. Każdemu z tych aniołów "towarzyszy 496 tysięcy aniołów służebnych".
Pacpecijasz - jedno z wielu imion anioła Metatrona.
Padael (Fadihel) - jeden z licznych aniołów strzegących bram Zachodniego Wiatru (zob. Ozar Midrhim, t. 2, s. 316).
Padiel (Fadihel) - w Księdze Razjela, jeden z 70 aniołów amuletów porodowych. Według legendy Padiel był który ukazał się rodzicom Samsona (zob. "Jewish Quarterly Re view" 1898, s. 328; por. Sdz 13).
Pafran - w okultyzmie, wtorkowy anioł po wietrza służący pod rozkazami Samaksa.
Pagiel - w czarnej magii, anioł wzywany w rytualnej modlitwie, spełniający wszelkie ży czenia inwokanta. Imię Pagiela, obok imion in nych "potężnych i wspaniałych duchów', wy mienia Malehus w The Secret Grimoire o f Turiel.
Pahadiel - w literaturze Hejchalot (Marie Merkawa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Pahadron - w mistyce żydowskiej, wódz anio łów trwogi. Pahadron włada miesiącem tiszri (wrzesień-październik). Zob. Trachtenberg, ]e wish Magic and Superstition, s. 99).
Pahaliasz - anioł przywoływ any w modli twach magicznych o nawrócenie się pogan na chrześcijaństwo. Pahaliasz sprawuje pieczę nad teologią i moralnością, jest także jednym z anio łów noszących boskie imię Szemhameforasz. JP go aniołem pokrewnym jest Sotis (zob. Ambe lain, La Kabbale Praticlue, s. 264).
Pajmon (Paimon, "dzwonienie " --- przed swo im upadkiem Pajmon był aniołem chóru panowań. W piekle jest wielkim królem, podlegają cym jedynie Lucyferowi. Pod rozkazami Pajmo na służy 200 legionów duchów wywodzących się "częściowo z chóru aniołów, a częściowo z chóru potęg". Wezwany, ukazuje się pod po stacią "mężczyzny o twarzy kobiety ze skrzą cym się drogimi kamieniami diademem na gło wie' (zob. De Plancy, Slownik wiedzy tajemnej, s. 136). Według Wierusa (Pseudo-Monarchia) przy specjalnych okazjach Pajmonowi towarzy szą dwaj wielcy książęta piekieł, Bebal i Abalam. Reprodukcję pieczęci Pajmona zob. w: Waite, The Book o f Black Magic and of Pacts, s. 168).
Palalel - wraz z Palalielem, anioł strzegący bram Zachodniego Wiatru (zob. Ozar Midra shim, t. 2, s. 316).
palatynaty - jak wynika z pomieszczonego w The Greater Key of Solomon Mathersa zaklęcia czyniącego człowieka niewidzialnym, jest to określenie jednego z dziewięciu chórów hierar chii niebiańskiej, odpowiadającego rangą chó rowi potęg (zob. Shah, Occultism, s. 161).
Palit ("uciekinier") - w żydowskiej legen dzie, Palit to imię, które przybrał anioł Michał, kiedy zdołał wydostać się z uścisku Samaela (Szatana), który został strącony z niebios (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 1, s. 231; por. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 87). W Mi draszu Tehilim Palit występuje jako Og. W tradycji rabinackiej pojawia się także inna forma tego imienia - Praklit.
Palpetijasz - jedno z wielu imion anioła Metatrona.
Paltelon - anioł przywoływany w błogosła wieństwie soli (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon, s. 94).
Paltriel - w Pirke Hejchalot, aniol strzegący piątego nieba.
Pamon - anioł szóstej godziny nocy, służący pod Zaazonaszem (zob. Waite, The Lemegeton, s. 69).
Panael - jeden z aniołów strzegących bram Północnego Wiatru. Nie należy go utożsamiać z pełniącym tę samą funkcję Panielem (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Panajon - według Scholema (Jewish Gnosti cism, Merkabah Mysticism and Talmudic Tradition, s. 63), Panajon to "zapewne jedno z imion Me tatrona". Z kolei rabiIszmael (Mniejsza sala) po wiada, że widział "archonta Panajona, jedne go z najwyższych rangą sług Bożych, stojącego przed Tronem Chwały".
pan błyskawic -> anioł błyskawic
Pancja - "przenajczystszy anioł" przywoływany podczas obrzędów magicznych, zwłasz cza w zaklęciu miecza (zob. Grimorium Verum).
Paniel - imię anioła znalezione na hebrajskim amulecie (kamea) mającym chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Panowanie (Zwierzchnictwo) - według Fi lona,imię "najstarszego z aniołów" (zob. Mead Thrice-Greatest Hermes).
Papsukul (Papukkal?) - w mitologii chaldej skiej, anielski posłaniec bogów (zob. Lenor mant, Chaldean Magic, s. 120).
Paraklitos (Paraklet) - w Falasha Anthology, anioł żałoby.
Parasjel - imię anioła zapisane po hebrajsku na pierwszym pentagramie planety Jowisz. Pa rasjel jest panem i władcą skarbów (zob. Shah, The Secret Lore of Magic, s. 56).
Paraśurama - w mitologii wedyjskiej, szósty z dziesięciu awatarów (boskich inkarnacji). Pa raśurama znany był także jako Nieśmiertelny Chirangiwah ( awatar).
Pariel - imię anioła znalezione na amulecie (kamea) mającym chronić przed złem (zob. Schri re, Hebrew Amulets).
Pariuch (Marioch) - jeden z dwóch aniołów (drugim jest Ariok) wyznaczonych przez Boga do strzeżenia pism Henocha (zob. słowiańska i hebrajska Księga Henocha).
Parmiel - anioł trzeciej godziny dnia, służący pod Weguanielem (zob. Waite, The Lemegeton, s. 67).
Parszijasz - jedno z wielu imion anioła Metatrona.
Partasza -jedno z wielu imion Lilit (zob. Ha nauer, Folk-Lore of the Holy Land, s. 325).
Parwardigar - w teogonii staroperskiej, anioł światłości (zob. The Dabistan, s. 15). W mitologii arabskiej, aniołem światłości jest Rab-un-maw.
Parymel - w Szóstej i siódmej księdze Mojże szowej, anioł tronu przywoływany podczas ob rzędów magicznych. Jest jednym z piętnastu aniołów tronu; imiona wszystkich aniołów tej klasy podano w Apendyksie.
Parzjel - w Pirke Hejchalot, anioł strzegący szóstego nieba.
Paschar (Psachar) - jeden z siedmiu wyso kich rangą aniołów tronowych (zob. Księga Ra zjela; de Abano, Heptameron; Szósta i siódma księga Mojżeszowa; pisma Corneliusa Agrippy). W Pirke Hejchalot Paschar jest jednym z siedmiu aniołów strzegących zasłony, czy też kotary siódmego nieba (zob. Ozar Midrashim, t. 1, s. 108).
Pasisjel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Pasjel - w magii obrzędowej, anioł zodiaku sprawujący władzę nad znakiem Ryb. W kabale żydowskiej Pasjel jest aniołem podziemi i za rządcą szóstej z siedmiu "warstw", na które według josefa ben Abrahama Gikattiliego podzielone jest piekło.
Paspasim - w literaturze Hejchalot, anioł, który asystuje Metatronowi podczas odmawia nia modlitwy Szema (zob. hebrajska Księga He nocha).
Pasterz -jeden z sześciu aniołów pokuty, utożsamiany z Fanuelem. Jako Pasterz przed stawia się anioł, który poleca Hermasowi zapi sać jego "przykazania i podobieństwa". W apokryfie Pasterz Hermasa mowa również o "pasterzu nielitościwym i okrutnym", który jest jednym z "aniołów sprawiedliwych" wyznaczo nych przez Boga do wymierzania kary grzesznikom (zob. Pisma ojców apostolskich, s. 315, 376). Późniejsza tradycja żydowska "wiernym pasterzem" nazywała Mojżesza, a w Ewangelii we dług św. Jana (10, 11) Jezus sam siebie nazywa "dobrym pasterzem' (por. T. Gaster, The Dead Sea Scriptures, s. 312, 321). Warto zwrócić uwagę, że Orygenes, św. Ireneusz, Pseudo-Cyprian i in ni pisarze starochrześcijańscy uważali Pasterza Hermasa za jedną z kanonicznych ksiąg Pisma Świętego.
Pasterz Hermasa -> Fanuel
Pastor - w czarnej magii, anioł wzywany w rytualnej modlitwie, spełniający wszelkie ży czenia inwokanta (zob. Malchus, The Secret Gri moire of Turiel).
Pasuj - w literaturze Hejchalot (Marie Mer kawa), anioł strzegący czwartej sali (pałacu) nie ba.
Pata (Panel) - anioł przywoływany podczas obrzędów magicznych odprawianych na za kończenie szabatu (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Superstition).
Patatumon (Patumon, Pateon, Patumaton) w zaklęciach Salomonowych, imię Boga; imię, którego użył Mojżesz, sprowadzając ciemności na Egipt; imię, którego użył Salomon, aby uwięzić demony (zob. Waite, The Book of Black Magic and of Pacts; Mathers, The Greater Key of Solo mon).
Pateny - anioł przywoływany podczas obrzędów kabalistycznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Pateon -> Patatumon
Patiel ("otwierający") - jeden z aniołów no szących boskie imię Szemhameforasz (zob. Ozar Midrashim I, 106).
Patrozin - anioł piątej godziny nocy, służąc� pod Abasdarhonem (zob. Waite, The Lemegeton).
>Paula - żeński anioł występujący w powieści Danielsa Clash of Angels.
Pazriel (Sidriel) - w hebrajskiej Księdze He nocha, jeden z wielkich archaniołów i książąt pierwszego nieba, pełniący te funkcje wspólnie z Gabrielem, Sabraelem, Aszrulju i innymi anio łami.
Pedael ("ten, którego wybawia Bóg") - w mistyce żydowskiej, anioł wybawienia (zob. Abel son, jewish Mysticism, s. 127).
Pedenij - w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszo wej, anioł pieczęci.
Peliel - wódz chóru cnót i anielski doradca Jakuba. Peliel (według innych źródeł, Zakuniell jest też drugą z dziesięciu świętych -> sefirot (zob. Barrett, The Magus; pisma Izaaka ha-Ko hena z Sorii).
Penael - według de Abano (Heptameron), anioł piątku przebywający w piątym niebie i przywoływany z północy. Penael jest także jednym z posłańców planety Wenus (zob. Bar rett, The Magus, t. 2; Malchus, The Secret Gri moire of Turiel).
Penak - w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszo wej, anioł służący w trzecim niebie.
Penarys - anioł trzeciej godziny nocy, służący pod Sarkamiszem (zob. Waite, The Lemegeton).
Penat - podobnie jak Penael, piątkowy anioł zamieszkujący piąte niebo oraz jedna z inteligencji planety Wenus.
Penatiel - anioł dwunastej godziny dnia, służący pod Beratielem.
Pendroz - anioł siódmej godziny nocy, służący pod Mendrionem.
Peneal - anioł służący w trzecim niebie. Peneme > Penemue
Penemue (Penemuel, Tamuel, Tamel, Tumael - "wnętrze") - w tradycjach o Henochu, je den z upadłych aniołów, który "nauczył ludzi pisania atramentem na papierze", sztuki potę pianej jako zła i niemoralna. Penemue "pouczał także dzieci ludzkie o blaskach i cieniach życia oraz wprowadzał w tajniki mądrości". Anioł ten jest jednym z lekarzy głupoty ludzkiej (zob. Bereszit Raba).
Peniel -> Penuel
Penpalabim - "przenajświętszy anioł" przy woływany w zaklęciach ukrytych skarbów (zob. Verus jesuitarum Libellus; Waite, The Book of Black Magic and of Pacts).
Penuel (Peniel, "oblicze Boże") - w pismach _Vlojżesza Botarela, de Abano, Barretta i innych Peniel jest aniołem Jahwe, który walczył z Ja kubem (por. Rdz 32); według innych źródeł przeciwnikiem Jakuba był Michał lub Samael. W kabale Penuel (Peniel) jest mieszkańcem trze ciego nieba, aniołem piątku oraz (podobnie jak Penemue) lekarzem ludzkiej głupoty. W Księ dze Rodzaju Penuel to nie imię, lecz nazwa miejscowości, w pobliżu której Bóg objawił się Jakubowi.
Peor > Chemos
Periel - jedno z ponad stu imion anioła Me tatrona (zob. hebrajska Księga Henocha).
Permaz - anioł drugiej godziny nocy, służący pod Farrisem (zob. Waite, The Lemegeton).
Permiel - anioł czwartej godziny dnia, słu żący pod Wachmielem.
Perrier - eks-książę chóru księstw (zob. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 140; Garinet, Histoire de la Magie en France).
Pesagnijasz - w Zoharze (Exodus 201b), anioł Południa dzierżący klucze do przestrzeni po wietrznych. Kiedy do nieba wznosi się modli twa człowieka pogrążonego w głębokim smut ku, Pesagnijasz całuje ją i towarzyszy jej do wyż szych niebios.
Pesak - w literaturze Hejchalot (Maase Mer kawa), anioł strzegący piątej sali (pałacu) nieba.
Petahel - "przenajświętszy anioł" wzywany podczas obrzędów magicznych odprawianych na zakończenie szabatu (zob. New Jewish Encyc lopedia, s. 520; Trachtenberg, Jewish Magic and Superstition).
Petahiasz - w Zoharze (Exodus 201b), anioł północnej strony nieba, "gdzie docierają modli twy o wybawienie od nieprzyjaciół". Jeśli mod litwy okażą się tego warte, "Petahiasz całuje je".
Pi-Hermes - anioł utożsamiany z Rafałem (Rafaelem). W tradycji hermetycznej Pi-Hermes jest geniuszem planety Merkury i wodzem chó ru archaniołów (zob. Christian, The History and Practice of Magic, t. 1, s. 68).
Pihon - imię Metatrona, "kiedy otwiera drzwi, przez które wpuszcza modlitwy do nie ba". Kiedy je zamyka, zwany jest Sigronem (zob. Odeberg, 3 Enoch).
Pi-Joh - anioł utożsamiany z Gabrielem. W tradycji hermetycznej Pi-Joh jest geniuszem Księżyca i wodzem chóru aniołów.
Pilalael - jeden z licznych aniołów strzegą cych bram Zachodniego Wiatru (zob. Ozar Mi drashim, t. 2, s. 316).
Piołun - w Apokalipsie św. Jana (8, 11), Pio łun to "imię gwiazdy", która spadła z nieba na dźwięk trzeciej trąby. Według A Dictionary ot the Holy Bible (wyd. American Tract Society, 1859) imię to "oznacza potężnego księcia czv też moc powietrzną, narzędzie srogiego sądu nad wielką liczbą grzeszników". Możliwe za tem, że Piołun to jedno z imion Szatana, którego św. Paweł nazywał "władcą potęg powietrza". Angielska pisarka doby romantyzmu, Marie Corelli, jest autorką powieści zatytułowanej Wormwood (Piołun). W innej powieści (The Screwtape Letters C.S. Lewisa) Piołun jest "mło dym diabłem ziemi" oraz siostrzeńcem Screw tape'a ("wysokiego urzędnika Jego Szatań skiej Mości"). W Hamlecie, gdy Królowa-Aktor ka wypowiada słowa: "Obym drugiego [męża] wziąwszy pod przekleństwem żyła, / Ta ma drugiego, która pierwszego zabiła" - Hamlet mówi do siebie na stronie: "Piołun, piołuń'. Wątpliwe jednak, by Szekspir miał na myśli anioła Apokalipsy; wyrażenie to oznacza raczej uczucie goryczy i takie też jest oryginalne zna czenie słowa "piołun' (łac. absinthium).
Pi-Re - anioł utożsamiany z Michałem. W tradycji hermetycznej, jeden z siedmiu geniuszy planetarnych (archaniołów) oraz wódz chóru cnót.
Piskon - jedno z wielu imion anioła Meta trona.
Pistis Sofia ("wiara", "mądrość") - w tra dycji gnostyckiej, jeden z najwyższych rangą eonów (eon żeński). Pistis Sofia zrodziła "naj potężniejszych aniołów" oraz wysłała węża do raju, aby zwiódł Adama i Ewę (zob. Mead, Pistis Sophia). Według Dialogu Zbawiciela Pistis Sofia jest córką -> Barbelo (por. Rudolph, Gnoza; Jo nas, Religia gnozy; Quispel, Gnoza).
Pi-Zeus - w tradycji hermetycznej, geniusz (anioł) planety Jowisz i wódz chóru panowań ( Zachariel).
Plesitea - w gnostycyzmie, "matka aniołów" przedstawiana jako dziewica o czterech piersiach (zob. Doresse, The Secret Books of Egyptian Gnostics).
Pniel - w mistyce żydowskiej epoki Geonim, anioł sprawujący władzę nad jednym z miesięcy (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Superstition).
Pocieszyciel - w Ewangelii według św. Jana 14, 26, Jezus mówi o Pocieszycielu, Duchu Świę tym, którego Bóg pośle w Jego imieniu (-> Duch Swięty).
Poimandres - w gnostycyzmie, "rozum absolutu", Logos, boski Praczłowiek (zob. Jonas, Religia gnozy, s. 163-188).
Pojel - anioł chóru księstw opiekujący się fi lozofią; także jeden z 72 aniołów zodiaku. W The Magus Barretta, Pojel figuruje na liście 72 aniołów noszących boskie imię Szemhame forasz. Reprodukcję pieczęci Pojela zob. w: Am belain, La Kabbale Pratique, s. 289.
Porna - piątkowy anioł, służący w trzecim niebie i przywoływany z południa (zob. de Aba no, Heptameron; Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Poro - anioł chóru potęg, przywoływany pod czas obrzędów magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Porosa - podobnie jak Porna, piątkowy anioł służący w trzecim niebie i przywoływany z po łudnia (zob. Barrett, The Magus, t. 2).
Posriel (Hadriel?) - anioł zarządzający szó stą "warstwą" piekła, w której, według legendy, przebywa prorok Micheasz (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 4, s. 53; t. 6, s. 214).
Pote(h) (Pura) - książę (anioł) zapomnienia. Poteh jest przywoływany podczas obrzędów nekromantycznych odprawianych na zakończe nie szabatu (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Superstition).
Praklit -> Palit
Praksil - anioł drugiej godziny nocy, służąc pod Farrisem (zob. Waite, The Lemegeton).
Pralimiel - anioł jedenastej godziny dnia, słu żący pod Barielem (zob. Waite, The Lemegeton).
Prawuil (Wretil) - anioł zwany "pisarzem wiedzy Najwyższego" i "strażnikiem niebiań skich ksiąg i archiwów" ( Radueriel). Według słowiańskiej Księgi Henocha (22, 11), Prawuil jest bardziej bystry niż inni archaniołowie". Anioł ten jest wspomniany tylko raz w tradycjach `Henochu. [Por. południowosłowiański Apokryf o sprawiedliwym Henoehu (zob. Siedem niebios ziemia, s. 34-35), gdzie anioł ten, "z umysłu szybszy od innych archaniołów", nosi imię ZVrewoel - przyp. tłum.]
Preil - anioł w tradycji mandajskiej (zob. Po gnon, Inseriptions Mandaites des Coupes de Khou zbir).
Prenostiks - anioł szóstej godziny nocy, służący pod Zaazonaszem.
Primeumaton - duch przywoływany podczas egzorcyzmów wody (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon). "Wzywając jego imienia, Mojżesz sprowadził na Egipt plagę gradu" oraz "sprawił, że ziemia pochłonęła Koracha, Datana i Abira ma" (zob. Barrett, The Magus, t. 2; por. Lb 16).
Prion - "wysoki rangą, święty aniol Boży" przywoływany podczas obrzędów magicznych, zwłaaicza w zaklęciu sitowia (zob. Waite, The Book uf Ceremonial Magic, s. 175; Mathers, The Greater Key of Solomon, s. 116).
Procel -> Krocel
Pronoia ("opatrzność", "przewidywanie") w gnostycyzmie, potężny archont lub siła nie biańska, która, według legendy, pomagała Bo gu ukształtować Adama (zob. Apokryf Jana; Ru dolph, Gnoza, s. 127 i n.; Doresse, The Secret Books of Egyptian Gnostics, s. 204-205). Według arabskiej legendy Bóg wysłał czterech aniołów po siedem garści ziemi, z której miał zostać ule piony Adam (-> Izrafel); w mitologii staroper skiej w stworzeniu pierwszych rodziców brały udział wszystkie planety, a jedną z nich była Pronoia. Bar-Chonaj twierdzi, że "mit ten został przejęty od Chaldejczyków" (-> Ptahil).
Propator - eon, który trwa w bezruchu w kon stelacji rydwanu (Merkawy). Jest władcą biegu nów i otoczony jest przez miriady aniołów. Pro pator (praojciec), wraz z Sofią, przebywa w ze nicie nieba (zob. Doresse, The Secret Books of the Egyptian Gnostics).
Pruel - anioł strzegący bram Południowego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Pruflas - anioł upadły, niegdyś należący do chórów tronów i aniołów (zob. Wierus, Pseudo -Monarchia).
Prukiel - w syryjskiej Księdze Opieki, anioł przywoływany w zaklęciach magicznych (wraz z Michałem, Gabrielem i Harszielem).
Prunikos - w gnostycyzmie ofickim, najwyż sza potęga niebiańska, zwana przez niektórych Sofią (zob. Doresse, The Seeret Books of the Egyp tian Gnostics, s. 212).
Przedwieczny (dosł.: prastarych dni) - w ka bale, określenie Keter, najwyższej sefiry; tak że określenie Makropropoza ("bezmierne obli cze"), który, w kabale, jest "Bogiem Samym w Sobie". Przedwieczny to także imię "święte go nad świętymi", tj. najwyższego rangą i naj bardziej czcigodnego spośród aniołów. W Księ dze Daniela (7, 9), określenie to jest imieniem Boga: "Patrzałem, / aż postawiono trony, / a Przedwieczny zajął miejsce. / Szata Jego była biała jak śnieg, / a włosy Jego głowy jakby z czystej wełny. / Tron Jego był z ognistych płomieni, / jego koła - płonący ogień". Pseu do-Dionizy Areopagita w traktacie O imionach Bożych definiuje pojęcie "Przedwieczny" ("Stary wszystkich dni"), jako "ciągłość i czas", gdyż Bóg jest "twórcą czasu i ciągłości; starym dni, bo poprzedza i przekracza czas' (s. 92). Okre ślenia "Przedwieczny" używano także w od niesieniu do Izraela. W twórczości Williama Blake'a Przedwieczny to Urizen - w mistycz nych wierszach poety odpowiednik Jehowy. Jest to również tytuł jednego ze sławnych ry sunków Blake'a (The Aneient of Days). [W pol skim przekładzie tytuł ten brzmi: Bóg stwarza jący Wszechświat; por. Konopaeki, William Blake, il. 2 - przyp. tłum.] Zob. też inny obraz Blake'a, zatytułowany Elohim Giving Life to Adam. Hymn 519 pomieszczony w zbiorze hymnów Kościo ła episkopalnego (Thos. Nelson 1920) zaczyna się od słów: "Przedwieczny Boże, który zasia dasz na tronie chwały, przed Tobą zginają się wszystkie kolana".
Przjel - zły anioł przywoływany w zaklęciach przeciwko nieprzyjaciołom (zob. M. Gaster, The Sword of the Moses).
Psachar (Paschar) - w Pirke Hejchalot, jeden z siedmiu anielskich książąt lub potęg (sześć pozostałych to: Kalmija, Boel, Asimor, Gabriel, Sandalfon i Uzjel).
Psdiel - zły anioł przywoływany w zaklę ciach przeciwko nieprzyjaciołom (zob. M. Ga ster, The Sword of the Moses).
Psisja - w Księdze Razjela, jeden z 70 aniołów amuletów porodowych.
Psuker - anioł szóstego nieba, którego anio łem służebnym jest Uzjel (zob. Schwab, Voca bulaire de 1'Angelologie; West, The Names of Mil ton's Angels, s. 220).
Psyche - w gnostycyzmie Walentyna, imię Demiurga.
Psychopomp(us) - Eliasz (Sandalfon) w nie bie pełni funkcję psychopompa, tj. przewodnika dusz, który prowadzi pobożnych do wyznaczo nego im miejsca w raju (zob. Ginzberg, The Le gends of the Jezus, s. 589; por. Hermes Psycho pompus w mitologii greckiej).
Psychopompoi - anielscy przewodnicy dusz (ich wodzem jest Eliasz-Sandalfon), którzy to warzyszą duszom ludzkim podczas ich drogi do nieba. Za wodza psychopompoi uważany jest także Michał.
Ptahil - demiurg mandajski; anioł władający mniejszymi gwiazdami. Według legendy Ptahil "pomagał Panu Życia w dziele Stworzenia"; stworzył Adama, lecz nie potrafił tchnąć w nie go życia. Według innych źródeł Ptahil jest księ ciem zła, zwierzchnikiem planet i demonów (zob. Jonas, Religia gnozy, s. 112; Rudolph, Gno za, s. 180, 313); -> Pronoia.
Ptak Boży - w Boskiej komedii Dantego okre ślenie anioła. [W polskim tłumaczeniu E. Porę bowicza mowa o "ptaku z boskimi pióry" (Pieśń II Czyśćca) - przyp. tłum.]
Pucel > Krocel
Pura (Puta, Poteh) - anioł przywoływany podczas obrzędów magicznych odprawianych na zakończenie szabatu. Izaak Luria utożsamiał Purę z Ezawem-Samaelem. W legendach ży dowskich Pura jest aniołem zapominania i złe pamięci. W opowiadaniu LB. Singera Jachid ar,. Jechidah Pura jest aniołem, który "rozprasza bo skie światło".
Puriel > Puruel
Pursan (Purson, Kurson) - przed swoim upadkiem Pursan był aniołem chórów cnót i tronów. Fakt ten, jak powiada Spence (An Er: cyclopaedia of Occultism), "został ustalony pc szeroko zakrojonych badaniach". Obecnie Pur san jest królem "niższego świata" i dowodz 22 legionami złych duchów. [Wedle anonimo wego autora traktatu magicznego Ognisty smok, czyli panowanie nad duchami Pursan jest "trzecim generalnym adiutantem cesarza", tj. Lucyfera (zob. Praktyka tajemnej wiedzy magic� nej, s. 36) - przyp. tłum.] Ukazuje się pod postacią "człowieka z lwią twarzą, trzymają cego w ręku żmiję i dosiadającego niedźwie dzia". Pursan zna przeszłość i przyszłość oraz potrafi odnaleźć ukryte skarby. [Według De Planey'ego (Słownik wiedzy tajemnej, s.152) Pur san jest także "ojcem dobrych duchów opie kuńczych" - przyp. tłum.] Reprodukcję pie częci Pursana zob. w: Waite, The Book of Cere monial Magic, s. 201.
Puruel (Pusjel, "ogień') - w apokryficznym Testamencie Abrahama, "ognisty i bezlitosny" anioł, który "przesłuchuje dusze'. G.H. Box, wydawca tego apokryfu, uważa, że Puruel to grecka forma imienia Uriel.
Purusza - w mitologii hinduskiej, duch kos miczny, pierwsza przyczyna, porównywalna z kabalistycznym Ajin Sof, "niewyobrażalnym stwórcą wszechświata" (zob. Gaynor, Dietiona ry of Mysticism).
Pusjel (Puruel) - jeden z siedmiu aniołów kary (zob. Maseket Gan Eden and Gehinnom). W Objawieniu rabiego Joauego ben Lewiego Pusjel jest utożsamiany z Hadrielem i służy w szóstej "warstwie' piekła.
Puzjel - w The Sword of Moses M. Gastera, zły anioł, przywoływany w zaklęciach przeciw ko nieprzyjaciołom.
Pyton - w hierarchii złych duchów, drugi z dziewięciu archaniołów, a właściwie arcyde monów. Pyton jest "księciem duchów kłam stwa" (zob. Camfiełd, A Theological Discourse of Angels). W mitologii greckiej, Pyton był potwor nym wężem, który się wylągł z mułu po potopie i ukrył w rozpadlinie góry Parnas; ostatecznie został zabity strzałą z łuku przez Apolla (zob. [hasło] "Dragon" w: Encyclopaedia Britannica; Summers, The History of Witchcraft and Demo nology; Redfield, Gods. A Dictionary of the Deities of All Lands).

R

Raahel - jeden z 72 aniołów rządzących 72 kwinariami zodiaku (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah.
Raamiel ("drżący przed Bogiem") - anioł sprawujący władzę nad gromem. Według nie których źródeł okultystycznych, Raamiel jest aniołem upadłym (� Ramiel).
Ra'asjel X (Rasziel, Suj'el) - w The Sword of Moses M. Gastera, Ra'asjel X jest aniołem przy woływanym w zaklęciach magicznych.
Rabacjel - jeden z trzech książąt rządzących trzecim niebem (zob. Szósta i siódma księga Moj żeszowa).
Rabdos ("berło") - niegdyś wysoki dostoj nik niebiański, zdolny zatrzymać gwiazdy w ich odwiecznym biegu, obecnie demon du szący ludzi. Rabdosa może zmusić do posłu szeństwa jedynie anioł Brieus (zob. Conybeare, The Testament of Solomon; Shah, The Secret Lore of Magic).
Rabia - w mandaizmie, jeden z dziesięciu ut hri (aniołów); uthri towarzyszą słońcu w jego codziennej wędrówce po nieboskłonie.
Rab-un-naw - w mitologii arabskiej, anioł światłości, porównywany z perskim --� Parwar digarem.
Rachaniel - anioł, którego imię zostało zapi sane po hebrajsku na piątym pentagramie pla nety Saturn. Wzywając Rachaniela, inwokant powinien recytować wersety z Księgi Powtó rzonego Prawa (zwłaszcza 10, 17).
Rachel ("owca") - w kabale, określenie Sze chiny jako niebiańskiej panny młodej dążącej do powtórnego zjednoczenia z Bogiem. Rachel jest jedną z czterech matriarchiń, sprawujących władzę nad prowincjami nieba zarezerwowa nymi dla córek, żon i sióstr żydowskich patriar chów (zob. Scholem, Major Trends in ]ewish My sticism; Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 5, s. 33).
Rachiel - w kabale, jeden z wysokich dostoj ników niebiańskich zajmujących się sprawami ludzkiej seksualności (zob. Masters, Eros and Evil). W The Magus Barretta, Rachiel jest jednym z trzech aniołów piątku (dwaj pozostali to Ana el i Sachiel). Rachiel jest także jednym z duchów władających planetą Wenus (zob. The Secret Gri moire of Turiel). W Ozar Midrashim (t. 1, s. 86) Rachiel jest aniołem chóru � ofanim.
Rachmiasz - jeden z 70 aniołów amuletów porodowych (zob. Ksiega Razjela; Budge, Amu lets and Talismans).
Rachmiel ("miłosierdzie") - w tradycji rabi nackiej, anioł miłosierdzia (� Gabriel); tak że jeden z 70 aniołów amuletów porodowych oraz "anioł zarządzający", przywoływany podczas obrzędów magicznych (zob. Univer sal Jewish Encyclopedia, s. 314; Ksiega Razjela). W Ozar Midrashim (t. 2, s. 316) Rachmiel jest jednym z aniołów strzegących bram Wschod niego Wiatru.
Rachsjel - jeden z 70 aniołów amuletów po rodowych.
Racicjel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący pierwszej sali (pała cu) nieba.
Racucjel - anioł strzegący trzeciego nieba (zob. Ozar Midrashim, t. l, s. 116).
Rad'adael - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący szóstej sali (pałacu) nieba.
Radueriel (Radweriel H') - jako niebiański pisarz i "anioł zapisujący", porównywany lub utożsamiany z Dabrielem, Wretilem i Prawui lem. W niektórych źródłach Radueriel jest wy mieniany wśród ośmiu wielkich książąt anio łów tronowych, którzy przewyżają rangą na wet Metatrona. Radueriel jest aniołem poezji i zwierzchnikiem muz. W Talmudzie Chagiga 13a czytamy, że "z każdego słowa, które wy chodzi z jego ust, rodzi się śpiewający anioł". Ponieważ zazwyczaj za stwórcę aniołów uwa ża się Boga, zdolńość ta i przywilej czynią Ra dueriela kimś wyjątkowym wśród niebiań skich hierarchów. Hebrajska Księga Henocha po dobną moc przypisuje Szechinie, nazywając ją "rodzicielką najpotężniejszych aniołów".
Rael - w okultyzmie, środowy anioł zamie szkujący trzecie niebo; także jedna z inteligencji planety Wenus. Przywołując Raela, inwokant powinien być zwrócony twarzą na północ (zob. de Abano, Heptameron; Malchus, The Secret Gri moire of Turiel).
Rafał lub Rafael (Rofael, "Bóg uleczył") anioł chaldejskiego pochodzenia; pierwotnie no sił imię Labiel. W tradycji pobiblijnej Rafał jest jednym z trzech archaniołów. Po raz pierwszy pojawił się w Księdze Tobiasza (pozakanonicz nej w judaizmie, apokryficznej w protestantc zmie, kanonicznej w katolicyzmie). W księdze tej Rafał jest towarzyszem i przewodnikiem mło dego Tobiasza, podczas jego wędrówki z Medii do Niniwy. Dopiero u kresu podróży Rafał wy jawia Tobiaszowi swoją prawdziwą tożsamość "Ja jestem Rafał, jeden z siedmiu aniołów, któ rzy stoją w pogotowiu i wchodzą przed maje stat Pański' (zob. `l� 12, 15; sceny z tej księgi są tematem kilku drzeworytów Biblii Koloń skiej). W etiopskiej Księdze Henochn (20, 22, 40), Rafael jest "jednym z Czuwających", przewod nikiem po szeolu (tj. piekle) oraz "jedną z czte rech obecności, ustanowionych nad wszystkimi chorobami i ranami córek i synów człowie czych". [Rafał jest też jednym z czterech na zwanych z imienia aniołów (trzej pozostali to Michał, Gabriel i Sariel), których wymienia es seńska Regula Wojny (zob. Tyloch, Rękopisy z Qumran nad Morzem Martwym, s. 219). W lite raturze apokryficznej, Rafał jest jednym z anio łów, którzy zasadzili rajski ogród (zob. Siedem niebios i ziemia, s. 39); aniołem, który w raju wyjawiał Adamowi "pewne sekrety mistycz ne'; jednym z aniołów, którzy pochowali Abla i Adama, oraz aniołem, który z polecenia Boga ukarał upadłego Azaela (zob. Graves, Patai, Mi ty hebrajskie, s. 85, 97, 107) - przyp. thzm.] Ra bi Abba powiada w Zoharze, że "Rafał uzdrawia ziemię, i za jego sprawą [...] ziemia udziela schronienia człowiekowi, którego on także le czy z jego chorób". W kabale i Talmudzie Joma 37a Rafał jest jednym z trzech aniołów (dwaj pozostali to Michał i Gabriel), którzy odwiedzili Abrahama (por. Rdz 18). Rafael miał wówczas "za zadanie usunąć dolegliwości patriarchy związane z obrzezaniem" (zob. Cohen, Talmud, s. 77; Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 171). W The Legends o f the Jews Ginzberga Rafał jest aniołem, którego Bóg posłał, aby uleczył staw biodrowy Jakuba wywichnięty w czasie walki z bezimiennym aniołem (lub Bogiem) w Penuel (anioł ten jest zazwyczaj identyfikowany jako Michał, Metatron, Uriel lub Samael). Według in nej legendy Rafał był aniołem, który po potopie podarował Noemu "księgę mądrości', będącą najprawdopodobniej słynną Księgą Razjela (por. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 117, 123). W hierarchii niebiańskiej Rafał piastuje wiele wysokich stanowisk: jest regentem Słońca, wo dzem chóru cnót, gubernatorem Południa, strażnikiem Zachodu, księciem drugiego nieba, nadzorcą wieczornych wiatrów, stróżem Drze wa Życia w Edenie, jednym z sześciu aniołów skruchy, a także aniołem modlitwy, miłości, ra dości i światłości. Przede wszystkim jednak, jak wskazuje już samo jego imię, jest aniołem zdro wia. [W tradycji katolickiej Rafał jest również aniołem podróży oraz aniołem pocieszycielem męczenników za wiarę (zob. Fryszkiewicz, Rzecz o Aniołach..., s. 51) - przyp. tłum.] We dług niektórych źródeł Rafał był także aniel skim doradcą Izaaka (zob. Barrett, The Ma gus, t. 2). Anioł należy do co najmniej czterech chórów niebiańskich: serafinów, cherubinów, panowań i potęg. Według XV-wiecznego okul tysty, Trithemiusa von Spanheima, jest on jed nym z siedmiu aniołów Apokalipsy. Rafała wy mienia się także wśród dziesięciu świętych se firot; w kabale jest on aniołem szóstej sefiry (Tiferet). Jakkolwiek anioł, który "poruszał wo dę" w sadzawce Betesda, nie jest nazwany z imienia (zob. J 5), wielu egzegetów, począw szy od św. Hieronima, utrzymuje, że był nim Rafał (zob. Fryszkiewicz, Rzecz o Aniołach..., s. 51). Dość niespodziewanie (być może dlate go, że był przewodnikiem po szeolu), na ofickiej tablicy astrologicznej Rafał został przedstawio ny jako ziemski demon, "podobny do węża" (zob. Orygenes, Przeciw Celsusowi, s. 306; Legge, Forerunners and Ri�als of Christianity, t. 2, s. 70). Na obrazach takich malarzy, jak Botticini, Lor rain, Pollajuolo, Ghirlandaio, Tycjan czy Rem brandt, Rafał jest przedstawiany z kosturem pielgrzymim i rybą w ręku; jako uskrzydlo ny święty, spożywający wieczerzę z Adamem i Ewą; jako "towarzyski duch" (określenie Mil tona w Raju utraconym V, 271); jako "sześcio skrzydły serafin"; a także jako jeden z siedmiu aniołów obecności Bożej (o aniołach tych wspo mina William Blake w poemacie Milton). Le gend związanych z Rafałem jest bardzo wiele, warto jednak przytoczyć jeszcze jedną, pomie szczoną w The Testament of Solomon Conybeare'a. Otóż, gdy Salomon modlił się o pomoc w bu dowie Swiątyni, Bóg posłał Rafała, aby poda rował królowi magiczny pierścień. Pierścień, na którym była wyryta pięcioramienna gwiazda. dawał właścicielowi władzę nad demonami Tak więc Salomon zdołał ukończyć budowę Świątyni dzięki "niewolniczej prac�' demonó�� (� Asmodeusz).
Raftrna'il - w mitologii arabskiej, anioł stróż przywoływany podczas egzorcyzmów (zob. Hughes, "Angels" w: A Dictionary of 1� lam).
Ragat - w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszowej, anioł (cherubin lub serafin) wzywany podczas obrzędów magicznych.
Ragiel -� Raguel
Raguel (Raguil, Rasuil, Rufael, Surjan, Akrasjel - "przyjaciel Boga") - w tradycjach o He nochu, jeden z siedmiu archaniołów. Raguel jest aniołem Ziemi oraz strażnikiem drugiego (lub czwartego) nieba. "Dokonuje [on] zemsty na świecie dostojników niebiańskich", co zdaniem większości komentatorów oznacza, że Raguel wykonuje na aniołach wyroki boskiego sądu. Mimo tak poważnej funkcji kult Raguela (oraz kilku innych aniołów, w tym Uriela) został po tępiony przez synod rzymski w 745 r. (zob. Gu riewicz, Problemy średniowiecznej kultury ludowej, s. 110). W Pracownikach morza Hugo Raguhel (Raguel) jest demonem, który jedynie "podaje się za świętego" i którego papież Zachariasz "zdemaskował i wyrzucił z kościelnego kalen darza, wraz z innymi demonami noszącymi imiona Oribel i Tobiel" (� Tubuas). Tischen dorf opublikował fragment zakończenia tzw. rękopisu E Apokalipsy św. Jana, którego nie ma w kanonicznej wersji tekstu. Brzmi on na stępująco: "Wtedy Pan pośle anioła Raguela, mówiąc: Idź i zatrąb na aniołów zimna i śniegu i lodu, i wylej gniew mój na tych, którzy stoją po lewicy" (misję Raguela poprzedzało oddzie lenie owiec od kozłów). W gnostycyzmie Ra guela utożsamiano z aniołem o imieniu Telesis. W słowiańskiej Księdze Henocha Raguel (jako Raguil, Rasuil lub Samuil) jest aniołem, który jeszcze za życia przeniósł wiekowego patriar chę do nieba (por. Rdz 5, 24; wyczyn ten przy pisywano także � Anafielowi). [Według in nych źródeł Raguel (Raguil, Rasuil) był jednym z dwóch aniołów, którzy towarzyszyli Heno chowi w drodze do nieba i na ziemię; drugim był Samuil lub Semil (zob. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 51-52) - przyp. tłum.] W jedno aktowej operze The Masque o f Angels, wystawio nej w Nowym Jorku w lutym 1966 r., Raguel był aniołem chóru księstw.
Rahab ("gwałtowność"",zarozumiałość"; hebr. sar szel jam - "książę pierwotnego morza') w Księdze Hioba (26,12), w Psalmie 89 (11) oraz w Księdze Izajasza (51, 9), Rahab jest mitycznym potworem morskim, symbolizującym Egipt jako ziemską potęgę zła; jest także aniołem pychy i bezczynności (por. Iz 30, 7). W Talmudzie Bawa Batra 74b, Rahab jest "księciem [aniołem] mo rza" (zob. Cohen, Talmud, s. 77); w tradycji okul tystycznej demonem morza jest Kupospaston (zob. Conybeare, The Testament of Solomon, gdzie Kupospaston jest potworem morskim lubują cym się w zatapianiu statków). Według legendy Bóg zgładził Rahaba, kiedy ten w dniu Stworze nia odmówił rozdzielenia wód wyższych od wód niższych; ponownie [sic!] Bóg unicestwił Rahaba za próbę przeszkodzenia Izraelitom w ucieczce przed wojskami faraona i przejściu przez Morze Czerwone. Według innej legendy Rahab zwrócił Adamowi mistyczną Księgę Razje la, po tym jak zazdrośni aniołowie wrzucili ją do morza (zob. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 27, 45; Ginzberg, The Legends o f the Jews, t. 5, s. 26). W Talmudzie Babilońskim Rahab jest porówny wany lub utożsamia�y z Lewiatanem, Behemo tem i aniołem śmierci (zob. midrasz Genesis Raba 283; Talmud Sanhedryn 108b). W poemacie Bla ke'a Jerusalem Rahab jest Wielką Nierządnicą, potrójną boginią nieba, ziemi i piekła. W innym poemacie tego samego autora, Vala or The Four Zoas, Rahab "zasiada w trybunale sądzącym Je zusa". Rahaba nie należy mylić z Rachab, nie rządnicą z Jerycha, babką Dawida, która ocaliła swe życie, dopuszczając się zdrady i ukrywając izraelskich zwiadowców (por. Joz 2), co jednak nie przeszkodziło Dantemu umieścić ją pośród wybranych w raju (Pieśń IX).
Rahabiel - anioł przywoływany w żydow skich zaklęciach magicznych, wraz z Fanielem, Arielem, Lahabielem i Rafałem (zob. M. Gaster, Proceedings of the Society of Biblical Archeology, s. 339).
Rahatiel � Rahtiel
Rahawiel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący drugiej sali (pałacu) nieba.
Rahdar - geniusz (anioł) zodiaku rządzący znakiem Raka; funkcję tę pełni wspólnie z Fa kielem (zob. Levi, Transcendental Magic, s. 413).
Rahmiel (Rachmiel, Rahamael) - anioł miło sierdzia; także jeden z aniołów miłości (--> Zad kiel; Zehanpurju; Teliel; Anael; Haniel). Imię Rahmiela uważano za amulet przeciwko uro kowi ("złemu oku"). Według legendy Rah miel (Rhamiel) to anielskie imię św. Franciszka z Asyżu, który, wstąpiwszy do raju, został, po dobnie jak Henoch i Eliasz, przemieniony w anioła (zob. Montgomery, Aramaic Incanta tion Texts from Nippur, s. 97; The Douce Apoca lypse; Trachtenberg, Jewish Magic and Supersti tion, s. 99, 140; Schrire, Hebrew Amulets).
Rahtiel (Rahatiel) - w legendach żydowskich, anioł gwiazdozbiorów (podobnie jak Kakabel). W hebrajskiej Księdze Henocha, kiedy Metatron wyjawia rabiemu Iszmaelowi imiona planet, Rahtiel "wprowadza je w odpowiedniej kolejno ści' (por. Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 1, s. 140).
Rahzeil - anioł w mitologii mandajskiej (zob. Pognon, Inscriptions Mandai'tes des Coupes de Khouabir).
Rakujel - jeden z licznych aniołów strzegą cych bram Zachodniego Wiatru (zob. Ozar Mi drashim, t. 2, s. 316).
Ramal - jeden z 70 aniołów amuletów poro dowych.
Ramamel - jeden z licznych aniołów strzegą cych bram Wschodniego Wiatru (zob. Ozar Mi drashim, t. 2, s. 316).
Ram Awatar (Rama, Ramachandra, Ramaćan dra) - w mitologii wedyjskiej, siódmy z dzie sięciu � awatarów.
Ram Chastra (Ram Chwastra) - w mitologii Parsów, odpowiednik mandajskiego uthra (anio ła) Ajar Ziwa, który "przenosi dźwięk" i "mąci powietrze" (zob. Drower, The Mandaeans of Iraq and Iran).
Ramiel (Remiel, Fanuel, Uriel, Jerahmiel, Jere miel) - w syryjskiej Apokalipsie Barucha Ra miel, jako "opiekun prawdziwych wizji', tłu maczy wizje Barucha i wyjawia mu, że jest anio łem, który rozgromił wojska Sennacheryba (wyczyn ten przypisuje się także Urielowi, Mi chałowi i Gabrielowi). Ramiel jest władcą gro mu (podobnie jak Uriel) oraz przewodnikiem dusz, które u kresu czasów zdążać będą na Sąd Ostateczny (podobnie jak Zehanpurju). W tra dycjach o Henochu Ramiel (Remiel) jest jednym z siedmiu archaniołów stojących przed tronem Boga, ale także wodzem aniołów upadłych (zob. etiopska Księga Henocha 6, 20). W Księgach Sybilli Ramiel jest "jednym z pięciu aniołów, które wiodą dusze ludzkie na sąd" (pozostali czterej to Arakiel, Uriel, Samiel i Azjel). W Raju utra conym (VI, 472) Ramiel walczy w zastępach Sza tana i pierwszego dnia bitwy w niebie, wraz z Arielem i Ariokiem, ginie z ręki Abdiela. Wie lu badaczy twórczości Miltona (m.in. Keightley i Baldwin) przez dłuższy czas sądziło, że autor Raju utraconego "wymyślił anioła Ramiela", po dobnie jak Ituriela, Zofiela i Zefona, jednak imiona te wymieniają liczne (znane Miltonowi) teksty apokryficzne i talmudyczne.
Ram Izad - w mitologii staroperskiej, anioł wykonujący "płatne usługi" (zob. The Dabistan, s. 156).
Rampel - anioł sprawujący władzę nad głę bokimi wodami i pasmami górskimi (zob. M. Gaster, The Sword of Moses). W Alfabecie ra biego Akiby anioł gór jest jednym z bezimien nych "wspaniałych, strasznych i potężnych wo dzów zastępów anielskich, którzy radowali się przed obliczem Boga i wychwalali Stwórcę w dzień pierwszego szabatu".
Rasamasa - anioł zodiaku sprawujący wła dzę nad znakiem Ryb; funkcję tę pełni wspólnie z Wokabielem (zob. Levi, Transcendental Magic).
Rasesijasz - jedno z wielu imion anioła Me tatrona.
Rasuil � Raguel
Rasz (Raszin Rast) - w mitologii staroper skiej, anioł sprawiedliwości oraz anioł służebny Mitry (zob. The Dabistan, s. 145).
Rasziel (Zawael) - anioł sprawujący władzę nad trąbami powietrznymi i trzęsieniami ziemi (� Sujel).
Raszin Rast � Rasz
Ratanael - anioł, "który przebywa w trzecim niebie". Według Conybeare'a (The Testament or Solomon), Ratanael jest jedynym aniołem zdol nym udaremnić nikczemne knowania żeńskie go demona o imieniu Enepsigos (por. hebrajska Księga Henocha 17).
Raum (Rajm) - przed upadkiem Raum był aniołem chóru tronów. Obecnie jest wielkim hra bią piekła. Ukazuje się pod postacią kruka. W zakres jego obowiązków wchodzi burzenie miast oraz pozbawianie ludzi godności i za szczytów. Dowodzi 30 legionami złych duchów. Reprodukcje pieczeci Rauma zob. w: Waite, The Book of Black Magic and of Pacts, s. 178. W Diction naire Infernal De Plancy'ego (wyd. 1863) demon ten jest przedstawiony z trzema głowami: czło wieka, kota i żmii. Zdaniem De Plancy'ego Rau ma niesłusznie utożsamia się z Haborymem, de monem pożarów (zob. Słownik wiedzy tajemnej, s. 152).
Raumel - piątkowy anioł przebywający w pią tym niebie, przywoływany z północy (zob. Bar rett, The Magus).
Rawadlediel - w literaturze Hejchalot (Ma ase Merkawa), anioł strzegący piątej sali (pała cu) nieba.
Razjel ("tajemnica Boga", "anioł tajemnic" Racjel, Akrasjel, Galizur, Sarakael, Suriel) "anioł tajemnych światów i wódz najwyższych tajemnic" (zob. M. Gaster, The Sword of Moses). W kabale Razjel jest personifikacją sefiry Cho chma (mądrość), drugiej z dziesięciu świętych sefirot. W tradycji rabinackiej Razjel jest legen darnym autorem Księgi Razjela (Sefer Raziel), "w której zawiera się cała mądrość ziemska i niebiańska". Jakkolwiek prawdziwy autor Księgi Razjela nie jest znany, zazwyczaj uważa się, że był nim jeden z dwóch średniowiecznych kabalistów żydowskich: Izaak Ślepy lub Eleazar z Wormacji. Legenda głosi, że kiedy Razjel po darował swą księgę Adamowi, inni aniołowie, z zawiści, wykradli ją i wrzucili do morza. Wówczas Bóg nakazał Rahabowi, pierwotnemu potworowi i demonowi głębin, wyłowić bez cenną księgę i zwrócić ją Adamowi, co też Ra hab posłusznie uczynił. [Jak czytamy w Zoharze, "gdy Pierwszy Człowiek opuszczał Ogród Edeński, wziął Księgę, ale ona uleciała z jego ręki. Zapłakał Adam przed Bogiem i jął się mod lić, i Bóg wrócił Księgę jego dłoniom, tak by Synowie Człowieczy nie zapomnieli i nie za tracili owej Mądrości, i by mogli dokładać sta rań, aby rozpoznać swego Pana" (zob. Opowieści Zoharu, s. 58) - przyp. tłum.] Później Księga Razjela trafiła w ręce Henocha (który, jak się uważa, przypisał sobie jej autorstwo i nazwał ją Księgą Henocha). Następnym jej właścicielem był Noe, a po nim król Salomon, który, zdaniem demonologów, właśnie Księdze Razjela zawdzię czał swą wiedzę i znajomość magii (zob. De Plancy, Dictionnaire Infernal). Według midraszy Noe zbudował arkę dzięki wskazówkom za wartym w tej samej księdze (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 1, s. 154-157; Jastrow, He brew and Babylonian Traditions). [Według innej wersji tej legendy anioł Razjel podarował Ada mowi i Noemu dwie różne księgi. "Na Sefer Raziel, księgę tajemnic przekazaną Adamowi, składają się receptury lekarstw i mistyczne roz ważania [...]. Księga tajemna wręczona Noemu, Sefer ha-Razin, zawiera informacje o czarach, se gulot i amuletach, a także opisy siedmiu nie bios, przez które odbywa swą podróż mistyk Maase Merkawa" (zob. Unterman, Encyklopedia tradycji i legend żydowskich, s. 230) - przyp. tłum.] W Zoharze czytamy, że "w środku Księgi [Razjela] znajdował się obraz Wiedzy służącej do rozpoznawania tysiąca pięciuset kluczy [do tajemnic świata], które nie zostały przekazane Najwyższym Świętym [tj. aniołom]" (zob. Opo wieści Zoharu, s. 58). Z kolei według Targumu do Księgi Koheleta 10, 20, "Każdego dnia anioł Razjel stojąc na górze Horeb rozgłasza sekrety ludzi całej ludzkości, a jego głos rozbrzmiewa po całym świecie" (zob. Graves, Patai, Mity he brajskie, s. 52). W kabale Razjel jest jednym z dziesięciu (dziewięciu) archaniołów świata berija (kreacji); w świecie tym każda sefira ma swojego archanioła, który nią rządzi; pozostali archaniołowie świata berija to: Metatron, Caf kiel, Cadkiel, Kamael, Michał, Haniel, Rafał, Ga briel i Sandalfon (zob. Mathers, The Kabbalah Unveiled; Westcott, An Introduction to the Study of the Kabbalah, s. 54-55). Według Majmonidesa (Miszne Tora) Razjel jest wodzem chóru erelim oraz heroldem Boga i anielskim doradcą Ada ma. Sławny XIII-wieczny kabalista, Abraham ben Samuel Abulafia, podpisywał swoje trakta ty jako "Razjel" (także jako "Zechariasz"). Razwan - w mitologii arabskiej, "skarbnik raju" i "oddźwierny niebios' (zob. The Dabistan, s. 385).
Razziel - anioł siódmej godziny nocy, służą cy pod Mendrionem (zob. Waite, The Lemege ton).
Rechodiasz - jeden z czterech aniołów, któ rych imiona znajdują się na drugim pentagra mie Słońca (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Rectores Mundorum - w mitologii chaldej skiej, boscy regenci, niebiańskie moce władające światem (zob. Auden, Chaldean Oracles of Zoro aster).
Recucjel � Rezozjel.
Regent - w Paradise Lost (V, 698), upadły anioł należący do zastępów Szatana. Jest on wo dzem lub jednym z potężnych regentów, którzy zbuntowali się przeciw Bogu. [W polskim tłu- maczeniu ftaju utraconego M. Słomczyńskiego brak tego określenia - przyp. tłum.]
Region - anioł przywoływany podczas ob rzędów magicznych, zwłaszcza w zaklęciu mie cza (zob. Waite, The Lemegeton; Mathers, The Greater Key of Solomon).
Rehael - anioł chóru potęg. Sprawuje władzę nad zdrowiem i długowiecznścią, a także wzbu dza w dzieciach szacunek dla rodziców. Rehael jest jednym z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhameforasz. W kabale aniołem pokrew nym Rehaela jest Ptechout (zob. Barrett, The Ma gus, t. 2; Ambelain, La Kabbale Pratique).
Rehauel - jeden z 72 aniołów zodiaku (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah).
Reijel - anioł chóru panowań, jeden z 72 anio łów noszących boskie imię Szemhameforasz. Reiwtip (Rirwtip) - w zaklęciach Mojżeszo wych, anioł służebny -� Alimona. Rekabustira - duch przywoływany w mod litwach magicznych oraz w zaklęciach "sporzą dzania i używania latającego dywanu". Przy wołując Rekabustira, inwokant wielokrotnie wypowiada jego imię, za każdym razem opu szczając jedną sylabę: Rekabustira, Kabustira, Bustira, Stira, Ira, Ra (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Rektakon - anioł przywoływany w błogosła wieństwie soli. Rektakona wspominają również liczne księgi czarów i traktaty magiczne.
Rekuel - w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszo wej, wódz chóru księstw. Według innych źró deł, funkcję tę pełnią Nisroch (IZaj utracony), Anael, Cerwiel itd.
Rekujel - jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca (zob. Barrett, The Magus). Relail - w mitologii arabskiej, władca piąte go nieba (zob. Moore, The Love of Angels). Remfa - w teogonii egipskiej, wódz chóru tronów i duch (geniusz) czasu. W hermetyzmie Remfa jest jednym z siedmiu geniuszy plane tarnych oraz geniuszem (archaniołem) planety Saturn (zob. Christian, The History and Practice of Magic, t. 1, s. 317; t. 2, s. 475); -3 Orifiel. Remiel (Ramiel, Rumael) - w etiopskiej Księ dze Henocha 20, jeden z siedmiu archaniołów stojących przy tronie Boga. W przekładach Czwartej Księgi Ezdrasza anioł ten nosi imię Je remiel lub Uriel i opisywany jest jako "jeden ze świętych aniołów, których Bóg ustanowił nad tymi, którzy [z martwych] powstają". W Apokalipsie Barucha Remiel jest aniołem, któ ry rozgromił wojska Sennacheryba (por. sło wiańska Księga Henocha; Księgi Sybilli).
Reno - w kabale, anioł pokrewny � Wehuela. Resz (Rasz?) - indo-perski anioł wspomnia ny w Historia Religionis Veterum Persarum Hyde'a. Reszit Hajalalim (Raszit ha-Galgalim) - w ka bale żydowskiej, Reszit jest aniołem służebnym, przez którego "płynie esencja boskości". Anioł ten sprawuje władzę nad primum mobile, a zatem pełni funkcję zazwyczaj przypisywaną Metatro nowi (zob. Heywood, The Hierarchy of the Blessed Angels).
Rezozjel - w Pirke Hejchalot, anioł strzegący trzeciego nieba.
Rhamiel (Rahmiel) - anielskie imię św. Franciszka z Asyżu, który po wstąpieniu do raju, został przemieniony w anioła miłosierdzia. Swięty Franciszek jest także aniołem apokali psy; jako taki, ma przestrzegać wiatry, aby nie niszczyły świata, "dopóki nie zgromadzą się wybrani" (zob. The Douce Apocalypse).
Richol - anioł chóru potęg, przywoływany podczas obrzędów magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Ridja (Matariel) - książę (anioł) deszczu (zob. Cohen, Talmud, s. 77). Według Talmudu Taanit 25b, "Ridja, anioł o wyglądzie trzyletniej jałówki z rozszczepioną wargą, rozkazuje Te hom [słodkim Podziemnym Wodom]: "Niech wytrysną twe źródła!", a Wodom Wyższym na kazuje: "Niech spadnie deszcz!"" (zob. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 40).
Ridwan - w tradycji islamu, anioł strzegący wejścia do raju ziemskiego (zob. Hastings, En cyclopaedia of Religion and Ethics, t. 4, s. 618). W tej samej roli, strażnika ogrodu Edenu, Ri dwan występuje w sztuce Rem�ego de Gour monta Lilit.
Riehol - w kabale, anioł zodiaku, władca znaku Skorpiona; funkcję tę pełni wspólnie z Saisajelem (zob. Levi, Transcendental Magic).
Riff - cherubin w powieści Danielsa, Clash of Angels.
Rifion - w literaturze Hejchalot (Maase Mer kawa), anioł strzegący piątej sali (pałacu) nieba.
Rigal - jeden z 70 aniołów amuletów poro dowych. Imiona wszystkich 70 aniołów podano w Apendyksie.
Rigzjel - w traktacie Izaaka ha-Kohena, Ema nacje lewej strony Rigzjel jest siódmą z dziesięciu świętych � sefirot.
Rijel - w kabale, jeden z 72 aniołów zodiaku.
Rikbiel JHWH - anioł naznaczony nad bo skim rydwanem (Merkawa), czyli boskimi ko łami; także jeden z siedmiu wodzów chóru gal galim. W tradycjach o Henochu Rikbiel zajmuje w hierarchii anielskiej miejsce wyższe niż Me tatron, co czyni go jednym z ośmiu wielkich koronnych książąt sądu niebiańskiego (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 1, s. 139).
Rimezin - anioł czwartej godziny nocy, słu żący pod Jefiszą (zob. Waite, The Lemegeton).
Rimmon (hebr.: "ryczący' lub "wyniosły") niegdyś archanioł, obecnie jest mało szanowa nym w piekle "demonem niższego rzędu". Pier wotnie Rimmon był aramejskim bóstwem, któ rego kult rozwinął się w Damaszku. W tradycji okultystycznej demon ten jest "naczelnym leka rzem piekieł" oraz ambasadorem piekła w Rosji (zob. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 58, 157). Jak czytamy w Drugiej Księdze Królew skiej (5, 18-19), Elizeusz zezwolił Aramejczyko wi Naamanowi oddawać pokłon temu bóstwu, kiedy wraz z panem swoim wchodzi do świąty ni Rimmona. Z kolei Bates (The Bible Designed to Be Read as Living Literature) uważa, że oddanie pokłonu Rimmonowi należy interpretować jako "zaakceptowanie nagannych obyczajów w celu ocalenia życia". W dawnych religiach semickich Rimmon (Hadad) był bogiem burzy; u Akadyj czyków nosił on imię Im; u Asyryjczyków Barku (błyskawica); u Kasytów - Teszub. Jego symbolem był owoc granatu. W mitologii babi lońskiej Rimmon był bogiem gromu, przedsta wianym z trójzębem w ręku (zob. Forlong, En cyclopedia of Religions). [Milton wymienia Rim mona jako jednego z upadłych aniołów (zob. Rąj utracony I, 543) - przyp. tłum.]
Risnuch - według Leviego (Transcendental Magic), geniusz (duch) uprawy roli. Zdaniem Apoloniusza z Tiany (Nuctemeron), jeden z geniuszy godziny dziewiątej.
Riswan (Ruswon) - w Odach Hafiza, "nie biański portier". Hafiz mówi o "straszliwego Riswana tronie".
Rochel - anioł rzeczy zaginionych. W kabale jego aniołem pokrewnym jest Chontare. Rochel jest także jednym z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhameforasz.
Roelhaifar - anioł, którego imię znajduje się na piątym pentagramie planety Saturn. Wzy wając Roelhaifara, inwokant powinien recyto wać fragmenty z Księgi Powtórzonego Prawa (najlepiej wers 10, 17).
Rofael � Rafał
Rofokale - często zwany Lucifuga Rofokale, premier państwa piekielnego (zob. Praktyka taje mnej wiedzy magicznej, s. 36; Grand Grimoire). Ro fokale sprawuje władzę nad bogactwami i skar bami tego świata. Jego podwładnymi są: Baal (Bael) - król Wschodu, Agares - jeden z ksią żąt piekła, niegdyś anioł chóru cnót, oraz Mar bas (zob. Rachleff, Okultyzm w sztuce, s. 232).
Rogzjel ("gniew Boży') - w Maseket Gan Eden and Gehinnom, jeden z siedmiu aniołów kary (zob. New Jewish Encyclopedia, s. 593
Rombomare - w kabale, anioł pokrewny Lauwiasza.
Romiel - w mistyce żydowskiej epoki Geo nim, anioł sprawujący władzę nad jednym z dwunastu miesięcy (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Superstition).
Roreks - w The Testament of Solomon Cony beare'a, duch (anioł) wzywany w zaklęciach przeciwko Alatowi, demonowi chorób.
Rosabis - anioł (geniusz) metali i jeden z ge niuszy godziny jedenastej (zob. Apoloniusz z Tiany, Nuctemeron).
Rosier - niegdyś niski rangą anioł chóru pa nowań, obecnie demon służący w piekle (zob. Michaelis, Admirable History of the Possession and Conversion of a Peni3ent Woman). [Według Mi chaelisa Rosier jest demonem, który "kusi za po mocą miłości" (zob. Rachleff, Okultyzm w sztuce, s. 233) - przyp. tłum.]
Roupa'il - anioł w mitologii mandajskiej (zob. Pognon, Inscriptions Mandaites des Coupes de Khouabir).
Rsasjel - jeden z 70 aniołów amuletów po rodowych.
Ruach Piskonit - jedno z wielu imion anioła Metatrona.
Ruba'il - w tradycji islamu, anioł siódmego nieba, wódz aniołów przybierających ludzką postać i sławiących Ałlaha (zob. Hastings, Encyclopaedia of Religion and Ethics, t. 4, s. 619). Rubi - cherubin, "drugi anio3" w The Loves o f the Angels Moore'a.
Rubiel - anioł przywoływany (wraz z Urie lem i Barachielem) w modlitwach o powodzenie w grach hazardowych. Aby osiągnąć pożądany skutek, należy zapisać imię Rubiela na czystym pergaminie.
Ruchiel - w hebrajskiej Księdze Henocha, anioł ustanowiony nad wiatrem.
Rudiel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący trzeciej sali (pałacu) nieba.
Rudosor - anioł szóstej godziny nocy, służą cy pod Zaazonaszem (zob. Waite, The Leme geton).
Rufael - jedna z form imienia Rafael (Rafał) lub zniekształcenie imienia � Raguel. W etiop skiej Księdze Henocha Rufael rozmawia z Micha łem o upadku aniołów.
Rugzjel (Dalkiel) - anioł, który służy w siód mej "warstwie' piekła i "karze dziesięć naro dów" (zob. Baraita de Massechet Gehinnom). Ruhiel - w legendach żydowskich, anioł sprawujący władzę nad wiatrem. Jest także jed nym z wysokich dostojników niebiańskich, któ rzy, "kiedy spotykają Metatrona, drżą ze stra chu i padają na twarz" (zob. Ginzberg, The Le gends of the jews, t. 1, s. 140).
Ruja'il - w mitologii arabskiej, anioł stróż przywoływany podczas egzorcyzmów (zob. Hughes, "Angels" w: A Dictionary of Islam).
Rumael (Ramiel) - w tradycjach o Henochu, jeden z upadłych aniołów.
Ruman - w tradycji islamu, anioł służący w piekle, przed którym stawić się muszą wszy scy zmarli. Ruman spisuje wszystkie złe uczyn ki popełnione przez nich za życia, za które zo stali skazani na wieczne pot�pienie. Następ nie anioł ten przekazuje dusze grzeszników -ł Monkerowi i --� Nakirowi, którzy wymie rzają im stosowną do winy karę (zob. New Je wish Encyclopedia; Hastings, Encyclopaedia of Re ligion and Ethics, t. 4, s. 617).
Rumiel - anioł strzegący szóstego nieba; tak że jeden z 70 aniołów amuletów porodowych (zob. Pirke Hejchalot; Ksiega Razjela; Budge, Amu lets and Talismans, s. 225).
Rumjal (Rumael) - w etiopskiej Księdze He nocha, zły, upadły archanioł, jeden z dwustu aniołów, których Szatan nakłonił do buntu.
Ruswon (Riswan) - w mitologii muzułmań skiej, anioł, który dzierży klucze do raju (zob. De Plancy, Dictionnaire Infernal); � Ridwan.

S

Sa'adija'il - w tradycji islamu, anioł trzecie go nieba, wódz aniołów przybierających postać sępów i sławiących Allaha (zob. Hastings, En cyclopaedia of Religion and Ethics, t. 4, s. 619). Saafiel - anioł huraganów wspomniany w Se fer jecira. [W polskich przekładach tej księgi (zob. Sefer Jecira, czyli Księga Stworzenia oraz Księga Je cirah...) nie występuje anioł o takim imieniu przyp. tłum.]
Saakael (Sarakiel, Suriel?) - w etiopskiej Księ dze Henocha, anioł obecności.
Sabaok - jeden z siedmiu aniołów, których kult został zakazany prźez synod rzymski w 745 roku (zob. Heywood, The Hierarchy of the Blessed Angels); � zakazani anio3owie
Sabaot (Cabaot, Ibraot, "zastępy') - jeden z siedmiu aniołów obecności. W tradycji gno styckiej i kabalistycznej, jedno z imion Boga. W gnostycyzmie ofickim, Sabaot to jeden z sied miu archontów (stwórców kosmosu).
Sabaot Adamas - w gnostyckim Dialogu Zba wiciela, Sabaot Adamas jest siłą zła, władcą złych eonów. Wspomina o nim także koptyjska Pistis Sofia.
Sabatiel - w kabale żydowskiej, duch (inteli gencja) planety Saturn. Otrzymuje on boskie światło Ducha Świętego i przekazuje je miesz kańcom swojego królestwa. W tradycjach Moj żeszowych Sabatiel jest jednym z siedmiu ksią żąt, "którzy zawsze stoją przed obliczem Boga i noszą duchowe imiona planet" (zob. Cornelius Agrippa, Three Books of Occult Philosophy, t. 3). Sabiel - jeden z aniołów będących personifi kacjami dziesięciu świętych sefirot. W Aramaic Incantations Texts from Nippur Montgomery'ego Sabiel jest aniołem przywoływanym podczas obrzędów magicznych.
Sablil - w Transcendental Magic Leviego, ge niusz wykrywający złodziei; także jeden z anio łów (geniuszy) godziny dziewiątej.
Sabrael (Sabriel) - w hebrajskiej Księdze He nocha, jeden z siedmiu archaniołów (por. Cony beare, The Testament of Solomon). Według Mase chet Acilut Sabrael jest wodzem chóru tarsziszim ("olśniewających"), utożsamianego z chórem cnót; funkcję tę pełni wspólnie z Tarszielem. Sa brael jest także strażnikiem pierwszego nieba (zob. [has3o] "Angelology" w: New Jewish Encyc lopedia). W okultyzmie Sabrael jest jedynym anio łem zdolnym pokonać demona choroby o imie niu Sfendonael.
Sabtabiel - w kabale, anioł przywoływany podczas obrzędów nekromantycznych (zob. Le vi, Transcendental Magic, s. 281).
Sachiel ("nakrycie Boga") - anioł chóru cha szmalim (cherubinów). Sachiel mieszka w pierw szym niebie (według innych źródeł, w szó stym). Jest aniołem poniedziałku (lub czwartku, lub piątku), a przywołuje się go z południa (tak że z zachodu). Sachiel jest też aniołem planety Jowisz. W traktatach magicznych nazywany jest "sługą czterech niższych książąt piekielnych". Reprodukcję pieczęci Sachiela zob. w: Barrett, The Magus, t. 2, s. 105.
Sachiel-Melek - w kabale, król piekła, spra wujący pieczę nad kapłanami i składaniem ofiar (zob. Levi, Transcendental Magic, s. 307).
Sachluf - anioł (geniusz) roślin oraz geniusz godziny drugiej (zob. Apoloniusz z Tiany, Nuc temeron).
Sadajel - jeden z trzech archaniołów (dwaj pozostali to Tiriel i Rafał), których imiona zna leziono na pentagramie wyrytym na pierścieniu magicznym (zob. Budge, Amulets and Talis mans).
Sadial (Sadiel) - w tradycji islamu, anioł rządzący trzecim niebem (zob. De Plancy, Słow nik wiedzy tajemnej, s. 166; Clayton, Angelology).
Saditel - według Corneliusa Agrippy, anioł trzeciego nieba.
Sadkiel - anioł rządzący piątym dniem mie siąca (zob. M. Gaster, Wisdom of the Chaldeans).
Sadriel - anioł porządku (zob. Charles, Apo crypha and Pseudoepigrapha of the Old Testament). W jednoaktowej operze Masque o f Angels, wy stawionej w 1966 roku w Nowym Jorku, anioł Sadriel pełni funkcję urzędnika biurowego.
Saelel - w kabale, jeden z 72 aniołów zodia ku.
Saeliasz � Seeliasz
Safar - w Sefer ]ecira Safar jest "jednym z trzech serafinów, z pomocą których Bóg stworzył wszechświat" (dwaj pozostali to Sefer i Sipur). [W polskich przekładach tej księgi (zob. Sefer Jecira, czyli Księga Stworzenia oraz Księga Jeci rah...) nie występuje anioł o takim imieniu przyp. tłum. ]
Safkas - jedno z wielu imion anioła Meta trona.
Safriel - anioł strzegący piątego nieba (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 116). Jego imię uważano za skuteczny amulet przeciwko urokowi, "złe mu oku" (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Sagansagel � Sagnesagiel
Sagdalon - anioł zodiaku rządzący znakiem Koziorożca; funkcję tę pełni wspólnie z Sema kielem.
Sagham - według Leviego (Transcendental Magic), anioł zodiaku rządzący, wraz z Seratie lem, znakiem Lwa.
Sagiel - anioł siódmej godziny dnia, służący pod Barginielem (zob. Waite, The Lemegeton). Sagmagigrin - jedno z wielu imion anioła Metatrona.
Sagnesagiel (Sasiel, Sagansagel, Sasnigiel) książę mądrości i wódz aniołów strzegących czwartej sali (pałacu) siódmego nieba. Sagne sagiel to także jedno z wielu imion anioła Me tatrona (zob. hebrajska Księga Henocha). W Ba raita de Massechet Gehinnom Sagansagel (Sagne sagiel), podczas rozmowy z Iszmaelem w niebie, pokazał rabiemu święte księgi, w których za pisane zostały wyroki boskie dotyczące ludu Izraela.
Sagras - anioł zodiaku, rządzący, wraz z Sa rajelem, znakiem Byka.
Sagsagel -� Zagzagel
Sahakiel - w hebrajskiej Księdze Henocha, anielski władca nieboskłonu.
Sahariel (Asderel) - anioł przywoływany w syryjskich zaklęciach magicznych. Sahariel jest także aniołem zodiaku rządzącym znakiem Ba rana (zob. Prince of Darkness, s. 177; Ksiega Opieki; Budge, Amulets and Talismans).
Sahiwiel - jeden z licznych aniołów strzegą cych trzeciego nieba (zob. Ozar Midrashim, t. 1, s. 116).
Sahon - w kabale, jeden z aniołów pieczęci; także anioł planetarny.
Sahriel - jeden z 64 aniołów strzegących sied miu sal (pałaców) nieba (zob. Pirke Hejchalot). Sahtail (Sahteil) - anioł w mitologii mandaj �kiej (zob. Pognon, Inscriptions Mandaites des Coupes de Khouabir).
Saisajel - geniusz (anioł) zodiaku rządzący znakiem Skorpiona; funkcję tę pełni wspólnie z Rieholem (zob. Levi, Transcendental Magic). Sakmakiel - anioł zodiaku rządzący zna kiem Wodnika; funkcję tę pełni wspólnie z Ar cherem (zob. Levi, Transcendental Magic).
Sakniel - jeden z licznych aniołów strzegą cych bram Zachodniego Wiatru (zob. Ozar Mi drashim, t. 2, s. 316).
Sakriel - w okultyzmie, anioł piątego nieba, służący we wtorek i przywoływany z południa (zob. Barrett, The Magus, t. 2).
Saktas - jedno z wielu imion anioła Meta trona.
Salamiel (Satanail, Satomail) - potężny anioł, książę � grigori. Jakkolwiek grigori mieszkają w niebie, część z nich to "duchy nieczyste. Legenda głosi, że Salamiel odwrócił się od Boga i obecnie jest aniołem upadłym (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 1, s. 133).
Salatiel (Sealtiel, "prosiłem Boga") - jeden z siedmiu potężnych archaniołów służebnych, którzy rządzą obrotami sfer niebieskich. We dług apokryficznego Życia Adama i Ewy Salatiel wraz z Surijelem sprowadził pierwszych rodzi ców ze szczytu góry, na której kusił ich Szatan, do jaskini skarbów. O Salatielu wspomina także Czwarta Księga Ezdrasza. W powieści George'a Croly'ego Tarry Thou Till 1 Come (1829, 1900) Żyd Tułacz jest Wenecjaninem o imieniu Sala tiel ben Sadi (zob. Levi, Transcendental Magic; Barnhart, The New Century Handbook of English Literature, s. 960).
Salbabiel - anioł przywoływany w aramej skich zaklęciach magicznych (zob. Montgome ry, Aramaic Incantation Texts from Nippur). Salem - anioł stróż św. Jana; prawdopodob nie Melchizedek, który był legendarnym kró lem Salem (tj. Jerozolimy).
Salemia - w Czwartej Księdze Ezdrasza, jeden z pięciu "mężów" (tj. aniołów), którym Bóg po lecił przepisać 94 (lub 204) księgi podyktowane im przez proroka Ezdrasza (por. Rubinkiewicz, Wprowadzenie do apokryfów Starego Testamentu, s. 100).
Salilus - w okultyzmie, geniusz (anioł), któ ry otwiera zamknięte drzwi (zob. Levi, Trans cendental Magic). Według Apoloniusza z Tiany (Nuctemeron), geniusz godziny siódmej.
Salmael (Samael) - książę jednego z chórów aniołów. Salmael jest oskarżycielem Izraela w czasie Jom Kipur, kiedy to domaga się za głady narodu żydowskiego. Salmael bywa utożsamiany z Samaelem i Azazelem. Według niektórych źródeł Salmael był aniołem, który walczył z Jakubem w Penuel (zob. Bamberger, Fallen Angels, s. 284-285).
Salmaj (Zalmaii, Samaej) - w Grimorium Ve rum, jeden ze "świętych aniołów Boga" przy woływanych podczas obrzędów magicznych, zwłaszcza w błogosławieństwie soli (zob. Wai te, The Book of Ceremonial Magic, s. 175).
Salmia - anioł wzywany w modlitwach ma gicznych, jeden z "potężnych i wspaniałych du chów" zdolnych spełnić każde życzenie inwo kanta (zob. Malchus, The Secret Grimoire of Turiel). Salmon - anioł szóstej godziny nocy, służący pod Zaazonaszem (zob. Waite, The Lemegeton, s. 69).
Salpsan - w apokryficznej Ewangelii Bartło mieja, syn Szatana (zob. James, The Apocryphal New Testament). [W polskim przekładzie Ewan gelii Bartłomieja (zob. Apokryfy Nowego Testa mentu, t. l, cz. 2) brak tego motywu - przyp. tłum.]
Salun - anioł wzywany w modlitwach ma gicznych (zob. Malchus, The Secret Grimoire of Turiel, s. 36)
Samael ("trucizna Boga" - Satanil, Samil, Szatan, Seir, Salmael) - w literaturze rabinac kiej Samael jest "przywódcą wszystkich sza tanów' oraz aniołem śmierci. W słowiańskiej Księdze Henocha jest on księciem demonów i czar noksiężników. W legendach żydowskich Sama el jest czasem dobrym, a czasem złym aniołem; raz jednym z najświetniejszych, innym razem jednym z najbardziej występnych duchów dzia łających w niebie, na ziemi i w piekle. Z jednej strony, jest władcą piątego nieba (sam jednak mieszka w siódmym niebie), jednym z siedmiu regentów świata, któremu służą dwa miliony aniołów; z drugiej strony, jest "wielkim wężem o dwunastu skrzydłach, który spadając z nie bios, pociągnął za sobą cały układ słoneczny" (por. Ap 12). Samael jest także aniołem śmierci (jednym z wielu pełniących tę funkcję), którego Bóg posłał po duszę Mojżesza, kiedy dni ziem skiego życia Prawodawcy dobiegły kresu. Tal mud mówi o Samaelu jako aniele stróżu Ezawa oraz księciu Edomu (por. Ze skarbnicy midraszy, s. 253). Według rabiego Eliezera, to Samael (pod postacią węża) skusił Ewę, aby zjadła zakazany owoc, a następnie uwiódł ją i spłodził z nią Kaina. W Zoharze (Wajiszla 170b) Samael jest aniołem, który walczył z Jakubem w Penuel (według innych źródeł aniołem tym był Michał, Uriel lub Metatron). Samael jest także utożsa miany z szatanem (tj. przeciwnikiem), który "pobudził Dawida, żeby policzył Izraela" (zob. 1 Krn 21). W Targumie Jonatana werset 3, 6 Księgi Rodzaju brzr�i następująco: "I niewiasta ujrzała Samaela, anioła śmierci" (por. Opowieści Zoharu, s. 56). W Parafrazie Hioba 28, 7 wers ten ma postać: "ścieżka Drzewa Życia, której nie znał fruwający niczym ptak Samael, ani nie mogło dostrzec oko Ewy". [Według jednej z wersji tej legendy Samael został strącony z nie ba na ziemię przez Michała, kiedy odmówił zło żenia hołdu Adamowi; według innej, zrzucił go na ziemię sam Bóg, kiedy udowodnił Samaelo wi, że Adam jest mądrzejszy od dumnego anio ła. Wówczas "Samael chwycił za skrzydła Mi chała i niechybnie ściągnąłby go w dół, gdyby Bóg się nie wmieszał" (zob. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 86-88). W tradyeji żydowskiej Sa mael jest mężem Lilit, działa w nocy i kusi ludzi do złego. "Grzesząc [ludzie] umacniają potęgę Samaela i umożliwiają mu czasowe zapanowa nia nad � Szechiną, mające katastrofalne skut ki dla świata" (zob. Unterman, Encyklopedia tra dycji i legend żydowskich, s. 240). W Talmudzie Samael jest także aniołem oskarżycielem Izraela oraz aniołem, który usiłował powstrzymać Ab rahama przed złożeniem ofiary z Izaaka (zob. Cohen, Talmud, s. 76, 81-82). W Zoharze Samael jest aniołem śmierci i władcą planety Mars, któ ry nie chcąc przyjąć Prawa od Boga, okupił się w ten sposób, że "z�arnął z siebie światło, jakim był osnuty i dał je Swiętemu, [...] aby On prze kazał je Izraelowi" (zob. Opowieści Zoharu, s. 138-140). W gnostyckich traktatach Istota (hi postaza) archontów i O początku świata ukarany za swą pychę � Jaldabaot otrzymuje imię Sa mael (zob. Jonas, Religia gnozy, s. 314, 320-321) - przyp. tłum.] O Samaelu wspomina także apokryficzna Trzecia Księga Barucha. W innym apokryfie, Wniebowstąpienie Izajasza, ezytamy: "I wznieśliśmy się [Izajasz i towarzyszący mu anioł] nad firmament, gdzie zobaczyłem Samae la i jego zastępy, toczące między sobą zażartą walkę, bowiem wielka panowała zawiść wśród zastępów Szatana". Najwyraźniej zatem w apo kryfie tym Samael i Szatan to jeden i ten sam anioł (upadły). W The Holy Kabbalah Waite'a Sa mael zwany jest "surowością Bożą" i jest piątym archaniołem świata berija, gdzie stanowi od powiednik sefiry Gewura. Cornelius Agrippa utożsamiał Samaela z greckim bogiem Tyfo nem. W poemacie Longfellowa The Golden Le gend, kiedy rabin pyta Judasza Iszkariotę, dla czego psy wyją w nocy, ten odpowiada: "W mądrych księgach powiadają, / że psy wy ją, gdy Samael, / anioł śmierci tchnący lodem, / mknie przez miasto cichym lotem". "Rudy Sa mael uwodziciel" jest bohaterem powieści Ca bella The Devil's Own Dear Son. Cabell nazywa Samaela "najmłodszym i najbardziej męskim spośród 72 książąt piekła, rudowłosym hulta jem, który zyskał złą sławę przed wiekami, za dając się z Ewą i Lilit". Według Cabella Samael należy do chóru serafinów i jest "pierwszym wśród krytyków sztuki".
Samaha'il - w tradycji muzułmańskiej, anioł szóstego nieba, wódz aniołów przybierających postać małych chłopców i sławiących Allaha (zob. Hastings, Encyclopaedia of Religion and Ethics, t. 4, s. 619).
Samandiriel (Smandriel) - w mandaizmie, duch płodności przywoływany w modlitwach, który jednak wysłuchuje kierowane doń prośby dopiero wówczas, gdy uzna, że nadszedł wła ściwy dla nich czas (zob. Drower, The Canoni cal Prayerbook of the Mandaeans, s. 272); � Ju szamin.
Samaks - wódz aniołów powietrza oraz władca wtorku. Jego aniołami służebnymi są Karmaks, Ismoli i Pafran (zob. de Abano, Hep tameron; Barrett, The Magus, t. 2).
Sambula - w mitologii arabskiej, anioł przy woływany podczas obrzędów magicznych (zob. Shah, Occultism).
Samchia (Samchiel) - jeden z 70 aniołów amuletów porodowych.
Samchiel � Samchia
Sameon - anioł szóstej godziny dnia, służący pod Samilem (zob. Waite, The Leme�eton). Sameron - anioł dwunastej godziny dnia, służący pod Beratielem.
Samewiel - jeden z upadłych aniołów, o któ rych wspomina etiopska Księga Henocha.
Samhiel - w kabale, anioł przywoływany w zaklęciach przeciwko ludzkiej głupocie (zob. Botarel, Majan ha-Chochma; etiopska Księga He nocha).
Sam Hii (Szom Hii) - w mandaizmie, jeden z czterech malki (uthri, czyli aniołów) Gwiazdy Polarnej. Sam Hii znaczy: "tworzenie życia".
Samiaza � Szemhazaj
Samiel - w Apokalipsie Piotra, Samiel jest "nieśmiertelnym aniołem Bożym" (zob. James, The Apocryphal New Testament). [W polskim przekładzie Apokczlipsy Piotra (zob. Sokolski, Pielgrzymi do piekła i raju) nie występuje anioł o tym imieniu - przyp. tłum.] W syryjskiej Księdze Opieki Samiel jest aniołem przywoływa nym w zaklęciach magicznych (wraz z Micha łem i Gabrielem). Z kolei według Voltaire'a Sa miel jest jednym z wodzów upadłych (a więc złych) aniołów. Jak się wydaje, Voltaire uważał Samiela za jedno z "wcieleń" Samaela, księcia zła. W Księdze Uwag Bar-Chonaja Samiel został opisany jako anioł "ślepy, poczwarny i zły'.
Samil - anielski władca godziny szóstej, zwierzchnik wielkiej rzeszy aniołów służeb nych (zob. Waite, The Lemegeton).
Samjaza � Szemhazaj
Samlo - w gnostycyzmie, jeden z wysokich dostojników niebiańskich (eonów), którzy "za prowadzą wybranych do nieba" (zob. Doresse, The Secret Books of the Egyptian Gnostics).
Samoel (Samoj?) - duch przywoływany w mo dlitwie mistrza ceremonii podczas Salomono wych obrzędów magicznych (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Samohajl - anioł służebny przyzywany pod czas kabalistycznych obrzędów magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Samoj - w Grimorium Verum, anioł wzywany w zaklęciach czarnej magii, czasem utożsamiany z Samoelem.
Samriel -> Sakriel
Samsapiel (Samsawiel, Szamsziel) - zły ar chanioł wymieniony wśród innych zbuntowa nych aniołów w etiopskiej Księdze Henocha. Samsapiel był jednym z dwustu aniołów, któ rzy zstąpili z niebios, żeby pojąć za żony córki ludzkie.
Samsawiel � Samsapiel
Samuil (Semil, "słyszał o Bogu') - w legen dach żydowskich, anioł ziemi, tj. jeden z anio łów sprawujących władzę nad planetą Ziemia. Według słowiańskiej Księgi Henocha Samuil (Se mil) był jednym z dwóch aniołów (drugim był Raguil lub Rasuil), którzy na rozkaz Boga prze nieśli Henocha do nieba (jeszcze za życia pa triarchy), a następnie sprowadzili go z powro tem na ziemię (zob. Graves, Patai, Mity hebraj skie, s. 51-52); � Anafiel.
Sanasjel - w angelologii mandajskiej, duch, który stoi u wrót życia i modli się za dusze ludzkie (zob. Drower, The Canonical Prayerbook of the Mandaeans).
Sandalfon (Sandolfon, gr.: współbrat) - aniel skie imię proroka Eliasza. W literaturze rabi nackiej, Sandalfon jest jednym z potężnych sa rim (książąt aniołów), bratem bliźniakiem -� Metatrona i panem pieśni niebiańskich. San dalfon góruje wzrostem nad � Hadarnielem "o pięćset lat drogi" i jest uważany za jednego z najwyższych aniołów niebieskiego królestwa - Mojżesz, spotkawszy Sandalfona w trze ciem niebie, nazwał go "wysokim aniołem'. Jak czytamy w Talmudzie (Chagiga 13b), Sandalfon "stojąc na ziemi, głową sięga poziomu chajot" (zob. Cohen, Talmud, s. 78). W liturgii świąt żydowskich, Sandalfon jest aniołem modlitwy, który "zbiera modły wiernych i wije z nich ko rony dla Króla Królów" (por. Opowieści Zoharu, s. 151). W hebrajskiej Księdze Henocha Sandalfon jest władcą szóstego nieba (makon), natomiast według Zoharu (Exodus 202b), anioł ten rządzi siódmym niebem. W tradycji islamu, Sandalfon przebywa w czwartym niebie. [W tradycji ży dowskiej "Sandalfon to anioł stróż ptaków. [...] W literaturze Maase Merkawa występuje czę sto jako anioł ognia, którego mistyk spotyka w siódmej sali pod koniec swej wspinaczki do niebios. To Sandalfon umożliwia prorokom przyjęcie boskiego natchnienia od Ducha Świę tego (Ruach ha-Kodesz), spowijając ich ognistą szatą" (zob. Unterman, Encyklopedia tradycji i le gend żydowskich, s. 243) - przyp. tłum.] Po dobnie jak Michał, Sandalfon toczy nieustanną walkę z najwyraźniej niezniszczalnym Samae lem (Szatanem), księciem zła. W kabale Sandal fon jest aniołem odpowiedzialnym za formo wanie dzieci w łonie matki i decydującym o ich płci (por. Jalkut Reubeni) oraz (wraz z Metatro nem) aniołem dziesiątej sefiry (Malchut). Zgod nie z ludową etymologią Sandalfon nosi san dały, kiedy stoi przed obliczem Stwórcy, a skó rzane obuwie, gdy staje przed Szechiną (zob. Zohar). W The Greater Key of Solomon Mathersa Sandalfon jest "lewym ?enskim cherubinem ar ki". W wierszu Longfellowa Sandalphon jest on "aniołem chwały i aniołem modlitwy" (poetę zainspirowa3a praca J.P. Stehelina, Traditions of the jews).
Sandolfon � Sandalfon
Sangariasz - anioł postów; jego główną funk cją jest oskarżanie tych, którzy nie święcą sza batu (zob. Zohar, Exodus 207a).
Sangariel - anioł strzegący bram niebios (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Sanigron Kunia - w The Sword of Moses M. Gastera, jeden z czternastu potężnych aniołów wzywanych podczas obrzędów magicznych. Sansenoj (Sansanwi, Sanwi, Snwi, Sansanuj) - jeden z trzech aniołów, którzy sprowadzili Lilit znad Morza Czerwonego, dokąd uciekła pierwsza żona Adama (zanim Bóg stworzył Ewę); dwaj pozostali aniołowie to Senoj i Se mangelof (zob. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 68, 70). Imię Sansenoja uważano za amulet przeciwko intrygom Lilit i podległych jej de monów (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Su perstition).
Santanael - anioł piątku, mieszkaniec trze ciego nieba. Wzywając Santanaela, inwokant powinien stać zwrócony twarzą na południe (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Ma gus, t. 2).
Santriel - jedyna wzmianka o tym aniele znajduje się w Zoharze (Exodus 151a), gdzie czy tamy, że "anioł imieniem Santriel udaje się po dusze takiego grzesznika [tj. takiego, który nie święci szabatu], zabiera ją z grobu i niesie do piekła, pokazując innym grzesznikom, aby wi dzieli, jak lęgną się w niej robaki".
Sanul - anioł chóru potęg; w okultyzmie, anioł przywoływany podczas obrzędów magicz nych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa). Sapiel (Safiel) - anioł godziny czwartej i wład ca Dnia Pańskiego (niedzieli). Sapiel jest też aniołem stróżem; przywołuje się go z północy.
Sarafiel - w mitologii islamskiej, anioł utoż samiany z Israfilem i Izrafelem (zob. [has3o] "Angelolog�' w: New jewish Encyclopedia)
Sarafsjon - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący siódmej sali (pałacu) nieba.
Sarahiel - według Hejchalot Rabati, jeden z siedmiu aniołów strzegących drugiego nieba (zob. Ozar Midrashim, t. 1, s. 116).
Sarajel (Sariel) - anioł zodiaku rządzący zna kiem Bliźniąt; funkcję tę pełni wspólnie z geniu szem o imieniu Sagras (zob. The Prince of Dark ness, s. 177).
Sarakiel (Sarakuael) - książę aniołów słu żebnych, pełniący obowiązki wówczas, gdy aniołowie ci zbierają się na sąd. Sarakiel jest "jednym z siedmiu świętych aniołów ustano wionych nad dziećmi grzeszników' (zob. etiop ska Księga Henocha). Jest także aniołem zodiaku rządzącym znakiem Barana; funkcję tę pełni wspólnie z Sataaranem.
Sarakika'il - w mitologii arabskiej, anioł stróż przywoływany podczas egzorcyzmów (zob. Hughes, [has3o] "Angels" w: A Dictionary of Islam).
Saraknial (Sarakujal) - w tradycjach o He nochu, jeden z dwustu aniołów, którzy pod przewodem � Szemhazaja zstąpili z nieba i współżyli z córkami ludzkimi. O Saraknialu wspomina także amerykański poeta, Mark Van Doren, w wierszu The Prophet Enoch. Według Leviego (Transcendental Magic) Saraknial (Sa rakujal) był jednym z przywódców zbuntowa nych aniołów. '
Sarakuael � Sarakiel
Saranana - w Almadelu Salomona, anioł trze ciej wysokości.
Saratan - w mitologii arabskiej, anioł przy woływany w zaklęciach magicznych.
Sarazael (Sarea, Sarga, Sarakael) - serafin; jeden z pięciu "mężów" (tj. aniołów), którzy spisali 94 (lub 204) księgi podyktowane im przez Ezdrasza (por. Rubinkiewicz, Wprowadze nie do apokryfów Starego Testamentu, s. 100). Sa razael jest też jednym z aniołów "naznaczonych nad duszami tych, którzy grzeszą w duchu". Według Apokalipsy Barucha Sarazael był anio łem, którego Bóg posłał do Noego, aby prze strzegł budowniczego arki przed ponownym zasadzeniem winorośli pochodzącej z raju, "której owocem [Szatan] zwiódł Ewę i Adama" (zob. Objawienie Barucha, w: Siedem niebios i zie mia, s. 39).
Sarcjel (Saisajel) - według Leviego (Trarts cendental Magic), geniusz (anioł) zodiaku rządzą cy znakiem Skorpiona (zob. Prince of Darkness).
Sarea � Sarazael
Sarfiel - anioł amuletów, którego imię (wraz z imionami sześciu innych aniołów) wypisywa no na palestyńskich mezuzach. W okultyzmie Sarfiel jest aniołem ósmej godziny dnia, służą cym pod Osgaebialem. W Ozar Midrashim (t. 2, s. 316), jest on jednym z licznych aniołów strze gących bram Wschodniego Wiatru. Sarfiel jest także jednym z aniołów (obok Michała, Szam sziela i Nuriela) przywoływanych w syryjskich zaklęciach magicznych.
Sargiel (Nasargiel) - anioł, który zapełnia piekło duszami nikczemników.
Sar ha-Kodesz - anielski książę świątyni oraz anioł świętości. Sar ha-Kodesz bywa utoż samiany z � Metatronem i � Jefefiaszem.
Sarham'il - w mitologii arabskiej, anioł stróż przywoływany podczas egzorcyzmów (zob. Hughes, [has3o] "Angels" w: A Dictionary of Islam).
Sar ha-Olam - dosłownie: "książę tego świa ta"; odpowiednik Sar ha-Panima ("księcia ob licza"). Określenie Michała, Jahoela, Metatrona, a także - jak w Ewangelii według św. Jana (12, 31; 14, 30; 16, 11) oraz Drugim Liście do Koryntian (4, 4) - Szatana. W Talmudzie Sar ha-Olam jest aniołem, który "nosi w sobie imię Boga" (zob. Tahnud: Jewamot 16b, Chulin 60a, Sanhedrin 94a; por. Wj 23, 21). Podobnie jak Metatronowi, Sar ha-Olamowi przypisuje się autorstwo niektórych fragmentów Pisma Swię tego (Ps 37, 25; Iz 24, 16).
Sar ha-Panim ("książę oblicza") - anioł utoż samiany z księciem obecności (-� Sar ha-Olam).
Sar ha-Tora - książę Tory (I'rawa); � Jefe� fiasz (por. Goetschel, Kaba3a, s. 29).
Sariel (Suriel, Zerachiel, Sarakiel, Uriel) w tradycjach o Henochu, znany jako Sarakiel, je den z siedmiu archaniołów, wśród których wy mienia się także Uriela. Z kolei T. Gaster (DeaG Sea Scriptures) utożsamia Sariela z Urielem. Tal więc, w zależności od źródła, Sariel jest aniołem dobrym lub złym. [Według apokryfu Drabina Ja kuba Bóg zesłał anioła Sariela, aby objaśnił pa triarsze znaczenie snu, w którym ujrzał on dra binę sięgającą nieba oraz zstępujących i wstępu jących po niej aniołów (zob. Rubinkiewicz, Wprowadzenie do apokryfów Starego Testamentu, s.114) - przyp. tłum.] W okultyzmie Sariel jesi jednym z dziewięciu aniołów letniego zrównania dnia z nocą, a jego imię uważa się za niezwykle skuteczny amulet przeciwko urokowi ("złemu oku"). Sariel jest aniołem zodiaku rządzącym znakiem Barana, a także aniołem, który objaśnia bieg Księżyca, co swojego czasu uważane byłc� za "wiedzę zakazaną" (zob. Glasson, Greek Influ ence in jewish Eschatology). W eseńskiej Regul� Wojny opowiadającej o eschatologicznej walce Synów Swiatłości z Synami Ciemności, imię "Sa riel" widnieje na tarczy trzeciej spośród czterech "wież", tj. formacji bojowych (zob. Tyloch, Ręko pisy z Qumran nad Morzem Martwym, s. 219).
Saritajel (Saritiel) - anioł zodiaku rządzący znakiem Strzelca; funkcję tę pełni wspólnie z aniołem o imieniu Whnori.
Sarkamisz - anielski władca trzeciej godziny nocy (zob. Barrett, The Magus).
Sarmiel - anioł służebny --� Jehoela, księcia ognia (zob. C.W. King, The Gnosties and Their Remains, s. 15).
Sarospa - "anioł, który wykonuje rozkazy Ahura-Mazdy" (zob. Forlong, Encyclopedia of Religions).
Sar Szel Jam ("książę morza") --� Rahab Sartael ("strona Boga") - zwany także Sata relem. Zły archanioł sprawujący pieczę nad tym, co ukryte (zob. Talmud Berachot 57b). Sartamiel - w pismach Corneliusa Agrippy, jeden z aniołów rządzących zodiakiem. Sarusz --� Siruszi; Sraosza
Sasa'il - w mitologii muzułmańskiej, anioł czwartego nieba, wódz aniołów przybierają cych postać koni i sławiących Allaha (zob. Ha stings, Encyclopaedia of Religion and Ethics, t. 4, s. 619)
Sasgabiel - anioł przywoływany podczas eg zorcyzmów (zob. Montgomery, Aramaic Incan tation Texts from Nippur).
Sasniel � Sasnigiel
Sasnigiel (Sasniel, Sagansagel, Sasnesagiel) w hebrajskiej Księdze Henocha, anielski książę mądrości, książę tego świata oraz książę obec ności (lub oblicza); także serafin "naznaczony nad pokojem". Sasnigiel to również jedno z wie lu imion anioła Metatrona.
Sastasziel Jhwhh - jeden z anielskich książąt zastępów X (zob. M. Gaster, The Sword o f Moses).
Sataaran - geniusz (anioł) zodiaku rządzący znakiem Barana; funkcję tę pełni wspólnie z Sa rahielem lub Sarielem (zob. Levi, Transcendental Magic, s. 413).
Satael - jeden z wtorkowych aniołów powie trza, przywoływanych podczas obrzędów ma gicznych. Satael jest także aniołem władającym planetą Mars (zob. de Abano, Heptameron; Bar rett, The Magus).
Satanael - jak czytamy w słowiańskiej Księ dze Henocha, "diabeł, który jest duchem sfer naj niższych, stał się demonem, gdyż odleciał z nie ba, by zostać Szatanem, albowiem nazywał się Satanael" (zob. Rousseau, Bóg zła, s. 49; Rubin kiewicz, Wprowadzenie do apokryfów Starego Te stamentu, s. 108). Satanael był wodzem aniołów, którzy zstąpili z nieba i pojęli córki ludzkie za żony (zob. Flis, Jezus a demony, s. 65). [W połu dniowosłowiańskiej `wersji tego apokryfu He noch spotyka w piątym niebie "czuwających, których dwieście tysięcy wraz z księciem Sata naelem odstąpiło od Pana". W bogomilskim apokryfie Zapasy Satanaela z Archaniołem Micha lem Satanael to imię głównego przeciwnika Bo ga już po strąceniu zbuntowanych aniołów. W Objawieniu Barucha Satanael to imię, które kusiciel Ewy i Adama otrzymał dopiero po wy gnaniu z raju; wcześniej nazywał się Samanael (zob. Siedem niebios i ziemia, s. 22-27, 32, 39). W apokryficznej Ewangelii Bartłomieja Beliar in formuje apostoła: "Najpierw nazywałem się Sa tanael, co znaczy Anioł Boga. Gdy jednak nie chciałem uznać obrazu Boga [tj. Adama], zo stałem nazwany Szatanem, co znaczy Anioł piekła" (zob. Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2, s. 506). Imię Satanael występuje przede wszystkim w apokryfach słowiańskiego obsza ru językowego - przyp. tłum.]
Satarel � Sartael
Satariel ("kryjówka Boga") - sefira "odwrot nej strony°, która "skrywa twarz miłosierdzia". W Zoharze Satariel nosi imię Szeiriel (zob. Waite, The Holy Kabbalah, s. 256).
Saturn - w mitologii perskiej, anioł, władca siódmego nieba. W kabale Saturn jest aniołem pustkowi. W mitologii chaldejskiej był nim Adar, jeden z bogów rządzących pięcioma pla netami. Milton wymienia Saturna jako jednego z upadłych aniołów (zob. Raj utracony I, 598).
Saulasau - "moc wyższego świata" (zob. Do resse, The Secret Books of Egyptian Gnostics).
Sauriel (Sauril, Suriel, Sowril) - anio3 omier ci, w The Canonical Prayerbook of the Mandaeans Drowera zwany "Sauriel Wyzwoliciel".
Sawael - w Sefer Jecira, anioł trąby powietrz nej. [W polskich przekładach tej księgi (zob. Se fer Jecira, czyli Księga Stworzenia oraz Księga Je cirah...) nie występuje anioł o takim imieniu przyp. tłum.]
Sawaliel - jeden z licznych aniołów strzegą cych trzeciego nieba (zob. Ozar Midrashim, t. 1, s. 116).
Sawaniasz - imię anioła znajdujące się na trzecim pentagramie planety Merkury (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Sawatri -� Sawitar
Sawitar (Sawatri, Sawitri) - jeden z siedmiu (lub dwunastu) wedyjskich aniołów, aditjów. Sawitar to "bóstwo solarne, uosobienie pobu dzającej siły słońca. W opisie Sawitara dominuje barwa złota; jest złotooki, złotoręki". Ma on tak że "złoty rydwan, który [...] ciągną dwa lśniące białonogie rumaki' (zob. Słownik mitologii hin duskiej, s. 164). W hymnach wedyjskich Sawitar utożsamiany jest ze stwórcą świata, Pradźapa tim (zob. Forlong, Encyclopedia of Religions; Gay nor, Dictionary of Mysticism; Redfield, Gods. A Dictionary of the Deities of All Lands).
Sawitri -� Sawitar
Sawliel - w Pirke Hejchalot, anioł pełniący funkcję strażnika lub też odźwiernego trzeciego nieba.
Sawsa - w literaturze Hejchalot (Maase Mer kawa), anioł strzegący szóstej sali (pałacu) nieba. Sawuriel - anioł strzegący trzeciego nieba (zob. Ozar Midrashim, t. 1, s. 116).
Sazkiel (Sazkujel) - anioł rządzący godziną piątą, zwierzchnik dziesięciu naczelników i stu niższych rangą anielskich urzędników, z któ rych każdy ma własnych podwładnych (zob. Waite, The Lemegeton).
Scigin - anioł przywoływany w zaklęciach magicznych i wymieniany w księgach czarów. Sealiasz - w kabale, anioł sprawujący pieczę nad roślinnością ziemi. Sealiasz jest także jed nym z 72 aniołów noszących boskie imię Szem hameforasz. Reprodukcję pieczęci Sealiasza zob. w: Ambelain, La Kabbale Partigue, s. 281. Sealtiel (hebr.: prooba Bo?a) - archanio3 wspo mniany w Dictionart� of Mythology, Folklore and Symbols Jobes.
Seba'im - w hebrajskiej Księdze Henocha, kla sa aniołów, które "trwożą się, gdy nadchodzi pora śpiewania pieśni pochwalnych".
Sebhil (Sebhael) - w mitologii arabskiej, anioł sprawujący pieczę nad księgami, w któ rych zapisywane są dobre i złe uczynki ludzkie (zob. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 167). Sedekiasz - "anioł znajdujący skarby", któ rego imię widnieje na pentagramie planety Jo wisz. Sedekiasz jest także aniołem przywoły wanym podczas Salomonowych obrzędów ma gicznych.
Seehiasz (Sehejasz) - w kabale, jeden z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhamefo rasz. W La Kabbale Pratique Ambelaina, Seehiasz jest wymieniony jako jeden z dziewięciu anio łów chóru panowań, którego wodzem jest Zad kiel. Seehiaszowi przypisuje się zdolność obda rzania ludzi długim życiem i dobrym zdrowiem (zob. Barrett, The Magus, t. 2, s. 62).
Seeliasz (Saeliasz) - w kabale, upadły anioł należący niegdyś do chóru cnót. Sprawuje on (lub sprawował) pieczę nad warzywami. Wzy wając Seeliasza, inwokant powinien recytować Psalm 93 (zob. Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 278).
Sefaron - w The Lemegeton Waite'a, naczelny anioł pierwszej godziny nocy, służący pod Ga mielem.
Sefer - w Sefer Jecira Sefer jest "jednym z trzech serafinów, z pomocą których Bóg stworzył świat" (dwaj pozostali to Safar i Sipur). [W pol skich przekładach tej księgi (zob. Sefer Jecira, czyli Księga Stworzenia oraz Księga Jecirah) nie występuje anioł o takim imieniu - przyp. tłum.]
Seferiel - wysoki dostojnik niebiański; wy powiedzenie jego imienia sprawi, że "Bóg za rządzi Sąd Ostateczny' (zob. Mathers, The Grea ter Key of Solomon). ("zrozumienie'); 4. Chesed ("miłość"); 5. Ge wura ("potęga"); 6. Tiferet ("piękność"); 7. Ne cach ("zwycięstwo" lub "wieczność"); 8. Hod ("chwała"); 9. Jesod ("fundament");10. Malchut ("królestwo"). Sefirot porównuje się z platoń skimi ideami oraz eonami gnostyków. W kabale personifikacjami sefirot są następujący anio łowie: 1. Metatron, archanioł chóru chajot ha -kodesz (sefira Keter); 2. Razjel, archanioł chóru erelim (sefira Chochma); 3. Jofiel (sefira Bina); 4. Zadkiel, archanioł chóru chaszmalim (sefira Chased); 5. Kamael, archanioł chóru serafinów (sefira Gewura); 6. Rafał, archanioł chóru bene elohim (sefira Tiferet); 7. Haniel, archanioł chóru tarsziszim (sefira Necach); 8. Michał, archanioł chóru szinanim (sefira Hod); 9. Gabńel, archa nioł chóru cherubinów (sefira Jesod); 10. Meta tron (sefira Malchut). W Sefer Jecira znajdujemy następujący opis dziesięciu "niewypowiedzia nych" sefirot: "Ich miarą jest dziesięć, ponieważ nie ma im kresu. Głębia początku i głębia końca, głębia dobra i głębia zła, głębia góry i głębia dołu, głębia wschodu i głębia zachodu, głębia północy i głębia południa. Pan Jeden, Bóg, Król Niezawodny, panujący w nich wszystkich z sie dziby świętości swojej na wieki wieków. Dzie sięć sefirot nicości. Ich ogląd jest jak postrzeże nie błyskawicy, a ich grańicą - bezkresność. W nich Jego słowo biegnie i powraca. Podług Jego mowy gnają jak huragan i oddają pokłon przed Jego tronem" (zob. Sefer Jecira, czyli Księga Stworzenia, s. 87; por. Księga Jecirah..., s. 19-20). Według XVI-wiecznego kabalisty, Izaaka ha-Ko hena z Sorii, spośród pierwotnych dziesięciu sefirot zła i nieczystości Bóg pozwolił istnieć tyl ko siedmiu, a spośród tych siedmiu "zalegali zował" tylko pięć; są to: Aszmedaj, Kafkefoni, Taniniwer (ślepy smok), Samael oraz jego to warzyszka, Lilit (por. Unterman, Encyklope dia tradycji i legend żydowskich, s. 248-249; Ha levi, Kabała, s. 6-8, 72-74; Goetschel, Kabała, s. 93-100). Sefirot to także imię potężnego anioła piątej pieczęci, wzywanego w zaklęciach ka balistycznych (zob. Szósta i siódma księga Mojże szowa).
Sefoniel - w The Greater Key of Solomon Ma thersa, jeden z dwóch anielskich książąt rzą dzących obrotami ciał niebieskich (drugim jest Joniel). Sefoniel jest też aniołem wzywanym podczas obrzędów magicznych.
Sefriel - w Pirke Hejchalot, anioł strzegący piątego nieba.
Sefuriron - ostatnia z dziesięciu świętych se firot. Jej rozkazów słuchają trzej sarim (anielscy książęta): Malkiel, Ituriel i Naszriel (zob. pisma Izaaka ha-Kohena z Sorii).
Segef - anioł zniszczenia wzywany podczas obrzędów odprawianych na zakończenie szaba tu (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Supersti tion). Warto podkreślić, że aniołowie zniszczenia nie są z natury źli, a swoją funkcję pełnią z woli Boga. Według tradycji są oni jednymi z pierw szych stworzonych aniołów. Nie istnieje nato miast żaden przekaz wymieniający aniołów zni szczenia wśród duchów, które się zbuntowały i zostały strącone z nieba (zob. Ewangelia Bartło mieja, w: Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2, s. 506); � aniołowie zniszczenia.
Segsuhiel JHWH - jeden z anielskich książąt zastępów X, tj. Boga (zob. M. Gaster, The Sword of Moses; Levi, Transcendental Magic).
Sehaltiel - anioł przywoływany w zaklę ciach przeciwko arcydiabłowi Molochowi (zob. Levi, Transcendental Magic).
Sehejasz - w kabale, anioł, który chroni przed ogniem, chorobą i innymi nieszczęściami, a także obdarza długowiecznością. Jego anio łem pokrewnym jest Setacer. Reprodukcję pie częci Sehejasza zob. Ambelain, La Kabbale Pra tique, s. 269.
Sehibiel - anioł strzegący drugiego nieba (zob. Pirke Hejchalot).
Seimelche - w gnostycyzmie, moc niebiań ska, eon (zob. Doresse, The Secret Books o f the Egyptian Gnostics).
Seir - według Nachmanidesa, jedno z imion Samaela (zob. Bamberger, Fallen Angels, s. 154; por. Opowieści Zoharu, s. 137-139).
Seket - w kabale, żeński anioł mający swoją siedzibę w Egipcie. Seket jest aniołem części go dziny i zjawia się na wezwanie inwokanta, jeśli ten użyje odpowiedniego zaklęcia (zob. Doolit tle, Sagesse; Ambelain, La Kabbale Pratique). Seklam - anioł chóru potęg, wzywany pod czas obrzędów magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Sekundy - imię anioła w opowiadaniu Char lesa Angoffa God Repents (-� Czas).
Seldak (Sellao, Esaldajo, Sakla) - w gnosty cyzmie, jeden z aniołów chóru potęg oraz anioł niebiańskiego chrztu (zob. Doresse, The Secret Books of the Egyptian Gnostics).
Selemia (Szelemiasz, Seleucja) - według le gendy, jeden z pięciu "mężów" (tj. aniołów �, którzy spisali 94 (lub 204) księgi podyktowane im przez Ezdrasza. Pozostali anielscy pisarze to, według większości źródeł, Asiel, Dabria, Ekanus i Sarae lub Sarga (zob. Czwarta Księga Ezdrasza; Rubinkiewiez, Wprowadzenie do apokry fów Starego Testamentu, s. 100; Charles, Apocry pha and Pseudoepigrapha of the Old Testament). Selit - w Mesjadzie Klopstocka, serafin, jeden z dwóch aniołów stróżów Maryi Dziewicy i św. Jana.
Sem - w manicheizmie, "jeden z wysłanni ków niebios, któremu aniołowie objawili boską mądrość". W mandaizmie Sem nosi imię Szum -Kuszta (zob. mandajska Księga jana; Doresse, The Secret Books of the Egyptian Gnostics, s. 155). Semakiel - geniusz (anioł) zodiaku rządzący znakiem Kozioroźca; funkcję tę pełni wspólnie z Sagdalonem (zob. Levi, Transcendental Magic). Semalion - w Talmudzie (Sota 13b), anioł, który obwieścił śmierć Mojżesza słowami: "Wielki prawodawca nie żyje!" (zob. Ginzberg, The Legends o f the Jews, t. 5, s. 6). Ponieważ jed nym z aniołów, których Bóg posłał po duszę Mojżesza, był Samael, możliwe, że imię Sema lion to jedna z form imienia Samael. Imię to (Semalion) pojawia się także w Talmudzie (San hedrin 38b; Chagiga 13b).
Semangelof - (Smnglf, Samangalof, Saman galuf) - według Pseudo-Syracha, jeden z trzech aniołów, którzy sprowadzili Lilit znad Morza Czerwonego, dokąd uciekła pierwsza żona Adama (zanim Bóg stworzył Ewę); dwaj pozo stali aniołowie to Senoj i Sansenoj (zob. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 68, 70). Hebrajski amulet z pieczęcią Semangelofa, skopiowaną z Księgi Razjela, widnieje na ilustracji w: Budge, Amulets and Talismans, s. 225.
Semeliel (Semiszial) - według Corneliusa Agrippy, jeden z siedmiu książąt "którzy stoją przed obliczem Boga i noszą duchowe imiona planet" (por. Szósta i siódma księga Mojżeszowa). Semeliel (Semesziasz) jest duchem Słońca. Semesziasz � Semelie
Senacher - w kabale, anioł pokrewny -� Ele miasza.
Senciner - w kabale, anioł pokrewny Micha łowi; także jeden z aniołów chóru potęg. W wier szu Doolittle Sagesse, Senciner jest "aniołem kwadransa" (por. Ambelain, La Kabbale Pratique). senegorin - aniołowie pełniący funkcję ob rońców podczas rozpraw przed sądem niebiań skim; jest ich 1800, a ich zwierzchnikiem jest Metatron, "naczelny adwokat nieba" (zob. he brajska Księga Henocha).
Senoj - jeden z trzech aniołów, którzy spro wadzili Lilit znad Morza Czerwonego, dokąd uciekła pierwsza żona Adama (zanim Bóg stworzył Ewę); dwaj pozostali aniołowie to Sansgnoj i Semangelof (zob. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 68, 70). Lilit była demonem, jednak amulet, na którym wypisano imię Senoja, po wstrzymywał ją przed krzywdzeniem ludzi, zwłaszcza niemowląt (już po wygnaniu pierw szych rodziców z raju). Reprodukcję pieczęci Senoja zob. Budge, Amulets and Talismans, s. 225 (por. Ksiega Razjela; Ausable, A Treasury of Jewish Folklore; Hyde, Historia Religionis Ve terum Persarum).
Sensenja - jeden z 70 aniołów amuletów po rodowych. `
Serael - anioł służący w piątym niebie (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Seraf ("ognisty", "płonący") - anioł chóru serafinów. Według Ginzberga (The Legends of the Jews, t. 4, s. 263), Seraf jest aniołem, który dotknął ust Izajasza żarzącym się węglem (por. Iz 6, 6-7). Seraf jest także jednym z wielu anio łów sprawujących władzę nad żywiołem og nia (zob. Heywood, The Hierarchy of the Blessed Angels).
Serafiel - eponimiczny wódz chóru serafi nów (funkcję tę przypisuje się także Jahoelowi i innym wysokim dostojnikom niebiańskim) Według kabały Serafiel jest najwyższym rangą ksi�ciem Merkawy. W tradycji okultystycznej anioł ten jest władcą planety Merkury, pełnią cym służbę we wtorek i przywoływanym z pół nocy (zob. Barrett, The Magus, t. 2, s. 119; Mal chus, The Secret Grimoire of Turiel, s. 35; Szósta i siódma ksiega Moj?eszowa).
serafiny ("ogniści", "płonący") - według Pseudo-Dionizego oraz zdaniem większości ży dowskich angelologów, najwyższy rangą chór aniołów. Serafiny otaczają Tron Chwały, nie przerwanie śpiewając Trisagion ("Święty, Świę ty, Święty"). "Nazwa serafinów - powiada Pseudo-Dionizy - oznacza ich stały i wieczny pociąg do rzeczy boskich, [...] i tę moc potężną, z jaką oni podnoszą i przerabiają na swój obraz podległe im natury, ożywiając je i zapalając og niem, który ich samych pożera (zob. Dionizjusz Areopagita, O hierarchii niebiańskiej, s. 141). W wizji Izajasza (zob. Iz 6, 2-3) każdy z sera finów "miał po sześć skrzydeł; dwoma zakry wał twarz, dwoma okrywał swoje nogi, a dwo ma latał". Według słowiańskiej Księgi Henocha serafiny mają po cztery oblicza i sześć skrzydeł (por. Apokryf o sprawiedliwym Henochu, w: Sie dem niebios i ziemia, s. 34). Serafiny są aniołami miłości, światłości i ognia. Według hebrajskiej Księgi Henocha istnieje tylko czterech aniołów tego chóru, "odpowiadających wiatrom wieją cym z czterech stron świata" (tradycja rabina cka utożsamia serafiny z � chajot). W Nowym Testamencie wprawdzie nie pojawia się okre ślenie "serafiny', jednak w Apokalipsie św. Ja na (4, 8) mowa o aniołach, zwanych "czterema Zwierzętami", które mają "po sześć skrzydeł [...] i nie mają spoczynku, mówiąc dniem i no cą: Święty, Swięty, Swięty". Według różnych źródeł wodzem chóru serafinów jest Serafiel, Jehoel, Metatron lub Michał, a pierwotnie (tj. przed swoim upadkiem) - Szatan. [Według Miltona (Raj utracony III, 80) wodzem (lub jed nym z wodzów) serafinów był Uriel. Innym wy mienionym w tym poemacie wysokim rangą serafinem jest Abdiel (V, 972). Podczas wielkiej bitwy w niebie aniołowie chóru serafinów wal czyli zarówno w zastępach Boga, jak i Szatana (VI, 719,1037) - przyp. tłum.] Apokalipsa Moj żesza opowiada o "jednym z sześcioskrzydłych serafinów, który zaprowadziwszy Adama do jeziora, mył go w obecności Boga". Z księgi tej dowiadujemy się również, że "serafiny ryczą niczym lwy". [O serafinach mówi także najstar sza księga kabały żydowskiej, zwana Sefer Jecira (zob. Księga Jecirah, s. 24; Sefer Jecira, czyli Księga Stworzenia, s. 93): Według św. Tomasza z Ak winu serafiny stoją najbliżej Boga i "są jak gdy by jego przyjaciółmi"; nad innymi chórami aniołów "górują miłością" (zob. Fryszkiewicz, Rzecz o Aniolach..., s. 17) - przyp. tłum.] Zda niem Regameya (Anges) anioł grający na viola d'amore na obrazie Grunewalda Narodziny Dzieciątka Jezus to serafin (zob. Mittelstadt, Mat thias Grunewald, il. 15).
Serakel - anioł sprawujący władzę nad drze wami owocowymi (zob. [has3o] "Angelology' w: New Jewish Encyclopedia).
Serakujel - "silny i potężny anioł" przywo ływany w sobotnich zaklęciach magicznych (zob. Barrett, The Magus, t. 2, s. 126).
Seralif - anagram imienia Israfel (Izrafel). W wierszu Thomasa Holleya Chiversa Virgina lia Seralif jest aniołem biorącym udział w roz mowie między Gabrielem, Michałem, Rafałem i chórem duchów niebiańskich (Chivers jest au torem biografii E.A. Poego).
Serapiel - anioł piątej godziny dnia, służący pod Sazkielem (zob. Waite, The Lemegeton). Seratiel - geniusz (anioł) zodiaku rządzący znakiem Lwa; funkcję tę pełni wspólnie z Sag hamem (zob. Levi, Transcendental Magic, s. 413; Prince of Darkness: A Witchcra ft Anthology, s. 177). Sereda - w powieści Cabella Jurgen, żeński anioł środy, zwany "matką Seredą". Sereda "zmywa wszystkie kolory świata". Jej siostrą jest Pandelis.
Seref - anioł, który według legendy przenosi do nieba ciała zmarłych władców Egiptu (zob. Langton, Essentials o f Demonology, s. 39).
Seriel (Sariel) - upadły anioł, który objaśnia ludziom bieg Księżyca. Jako Sariel (Uriel?), jest jednym z archaniołów stojących przed tronem Boga (zob. etiopska Księga Henocha; Ginzberg, The Legends of the Jews).
Serpanim ("książę oblicza") - potężna istota anielska świata berija (zob. Ambelain, La Kabbale Pratique).
Seruf - książę anielski ustanowiony nad ży wiołem ognia. Jest serafinem; występuje także pod imieniem Nataniel (zob. Szósta i siódma księ ga Mojżeszowa). W tradycji okultystycznej, Seruf jest aniołem chóru mocy (tj. cnót) oraz chóru se rafinów. °
Serwiel - anioł trzeciej godziny dnia, służący pod Waguanielem.
Sesenges-Barfaranges - w tradycji chrześci jaństwa koptyjskiego, określenie chóru aniołów (zob. Scholem, Jewish Gnosticism, Merkabah My sticism, and Talmudic Tradition, s. 100); tak?e imie pote?nego demona.
Set - w gnostycyzmie, jeden z siedmiu ar chontów (zob. [hasło] "Gnosticism' w: Catholic Encyclopedia; Jonas, Religiagnozy; Quispel, Gnoza; Rudolph, Gnoza).
Setchiel - anioł przywoływany w zaklęciach magicznych (zob. Malchus, The Secret Grimoire of Turiel).
Seteus - w gnostyckiej Doktrynie prawdy Ze strianosa, jedna z istot świetlistych zamieszku jących szóste niebo (zob. Malinine, Revelation� o f Zostrian; Doresse, The Secret Books of the Egyl� tian Gnostics).
Setfael - w literaturze Hejchalot (Maase Mer kawa), anioł strzegący pierwszej z siedmiu sa� (pałaców) nieba.
Setlans - jedna z Nowensili, bóstw etruskich (zob. Apendyks).
Sfener - w tradycji okultystycznej, imię moc� niebiańskiej przywoływanej w zaklęciach prze ciwko Mardero, demonowi chorób (zob. Shah The Secret Lore of Magic, s. 223).
Sfinksy - w The Kabbalah Unveiled Mathersa. określenie cherubinów z wizji Ezechiela (por. Ez 1, 6-11).
Sgrdtsih - anioł usługujący synom człowie czym; także jedno z nomina barbara (zob. M. Ga ster, The Sword of Moses).
Sidkiel - w hebrajskiej Księdze Henocha, wład ca planety Wenus oraz książę chóru ofanim lub szinanim (ofanim są hebrajskim odpowiednikiem chóru tronów, natomiast szinanim dorównują rangą serafinom).
Sidriel (Pazriel) - w tradycjach o Henochu, książę pierwszego nieba i jeden z siedmiu ar chaniołów.
Sieme - w kabałe, anioł części godziny, kon kretnie godziny 3.20 po południu. Nałeży do chóru cnót. W wierszu Hildy Doolittle Sagesse Sieme zwany jest "ange du Seigneur". Jego aniołem pokrewnym jest Asaliasz.
Sigron - w literaturze Hejchalot, imię Me tatrona, "kiedy zamyka drzwi, przez które wpuszcza modlitwy do nieba". Kiedy je otwie ra, zwany jest � Pihonem (zob. Odeberg, 3 Enoch).
Sihail - "i Bóg posłał dwóch aniołów, Sihaila i Anasa, oraz czterech Ewangelistów, by po chwycili demony gorączki [było ich dwanaście i wszystkie były demonami żeńskimi], a następ nie wychłostali je ognistymi rózgami". Źródłem tej opowieści jest XII-wieczny rękopis przecho wywany w British Museum, przedrukowany w: M. Gaster, Studies and Texts in Folklore, t. 2, s. 1030. M. Gaster uważa, że Silhai to jedna z form imienia Mihail (Michał), a Anas - imie nia Anna, to jest świętej Anny, matki Maryi, tutaj przemienionej w anioła.
Sihon - wnuk upadłego anioła Szemhazaja (Semjazy) oraz brat � Oga (zob. Jung, Fallen Angels in Jewish, Christian and Mohammedan Li terature).
Sij-ed-Din ("potęga miłosierdzia") - w reli gii Jezydów, jeden spośród siedmiu archaniołów wzywanych w modlitwach czcicieli szatana. Sikiel - anioł wiatru sirocco. O Sikielu wspo mina Sefer Jecira (zob. Budge, Amulets and Talis mans). [W polskich przekładach tej księgi (zob. Sefer Jecira, czyli Księga Stworzenia oraz Księga Jecirah...) nie występuje anioł o takim imieniu - przyp. tłum.] W Ozar Midrashim (t. 2, s. 316) Sikiel jest jednym z licznych aniołów strzegą cych bram Zachodniego Wiatru.
Sila - anioł mocy; także anioł godziny, przy woływany podczas obrzędów magicznych (zob. Ambelain, La Kabbale Pratique; Doolittle, Sagesse).
Silat (Tilat, Felut) - w Grimorium Verum, anioł przyzywany w zaklęciach magicznych. W tradycji muzułmańskiej Silat jest żeńskim de monem (zob. New Jewish Encyclopedia, s. 521). Silmaj (Szelmaj) - w mandaizmie, jeden z dwóch duchów opiekuńczych (uthri) rzeki Jor dan; drugim uthra jest Nidbai (zob. Drower, The Canonical Prayerbook of the Mandaeans; The Man daeans of Iraq and Iran).
Simapesjel - w tradycjach o Henochu, jeden z upadłych aniołów.
Simkiel - wódz aniołów zniszczenia, którzv karzą grzeszników jeszcze na ziemi (por. Za'ar fiel). Według hebrajskiej Księgi Henocha Simkiel nie tylko karze człowieka, ale także oczyszcza go z grzechów.
Sinuj - anioł pomagający kobietom ciężar nym, przywoływany w zaklęciach Mojżeszo wych (-� Senoj).
Siona - serafin w Mesjadzie Klopstocka.
Sipur - jeden z trzech serafinów (dwaj pozo stali to Sefer i Safar), z pomocą których Bóg stworzył świat (zob. Waite, The Book of Forma tion).
Sirbiel - jeden z anielskich książąt Merkawy (zob. hebrajska Księga Henocha; Hejchalot Rabati).
Siruszi (Surusz Aszu, Sarusz, Sraosza, Aszu) - w mitologii staroperskiej, anioł raju; także "anioł obwieszczeń" (zob. The Dabistan, s. 144).
Sisera - anioł (geniusz) pożądania oraz jeden z geniuszy godziny drugiej (zob. Apoloniusz z Tiany, Nuctemeron). W Starym Testamencie (zob. Sdz 4-5) Sisera jest wodzem wojsk kana nejskiego króla Jabina, którego Jael zdołała za bić dzięki pomocy "gwiazd z niebios ' (anio łów?).
Sislau - anioł (geniusz) trucizn i jeden z ge niuszy godziny czwartej (zob. Apoloniusz z Tia ny, Nuctemeron).
Sit - w kabale, anioł godziny szóstej (lub siódmej) oraz jeden z regentów planetarnych. Aniołem pokrewnym mu jest Nelchael (zob. Ambelain, La Kabbale Pratique; Doolittle, Sa gesse).
Sitacer - anio3 pokrewny � Sehejaszowi.
Sitacibor - anioł przywoływany podczas eg zorcyzmów wosku (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Sitael - serafin przywoływany w zaklęciach przeciwko nieszcz�śliwym wypadkom. Spra wuje pieczę nad szlachetnie urodzonymi i jest jednym z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhameforasz; jest także jednym z 72 anio łów zodiaku. Reprodukcję pieczęci Sitaela zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique.
Sitiasz - podobnie jak Sitacibor, anioł przy woływany podczas egzorcyzmów wosku (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon; de Abano, Heptameron).
Sitiel � Sitael
Sitra Kadisza - w Tosefta (II, 69b), święty duch; jego przeciwieństwem jest Sitra Achara, duch nieczystości (zob. The Talmudic Anthology, s. 115).
Sitriel - imię Metatrona, kiedy anioł ten "za słania swoimi skrzydłami dzieci tego świata, chroniąc je przed aniołami zniszczenia" (zob. hebrajska Księga Henocha). Według Mojżesza z Burgos, Sitriel to trzecia z dziesięciu sefirot zła i nieczystości.
Sizajasel - w magii obrzędowej, anioł repre zentujący lub rządzący znakiem Strzelca (zob. Waite, The Lemegeton).
Sizouze - w mitologii staroperskiej, anioł sprawujący pieczę nad modlitwami (� Akatriel JHWH; Metatron; Sandalfon).
Sjalul - anioł (geniusz) powodzenia. Według de Abano (Heptameron) Sjalul jest także jednym z duchów godziny siódmej i właśnie o tej go dzinie należy go przywoływać.
Skamijm - według Szóstej i siódmej księgi Moj żeszowej, anioł służący w pierwszym niebie.
Skd Huzi � Soked Hozi
Sktm - jeden z czternastu aniołów przywo ływanych w zaklęciu miecza; także jedno z nie wysłowionych imion Boga (zob. M. Gaster, The Sword o f Moses).
Słońce - w kabale Słońce jest uważane za planetę oraz anioła światłości (zob. Levi, Trans cendental Magic).
Smal (Samael) - anioł śmierci i trucizn; jego żoną jest Ejszet Zenunim, demon rozpusty. Kie dy Smal z małżonką współdziałają, zwani są bestią Chioa (zob. Mathers, The Kabbalah Unvei led).
Smat - anioł pokrewny � Mebahiasza. W ka bale, Smat i Mebahiasz sprawują pieczę nad re ligią i moralnością.
Smeliel - w Chaldean Magic Lenormanta, duch Słońca. W kabale aniołem pokrewnym Smeliela jest Nagiel.
Smok - w Psalmie 91, 13 czytamy: "Będziesz stąpał po wężach i żmijach, / a lwa i smoka będziesz mógł podeptać". Zabójcą smoka za zwyczaj jest archanioł Michał (będący w tym sensie pierwowzorem św. Jerzego). W Apoka lipsie św. Jana (12, 3-9), mowa o wiełkim Smo ku, wężu starodawnym, który "zwie się diabeł i szatan" i który "został strącony na ziemię" wraz z towarzyszącymi mu aniołami. [W Sta rym Testamencie (zob. Ps 74, 13; Iz 51, 9; Jr 51, 34; Ez 32, 2) smok jest mitycznym potworem, uosobieniem sił kosmicznych i politycznych, które podbija Jahwe. W Nowym Testamencie smok jest symbolem Szatana - przyp. tłum.] W mitologii greckiej, smok strzegł złotych jab łek w ogrodzie Hesperyd. W gnostycyzmie, smok to jedno z określeń anioła świtu (Jobes, Dictionary of Mythology, Foiklore and Symbols). [W gnostyckich Dziejach Tomasza poszukiwanie perły strzeżonej przez "ziejącego smoka" sym bolizuje wysiłek, którego celem jest wyzwolenie duszy uwięzionej w materii - przyp. tłum.]
Sngotiktel - anioł usługujący synom czło wieczym (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Snialiasz - w The Sword of Moses M. Gastera, jeden z czternastu aniołów przywoływanych w zaklęciu miecza.
Sniel - jeden z 70 aniołów amuletów poro dowych (zob. Ksiega Razjela; Budge, Amulets and Talismans).
Sochiel - jeden z archaniołów troistości ziemskich, rządzący 360 stopniami zodiaku (zob. Waite, The Lemegeton).
Sodiasz - w literaturze Hejchalot, anioł asy stujący Metatronowi przy odmawianiu modli twy Szema.
Sodiel - w hebrajskiej Księdze Henocha 17, książę aniołów władających trzecim niebem. Sofar - w powieści Anatola France'a Bunt aniołów, upadły anioł, który w niebie "strzegł skarbów jaldabaota, wielkiego miłośnika złota i drogich kamieni'. W swoim ziemskim wcie leniu Sofar nazywa się Maks Everdingen i jest "słynnym finansistą".
Sofer --3 Sofriel
Soferiel � Sofriel
Sofiel - anioł sprawujący pieczę nad owoca mi i warzywami ogrodowymi (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Sofriel (Sofer, Soferiel) - anielski archiwa riusz, sprawujący pieczę nad kartotekami ży wych i umarłych. Jest dwóch aniołów o tym imieniu: Sofriel Memit i Sofriel Mechaje. Obaj noszą boskie imię JHWH (zob. Zohar; hebrajska Księga Henocha).
Sohemme - anioł pieczęci (zob. Szósta i siód ma księga Mojżeszowa).
Sokat - według Paracelsusa, duch Słońca, planety, której naczelną inteligencją jest Na chiel. Sokat pełni tę funkcję wspólnie (lub na zmianę) z Nachielem (zob. Christian, The Hi story and Practice of Magic, t. 1).
Soked Hozi (Soked Chozi, Skd Huzi) - ksią żę Merkawy, anioł sprawujący pieczę nad boską wagą, oraz jeden z aniołów ustanowionych przez Boga nad mieczem (zob. hebrajska Księga Henocha; M. Gaster, The Sword o f Moses).
Sokodiasz (Sokohiasz) - imię anioła znajdu jące się na pierwszym pentagramie planety We nus (zob. Shah, The Secret Lore of Magic).
Solmis - w gnostyckiej Doktrynie prawdy Zo strianosa, potężna istota niebiańska.
Soluzen - imię anioła wypisane na pentago nie Salomona (zob. Waite, The Lemegeton). Somcham - jeden z licznych aniołów strze gących bram Zachodniego Wiatru.
Sonitas - anioł służący w piątym niebie (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Sonkas (Soneas) - anioł piątego nieba i wład ca wtorku; Sonkasa przywołuje się z zacho du (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus).
Sonneillon (Sonnillon) - upadły anioł, nie gdyś należący do chóru tronów. Jeden z trzech "diabłów", które "opętały siostrę Louise Ca peau" (zob. Michaelis, Admirable History of the Possession and Conversion of a Penitent Woman). [Według Michaelisa Sonneillon jest demonem, który "podburza do nienawiści' (zob. Rachleff, Okultyzm w sztuce, s. 233) - przyp. tłum.] Sorat - potęga zła, tajemniczy demon, które go liczba wynosi 666 (w kabale liczba ta oznacza cesarza Nerona; por. Ap 13, 18). Według Para celsusa Sorat jest duchem Słońca (zob. Barrett, The Magus, t. 2, s. 147).
Sorusz - w mitologii staroperskiej, Gabriel - "dawca dusz". Magowie perscy utrzymy wali, że w dniu Sądu Ostatecznego dwóch aniołów stanie przy wejściu na most zwany al Sirat (most ten będzie cieńszy niż włos i ostrzejszy niż miecz). Jednym z tych aniołów będzie Mitra, drugim Sorusz (Sraosza). Mitra, jako anioł boskiego miłosierdzia, będzie dzier żył w dłoni wagę, na której zważone zostaną ludzkie uczynki. Jeśli przeważą dobre, dusza zostanie przepuszczona przez most prowadzą cy do raju; jeśli przeważą złe, wówczas Sorusz, jako anioł boskiej sprawiedliwości, strąci duszę do piekła (zob. Sale, Preliminary Discourse, w: The Koran, s. 64; por. Boyce, Zaratusztrianie, s. 45).
Sosol - anioł wzywany podczas obrzędów magicznych. Jest reprezentantem lub władcą znaku Skorpiona (zob. Waite, The Lemegeton). Soter lub Soter Asziel - książę anielskich oskarżycieli, służący przy tronie sądu Bożego, jeden z wysokich rangą aniołów Merkawy. So ter jest wysoki "na siedem tysięcy farsangów". W kabale, anioł ten łączy się w niebiańskim związku małżeńskim z Sofią. W gnostycyzmie Soter to jedno z imion Boga. Według hebrajskiej Księgi Henocha, "każdy z książąt aniołów, zanim zostanie dopuszczony przed oblicze Szechiny, musi prosić o pozwolenie Sotera". Anioł ten bywa utożsamiany z gnostyckim Harmozejem (Armogenem), jedną z czterech istot niebiań skich, które otaczają "Niezrodzonego, Zbawcę, czyli Boga". Imię Soter znaczy: "ten, który pod syca ogień Boży".
Sotis - anioł godziny (zob. Ambelain, La Kab bale Pratique; Doolittle, Sagesse).
Spendarmoz � Isfandarmend
Spiritus Dei ("tchnienie Boże") - w pismach Laktancjusza, jedno z określeń aniołów (zob. Schenweis, Angels and Demons According to Lac tantius).
Splenditenes (Omoforus) - w manicheizmie, "anioł podtrzymujący świat", dźwigający niebo na swoich barkach. Swięty Augustyn w Contra Faustum XV mówi o Splenditenesie, że ma on sześć twarzy, tyleż ust i "promienieje oślepiają cym blaskiem". Bar-Chonaj w Księdze Uwag na zywa Splenditenesa "ornamentem Chwał�'. Spugliguel - wódz aniołów wiosny (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus, t. 2). Sraosza - w mitologii staroperskiej, anioł, któ ry "wprawia w ruch wszechświat"; także jeden z Amesza Spentów albo jazatów. W zaratustria nizmie Sraosza jest aniołem, który w momencie śmierci oddziela duszę od ciała. Symbolem Srao szy w Wendidad jest czerwona chryzantema. W manicheizmie Sraosza jest "aniołem posłu szeństwa", "pogromcą szatana" oraz sędzią umarłych. Jako Siruszi, jest aniołem raju oraz "aniołem obwieszczeń" (zob. Legge, Forerunners and Rivals of Christianity, t. 2, s. 327).
Sro - w kabale, anioł pokrewny -� Nema miasza.
Starcy - w Apokalipsie św. jana mowa o dwu dziestu czterech Starcach odzianych w biale sza ty, siedzących na dwudziestu czterech tronach dokoła tronu Boga; każdy Starzec ma "harfę i zło te czasze pelne kadzidel, którymi są modlitwy świętych". Wed3ug Charlesa (Critical Commentary of the Revelation of St. John, s. 130) Starcy s1 anio 3ami i spelniaj1 wobec ow. Jana rolę "anielskich tłumaczy". Tworzą oni "kolegium lub chór anio łów ', którego pierwowzorem, według Charlesa, mogły być 24 babilońskie bóstwa astralne, bądź też 24 klasy kapłanów czy lewitów. W słowiań skiej Księdze Henocha Starcy przebywają w pierw szym z siedmiu niebios. W pseudoepigraficznej Wizji Pawla, dwudziestu czterech Starców prze bywa w niebie, gdzie wraz z cherubinami i sera finami "śpiewają hymny". Dante w Pieśni XXIX Czyśćca mówi o 24 Starcach idących parami, "wszyscy w liliowe wieńce ustrojeni". Jedna z ilustracji do Boskiej komedii autorstwa Gustave'a Dorego przedstawia mistyczną procesję Star ców. Prudencjusz (poeta chrześcijański żyjący w IV-V w.) opisuje Starców w wierszu Dypty chon, napisanym jako komentarz do obrazów lub mozaik stanowiących część wystroju kościoła (zob. Cockerell, Book of the Old Testament lllustra tions).
Stiel JHWH - jeden z ośmiu książąt Merka wy. W hebrajskiej Księdze Henocha Stiel prze wyższa rangą nawet anioła Metatrona, który musi zsiadać z konia, kiedy spotka Stiela na niebiańskim trakcie. W The Legends of the Jews Ginzberga, kiedy herold ogłasza Metatrona wo dzem książąt, wyłącza spod jego władzy "ośmiu dostojników, którzy noszą imię Boga". Stiel jest jednym z tej ósemki (pozostali to: Ana fiel, N'Zuriel, Akatriel, Galizur, dwaj Sofrielo wie i Radueriel).
Strateja - zastęp aniołów wspomniany w Pe sikta Rabati (zob. New Jewish Encyclopedia, s. 585). Strempsuchos -� Astrompsuchos
Striel - w Pirke Hejchalot, anioł strzegący jed nej z siedmiu wielkich sal (pałaców) nieba.
Strofaeos - w gnostyckiej Parafrazie Sema, za gadkowa istota, której objawiona została taje mnica Stworzenia.
Sturbiel - anioł czwartej godziny dnia, słu żący pod Wachmielem (zob. Waite, The Book of Ceremonial Magic, s. 67).
Sturiel - jeden z 70 aniołów amuletów poro dowych.
Suceratos - anioł służący w czwartym niebie; włada Dniem Pańskim (niedzielą), a przywoły wany jest z zachodu (zob. de Abano, Heptame ron; Shah, Occultism).
Suflatus - geniusz (anioł) kurzu (zob. Apo loniusz z Tiany, Nuctemeron).
Sujel (Rasziel) - anioł mający władzę nad trzęsieniami ziemi (zob. Waite, The Book of For mation; Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 1
Sukalli (Sukallin) - aniołowie w mitologii sumeryjsko-babilońskiej (zob. [has3o] "Angelo logy" w: Catholic Encyclopedia).
Sumiel - według Voltaire'a, jeden z przy wódców upadłych aniołów. Voltaire powołuje się na Księgę Henocha, jednak w żadnej z wersji tego apokryfu nie występuje anioł o takim imie niu (możliwe więc, że Voltaire'owi chodziło o Samaela lub Simapesiela). Imię Sumiela zna leziono natomiast na orientalnym amulecie (ka mea), mającym chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Summanus - jeden z dziewięciu Nowensili, najwyższych bóstw w religii Etrusków (zob. Redfield, Gods. A Dictionary of the Deities of All Lands).
Suna - cherubin lub serafin wzywany pod czas obrzędów magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Suria (Suriasz, Surija) - w Pirke Hejchalot, je den z aniołów tronowych oraz jeden z aniołów obecności; także strażnik pierwszej sali (pałacu) pierwszego nieba. W Zoharze, Suria jest "wy sokim dostojnikiem anielskim, który zbiera wszystkie święte słowa wypowiedziane przy stole [przy którym recytowane są wersety Tory] i składa je przed tronem Świętego (tj. Boga]; wszystkie te słowa oraz stół zostają ukorono wane przed obliczem Świętego Króla".
Suriel (Sariel, Saur(el, Surijel, Surja - "roz kaz Boży") - anioł utożsamiany z Urielem, Metatronem, Arielem i Sarakielem. Podobnie jak Metatron, Suriel jest księciem obecności Bo żej, i podobnie jak Rafał, aniołem uzdrowienia. Jest też jednym z aniołów śmierci (jako taki zo stał posłany przez Boga po duszę Mojżesza). W etiopskiej Księdze Henocha, Suriel jest jednym z czterech archaniołów. W Falasha Anthology anioł ten zwany jest "Surielem trębaczem" oraz "Surielem, aniołem śmierci". Jak głosi legenda, Mojżesz całą swoją wiedzę zawdzięczał właśnie Surielowi (za nauczyciela Mojżesza uważany jest także Zagzagel). Według Talmudu (Berachot 51a), Suriel był aniołem, który zapoznał rabiego Iszmaela ben Elisza z zasadami higieny. Na gnostyckich amuletach imię Suriela pojawia się obok imion Raguela, Peniela, Uriela i Rafała. Orygenes (Przeciw Celsusowi, s. 306) wymienia "bykokształtnego" Suriela wśród "siedmiu de monów-władców" ofickiej hebdomady. Według C.W. Kinga (The Gnostics and Their Remains, s. 88) Suriel jest "żydowskim aniołem, którego imię zaczerpnięto z nauk magicznych", a także jednym z geniuszy rządzących gwiazdami sta łymi (zob. Mead, Thrice-Greatest Hermes, t. 1; Budge, Amulets and Talismans, s. 203, 375).
Surija --� Suria
Surijasz (Suriel) - anioł, który wyjawił ra biemu Iszmaelowi sekrety chiromancji i fizjo nomiki (zob. Scholem, Major Trends in Jewish Mysticism).
Surijel (Suriel) - w apokryficznym Życiu Adama i Ewy, Surijel jest aniołem, który wraz z Salatielem sprowadził pierwszych rodziców ze szczytu góry, na której kusił ich Szatan, do jaskini skarbów (w czasie, kiedy Adam i Ewa przebywali jeszcze w Edenie).
Surja - jedno z siedmiu lub dwunastu "świet listych bóstw" mitologii wedyjskiej (� aditjo wie). W hebrajskiej Księdze Henocha Surja to jed no z wielu imion anioła Metatrona.
Surjan - według Bartona ("Journal of Biblical Literature", t. 31), zniekształcona forma imienia Rafael (Rafał).
Surot - według Paracelsusa, geniusz plane tarny Egiptu (� Anael). W The Secret Doctrine in Israel Waite'a Surot jest geniuszem planety Wenus. W tradycji hermetyzmu anioł ten jest wodzem chóru księstw i "sprawuje pieczę nad harmonią w świecie roślin" (zob. Christian, The History and Practice of Magic, t. 1, s. 68).
Surtak - w literaturze Hejchalot, anioł asy stujący Metatronowi przy odmawianiu modli twy Szema.
Suruf ("moc Boża") - anioł wspomniany w Historia Religionis Veterum Persarum Hyde'a. Surusz Aszu � Siruszi
Susabo - anioł (geniusz) podróży oraz jeden z geniuszy godziny szóstej (zob. Apoloniusz z Tiany, Nuctemeron).
Susniel - w syryjskiej Księdze Opieki Susniel jest (obok Michała, Azriela i Szamsziela) jed nym z aniołów wzywanych w zaklęciach ma gicznych.
Sut - jeden z pięciu s.ynów muzułmańskiego upadłego archanioła, Eblisa. Sut jest demonem kłamstwa. Czterej pozostali synowie Eblisa to

Dasim - demon niezgody, Awar - demon roz pusty, Tir - demon nieszczęśliwych wypadków, Zalambur - demon nieuczciwości kupieckiej. Sutuel (Surjal) - w tradycji Falaszów, anioł, który przeniósł Barucha do Niebieskiego Jeru zalem (por. Charles, The Syriac Apocalypse of Ba ruch VI, 3, gdzie anioł ten nie jest wymieniony z imienia).
Symiel (Simiel, Chamuel, Semibel) - jeden z sześciu (lub siedmiu) aniołów, których kult został oficjalnie potępiony przez papieża Za chariasza podczas synodu rzymskiego w 745 roku (ten sam los spotkał m.in. Uriela i Rague la). Wzywanie tych aniołów w modlitwach lub choćby aprobowanie ich kultu zostało zakazane pod karą ekskomuniki (zob. Guriewicz, Proble my średniowiecznej kultury ludowej, s. 110; Hey wood, The Hierarchy of the Blessed Angels). Na dawanie imion aniołom zostało zakazane już przez synod w Laodycei (343-381? r.). Józef Fla wiusz (Wojna żydowska) wspomina, że każdy wstępujący do sekty esseńczyków musiał zło żyć przysięgę, że "będzie trzymał w tajemni cy księgi sekty i imiona Aniołów" (por. Dąbrow ski, Odkrycia w Qumran nad Morzem Martwym a Nowy Testament, s. 152; Trachtenberg, jewis), Magic nad Superstition, s. 89).
Symnaj - anioł chóru potęg, przywoływany podczas obrzędów magicznych. Na podstawie zachowanych źródeł trudno rozsądzić, czv Symnaj podczas buntu w niebie dołączył do zastępów Szatana, czy też pozostał lojalnym sługą Bożym (zob. Szósta i siódma księga Moj żeszowa).
Syn Boży - określenia anioła w apokryficznej Czwartej Księdze Ezdrasza, zazwyczaj jednak tytuł przysługujący wyłącznie Jezusowi. [W Pasterzu Hermasa Syn Boży to określenie "najwyższego anioła, któremu poddane jest sześć innych czys tych duchów niższego rzędu" (zob. Langlam mer, Apokryfy Nowego Testamentu, s. 66; por. Pis ma ojców apostolskich, s. 416-417) - przyp. tłum.] Synesis ("zrozumienie") - w gnostycyzmie, jedna z czterech mocy niebiańskich, emanacji Boskiej Woli (zob. Mead, Fragments of a Faith Forgotten).
Synoches - w kosmologii chaldejskiej, jedna z trzech inteligencji Empireum (zob. Chaldean Oracles of Zoroaster).
Syt - anioł godziny; jego duchem pokrew nym jest Tejajel (zob. Ambelain, La Kabbale Pra tigue; Doolittle, Sagesse).
Sywaro - anioł służebny, przywoływany pod czas kabalistycznych obrzędów magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Szabat - anioł, który zasiada na Tronie Chwa ły i przyjmuje hołdy wodzów chórów anielskich. Jest władcą szabatu oraz władcą szóstego nieba (w nocy); � Zachiel; Zewul.
Szabni (Szabti) - anioł wzywany podczas obrzędów magicznych (zob. Mathers, The Grea ter Key of Solomon).
Szachlil - w magii transcendentalnej, duch (geniusz) władający promieniami słonecznymi; także władca godziny dziewiątej (zob. Apolo niusz z Tiany, Nuctemeron).
Szachmiel - imię anioła znalezione na he brajskim amulecie mającym chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Szachniel - jeden z 70 aniołów amuletów po rodowych.
Szadfiel - jeden z licznych aniołów strzegą cych bram Północnego Wiatru (zob. Ozar Mi drashim, t. 2, s. 316).
Szadyl - w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszo wej, jeden z piętnastu aniołów tronowych. Szafiel - książę aniołów trzeciego nieba; funk cję tę pelni wspólnie z � Baradielem.
SzafHel - anioł sprawujący władzę w piekle. Jest władcą cienia śmierci i zarządza trzecią z siedmiu warstw piekielnych, gdzie nadzoruje anioły "karzące dziesięć narodów" (zob. Baraita de Massechet Gehinnom; Charles, The Apocrypha and Pseudoepigrapha of the Old Testament). [W le gendach żydowskich Szaftiel jest aniołem, który zaproponował Bogu, aby wystawił Abrahama na próbę, żądając od patriarchy ofiary z Izaaka; w sporze między aniołami opiekuńczymi naro dów Szaftiel opowiedział się za zatopieniem Egipcjan w Morzu Czerwonym (zob. Ze skarb nicy midraszy, s. 39, 98) - przyp. tłum.]
Szaftijasz - jedno z wielu imion anioła Me tatrona.
Szahakiel - anielski książę mieszkający w czwartym niebie. Według hebrajskiej Księgi Henocha Szahakiel jest jednym z siedmiu archa niołów oraz eponimicznym wodzem chóru sza
Szahariel - w Pirke Hejchalot, anioł strzegący drugiego nieba.
Szahiel - imię anioła znalezione na hebraj skim amulecie mającym chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Szahriwar(i) - w mitologii staroperskiej, anioł sierpnia. Szahriwar rządzi także czwartym dniem każdego miesiąca (zob. Hyde, Historia Religionis Veterum Persarum).
Szajtan (Szatan) - w mitologii arabskiej, je den z upadłych aniołów. Szajtan to także jedno z imion Szatana. W Koranie (XXVII, 24) Szajtan nakłania królową Saby i jej lud, aby oddawali cześć Słońcu, a nie Allahowi.
Szakti (Parwati?) - w mitologii wedyjskiej, małżonka Śiwy. Szakti uważa się za pierwo wzór -� Szechiny. `
Szakzjel - anioł sprawujący pieczę nad owa dami wodnymi (zob. etiopska Księga Henocha). Szalhewita - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący siódmej sali (pała cu) nieba.
Szaltiel - anioł zodiaku rządzący znakiem Panny; funkcję tę pełni wspólnie z � Jadarą (zob. Prince of Darkness, s. 177). Szaltiel to także anioł wzywany w zaklęciach magicznych, któ rego imię odczytano (obok imion Michała, Ra fała i Uriela) na glinianych misach znalezionych w dolinie Eufratu (zob. Boswell, The Evolutions of Angels and Demons).
szamajim (szamain) - nazwa pierwszego nie ba, którego zarządcą jest Michał lub Kemuel. Szamasz - w mitologii chaldejsko-babiloń skiej, bóg Słońca; także bóg sprawiedliwości (zob. Babilońskie zaklęcia magiczne; Contenau, Ży cie codzienne w Babilonie i Asyrii, s. 210-211; Le normant, Chaldean Magic; Seligmann, The Histo ry of Magic).
Szamdan (Aszamdon) - demon, który współ żył z Naamą, "piękną córką Tubal-Kaina, która swą urodą zwodziła aniołów". Według legendy owocem związku Szamdana z Naamą był � Asmodeusz (zob. Ginzberg, The Legends of the jews, t. 1, s. 150-151). Według Bereszit Raba (36, 3) Szamdan pomagał Noemu zasadzić win nicę, co w dalszej konsekwencji doprowadziło do tego, że Noe się upił i "leżał nagi w swym namiocie" (por. Rdz 9, 20). [W innych wersjach tej legendy, pomocnikiem Noego w sadzeniu winorośli był Szatan (zob. Ze skarbnicy midraszy, s. 19; Cohen, Talmud, s. 240) lub Samael (zob. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 124-125) przyp. tłum.]
Szamiel (Szamael) - anioł pieśni niebiań skich i boski herold (w żydowskich legendach funkcj� tę pełnią także Metatron i Radueriel). Szamiel jest jednym z aniołów (obok Michała, Harsziela i Nuriela) przywoływanych w syryj skich zaklęciach magicznych (zob. Księga Opie ki). W Ozar Midrashim Szamiel (wraz z Szamae lem) strzeże bram Południowego Wiatru.
Szamlon - "książę ustanowiony nad wszy stkimi aniołami i cesarzami' (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Szamriel - w okultyzmie, anioł stróż przy woływany w zaklęciach przeciwko "złemu oku" (zob. Schrire, Hebrew Amulets; Trachten berg, jewish Magic and Superstition).
Szams-ed-Din ("słońce wiary') - jeden z sied miu archaniołów w religii Jezydów. Imiona wszystkich siedmiu podano w Apendyksie. Szamsza - podobnie jak Szamlon, "książę ustanowiony nad wszystkimi aniołami i cesa rzami" (zob. Mathers, The Greater Key of So lomon).
Szamsziel ("światło dnia", "jasne słońce Bo ga") - władca czwartego nieba i książę raju; także anioł strzegący bram Edenu (ziemskiego raju) oraz anioł stróż Mojżesza. Według legendy to właśnie Szamsziel przeniósł Mojżesza do nie biańskiego raju jeszcze za życia Prawodawcy (zob. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 74). Szam sziel był również aniołem, któremu Hilkiasz zwrócił skarby Dawida i Salomona. W Zoharze Szamsziel jest wodzem 365 legionów duchów oraz aniołem, który w czwartym niebie nakłada modlitwom korony i towarzyszy im do piąte go nieba. W syryjskiej Księdze Opieki Szamsziel jest (obok Michała, Nuriela i Sarfiela) jednym z aniołów wzywanych w zaklęciach magicz nych. W Księdze jubileuszów, jako Samsapiel, jest on jednym z � Czuwających (grigori). W etiopskiej Księdze Henocha Szamsziel jest upadłym aniołem "objaśniającym ludziom bieg słońca". W Zoharze, jest on jednym z dwóch aniołów (drugim jest Chasdiel) towarzyszących Urielowi, kiedy ten w czasie bitwy pełni funkcję "chorążego" drugiej chorągwi (zob. Opowieści Zoharu, s. 157-158).
Szarial - w tradycji okultystycznej, anioł, który opuścił Sodomę, aby zająć się leczeniem bolesnych czyraków (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Szariel � Asderel
Szarka'il - w tradycji muzułmańskiej, anioł stróż przywoływany podczas egzorcyzmów (zob. Hughes, [has3o]._"Angels" w: A Dictionary of Islam).
Szarlaji - w Talmudzie Szabat, anioł wzywa ny w zaklęciach leczących choroby skórne. Szarszijasz - jedno z wielu imion anioła Me tatrona.
Szastaniel - jeden z licznych aniołów strze gących bram Południowego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Szaszmasrihiel Jhwhh - anielski książę za stępów X; także jedno z nomina barbara (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Szatan (hebr. ha-satan",przeciwnik") -w Księ dze Liczb anioł Pana stanął na drodze Balaama jako jego "przeciwnik" (szatan). Również w in nych księgach Starego Testamentu (zob. Hi, 1 Krn, Ps, Za) określenie to oznacza funkcję, nie imię, a anioł wypełniający tę funkcję nie jest duchem upadłym ani zbuntowanym. [Według Lyonneta (Słownik teologii biblijnej, s. 930), już w Księdze Hioba "pod pokrywką służenia Bogu dostrzega się [...] wrogie zamiary [szatana], je żeli nie wobec Boga samego, to przynajmniej wobec człowieka", natomiast w Księdze Zacha riasza (3, 1-5), stwierdza Lyonnet, szatan "za chowuje się wyraźnie jak prawdziwy przeciw nik planów, jakie Bóg ma względem Izraela" - przyp. tłum.] Uosobieniem zła Szatan staje się dopiero w czasach Nowego Testamentu, kie dy słowo to, jako imię, zaczyna być pisane z du żej litery. Traktowany jest on wówczas jako książę zła i nieprzyjaciel Boga. Nazywany jest "władcą tego świata" (J 12, 31; 14, 30; 16, 11) oraz "władcą mocarstw powietrza" (Ef 2, 2). Według Talmudu Szatan został stworzony szó stego dnia Stworzenia (por. Bereszit lZaba 17). Pierwotnie (jako ha-satan) był on potężnym aniołem, wodzem chóru serafinów oraz chóru cnót. Pomimo że serafińy zazwyczaj są przed stawiane z sześcioma skrzydłami, Szatan, zgod nie z popularnymi wyobrażeniami, ma dwana ście skrzydeł. Swięty Grzegorz Wielki (Moralia), mówiąc o dziewięciu chórach hierarchii nie biańskiej, wspomina o Szatanie, który (przed swym upadkiem) "nosił ich wszystkich [tj. wszystkich aniołów] jako odzienie, bowiem przewyższał wszystkich wiedzą i chwałą". [W tradycji żydowskiej rebelię Szatana zapo czątkowała odmowa złożenia hołdu Adamowi. "Ten ostatni był nędzną istotą utworzoną z pro chu, podczas gdy Szatan, największy z aniołów [...] powstał z blasku Samego Boga. Szatan za zdrościł Adamowi jego pozycji i zapragnął dla siebie Ewy [...]. Pod postacią węża współżył se ksualnie z Ewą i został ojcem Kaina [...]. Wy gnany za karę z niebios, zabrał ze sobą hufiec upadłych aniołów i został ich wodzem" (zob. Unterman, Encyklopedia tradycji i legend żydow skich, s. 265-266 - przyp. tłum.] W średnio wieczu niektórzy pisarze (np. Piotr Lombard) utrzymywali, że wąż, o którym mówi Księga Rodzaju, to Szatan we własnej osobie, inni (jak biskup Agobard) byli zdania, że Szatan skusił Ewę z pomocą węża. Jak stwierdza Langton (Satan. A Portrait), "w późniejszej literaturze ży dowskiej Szatan i wąż są albo utożsamiani, albo też jeden z nich jest narzędziem drugiego". [Według Talmudu Bawa batra 16a, "Szatan, jecer ha-ra i Anioł Śmierci są jednym", a duch ten "pełni trzy funkcje: uwodzi ludzi, oskarża ich przed Bogiem i nakłada karę śmierci" (zob. Co hen, Talmud, s. 79-80, 81) - przyp. tłum.] Zda niem św. Tomasza z Akwinu, Szatan, "pierwszy anioł, który zgrzeszył", nie był serafinem, lecz cherubinem, gdyż "cherubiny wywodzą się z wiedzy, która jest możliwa do pogodzenia z grzechem śmiertelnym, natomiast serafiny wywodzą się z żaru miłości, która jest nie do pogodzenia z grzechem śmiertelnym". Według św. Hieronima, Grzegorza z Nyssy, Orygenesa i Ambrozjastera z czasem Szatanowi zostanie przywrócona "dawna chwała i utracone zna czenie'. Pogląd ten podzielała doktryna kaba listyczna. Spośród licznych dzieł literatury pięknej, w których występuje Szatan, wymienić należy przede wszystkim Raj utracony Milto na, gdzie Szatan jest "upadłym archaniołem" i przywódcą zbuntowanych aniołów, oraz Pa radise Regained, gdzie jest on "złodziejem raju". Szatan jest także bohaterem takich dzieł, jak Lu cifer Vondela, The State of Innocence Drydena oraz Faust Goethego. Szatan występuje pod róż nymi imionami, z których najważniejsze to Ma stema, Beliar, Belial, Duma, Gadriel, Azazel, Sa mael, Satanael, anioł Edomu. W tradycji rabi nackiej nosi on przydomek "szpetny" (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 5, s. 123). Według Midraszu Tehilim, Szatan ukazał się Da widowi podczas polowania pod postacią gazeli.
Szatejel - anioł ciszy, czasem utożsamiany z � Dumą. Szatejel prawdopodobnie był pier wowzorem greckiego boga Sigaliona. Por. Ta cita, rzymska bogini ciszy; Harpokratos, syn Izydy, bóg ciszy (zob. Woodcock, Short Dictio nary of Mythology).
Szatkiel - w hebrajskiej Księdze Henocha, je den z siedmiu archaniołów oraz książę aniołów strzegących piątego nieba. W Hejchnlot Rabati, Szatkiel jest strażnikiem czwartego nieba (zob. Ozar Midrashim, t. 1, s. 116).
Szatniel - imię anioła znalezione na hebraj skim amulecie mającym chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Szawajt - jeden z piętnastu aniołów trono wych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa). Szawiel - W Hejchalot Rabati, jeden z siedmiu aniołów strzegących pierwszego nieba.
Szawzriel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący drugiej sali (pałacu) nieba.
Szebniel - jeden z 70 aniołów amuletów po rodowych (zob. Księga Razjela).
Szebtajel (hebr. szebtai - Saturn) - w kaba le, władca planety Saturn. Longfellow, w przy pisach do swojego przekładu Raju Dantego, określa Szebtajela jako "jedną z inteligencji Sa turna". W kolejnych rękopiśmiennych wersjach poematu Longfellowa The Golden Legend ja ko anioł rządzący Saturnem wskazany zosta najpierw Anachiel, a następnie Szebtajel. Osta tecznie jednak poeta powierzył tę funkcję Ori fielowi.
Szeburiel - w Pirke Hejchalot, główny odź wierny trzeciego nieba.
Szechina (hebr. szachan - mieszkanie, prze bywanie; Matrona) - w Talmudzie, żeńska manifestacja Boga w człowieku, boskie zamie szkiwanie, obecność Boża; także "oblubienica Pana", porównywana z -� Szakti. Wyrażenie "Szechina jest obecna" znaczy: "Bóg zamiesz kuje". ["Określenia tego (Szechina) często uży wa się po prostu jako synonimu Boga, lecz nie którzy filozofowie żydowscy postrzegali ją jako odrębny, powołany do życia byt, istotę świet listą, z którą człowiek może nawiązać kontakt" (zob. Unterman, Encyklopedia tradycji i legend ży dowskich, s. 267) - przyp. tłum.] Według Zo haru Balak 187a, wspominany w Księdze Ro dzaju (48,16) anioł, który bronił Izraela (Jakuba) "od wszelkiego złego" to właśnie Szechina. W sensie bliższym Nowemu Testamentowi Sze china jest chwałą emanującą z Boga, Jego bla skiem. C.W. Emmet (zob. Hastings, Dictionary of the Bible) prze3o?y3 werset 18, 20 z Ewangelii wed3ug ow. Mateusza następująco: "Gdy dwóch ludzi zasiada, by razem studiować Torę, Sze china jest wśród nich". Według rabiego Jocha nana anioł Michał jest "chwałą Szechiny" (por. Cohen, Talmud, s. 76). Szechina jest -� aniołem wybawicielem, żeńskim aspektem Metatrona. Według Zoharu stworzenie świata było dziełem Szechiny. W tej samej księdze mowa o Szechinie "mieszkającej w dwunastu rydwanach święto ści i dwunastu boskich chajot". W innym miej scu (Zohar Balak 187a) Szechina jest boską wy słanniczką, która, gdy po raz pierwszy ukazała się Mojżeszowi, została wzięta przez Prawo dawcę (podobnie jak przez Jakuba) za anioła. W Zoharze Exodus 51a, Szechina jest określana jako "droga Drzewa Życia" oraz "anioł Pański". Majmonides uważał Szechinę za pośredniczkę między Bogiem a światem oraz za peryfrazę Boga (zob. Universal Jewish Encyclopaedia, t. 9, s. 501). Szechinę utożsamiano z Duchem Świę tym (Ruach ka-Kodesz) oraz "wglądem świat łości" (epinoia) z gnozy walentyniańskiej. Zda nie z Księgi Wyjśeia 23, 20 - "Oto ja posyłam anioła przed tobą, aby cię strzegł w czasie twojej drogi i doprowadził do miejsca, które ci wy znaczyłem" - niektóre źródła odnoszą właś nie do Szechiny, jakkolwiek znacznie częściej wers ten tłumaczy się jako zapowiedź narodzin Jana Chrzciciela (zob. Waite, Tlze Holy Kabbalah, s. 344). Według legendy "to nie anioł śmierci zakończył żywot Aarona, lecz Szechina zabrała jego duszę pocałunkiem". Według innego po dania, Abraham sprawił, że Szechina "zstąpiła z drugiego nieba" (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 2, s. 148, 200, 260). Według Tal mudu, kiedy Bóg wypędził Adama z raju, Sze china pozostała "na tronie ponad głową cheru bina strzegącego Drzewa Życia, a blask od niej bijący był 65 tysięcy razy jaśniejszy od blasku słońca". Swiatłość ta "czyniła wszystkich, któ rych spowijała, niewrażliwymi na choroby"; prócz tego, do okrytych chwałą Szechiny "nie miały dostępu kąśliwe owady ni demony'. We dług innej wersji tej samej legendy Szechina zo stała wygnana z raju wraz z Adamem i odtąd "najważniejszym celem Tory jest sprowadzenie jej z powrotem do raju i ponowne zjednoczenie z Bogiem" (zob. Scholem, Major Trends in Jewish Mysticism; Jewish Gnosticism, Merkabah Mysti cism, and Talmudic Traditions; por. Goetschel, Ka ba3a, s. 100). Jak dowiadujemy się z Midraszu Genesis Raba, "Początkowo Szechina przebywa ła w niższych regionach. Gdy Adam zgrzeszył, wzniosła się do pierwszego nieba, gdy Kain po pełnił grzech, przeniosła się do drugiego, w cza sach pokolenia Enosza do trzeciego, za poko lenia Potopu do czwartego, za pokolenia Wieży Babel do piątego, mieszkańcy Sodomy spowo dowali, że wzniosła się do szóstego, Egipcjanie zaś za czasów Abrahama - że do siódmego. Natomiast pojawienie się siedmiu sprawiedli wych mężów spowodowało, że zeszła z powro tem: za sprawą Abrahama zniżyła się do szó stego nieba, z powodu Izaaka do piątego, Jakub sprawił, że zeszła do czwartego, Lewi, że do czwartego, Kehat [syn Lewiego], że do drugie go, Amram, że do pierwszego, dzięki Mojże szowi zaś zeszła z wysokości na ziemski padół" (zob. Cohen, Talmud, s. 70-71). Według hagady o Szechinie "unosi się [ona] nad wszystkimi ży dowskimi związkami małżeńskimi i błogosławi je swoją obecnością". W kabale Szechina jest utożsamiana z ostatnią spośród dziesięciu świę tych sefirot, Malchut (por. Z'ev ben Shimon Halevi, Kaba3a, s. 7). ["Harmonijny związek żeń skiej Szechiny z poprzedzającymi ją w hierar chii sefirot podtrzymuje istnienie świata stru mieniem boskiej energii. Szechina jest jak księ życ, odbijający boskie światło w kierunku świata. Gdy jednak ludzki grzech wzmaga po tęgę Samaela, Szechinę przechwytują moce sitra achra (siły demoniczne). Prąd boskiej energii płynie wówczas na świat przez otchłanie zła, sprowadzając na ludzkość wszelkie nieszczę ścia" (zob. Unterman, Encyklopedia tradycji i le gend żydowskich, s. 267-268) - przyp. tłum.]
Szecłu - w mitologii babilońskiej, opiekuń czy duch ogniska domowego, wzywany pod czas obrzędów magicznych (zob. Babilońskie za klęcia magiczne, s. 102; Mackenzie, Myths of Ba bylonia and Assyria; Trachtenberg, Jewish Magic and Superstition, s. 156).
Szegacjel - anielski książę zastępów X (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Szeiriel � Satariel
Szejch Bakra i Szejch Ism - w religii Jezy dów, dwaj spośród siedmiu archaniołów wzy wanych w modlitwach czcicieli szatana.
Szekina --> Szechina
Szekiniel - anioł strzegący czwartego nieba (zob. Ozar Midrashim, t. 1, s. 116)
Szelemial - anioł strzegący trzeciego nieba (zob. Pirke Hejchalot).
Szeigiel (hebr. szeleg - śnieg) - anioł spra wujący władzę nad śniegiem (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 1, s. 140; Halevi, Kaba3a, s. 13).
Szeliel - jeden z 28 aniołów władających 28 pałacami Księżyca.
Szelwiel - anioł chóru tarsziszim (zob. Ozar Midrashim, t. 1, s. 67).
Szemael (Kemuel, Kamael, Szemujel - "imię Boga") - potężny anioł, który stoi w oknach niebios i słucha modlitewnych pieśni dobiega jących z synagog i chederów. W Major Trends in Jewish Mysticism Scholema, Szemael jest jed nym z archontów.
Szemhazaj (Semjaza, Szamazja, Simchazi, Amezjarak) - imię prawdopodobnie powsta łe z połączenia słowa szem (imię) oraz Aza (anioł Aza lub Uza). Szemhazaj jest wodzem lub jed nym z wodzów upadłych aniołów. Według le gendy Szemhazaj i Azael, "dwaj zaufani anioło wie Boga", zstąpili z nieba na ziemię i utrzymy wali grzeszne stosunki z córkami ludzkimi. Szemhazaj był serafinem, który wyjawił młodej dziewczynie imieniem Istar (Istahar) "pełne imię Boga". Wprawdzie Szemhazaj okazał skruchę, ale od tej pory wisi głową w dół między niebem a ziemią i jest widoczny jako gwiazdozbiór Orio na (zob. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s.105; por. Ze skarbnicy midraszy, s. 17). Według Leviego (Transcendental Magic) Orion to "anioł Michał walczący ze Smokiem, a pojawienie się tego zna ku na niebie zwiastuje, jak powiadają kabaliści, zwycięstwo i wszelką pomyślność". W Zoharze czytamy, że Szemhazaj pojął za żonę jedną z có rek Ewy i spłodził z nią "dwóch potwornych sy nów, zwanych Hiwa i Hija. Każdy z nich zjadał tysiąc wielbłądów dziennie, tysiąc koni i ty siąc wołów" (zob. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 104). [W innej wersji tej legendy dwaj syno wie Szemhazaja noszą imiona Hija i Hamija (zob. Ze skarbnicy midraszy, s.16) - przyp. tłum.] W Byronowskiej wersji tej legendy (Niebo i zie mia) Szemhazaj nosi imię Azaziel, a Istahar Aholibamah. [W polskim przekładzie dramatu Byrona Azaziel i Samiasa (Szemhazaj) to dwaj różni aniołowie - przyp. tłum.] Jedna z wersji Księgi Henocha, odkrytej w Qumran nad Mo rzem Martwym, zawiera list Henocha do anioła o imieniu Szamazja (Szemhazaj) i jego współto warzyszy (zob. Allegro, The Dead Sea Scrolls, s. 119). Według Schwaba (Vocabulaire de 1'Ange lologie) Szemhazaj i Azael to jeden i ten sam anioł (� Azael). [Por. Opowieści Zoharu, s. 59-60, 61, 180,189-192, gdzie dwaj aniołowie, którzy wzięli sobie za żony córki ludzkie noszą imiona Aza i Azjel - przyp. tłum.]
Szemiel -� Szemael
Szetel - jeden z trzech aniołów służebnych (dwaj pozostali to: Ebel i Anusz), którzy z po lecenia Boga usługiwali Adamowi. Według jal kut Reubeni oraz apokryficznego Życia Adama i Ewy, aniołowie ci nie tylko "piekli mięso" dla Adama, ale także "chłodzili mu wino".
Szewiel (Szawiel) - anielski strażnik pierw szego nieba (zob. Pirke Hejchaiot).
Szezjem - anioł wzywany w zaklęciach ma gicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa). Sziekron - według Apoloniusza z Tiany (Nuc temeron), anioł (geniusz) miłości zmysłowej oraz jeden z geniuszy godziny czwartej (� Farcuf).
Szimsziel - anioł strzegący bram Wschod niego Wiatru.
Szimuel - jeden z piętnastu aniołów trono wych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Szinial - w Pirke Hejchalot, jeden z 64 aniołów strzegących siedmiu sal (pałaców) nieba.
Szioel - anioł, którego imię znajduje się na pierwszym pentagramie Księżyca (zob. Ma thers, The Greater Key of Solomon). Szitimichum (Szitinichus Kitagnifai) - w The Sword of Moses M. Gastera, jeden z trzynastu wodzów aniołów ustanowionych przez Boga nad mieczem.
Szlasjel A' (Szlotiel A') - anielski książę za stępów X (zob. M. Gaster, The Sword of Moses). Szlomiel - anielski strażnik trzeciego nieba (zob. Ozar Midrashim, t. 1, s. 116).
Szmujel (Samael) - "wódz wszystkich anio łów i dziesięciu chórów, który rozmawiał z Sa lomonem i dał królowi klucz do wszelkich ta jemnic" (zob. Gollancz, Clavicula Salomonis).
Szoel - w Pirke Hejchalot, jeden z 64 aniołów strzegących siedmiu sal (pałaców) nieba.
Szoftiel ("sędzia Boż�') - jeden z siedmiu aniołów kary (zob. Jellinek, Bet ha-Midrasz; New jewish Encyclopedia, t. 1, s. 593).
Szokad - w Pirke Hejchalot, jeden z 64 anio łów strzegących siedmiu sal (pałaców) nieba. Szomrom (Szunaron) - "książę ustanowio ny nad wszystkimi aniołami i cesarzami" (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Szosorijasz - jedno z wielu imion anioła Me tatrona.
Szrewniel ("nawrócony grzesznik") - w za klęciach Mojżeszowych, anioł dobrej pamięci i otwartego serca.
Szriniel - w Pirke Hejchalot, jeden z 64 aniołów strzegących siedmiu sal (pałaców) nieba
Sztukial - w Pirke Hejchalot, jeden z 64 aniołów strzegących siedmiu sal (pałaców) nieba.
Szufiel - anioł wzywany w syryjskich zaklę ciach magicznych (zob. Księga Opieki; Budge, Amulets and Talismans).
Szunaron - "książę ustanowiony nad wszyst kimi aniołami i cesarzami" (zob. Mathers, The Greater Key o f Solomon)

T

Ta'aniel - anioł przywoływany podczas ob rzędów magicznych (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Tabkiel - jedno z ponad stu imion anioła Me tatrona (zob. hebrajska Księga Henocha).
Tablibik - duch oczarowania i jeden z ge niuszy godziny piątej (zob. Apoloniusz z Tiany, Nuctemeron).
Tabris - w okultyzmie, anioł (geniusz) wol nej woli oraz jeden z geniuszy godziny szóstej (zob. Apoloniusz z Tiany, Nuctemeron).
T'achnu - anioł wspomniany w Księdze Ra zjela (por. Trachtenberg, Jewish Magic and Su perstition, gdzie T'achnu jest wymienione wśród imion utworzonych metodą dowolnej kombi nacji liter alfabetu hebrajskiego).
Tadhiel ("prawość Boża") - według Follans bee (Heavenly History), anioł, który na polecenie Boga powstrzymał Abrahama przed zabiciem Izaaka. Według innych źródeł, aniołem tym był Metatron, Zadkiel lub nie nazwany z imienia anioł Pański (zob. Rdz 22, 11).
Tafabaot (Onoel, Tartaraot) - według Ory genesa (Przeciw Celsusowi, s. 307), jeden z sied miu ofickich "demonów władców", ukazując się pod postacią osła (wśród tych wrogich czło wiekowi duchów wymienieni są także Michał, Rafał, Gabriel i Suriel). Tafabaot jest zhebraizo waną formą greckiego imienia Tartarus (zob. Thorndike, The History of Magic and Experimental Science; Grant, Gnosticism and Early Christianity; Mead, Thrice-Greatest Hermes, t. 1, s. 294).
Tafel X - anioł przywoływany podczas ob rzędów magicznych (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Taftafijasz - jedno z wielu imion anioła Me tatrona. [Imię Taftafijasza, zapisane w formie heksagramu, było w średniowieczu uważane za najskuteczniejszy amulet chroniący przed złem (zob. Scholem, Kabbalah, s. 366) - przyp. tłum.]
Taftian (Tafi) - w kabale, anioł cudotwórca oraz anioł służebny -� Alimona. Taftian był przywoływany przez sławnego Raf Anrama (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Tagas - potężny książę, wódz chórów śpiewa jących aniołów (zob. hebrajska Księga Henocha).
Tagriel (Tagried, Tigra) - wódz aniołów strze gących drugiego spośród siedmiu niebios oraz jeden z 28 aniolów władających 28 pałacami Księżyca (zob. Pirke Hejchalot; Ozar Midrashim, t. 1, s. 111).
Tagrinus - jeden z aniołów (geniuszy zamę tu); także jeden z geniuszy godziny czwartej (zob. Apoloniusz z Tiany, Nuctemeron).
Tahariel - anioł niewinności i jeden z 70 aniołów amuletów porodowych (zob. Ksiega Ra zjela; Budge, Amulets and Talismans).
Tahsasijasz - jedno z wielu imion anioła Me tatrona.
Tak - anioł w mandaizmie (zob. Pognon, In scriptions Mandai'tes des Coupes de Khouabir). Takifiel - anioł wzywany (wraz z Michałem, Gabrielem i Saharielem) w syryjskich zaklęciach magicznych (zob. Księga Opieki).
Takouin - w mitologii islamu, rodzaj wró żek, "pięknych, skrzydlatych, niskich rangą aniołów, którzy bronią ludzi przed matac twami demonów i przepowiadają przyszłość" (zob. De Plancy, Dictionnaire Infernal, t. 4; s. 464).
Talia - w mandaizmie, jeden z dziesięciu ut hri (aniołów), którzy towarzyszą słońcu w jego codziennej wędrówce po nieboskłonie.
Taliahad (Taliud) - anioł wody. Imie Talia hada znajduje sie na siódmym pentagramie S3onca (Papus, Traite Elementaire de Science Oc culte, s. 222; Mathers, The Greater Key of Solomon, s. 72).
Talmaj - w The Greater Key o f Solomon Ma thersa, anioł przywoływany w zaklęciu sitowia. W Zoharze, Talmaj jest złym duchem, "potom kiem gigantów, których Bóg strącił na ziemię i którzy współżyli z córkami ludzkimi".
Tamael - w tradycji okultystycznej, piątko wy anioł trzeciego nieba, którego przywołuje się ze wschodu.
Tamaji - anioł przywoływany w zaklęciach atramentu i kolorów (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Tamarid - jeden z naczelnych aniołów dru giej godziny nocy, służący pod Fańsem (zob. Waite, The Lemegeton of Religions Knowledge).
Tamiel (Tamel, Temel, Tamuel - "doskona łość Boża") - anioł głębin. W etiopskiej Księ dze Henocha Tamiel jest jednym z aniołów upad łych (zob. [has3o] "Angels" w: The New Scha f f -Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge).
Tammuz - w Raju utraconym (I, 526), upadły anioł, którego "doroczna krew [...] / przejęła córki Syjonu [lubieżną] gorącością'.
Tamtemijasz - jedno z wielu imion anioła Metatrona.
Tamy - anioł chóru potęg, wzywany podczas obrzędów magicznych (zob. Szósta i siódma księ ga Mojżeszowa).
Tandal - w Pirke Hejchalot jeden z 64 aniołów strzegących siedmiu sal (pałaców) nieba. Tandariel - anioł wspomniany w Historia Re ligionis Vęterum Persarum Hyde'a.
Taniniwer - jedna z siedmiu wciąż istnieją cych złych emanacji Boga. Według Bambergera (Fallen Angels, s. 175), zapowiedź jej unicestwie nia zawarta jest w Księdze Izajasza 27, 1 (por. "Mada'e ha-Jahadut", t. 2).
Tankf'il - w mitologii arabskiej, anioł stróż przywoływany podczas egzorcyzmów (zob. Hughes, [has3o] "Angels" w: A Dictionary of Islam).
Tap -� Gaap
Taptartaret � Toftartaret
Tar - w mandaizmie, jeden z dziesięciu uthri (aniołów), którzy towarzyszą słońcu w jego co dziennej wędrówce po nieboskłonie.
Tara - anioł wspomniany w La Kabbale Pra tique Ambelaina. W wierszu Hildy Doolittle Sa gesse anioł ten otrzymał tytuł "Dieu, fontaine de Sagesse".
Taranawa - w Almadelu Salomona Taranawa jest jednym z wodzów anielskich potęg trzeciej wysokości.
Tarfaniel - jeden z licznych aniołów strzegą cych bram Zachodniego Wiatru (zob. Ozar Mi drashim, t. 2, s. 316).
Tarfiel ("Bóg karmi") - w kabale, anioł wzy wany w zaklęciach przeciwko głupocie (zob. Botarel, Majan ha-Chochma; Schwab, Vocabulaire de 1'Angelologie). W Ozar Midrashim (t. 2, s. 316), Tarfiel jest jednym z licznych aniołów strzegą cych bram Wschodniego Wiatru.
Tariel - jeden z trzech aniołów lata. Tariel jest także jednym z aniołów przywoływanych w syryjskich zaklęciach magicznych, zwłaszcza w zaklęciu "związania języka władcy" (zob. Księga Opieki).
Tarkwam - w okultyzmie, jeden z dwóch aniołów jesieni; drugim jest Guabarel (zob. de Abano, Heptameron; Shah, Occultism, s. 43-44).
Tarniel - środowy anioł, mieszkający w trze cim niebie i przywoływany ze wschodu; także jeden z duchów planety Merkury. W Ozar Mi drashim (t. 2, s. 316) Tarniel jest jednym z licz nych aniołów strzegących bram Wschodniego Wiatru.
Tarpiel -� Tarfiel
Tarsis (Tarsus) - w literaturze rabinackiej, anioł sprawujący władzę nad żywiołem wody (zob. Heywood, The Hierarchy of the Blessed An gels).
Tarszisz (hebr.: perła) - w Zoharze, eponimicz ny wódz anielskiego chóru tarsziszim (tj. cnót). Wodzami aniołów tego chóru są także Haniel i Sabriel (� tarsziszim).
Tartaruch - w Wizji Pawła, anioł "ustanowio ny nad karami". [W polskim przekładzie Wizji Pawła nie występuje anioł o tym imieniu (zob. Sokolski, Pielgrzymi do piekła i raju, s. 175-186) - przyp. tfum.]
Tartaruchi - anioł ustanowiony nad mękami piekielnymi.
Tartaruchus (Tatirokos - "strażnik piekła") - wódz aniołów ustanowionych nad mękami piekielnymi. Tartaruchus pełni tę funkcję na zmianę z � Urielem, który nazywany jest "wo dzem duchów władających Tartarem" (zob. Apokalipsa Pawła; James, The Apocryphal New Te stament; Turner, Historia piekła, s. 74); � Tem lakos.
Tartar(us) - anioł władający piekłem (zazwy czaj Uriel lub Tartaruchus); także nazwa piek ła. Tartarus sprawuje kontrolę nad mękami pie kielnymi (� anioł piekła; Duma, który jest "księ ciem piekła" oraz "aniołem śmiertelnej ciszy").
Tarwan - w mandaizmie, jeden z dziesięciu uthri (aniołów), którzy towarzyszą słońcu w je go codziennej wędrówce po nieboskłonie.
Taszriel - anioł strzegący jednej z sal (pała ców) pierwszego nieba (zob. Pirke Hejchalot).
Tata'il - w mitologii arabskiej, anioł stróż przywoływany podczas egzorcyzmów (zob. Hughes, [has3o] "Angels" w: A Dictionary of Islam).
Tatirokos � Tartaruchus
Tatonon - anioł przywoływany w błogosła wieństwie soli (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Tatriel - jedno z wielu imion anioła Meta trona.
Tatrusja - jeden z 70 aniołów amuletów po rodowych.
Tau - wysoki dostojnik niebiański; według Mathersa (The Greater Key of Solomon), wypo wiadając jego imię, "Bóg sprowadził na świat Potop".
Taumiel - "odwrotna" sefira (zła i nieczysto ści), odpowiadająca świętej sefirze Keter ("ko rona"). "Powłoką" Taumiel jest Katariel (zob. Waite, The Holy Kabbalah).
Taur - anioł przywoływany w arabskich za klęciach magicznych (zob. Shah, Occultism).
Tauriel - według zaleceń modlitewników mandajskich, anioł przywoływany przez prze suwanie palcami po filakteriach (hebr. tefilim). Tauriel zwany jest także "aniołem przywołań". W pismach Corneliusa Agńppy, Tauriel jest aniołem władającym zodiakiem.
Tausa - według Drowera (The Mandaeans of Iraq and Iran), Tausa jest mandajskim aniołem, który powodowany pychą dopuścił się bun tu i zgrzeszył przeciwko "Wielkiemu Życiu", później jednak żałował swojego postępku.
Tausael - w tradycjach o Henochu, jeden z upadłych aniołów.
Tautabaot - według Orygenesa (Przeciw Cel susowi, s. 307), jeden z siedmiu ofickich "demo nów-władców", ukazujący się pod postacią niedźwiedzia (wśród tych wrogich człowiekowi duchów wymienieni są także Michał, Rafał, Ga briel i Suriel).
Taus-Melek (Malek Tawus, Melek-I-Taus) w religii Jezydów, anioł przybierający postać pawia. Według Forlonga (Encyclopedia of Reli gions) "Malek-Tawus był kiedyś aniołem lub de miurgiem, który stworzył Ewę z ciała Adama" (� Szatan). Według Jezydów, kurdyjskiej se kty muzułmańskiej, Taus-Melek jest "upadłym aniołem, któremu Bóg wybaczył i powierzył władzę nad światem i wędrówką dusz" (zob. Massignon, The Yezidis of Mount Sindjar; Wall, Devils).
Tawtawel - jedno z `wielu imion anioła Me tatrona.
Tazbun - w Księdze Razjela, anioł sprawujący władzę nad jednym z dwunastu miesięcy. Teba'at - jeden z siedmiu przywódców upad łych aniołów (zob. N. Schmidt, The Apocalypse of Noah and Parable of Enoch).
Tebliel - jeden z siedmiu aniołów sprawują cych władzę nad Ziemią (� aniołowie Ziemi). Techial - w Pirke Hejchalot, wódz aniołów strzegących piątego nieba.
Tefros (Tefras) - w Testamencie Salomona, zły duch, który sprowadza ciemność i podpala pola uprawne; także demon popiołów, sprowadzo ny przez Belzebuba na rozkaz Salomona. Tefros nie może być jednak całkowicie zły, skoro z po mocą (lub za pośrednictwem) Azaela leczy oso by cierpiące z powodu wysokiej gorączki. Moż na go przywołać w imieniu Bultula, Talela i Meltala (zob. Butler, Ritual Magic; Shah, The Secret Lore of Magic; Ginzberg, The Legends of the jews, t. 4, s. 151).
Tegri (Turiel) - w apokryfie Pasterz Hermasa, anioł ustanowiony nad dzikimi zwierzętami (zob. Pisma ojców apostolskich, s. 312).
Tehom - w Szóstej i siódmej księdze Mojieszo wej, jeden z piętnastu aniołów tronowych; także anioł służebny, przywoływany podczas obrzę dów magicznych.
Tehoriel - jeden z licznych aniołów strzegą cych bram Południowego Wiatru (zob. Ozar Mi drashim, t. 2, s. 316).
Tejajel (Isjajel) - w kabale, anioł przepowia dający przyszłość. Jest on jednym z aniołów tro nowych; sprawuje pieczę nad wyprawami mor skimi i transakcjami handlowymi. Reprodukcję pieczęci Tejajela zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 267. Aniołem pokrewnym mu jest Syt.
Tejazel (Jejazel) - anioł chóru potęg. Tejazel sprawuje pieczę nad ludźmi pióra, artystami i bibliotekarzami. Jego aniołem pokrewnym jest Aterchinis. Reprodukcję pieczęci Tejazela zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 281.
Telantes - anioł przywoływany w zaklęciu wosku (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon, s. 117).
Telesis (Aistesis, "wolna wola") - w gnosty cyzmie, jedna z czterech mocy niebiańskich, emanacji Boskiej Woli. Telesis czasem jest utoż samiana z aniołem Raguelem (zob. Mead, Frag ments of a Faith Forgotten). teletarchowie - w kosmologii chaldejskiej, inteligencje lub moce niebiańskie (zob. Chaldean Oracles o f Zoroaster).
Teletiel - anioł rządzący zodiakiem (zob. pisma Corneliusa Agrippy).
Teliel - w okultyzmie, anielski książę miłości przywoływany w zaklęciach magicznych i po magający inwokantowi w zdobyciu upragnio nej kobiety (zob. Waite, The Book of Black Magic and of Pacts).
Temel -� Tamiel
Temeluch � Temlakos
Temfa - geniusz planetarny Saturna przywo ływany w zaklęciach magicznych (zob. Waite, The Secret Doctrine in Israel).
Temlakos (Temeluch, Temeluchus, Abtelmolu chos, Tartaruchus, Temelejakos) - anio3 opie kunczy noworodków i niemowl1t; tak?e anio3 gehenny (piek3a), "bezlitosny anio3 ognia" oraz anio3 m1k piekielnych (zob. Wizja Pawla; Apoka lipsa Piotra; James, The Apocryphal New Testa ment). [W Apokalipsie Piotra Temlakos jest też aniołem stróżem dzieci zabitych w łonach matek (zob. Langkammer, Apokryfy Nowego Testamentu, s. 59) - przyp. tłum.]
Tempast - anioł pierwszej godziny nocy, słu żący pod Gamielem.
Tenaciel - piątkowy anioł trzeciego nieba, przywoływany ze wschodu (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus; Mathers, The Greater Key of Solomon).
Tendak - anioł przywoływany w egzorcy zmach nietoperza (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Teodomaj � Teodońias
Teodonias (Teodomaj, Teodoniel?) - w okul tyzmie, święte imię Boga lub anioła, przywoły wanego w modlitwie magicznej podczas nakła dania szat rytualnych (zob. Waite, The Book of Black Magic and of Pacts).
Teodoniel � Teodonias
Teofil - w powieści Anatola France'a Bunt aniolów, ziemskie imię Mirara, archanioła "ós mego chóru trzeciej hierarchii", który porzucił niebo, "aby pójść za córą człowieczą". Przed upadkiem, Mirar "miał za zadanie nosić łaski dla wiernych"; na ziemi, jako Teofil, jest na uczycielem muzyki.
Teoska - anioł służebny przywoływany pod czas obrzędów magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Tepiseut - anioł części godziny (zob. Ambe lain, La Kabbale Pratique; Doolittle, Sagesse).
Terafniel - anioł modlitwy (zob. Schwab, Vo cabulaire de I'Angelologie).
Teratel (Jeratel) - anioł chóru panowań, "upowszechniający oświatę, cywilizację i wol ność'. Jego aniołem pokrewnym jest Hepe. Re produkcję pieczęci Teratela zob. Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 273.
Teriapel - jedna z inteligencji planety Wenus (zob. Malchus, The Secret Grimoire of Turiel). Terly (Erly, Iriks) - w Grimorium Verum, sympatyczny i usłużny duch, który pomaga in wokantowi w zdobyciu podwiązki ukochanej kobiety (zob. Shah, The Secret Lore of Magic). Tessub -� Rimmon
Tetra - anioł wzywany w modlitwach magicz nych, spełniający wszelkie życzenia inwokanta. W The Secret Grimoire of Turiel Malchusa, Tetra jest wymieniony wśród "potężnych i wspania łych duchów" przywoływanych podczas obrzę dów magicznych.
Tetrasijasz - jedno z wielu imion anioła Me tatrona.
Teumiel - siódma spośród dziesięciu � sefi rot zła i nieczystości.
Tezalel (Ikabel) - anioł sprawujący kontrolę nad wiernością małżeńską. Jego aniołem po krewnym jest Teosolk. Reprodukcję pieczęci Te zalela zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 267.
Tiel - anioł służący w drugim i/lub trzecim niebie. Jest księciem środy, a przywołuje się go z północy. Tiel jest także jedną z inteligencji pla nety Wenus (zob. de Abano, Heptameron; Mal chus, The Secret Grimoire of Turiel), oraz jednym z aniołów strzegących bram Północnego Wiatru.
Tiferet ("piękność") - szósta z dziesięciu świętych � sefirot.
Tif(t)eriel - w kabale, sefira Tiferet ("pięk ność") w świecie berija (zob. Waite, The Holy Kabbalah).
Tigra -� Tagriel
Tijmneik - w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszo wej, anioł pieczęci; także jedno z nomina barbara.
Tikaratin (Tikartin) - pan zastępów wzywa ny podczas obrzędów magicznych; także sekret ne imię Boga (zob. Scholem, Jewish Gnosticism, Merkubah Mysticism, and Talmudic Tradition, s. 53).
Tiksmion - anioł przyzywany w błogosła wieństwie soli.
Tilat (Silat) - duch przywoływany w modli twie mistrza ceremonii podczas Salomonowych obrzędów magicznych (zob. Mathers, The Grea ter Key of Solomon).
Tilejon - anioł przywoływany w błogosławieństwie soli.
Tilli - w okultyzmie, serafin lub cherubin przyzywany w zaklęciach magicznych.
Tilonas - anioł przywoływany w zaklęciu atramentu i kolorów (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Tir - w mitologii staroperskiej, anioł czerwca oraz anioł trzynastego dnia każdego miesiąca (zob. Boyce, Zaratusztrianie, s. 100). Tir jest też władcą planety Merkury; przedstawia się go pod postacią ryby z twarzą knura. Jedno z jego ramion jest czarne, drugie białe. Na głowie nosi koronę. W tradycji muzułmańskiej Tir jest de monem nieszczęśliwych wypadków i jednym z pięciu synów upadłego archanioła Eblisa.
Tiriel - archanioł i inteligencja planety Mer kury. Imię Tiriela wypisywano na pierścieniach magicznych (obok imion Rafała i Sadajela). Zob. Budge, Amulets and Talismans; Barrett, The Ma gus, t. 2.
Tiril - według Voltaire'a, jeden z przywód ców upadłych aniołów.
Tirtael - jeden z aniołów strzegących bram Wschodniego Wiatru (zob. Ozar Midrashim, t. 2, s. 316).
Tiszbasz - jedno z wielu imion anioła Meta trona.
Tiszgasz - jedno z wielu imion anioła Meta trona.
Titmon - jedno z wielu imion anioła Meta trona.
Tmsmael - zły anioł przywoływany w zaklę ciach "separacji męża od żony" (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Tobiel - jedna z form imienia Tubuel (zob. Hugo, Pracownicy morza).
Todatamael - jeden z aniołów strzegących bram Wschodniego Wiatru (zob. Ozar Midra shim, t. 2, s. 316).
Tofiel - w Hejchalot Rabati, jeden z siedmiu aniołów strzegących pierwszego nieba.
Tofnar (Tofrag) - podobnie jak Tofiel, jeden z siedmiu aniołów strzegących pierwszego nie ba; funkcję tę pełni wspólnie z Zewudielem i Kaszrielem (zob. Hejchalot Rabati; według nie których źródeł Tofnar i Tofiel to jeden i ten sam anioł).
Tofrag � Tofnar
Toftartaret (Taptartaret) - według Paracelsu sa, duch planety Merkury, której naczelną in teligencją jest -ł Tiriel (zob. Christian, The Hi story and Practice of Magic, t. 1).
Tomaks - anioł ósmej godziny nocy, służący pod Narkorielem (zob. Waite, The Lemegeton).
Tomimiel - w pismach Corneliusa Agrippy, anioł rządzący zodiakiem.
Topitus - w kabale, anioł przywoływany podczas obrzędów magicznych. Jego aniołem pokrewnym jest Lehahiasz (zob. Ambelain, La Kabbale Pratique; Doolittle, Sagesse).
Torkwaret - wódz anio3ów jesieni (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus, t. 2).
Tot - w hermetyzmie, wódz chóru archanio łów. Tot (Pi-Hermes) zwany jest "eonem eo nów' i utożsamiany z dobrym dajmonem.
Totrawiel - w Hejchalot Rabati, strażnik pie częci i jeden z aniołów strzegących piątego nie ba; funkcję tę pełni wspólnie z aniołem o imie niu Zahafitrii.
Totrisi - jeden z czternastu aniołów ustano wionych przez Boga nad mieczem (zob. M. Ga ster, The Sword of Moses).
Touriel � Turel
towarzyski duch - w Raju utraconym (V, 271), określenie anioła Rafaela (Rafała).
Traktatu - według Corneliusa Agrippy, anioł, którego imieniem nazwano jedną z ksiąg magicz nych.
Transin - w The Greater Key of Solomon Ma thersa, anielskie imię zapisane w niebie po he brajsku, używane do poskramiania demonów.
Trgar - anioł miesiąca (zob. Ksiega Razjela; Trachtenberg, Jewish Magic and Superstition).
Trgiaob - anioł sprawujący pieczę nad dzi kim ptactwem i wszelkimi pełzającymi stwo rzeniami; także jedno z nomina barbara (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Tronus - w Szóstej i siódmej księdze Mojźeszo wej, jeden z piętnastu aniołów tronowych.
trony - w schemacie Pseudo-Dionizego, tro ny są trzecim chórem pierwszej triady hierarchii niebiańskiej. Ich siedzibą jest czwarte niebo. Księciem tego chóru jest, według różnych źró deł, Orifiel, Zabkiel lub Zafkiel (� aniołowie tronu; wieloocy). [O tronach, jako klasie anio łów, mówi św. Paweł w Liście do Kolosan (1, 16). Według Pseudo-Dionizego (O hierarchii nie biańskiej, s. 142), "nazwa [...] tronów oznacza, że [aniołowie ci] są zupełnie wolni od upoka rzających namigtności ziemskich" i "że jedno czą się ze wszystkich sił z Najwyższym z za dziwiającą stałością". Według św. Tomasza z Akwinu, trony są "towarzyszami Boga", a nad innymi chórami aniołów górują "posłuszeń stwem" (zob. Fryszkiewicz, Rzecz o Aniołach..., s. 17). W Apokryfie o sprawiedliwym Henochu tro ny są jednym z chórów anielskich siódme go nieba (zob. Siedem niebios i ziemia, s. 33) przyp. tłum.] O chórze tym wspomina także Testament Lewiego (zob. Testamenty dwunastu pa triarchów). W Raju utraconym (V, 1017) Milton mówi o tronach jako świętych aniołach, gdzie indziej jednak wspomina o "tronach buntow niczych" (VI, 248).
Trotrosi X (Totrisi) - duch, który wyjawił Mojżeszowi Imię Boże.
Trsjel - w mistyce Merkawy, anioł ustano wiony nad rzekami.
Tszndrnis - w Księdze Razjela, anioł władają cy jednym z dwunastu miesięcy; także jedno z nomina barbara.
Tual - w magii obrzędowej, jeden z aniołów dwunastu znaków zodiaku, reprezentujący znak Byka. W mistyce żydowskiej, aniołem zna ku Byka jest Asmodel.
Tubatlu - w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszo wej, jeden z ośmiu aniołów wszechmocy (� Tu latu).
Tubiel - anioł przywoływany w zaklęciach mających sprawić, że małe ptaszki wrócą do swoich właścicieli. Tubiel jest także wodzem aniołów lata (zob. de Abano, Heptameron; Bar rett, The Magus; Schwab, Vocabulaire de 1'Ange lologie).
Tubuas � Tubuel
Tubuel (Tubuas, Tobiel) - jeden z sześciu (lub siedmiu) aniołów, których kult został ofi cjalnie potępiony przez papieża Zachariasza podczas synodu rzymskiego w 745 r. (ten sam los spotkał m.in. Uriela i Raguela). Wszyscy wzywający tych aniołów w modlitwach, lub choćby aprobujący ich kult, zostali obłożeni eks komuniką (zob. Guriewicz, Problemy średnio wiecznej kultury ludowej, s. 110; Heywood, The Hierarchy of the Blessed Angels).
Tufiel - w Pirke Hejchalot, anioł strzegący pierwszego nieba.
Tufriel - anioł strzegący szóstego nieba. Tujel - anioł wspomniany w Księdze Razjela, niesłusznie utożsamiany z Iturielern (zob. West, The Names of Milton's Angels).
Tulatu - w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszo wej, jeden z ośmiu aniołów wszechmocy (� Tu batlu).
Tumael (Tumiel, Tuniel, Tamiel) - w trady cjach o Henochu, jeden z upadłych aniołów.
Tumoriel - anioł jedenastej godziny nocy, służący pod Dardarielem (zob. Waite, The Le megeton).
Turel ("skała Boża"; Turiel, Tamiel) - w etiop skiej Księdze Henocha, jeden z dwustu upadłych aniołów, którzy wraz z Szemhazajem (Semjazą) zstąpili z nieba, aby współżyć z córkami ludz kimi (por. Rdz 6). Reprodukcję pieczęci Turela zob. w: Malchus, The Secret Grimoire of Turiel, s. 39. Jako Turiel, anioł ten jest posłańcem du chów planety Jowisz oraz posłańcem anioła � Sachiela (Setchiela).
Turlos - anioł przywoływany w zaklęciu si towia (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon). Turmiel - jeden z licznych aniołów strzegą cych bram Zachodniego Wiatru (zob. Ozar Mi drashim, t. 2, s. 316).
Tusmas - anioł siódmej godziny dnia, służą cy pod Barginielem �zob. Waite, The Lemegeton, s. 6�.
Tutiel - "tajemnicz�' duch przywoływany podczas obrzędów magicznych (zob. Schwab, Vocabulaire de 1'Angelologie).
Tutrbebial - ostatni z 64 aniołów strzegą cych siedmiu sal (pałaców) nieba (zob. Pirke Hej chalot).
Tutresjel (Stutrajasz - "przenikający Bóg") - w hebrajskiej Księdze Henocha, potężny ksią żę aniołów. W księdze tej czytamy, że "kie dy anioł Hamon spotyka Tutresjela, zdejmuje z głowy koronę chwały i pada przed nim na twarz". Tutresjel czyni to samo, kiedy spotyka Atrugiela, a Atrugiel - gdy spotyka Na'ari rela. Nieco dezorientujący jest fakt, że wszyst kie wymienione imiona są... imionami anioła Metatrona.
Tutrusa'i (Tutrachieł, Tufgar, Curtag) - anioł strzegący pierwszego nieba (zob. Pirke Hej chalot).
Tuwahel - anioł służebny przywoływany podczas obrzędów magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Tychagara - jeden z siedmiu aniołów trono wych, "którzy wykonują rozkazy niebiańskich możnowładców" (zob. Księga Razjela; pisma Corneliusa Agrippy). Wypada zwrócić uwagę, że w większości źródeł aniołowie tronowi (tro ny) zajmują w niebiańskiej hierarchii miejsce wyższe niż możnowładcy: należą do pierwszej triady chórów anielskich, podczas gdy możno władcy (potęgi) do drugiej; a zatem, to anio łowie tronowi powinni wydawać rozkazy moż nowładcom, a nie na odwrót. Tyfon - greckie bóstwo ciemności utożsa miane z hebrajskim księciem ciemności i pół nocy, Sefonem (por. Graves, Patai, Mity hebraj skie, s. 88). W pismach Corneliusa Agrippy, grecki Tyfon jest utożsamiany z aniołem � Samaelem.

U

Ubawiel - anioł zodiaku rządzący znakiem Koziorożca (zob. Trachtenberg, jewish Magic and Superstition).
Ublisi - w okultyzmie, jeden z ośmiu aniołów wszechmocy przywoływanych podczas ob rzędów magicznych.
Ucirmiel (Ucimiel, Ucirnuel) - środowy anioł, zamieszkujący drugie lub trzecie niebo. Wzy wając Ucirmiela, inwokant powinien być zwrócony twarzą na północ (zob. de Abano, Hepta meron; Barrett, The Mctgus, t. 2).
Udrgazija - jeden z 70 aniołów amuletów po rodowych (zob. Ksiega Razjela; Budge, Amulets and Talismans).
Udriel - podobnie jak Udrgazija, jeden z 70 aniołów amuletów porodowych.
Ugiel - według Mojżesza z Burgos, druga z dziesięciu sefirot zła i nieczystości.
Uini - w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszowej, anioł służebny przywoływany podczas obrzędów magicznych.
Umabel - w kabale, anioł sprawujący pieczę nad fizyką i astronomią. Umabel jest także jednym z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhameforasz (zob. Barrett, The Magus, t. 2). Jego aniołem pokrewnym jest Ptiau. Reprodukcję pieczęci Umabela zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 294.
Umahel - w La Kabbale Pratique (s. 88), jeden z dziewięciu archaniołów (Ambelain nie podaje jednak, jaką pełni funkcję).
Umeroz - anioł drugiej godziny nocy, służący pod Farisem (zob. Waite, The Lemegeton).
Umiel - anioł przywoływany w syryjskich zaklęciach magicznych (zob. Księga Opieki).
Umikol - w mistyce żydowskiej, jeden z aniołów pieczęci.
Unael - anioł służący w pierwszym niebie (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa). Imię Unaela znaleziono na orientalnym amulecie (kamea) mającym chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Ur (hebr. aur - ogień, światło) - w mandaizmie, król "niższego świata" (zob. [hasło] "Angels" w: New jewish Encyclopedia).
Urakabaramiel - w etiopskiej Księdze Henocha, jeden z przywódców upadłych aniołów (por. Moore, The Loves of the Angels).
Urfiel - wódz anielskiego chóru malachim lub malakim (zob. Berit Menucha).
Urian (Urjan) - jedna z form imienia Uriel (zob. etiopska Księga Henocha 9,1). W niemieckiej tradycji ludowej, Urian to jedno z imion Szatana.
Uriel ("ogień Boży° lub "światło Boga")- w literaturze pozakanonicznej, jeden z najwyż szych rangą aniołów; według różnych źródeł: serafin, cherubin, regent Słońca, płomień Boży, anioł obecności, władca Tartaru (Hadesu), ar chanioł zbawienia (jak w Czwartej Księdze Ezdrasza) oraz anioł światłości. W etiopskiej Księ dze Henocha anioł "sprawujący władzę nad gro mem i trwogą". W Życiu Adama i Ewy Uriel jest aniołem skruchy. Jak przypuszcza Anscar Vonier (zob. Smith G., The Teaching of the Catholic Church), Uriel "jest duchem, który stał u bram raju utraconego z mieczem ognistym w dłoni". W apokryficznym Życiu Adama i Ewy anioł ten jest jednym z "cherubinów" strzegących bram raju, o których wspomina Księga Rodzaju 3. Imienia Uriela wzywano w starożytnych litaniach. Jak głoszą legendy, Uriel był jednym z aniołów, który pomógł pogrzebać Adama i Abla (zob. Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 97 -98; Hastings, Dictionary of Bible); aniołem, który walczył z Jakubem w Penuel; pogromcą wojsk Sennacheryba (por. 2 Krl 19, 35; 2 Mch 15, 22); aniołem, którego Bóg posłał, aby ostrzegł Noe go przed zbliżającym się Potopem (zob. etiop ska Księga Henocha 10, 1-3; Graves, Patai, Mity hebrajskie, s. 107). [W tradycji żydowskiej Uriel jest także aniołem, który "wysuszył Morze Czerwone, aby Izraelici mogli przez nie przejść, i ukazał się rodzicom Samsona, by im oznajmić, że będą mieli syna, który ocali Izrael przed Filistynami' (zob. Unterman, Encyklopedia trady cji i legend żydowskich, s. 292) - przyp. tłum.] Wypada jednak zaznaczyć, że wszystkie te wy czyny tradycja przypisuje także innym aniołom. Zdaniem Louisa Ginzberga określenie "Książę Światłości" wesseńskiej Regule Zrzeszenia od nosi się do Uriela (zob. Tyloch, Rękopisy z Qum ran nad Morzem Martwym, s. 79, przyp. 39). We dług niektórych źródeł Uriel był aniołem, który wprowadził Ezdrasza w arkana wiedzy niebiańskiej, tłumaczył proroctwa oraz wyprowadził Abrahama z Ur. W tradycji późnego judaizmu "Uriel zajął miejsce Fanuela" jako jeden z czterech aniołów obecności (zob. Charles, The Book of Enoch); był także wymieniany jako anioł września oraz anioł stróż wszystkich urodzonych w tym miesiącu. Według Barretta (The Ma gus), Uriel sprowadził na ziemię alchemię, "boską sztukę', oraz dał ludziom kabałę, "klucz do mistycznej interp-etacji Pisma Świętego" (według innych źródeł, uczynił to Metatron). [Według Talmudu Uriel jest aniołem, za pośrednictwem którego "ludzie dostąpili poznania Boga" (zob. Cohen, Talmud, s. 77). "Imię Uriela wypisywano na amuletach mających pomagać ludziom w zgłębianiu Tory, ponieważ reprezentuje on światłość Bożej nauki" (zob. Unterman, Encyklopedia tradycji i legend żydowskich, s. 292). W Zoharze Uriel jest "chorążym" drugiej chorągwi wojsk niebiańskich oraz jednym z czterech aniołów stojących przy Tro nie Chwały. "Jego miejsce jest z przodu Boga i człowieka" (zob. Opowieści Zoharu, s. 155,157). Wedhzg Ewangelii Bartłomieja, Uriel został stworzony jako piąty anioł, po Satanaelu, Michale, Gabrielu i Rafale (zob. Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, cz. 2, s. 506). Jak utrzymywał John Dee, Uriel był aniołem, który podarował mu "cudowne zwierciadło" (zob. Bugaj, Nauki tajemne w dawnej Polsce, s. 135-136) - przyp. tłum.] Milton (Raj utracony III, 802-804, 853-855) opisał Uriela jako archanioła, "jednego z tych siedmiu, co najbliżej tronu / Bożego stoją' oraz jako "regenta Słońca", którego "w Niebiosach / Najprzenikliwszym [...] nazwano z duchów". W The State of Innocence Dryden przedstawił Uriela zstępującego z nieba na rydwanie ciągnionym przez białe konie. Pomimo sławy, jaką się cieszył, Uriel był jednym z aniołów, których kult został oficjalnie potępiony przez papieża Zachariasza podczas synodu rzymskiego w 745 r. (ten sam los spotkał m.in. Raguela i Tubuela). [W Diable kulawym Lesage'a Uriel jest demonem. W judaizmie natomiast jeszcze dziś spotyka się ślady kultu "świętego Uriela". Współcześni Żydzi przed snem odmawiają modlitwę zawierającą słowa: "Winni� Pana, Boga Izraela, niech Michał stanie po mojej prawi cy, Gabriel po lewicy, Uriel przede mną, Rafael za mną, a ponad głową przebywa obecność Boga" (zob. Cohen, Talmud, s. 75, przyp. 34) przyp. tłum.] Imię Uriela, jak się uważa, po chodzi od imienia proroka Uriasza. W literaturze apokryficznej i okultystycznej Uriel jest utożsamiany z Nurielem, Urjanem, Jeremielem, Razjelem, Wretilem, Surielem, Puruelem, Fanu elem, Jehoelem, Izrafelem, a także z aniołem Jakubem-Izraelem. W pseudoepigraficznej Mo dlitwie józefa Jakub powiada: "Kiedy szedłem z Mezopotamii syryjskiej [sic!], Uriel, anioł Boży, stanął na mojej drodze i rzekł: "Zstąpiłem na ziemię, aby zamieszkać wśród ludzi, i teraz zowią mnie Jakubem"" (zob. Ginzberg, The Le gends of the Jews, t. 5, s. 310). Znaczenie tej opowieści jest niejasne, chyba że przyjmiemy, iż Uriel "wstąpił" w Jakuba w czasie walki z patriarchą w Penuel; takiemu założeniu przeczy jednak relacja zawarta w Księdze Rodzaju. W Midraszu Agada Exodus Uriel jest aniołem, który miał ukarać Mojżesza za zaniedbanie prze pisanego Prawem obowiązku obrzezania jego syna (zob. Unterman, Encyklopedia tradycji i le gend żydowskich, s. 292; według Zoharu aniołem tym był Gabriel; w The Legends of the Jews Ginzberga misja ta została powierzona dwóm aniołom o imionach � Af i � Chema). W Księdze Sybilli Uriel jest jednym z "nieśmiertelnych aniołów wiekuistego Boga", którzy w Dniu Ostatecznym rozbiją mosiężne wrota Hadesu i "wy prowadzą stamtąd żałosne cienie, ba, dusze starodawnych Tytanów i gigantów, oraz wszystkich, których pochłonął potop [...], a następnie zawio dą je przed Tron Boży [...] na sąd". [Por. Apo kalipsa Eliasza, gdzie Uriel jest jednym z dwóch aniołów (drugim jest Gabriel), którzy w dniu Sądu Ostatecznego zaprowadzą do raju "naznaczonych pieczęcią Chrystusa" (zob. Rubinkiewicz, Wprowadzenie do apokryfów Starego Testa mentu, s. 117) - przyp. tłum.] Uriel płynący "po promieniu słońca" i szybujący "gładko nad mrokiem wieczoru" (zob. Milton, Raj utracony IV, 710-711) widnieje na rycinie w The Poetical Works of John Milton (wyd. Hayleya). Jak twierdzą znawcy przedmiotu, Uriel przedstawiony jest także (jako anioł zemsty) na obrazie Prud'hona Sprawiedliwość i Zemsta ścigające Zbrodnię. Spośród współczesnych sądów o Uńelu ciekawa wydaje się opinia Curry'ego (Milton's Ontology, Cosmogony and Physics), który nazwał tego anio ła "pobożnym, ale niezbyt spostrzegawczym fizykiem wyznającym filozofię atomistyczną".
Urim ("iluminacja") - cherubin w Mesjadzie Klopstocka. W Biblii Urim jest określeniem "bożka ogniska domowego", jednak prawie zawsze występuje w wyrażeniu "urim i tummim", które oznacza rodzaj losów pomocnych w odczytywa niu woli Bożej (zob. Wj 28, 30; Kpł 8, 8; Ezd 2, 63; Ne 7, 65). Za pierwowzór urim i tummim uważa się babilońsko-chaldejskie "tabliczki prze znaczenia" (będące w posiadaniu Tiamat, żeńskiego demona zła), które miały moc decydowania o losie człowieka. Aaron [podobnie jak wszy scy arcykapłani przed zburzeniem Pierwszej Świątyni - przyp. tłum.] nosił napierśnik z wy rytymi słowami "urim' i "tummim" (� Aser Kriel). Według Talmudu Joma, urim i tummim to jeden z pięciu świętych przedmiotów znalezionych w Pierwszej Świątyni, których nie używano w okresie Drugiej Swiątyni. Zohar definiu je i rozróżnia dwa pojęcia: "urim oznacza świetliste zwierciadło uczynione z Imienia Bożego, składającego się z 42 liter, za pomocą których został stworzony świat; natomiast tummim to ciemne �wierciadło uczynione z Imienia Boże go składającego się z 22 liter. Połączenie obu [zwierciadeł] zwane jest urim i tummim'. Mil ton w Paradise Regained (III, 14), wspomina o urim i tummim jako "wróżebnych klejnotach / na piersi Aarona'. Słowa te (urim i tummim) widnieją na pieczęci Yale University (zob. Un terman, Encyklopedia tradycji i legend ?ydowskich, s. 292; Driver, Canaanite Myths and Legends, s. 103; Budge, Amulets and Talismans, s. 407; Ginzberg, The Legends o f the Jews, t. 2, s. 329).
Urion -� Orion
Uriron - anioł przywoływany w zaklęciach przeciwko nagłej śmierci (zob. Trachtenberg, Je wish Magic and Superstition, s. 140).
Urizen - w Book of Urizen Williama Blake'a, anio3 Anglii. Jest on jednym z czterech Zoa (Wiecznych) i wcieleniem boga rozumu. ("Uri zen jako pierwszy oddzielił się od pozostałych Wiecznych, naruszając tym samym istniejącą dotąd Unię Czterech Zoa (jego czyn,przywodzi na myśl bunt i upadek Lucyfera). Swiat stworzony przez Urizena to kraina okrutnego prawa, sprawiedliwości bez miłosierdzia, tyranii i represji. [...] Blake przedstawiał zwykle Urizena jako ślepego starego człowieka" (zob. Kozubska, Tomkowski, Mistyczny świat Williama Blake'a, s. 142) - przyp. tłum.]
Urjan - jedna z form imienia � Uriel.
Urpaniel - imię anioła znalezione na orientalnym amulecie (kamea) mającym chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Urzla - w kabale, anioł Wschodu przywoływany podczas obrzędów magicznych; "wspa niały i życzliwy anioł dzielący się z inwokantem tajemną mądrością Stwórcy" (zob. Gollancz, Clavicula Salomonis).
Usera - anioł służący w pierwszym niebie (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Uslael - anioł służący w czwartym niebie (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Ustael - według de Abano (Heptameron) oraz Barretta (The Magus), anioł czwartego nieba, władca Dnia Pańskiego (niedzieli); przywołuje się go z zachodu. Ustael jest także jednym z trzech posłańców Księżyca.
Ustur - w mitologii chaldejskiej, jeden z czte rech wodzów duchów opiekuńczych, przybierających ludzką postać (zob. Lenormant, Chal dean Magic).
Utra (uthra; lm. uthri) - w mitologii mandaj �kiej, anioł życia, jeden z dziesięciu uthri, którzy towarzyszą słońcu w jego codziennej wędrówce po nieboskłonie. Drower w 7'he Mandaeans of Iraq and Iran podaje listę dwudziestu uthri; są to: Ptahil, Zaharil, Adam, Kin, Ram, Rud, Szurbaj, Szarhabil, Szumbar Nu, Nuraita, jahja Juhana, Kinta, Anhar, Ewe, Aba tur, Bahrat, Juszamin, Dnut Hija, Habszaba, Ka na Zidka.
Uwabriel - anioł trzeciej godziny nocy, służący pod Sarkamiszem.
Uwael - anioł poniedziałku, mieszkający w pierwszym niebie i przywoływany z półno cy (zob. Barrett, The Magus).
Uwajasz - jedno z wielu imion anioła Meta trona.
Uwal (Wual, Wowal) - przed upadkiem, anioł chóru potęg. Obecnie, w piekle, Uwal jest wiel kim księciem i wodzem 37 legionów złych du chów, gotowych spełnić każdy jego rozkaz. Przywołany za pomocą odpowiedniego zaklę cia, Uwal potrafi obudzić miłość upragnionej kobiety. Według Waite'a (The Lemegeton), anioł ten "mówi po egipsku, ale niezbyt płynnie. Biegle natomiast włada językiem koptyjskim. Reprodukcje pieczeci Uwala zob. w: Waite, The Book of Black Magic and of Pacts, s. 180.
Uwmiel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący pierwszej z siedmiu sal (pałaców) nieba.
Uwula - anioł służebny wzywany podczas zaćmienia słońca lub księżyca (zob. Sefer ha-He szek).
Uza (Ouza, "siła") - jedna z form imienia � Szemhazaj (Semjaza). Podobnie jak Rahab, Uza jest aniołem opiekuńczym Egiptu (zob. Ze skarbnicy midraszy, s. 97-98; Ginzberg, The Le gends of the Jews, t. 3, s. 17).
Uzbazbiel - w literaturze Hejchalot (Maase Merkawa), anioł strzegący pierwszej z siedmiu sal (pałaców) nieba.
Uzifiel - w literaturze Hejchalot (Maase Mer kawa), anioł strzegący pierwszej z siedmiu sal (pałaców) nieba.
Uzjel ("moc Boża") - jeden z najważniejszych aniołów angelologii rabinackiej; należy do chó ru cherubinów oraz chóru cnót (którego, we dług części źródeł, jest wodzem). W Księdze Razjela, Uzjel jest jednym z siedmiu aniołów sto jących przed tronem Boga oraz jednym z dziewięciu aniołów ustanowionych nad czterema wiatrami. W Raju utraconym (IV, 995-999), Uzjel jest "zastępcą Gabriela", którego archanioł wy syła na zwiady do południowej części raju. Z kolei w kabale i targumach Onkelosa i Jonatana Uzjel jest duchem upadłym, jednym z aniołów, którzy współżyli z córkami ludzkimi i spłodzili z nimi gigantów. Jest także piątą z dziesięciu sefirot zła i nieczystości (zob. Bischoff, Die Ele mente der Kabbalah). W angielskim przekładzie Veritas Jesuitarum Libellus Uzjel został utożsamiony z Urielem (zob. Waite, The Book of Cere monial Magic, s. 110; Butler, Ritual Magic, s. 190).

W

Wachmiel - anioł władający czwartą godziną dnia. Pod rozkazami Wachmiela służy dziesięciu "naczelników" oraz setka piekielnych duchów (zob. Waite, The Lemegeton).
Wadriel - anioł rządzący dziewiątą godziną dnia; podobnie jak Wachmiel, wydaje rozkazy dziesięciu "naczelnikom" i setce duchów piekielnych. "Naczelnikami" dziewiątej godziny dnia są m.in. Astroniel, Damiel i Madriel (zob. Waite, The Lemegeton).
Waforon - anioł wzywany w błogosławieństwie soli, wymieniany w licznych traktatach magicznych.
Wahoel - jeden z 72 aniołów władających dwunastoma znakami zodiaku.
Waij - w mistyce żydowskiej, jeden z aniołów pieczęci (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Walim - anioł służący w pierwszym niebie (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Wall - niegdyś anioł chóru potęg, obecnie wielki książę w piekle. Wezwany, ukazuje się pod postacią wielbłąda. Dowodzi 36 legionami złych duchów (zob. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 190).
Walnum - w okultyzmie, anioł poniedziałku, mieszkający w pierwszym niebie i przywoływany z północy. Walnum jest także jedną z trzech inteligencji planety Saturn.
Wamana - w mitologii wedyjskiej, "karzeł awatar"; piąty z dziesięciu awatarów oraz "władca rozumu" (zob. Słownik mitologii hinduskiej, s.34-35).
Wametel - jeden z 72 aniołów zodiaku (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah).
Wanad Jezad - w mitologii staroperskiej, anioł sprawujący władzę nad siedmioma piekłami (zob. Sale, Preliminary Discourse, w: Koran, s. 67).
Waol - anioł, którego imię znajduje się na pierwszym pentagramie Księżyca (zob. Ma thers, The Greater Key of Solomon).
Warchiel - anioł zodiaku rządzący, według różnych źródeł, znakiem Ryb lub Lwa (zob. Heywood, The Hierarchy o f the Blessed Angels, s. 215).
Wariel - jeden z 70 aniołów amuletów porodowych.
Warkan - według Heywooda (The Hierarchy of the Blessed Angels), anioł sprawujący władzę nad Słońcem (� aniołowie Słońca). Według de Aba no (Heptameron), Warkan jest "królem aniołów powietrza pełniących służbę w Dniu Pańskim'. Waruna - w mitologii wedyjskiej, jedno z siedmiu bóstw porównywanych z judeo chrześcijańskimi aniołami; -� aditjowie.
Wasago - w księgach zaklęć, "dobry duch" wyjawiający "najskrytsze sekrety kobiet" (zob. Christian, The History and Practice of Magic, t. 2, s. 402). W The Lemegeton Waite'a, Wasago jest księciem piekła, gdzie zajmuje się odnajdywa niem zagubionych przedmiotów oraz przepowia daniem przyszłości. Reprodukcję pieczęci Wasago zob. w: Shah, The Secret Lore of Magic, s. 210.
Wasariasz - w kabale, anioł chóru panowań; także jeden z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhameforasz.
Wasjariasz - w kabale, anioł sprawujący pie czę nad wysoko urodzonymi, a także nad wy miarem sprawiedliwości, sędziami i prawnika mi. Reprodukcję pieczęci Wasjariasza zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 271.
Waszjasz - "książę ustanowiony nad wszystkimi aniołami i cesarzami" (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Watale - podobnie jak Waszjasz, "książę ustanowiony nad wszystkimi aniołami i cesarzami". Weata - anioł pieczęci (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Weguaniel - wódz aniołów trzeciej godziny dnia.
Wehiel - anioł, którego imię znajduje się na pierwszym pentagramie Księżyca. Wehofnehu - jedno z wielu imion anioła Metatrona.
Wehuel - w kabale, anioł chóru księstw; tak że jeden z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhameforasz. Reprodukcję pieczęci Wehue la zob. w: Ambelain, La Kabbale Pratique, s. 289.
Wehujasz - w kabale, jeden z ośmiu serafinów wzywanych w modlitwach magicznych. Wehujasz włada pierwszymi promieniami słonecznymi. Reprodukcję jego pieczęci zob. w: Am belain, La Kabbale Pratique, s. 260.
Wejotiel - imię anioła wspomniane w śred niowiecznym rękopisie znalezionym w północ nych Włoszech i zawierającym takie teksty, jak Habdala szel rabi Akiba (Alfabet rabiego Akiby).
Wejszaks - w zaklęciach Mojżeszowych, anioł pieczęci.
Wel - anioł środy, mieszkający w trzecim niebie, przywoływany z południa.
Wel Akujel - anioł Dnia Pańskiego (niedzie li), mieszkający w czwartym niebie i przywoływany z północy.
Welel - środowy anioł, mieszkający w drugim lub trzecim niebie. Pomimo znacznego po dobieństwa nie należy go utożsamiać z Welem, gdyż Welela przywołuje się z północy.
Weloas (Welous) - "przenajczystszy anioł Boga" przywoływany podczas Salomonowych obrzędów magicznych (w zaklęciu miecza). Wzmianki o Weloasie można znaleźć w wielu księgach zaklęć (grimoires).
Wenahel (Wenoel) - środowy anioł, mieszkający w drugim lub trzecim niebie; przywołuje się go z północy.
Wenibet - anioł przyzywany w zaklęciu nie widzialności; anioł służebny Almirasa, władcy niewidzialności (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Werchiel (Zerachiel) - anioł lipca oraz władca znaku Lwa (zob. Camfield, A Theoiogical Di scourse of Angels, s. 67). Werchiel jest także jed nym z wodzów chóru potęg. Budge (Amulets and Talismans) utożsamia Werchiela z Nakielem. Według Papusa (Traite Elementaire de Scien ce Occulte) Werchiel (zwany tu Zerachielem) jest władcą Słońca.
Weruach - jedno z wielu imion anioła Metatrona.
Wetuel - anioł poniedziałku, zamieszkujący pierwsze niebo i przywoływany z południa (zob. de Abano, Heptameron; Barrett, The Magus).
Weuliasz - w La Kabbale Pratique Ambelaina, jeden z dziewięciu aniołów chóru cnót. Weuliasz czuwa nad pomyślnością królestw oraz umacnia władzę monarchów. Aniołem mu po krewnym jest Stochene.
Wewafel - imię anioła zapisane na trzecim pentagramie Księżyca (zob. Mathers, The Grea ter Key of Solomon).
Wewalel - jeden z 72 aniołów zodiaku (zob. Runes, The Wisdom of the Kabbalah). Wewaliasz - jeden z 72 aniołów noszących boskie imię Szemhameforasz (zob. Barrett, The Magus, t. 2).
Wezynna - anioł służebny przywoływany podczas obrzędów kabalistycznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Whdrziolo - w The Sword o f Moses M. Gaste ra, jeden z aniołów ustanowionych przez Boga nad mieczem; także jedno z nomina barbara.
Whnori - anioł zodiaku rządzący znakiem Strzelca; funkcję tę pełni wspólnie z Saritajelem (zob. Levi, Transcendental Magic, s. 413).
Wianuel (Wianiel) - anioł piątego nieba, pełniący służbę we wtorek i przywoływany z południa (zob. Barrett, The Magus, t. 2; Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Wiktor - w legendach irlandzkich, anioł; który ukazał się św. Patrykowi w krzaku ognistym i polecił mu wrócić do Irlandii i kontynuować dzieło nawracania pogan na chrześcijaństwo (por. Czarnowski, Kult bohaterów, s. 66, przyp. 69, 71).
Wionatraba (Wianatraba) - w okultyzmie, anioł czwartego nieba, pełniący służbę w Dzień Pański (niedzielę) i przywoływany ze wschodu. Wionatraba jest także jednym z trzech duchów Słońca (zob. de Abano, Heptameron; Bar rett, The Magus, t. 2).
Wiszna - w Bhagawadgicie, potężny anioł, który wraz z Brahmanem i Mahiszą wyłonił się z pierwotnej materii (zob. The Dabistan, s. 178).
Wisznu - pierwszy --� awatar (wcielenie), którego zadaniem, według Bhagawadgity, była ochrona świata stworzonego przez Brahmana. Jak głosi legenda, Wisznu, przybrawszy postać ryby, odebrał Anant-Wedę (źródło czterech Wed) demonowi Rakszasowi, który ukrył ją w morskich głębinach.
Wngsursz - anioł letniego zrównania dnia z nocą, którego imienia używano jako amuletu przeciwko "złemu oku" (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Superstition, s. 139).
Woel (Woil) - jeden z aniołów zodiaku. Woel reprezentuje lub rządzi znakiem Panny (zob. Waite, The Lemegeton).
Wohal - anioł przywoływany podczas obrzędów magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojieszowa).
Wohumana (Wohu Manah, Wohu Mano "Dobra Myśl") - jeden z zaratustriańskich Amesza Spentów (archaniołów), uosobienie dobrej myśli. Wohumana przyjmuje w raju dusze wiernych i prowadzi przed oblicze Ahura Mazdy (zob. Eliade, Historia wierzeń i idei religijnych, s. 231).
Woizja - anioł dwunastej godziny dnia, służący pod Beratielem (zob. Waite, The Lemegeton). powiada srogą karę, którą Bóg wymierzy swoim sługom, ludziom i aniołom: "Nastąpi w ów dzień to, iż Pan skarze / wojsko niebieskie tam, w górze / i królów ziemskich tu - na dole' (por. Hi 4, 18, gdzie Bóg także nie jest zadowolony ze swoich aniołów: "Wszak On sługom swoim nie ufa: / i w aniołach braki dostrzega"). [O aniołach jako "wojsku niebieskim" mowa także wesseńskiej Księdze Hymnów (III, 35) (zob. Tyloch, Rękopisy z Qumran nad Morzem Mar twym, s. 267) - przyp. tłum.]
Wokabiel (Wakabiel, Wakatiel, Wokatiel) anioł zodiaku rządzący znakiem Ryb; funkcję tę pełni wspólnie z Rasamasą (zob. Prince of Darkness, s. 178).
Wokasjel (Wokatiel) - anioł zodiaku rządzący znakiem Ryb; funkcję tę pełni wspólnie z Rasamasą.
Wraniel - anioł dziesiątej godziny nocy, służący pod Juzguarinem (zob. Waite, The Leme geton).
Wretil (Wrewoel, Prawuil, Radueriel) - w tradycjach o Henochu i Ezdraszu, niebiański pi sarz sprawujący pieczę nad świętymi księgami. W słowiańskiej Księdze Henocha Wretil dyktu je Henochowi "366 ksiąg przez trzydzieści dni i trzydzieści nocy". [W bogomilskiej wersji tego apokryfu, jako Wrewoel, jest on archaniołem, "który będąc z umysłu szybszy od innych aniołów, spisywał wszystkie dzieła Boże" (zob. Siedem niebios i ziemia, s. 34-35) - przyp. tłum.] Zdaniem Charlesa (The Book of Enoch, s. 28) "idea niebiańskiego skryby wywodzi się z mitologii babilońskiej, a pierwowzorem Wretila był prawdopodobnie Nebu". Różne źródła utożsamiają Wretila z Dabrielem, Urielem, Henochem, Raduerielem i Prawuilem, a także kojarzą lub identyfikują z "mężem odzianym w lnianą szatę z kałamarzem pisarskim u boku", o którym mówi Księga Ezechiela (9, 2).
Wulamahi - anioł przywoływany podczas egzorcyzmów nietoperza (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Wwael - anioł poniedziałku, mieszkający w pierwszym niebie. Wwaela przywołuje się z północy.

Z

Za'afiel ("gniew Boży") - święty anioł sprawujący władzę nad huraganami; także anioł zniszczenia karzący grzeszników jeszcze na zie mi. Według Izaaka ha-Kohena Za'afiel jest piątą z dziesięciu sefirot zła i nieczystości. O aniele tym wspomina także hebrajska Księga Henocha.
Zaamael (Za'amiel) - w hebrajskiej Księdze Henocha, anioł sprawujący władzę nad burzami. Według Izaaka ha-Kohena Zaamael jest szóstą z dziesięciu sefirot zła i nieczystości.
Zabdiel - anioł o przydomku Kunia. Zabdiel Kunia to także jedno z czternastu niewysłowionych imion Boga (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Zabesael - anioł pór roku, utożsamiany z � Milkielem (zob. Grant, Gnosticism and Early Chri stianity).
Zabkiel - jeden z wodzów chóru tronów, czasem utożsamianego z chórem erelim (zob. Fludd, Mosaicall Philosophy).
Zacharael (Jahriel - "pamięć Boga") - w mistyce żydowskiej epoki Geonim, jeden z siedmiu archaniołów; także książę chóru panowań i władca drugiego nieba. W kabale Zacharael jest anio łem chóru potęg (podobnie jak planeta Jowisz). W pismach Paracelsusa Zacharael zajmuje miej sce Pi-Zeusa, jednego z egipskich geniuszy planetarnych, jest także aniołem czwartku (zob. Christian, The History and Practice of Magic, t. 1, s. 317).
Zacharel - anioł siódmej godziny nocy, służący pod Mendrionem (zob. Waite, The Leme geton).
Zachariel -� Zacharael
Zachiel (Zadkiel) - władca szóstego nieba (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Supersti tion).
Zachriel - anioł sprawujący władzę nad pamięcią (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Su perstition).
Zada - anioł służebny przyzywany w zaklęciach magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Zadaj - jeden z aniołów siedmiu planet (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Zadakiel (Zadkiel) - duch planety Jowisz (zob. Lenormant, Chaldean Magic, s. 26).
Zades - w okultyzmie, anioł przywoływany podczas egzorcyzmów wosku (zob. Gollancz, Clavicula Salomonis; Mathers, The Greater Key of Solomon).
Zadikiel - anioł wzywany w syryjskich zaklęciach magicznych (zob. Księga Opieki; Budge, Amulets and Talismans).
Zadkiel (Cadkiel, Zidekiel, Zadakiel, Zedekiel - "sprawiedliwość Boga") - w tradycji ra binackiej, anioł dobroczynności, miłosierdzia, pamięci oraz wódz chóru panowań (utożsamia nego z chórem chaszmalim). W Masechet Acilut, gdzie mowa o dziesięciu chórach hierarchii niebiańskiej, Zadkiel jest wraz z Gabrielem wodzem chóru szinanim. Anioł ten jest również jednym z dziewięciu władców nieba oraz jednym z siedmiu archaniołów, którzy stale prze bywają w obecności Boga. W Zoharze Zadkiel jest jednym z dwóch pomocników Michała (drugim jest Zofiel), kiedy ten pełni podczas bitwy funkcję "chorążego" pierwszej chorągwi. [Według innej lekcji pomocnikami Michała są Jofiel i Cidkiel (zob. Opowieści Zoharu, s. 156) - przyp. tłum.] W księdze zaklęć Hóllenzwang des Dr. Faustus, Zadkiel (zwany "aniołem tronowym świętego Jehowy") jest zwierzchnikiem Mefistofelesa (zob. Christian, The History and Practice of Magic, t. 2). Według Trachtenberga (Jewish Magic and Superstition) Zadkiel to jedna z form imienia Sachiel. Camfield (A Theological Discourse of Angels) nazywa Zadkiela "zodia kalnym władcą planety Jowisz" (według róż nych źródeł funkcję tę pełni Zachariel, Abadiel, Zobiachel, Barchiel i inni). Zadkielowi (podobnie jak Michałowi, Tadhielowi i innym) przy pisuje się zasługę powstrzymania ręki Abraha ma, kiedy patriarcha przygotowywał się, aby złożyć Bogu w ofierze życie Izaaka (zob. de Bles, How to Distinguish the Saints in Art, s. 52).
Zadykiel (Zadkiel) - w Chaldean Magic Lenormanta, anioł planety Jowisz.
Zafan (Ksafan) - jeden z upadłych aniołów, obecnie demon drugiej kategorii. W czasie buntu w niebie, Szatan chętnie przyjął Zafana do swojego zastępu ze względu na jego pomysłowość. Anioł ten zaproponował, aby podpalić niebo, lecz zanim zdołał ów pomysł zrealizować, został wraz z innymi buntownikami strącony na dno otchłani. W podziemnym królestwie obowiązkiem Zafana jest podsycanie ognia w piecu piekielnym. Emblematem Zafana jest para miechów (zob. De Plancy, Słownik wiedzy tajemnej, s. 215).
Zafiel - w legendach żydowskich, anioł sprawujący kontrolę nad opadami deszczu (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 1, s. 140).
Zafkiel (Zafchial, Zafiel, Zofiel - "poznanie Boga") - wódz chóru tronów i jeden z dziewięciu aniołów rządzących niebiosami; także je den z siedmiu archaniołów. Zafkiel jest władcą planety Saturn (funkcję tę pełni wspólnie z Jo fielem i Orifiełem). Według Fludda, Zafkiel, ja ko Zofiel, jest wodzem chóru cherubinów (zob. pisma Corneliusa Agrippy; Camfield, A Theo logical Discourse of Angels; Heywood, The Hie rarchy of The Blessed Angels). Wydaje się jednak, że Fludd popełnił błąd, utożsamiając Zafkiela z Zofielem.
Zafniel - w mistyce żydowskiej epoki Geonim, anioł sprawujący władzę nad jednym z miesięcy (zob. Trachtenberg, Jewish Magic and Superstition).
Zafrire - duchy poranne (zob. New Jewish En cyclopedia, s. 516).
Zagiel - w etiopskiej Księdze Henocha, zły archanioł.
Zagin - anioł służebny wspomniany w Szóstej i siódmej księdze Mojżeszowej.
Zagweron - anioł przywoływany w błogosławieństwie soli (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Zagzagel (Zagzagael, Zagnzagiel, Zagnzakiel, Zamzagiel - "chwała Boża"). Według legendy to Zagzagel wyjawił Mojżeszowi niewysłowione imię Boga, a także ukazał się Prawodawcy w gorejącym krzewie (--� Michał). Ponadto Zagzagel jest głównym strażnikiem czwartego nieba (sam jednak mieszka w siódmym niebie, siedzibie Boga). Zagzagel jest też księciem obecności Bożej i nauczycielem aniołów; podobnie jak Metatron, mówi 70 językami (zob. hebrajska Księga Henocha; Ginzberg, The Legends of the Jews). W tym ostatnim dziele Zagzagel został opisany jako "anioł z trąbami chwały". W Midraszu Petirat Mosze Zagzagel jest jednym z trzech aniołów służebnych (dwaj pozo stali to Michał i Gabriel), którzy towarzyszyli Bogu, gdy Święty zstąpił na ziemię, aby zabrać duszę Mojżesza do nieba oraz pogrzebać ciało Prawodawcy (zob. Post-Biblical Hebrew Literatu re, s. 42).
Zahabriel - w Pirke Hejchalot, anioł strzegący pierwszego nieba.
Zahaftirii - w Hejchalot Rabati, książę oblicza (obecności), a także, wraz z Totrawielem, straż nik pieczęci pełniący służbę przy piątej bramie niebios.
Zahariel ("blask") - potężny anioł wzmiankowany w dziełach mistyków żydowskich, m.in. w Apokalipsie Abrahama. Według Leviego (Transcendental Magic) Zahariel jest aniołem wzywanym w zaklęciach mających powstrzymać arcydiabła Molocha.
Zahari'il - w mandaizmie, geniusz narodzin, życzliwy duch światłości, zwany "łaskawą Li lit" (a zatem jest to geniusz żeński).
Zahbuk - zły anioł wzywany w zaklęciach "separacji męża od żony" (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Zahrun - w mandaizmie, malki (anioł), którego Milka d Anhura, Dawca Życia, posłał na ziemię, aby asystował podczas obrzędów chrztu (zob. Drower, The Mandaeans of Iraq and Iran, s. 328). Misję tę Milka powierzył dwóm malki, drugim był � Zuheir.
Zahun - anioł (geniusz) oszczerstw i jeden z geniuszy godziny pierwszej (zob. Levi, Trans cendental Magic; Apoloniusz z Tiany, Nucteme ron).
Zahzahiel (7.agzagel) - anio3 chóru szinanim (zob. Hazaz, The Seraph).
Zaken - jedno z wielu imion anioła Metatrona.
Zakiel - anioł władający burzami; jeden z wysokich dostojników niebiańskich, w których obecności Bóg przemienił Henocha w anioła Metatro na (zob. Ginzberg, The Legends o f the Jews, t. 1, s. 140). Zakiel jest także jednym z aniołów (obok Michała, Gabriela, Sarfiela i innych) wzywanych w syryjskich zaklęciach magicznych, zwłaszcza w zaklęciu "związania języka władcy' (zob. Księga Opieki).
Zakiel Parmar - według Voltaire'a, jeden z przywódców zbuntowanych aniołów.
Zakrat - anioł przywoływany podczas egzorcyzmów nietoperza (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Zakun - potężny anioł, który, wraz z Laha szem, namówił 184 miriady duchów, aby skradły modlitwy umierającego Mojżesza, zanim do trą one do Boga. Za sprzeciwienie się woli Bożej Lahasz otrzymał "po 60 ognistych batów" (zob. Ginzberg, The Legends of the Jews, t. 3, s. 434); legenda milczy o tym, jaką karę Bóg wymierzył Zakunowi (por. Midrasz Petirat Mosze).
Zainon - w okultyzmie, anioł przywoływany w zaklęciu sitowia.
Zakzakiel ("zasługa Boża") - książę aniołów z rozkazu Boga zapisujący zasługi Izraela na Tronie Chwały (por. Talmud Chagiga 15a). W hebrajskiej Księdze Henocha, kiedy potężny anioł Galizur spotyka Zakzakiela, zdejmuje z głowy koronę chwały i pada przed nim na twarz.
Zalbesael (Zehlebsziel, Zelebsel - "serce Bo ga") - anioł sprawujący władzę nad porą deszczową.
Zalburis - według Apoloniusza z Tiany (Nuc temeron), geniusz lecznictwa oraz jeden z geniuszy godziny ósmej.
Załiel - anioł wtorku, mieszkający w piątym niebie i przyzywany z południa.
Zamarchad - imię anioła znalezione na ońentalnym amulecie (kamea) mającym chronić przed złem (zob. Schrire, Hebrew Amulets).
Zamijad - w mitologii perskiej, anioł sprawujący pieczę nad czarnookimi hurysami, tj. nimfami raju (zob. Sale, Preliminary Discourse, w: Koran, s. 72).
Zaniel - anioł zodiaku rządzący znakiem Wagi. Zaniel jest też aniołem poniedziałku, służącym w pierwszym niebie i przywoływanym z zachodu.
Zanzagiel � Zagzagel
Zanzjel - jeden z licznych aniołów strzegących bram Zachodniego Wiatru (zob. Ozar Mi drashim, t. 2, s. 316).
Zaraf - serafin, "trzeci anio3" w The Loves o f the Angels Moore'a.
Zaral - jeden z dwóch cherubinów, których wizerunki umieszczono na przebłagalni Arki Przymierza (drugim był Jael).
Zarazaz (Maskelli) - w Pistis Sofia, imię anioła "przez demony zwanego Maskelli" (zob. Leg ge, Forerunners and Rivals of Christianity, t. 2, s. 75, 148). Zarazaz jest też strażnikiem zasłony w niebiańskim skarbcu.
Zaren - według Apoloniusza z Tiany (Nuc temeron), geniusz zemsty.
Zarobi - w okultyzmie, anioł (geniusz) przepaści. Według Apoloniusza z Tiany (Nuctemeron), jeden z władców godziny trzeciej.
Zaron - w magii Salomonowej, anioł przywoływany w zaklęciu sitowia (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon, s. 115).
Zaroteij - anioł pieczęci (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Zarzakiel (Zagzagel?) - anielski książę "z po lecenia Boga zapisujący na Tronie Chwały zasługi Izraela". Zarzakiel jest czasem porównywany lub utożsamiany z Soferielem (zob. hebrajska Księga Henocha; Miiller, History of Jewish Mysti cism).
Zatael - jeden z dwunastu aniołów zemsty, którzy w dniu Stworzenia zostali stworzeni jako pierwsi aniołowie. Źródła podają tylko sześć imion aniołów tej klasy; oprócz Zataela są to: Satanael, Michał, Gabriel, Uriel, Rafał i Natanael. W tradycji żydowskiej aniołowie zemsty są utożsamiani z dwunastoma aniołami obecności.
Zatriel - anioł przywoływany w syryjskich zaklęciach magicznych (zob. Księga Opieki; Budge, Amulets and Talismans, s. 278).
Zaurwa(n) - w zaratustrianizmie, demon zniedołężnienia (zob. Grundriss der iranischen Philologie, t. 3; Seligmann, The History of Magic).
Zawael (Rasziel) - w hebrajskiej Księdze Henocha, anioł sprawujący władzę nad trąbami po wietrznymi.
Zawar - jeden z piętnastu aniołów tronowych wzywanych podczas kabalistycznych ob rzędów magicznych (zob. Szósta i siódma księga Mojżeszowa).
Zawebe - jeden z dwustu aniołów, którzy wraz z Szemhazajem (Semjazą) zstąpili z nieba na ziemię i współżyli z córkami ludzkimi (w tradycjach o Henochu mowa o dwustu upadłych aniołach, natomiast w Apokalipsie św. Jana czytamy, że zbuntowała się "trzecia część" niebiańskich zastępów). O aniele Zawebe wspomina Mark Van Doren w wierszu The Prophet Enoch.
Zazahiel - jeden z licznych aniołów strzegących trzeciego nieba (zob. Ozar Midrashim, t. 1, s. 116).
Zazaji (Zazaj) - w księgach zaklęć, "wysoki rangą święty anioł Boży" wzywany podczas eg zorcyzmów za pomocą kadzidła (zob. Grimo rium Verum).
Zazean - anioł przywoływany podczas eg zorcyzmów nietoperza (zob. Mathers, The Grea ter Key of Solomon, s. 113).
Zazel - anioł przywoływany podczas Salo monowych obrzędów magicznych, zwłaszcza w zaklęciach miłosnych. W kabale Zazel jest duchem planety Saturn (zob. Grimorium Verum; Barrett, The Magus, t. 2, s. 146). Imię Zazela za pisano obok imienia innego anioła, Asjela, na talizmanie mającym chronić przed nagłą śmiercią (zob. Grillot, A Pictorial Anthology of Witch cra ft, Magic and Alchemy, s. 342).
Zazriel ("siła Boża") - w hebrajskiej Księdze Henocha, anielski książę reprezentujący "boską siłę, moc i potęgę". Kiedy Zazriel spotyka w niebie księcia Geburatiela, "zdejmuje z głowy koronę chwały i pada przed nim na twarz". Ponieważ aniołowie Merkawy podróżują po niebiańskich szlakach konno, chcąc oddać pokłon napotkanemu wyższemu rangą aniołowi, każdorazowo muszą najpierw zsiąść ze swojego wierzchowca.
Zeasar - w doktrynie gnostyckiej sekty naaseńczyków, "jedna z potężnych mocy wyższe go świata, zdolna zawrócić bieg Jordanu" (zob. Doresse, The Secret Books of the Egyptian Gno stics).
Zeba'marom - "zastępy na wysokości", określenie aniołów w Księdze Izajasza (24, 21). [W Biblii Tysiąclecia mowa o "wojsku niebieskim tam, w górze"; w tłumaczeniu Jakuba Wujka, o "wojsku niebieskim na wysokości" przyp. tłum.]
zeba'szamaim - "wojsko niebieskie", określenie aniołów w Księdze Powtórzonego Prawa (17, 3).
Zebuleon - według Apokalipsy Ezdrasza, je den z dziewięciu aniołów, którzy będą rządzić, czy też sądzić świat "u kresu czasów".
Zebuliel - w Zoharze (Exodus 201b), wódz aniołów Zachodu, przebywający w pierwszym niebie i sprawujący swą funkcję wyłącznie między wschodem i zachodem księżyca. Jest on też zwierzchnikiem aniołów stojących na warcie przed dziewięciorgiem drzwi. Według legendy Zebuliel towarzyszy ludzkim modlitwom, kiedy wznoszą się do drugiego nieba.
Zeburial - w Pirke Hejchalot, anioł strzegący jednej z sal (pałaców) siódmego nieba. Zechariel ("Jehowa pamięta") - jeden z siedmiu regentów świata. Według Corneliusa Agrippy, Zechariel jest władcą planety Jowisz. Zechriel - jeden z 70 aniołów amuletów porodowych.
Zedereza (Zedezjasz, Zedesja) - wysoki dostojnik niebiański. Wypowiadając imię Zederezy, "Bóg sprawi, że zaćmi się słońce i księżyc" (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon). Zefaniasz (Zefemiasz, Zefaniel - "Jehowa zakrywa") - w literaturze rabinackiej, wódz anielskiego chóru iszim (zob. Ginzberg, The Legends of the ]ews, t. 6, s. 326); -� Zefaniel.
Zefaniel - w Masechet Acilut, wódz chóru iszim (zob. [has3o] "Angelology" w: New Jewish Encyclopedia); � Zefaniasz.
Zefar - według Apoloniusza z Tiany (Nuctemeron), "geniusz nieodwołalnych decyzji"; tak że jeden z geniuszy godziny dziewiątej.
Zefon ("poszukujący") - cherubin, książę aniołów strzegących raju. W kabale szósta spośród dziesięciu świętych � sefirot. W Raju utraconym (IV, 1004-1117) Gabriel posyła Zefona wraz z Iturielem, aby odszukali Szatana. Aniołowie znajdują "króla strasznego", "gdy ropuchy postać / Przybrawszy, przysiadł tuż przy uchu Ewy". Kiedy Szatan wrócił do "własnej postaci", Zefon i Ituriel zawiedli go przed oblicze Gabriela. Rycina przedstawiająca obu aniołów poszukujących Szatana znajduje się w The Poetical Works of ]ohn Milton (wyd. Hayleya).
Zehanpurju ("ten, który wyzwala") - potężny książę aniołów; naczelny adwokat niebios oraz szafarz Bożego miłosierdzia. Wraz z Michałem waży dusze ludzkie na nieomylnej wadze. Zehanpurju jest także jednym z książąt Merkawy, przewyższając rangą nawet Metatro na (zob. hebrajska Księga Henocha). W Hejchalot Rabati, anioł ten jest strażnikiem siódmej sali (pałacu) siódmego nieba.
Zeir Anpin - w kabale, określenie -� Mikro prozopa.
Zeirna - anioł (geniusz) niedołęstwa oraz je den z geniuszy godziny piątej (zob. Apoloniusz z Tiany, Nuctemeron).
Zekuniel - w traktacie Izaaka ha-Kohena Emanacje lewej strony Zekuniel (zamiennie z Pe lielem) jest drugą z dziesięciu świętych -� se firot.
Zelebsel ("serce Boga") - w tradycjach o Henochu anioł pory deszczowej (zob. Schwab, Vo cabulaire de 1'Angelologie; por. Zalbesael). Zelebsel jest też jednym z trzech aniołów miesięcy; słu żący pod rozkazami Melkejala.
Zerachiel (Werchiel, Suriel, Sarakael) - w etiopskiej Księdze Henocha i Czwartej Księdze Ezdrasza, jeden z siedmiu aniołów, którzy "nieustannie czuwają", co pozwala traktować Zerachiela jako jednego z � grigori. Według Papusa (Traite Elementaire de Science Occulte) Zerachiel jest wodzem aniołów Słońca. Jako Werchiel (z którym czasem jest utożsamiany), jest aniołem lipca, a także aniołem zodiaku i władcą znaku Lwa.
Zerachijasz - jedno z wielu imion anioła Me tatrona.
Zerachjahu - jedno z wielu imion anioła Me tatrona.
Zeruch (Zeru.el, Zeroel, Cerwiel - "rami� Boże") - anioł "ustanowiony nad siłą". W Księdze starożytności biblijnych Pseudo-Filona, Zeruch jest aniołem, który podtrzymywał uniesione ra miona wojownika o imieniu Cerez (Kenaz), pod czas gdy jego armie toczyły bitwę z Amorytami (� Natanael).
Zetar - jeden z aniołów zamętu, pełniący funkcję "obserwatora wyst�pku° (zob. Ginz berg, The Legends of the Jews, t. 4).
Zewanion - w kabale, anioł przyzywany w zaklęciu sitowia.
Zewtijahu - jedno z wielu imion anioła Me tatrona.
Zewudiel - w Hejchalot Rabati, jeden z siedmiu aniołów strzegących pierwszego nieba.
Zewul ("zamieszkiwanie", "świątynia") anioł rządzący szóstym niebem; funkcję tę pełni wspólnie z Szabatem (Zewul sprawuje władzę w nocy, Szabat - w dzień). Zewul to także nazwa trzeciego nieba (zob. Wizje Ezechiela) lub czwartego nieba (zob. hebrajska Księga Henocha; Talmud Chagiga 12b; Cohen, Talmud, s. 58).
Zhsmael - zły anioł wzywany w zaklęciach "separacji męża od żony' (zob. M. Gaster, The Sword of Moses).
Zideon - podobnie jak Zewanion, anioł przy zywany w zaklęciu sitowia.
Zi'jel - w hebrajskiej Księdze Henocha, anioł "ustanowiony nad zgiełkiem'.
Zikekiel - anielski doradca Abrahama (� Zadkiel).
Zikiel - w hebrajskiej Księdze Henocha, wódz aniołów komet i błyskawic (podobnie jak Achibel). W średniowiecznej literaturze żydowskiej, Zikiel jest aniołem sprawującym kontrolę nad meteorami (zob. [hasło] "Angels" w: The Inter preter's Dictionary of the Bible).
Zimimar (Zimar) - "dumny władca Północy" (zob. Spence, An Encyclopaedia of Occultism, s. 119).
Ziw Hii - w mandaizmie, jeden z czterech malki (aniołów) Gwiazdy Polarnej.
Zizuf - anioł (geniusz) tajemnic oraz jeden z geniuszy godziny ósmej.
Zjanor - anioł przywoływany w zaklęciu atramentu i kolorów.
Zkzoromtiel - w The Sword of Moses M. Gastera, wódz aniołów gniewu; także jedno z no mina barbara.
Zlar - w Clavicula Salomonis Gollancza, jeden z "wspaniałych i życzliwych aniołów", który, wezwany, wyjawia inwokantowi tajemnice Stworzenia.
Zobiaehel - w The Golden Legend Longfello wa, anio3 planety Jowisz. W kabale aniołem Jowisza jest Zachariel. Ponieważ w żadnym in nym źródle nie udało się znaleźć tego imienia, mamy tu do czynienia, jak się wydaje, z hapax legomenon.
Zofas - anioł (geniusz) pentagramów oraz je den z geniuszy godziny jedenastej (zob. Apoloniusz z Tiany, Nuctemeron).
Zofiel ("szpieg Boży"; Zafiel, Jofiel) - wódz chóru cherubinów i władca planety Saturn; zdaniem Ambelaina (La Kabbale Pratique), Zofiel jest też wodzem chóru tronów. Według legendy był on anielskim doradcą Noego. W Zoharze Zofiel jest jednym z dwóch pomocników Michała (drugim jest Zadkiel), kiedy ten pełni podczas bitwy funkcję "chorążego" pierwszej chorągwi. [Według innej lekcji pomocnikami Michała są Jofiel i Cadkiel (zob. Opowieści Zoharu, s. 156) - przyp. tłum.] W okultyzmie Zofiel jest aniołem przywoływanym podczas Salomonowych obrzędów magicznych, w modlitwie mistrza ceremonii. Milton (Raj utracony VI, 668) nazwał go "najśmiglejszym wśród cherubinów skrzydłem". W Mesjadzie Klopstocka Zofiel jest "heroldem piekieł". Anioł ten jest również tytuło wym bohaterem poematu Marii del Occidente (Marii Gowen Brooks). W utworze tym Zofiel jest upadłym (ale nie złym) aniołem, który za chował "resztki dawnej cnoty i piękności, a tak że tęskną nadzieję na powrót do jedności z Bogiem". Podobizna Zofiela znajduje się w The I'oetical Works of John Milton (wyd. Hayleya).
Zogenetles - w gnostycyzmie, moc anielska lub eon (zob. Doresse, The Secret Books of the Egyptian Gnostics, s. 85).
Zohar ("blask") - w okultyzmie, anioł przywoływany w zaklęciu sitowia (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Zoharariel JHWH - w literaturze Hejchalot, imię jednego z najwyższych (lub najwyższego) rangą anioła, a także tajemne imię Boga. We dług Scholema (Jewish Gnosticism, Merkabah My sticism, and Talmudic Tradition, s. 59-60), Zoharariel jest "jedną z głównych postaci wizji Mer kawy".
Zoigmiel - anioł dziewiątej godziny dnia, służący pod Wadrielem (zob. Waite, The Leme geton).
Zomen - w okultyzmie, anioł przywoływany podczas egzorcyzmów wosku (zob. Gollancz, Clavicula Salomonis).
Zoniel - jeden z trzech anielskich posłańców planety Saturn (zob. Malehus, The Secret Gri moire of Turiel).
zonoei - w mitologii chaldejskiej zonoei to bóstwa planetarne, zwane też inteligencjami. Troje zonoei tworzy chór istot niebiańskich od powiedzialnych za kierowanie ruchem ciał niebieskich (zob. Aude, Chaldean Oracles of Zoro aster).
Zoroel - w Testameneie Salomona, anioł potrafiący wyprowadzić w pole Kumtaela, jednego z 36 demonów ehorób (zob. też: Shah, The Secret Lore of Magic).
Zorokotera lub Zorokotora -> Melchizedek
Zortek - jeden z aniołów strzegących pierwszego nieba (zob. Pirke Hejchalot).
Zotiel ("maleństwo Boże" - Zutiel, Zutel) - w tradycjach o Henochu, cherubin, czasem utożsamiany ze strażnikiem raju, Johielem. He noch spotkał Zotiela podczas wyprawy "za Morze Erytrejskie".
Zouriel - anioł, którego imię wypisywano na żydowskich amuletach magicznych obok imion Gabriela, Michała i innych wysokich rangą aniołów.
Zsneil - zły anioł wspomniany w The Sword o f Moses M. Gastera. Zarazem anioł przyzywany w zaklęciach mających uleczyć osoby cierpiące z powodu stanów zapalnych, obrzęków i innych schorzeń.
Zuflas - w magii rytualnej, anioł (geniusz) la sów; także jeden z geniuszy godziny jedenastej (zob. Apoloniusz z Tiany, Nuctemeron).
Zuhair - w mandaizmie, jeden z dziesięciu uthri (aniołów) towarzyszących słońcu w jego codziennej wędrówce po nieboskłonie.
Zuheir - w mandaizmie, malki (anioł), którego Milka d Anhura, Dawca Życia, posłał na ziemię, aby asystował podczas obrzędów chrztu (zob. Drower, The Mandaeans of Iraq and Iran, s. 328). Misję tę Milka powierzył dwóm malki, drugim był � Zahrun.
Zumech - "przenajświętszy anioł Boży" przywoływany podczas obrzędów magicznych (zob. Mathers, The Greater Key of Solomon).
Zumiel - jeden z 70 aniołów amuletów po rodowych (zob. Księga Razjela).
Zuriel ("moją skałą jest Bóg') - książę chóru księstw i anioł zodiaku rządzący znakiem Wagi (zob. Camfield, A Theological Discourse of An gels); także jeden z 70 aniołów amuletów porodowych oraz lekarz głupoty ludzkiej. Zuriel jest czasem utożsamiany z Urielem; wówczas jest też aniołem września.