Ostropest plamisty (Silybum marianum (L.) Gaertner) – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny astrowatych. Pochodzi z obszaru śródziemnomorskiego, rośnie dziko w Europie, Ameryce Północnej, Australii oraz Azji Mniejszej. W Polsce roślina uprawna, czasami zdziczała (ergazjofigofit).

Ostropest
Pokrój
Roślina jednoroczna, swoim wyglądem bardzo podobna do ostów.
Łodyga
Gruba, prosta, wzniesiona, górą rozgałęziająca się. Osiąga wysokość do 2 m.
Liście
Szerokoeliptyczne lub odwrotnie jajowate, bezogonkowe, obejmujące swoją nasadą łodygę, zatokowo klapowane, białoplamiste. Brzegi mają silnie kolczaste.
Kwiaty
Zebrane w kwiatostany – duże koszyczki (4-5 cm długości) wyrastające na szczycie łodyg. Koszyczki okryte sągrubymi, skórzastymi i odgiętymi kolcami. Kwiaty o purpurowej barwie, zapylane przez owady. Kwitnie od lipca do sierpnia.
Owoc
Niełupka z puchem kielichowym ponad dwukrotnie dłuższym od owocu.
Biotop, wymagania
U nas zdziczałe formy spotyka się w ogrodach, nieużytkach, ugorach oraz w zbiorowiskach ruderalnych i synantropijnych.
Zastosowanie
Roślina uprawna : uprawiany dla potrzeb przemysłu farmakologicznego (roślina zielarska) oraz jako roślina ozdobna.
Roślina lecznicza :
Surowiec zielarski : owoce, zawierające do 2-3% sylimaryny, która jest silnym przeciwutleniaczem. Wytwarza się z nich lek Sylimarol (w postaci pastylek). Można też samodzielnie sporządzać z nich odwar lub nalewkę. Lek ten ma zastosowanie zarówno profilaktycznie (np. podaje się go ludziom pracującym w oparach substancji chemicznych i napromieniowaniu), jak i lecznicze – przy marskości wątroby, stłuszczeniu wątroby, nieżytach dróg żółciowych, kamicy żółciowej, po żółtaczce, w trakcie leczenia nowotworów. Jest nieszkodliwy nawet dla kobiet ciężarnych i karmiących.
Działanie : przeciwzapalne, stymulujące regenerację i wytwarzanie nowych komórek wątroby, a przede wszystkim odtruwające. Chroni wątrobę przed licznymi truciznami, m. in takimi, jak: alkohol, dwusiarczek węgla, pestycydy, a nawet truciznami muchomora sromotnikowego.
Interakcje : Hamuje aktywność CYP i innych enzymów. Prowadzi to do osłabienia działania takich leków jaki metronidazol (o 50%) i indinowir (nieznacznie).
Zbiór i suszenie : zrywa się owoce po przekwitnięciu i suszy.
Sztuka kulinarna : z dolnych liści rośliny można przyrządzać zdrowe sałatki. Łacińską nazwę Silybum nadał tej roślinie grecki lekarz Dioscorides w 100 r p. n. e. Lecznicze działanie tej rośliny już w I wieku naszej ery znał Pliniusz Starszy.

OSTROPEST W ŚWIETLE BADAŃ

Owoce zawierają 2-4 % mieszaniny flawonolignanów, zwanych sylimaryną. W jej skład wchodzą sylibina, sylidiamina i sylikrystyna o podobnej budowie i własnościach fizykochemicznych oraz izosylimaryna, 2,3-dehydrosylimaryna, 2,3-dehydrosylikrystyna i tzw. Sylibinomery, czyli oligomeryczne pochodne sylimaryny. Ponadto występuje toksyfolina, alkohol dehydrokoniferylowy, kwercetyna, tyramina, histamina, śluz, kwasy organiczne, witaminy C i K, fitosterole, zwłaszcza ß-sitosterol, garbniki, białka, cukry (około 21 %) i tłuszcz z dużą ilością kwasu linolowego, a także minerały: miedź, selen, cynk.

W Ostropeście plamistym substancje czynne to mieszanina przeciwutleniaczy - flawonolignanów. Liczne badania potwierdzają, że ten jedyny swoim rodzaju kompleks przeciwutleniaczy chroni zdrowe komórki wątroby przed zniszczeniem, jak również przyczynia się do regeneracji komórek uszkodzonych. Flawonolignany osłaniają zewnętrzne receptory komórek wątroby uniemożliwiając toksynom przenikanie przez lipidowe błony komórkowe do ich wnętrza. Neutralizuje także działanie substancji, którym udało się dostać w głąb komórek. Ponadto substancje te mają wyjątkową zdolność do stymulowania syntezy białek w komórkach wątroby poprzez zwiększenie aktywności DNA i RNA. Właśnie dzięki temu możliwa jest regeneracja uszkodzonych komórek.
Mają też możliwość mobilizowania innych przeciwutleniaczy w komórkach wątroby do obrony przed atakiem toksyn. Na przykład, jednym z najpotężniejszych przeciwutleniaczy występujących w organizmie i podstawową substancją odtruwającą w wątrobie jest glutation. Flawonolignany podwyższają poziom glutationu o 35 %. W komórkach uszkodzonej wątroby Ostropest plamisty zwiększa aktywność także innego silnego przeciwutleniacza - dysmutazy nadtlenkowej. Co ciekawe, właśnie ten antyoksydant wydaje się szczególnie nastawiony na wyszukiwanie szkodliwych substancji utleniających, które powstają w wątrobie pod wpływem alkoholu.

Przeprowadzono badania właściwości leczniczych Ostropestu dowiodły, że działa skutecznie przy różnych dolegliwościach wątroby. W podobnych badaniach, których wyniki opublikowano na łamach niemieckiego czasopisma medycznego, Ostropest plamisty podawano grupie 21 osób z uszkodzeniami wątroby wywołanymi nadużywaniem alkoholu. Stan pacjentów poprawił się po dwóch
miesiącach, co potwierdziły próby wątrobowe. Pacjenci byli znacznie silniejsi, mieli lepszy apetyt i rzadziej odczuwali mdłości. Oczywiście Ostropest plamisty działa skuteczniej u tych osób, które zaprzestaną picia alkoholu. Nie można liczyć na zbawienne działanie zioła, jeśli nadal pije się alkohol, pogłębiając uszkodzenie wątroby. Jeżeli przyjmujemy leki farmaceutyczne Ostropest plamisty może w pewnym stopniu zneutralizować ich szkodliwy wpływ na nasząwątrobę.

Stosowanie Ostropestu ma solidne podstawy naukowe. Liczne dowody świadczą o tym, że wyciąg z tej rośliny chroni wątrobę i leczy jej uszkodzenia, regenerując komórki i duże fragmenty tkanki wątrobowej. Większość badań przeprowadzono w Niemczech, gdzie Ostropest jest oficjalnie uznany za lek pomocniczy w leczeniu marskości wątroby i stanów przewlekłego zapalenia tego organu. Jest on wart uwagi jako środek, który pomoże uniknąć katastrofy mogącej spotkać Twoją wątrobę w wyniku zagrożeń związanych ze specyfiką współczesnego życia. Zioło to daje nadzieję na uzdrowienie, nawet wtedy, kiedy sytuacja jest już groźna.

W jednym z przeprowadzonych badań wzięło udział 116 osób z uszkodzeniami wątroby spowodowanymi nadużywaniem alkoholu. Pacjentom podawano codziennie 420 mg Ostropestu plamistego. Lecznicze efekty działania zioła pojawiły się w ciągu dwóch tygodni od rozpoczęcia kuracji - dowiodły tego korzystne zmiany w poziomie enzymów wątrobowych, który jest wyznacznikiem poziomu zatrucia komórek wątroby. Badani zauważyli poprawę swego stanu zdrowia już po siedmiu dniach.

Badacze konkludują, iż Ostropest pomaga przywrócić normalne funkcjonowanie wątroby i złagodzić przebieg choroby.

Wskazania do stosowania Ostropestu:
Zaburzenia czynności wątroby na skutek złej diety oraz na tle cukrzycowym marskość wątroby, zwyrodnienie tłuszczowe wątroby.
Zapobiega przewlekłemu zapaleniu wątroby lub ostremu żółtemu zanikowi wątroby wirusowe zapalenie wątroby typu C, (wspomagająco), zapalenie dróg żółciowych i woreczka żółciowego, jak również przy endometriozie, która jest jedną z głównych przyczyn bezpłodności u kobiet stany rekonwalescencji po toksyczno - metabolicznych uszkodzeniach wątroby spowodowanych czynnikami toksycznymi takimi jak: długotrwałe kuracje antybiotykowe, nadużywanie alkoholu, chemioterapia, zatrucia grzybami do ochrony wątroby u osób z chorobą alkoholową i u przechodzących leczenie odwykowe kamica żółciowa (profilaktycznie i leczniczo).
Chroni miąższ wątroby i nerek przed niszczącym działaniem trucizn zmniejsza uszkodzenia wątroby u osób podczas chemioterapii oraz wspomaga rekonwalescencję, przyśpieszając usuwanie substancji toksycznych odkładających się w organizmie, bóle głowy typu migrenowego, obniżone ciśnienie krwi oraz skłonności do choroby morskiej i lokomocyjnej powstrzymanie krwawień: z nosa, jelita grubego, żylaków odbytu, niektórych krwawieniach macicznych oraz przy przedłużonym miesiączkowaniu niedokwaśność soku żołądkowego, brak łaknienia, wzdęcia i odbijanie łagodzi stany zapalne i hamuje zmiany skórne związane z łuszczycą

Przeciwwskazania: brak
Działania niepożądane: w zalecanych dawkach leczniczych Ostropest nie wykazuje działania szkodliwego nawet przy długotrwałym stosowaniu.