Język polski - romantyzm:
Specyfika poezji C.K. Norwida - tematyka, kompozycja, forma.



Elegia "Fortepian Szopena" (pochodzi z tomu "Vademecum") powstał jako
inspiracja zniszczeniem instrumentu po powstaniu styczniowym oraz
przedwczesną śmiercią kompozytora. Tematem jest istota sztuki, jej
właściwości i odbiór. Ukazuje, że dzieło sztuki musi być najpierw
poniżone i odrzucone, by potem wejść na stałe w obieg kultury - być
odczytanym przez "późnego wnuka". Za cel sztuki Norwid uważa dążenie do
doskonałości. Muzyka Szopena łączy pierwiastki antyczne ("Cnota"),
polskie ("dwór modrzewiowy") i chrześcijańskie (góra Tabor - hasło
"Emanuel" - "Bóg z nami"). Poeta w sztuce upatruje wartości narodowe,
których symbolem jest "złoto-pszczoła" - świętość i pracowitość. Piękno
jest profilem miłości i prawdy. Norwid ukazuje postać Fryderyka -
"alabastrowa ręka i klawiatura z słoniowej kości" - stosując technikę
pars pro toto (przez część do całości). Stawia go w szeregu geniuszy,
takich jak Orfeusz, Pigmalion, Dawid, Ajschylos. Formą utworu jest
monolog, pełniący jednak funkcję wielokierunkowej rozmowy - do Chopina,
dzieła, społeczeństwa. Kompozycję cechuje kondensacja treści,
przemilczenia, podniosły styl, symbolika i odwołania do antyku.
Niedocenianiu wielkości człowieka za życia dotyczy również utwór "Coś ty
Atenom zrobił, Sokratesie...". Bezpośrednią inspiracją była śmierć
Mickiewicza. Postaci Sokratesa, Dantego, Kościuszki, Napoleona były
pogardzane przez współczesnych, dopiero przyszłe pokolenia uznały
wartość przełomowych czynów. Poeta zwraca się do Mickiewicza, iż
twórczość wieszcza sprawi "łzy potęgi drugiej". Norwid w liście "Do
obywatela Johna Brown" sprzeciwia się niewolnictwu i dyskryminacji
Murzynów w Ameryce. Wyraża ból, iż w niepodległym, wywalczonym przez
Kościuszkę i Waszyngtona kraju, tłumiona jest wolność. Poeta traktował
wiersz jako pierwsze ogniwo walki o ideały - "słowo" jest "testamentem
czynu". "Bema pamięci żałobny-rapsod" stylizuje pogrzeb bohatera
powstania listopadowego na pogrzeb rycerski; dawnych wodzów
słowiańskich. Poeta także przyrównuje generała do wodza kartagińskiego,
Hannibala. Bohaterem wiersza jest społeczeństwo, które zgodnie z
ideałami bojowników wolności, "serca zmdlałe ocuci - pleśń z oczu
zgarnie". Zbiorowość początkowo jest przedmiotem narracji, później jej
podmiotem. Kompozycja jest lapidarna, obrazowo-nastrojowa. Patos rapsodu
podkreśla heksametr polski - stylizacja archaiczną epickością i po-wagą.
Wiersz nie jest zakończony; urywa się początkiem nowej strofy -
początkiem korowodu, który zdobędzie "ujęte snem groby". Norwid, w swej
twórczości znosił romantyczne antynomie. Przeciwstawiał się
jednostronności literatury, jej ideałom mesjanistycznym, ograniczeniom
do walki narodowowyzwoleńczej. Poezja związana jest z kulturą społeczną,
przemysłową, miejską. Norwid stworzył koncepcję artysty, który przestał
być wieszczem. Głosił kult pracy i geniuszu twórczego. Stworzył poetykę
przemilczeń, oszczędności słowa, aluzji, paraboli, ironii - poezja
intelektualna.


------------------------------------------------------------------------

Autor : Wojciet