31 maja 2010, 17:31

Autor: Dawid Petka
czytano: 16598 razy

Kompozycja w fotografii krajobrazu, cz. 5 - Jak kompozycja wpływa na
znaczenie fotografii. Podsumowanie cyklu

Dobra kompozycja stanowi podstawę udanego
zdjęcia, a mianem takim należy określić
fotografię, która w silny i zdecydowany sposób
jest w stanie oddziaływać na odbiorcę. W
ostatnim odcinku serii "Kompozycja w fotografii
krajobrazu" zastanowimy się, jak można
wykorzystać poznane dotąd zasady. Zapraszamy!

Czytaj także:

cz. 1 Podstawy
cz. 2 Kierunek i równowaga
cz. 3 Linia, kształt i kolor
cz. 4 Wpływ obiektywu na kompozycję

W poprzednich odcinkach cyklu "Kompozycja w fotografii krajobrazu" omówiliśmy zasady, którymi
powinniśmy kierować się, by osiągnąć upragniony efekt – silnie działającą na widza fotografię
pejzażową. Dziś, w ostatniej już części serii, zajmiemy się podsumowaniem zebranej wiedzy i
zastanowimy się, jak kompozycja wpływa na końcowe znaczenie naszych zdjęć.

Pejzaż podkrakowski II, Fot. Dawid Petka

Pierwszą rzeczą, o której powinniśmy pamiętać przystępując do procesu tworzenia fotografii, jest
wyzwolenie się od uprzedzeń i schematów, które są obecne w fotografii. Nigdy nie powinniśmy
fotografować wyłącznie z założeniem wykorzystania jakiejś techniki – czy to kompozycyjnej czy też
stricte fotograficznej. Są to tylko środki do uzyskania trafnego i zrozumiałego przekazu. Pomagają
utworzyć silnie oddziaływujący obraz, ale same go nie stworzą. Jak zatem przebiega proces tworzenia
fotografii?

[kn_advert]

W niniejszym przykładzie zakładamy, że znamy fotografowany teren. Jesteśmy świadomi konsekwencji
wyboru pory dnia i sposobu oddziaływania

światła

na fotografowany pejzaż.

Kompozycja w fotografii krajobrazu, cz. 5 - Jak kompozycja wpływa na...

http://www.swiatobrazu.pl/kompozycja-w-fotografii-krajobrazu-cz-5-ja...

1 z 7

2015-08-15 17:11

1. Przede wszystkim powinniśmy dokonać analizy tematu. Dzielimy krajobraz na elementy składowe,
po czym uzyskane części wartościujemy. Odrzucamy niepotrzebne, zapamiętujemy najistotniejsze.
Elementami krajobrazu są np. drzewa, linia widnokręgu, chmury, skały itp. Zgodnie z zasadą jedności
tematycznej i spójności, powinniśmy wybrać jeden główny obiekt fotografii. Może to być np. odległy
szczyt (zob.

fotografia Ansela Adamsa

). Motywy poboczne wybieramy kierując się zasadą podkreślania -

w wymienionym zdjęciu takim motywem jest wijąca się rzeka, uwypuklająca perspektywę. Pozostałe
elementy dobieramy w celu dopełnienia tworzonej kompozycji.

2. Dokonujemy wyboru (z punktu widzenia kompozycji – najważniejszego) miejsca, z którego
będziemy fotografowali wybrany temat. Na tym etapie wstępnie dokonujemy selekcji możliwych
kompozycji, potem wybierzemy z nich jedną. W przypadku

zdjęcia Adamsa

widać, że fotograf wybrał

prawdopodobnie jedyne miejsce, z którego widoczna będzie rzeka ukazana w ten sposób.

3. Wybieramy odpowiedni do tematu

obiektyw

. Czasami wybór ten podyktowany jest potrzebą

eliminacji niepotrzebnych obiektów z kadru, czasami zaś chęcią podkreślenia perspektywy czy też jej
skompresowania itp. Teraz powinniśmy już mieć w miarę klarowny obraz tego, co chcemy uzyskać. U

Ansela Adamsa

był to

obiektyw

standardowy - dzięki jego użyciu fotograf zawarł w kadrze tylko

niezbędne elementy i uniknął zbytnich przerysowań.

4. Pozostał punkt ostatni – właściwe tworzenie kompozycji. Zmieniając w pewnym zakresie położenie
aparatu wybieramy do kadru to, co nas interesuje. Ustalamy proporcje niebo-ziemia (oczywiście z
wyjątkiem zdjęć bez widnokręgu) oraz organizujemy ułożenie obiektów wewnątrz kadru. Na tym etapie
najczęściej korzystamy z "dogmatycznych" reguł kompozycyjnych.

Fot. Ansel Adams

Proces tworzenia fotografii

Kompozycja a znaczenie

Kompozycja w fotografii krajobrazu, cz. 5 - Jak kompozycja wpływa na...

http://www.swiatobrazu.pl/kompozycja-w-fotografii-krajobrazu-cz-5-ja...

2 z 7

2015-08-15 17:11

Jak zatem widać, zasady kompozycyjne wykorzystywane są w tworzeniu zdjęcia głównie na samym
końcu tego procesu. Na tym samym etapie fotografia zyskuje także znaczenie (bądź znaczenia), które
zakładamy przystępując do fotografowania. Oto podstawowe wyznaczniki semantyczne związane z
kompozycją fotografii krajobrazu:

1. Proporcje między udziałem nieba a ziemi bądź też brak tego podziału – to najbardziej podstawowy
element znaczący. W klasycznej fotografii krajobrazu podział ten tworzony jest na zasadzie antynomii,
widać to szczególnie w fotografiach Pawła Pierścińskiego. Niebo ukazuje on najczęściej bardzo
ekspresyjnie, wręcz nierealnie. Budzi ono skojarzenia z grozą, raczej brak w nim łagodności. Najczęściej
zajmuje jednak stosunkowo małą część kadru, reszta poświęcona jest ziemi. Kompozycje Pierścińskiego
pokazują przede wszystkim związek człowieka z ziemią, jednakże różnice między tym, co naturalne, a
przetworzone ulegają zatarciu.

Fot. Paweł Pierściński

2. Znaczenie powstające na zasadzie kontrastu. Przykładem mogą być "opowiadające" kadry
stworzone z użyciem

szerokokątnych obiektywów

. Często zawierają one zestawienie pierwszoplanowych

elementów z tłem, budowane opozycyjnie. Inne tego typu zdjęcia znaczenie zyskują dzięki
przeciwstawieniu (lub łączeniu) obiektów tworzących motyw główny z motywami pobocznymi.

Kompozycja w fotografii krajobrazu, cz. 5 - Jak kompozycja wpływa na...

http://www.swiatobrazu.pl/kompozycja-w-fotografii-krajobrazu-cz-5-ja...

3 z 7

2015-08-15 17:11

Lubań latem, Fot. Dawid Petka

[kn_advert]

3. Znaczenie powstające stricte z budowy formalnej zdjęcia. Z tym przypadkiem mamy do czynienia
najczęściej w przypadku silnych graficznie, uproszczonych kompozycji. Poszczególne jednostki
wpływające na odbiór pełnią funkcję analogiczną do zdań w dłuższej wypowiedzi.

Fot. David Fokos

I tak, odpowiednio manipulując składnikami obrazu, możemy sterować znaczeniami – np. kontrastując
znajdujące się na pierwszym planie rośliny ze spustoszonym, industrialnym pejzażem zyskujemy obraz,

Kompozycja w fotografii krajobrazu, cz. 5 - Jak kompozycja wpływa na...

http://www.swiatobrazu.pl/kompozycja-w-fotografii-krajobrazu-cz-5-ja...

4 z 7

2015-08-15 17:11

którego tzw. "treść" odnosić się może do problemów ekologicznych. Używając kompresującego
perspektywę teleobiektywu do ujęcia sennego pejzażu leśnego podkreślamy spokój scenerii itp.
Wykorzystanie

obiektywu szerokokątnego

i umiejscowienie silnego obiektu na pierwszym planie, na

drugim zaś odległego wzgórza, może stworzyć wrażenie niedostępności szczytu czy też wyczerpania
jego domniemanego zdobywcy. Możliwości ogranicza jedynie nasza wyobraźnia i pomysłowość.

Wiosenna burza, Fot. Dawid Petka

Podsumowanie

Kompozycja w fotografii krajobrazu, cz. 5 - Jak kompozycja wpływa na...

http://www.swiatobrazu.pl/kompozycja-w-fotografii-krajobrazu-cz-5-ja...

5 z 7

2015-08-15 17:11

Wiosna, Fot. Dawid Petka

Kompozycja wpływa na znaczenie zdjęcia, a znaczenie na kompozycję. Istnieją więc ze sobą w
nierozerwalnej symbiozie - to, w jaki sposób skomponujemy obraz zależy od tego, co chcemy
przekazać, a to znów wynika właśnie z kompozycji. Zasady poznane w cyklu "Kompozycja w fotografii
krajobrazu" mogą pomóc w świadomym tworzeniu zdjęć pejzażowych, przy czym pamiętać należy, że z
powodzeniem można je stosować także w innych dziedzinach tej pięknej sztuki.

Kompozycja w fotografii krajobrazu, cz. 5 - Jak kompozycja wpływa na...

http://www.swiatobrazu.pl/kompozycja-w-fotografii-krajobrazu-cz-5-ja...

6 z 7

2015-08-15 17:11

Bez tytułu, Fot. Dawid Petka

Czytaj także:

cz. 1 Podstawy
cz. 2 Kierunek i równowaga
cz. 3 Linia, kształt i kolor
cz. 4 Wpływ obiektywu na kompozycję

[kn_advert]

www.swiatobrazu.pl

Kompozycja w fotografii krajobrazu, cz. 5 - Jak kompozycja wpływa na...

http://www.swiatobrazu.pl/kompozycja-w-fotografii-krajobrazu-cz-5-ja...

7 z 7

2015-08-15 17:11