ŚRODKOWO-POMORSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE

OCHRONY ŚRODOWISKA

Rocznik Ochrona Środowiska

Tom 13.

Rok 2011

ISSN 1506-218X

1245-1260

77

Produkcja metanu wskaźnikiem oceny

biodegradowalności substratów w procesie

fermentacji metanowej

Sylwia Myszograj

Uniwersytet Zielonogórski

1. Wprowadzenie

Fermentacja jest beztlenowym biologicznym procesem rozkładu

(mineralizacji) złożonych wysokocząsteczkowych substancji organicz-
nych. Technologia ta jest stosowana do stabilizacji osadów ściekowych
i biofrakcji odpadów organicznych. Substraty poddawane fermentacji
metanowej charakteryzują się różnymi właściwościami. Ogólnie można
je podzielić na dwie zasadnicze grupy: substraty z dużą zawartością za-
wiesin organicznych oraz substraty zawierające głównie rozpuszczone
i koloidalne związki organiczne (tabela 1) [2]. Głównymi produktami
procesu jest przefermentowana biomasa oraz biogaz.

Pomimo znacznego wykorzystania technologii fermentacji

w praktyce, projektowanie, działanie i kontrola procesów beztlenowych
zwykle opiera sie na wskazówkach empirycznych. Wraz z rozwojem
metodologii tworzenia modeli procesów, sytuacja ta zaczęła sie gwał-
townie zmieniać, a modele matematyczne znalazły swoje wykorzystanie

1246

Sylwia Myszograj

jako cenne narzędzia w kontroli i optymalizacji procesów beztlenowych.
Drogi przemian i procentowy udział związków organicznych w kolej-
nych fazach fermentacji metanowej opracowane na podstawie Anaerobic
Digestion Model No. 1 przedstawiono na rys. 1 [1].

Rys.1. Procesy jednostkowe fermentacji metanowej ujęte w modelu ADM1 [1]
Fig.1. Conversion processes in anaerobic digestion used in the ADM1 [1]
LCFA długołańcuchowe kwasy tłuszczowe (long chain fatty acids), LCFA zdy-
cocjowane kwasy tłuszczowe (LCFA base equivalent), HVa kwas walerianowy
(valeric acid), Va

waleriany (valerate), HBu kwas masłowy (maślany),

HPr kwas propionowy (propionic acid), Pr

propioniany (propionate), HAc kwas

octowy (acetic acid), Ac

octany (acetate)

CO

2

CH

4

H

2

O

H

2

b

iogaz

gaz

ciecz

Pro

ce

sy

b

io

ch

em

icz

n

e

Procesy fizyczno-chemiczne

Osady ściekowe 100%

Białka 30% Węglowodany 30% Tłuszcze 30% związki inertne 10%

aminokwasy 30% monocukry 31%

NH

4

+

<>NH

3

HAc, HPr, HBu, HVs

Ac

-

, Pr

-

, Bu

-

, Va

-

, NH

4

+

, LCFA

-

H

2

26%

mikroorganizmy

HAc 64%

gaz

H

2

O

obumieranie/

wzrost

CH

4

90%

CO

2

HCO

3

-

LCFA 29%

20%

9%

9%

13
%

6%

12%

2%

20%

12%

16%

Produkcja metanu wskaźnikiem oceny biodegradowalności…

1247

W ADM1 założono, że pierwszym etapem procesów beztleno-

wych jest dezintegracja, która w dużym stopniu nie jest procesem biolo-
gicznym i dotyczy upłynniania substratów takich jak m.in. obumarłe mi-
kroorganizmy, osad wstępny, aktywny osad nadmierny do cząsteczko-
wych cukrów, białek i tłuszczy oraz frakcji nierozkładalnych (inertnych).

Tabela 1. Charakterystyka substratów przekształcanych w procesie fermentacji
metanowej [2]
Table 1. Characteristics of the components of substrates treated in anaerobic
digestion process [2]

Rodzaj sub-

stratu

Zawierający duże ilości

zawiesiny organicznej

Zawierający głównie

rozpuszczone i koloidalne

związki organiczne

Przykład

Osady ściekowe, odpady organiczne

Ścieki bytowo-

gospodarcze, miejskie

i przemysłowe

Cel/skutek

fermentacji

Przemiana niebezpiecznego pod wzglę-

dem sanitarnym silnie uwodnionego

substratu o dużej zawartości substancji

organicznej w substrat o małej lepkości,

ziemisty, niezagniwający przy jednocze-

snym pozyskaniu biogazu

Przemiana koloidalnych

i rozpuszczonych sub-

stancji w biomasę i bio-

gaz

Faza limitu-

jąca szyb-

kość procesu

Hydroliza polimerów organicznych

występujących w zawiesinie

Metanogeneza

Korzyści

z procesu

Uzyskanie bezpiecznego sanitarnie produktu o dużej zawartości

związków biogennych, wytwarzanie biogazu mogącego służyć jako

odnawialne źródło energii, mniejsze zapotrzebowanie na energię

i substancje biogenne w porównaniu z procesami rozkładu tlenowe-

go, może być stosowany na skalę przemysłową i przy gospodar-

stwach domowych

Wady

procesu

Duża wrażliwość na: zmiany temperatury, odczynu, przeciążenie

bioreaktora, obecność ksenobiotyków, obecność tlenu

Enzymatyczna hydroliza obejmuje dalszy rozkład tych polimerów

odpowiednio do monocukrów, aminokwasów i długo łańcuchowych
kwasów tłuszczowych, które są transportowane przez ściany komórkowe
bakterii. Proces ten prowadzony jest przez bakterie hydrolizujące, które
poprzez enzymy zewnątrz komórkowe działają na nierozpuszczalne
związki organiczne. Proces ten z zasady jest bardzo powolny, co może

1248

Sylwia Myszograj

spowodować, że fermentacja metanowa może być limitowana w ukła-
dach, do których doprowadzona jest duża ilość zawiesin organicznych.

Obydwie fazy rozkładu, dezintegracja i hydroliza traktowane są

jako reakcje pierwszego rzędu.

Stała hydrolizy dla równania pierwszego rzędu (k) dla podstawo-

wych związków wynosi [3, 4]:



węglowodany

k = 0,5 – 2 (d

-1

),



tłuszcze

k = 0,1 – 0,7 (d

-1

),



białka

k = 0,25 – 0,8 (d

-1

).

Najczęściej przy wyznaczaniu stałych kinetycznych bioodpady

mogą być charakteryzowane jako substrat złożony z węglowodanów,
tłuszczy i białek. Z drugiej strony należy uwzględnić m.in. udział po-
szczególnych związków, stopień rozdrobnienia i rozmiar cząstek. Dlate-
go też wyznaczenie współczynników kinetycznych jest trudne [3, 4].

Przykładowe wartości stałej hydrolizy dla osadów ściekowych

oraz dla wybranych odpadów przedstawiono w tabeli 2 [3, 4, 8].

Tabela 2. Stała hydrolizy dla osadów ściekowych oraz dla wybranych odpadów
[3, 4 ,8]
Table 2. First order specific hydrolysis rate constant for sewage sludge and
chosen wastes [3, 4, 8]

substrat

k

h

(d

-1

)

T (°C)

Autor

Odpady

Odpadki kuchenne

0,34

35

Liebetrau

Bioodpady

0,12

35

Liebetrau

Komunalne odpady stałe

0,10

15

Bolzonella

Odpady spożywcze

0,55

37

Vavilin

Osady ściekowe

Osad wstępny

0,4÷1,2

35

O' Rourke

Osad wstępny

0,99

35

Ristow

Osad wtórny

0,17÷0,6

35

Ghosh

Osad mieszany

0,25

35

Siegrist

Produkcja metanu wskaźnikiem oceny biodegradowalności…

1249

W kolejnej fazie (acidogenezie) w wyniku działalności bakterii

kwasotwórczych produkty hydrolizy są rozkładane do niskocząsteczko-
wych związków organicznych, głównie lotnych kwasów tłuszczowych
(mrówkowego, octowego, propionowego, masłowego walerianowego,
kapronowego) oraz alkoholi (etanolu, metanolu, butanolu), aldehydów
i produktów gazowych (dwutlenku węgla i wodoru). Bakterie dominują-
ce w tej fazie są zarówno bezwzględnymi jak i też względnymi beztle-
nowcami. Już na tym etapie powstają związki posiadające charakter me-
tanogenny np. kwas mrówkowy, kwas octowy, metanol, dwutlenek wę-
gla

i wodór. Mogą być one wykorzystywane przez bakterie metanowe

i przetwarzane do końcowego produktu fermentacji, tj. metanu. Kwasy
organiczne, m.in. propionowy, masłowy i walerianowy są przekształcane
w fazie octanogennej w kwas octowy (octanogeneza) i wodór. Metan
ostatecznie produkowany jest z rozkładu kwasu octowego (octanogenna
metanogeneza = 64%) i redukcji dwutlenku węgla przez wodór cząstecz-
kowy (wodorowa metanogeneza = 26%).

2. Metodyka badań

Celem badań było porównanie stopnia biodegradacji biofrakcji

odpadów komunalnych i osadów nadmiernych w warunkach mezofilowej
fermentacji metanowej oraz wyznaczenie wartości stałej szybkości fazy
hydrolizy k

h

dla tych substratów.

2.1. Zakres badań

Zakres badań obejmował przeprowadzenie procesu mezofilowej

(36ºC) fermentacji metanowej dla dwóch substratów: osadów nadmier-
nych i biofrakcji odpadów komunalnych. W sześciu bioreaktorach sta-
nowiska do fermentacji umieszczono biofrakcję odpadów, a w pozosta-
łych sześciu osad nadmierny. Ilość substratów przyjęto tak, aby obciąże-
nie bioreaktorów (o obj.1 dm

3

) masą organiczną było porównywalne,

wynosiło ono 25,32 g smo dla odpadów i 28,46 g smo dla osadów nad-
miernych. Substraty zaszczepiono osadem przefermentowanym z oczy-
szczalni w Gubinie (700 cm

3

). W reaktorach z odpadami objętość próbek

uzupełniono wodą do 1 dm

3

. W każdym dniu procesu mierzono ilość

biogazu. W biogazie oznaczano zawartość metanu, ditlenku węgla, amo-
niaku i siarkowodoru analizatorem gazu firmy Geox 2000.

1250

Sylwia Myszograj

2.2. Charakterystyka substratów do badań

Odpady komunalne zostały pobrane z osiedla wielorodzinnego

o nowej zabudowie. Do oceny składu morfologicznego i chemicznego
odpadów przyjęto frakcję 0-80 mm, po wstępnym wyselekcjonowaniu
szkła, tworzyw sztucznych, tekstyliów, metali i odpadów niebezpiecz-
nych. W próbce reprezentatywnej 61% stanowiły odpadki kuchenne
(20÷80 mm), 26% frakcja 0-20 mm, 12% papier i patyczki drobne 1%.
Skład chemiczny odpadów wykorzystanych w badaniach zestawiono
w tabeli 3.

Tabela 3. Skład odpadów wykorzystanych w badaniach
Table 3. The composition of wastes used during the experiments

Parametr

Wartość

wilgotność

59,8% s.m.

azot ogólny (TKN)

1,4% s.m.

fosfor ogólny

7,1% s.m.

ogólny węgiel organiczny (OWO)

25,4% s.m.

straty prażenia (substancje org.)

62,0% s.m.

białka

8,75% s.m.

Stosunek C:N

18,1

Osad nadmierny został pobrany w mechaniczno-biologicznej

oczyszczalni pracującej w oparciu o technologię niskoobciążonego osadu
czynnego w układzie cyrkulacyjnym, z biologiczną defosfatacją, symul-
taniczną denitryfikacją i nitryfikacją oraz chemicznym strącaniem pozo-
stałego fosforu.

Wybrane oznaczenia składu fizyczno-chemicznego osadu nad-

miernego wykorzystanego w badaniach przedstawiono w tabeli 4.

Produkcja metanu wskaźnikiem oceny biodegradowalności…

1251

Tabela 4. Skład osadu nadmiernego wykorzystanego w badaniach
Table 4. The composition of sewage sludge used during the experiments

Parametr

Mieszanina

Ciecz

osadowa

Frakcja

stała

pH

-

7,87

-

LKT, mg/dm

3

-

164

-

węgiel ogólny.WO, mg C/dm

3

10749

298

10451

węgiel nieorganiczny WN, mg C/dm

3

713

226

487

ogólny węgiel organiczny OWO, mg C/dm

3

10036

72

6771

ChZT, mg/dm

3

43560

49

43511

sucha pozostałość, g/dm

3

52,77

1,11

51,66

Straty prażenia

g/dm

3

36,40

0,29

36,11

%

69,0

26,0

69,9

2.3. Stanowisko badawcze

Schemat stanowiska badawczego przedstawiono na rys. 2. Bada-

nia procesu fermentacji metanowej przeprowadzono w dwunastu reakto-
rach o objętości czynnej 1,0 dm

3

. Reaktory umieszczono w wannie ze

stali nierdzewnej wypełnionej wodą. Równomierny rozkład temperatury
w wannie zapewniały dwa mieszadła. Wyprodukowany biogaz zbierano
w szklanych rurach o objętości 2200 cm

3

wypełnionych roztworem HCl

zabarwionym oranżem metylowym.

Rys. 2. Schemat stanowiska badawczego
Fig. 2. Scheme of the digester

1252

Sylwia Myszograj

3. Wyniki badań

Dobową produkcję biogazu uzyskaną w badaniach (wartości prze-

liczono na warunki normalne) przedstawiono na rys. 3, a produkcję bio-
gazu i metanu w 1, 3, 5, 9, 15, 20 dobie procesu w przeliczeniu na kg
suchej masy oraz suchej masy organicznej substratu zestawiono w tabe-
lach 5 i 6.

Rys. 3. Dobowa produkcja biogazu
Fig. 3. Daily biogas production

Dobowa produkcja biogazu z osadu nadmiernego malała wraz

z czasem prowadzenia procesu. W pierwszych trzech dobach procesu uzy-
skano około 50% całkowitej ilości biogazu. W pierwszej dobie rozkładu
produkcja biogazu wynosiła 66,5 dm

3

/g s.m.o., natomiast w piątej dobie

była trzykrotnie większa (193,1 dm

3

/g s.m.o.). W kolejnych dobach trwania

procesu przyrost produkowanego biogazu zmniejszał się. W 20 dobie proce-
su potencjał biogazowy osadów nadmiernych wynosił 302,5 dm

3

/g s.m.o.

Udział procentowy metanu w biogazie był najniższy na początku procesu
(51,3%) i wzrastał w czasie trwania fermentacji do 72,0% (po zakończeniu
procesu) (tabela 5).

Proces fermentacji biofrakcji odpadów komunalnych przebiegał

z większą nierównomiernością produkcji biogazu w porównaniu z fer-
mentacją osadów nadmiernych. Maksymalną dobową produkcję biogazu
(739 ml) odnotowano w czwartej dobie procesu. Zbliżone ilości stwier-

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

czas, [d]

p

ro

d

u

k

c

ja

b

io

g

a

z

u

,[

m

l]

biofrakcja odpadów komunalnych

osady nadmierne

Produkcja metanu wskaźnikiem oceny biodegradowalności…

1253

dzono również w drugiej i trzeciej dobie fermentacji. W piątej dobie uzy-
skano 47,7% całkowitej ilości biogazu wyprodukowanego podczas dwu-
dziestodobowej fermentacji. W pierwszej dobie uzyskano biogaz w ilości
28,6 dm

3

/g s.m.o., w trzeciej dobie produkcja była 3,5 razy większa

(101,3 dm

3

/g s.m.o.), natomiast w piątej dobie produkcja biogazu była

6,1 razy większa (175,4 dm

3

/g s.m.o.). W kolejnych dobach testu ilość

produkowanego biogazu malała. W 20 dobie procesu potencjał biogazo-
wy biofrakcji odpadów komunalnych wynosił 367,6 dm

3

/g s.m.o. Udział

procentowy metanu w biogazie na początku procesu wynosił 40,7%
i wzrastał w czasie trwania fermentacji do 62,8% (tabela 6).

Tabela 5. Potencjał biogazowy osadów nadmiernych i udział metanu w biogazie
Table 5. Biogas potential for tested sludge and participation of methane in the
biogas

Doba

procesu

Produkcja biogazu

Produkcja metanu

Udział metanu

dm

3

/g s.m. dm

3

/g s.m.o. dm

3

/g s.m. dm

3

/g s.m.o.

%

1

45,9

66,5

23,6

31,1

51,3

3

103,3

149,8

65,5

95,0

63,4

5

133,2

193,1

85,0

123,2

65,5

9

160,6

232,9

112,6

163,2

70,1

15

198,0

287,0

138,4

200,6

69,9

20

208,7

302,5

150,2

217,8

72,0

Tabela 6. Potencjał biogazowy odpadów komunalnych i udział metanu w biogazie
Table 6. Biogas potential for tested wastes and participation of methane in the
biogas

Doba

procesu

Produkcja biogazu

Produkcja metanu

Udział metanu

dm

3

/g s.m. dm

3

/g s.m.o. dm

3

/g s.m. dm

3

/g s.m.o.

%

1

17,7

28,6

7,2

11,7

40,7

3

62,8

101,3

29,4

47,4

46,8

5

108,8

175,4

56,2

90,6

51,6

9

149,1

240,6

75,9

122,5

50,9

15

217,4

350,7

131,3

211,7

60,4

20

227,9

367,6

143,2

231,0

62,8

1254

Sylwia Myszograj

4. Dyskusja wyników badań

Biodegradacja jest rozważana zazwyczaj jako rozkład substratów

organicznych do prostych związków nieorganicznych, jednak zawsze
należy rozpatrywać możliwość powstania przejściowych substancji orga-
nicznych. Zróżnicowanie mechanizmów biochemicznego rozkładu
związków organicznych, a także różnorodność warunków abiotycznych
mających wpływ na biodegradację obrazuje szerokie spektrum ustano-
wionych norm. Najczęściej w testach biodegradacji stosuje się specyficz-
ne wskaźniki ubytku substratu, przez pomiar ChZT, OWO, zmniejszenia
masy organicznej lub ilość wytworzonego CO

2

/CH

4

.

Opracowano wiele metod badań podatności na rozkład biologicz-

ny, wśród których wyróżnia się testy statyczne, gdzie substancję testową
dodaje się jednorazowo, oraz testy semistatyczne i ciągłe z dozowaniem
substancji w sposób ciągły.

Kryteria dalszego podziału testów to „łatwa rozkładalność” i „po-

tencjalna rozkładalność”. Do badania „łatwej rozkładalności” stosuje się
zazwyczaj testy statyczne, które wykonuje się w warunkach optymalnych
przez niezaadaptowane mikroorganizmy z oczyszczalni ścieków. W przy-
padku gdy testowana substancja nie jest „łatwo rozkładalna” zdolność do
biodegradacji badana jest w efekcie wielokrotnego dozowania testowanej
substancji z dodatkową adaptacją mikroorganizmów. Warunki testów sta-
tycznych częściowo odbiegają od warunków panujących w oczyszczal-
niach ścieków. Często konieczne jest wykonanie testów symulacyjnych,
gdy zdolność do rozkładu została udowodniona w testach statycznych,
a sprawdzić trzeba kinetykę rozkładu w warunkach rzeczywistych.

Bez względu na metodę testowania stopień rozkładu substratu zależy

od zawartości biodegradowalnego węgla organicznego, a efektywność pro-
cesu fermentacji może być mierzona m.in. udziałem metanu w biogazie.

Stopień przekształcenia węgla organicznego zawartego w sub-

stracie w metan (W

CH4

) wyznaczyć można z zależności [6]:

%

100

OWO

(ml/mmol)

25,4

(mg/mmol)

12

CH

W

4

4

CH







(1)

gdzie:
CH

4

– wyprodukowany metan (ml),

OWO – ogólny węgiel organiczny zawarty w substracie w próbce (mg).

Produkcja metanu wskaźnikiem oceny biodegradowalności…

1255

Obliczony na podstawie wzoru (1) stopień przekształcenia węgla

organicznego w metan dla osadu nadmiernego i biofrakcji odpadów ko-
munalnych stosowanych w badaniach zestawiono w tabeli 7.

Tabela 7. Stopień przekształcenia węgla organicznego zawartego w substracie
w metan,%
Table 7. The stage of organic carbon in the substrate transformation to methane,%

Stopień przekształcenia węgla

organicznego zawartego

w substracie w metan, W

CH4

%

Doba procesu

1

3

5

9

15

20

Osady nadmierne

4,03

11,21

14,93

19,26

23,68 25,70

Biofrakcja odpadów

komunalnych

1,05

4,25

8,12

10,98

18,97 20,70

Do 9 doby procesu stopień przekształcenia węgla organicznego

zawartego w osadach nadmiernych był kilkakrotnie większy (od 2 do 4
razy) niż w próbkach odpadów. Wraz z upływem czasu fermentacji pa-
rametr W

CH4

wzrastał i po 20 dobie procesu wynosił 25,7% dla osadów

nadmiernych i 20,7% dla biofrakcji odpadów komunalnych.

Stopień beztlenowej biodegradacji substratów może być również

oszacowany na podstawie sumarycznej produkcji metanu oraz wartości
ChZT substratów zgodnie z równaniem [5, 7, 8]:

%

100

ChZT

85

,

2

M

CH

BD

org

4







(2)

gdzie:
BD – stopień biodegradacji (%),
CH

4

– wyprodukowany metan (dm

3

),

M

org

– masa organiczna zawarta w substracie w próbce (g s.m.o.),

ChZT – ChZT substratu (g ChZT/g s.m.o.).

Stopień biodegradacji obliczony w oparciu o ChZT substratów

oraz ilość wyprodukowanego metanu zestawiono w tabeli 8.

Stopień beztlenowej biodegradacji substratów wyznaczony

w oparciu o ChZT substratów i produkcję metanu po 20 dobie fermentacji był
wyższy dla osadów nadmiernych (41,12%), niż dla biofrakcji odpadów komu-
nalnych (38,51%).

1256

Sylwia Myszograj

Tabela 8. Stopień biodegradacji wyznaczony w oparciu o ChZT substratów
i produkcję metanu
Table 8. The stage of biodegradation appointed on the ground of COD in the
substrate and methane production

Stopień biodegradacji,%

Doba procesu

1

3

5

9

15

20

Osady nadmierne

6,04 16,80 22,38 28,87 35,48 41,12

Biofrakcja odpadów komunalnych 2,08 8,44 16,12 21,81 37,68 38,51

Sumaryczne krzywe produkcji metanu mogą być podstawą wy-

znaczenia szybkości biodegradacji substratów, która jest opisana równa-
niem reakcji I- rzędu [3, 5, 6]:

)

e

(1

CH

CH

t

h

k

(max)

4

(t)

4











(3)

gdzie:
CH

4(t)

– sumaryczna produkcja metanu po czasie t (dm

3

/kg s.m.o.),

CH

4(max)

– maksymalna sumaryczna produkcja metanu (dm

3

/ kg s.m.o.),

k

h

– stała szybkości hydrolizy substratu (d

-1

),

t – czas procesu (d).

Wartości stałych szybkości hydrolizy zostały wyznaczone metodą

estymacji nieliniowej i zestawione w tabeli 9.

Tabela 9. Stała szybkości hydrolizy osadów nadmiernych i biofrakcji odpadów
komunalnych
Table 9. First order specific hydrolysis rate constant for sewage sludge and
biofraction of wastes

Stała szybkości hydrolizy k

h

, d

-1

Doba procesu

3

5

9

15

20

Osady nadmierne

0,203

±0,0055

0,195

±0,0046

0,182

±0,0047

0,178

±0,0034

0,179

±0,0032

Biofrakcja odpadów

komunalnych

0,077

±0,0035

0,091

±0,0052

0,105

±0,0049

0,127

±0,0084

0,137

±0,0083

Produkcja metanu wskaźnikiem oceny biodegradowalności…

1257

5. Wnioski

Przeprowadzone badania laboratoryjne oraz interpretacja uzyska-

nych wyników pozwoliły na sformułowanie następujących wniosków:
1. Efektywność produkcji biogazu (metanu) z osadów nadmiernych

oraz biofrakcji odpadów komunalnych zależy od składu fizyczno-
chemicznego tych substratów, a w szczególności od zawartości węgla
organicznego.

2. Potencjał biogazowy dla badanych osadów nadmiernych wynosił ok.

302,5 dm

3

/kg s.m.o. oraz ok. 367,6 dm

3

/kg s.m.o. dla biofrakcji od-

padów komunalnych. Udział procentowy metanu w biogazie był
wyższy o ok. 10% dla osadów nadmiernych w porównaniu do odpa-
dów komunalnych. Uzyskane ilości biogazu i udział metanu w bioga-
zie są zgodne z danymi eksploatacyjnymi w skali technicznej.

3. Dobowa produkcja biogazu (metanu) z osadów nadmiernych malała

z czasem trwania procesu. Produkcja biogazu (metanu) z biofrakcji
odpadów komunalnych przebiegała nierównomiernie z największą
intensywnością w 4 i 10 dobie procesu.

4. Współczynnik beztlenowej biodegradacji substratów (BD) wyzna-

czony na podstawie maksymalnej produkcji metanu oraz wartości
ChZT substratów wynosił 41,1% s.m. dla osadów nadmiernych
i 38,5% s.m. dla odpadów komunalnych.

5. Wartości stałej szybkości hydrolizy dla osadów nadmiernych wynosi-

ły od 0,203 d

-1

w trzeciej dobie procesu do 0,179 d

-1

w dwudziestej

dobie fermentacji. Są to wartości typowe dla osadów nadmiernych.
Zmniejszenie wartości parametru k w czasie fermentacji metanowej
świadczy o stopniowym zmniejszaniu się dostępności substratów dla
mikroorganizmów.

6. Wyznaczone wartości stałej szybkości hydrolizy dla biofrakcji odpa-

dów komunalnych w zakresie od 0,077 d

-1

do 0,137 d

-1

są charaktery-

styczne dla bioodpadów. Wzrost wartości stałej k wraz z czasem
trwania procesu wynika ze stopniowego upłynniania i hydrolizy stałej
frakcji odpadów.

7. Na uzyskany stopień biodegradacji, mierzony różnymi parametrami,

istotny wpływ obok charakterystyki fizyczno-chemicznej substratów
ma ich stopień rozdrobnienia. Wielkość cząstek stałych decyduje
o szybkości hydrolizy frakcji organicznej i dostępności związków or-
ganicznych dla mikroorganizmów.

1258

Sylwia Myszograj

Literatura

1. ADM1 (Anaerobic Digestion Model No1), Scientific and Technical Report

No 13, IWA 2001.

2. Janosz-Rajczyk M.: Wybrane procesy jednostkowe w inżynierii środowi-

ska. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa, 2004.

3. Vavilin V.A., Fernandez B., Palatsi J., Flotats X.: Hydrolysis kinetics in

anaerobic degradation of particulate organic material: An overview. Waste
Management, Vol. 28, 939÷951, 2008.

4. Vavilin

V.A.,

Lokshina

L.YA.,

Rytov

S.V.,

Kotsyurbenko

O.R.,Nozhevnikova A.N., Parshina S.N.: A description of hydrolysis ki-
neticsin anaerobic degradation of particulate organic matter. Bioresource
Technology, Vol. 56, 229÷237, 1996.

5. Mata-Alvarez J.: Biomethanization of the organic fraction of municipal

solid wastes. IWA Publishing, Barcelona, 2002.

6. Sanchez E., Borja R., Weiland P., Travieso L., MartõÂn A.: Effect of

temperature and pH on the kinetics of methane production, organic nitrogen
and phosphorus removal in the batch anaerobic digestion process of cattle
manure., Bioprocess Engineering 22 Springer-Verlag, 247÷252, 2000.

7. Veeken A., Hamelers B.: Effect of temperature on hydrolysis rates of se-

lected biowaste components., Bioresource Technology 69, 249-254, 1999.

8. Jokela J.P.Y., Vavilin V.A., Rintala J.A.: Hydrolysis rates, methane pro-

duction and nitrogen solubilisation of grey waste components during an-
aerobic degradation., Bioresource Technology 96, 501÷508, 2005.

Biochemical Methane Potential

as Indicator of Biodegradability of Organic Matter

in Anaerobic Digestion Process

Abstract

Anaerobic digestion is used for stabilization of sewage sludge and bio-

fraction of organic wastes. In spite of general applying of fermentation technol-
ogy in the practice, projecting, working and the control of anaerobic processes
usually is based on empirical indicators. The biodegradability of the organic
matter is often estimated by the biochemical methane potential, the participation
of methane in biogas and reduction of the organic mass.

Produkcja metanu wskaźnikiem oceny biodegradowalności…

1259

In this paper the biodegradability ratio of sewage sludge and biofraction

of municipal wastes on anaerobic digestion were compared, on the basis of the
biochemical methane potential (BMP).

The efficiency of the production of bio-

gas (methane) from sewage sludge and biofraction of municipal wastes depends
on the chemical composition of these substrates, particularly on the content of
organic carbon.

Digestion of sewage sludge after 20 days resulted in BMP of

302.5 dm

3

/g VSS added. The participation of methane in the biogas was the

lowest on beginning of process (51.3%) and increased while duration of fermen-
tation to 72.0%. The production of biogas from the biofraction of municipal
wastes in the end of the process was 367.6 dm

3

/g VSS. The participation of

methane in the biogas on the beginning of the process was 51.3% and increased
with duration of fermentation to 62.8%. The coefficient of the anaerobic bio-
degradation of substrates (BD) determined on the basis of the maximum pro-
duction of methane and COD value of substrates received 41.1% VSS for sew-
age sludge and 38.5%VSS for municipal wastes.

The values of hydrolysis rate k

h

for these substrates were also deter-

mined. First order specific hydrolysis rate constant for sewage sludge decreased
from 0.203 d

-1

in third day of process to 0.179 d

-1

in twentieth day of the diges-

tion. This are typical values for the sewage sludge. Decrease of the parameter k
value during anaerobic digestion proves graded reduction of accessibility of
substrates for microorganisms. First order specific hydrolysis rate constant for
waste in range from 0.077 d

-1

to 0.137 d

-1

is characteristic for biowaste. The

growth of the parameter k value with the time of the process duration results
from graded solubilisation and hydrolysis of the solid fraction of wastes.

Fractional size of substrates has a significant influence on obtained

stage of the biodegradation, beside the chemical characteristic. The size of solid
particles decides about the speed of the hydrolysis of organic fraction and the
accessibility of organic compounds for microorganisms.