Najlepszy, najwypaśniejszy, najskładniejszy, naj naj naj skrypt na kampanię letnią, przedmiot: “Czy neuroekonomia zrewolucjonizuje psychiatrię?'

Prowadzący: Xiążę Neuropsychologii Łukasz Okruszek → Poskładała do kupy: Agata Grsk

I i II prawo Gossena

I prawo Gossena: W miarę wzrostu konsumpcji danego dobra użyteczność krańcowa każdej kolejnej jednostki maleje. Prawo to znane jest także pod nazwą prawa malejącej krańcowej użyteczności.

II prawo Gossena: W celu osiągnięcia największej sumy zadowolenia konsument stara się tak podzielić dostępne mu środki, aby stosunki użyteczności krańcowych poszczególnych dóbr do ich cen były sobie równe. Prawo to znane jest także pod nazwą prawa wyrównywania użyteczności krańcowych.

Teoria perspektywy – funkcja wartości

Jest określona względem zmian początkowego stanu posiadania (zysków i strat, nie ogólnego stanu posiadania, nie końcowego wyniku). Jest bardziej stroma dla strat niż dla zysków (niechęć do strat). Jest wklęsła dla zysków (niechęć do ryzyka) i wypukła dla strat (preferowanie ryzyka)

Rachunkowość mentalna (mental accounting)

to jeden z filarów ekonomii behawioralnej. Pokazuje on, że człowiek rzeczywisty przeprowadza rachunki (oblicza użyteczność transakcji, szacuje wartość przedmiotów i usług, które są przedmiotem transakcji, etc) odmiennie od stworzonego na potrzeby ekonomii klasycznej homo oeconomicus. Zgodnie z teorią rachunkowości mentalnej, większość tych kosztów analizowana jest w oparciu o punkt referencyjny dostarczony przez cenę mieszkania. To zapewne zniechęca potencjalnych kupujących do działań na rzecz ograniczenia tych kosztów.

Efekt dyspozycji

Efekt dyspozycji to kolejne obciążenie kognitywne występujące na rynkach finansowych. Zjawisko to oznacza tendencję do szybkiego pozbywania się akcji znajdujących się w trendach wzrostowych oraz do nadmiernie długiego przetrzymywania udziałów w spółkach, których kursy spadają (=efekt unikania strat).

Efekt IKEA

Efekt Ikea to kolejne psychologiczne odkrycie pokazujące, że wartość, którą przypisujemy rzeczom jest czysto subiektywna i zależy, między innymi, od naszego zaangażowania w proces ich tworzenia.

Jak wyceniamy nieznane wartości?

EUT: konsument wie ile jest gotów zapłacić za jakiekolwiek dobro → Ekonomia behawioralna: konsument nie ma pojęcia o tym ile dobra są warte, ustalając ich ceny używa nieistotnych informacji dotyczących innych dóbr → Wyceniamy coś zaczynając od jakichkolwiek informacji, które są nam dostępne w danym momencie (zakotwiczanie) → Później zmieniamy tą wartość odrzucając opcje, które wydają się niedorzeczne. → Zwykle wartość nie zmienia się jednak o więcej niż ok. połowa wartości pierwotnej kotwicy.

Efekt posiadania

to hipoteza mówiąca, że ludzie oceniają wyżej towary, które już posiadają. W eksperymentach psychologicznych pokazano, że ludzie domagali się wyższej zapłaty za kubek, który już posiadali, niż za taki, który dopiero mieli otrzymać. Efekt posiadania opisano jako odstępstwo od standardowych teorii ekonomicznych, według których cena, którą klient jest gotów zapłacić za dany towar, odpowiada cenie, za którą byłby gotów go potem odsprzedać. W szczególności efekt ten jest niezgodny z teorią wyboru konsumenta. Występuje u ludzi, szympansów i kapucynek.

Jak badać preferencje społeczne?

Gry jednorazowe: Dyktator (DG), Ultimatum (UG) ,Wymierzenie kary (PG – punishment game), Zaufanie (TG – trust game)

Schemat	Co to?	Co to robi?
	Ventromedial prefrontal cortex (vmPFC) → brzuszno-srodkowa kora przedczolowa	Skąd się bierze wartość? Uczymy się jej poprzez wzmacnianie po czym jest zapamiętywana i wydobywana z vmPFC ALE: ludzie potrafią względnie dobrze oceniać wartość dóbr nawet jeśli nie mieli jeszcze z nimi do czynienia. vmPFC/mOFC koduje wartość celu działań niezależnie od rodzaju sytuacji! Jest aktywna w KAŻDYM celowym działaniu, niezależnie czy dotyczy ono wymiernych nagród materialnych,decyzji intertemporalnych czy preferencji społecznych. Tak samo jak przy prostych wyborach w wypadku preferencji społecznych musi być połączone ze wszystkim co wpływa na wartość celu (np. emocje, normy społeczne itd.) Lezje vmPFC nie zaburzają zdolności do wykrycia niesprawiedliwości czy rozumienia hipotetycznych norm, ale nie potrafią zaimplementować tej wiedzy gdy mają możliwość składania ofert w prawdziwych sytuacjach
	dorsolateral prefrontal cortex (DLPFC or DL-PFC) → grzbietowo-boczna kora przedczolowa	dlPFC związane z najbardziej złożonymi procesami poznawczymi, kontrolą wykonawczą i samokontrolą. W odniesieniu do preferencji społecznych -> przestrzeganie norm społecznych, implementacja uczciwych działań, konieczne gdy trzeba zrezygnować z natychmiastowej korzyści by zachować reputację albo uniknąć kary, zdecydować o karze za wykroczenie Prawe dlPFC związane z wieloma prospołecznymi zachowaniami, aktywacja gdy uczestnicy dostają niesprawiedliwe oferty w UG albo odwzajemniają/oddają kwotę, którą uważają za uczciwą w TG. Z uwagi na położenie można manipulować aktywnością dlPFC przy użyciu TMS/ tDCS. Podsumowanie: dostępne są dowody (korelacja + przyczynowo-skutkowe), że prawe dlPFC jest związane z wdrażaniem preferencji społecznych, szczególnie jeśli wiązą się one z wynikiem niekorzystnym dla uczestnika -> prawdopodobnie wpływa ono na zmniejszenie roli przypisywanej korzyści własnej w vmPFC
	medial orbitofrontal cortex or mOFC → srodkowa oczodolowo-czołowa kora
	striatum STR (prążkowie)	SV kodowane jest przez vmPFC / mOFC, PE w prążkowiu (striatum, STR) -> wzmocnienia społeczne też powinny być więc kodowane przez te struktury Większa aktywacja w vSTR w próbach gdy dokonywano dotacji niż gdy badani mogli zarobić, aktywność vSTR koreluje z ilością pieniędzy nawet przy „wymuszonych” dotacjach
	Anterior cingulate cortex ACC → przednia kora zakretu obreczy	aktywacja wyspy i ACC gdy uczciwym współgraczom zadawano ból W zadaniach, w których najbardziej społecznie pożądanym wyborem jest wybór maksymalizujący efektywność -> zgodnie z hipotezą o „wykrywaczu” wyższa aktywność aINS obserwowana przy nieefektywnych wyborach Uczestnicy, u których obserwowano wyższą aktywność aINS w odpowiedzi na nieefektywne/niesprawiedliwe oferty rzadziej dokonywali tego typu wyborów Miary poczucia winy związanego z wyborem skorelowane z aktywacją wyspy -> wyższa aktywacja wyspy prowadzi do wyboru uczciwych zamiast samolubnych działań ALE: wyższa aktywacja ACC i INS u osób które deklarują, że będą się zachowywać altruistycznie po czym grają samolubnie -> dyskomfort, bo od początku wiedzieli, że to kłamstwo?
	temporoparietal junction (TPJ) → skrzyżowanie skroniowo -ciemieniowe	TPJ związane z teorią umysłu (ToM), w szczególności z mentalizacją i przyjmowaniem czyjejś perspektywy Jeżeli uznajemy, że preferencje społeczne powinny uwzględniać perspektywę współgraczy (a nie tylko wynikać z norm społecznych) to aktywacja TPJ powinna być obserwowana w badaniach Większa aktywność TPJ związana z mniejszym odsetkiem sytuacji odrzucenia niekorzystnej oferty od oferenta, który musiał ją zaproponować niż od oferenta, który miał pełną dowolność wyboru Większa aktywność TPJ przy uzasadnianiu działania członka własnej grupy niż obcego -> racjonalizacja i mniejsza szansa ukarania kogoś bliskiego niż obcego Podsumowanie: TPJ razem z dlPFC zaangażowane w ocenę sytuacji i motywów innych osób w przypadkach trudniejszych do oceny, gdy np. złożone normy społeczne (dlPFC) lub uwzględnienie powodów czyjegoś postępowania (TPJ) jest niezbędne do prawidłowej oceny sytuacji i podjęcia właściwego działania
	Amygdalae AMY → ciało migdałowate	Związek przede wszystkim z procesami afektywnymi Pacjenci z lezjami ciała migdałowatego (AMY) -> zespół Klüvera-Bucy’ego (upośledzenie adekwatnego reagowania na bodźce emocjonalne, hiperseksualność, żarłoczność, upośledzenie pamięci, prozopagnozja) ale też mniejsza awersja do strat, większa ufność względem nieuczciwych graczy Korelacja pomiędzy wielkością ciała migdałowatego a liczbą znajomych na FB -> brief w Nature Neuroscience Podczas gdy INS odpowiedzialna z ocenę uczciwości dostępnych opcji, AMY generuje reakcje emocjonalne w zależności od tej oceny co przekłada się na zachowanie uczestnika Weryfikacja hipotezy: sprawdzenie czy aktywność AMY skorelowana z reakcją emocjonalną na niesprawiedliwe opcje Prospołeczni gracze (w równym stopniu cenią zysk swój i innych) różnią się od egoistów (mój zysk ważniejszy od zysku innych) wyłącznie aktywacją w AMY (INS, ACC, STR, dlPFC -> identyczna aktywacja w obu grupach więc podobna ocena uczciwości gier) Zmniejszenie aktywności AMY przez podanie benzodiazepiny zmniejsza ilość odrzucanych ofert (BZD: 19% vs PLACEBO: 38%), choć nie zmienia się ich ocena ani aktywacja INS AMY bardziej aktywne gdy „habitual liars” łamali obietnicę uczciwości (nieprzyjemne odczucia związane z oszukiwaniem innych?) Podsumowanie: AMY jako centrum przetwarzania emocji generuje reakcję emocjonalną na oferty, co jest częściowo niezależne od oceny uczciwości oferty (INS)
	Insula INS → wyspa	Wyspa (INS): “subjective feelings but also with attention, cognitive choices and intentions, music, time perception and, unmistakably, awareness of sensations and movements, of visual and auditory percepts, of the visual image of the self, of the reliability of sensory images and subjective expectations, and of the trustworthiness of other individuals” Praktycznie w każdym badaniu obserwuje się wspólną aktywację ACC i przedniej części wyspy zgodnie z teorią, że „działają one jako komplementarne „czuciowe i ruchowe” struktury układu limbicznego” przednia część wysypy (aINS) – „wykrywacz” odstępstw od akceptowalnych społecznie („uczciwych”) ofert Nawet w próbach gdy uczestnik nie ma wyboru (musi przekazać określony datek) obserwuje się wzmożoną interakcję pomiędzy przednią częścią wyspy i vmPFC podczas oceny opcji

Neuromodulacja

proces fizjologiczny związany z regulacją przez komórkę nerwową różnorodnych grup neuronów z użyciem neurotransmitterów. Wydzielane neuromodulatory nie są reabsorbowane do komórki presynaptycznej tylko dyfundują w CSF przemieszczając się w OUN i wpływając na różnorodne i rozsiane grupy neuronów.




• Dopamina (łac. Dopaminum) – organiczny związek chemiczny z grupy katecholamin. Ważny neuroprzekaźnik syntezowany i uwalniany przez dopaminergiczne neurony ośrodkowego układu nerwowego.

• Serotonina (pot. „hormon szczęścia”)– organiczny związek chemiczny, biogenna amina zaliczana do tryptamin, hormon tkankowy, ważny neuroprzekaźnik w ośrodkowym układzie nerwowym

  • Badania nad naczelnymi: więcej serotoniny -> zachowania prosocjalne, kooperacja; zmniejszenie ilości serotoniny -> agresja, zachownia antysocjalne Obniżenie przekaźnictwa serotoninergicznego = agresja również u ludzi Suplementacja tryptofanu -> mniejsza kłótliwość, SSRI -> zwiększenie ilości zachowań afiliacyjnych i kooperacji

  • Serotonina -> bezpośrednio wpływa na preferencje społeczne, zwiększenie jej poziomu sprawia że bardziej cenione jest dobro innych, zmniejszenie - przeciwnie

• Oksytocyna – cykliczny hormon peptydowy złożony z 9 aminokwasów (nonapeptyd), neuroprzekaźnik, uwalnia się okresowo, dobrze rozpuszczalny w wodzie. Wytwarzana jest w jądrze przykomorowym i nadwzrokowym podwzgórza i neuronami przekazywana jest do tylnego płata przysadki, gdzie następnie jest magazynowana. U ssaków, w zależności od ich samopoczucia, napędza uległość, ufność, zazdrość, szczodrość, protekcjonizm czy współpracę

  • oksytocyna zwiększa o 17% transfer do współgracza

  • oksytocyna zmniejsza poziom strachu przed byciem zdradzonym przez współgracza

  • Oksytocyna zwiększa oczekiwanie współpracy i zachowania prosocjalne zachowania wobec osób znanych (uczestnik poznał je przed zadaniem) ale zmniejsza współpracę z osobami kompletnie anonimowymi

  • Oksytocyna -> mniej specyficzny wpływ, zwiększa zaufanie i kooperację, ale efekty zależne od kontekstu, najbardziej widoczne wobec członków własnej grupy (zwiększenie oceny członków własnej grupy)

• Noradrenalina, norepinefryna (łac. Norepinephrinum) – organiczny związek chemiczny z grupy katecholamin, hormon zwierzęcy, neuroprzekaźnik wydzielany w części rdzeniowej nadnerczy oraz w miejscu sinawym, zwykle razem z adrenaliną w sytuacjach powodujących stres.

• Testosteron (17β-hydroksy-4-androsten-3-on, ATC: G03 BA03) – organiczny związek chemiczny, podstawowy męski steroidowy hormon płciowy należący do androgenów. Jest produkowany przez komórki śródmiąższowe Leydiga w jądrach pod wpływem LH, a także w niewielkich ilościach przez korę nadnerczy, jajniki i łożysko.

  • kształtuje sferę emocjonalną poprzez ukształtowanie takich cech jak zdecydowanie, śmiałość, pewność, odwaga, niezależność, ale też skłonność do ryzyka, w zależności od rozwoju emocjonalnego może powodować wybuchowość, agresję.

  • Badania korelacyjne:wyższy poziom testosteronu u więźniów skazanych za zbrodnie z użyciem przemocy, u zwycięzców w zawodach (w porównaniu z przegranymi) ALE: testosteron wpływa na zachowania współzawodnicze, z drugiej strony współzawodnictwo wpływa na poziom testosteronu W UG efekt odwrotny do serotoniny – wpływa na zwiększenie ofert nadawcy, nie wpływa na zachowanie odbiorcy Preferencje społeczne czy zagrywka strategiczna? Gdyby było to odzwierciedlenie zwiększonych preferencji społecznych to testosteron powinien wpływać na zachowanie odbiorcy… Uczestnicy, którzy uważali, że dostali testosteron składali mniejsze oferty odbiorcy niż ci, którzy uważali, że dostali placebo -> „folk wisdom about testosterone” Testosteron -> zwiększanie własnego statusu społecznego

  • Testosteron -> mało specyficzny wpływ, wpływa na motywację do potwierdzania własnego statusu społecznego

Choroba	Jak wpływa na decyzje?
Depresja epizodyczna, epizody depresyjne (F32)	Zmniejszenie ilości DA z jednej strony ryzyko depresji z drugiej ocena kosztów (czas, wysiłek, ból, tolerancja niepewności), ACC -> niezbędna do inwestowania wysiłku za nagrodę -> w depresji jedno z najczęstszych zjawisk. Anhedonia i zaburzenia podejmowania decyzji związanych z jakimkolwiek wysiłkiem → Global valuation -> niespecyficzne zaburzenia depresyjne i lękowe Większa aktywacja ACC w MDD w odpowiedzi na zyski, u zdrowych na straty MDD w mniejszym stopniu różnicują zysk vs brak zysku
Zaburzenia lękowe (F40) - (F42.2)	Heurystyka dostępności (ang. availability heuristic) to uproszczona metoda wnioskowania polegająca na przypisywaniu większego prawdopodobieństwa zdarzeniom, które łatwiej przywołać do świadomości i są bardziej nacechowane emocjonalnie.
Zespół uzależnienia (F10.2) - (F19.2)	Patologiczne wartościowanie bodźca uzależniającego → Wzmocnienie więcej warte niż jego pieniężny ekwiwalent? Palaczę wolą fajki niż równowartość w $. Dowodem na patologiczną wartość bodźca może być brak spadku popytu na dane dobro pod wpływem wzrostu jego ceny Obserwacje wzmożonej aktywacji OFC, dlPFC, AMY, ACC w odpowiedzi na jakiekolwiek bodźce związane z uzależnieniem → Efekt replikowany dla alkoholu, kokainy, heroiny czy patologicznego hazardu Decyzje intertemporalne (5zł dziś czy 5,5 jutro? 5zł za rok czy 5,5 za rok i dzień?) podejmowane na zasadzie 'aby szybciej dostać' W Iowa Gambling Task wybierają szybkie gratyfikacje z wysokim ryzykiem Niska stopa substytucji bodźców uzależniających - Obniżenie wrażliwości na nagrody → Pacjenci mogą uznawać używanie za część swojej osobowości i tożsamości → Ekstremalna forma efektu posiadania? → Chęć zachowania statusu quo? → Konsumpcja problematycznych dóbr może być powiązana z wartościami, z których jednostka nie chce zrezygnować → Rozwój toleracji = zmniejszenie wrażliwości na bodźce, które wcześniej były nagradzające → Układ nagrody zaprojektowany został do „obsługi” wzmocnień, do których zdobycia potrzebny był czas i trud (jedzenie, picie, seks) → Ciągła stymulacja układu nagrody -> zmniejszenie działania dopaminy na jądro półleżące przegrody -> podwyższenie progu wrażliwości na nagrody → Prawidłowa neuroplastyczność układu mezolimbicznego jest niezbędne do adekwatnej konsumpcji dóbr w zależności od kontekstu środowiskowego (dostępność nagród, wysiłek konieczny do ich zdobycia)
Osobowość chwiejna emocjonalnie typu borderline (pograniczne zaburzenie osobowości, osobowość borderline, BPD) (F60.3)	1. gorączkowe próby uniknięcia opuszczenia rzeczywistego lub wyimaginowanego 2. wzorzec niestabilnych i intensywnych relacji interpersonalnych, który cechuje na przemian skrajne idealizowanie i dewaluowanie innych; 3. impulsywność w co najmniej dwóch potencjalnie szkodliwych dla jednostki obszarach aktywności (np.wydawanie pieniędzy, seks, nadużywanie substancji psychoaktywnych, nieostrożna jazda, napady obżarstwa). U pacjentów reakcja aINS („wykrywacz niesprawiedliwośc” w odpowiedzi na własne oferty dla współgracza jest podobna jak u osób zdrowych…jednak zupełnie inaczej jest w wypadku ofert otrzymywanych od współgracza… (brak rozumienia gestów, norm społecznych?)
Osobowość dyssocjalna, psychopatia, osobowość antyspołeczna (F60.2)	(1) niezdolność do podporządkowania się normom społecznym opisującym zachowania zgodne z prawem, objawiająca się wielokrotnie dokonywanymi czynami stanowiącymi podstawę aresztowania; (2) zakłamanie objawiające się wielokrotnym dopuszczeniem się kłamstwa, uzywaniem pseudonimów przestępczych lub oszukiwaniem innych dla zysku albo przyjemności; (3) impulsywność, niezdolność planowania; (4) skłonności do rozdrażnienia i agresja wyrażająca się w notorycznych bójkach i napaściach; (5) brak troski o bezpieczeństwo własne i innych; (6) brak odpowiedzialności wyrażający się niezdolnością spełnienia wymogów zachowania w pracy zawodowej lub w dotrzymywaniu zobowiązań finansowych; brak poczucia winy wyrażający się obojętnością lub racjonalizacją wyrządzania krzywdy, szkodzenia i okradania innych. Psychopaci pierwotni:Czynniki genetyczne,Niski poziom lęku Psychopaci wtórni:Czynniki środowiskowe, Wyższy poziom lęku Uzależnieni od heroiny psychopaci dużo gorzej radzą sobie w IGT od uzależnionych od heroiny bez cech psychopatii
Autyzm wczesnodziecięcy, autyzm głęboki, zespół Kannera (F84.0 )	(1) Jakościowe zaburzenia interakcji społecznych, manifestujące się poprzez co najmniej dwa z następujących objawów: (a) wyraźne zaburzenie w posługiwaniu się zachowaniami niewerbalnymi w celu regulowania interakcji społecznych, takimi jak kontakt wzrokowy, wyraz twarzy (ekspresja mimiczna), postawa ciała oraz gesty, (b) nieumiejętność rozwijania relacji z rówieśnikami, adekwatnych do poziomu rozwoju, (c) brak spontanicznego poszukiwania kontaktów w celu dzielenia się z innymi radością, zainteresowaniami lub osiągnięciami (np. poprzez brak pokazywania, przynoszenia lub wskazywania obiektów zainteresowania), brak społecznego lub emocjonalnego odwzajemniania. Mniejsza aktywacja jądra ogoniastego w odpowiedzi na bodźce społeczne zarówno w porównaniu pomiędzy osobami zdrowymi a ASD jak i pomiędzy bodźcami monetarnymi a społecznymi w ASD Zaskakująco małe różnice pomiędzy dziećmi autystycznymi a dziećmi zdrowymi w zakresie strategii przyjmowanych w wieloetapowym dylemacie więźnia Wniosek: kluczowy dla zachowań społecznych w autyzmie jest poziom rozwoju teorii umysłu → brak modulacji siły działania względem nagrody związany z podejmowaniem ciągle tych samych działań niezależnie od okoliczności?
Fobia społeczna (nerwica społeczna, zaburzenie lęku społecznego) (F40.1)	Istotna obawa przed oglądem przez inne osoby i/lub kompromitującym zachowaniem, upokorzeniem i/lub unikanie sytuacji, gdzie można zwrócić na siebie uwagę. Lęk występuje wyłącznie lub niemal wyłącznie w sytuacjach ekspozycji społecznej lub pojawia się w czasie wyobrażania takich sytuacji. Osoby zdrowe – aktywność prążkowia w odpowiedzi na współpracę i zwrot pieniędzy → Osoby z fobią społeczną – mała i niezróżnicowana odpowiedź prążkowia niezależnie od rodzaju partnera
Schizofrenia (F20 )	Pacjenci mniej podatni na framing I pacjenci i osoby zdrowe podwyższają ilość oferowanych pieniędzy po odrzuceniu pierwszej oferty ALE: Pacjenci nie obniżają (wręcz przeciwnie) swych ofert po akceptacji pierwszej oferty Częściej niż osoby zdrowe przyjmują oferty niskie (niesprawiedliwe) Ale też częściej odrzucają oferty sprawiedliwe… W mniejszym stopniu podatni są na to kto oferuje im pieniądze…Ale: Problem z rozpoznawaniem emocji, szczególnie negatywnych Ujemna korelacja pomiędzy urojeniami prześladowczymi a oceną twarzy atrakcyjnych jako godne zaufania zaufania w schizofrenii Trust Game: mniejszy poziom wyjściowego zaufania u pacjentów i ich krewnych; mniejsza zdolność modyfikacji zachowania pod wpływem informacji o tym na ile współgracz jest godny zaufania. Nieprawidłowe kodowanie nagród i błędu przewidywań w strukturach związanych z przekaźnictwem dopaminergicznym w SCZ Większa odpowiedź na brak nagrody w mPFC, mniejsza odpowiedź na porażkę w uniknięciu kary w vSTR Nieprawidłowe błędy przewidywań (PE) jako podstawa urojeń? Uczenie się na podstawie doświadczeń u osób zdrowych oparte na PE → Zdarzenia, które są w pełni przewidywalne zwykle są ignorowane Jednocześnie to co niespodziewane przyciąga uwagę -> atrybucja znaczenia, → facylitacja procesu uczenia się W schizofrenii PE sprawiają, że bodźcom wewnętrznym i zewnętrznym atrybuowane jest nadmierne znaczenie → zniekształcona percepcji rzeczywistości → Chory próbuje stworzyć wytłumaczenie takich doświadczeń co prowadzi do formowania się urojeń