Wskaźniki oceny obrotowości (sprawności)

Często nazywany są także wskaźnikami sprawności lub aktywności gospodarczej.

Służą głównie do oceny sprawności procesów gospodarczych i wykorzystania zasobów materialnych w przedsiębiorstwie. Ta grupa wskaźników ujmuje wielkości strumieniowe (licznik relacji), wyrażające przychód ze sprzedaży lub koszty własne do wielkości zasobów.

Wzór na obliczanie wskaźnika obrotu aktywami (P_A)

Ap – przeciętny stan aktywów

Ps – przychód ze sprzedaży

Wskaźnik (P_A) wyraża zdolność aktywów do generowania przychodów. Im poziom wskaźnika jest wyższy tym wyższa wydajność przychodowa aktywów przedsiębiorstwa.

Taką ocenę można także prowadzić w przekroju podstawowych grup aktywów.

Wskaźnik obrotowości środków trwałych (P_ot)

At – przeciętny stan aktywów trwałych

Wskaźnik obrotowości aktywów obrotowych (P_ob)

Ao – aktywa obrotowe

Obliczanie szczególnie pierwszego wskaźnika (P_ot) ma istotne znaczenie poznawcze wtedy, gdy udział aktywów trwałych w całym majątku przedsiębiorstwa jest duży. Oba te wskaźniki informują o uzyskanych przychodach ze sprzedaży przez te dwie grupy majątkowe. Szczególnie istotna jest ocena zmian (dynamiki) tych wskaźników w porównaniu do okresu ubiegłego lub planu.

W obszarze analizy sprawności wykorzystania środków obrotowych istotne znaczenie ma pochodny, mówiący o rotacji tych środków, wskaźnik rotacji aktywów obrotowych w dniach (O_bd)

Obliczamy go według wzoru:

360d – liczba dni badanego okresu (roku)

Powyższy wskaźnik wyraża długość trwania przeciętnego cyklu obrotu (aktywów obrotowych) w dniach. Im krótszy jest cykl obrotu tym mniejsze zamrożenie kapitału w składnikach majątku obrotowego.

To oznacza, że ponosimy niższe koszty finansowania aktywów obrotowych w przedsiębiorstwie.

Wskaźnik obrotowości zapasów (rotacji zapasów) (Oz)

lub

Kop – koszty działalności operacyjnej

Zps – przeciętny stan zapasów ( )

Wskaźnik rotacji zapasów w dniach (Ord)

lub

Oba powyższe wskaźniki mówią o obrotowości składnika aktywów, tj. zapasów.

Z uwagi na wagę tego składnika w strukturze aktywów obrotowych poddaje się go oddzielnej ocenie. Im rotacja zapasów będzie szybsza (więcej obrotów w ciągu badanego okresu, np. roku) tym mniejsze koszty finansowania obrotu.

Te wskaźniki oceniają sprawność zarządzania zapasami w przedsiębiorstwie.

Podobnie jak przy zapasach również kolejny składnik aktywów obrotowych należności możemy poddać ocenie obrotowości. Także i tu do analizy używamy dwóch wskaźników.

Wskaźnik obrotowości należności (On) (rotacja należności)

Wskaźnik obrotu należności w dniach (Ond) (cykl należności)

Im osiągamy więcej obrotów w badanym okresie (roku) liczonych w razach (liczba niemianowana) tym krócej oczekujemy na spływ należności. A to z kolei oznacza, że uzyskane środki możemy szybciej zaangażować w działalność. Z drugiej strony, gdy korzystamy z kredytu na należności to przy skróceniu czasookresu oczekiwania na ich spływ, zmniejszamy zaangażowanie kapitałowe i koszt z tym związany. Zatem warto sprawnie zarządzać należnościami.

Modele dyskryminacyjne

Modele szybkiej oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa

Analiza wskaźnikowa przedsiębiorstwa jest złożonym zadaniem analitycznym. Przede wszystkim jest zabiegiem pracochłonnym. W wielu sytuacjach praktycznych istnieje konieczność wykonania szybkiej oceny finansowej przedsiębiorstwa. Dotyczy to przede wszystkim finansowych decyzji inwestycyjnych. Spekulujący na giełdzie inwestorzy zazwyczaj mają niewiele czasu na podjęcie decyzji w zakresie sprzedaży i zakupu papierów wartościowych. Wyniki szybkiej oceny finansowej mają także zastosowanie do wstępnych ocen przez wspólników, kontrahentów przedsiębiorstwa czy instytucji finansowych. Dlatego też podjęto próby sformułowania takich modeli.

W 1968 roku Edward Altman opracował syntetyczny wskaźnik oceny kondycji finansowej pod postacią równania Z. Jako próbę statystyczną zbadał 33 przedsiębiorstwa, które zbankrutowały i 33 przedsiębiorstwa o dobrej kondycji finansowej.

Wstępnie do badań przyjął 22 wskaźniki. Jednak już w trakcie badań stopniowo eliminował te, które nie były charakterystyczne dla oceny kondycji i ostatecznie zostawił tylko 5. W związku z tym, ostatecznie formuła równania „Z” przyjęła postać:

X₁ –

X₂ –

X₃ –

X₄ –

X₅ –

Graficzna wielkość rozdzielająca grupę przedsiębiorstw będących w dobrej kondycji finansowej od tych będących blisko upadłości równa się 2,675.

Kryteria interpretacji wskaźnika „Z”:

Wartość wskaźnika „Z”	Możliwość upadku
Z ≤ 1,23	bardzo wysokie
1,23 – 2,90	nieokreślone
Z ≥ 2,90	znikome

Model Altmana może stanowić podstawę do szybkiego oszacowania kondycji finansowej przedsiębiorstwa, jak również można go wykorzystywać w analizie porównawczej spółek giełdowych. Wskaźnik „Z” posiada 90% prawdopodobieństwa właściwej prognozy w ciągu najbliższego roku i 80% w okresie najbliższych dwóch lat.

Artur Hołda z Akademii Ekonomicznej w Krakowie przekształcił model Altmana stosownie do polskich warunków. W odróżnieniu od modelu Altmana, w modelu tym występuje wartość stała.

Model Hołdy:

X₁ –

X₂ –

X₃ –

X₄ –

X₅ –

Kryteria interpretacji wskaźnika „Z”:

Wartość wskaźnika Z	Możliwość upadku
Z ≤ -0,3	bardzo wysokie
-0,3 – 0,1	nieokreślone
Z ≥ 0,1	znikome

Kolejnym modelem przydatnym w szybkiej ocenie kondycji finansowej przedsiębiorstwa jest model opracowany przez Gordona L.V. Springate'a.

Model Springate'a zbudowany jest z czterech wskaźników:

X₁ –

X₂ –

X₃ –

X₄ –

Model ten zakłada, że przedsiębiorstwo posiada ocenę negatywną wtedy, gdy wskaźnik „Z” wykazuje wartość niższą od 0,862.

Specjaliści zagadnienia ciągle opracowują nowe modele do szybkiej oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa.

Przykład

Obliczanie wskaźnika „Z” według modelu Altmana.

W tym celu posłużymy się równaniem „Z”. Wykorzystamy dane ze sprawozdań finansowych spółki „X” w latach 2003-2005.

Wyniki obliczeń:

Wskaźniki i ich wagi	Rok 2003	Rok 2005
0,717
0,847
3,3
0,42
0,999
RAZEM	2,306	2,518

Na podstawie dokonanych obliczeń można stwierdzić, że ogólny wskaźnik „Z” mieści się w badanym okresie w granicach, gdzie szanse trwania są trudne do określenia, choć zbliża się do granicy znikomego ryzyka. Oznacza to, że spółka ma duże szanse trwania na rynku w ciągu najbliższych 2 lat. Wcześniej wyliczone wskaźniki potwierdzają taką diagnozę.