Ta lektura

, podobnie jak tysiące innych, jest dostępna on-line na stronie

wolnelektury.pl

.

Utwór opracowany został w ramach projektu

Wolne Lektury

przez

fun-

dację Nowoczesna Polska

.

JAN KOCHANOWSKI

Księgi wtóre

Pieśń I¹²

Przeciwne³ chmury słońce nam zakryły
I niepogodne deszcze pobudziły,
Wody z gór szumią, a pienista Wilna⁴

Już brzegom silna⁵.

Strach patrzać na to częste połyskanie;
A prze to srogie obłoków trzaskanie,
Kładą sie lasy, a piorun, gdzie zmierzy,

Źle nie uderzy.

Zakładaj korab’⁶, cieśla nauczony⁷,
A kto wie, jesli nie wrócą sie ony
Nieszczęsne czasy, kiedy powódź była

Świat zatopiła.

Sześć niedziel w ten czas lał deszcz nie przestając,
A ziemia, nowe źrzódła pobudzając,
Rzek przymnażała, tak iż morskie wały⁸

Wylać musiały.

Z ludźmi pospołu i miasta, i grody
Nieuśmierzone zatopiły wody;
Nie wysiedział sie pasterz z bydłem w cale⁹

Na żadnej skale.

Ryby po górach wysokich pływały,
Gdzie ledwe przedtym pióra donaszały
Mężnej orlice, gdy do miłych dzieci

Z obłowem¹⁰ leci.

¹Ks. , Pieśń I — po raz pierwszy opublikowana pt. Pieśń

t ie. Nawiązuje do opowieści o potopie

z biblijnej Księgi Rodzaju.

²W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieś i

jest odmienne od znaczenia obecnego.

³ r e iw

(daw.) — nieprzyjazny.

⁴Wilna — Wilejka, dopływ Wilii.
⁵ r eg

si

— zagraża brzegom.

⁶

r

— zaczynaj budować okręt (arkę).

⁷

(daw.) — doświadczony, biegły w swym fachu.

⁸w (daw.) — fala.
⁹ ie w sie i sie

w

e — nie przetrwał, nie uszedł z życiem.

¹⁰

ów — połów, zdobycz; por. pokrewny współcz. wyraz: obłowić się.

Ale na ten czas i matkę, i syny
Pożarła woda, i wszystek źwierz iny;
Sam Noe został, przy nim żona tylko

A dziatek kilko.

Nieżyzne w cnotę to tam były lata,
Gdzie ledwe jeden ze wszytkiego świata
Nalezion, co go Bóg w cale zachował,

Gdy nierząd psował¹¹.

Ten, będąc z łaski Pańskiej ostrzeżony,
Zbudował sobie korab’ niezmierzony¹²,
Na którym pływał czasu złej przygody

Po wierzchu wody.

A wszyscy inszy nagle zagarnieni
I w głębokościach morskich zatopieni;
Niebo a morze, te dwie rzeczy były

Świat zastąpiły¹³.

A kiedy sie już prawie¹⁴ dosyć zstało
Pańskiemu gniewu, po trosze spadało
Wielkiego morza, aż za czasem¹⁵ skały

Z wody wyźrzały.

Potym i zbytnie zawarły sie zdroje,
A bystre rzeki wpadły w brzegi swoje;
Ziemia ku słońcu pełne ciężkiej rosy

Rozwiła włosy.

A trupy wkoło straszliwe leżały,
Ludzie i bydło, wielki źwierz i mały;
Pełne ich morza, pełne brzegi były,

Boga ruszyły¹⁶.

I rzekł Noemu: «Już teraz na ziemię
Występuj śmiele i z tobą twe plemię¹⁷;
Oto ja znowu przyodzieję lasy

Na wieczne czasy.

I będzie, jako po te lata wszytki,
Ziemia dawała wszelakie użytki;
Mnóżcie sie, niech świat spustoszały wszędzie

Znowu osiędzie¹⁸.

A w tym upewniam każdą żywą duszę,
Że nigdy potym takich wód nie wzruszę¹⁹,
Które by miały ziemię opanować

I świat zepsować.

¹¹ óg

ier

s w — zwalczał zepsucie, grzech.

¹² ie

ier

— bardzo wielki.

¹³świ t

st i — pokryły świat, czyli stały się całym światem.

¹⁴ r wie (starop.) — należycie.
¹⁵

se — z czasem.

¹⁶ g r s

— wzruszyły Boga.

¹⁷ e ię (starop.) — potomstwo.
¹⁸ się ie — zaludni się (por. pokrewne: osiąść gdzieś na stałe; osadnik).
¹⁹w r s

(daw.) — pobudzić do ruchu.

Księgi wtóre



Włożę na niebo znakomitą²⁰ pręgę,
Którą gdy ujźrzę, wspomnię na przysięgę,
Że mam hamować niezwyczajną wodę

I nie zawiodę».

Pomni sie²¹, lutni! Nie twojej to głowy²²
Wspominać Boga żywego rozmowy;
Każ ty nam zasieść przy ciepłym kominie,

Aż zły czas minie.

Pieśń II²³

Nie dbam, aby zimne skały
Po mym graniu tańcowały;
Niech mię wilcy nie słuchają,
Lasy za mną nie biegają²⁴.

Hanno, tobie k woli²⁵ spiewam,
Skąd jesli twą łaskę miewam,
Przeszedłem już Amfijona
I lutnistę Aryjona²⁶.

Mnie sama twarz nie uwiedzie;
I choć druga na plac jedzie²⁷
Z herby domów starożytnych,
Zacne plemię²⁸ dziadów bitnych,

Ja chcę podobać sie w mowie
Nauczonej²⁹ białejgłowie;
Ty mię pochwal, moja pani,
Nie dbam, choć kto inszy gani.

Cnocie zajźrzą jako żywo³⁰,
Bujne drzewo wiatrom krzywo³¹;
Ale ty chciej pómóc sama,
Nie ugrozi zazdrość nama³².

A jesli me niskie progi
Będą godne twojej nogi,
Nogi pięknej — nie potrzeba³³,
Dosięgę już głową nieba.

²⁰

it * (daw.) — widoczny.

²¹

i sie — opamiętaj się.

²² ie tw e t g w — to nie na twoją głowę, to przekracza twoje możliwości rozumienia.
²³W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieś i

jest odmienne od znaczenia obecnego.

²⁴ ie

ieg

— tańczące skały to aluzja do działalności Amfiona, władcy Teb i muzyka, który

potrafił swą grą poruszać kamienie, zaś wzmianka o biegających lasach stanowi nawiązanie do umiejętności
Orfeusza (zob. też: Ks. , Pieśń XXI).

²⁵t ie w i (starop.) — dla ciebie.
²⁶Aryjon — Arion: muzyk z Lesbos; dźwięk jego głosu zwabił delfiny, które uratowały mu życie.
²⁷ r g

e ie — inna się popisuje.

²⁸ e ię (starop.) — potomek.
²⁹

— uczony, wykształcony.

³⁰

r

w (starop.) — zawsze (przez całe życie) zazdroszczą.

³¹wi tr

r w — nie podoba się wiatrom (więc potrząsają nim).

³²

(starop.; C. daw. liczby podwójnej) — mnie i tobie.

³³ ie

tr e

— tu w znaczeniu: nic mi już więcej nie potrzeba do szczęścia.

Księgi wtóre



Samy³⁴ cię ściany wołają
I z dobrą myślą czekają;
Lipa stojąc wpośrzód dworu,
Wygląda cię co raz³⁵ z boru.

Każ bystre konie zakładać,
A sama sie gotuj wsiadać;
Teraz naweselsze czasy,
Zielenią sie pięknie lasy.

Łąki kwitną rozmaicie,
Zająca już nie znać w życie³⁶,
Przy nadziei oracz ścisły³⁷,
Że będzie miał z czym do Wisły.

Stada igrają przy wodzie,
A sam pasterz, siedząc w chłodzie,
Gra w piszczałkę proste pieśni,
A faunowie³⁸ skaczą leśni.

Kwap sie, póki jasne zorze
Nie zapadną w bystre morze;
Po chwili ćmy³⁹ czarne wstaną,
Co noc noszą nienaspaną⁴⁰.

Pieśń III⁴¹

Nie wierz Fortunie⁴², co siedzisz wysoko⁴³;
Miej na poślednie koła pilne oko⁴⁴:
Bo to niestała pani z przyrodzenia⁴⁵,
Często więc rada sprawy swe odmienia.

Nie dufaj w złoto i w żadne pokłady⁴⁶,
Każdej godziny obawiaj sie zdrady:
Fortuna co da, to zasię wziąć może,
A u niej żadna dawność⁴⁷ nie pomoże.

³⁴s

(starop. M. lm rodz. niemęskoosobowego) — same.

³⁵ r

— co chwilę.

³⁶

ie

w

ie — oznacza to, że żyto wysoko już wyrosło.

³⁷ś is (daw.) — skromny, oszczędny.
³⁸

wie (daw. forma lm; dziś: fauny) — pół mężczyźni, pół kozły. W mit. rzym. bóstwa polne i leśne

towarzyszące pasterzom.

³⁹

* (daw.) — ciemności.

⁴⁰

ie s

— mowa tu o nocy nie pozwalającej na przerwanie snu, może nawet o śmierci jako

wiecznym śnie.

⁴¹W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieś i

jest odmienne od znaczenia obecnego.

⁴²Fortuna — rzym. bogini ślepego przypadku. Przedstawiano ją z rogiem obfitości, trzymającą ster (była

sternikiem życia ludzkiego), zazwyczaj ślepą. Motyw Fortuny odgrywał niezwykle ważną rolę w filozofii Pieś i
Kochanowskiego.

⁴³sie ie w s

— zajmować wysoką pozycję społeczną.

⁴⁴ ie

ś e ie

i e

— dosł.: zwracaj uwagę na tylne koła; przysłowie to znaczy: myśl o tym,

co się może zdarzyć.

⁴⁵

r r

e i — z natury.

⁴⁶

(daw.) — skarb.

⁴⁷ w ś (praw.)— termin oznaczający prawo do posiadania z tytułu zasiedzenia.

Księgi wtóre



A ci, co z tobą teraz przestawają,
Twej sie fortunie, nie tobie kłaniają;
Skoro ta zniknie, tył każdy podawa⁴⁸,
Jako cień, kiedy słońca mu nie zstawa⁴⁹.

Lecz jako sama oczy zasłoniła,
Tak swym pochlebstwem ludzi pobłaźniła⁵⁰,
Że drugi wysszej nosa gębę nosi,
A wszystki insze oczyma przenosi⁵¹.

Ty pomni, że twój skarb u Szczęścia w mocy⁵²,
A tak⁵³ sie staraj o takiej pomocy,
Aby wżdy z tobą twego co zostało,
Jesli zaś będzie Szczęście swego chciało.

Cnota skarb wieczny, cnota klenot drogi;
Tegoć nie wydrze nieprzyjaciel srogi,
Nie spali ogień, nie zabierze woda;
Nad wszystkim inszym panuje Przygoda⁵⁴.

Pieśń IV⁵⁵⁵⁶

W twardej kamiennej wieży i za troistemi
Drzwiami siedząc Danae nieprzełomionemi,
Pod strażą nieuspionych spartańskich złajników⁵⁷,
Mogła wiecznie nie uznać⁵⁸ nocnych wszeteczników,

By była z Akryzego Wenus nie szydziła,
Stróża zamknionej panny; bo ta obaczyła⁵⁹,
Że Jowisz, w upominku złotym utajony,
Miał mieć bezpieczny przystęp i gmach otworzony⁶⁰.

Złoto śrzodkiem janczarów zbrojnych pójdzie snadnie⁶¹,
A przez twardą opokę gwałtowniej przepadnie⁶²
Niżli raz piorunowy: upadł nieszczęśliwy
Dom proroka greckiego⁶³, prze zysk niecnotliwy

⁴⁸t

w

(daw.) — uciekać.

⁴⁹ ie st w (starop.) — nie starcza.
⁵⁰

i (starop.) — ogłupić.

⁵¹i s e

r e si — gardzi innymi (patrząc wyniośle ponad ich głowami, omijając ich wzrokiem).

⁵²

ęś i w

— zależy od Szczęścia (a więc Losu, Fortuny).

⁵³ t

— a więc.

⁵⁴ r g

— przypadek.

⁵⁵Ks. , Pieśń IV — pieśń jest paraazą ody Horacego (Carmina III ) noszącej tytuł

e e te

(

e e s ).

⁵⁶W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieś i

jest odmienne od znaczenia obecnego.

⁵⁷ ie s i

i ów — sfory nie dających się uśpić psów; por. złaja (starop.): sfora.

⁵⁸wie

ie ie

— nigdy nie poznać.

⁵⁹

— tu: przewidzieć.

⁶⁰

tw r e

ie e wie

g

tw r

— Danae została zamknięta w wieży przez swego oj-

ca Akrisjosa („Akryzego”), pragnącego uchronić jej cnotę; Jowisz dostał się jednak do niej w postaci złotego
deszczu, w wyniku czego została matką Perseusza.

⁶¹

t śr

ie

rów

r

ó

ie s

ie — złoto zwojuje nawet zbrojnych żołnierzy.

⁶² r e

ie — tu: przeniknie.

⁶³ r r

gre i — tu: chodzi o Amfiaraosa, króla Argos, który wybrał się na wyprawę przeciw Tebom,

choć jako prorok wiedział, że znajdzie tam śmierć; schowanego w kryjówce zdradziła żona przekupiona złotym
naszyjnikiem.

Księgi wtóre



Z gruntu wykorzeniony; przebił bramy twarde
Zacnych miast Macedończyk⁶⁴ i podkopał⁶⁵ harde
Tyranny datkiem; datkom hetmani hołdują,
Którzy daleko świetnym nawom rozkazują.

Wielkich pieniędzy wielka troska naszladuje⁶⁶;
A im człowiek w pokładzie⁶⁷ swoim więcej czuje,
Tym jeszcze więcej pragnie; słusznie moje oko
I nigdy przedtym, i dziś nie zmierza wysoko.

Im sobie człowiek więcej pomierny⁶⁸ ujmuje,
Tym mu więcej od Boga z łaski przystępuje⁶⁹;
Nic nie mając, z tymi, co nic nie chcą, przestaję,
A buntów dobrowolnie bogatych sie kaję⁷⁰.

Pan znaczniejszy, gdy państwem⁷¹ wzgardzę, niżbych wszytki
Żóławskie⁷² urodzaje i gdańskie pożytki
W jednym szpichlerzu zamknął, a sam, siedząc w cieniu⁷³,
Nie mógł sie chleba najeść, nędznik w dobrym mieniu⁷⁴.

Zdrój przeźroczystej wody, lasu średnia miara
I zasiewku mojego niepochybna wiara⁷⁵
Rządźcy płodnej Ayki, szerokowładnemu,
Nie da sie znać, że w szczęściu przerównana jemu.

Acz mi miodu podolskie pasieki nie dają
Ani w mym lochu wina seremskie⁷⁶ stawają,
Ani bogate stada owiec niezliczonych
Strzygą⁷⁷ odrosłą trawę po górach zielonych;

Przedsię nazbyt ubóstwa nie znać w domu moim,
A by mi więcej trzeba, ufam w Bogu swoim;
Ale gdy niepotrzebne chciwości odprawię⁷⁸,
Lepiej daleko płatu sobie tym poprawię⁷⁹,

Niżbych bogate pola węgierskie z porządnym⁸⁰
Państwem węneckim złączył. Ludziom wielożądnym
Wiela i nie dostawa; niech przyjmuje z dzięką,
Komu ścisłą⁸¹, co dosyć, Bóg udzielił ręką.

⁶⁴Macedończyk — wg popularnej anegdoty Filip Macedoński mawiał, że nie ma muru tak wysokiego, by

nie przeskoczył go osioł objuczony złotem.

⁶⁵

— tu: doprowadzić do upadku.

⁶⁶ ie i

ie ię

s

e — idzie za wielkimi pieniędzmi.

⁶⁷

(daw.) — skarbiec.

⁶⁸

ier

(daw.) — skromny.

⁶⁹ r stę w * (daw.) — przybywać.
⁷⁰

tów

r w

ie

g t

sie

ę — wystrzegam się związków z bogatymi.

⁷¹ ństw — tu: status wielkiego pana.
⁷² ó ws i (daw.; dziś popr.: żuławski) — pochodzący z urodzajnych Żuław koło Gdańska.
⁷³sie

w ie i — żyjąc na uboczu.

⁷⁴ ę

i w

r

ie i — biedak wśród bogactwa.

⁷⁵ siew

ie

wi r — pewna wiara w to, co wyrośnie po zasianiu.

⁷⁶sere s ie — ze Sremu na Węgrzech.
⁷⁷str

— tu: skubać.

⁷⁸

r wi — tu: odpędzić.

⁷⁹

t

r wię — zwiększę dochody; por. współcz.: płacić, płatność.

⁸⁰ r

(daw.) — sprawnie rządzony.

⁸¹ś is (daw.) — oszczędny.

Księgi wtóre



Pieśń V⁸²⁸³

Wieczna sromota⁸⁴ i nienagrodzona
Szkoda⁸⁵, Polaku: ziemia spustoszona
Podolska leży, a pohaniec⁸⁶ sprosny⁸⁷,
Nad Niestrem⁸⁸ siedząc, dzieli łup żałosny⁸⁹.

Niewierny⁹⁰ Turczyn psy zapuścił swoje⁹¹,
Którzy zagnali piękne łanie⁹² twoje
Z dziećmi pospołu a nie masz nadzieje,
By kiedy miały nawiedzić swe knieje.

Jedny⁹³ za Dunaj Turkom zaprzedano,
Drugie do hordy dalekiej zagnano;
Córy szlacheckie (żal sie mocny Boże!)
Psom bisurmańskim⁹⁴ brzydkie ścielą łoże.

Zbójce, niestety, zbójce nas wojują,
Którzy ani miast, ani wsi budują;
Pod kotarzami⁹⁵ tylko w polach siedzą,
A nas nierządne, ach, nierządne, jedzą!

Tak odbieżałe stado⁹⁶ więc drapają
Rozbójce wilcy, gdy po woli⁹⁷ mają,
Że⁹⁸ ani pasterz nad owcami chodzi,
Ani ostrożnych psów za sobą wodzi.

Jakiego serca Turkowi dodamy⁹⁹,
Jesli tak lekkim¹⁰⁰ ludziom nie zdołamy?
Ledwieć nam i tak króla nie podawa¹⁰¹;
Kto sie przypatrzy, mała nie dostawa¹⁰².

Zetrzy sen z oczu a czuj w czas o sobie¹⁰³,
Cny Lachu¹⁰⁴! Kto wie, jemu czyli tobie
Szczęście chce służyć? A dokąd wyroku
Mars nie uczyni, nie ustępuj kroku.

⁸²Ks., Pieśń V — pieśń mówi o najeździe Tatarów na Podole w  roku.
⁸³W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieś i

jest odmienne od znaczenia obecnego.

⁸⁴sr

t (daw.) — hańba, niesława.

⁸⁵ ie gr

s

— niepowetowana strata.

⁸⁶

ie (daw.) — muzułmanin (Turek lub Tatar; poganin); określenie pogardliwe.

⁸⁷s r s

(starop.) — godny potępienia, potworny, okrutny.

⁸⁸Niestr — Dniestr.
⁸⁹

s

(daw.) — godny żalu.

⁹⁰ iewier

— niechrześcijanin.

⁹¹

r

s

ś i sw e — Turek (sułtan turecki) wypuścił swoich poddanych (sforę) Tatarów.

⁹²

ie — tu przen.: piękne kobiety.

⁹³ e

(daw. M. lm r. ż.) — jedne.

⁹⁴ is r

ńs i — mahometański.

⁹⁵

t r

i — szałas, namiot; por. współcz.: kotara.

⁹⁶

ie

e st

— opuszczone stado; może aluzja do sytuacji po ucieczce Henryka Walezego.

⁹⁷

w i (starop.) — posłuszny komuś; por. daw. powolny.

⁹⁸ e — tu: gdyż.
⁹⁹

ser (daw.) — dodać odwagi.

¹⁰⁰ e i (daw.) — podły, godny lekceważenia.
¹⁰¹ e wie

ró

ie

w — aluzja do tureckich rad w sprawie wyboru króla.

¹⁰²

ie

st w (starop.) — mało brakuje.

¹⁰³

s ie (starop.) — czuwaj nad sobą, nad swoim bezpieczeństwem.

¹⁰⁴Lach — Polak.

Księgi wtóre



A teraz k temu obróć myśli swoje
Jakobyć¹⁰⁵ szkody nieprzyjaciel twoje
Krwią swą nagrodził i omył tę zmazę,
Której dziś niesiesz prze swej ziemie skazę.

Wsiadamy?¹⁰⁶ Czy nas półmiski trzymają?
Biedne półmiski, czego te czekają?
To pan, i jadać na śrebrze godniejszy,
Komu żelazny Mars będzie chętniejszy¹⁰⁷.

Skujmy talerze na talery¹⁰⁸, skujmy,
A żołnierzowi pieniądze gotujmy.
Inszy to darmo¹⁰⁹ po drogach miotali,
A my nie damy, bychmy w cale trwali?

Dajmy, a naprzód dajmy! Sami siebie
Ku gwałtowniejszej chowajmy potrzebie.
Tarczej niż piersi pierwej nastawiają,
Pozno puklerza przebici macają¹¹⁰.

Cieszy mię ten rym: «Polak mądr po szkodzie»;
Lecz jesli prawda i z tego nas zbodzie¹¹¹,
Nową przypowieść Polak sobie kupi¹¹²,
Że i przed szkodą, i po szkodzie głupi.

Pieśń VI¹¹³¹¹⁴

Królewno lutnie złotej¹¹⁵ i rymów pociesznych¹¹⁶,

Ochłodo myśli tesznych¹¹⁷,

Ty sama powiedz a kres¹¹⁸ naznacz, póki mamy
Płakać, gdy przyjaciela¹¹⁹ miłego stradamy.

Łacno cieszyć chorego, gdysmy zdrowi sami,

Lecz kiedy toż nad nami

Niefortuna pokaże, tam¹²⁰ więc człowiek czuje,
Że co drugim chciał radzić, sam sie nie ratuje.

Godno płaczu nieszczęście i twoja przygoda¹²¹,

O zacny wojewoda,

¹⁰⁵

— aby ci.

¹⁰⁶ si

— w znaczeniu: czy już wsiadamy na konie?

¹⁰⁷ ęt

(daw.) — życzliwy; por. współcz. antonim: niechętny.

¹⁰⁸t er — talary (powszechnie używana moneta srebrna).
¹⁰⁹ r

— bez celu.

¹¹⁰P

er

r e i i

— gdy już pierś jest przebita, za późno chwytać za puklerz.

¹¹¹

ie — zepchnie (dosł.: strąci z konia).

¹¹² r

wieś

i — pozyska przysłowie.

¹¹³Ks. , Pieśń VI — pocieszenie przyjaciela, prawdopodobnie Jana Kostki, wojewody sandomierskiego, po

śmierci żony; motywy z

r i

Horacego (I , I ).

¹¹⁴W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieś i

jest odmienne od znaczenia obecnego.

¹¹⁵Kró ew

t ie

te — zwrot do Erato, muzy poezji lirycznej; lutnie (daw. D. lp rodz. ż.): lutni.

¹¹⁶

ies

(daw.) — przynoszący pocieszenie.

¹¹⁷tes

(starop.) — smutny, strapiony.

¹¹⁸ res — tu: termin.
¹¹⁹ r

ie — tu: żona.

¹²⁰t

— tu: wtedy.

¹²¹ r g

— tu: nieszczęście.

Księgi wtóre



Boś pozbył towarzysza i cnotliwej żony,
Której dobroć, której wstyd¹²² jest niewysłowiony.

Ale byś dobrze, wziąwszy lutnią Orfeowę,

Wstąpił w łódź Charonowę

I nawiedził podziemne, niewesołe kraje¹²³,
Gdzie słońce swych promieni nigdy nie podaje,

Nie zyszczesz¹²⁴ dusze, która dotkła raz napoju

Niepamiętnego zdroju¹²⁵.

Przeto cierpliwość sama nalepsza w tej mierze,
Gdzie za raz¹²⁶ i ratunek upad z sobą bierze¹²⁷.

Pieśń VII¹²⁸¹²⁹

Słońce pali, a ziemia idzie w popiół prawie,

Świata nie znać¹³⁰ w kurzawie;
Rzeki dnem uciekają¹³¹,

A zagorzałe¹³² zioła dżdża¹³³ z nieba wołają.

Dzieci, z flaszą do studniej; a stół w cień lipowy,

Gdzie gospodarskiej głowy
Od gorącego lata

Broni list¹³⁴, za wsadzenie przyjęmna zapłata.

Lutni moja, ty ze mną; bo twe wdzięczne strony¹³⁵

Cieszą umysł trapiony,
A troski nieuspione¹³⁶

Prędkim wiatrom podają¹³⁷ za Morze Czerwone.

¹²²wst

(daw.) — skromność, cnotliwość, nieskazitelność.

¹²³w i ws

t i

r e wę

wie i

ie

e

r e — agment nawiązuje do mitu gr. o Or-

feuszu, poecie trackim (symbolem poezji jest tu lutnia), który potrafił poruszyć za pomocą swej muzyki naj-
bardziej nieubłagane bóstwa, a nawet rzeczy nieożywione. Po śmierci swej żony, Eurydyki, udał się do Hadesu
i tak oczarował Plutona, że władca podziemi zgodził się uwolnić Eurydykę ze świata umarłych. Motyw został
wykorzystany przez Kochanowskiego również w re ie XIV i Pieś i XXI, Ks..

¹²⁴ s

es (starop. forma  os. lp cz. przysz.) — odzyskasz.

¹²⁵ s e tór

t

ie

ięt eg

r

— duszy, która dotknęła napoju ze zdroju niepamięci.

Dusze przewożone przez Charona po wypiciu wody z rzeki Lete zapominały o tym, co robiły, widziały i słyszały
przedtem.

¹²⁶

r

— jednocześnie, naraz.

¹²⁷r t e

s

ier e — ratunek (nawiązanie do ratowania Eurydyki przez Orfeusza) doprowadza do

upadku (klęski).

¹²⁸Ks., Pieśń VII — w pieśni pojawiają się motywy z

r i

Horacego (I , I , I , II , II ).

¹²⁹W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieś i

jest odmienne od znaczenia obecnego.

¹³⁰ ie

— nie widać.

¹³¹ e

ie

— wysychają, wsiąkając w dno.

¹³² g r

— spalony, wyschnięty.

¹³³

(starop.; D. lp od: deżdż) — deszczu.

¹³⁴ ist (daw.) — liść.
¹³⁵str

(starop.) — struny; u Kochanowskiego niekiedy pojawia się również forma z „ó”.

¹³⁶ ie s i

(starop.) — nie dający się uśpić, uśmierzyć.

¹³⁷

w

— tu: przekazywać.

Księgi wtóre



Pieśń VIII¹³⁸¹³⁹

Nie asuj sobie, Mikołaju, głowy,
Kto ma być królem: już dekret¹⁴⁰ gotowy
Przed Bogiem leży, nie piórem pisany,
Lecz w dyjamencie twardym wykowany.

Nie z pół- lub nocy, lub dnia¹⁴¹, nie ze wschodu
Ani czekajmy pana od zachodu;
Ten królem będzie, kogo Bóg mianuje,
Łatwie On ludzkie serca spraktykuje¹⁴².

Tenże nam mimo znajomsze sąsiady¹⁴³,
W śmiech obrociwszy nasze płone¹⁴⁴ rady,
Przywiódł był króla z dalekiej krainy,
Po którym wrychle miał usieść kto iny.

Gdzie ony złote góry nieprzebrane¹⁴⁵?
Gdzie Gaszkonowie i wojska ubrane¹⁴⁶?
W co poszły działa i nasze turnieje?
Wiatrem nadziane puknęły¹⁴⁷ nadzieje.

Fortuna¹⁴⁸ nawy na morzu sprawuje,
Fortuna w bitwach zwycięstwem szafuje;
Onej rakosze¹⁴⁹ i sejmy słuchają;
A ludzkie rady¹⁵⁰ wspak sie obracają.

Precz krasomowce! Wywody na stronę!
A my gdzie w polu na słupie koronę
Zawieśmy złotą; jesli nie mędrszemu,
Niech ją da Szczęście przynamniej rętszemu¹⁵¹.

¹³⁸Ks. , Pieśń VIII — pieśń dotyczy bezkrólewia i kolejnej elekcji po ucieczce Henryka Walezego. Powstała

prawdopodobnie na przełomie  i  r., gdy walka o koronę toczyła się już tylko między Maksymilianem
Habsburgiem i Stefanem Batorym. Adresatem jest prawdopodobnie Mikołaj Firlej, starosta kazimierski, bliski
przyjaciel poety.

¹³⁹W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieś i

jest odmienne od znaczenia obecnego.

¹⁴⁰ e ret — chodzi o akt nominacji króla.
¹⁴¹ ó

i — z północy lub z południa.

¹⁴²s r t

w

(daw.) — skłonić, przeciągnąć na swoją stronę.

¹⁴³

s e s si

— chodzi tu o kandydatów z sąsiednich krajów.

¹⁴⁴

(starop.) — bezużyteczny.

¹⁴⁵

ie

te gór

i

s e t r ie e — aluzja do zaprzysiężonych przez Henryka Walezego zobo-

wiązań finansowych na rzecz Polski i obietnicy sprowadzenia piechoty gaskońskiej oraz do uroczystości przy
wjeździe Henryka do Krakowa.

¹⁴⁶w s

r e — tu: uzbrojone.

¹⁴⁷

— pęknąć; por.: śmiać się do rozpuku.

¹⁴⁸Fortuna — rzym. bogini przypadku; los. Motyw ważny w filozofii Pieś i Kochanowskiego; zob. też Ks. ,

Pieśń IX.

¹⁴⁹r

s — rokosz, polityczny zjazd rycerstwa (szlachty).

¹⁵⁰r

(daw.) — zamysł, pomysł.

¹⁵¹ręts

(daw.) — bardziej rączy, szybszy.

Księgi wtóre



Pieśń IX¹⁵²¹⁵³

Nie porzucaj nadzieje,

Jakoć sie kolwiek dzieje:
Bo nie już¹⁵⁴ słońce ostatnie¹⁵⁵ zachodzi,
A po złej chwili piękny dzień przychodzi.

Patrzaj teraz na lasy,

Jako prze zimne czasy
Wszystkę swą krasę drzewa utraciły,
A śniegi pola wysoko przykryły.

Po chwili wiosna przyjdzie,

Ten śnieg z nienagła¹⁵⁶ zéjdzie
A ziemia, skoro słońce jej zagrzeje,
W rozliczne barwy znowu sie odzieje.

Nic wiecznego na świecie:

Radość sie z troską plecie,
A kiedy jedna weźmie moc nawiętszą,
W ten czas masz ujźrzeć odmianę naprędszą.

Ale człowiek zhardzieje,

Gdy mu sie dobrze dzieje;
Więc też, kiedy go Fortuna¹⁵⁷ omyli¹⁵⁸,
Wnet głowę zwiesi i powagę zmyli¹⁵⁹.

Lecz na szczęście wszelakie

Serce ma być jednakie;
Bo z nas Fortuna w żywe oczy szydzi,
To da, to weźmie, jako sie jej widzi.

Ty nie miej za stracone,

Co może być wrócone:
Siła Bóg może wywrócić w godzinie;
A kto mu kolwiek ufa, nie zaginie.

Pieśń X¹⁶⁰¹⁶¹

Może kto ręką sławy dostać w boju,
Może wymową i rządem¹⁶² w pokoju;

¹⁵²Ks. , Pieśń IX — w pieśni wykorzystano motywy z licznych

r i

Horacego.

¹⁵³W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieś i

jest odmienne od znaczenia obecnego.

¹⁵⁴ ie

(starop.) — jeszcze nie.

¹⁵⁵ st t ie (starop.) — po raz ostatni.
¹⁵⁶

ie g (starop.) — stopniowo.

¹⁵⁷Fortuna — w mit. rzym. bogini przypadku; los. Motyw ważny w filozofii Pieś i Kochanowskiego; zob też

Pieśń IX, Ks. .

¹⁵⁸

i (daw.) — zwieść.

¹⁵⁹

i — tu: stracić.

¹⁶⁰Ks. , Pieśń X — pierwodruk pieśni pt.

iwe

e w zbiorze Pieś i tr

(). Nawiązania do

biblijnej Księgi Przysłów i Księgi Eklezjastyka (Syracha).

¹⁶¹W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieś i

jest odmienne od znaczenia obecnego.

¹⁶²r

(daw.) — zarządzanie; podobne znaczenie niżej, w. .

Księgi wtóre



Lecz jesli żona męża nie ozdobi,

Mąż prózno robi.

Kto z gospodarstwa, a kto zaś z wysługi
Zbierze pieniądze i z kupiectwa drugi,
Jesli sie żona nie przyłoży k temu,

Zginąć wszytkiemu.

Żona uczciwa ozdoba mężowi
I napewniejsza podpora domowi:
Na niej rząd wszystek; swego męża ona

Głowy korona.

Ona mężowym kłopotom zabiega¹⁶³
I jego wczasu na wszystkim¹⁶⁴ przestrzega;
Ona wywabić troskę umie z głowy

Słodkiemi słowy.

Ona dziateczki ojcowi podobne
Rodzi, skąd rostą¹⁶⁵ pociechy osobne;
Ani już spadków upatrują krewni,

Dziedzica pewni.

Trzykroć szczęśliwy, któremu Ty zdarzysz
Ten związek, Panie; ale zły towarzysz¹⁶⁶
Odejmie wszytko, że troski w pół wieka

Zgryzą człowieka.

Pieśń XI¹⁶⁷¹⁶⁸

Stateczny¹⁶⁹ umysł pamiętaj zachować,
Jesli cię pocznie nieszczęście asować;
Także i góry nie radzęć wylatać¹⁷⁰,
Kiedy sie Szczęście z tobą imie¹⁷¹ bratać.

Śmierci podległy człowiecze cnotliwy,
Choć wszytek twój wiek będzie asowliwy¹⁷²,
Chocia też czasem, siedząc z przyjacioły,
Przy dobrym trunku strawisz dzień wesoły;

Tu przy ciekącym, przezornym¹⁷³ strumieniu.
Każ stół gotować w jaworowym cieniu;

¹⁶³

ieg

— tu: zapobiegać.

¹⁶⁴w

s

ws st i — wygody we wszystkim, pod każdym względem.

¹⁶⁵r st (starop. forma  os. lm) — rosną; przen.: pochodzą.
¹⁶⁶t w r s — tu: żona; zob. też: Ks. , Pieśń VI, w. .
¹⁶⁷Ks. , Pieśń XI — pieśń jest paraazą ody Horacego (Carmina II ) noszącej tytuł

e i

(

e

i s ).

¹⁶⁸W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieś i

jest odmienne od znaczenia obecnego.

¹⁶⁹st te

(starop.) — stały, zrównoważony.

¹⁷⁰gór w

t

— wylatywać w górę; przen.: pysznić się.

¹⁷¹i

(starop. tu forma  os. lp: imie) — zacząć.

¹⁷² r s w iw — asobliwy, pełen trosk.
¹⁷³ r e r

(daw.) — przezroczysty.

Księgi wtóre



Każ wino nosić, póki beczka leje,
Póki wiek służy, a śmierć nie przyspieje¹⁷⁴.

Postąpisz z włości¹⁷⁵ drogo zapłaconych,
Postąpisz z dworu i gmachów złoconych;
A co zebrania¹⁷⁶ twego kolwiek będzie,
To wszytko przyszły namiastek osiędzie¹⁷⁷.

Bądź sie kto zacnym¹⁷⁸ rodził i bogatym,
Bądź niewolnikiem, u śmierci nic na tym;
Czyjkolwiek naprzód los wynidzie¹⁷⁹, wsiadaj,
Wieczny wygnańcze, ani więc odkładaj¹⁸⁰.

Pieśń XII¹⁸¹¹⁸²

Nie masz, i po drugi raz nie masz wątpliwości,
Żeby cnota miała być kiedy bez zazdrości:
Jako cień nieodstępny ciała naszladuje¹⁸³,
Tak za cnotą w też tropy zazdrość postępuje.

Nie może jej blasku znieść ani pojźrzeć w oczy,
Boleje, że kto przed nią kiedy wysszej skoczy;
A iż baczy po sobie¹⁸⁴, że sie wspinać prózno,
Tego ludziom uwłóczy¹⁸⁵, w czym jest od nich rózno¹⁸⁶.

Ale człowiek, który swe Pospolitej Rzeczy
Służby oddał, tej krzywdy nie ma mieć na pieczy¹⁸⁷;
Dosyć na tym, kiedy praw¹⁸⁸, ani niesie wady;
Niechaj drugi boleje, niech sie spuka jady¹⁸⁹.

Cnota (tak jest bogata) nie może wziąć szkody¹⁹⁰
Ani sie też ogląda na ludzkie nagrody;
Sama ona nagrodą i płacą jest sobie
I krom nabytych przypraw¹⁹¹ świetna w swej ozdobie.

A jesli komu droga otwarta do nieba,
Tym, co służą ojczyźnie. Wątpić nie potrzeba,

¹⁷⁴ r s ie e (daw.) — przybywa.
¹⁷⁵ st i

w ś i — tu: ustąpić, porzucić swoją własność.

¹⁷⁶ e r ie — tu: zbiory.
¹⁷⁷ si ś (tu: daw. forma  os. lp cz. przysz.: osiędzie) — posiąść.
¹⁷⁸

— tu: wysoko urodzony.

¹⁷⁹

wie

r ó

s w i ie — czyjkolwiek los najpierw padnie.

¹⁸⁰

— zwlekać.

¹⁸¹Ks. , Pieśń XII — pierwodruk pieśni pt.

st te

s

e

e

P s

ite w zbiorze Pieś i tr

().

¹⁸²W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieś i

jest odmienne od znaczenia obecnego.

¹⁸³ ień

i

s

e — cień idzie za ciałem, jest ściśle związany z ciałem.

¹⁸⁴

s ie (daw.) — patrząc na siebie, zdaje sobie sprawę.

¹⁸⁵ w ó

(daw.) — odmówić.

¹⁸⁶ est

i

ró

(daw.) — różni się od nich; rózno: różne.

¹⁸⁷te r w

ie

ie

ie

(starop.) — ma nie dbać, nie troszczyć się o tę krzywdę.

¹⁸⁸ r w (daw.) — prawy, niewinny.
¹⁸⁹ ie

sie s

(starop.) — niech pęknie od jadów (tj. ze złości).

¹⁹⁰w i

s

(starop.) — ponieść szkody.

¹⁹¹ r

r w (starop.) — ozdoba.

Księgi wtóre



Że co im zazdrość ujmie, Bóg nagradzać będzie,
A cnota kiedykolwiek miejsce swe osiędzie¹⁹².

Pieśń XIII¹⁹³¹⁹⁴

Panu dzięki oddawajmy,
Jego łaskę wspominajmy,
Który hardym miesza rzeczy,
A skromne ma na swej pieczy.

On hardy, nieunoszony¹⁹⁵,
On tyran północnej strony¹⁹⁶,
Któremu, jako sam mniema,
Świat tak wielki równia nie ma,

Car moskiewski plac mężnemu
Puścił¹⁹⁷ królowi polskiemu¹⁹⁸;
Nie oparł sie aż o lody
Niepławnej¹⁹⁹ północnej wody.

Granic i zamków budownych²⁰⁰
Odbieżał, i miast warownych;
Płatna to, kiedy o duszę²⁰¹,
I sam go obmówić²⁰² muszę.

Obróć swój koń prędkonogi,
Nieścigniony care²⁰³ drogi.
Chcesz być groźnym, a uciekasz;
Jesliś płochy²⁰⁴, hardzie nie każ²⁰⁵.

Teraz był czas porokować²⁰⁶,
Komu szłyk naprzód zdejmować²⁰⁷;
Teraz sie było dowiadać,
Kto ma naprzód z konia spadać.

Bóg pomóż, królu jedyny
Szerokiej polskiej krainy;

¹⁹² ie s e swe się ie (starop.) — zajmie godne siebie (czy: należne sobie) miejsce.
¹⁹³Ks. , Pieśń XIII — pierwodruk pieśni pt.

w ię i P

w zbiorze Pieś i tr

(). Napisana po

rozejmie polsko-rosyjskim w Jamie Zapolskim  stycznia .

¹⁹⁴W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieś i

jest odmienne od znaczenia obecnego.

¹⁹⁵ ie

s

— nieobłaskawiony, niepokorny.

¹⁹⁶t r

ó

e str

— Iwan Groźny.

¹⁹⁷

P ś i — ustąpił miejsca.

¹⁹⁸ ró wi

s ie

— chodzi o Stefana Batorego.

¹⁹⁹ ie

w

— nie nadający się do żeglugi.

²⁰⁰

w

(starop.) — okazały, pięknie zbudowany.

²⁰¹P t

t

ie

s ę — opłaci się, warto (to zrobić), gdy chodzi o duszę (tj. o życie).

²⁰²

ówi * (starop.) — usprawiedliwić.

²⁰³ re — carze (forma rzadka, może celowy rusycyzm); nieraz uważano to za pomyłkę druku.
²⁰⁴

— płochliwy, bojaźliwy.

²⁰⁵ r ie ie

— nie zachowuj się (a. nie wypowiadaj się, por. kazać: mówić) hardo (tj. wyniośle, butnie).

²⁰⁶ r

w

— podyskutować, porozmawiać (tak w wyd. Pieś i tr e ; w pierwodruku Pieś i: prorokować).

²⁰⁷s

— wysoka futrzana czapka, szpiczasto zakończona; znaczenie wersu: kto powinien się pierwszy kłaniać

(aluzja do niezdecydowania w rokowaniach pokojowych).

Księgi wtóre



Umiesz ty hardym dogodzić
Ani sie im dasz rozwodzić²⁰⁸.

Zdjąłeś maszkarę²⁰⁹ butnemu
Tyranowi moskiewskiemu;
Okazałeś, że nie kąsa,
Chocia to²¹⁰ porożem²¹¹ wstrząsa.

W zamcech nadzieję pokładał,
Ale i tych prędko stradał.
Nie przyszło mu do odsieczy;
Głowy ostrzec²¹² barziej k rzeczy²¹³.

Znowu tedy, skąd był wyszedł,
W ręce polskie Połock przyszedł,
Za powodem szczęśliwego
Stefana, króla polskiego.

Nie pomogły kule częste,
Zręby²¹⁴ mocne, baszty gęste:
Puściły żelazne brony²¹⁵.
A ty, królu niezmożony,

Nie tylko zamki budowne
I twierdze bierzesz warowne,
Ale co chwalniejsza²¹⁶ w tobie,
Jesteś silen i sam sobie²¹⁷.

Nie puściłeś wódz gniewowi,
Łaskęś nieprzyjacielowi
Uczynił; masz i dzielnością,
Masz już nadeń²¹⁸ i ludzkością.

Zdrów bądź, królu niezwalczony.
Ciebie moje wdzięczne strony²¹⁹
Nie zmilczą miedzy sławnemi
Bohatery walecznemi.

Pieśń XIV²²⁰²²¹

Wy, którzy Pospolitą Rzeczą władacie,
A ludzką sprawiedliwość²²² w ręku trzymacie;

²⁰⁸r w

i — tu: rozprzestrzeniać się, panoszyć.

²⁰⁹

s

r (daw.) — maska.

²¹⁰

i t (starop.) — mimo że.

²¹¹ r e — rogi.
²¹²g w

str e — uchronić głowę.

²¹³ r e

(starop.) — odpowiednio (do rzeczy), słusznie.

²¹⁴ rę

— szańce.

²¹⁵ r

(daw.) — brama.

²¹⁶

w

ie s

— co bardziej godne pochwały.

²¹⁷ esteś si e i s

s ie — i sam nad sobą panujesz.

²¹⁸

s

eń — przewyższasz go.

²¹⁹str

— struny.

²²⁰Ks. , Pieśń XIV — pieśń ta pojawia się również w

r wie

s ów gre i jako chór drugi.

²²¹W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieś i

jest odmienne od znaczenia obecnego.

²²²

s r wie iw ś — sprawiedliwość wobec ludzi.

Księgi wtóre



Wy, mówię, którym ludzi paść poruczono
I zwierzchności nad stadem Bożym zwierzono,

Miejcie to przed oczyma zawżdy swojemi,
Żeście miejsca zasiedli Boże na ziemi,
Z którego macie nie tak swe własne rzeczy
Jako wszytek ludzki mieć rodzaj na pieczy.

A wam więc nad mniejszemi zwierzchność jest dana,
Ale i sami macie nad sobą Pana,
Któremu kiedyżkolwiek z spraw swych uczynić
Poczet macie; trudnoż tam krzywemu wynić.

Nie bierze ten Pan darów ani sie pyta,
Jesli kto chłop czyli sie grofem²²³ poczyta;
W siermiędze²²⁴ li go widzi, w złotych li głowach²²⁵,
Jesli namniej przewinił, być mu w okowach.

Więc ja podobno²²⁶ z mniejszym niebezpieczeństwem
Grzeszę, bo sam sie tracę swym wszeteczeństwem²²⁷;
Przełożonych występki miasta zgubiły
I szerokie do gruntu carstwa zniszczyły.

Pieśń XV²²⁸²²⁹

Nie zawżdy Apollo²³⁰ strzela,
Ale łuk z lutnią podziela;
Nie zawżdy Mars²³¹ hu wodzi,
Czasem też pod sieć ugodzi²³².

Nie zawżdy grad z góry leci
Albo burza niebo szpeci;
Chmury czarne wiatr wojuje,
A pogoda następuje.

Takżeć słusze²³³ człowiekowi
Odejmać sie asunkowi²³⁴,
A jako niewdzięczne²³⁵ brzemię
Uderzyć troski o ziemię²³⁶.

²²³gr

— graf, hrabia.

²²⁴sier ięg — ubranie chłopskie.
²²⁵

t

g w

— złotogłowach; złotogłów: kosztowna tkanina przetykana złotymi nićmi.

²²⁶

(daw.) — zapewne.

²²⁷ws ete eństw (daw.) — bezwstyd, nieprzyzwoitość, występek.
²²⁸Ks. , Pieśń XV — motywy z licznych utworów Horacego (Carmina I , I , II , II , II , III , III

, epod ).

²²⁹W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieś i

jest odmienne od znaczenia obecnego.

²³⁰Apollo — w mit. gr. syn Zeusa i Latony, czasami utożsamiany z bogiem słońca Heliosem; był bogiem

muzyki, poezji, łucznictwa, proroctw i sztuki lekarskiej.

²³¹Mars — w mit. rzym. bóg wojny.
²³²

se

sie g

i — aluzja do mitologicznej opowieści o tym, jak Wulkan (gr. Hefajstos) zarzucił

sieć na kochających się Marsa (gr. Aresa) i Wenus (gr. Aodytę), i zawstydził ich przed innymi bogami.

²³³s s e (starop.) — jest rzeczą słuszną, przystoi.
²³⁴ e

sie r s

wi — uwolnić się od asunku.

²³⁵ iew ię

* — niemiły (por. dzisiejsze wyrażenie: niewdzięczne zadanie).

²³⁶

er

ie ię — porzucić.

Księgi wtóre



Cokolwiek raz przeminęło,
Niewrócony koniec wzięło,
A przyszły czas Bóg ma w mocy,
Pogrążony w twardej nocy²³⁷.

Dosyć na rozum człowieczy
Dzień dzisiejszy mieć na pieczy;
Ostatek na Boga wkładaj²³⁸,
A dobrze żyć nie odkładaj.

Żyj dobrze, nie odkładając;
Bo dalszych czasów czekając,
Niepodobnym obyczajem²³⁹,
Nie począwszy żyć, przestajem.

Pieśń XVI²⁴⁰²⁴¹

Nic po tych zbytnich potrawach, nic po tym
Śrebrze na służbie²⁴² i obiciu złotym;
Nam k woli²⁴³, kędy róża pozno kwitnie

Nie szukaj zbytnie²⁴⁴.

Dobra-ć i miętka²⁴⁵, co ją najdzie wszędzie²⁴⁶;
A kiedy równe²⁴⁷ towarzystwo siędzie,
Prędka dobra myśl, a tym jeszcze chutniej²⁴⁸,

Gdy nie bez lutniej.

Lutnia — wódz tańców i pieśni uczonych,
Lutnia — ochłoda myśli utrapionych:
Ta serce miękczy swym głosem przyjemnym

Bogom podziemnym²⁴⁹.

²³⁷w tw r e

— w niedostępnej ciemności, tajemnicy (znaczenie wyrażenia nie do końca jasne).

²³⁸

g w

— powierzaj Bogu.

²³⁹ ie

e — w sposób niemożliwy do pojęcia.

²⁴⁰Ks. , Pieśń XVI — w pieśni pojawia się wiele motywów z utworów Horacego (Carmina I , I ).
²⁴¹W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieś i

jest odmienne od znaczenia obecnego.

²⁴²

s

ie — w miejscu, gdzie się przechowuje naczynia stołowe.

²⁴³

w i (starop.) — dla nas.

²⁴⁴

t ie (starop.) — zbytnio; bardzo.

²⁴⁵ ięt

— zdr. od: mięta.

²⁴⁶

ie ws ę ie — którą można wszędzie znaleźć.

²⁴⁷rów e — dobrane.
²⁴⁸

t ie — chętniej, bardziej ochoczo (por. chuć).

²⁴⁹ser e ię

g

ie

— aluzja do postaci Orfeusza, który potrafił poruszyć za pomocą swej

muzyki Furie („jędze”), a nawet rzeczy nieożywione. Kiedy zmarła jego żona Eurydyka, udał się do podziemi
i tak oczarował Plutona, że uwolnił on Eurydykę pod warunkiem, że Orfeusz nie odwróci się, dopóki nie wyjdą
na ziemię. Kiedy już mieli postawić swe stopy na ziemi, Orfeusz odwrócił się i Eurydyka natychmiast zniknęła.
Ogromny żal Orfeusza po powtórnej stracie żony tak rozwścieczył trackie kobiety, że w czasie jednej z orgii
z okazji bachanaliów rozerwały go na strzępy; zob. też: Ks. , Pieśń XXI, Ks. , Pieśń II oraz Ks. , Pieśń VI.

Księgi wtóre



Pieśń XVII²⁵⁰

Niegodzien tego ten świat zawikłany,
Aby miał na nim rozumem nadany²⁵¹
Człowiek polegać, a swe szczęśliwości
Sadzić na jego płochej odmienności²⁵².

Co ma ten żywot, na co by bezpiecznie
Człowiek mógł kazać²⁵³? Niedługo kóniecznie²⁵⁴
Doniesie czaszę²⁵⁵ pachołek do gęby,
A przedsię i w tym straci czasem zęby²⁵⁶.

Morze nie stoi nigdy, zawżdy płynie:
Teraz kędzierze²⁵⁷ nastrzępi, w godzinie
Dnem wzgórę stanie, a ogromne wały²⁵⁸
Wysokich będą obłoków sięgały.

Cnota mój kompas²⁵⁹, który nie w pół nocy,
Ale w pół zbytków bije. Niech sie smocy
I wszytko bydło Proteowe²⁶⁰ jeży,
Łódź moja przedsię swym pędem pobieży.

Pieśń XVIII²⁶¹²⁶²

Ucieszna²⁶³ lutni, w której słodkie strony²⁶⁴
Bijąc, Amfijon²⁶⁵ kamień rozproszony
Zwabił na kupę, a z chętnej opoki

Wstał mur szeroki.

Niemowna²⁶⁶ przedtym ani ulubiona,
Dziś na wszytek świat wielce zalecona²⁶⁷,
Zaśpiewaj, co by trudnej²⁶⁸ Bogumiły

Uszy lubiły.

²⁵⁰W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieś i

jest odmienne od znaczenia obecnego.

²⁵¹

(starop.) — obdarzony.

²⁵²

ie

ś — niespokojna zmienność.

²⁵³

e ie

ie

óg

— na czym mógłby polegać bez zastrzeżeń.

²⁵⁴

ie

ie — zaprawdę.

²⁵⁵

s

(daw.) — płaski, ozdobny kielich.

²⁵⁶

iesie

s ę

— aluzja do przysłowia gr., mającego też rzym. i pol. odpowiedniki, mówiącego, że wiele

rzeczy leży między ustami a brzegiem pucharu.

²⁵⁷ ę ier e (starop.) — kędziory, do których porównano fale morskie.
²⁵⁸w (starop.) — fala.
²⁵⁹

s — tu: zegar (kompasem nazywano wówczas zegar słoneczny).

²⁶⁰

Pr te we — być może chodzi o foki Okeanosa, których pasterzem był Proteus (

se , ks. IV).

²⁶¹Ks. , Pieśń XVIII — pieśń jest paraazą ody Horacego (Carmina III ) noszącej tytuł

er ri

(

er ri s ).
²⁶²W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieś i

jest odmienne od znaczenia obecnego.

²⁶³ ies

(daw.) — przynoszący radość.

²⁶⁴str

(daw.) — struny.

²⁶⁵Amfijon — Amfion: w mit. gr. muzyk, który potrafił za pomocą dźwięku liry przenosić kamienie używane

do budowania murów Teb, w których panował; zob. też Ks. , Pieśń XXI.

²⁶⁶ ie

w

(daw.) — niemy.

²⁶⁷

e

(daw.) — sławny.

²⁶⁸tr

— tu: nieprzystępny.

Księgi wtóre



Która jakoby źrzóbek²⁶⁹ niełapany
Ani pasterzką ręką ugłaskany
Ucieka w pole, a pędęm człowieka

Mija z daleka.

Ty umiesz tygry, umiesz lasy wodzić
I bieg pochopnym²⁷⁰ strumieniom zagrodzić;
Tobie ustąpił stróż nieokrócony²⁷¹

Piekielnej brony²⁷²,

Cerber²⁷³, chocia mu wściekły łeb nakrywa
Sto srogich wężów, a para smrodliwa
I sprosna piana ciecze miedzy zęby

Z trojakiej²⁷⁴ gęby.

Biedny Iksyjon, Tytyjus²⁷⁵ zmiękczony²⁷⁶,
Rozśmiał sie nie chcąc; i dzban osuszony
Stał chwilę, za czym²⁷⁷ cieszył twój rym drogi

Dziewki niebogi²⁷⁸.

Niech Bogumiła srogość jadowitą
Złych panien słyszy i wody niesytą
Banię bezdenną, i pomstę nieskorą,

Którą źli biorą

Na drugim świecie. Bo co, prze żywego
Boga, już mogły uczynić gorszego?
Pomordowały, jędze niecnotliwe,

Męże właściwe²⁷⁹.

Jedna z nich, wierna łożu małżeńskiemu²⁸⁰,
Przeciwko ojcu krzywoprzysiężnemu
Zacnie skłamała: panna czci²⁸¹ bez końca

Pod kręgiem słońca.

Która: «Wstań — rzekła — wstań, mężu, by wieczny
Sen²⁸² na cię nie padł, skądeś ty bezpieczny²⁸³;
Schroń sie przed ojcem i przed bezecnemi

Siostrami złemi,

²⁶⁹ r ó e — źrebak (obecnie gwarowe: źróbek).
²⁷⁰

(daw.) — prędki, wartki.

²⁷¹ ie ró

(starop.) — nie dający się zjednać.

²⁷² r

(daw.) — brama; zob. też: Ks. , Pieśń XIII, w. .

²⁷³

ie st i stró

Pie ie e r

er er — aluzja do historii Orfeusza, który wybrał się do Hadesu

śladem swej zmarłej żony Eurydyki; zob. też objaśnienia do Pieś i XXI, Ks. .

²⁷⁴tr

i — potrójny.

²⁷⁵Iksyjon, Tytyjus — Iksjon za znieważenie Junony został wtrącony do Tartaru, gdzie cierpi męki przywiązany

do koła ognistego; Totyos, mityczny olbrzym, prześladowca Latony, pokonany przez jej dzieci, Apollina i Dianę
odbywa okrutną karę w Hadesie: dwa sępy wyżerają mu wątrobę, która wciąż odrasta.

²⁷⁶

ię

— czujący ulgę, rozbrojony.

²⁷⁷

— następnie.

²⁷⁸

— w którym nosiły wodę Danaidy (Dziewki niebogi) skazane za zabicie mężów (zob. w. –) na

wieczne napełnianie beczki bez dna (czyli bani bezdennej z w. ); w mit. gr. Danaidy czerpały wodę za pomocą
sit.

²⁷⁹w ś iw — tu: własny.
²⁸⁰ e

wier

eńs ie

— tylko jedna z Danaid, Hypermnestra, oszczędziła męża, Lynkeusa.

²⁸¹

i — panna posiadająca cześć.

²⁸²wie

se — śmierć.

²⁸³s

eś t

e ie

— stąd, skąd nie spodziewasz się niebezpieczeństwa.

Księgi wtóre



Które jak lwice z głodu nieznośnego
Wpadwszy na stado, każda morzy²⁸⁴ swego;
Ja, litościwsza, ani cię chcę tykać,

Ani zamykać.

Mnie niechaj ojciec trzyma w pęcie srogim,
Żem lutość miała nad mężem ubogim;
Mnie niechaj zaśle²⁸⁵ w pogańskie narody

Przez morskie wody.

Idź, gdzie cię nogi i wiatry powiodą,
Za tą życzliwej ćmy²⁸⁶ nocnej pogodą²⁸⁷;
Idź zdrów, a skargę na mogiłę smętną

Włóż więc pamiętną²⁸⁸».

Pieśń XIX²⁸⁹

Jest kto, co by wzgardziwszy te doczesne rzeczy
Chciał ze mną dobrą tylko sławę mieć na pieczy,
A starać sie, ponieważ musi zniszczeć ciało,
Aby imię przynamniej po nas tu zostało?

I szkoda zwać człowiekiem, kto bydlęce²⁹⁰ żyje,
Tkając²⁹¹, lejąc w się wszytko, póki zstawa²⁹² szyje;
Nie chciał nas Bóg położyć równo z bestyjami:
Dał nam rozum, dał mowę, a nikomu z nami.

Przeto chciejmy wziąć przed się²⁹³ myśli godne siebie,
Myśli ważne na ziemi, myśli ważne w niebie;
Służmy poczciwej²⁹⁴ sławie, a jako kto może,
Niech ku pożytku dobra spólnego pomoże.

Komu dowcipu²⁹⁵ równo z wymową²⁹⁶ dostaje,
Niech szczepi miedzy ludźmi dobre obyczaje;
Niechaj czyni porządek, rozterkom zabiega²⁹⁷,
Praw ojczystych i pięknej swobody przestrzega.

A ty, coć Bóg dał siłę i serce²⁹⁸ po temu,
Uderz sie²⁹⁹ z poganinem, jako słusze³⁰⁰ cnemu;

²⁸⁴

r

— mordować.

²⁸⁵ ś e — wyśle.
²⁸⁶

(daw.) — ciemność.

²⁸⁷ g

— tu: odpowiednia pora.

²⁸⁸

ó

ięt

— umieść na dowód pamięci.

²⁸⁹W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieś i

jest odmienne od znaczenia obecnego.

²⁹⁰

ę e (starop.) — jak bydło (bydlęco, po bydlecemu).

²⁹¹t

(daw.) — wpychać.

²⁹² st w (starop.) — starcza.
²⁹³w i

r e się (starop.) — rozważyć.

²⁹⁴

iw (starop.) — szlachetny (godny czci), dobry.

²⁹⁵ w i (daw.) — rozum, inteligencja, talent.
²⁹⁶w

w — tu: krasomówstwo, umiejętność przemawiania.

²⁹⁷r ter

ieg — zapobiega sporom, waśniom.

²⁹⁸ser e — tu: odwaga.
²⁹⁹ er sie — zderz się, stań do walki.
³⁰⁰s s e (starop.) — jest rzeczą słuszną, przystoi; zob. też: Ks. , Pieśń XV, w. .

Księgi wtóre



Prostak³⁰¹ to, który wojsko z wielkości szacuje:
Zwycięstwo liczby nie chce, męstwa potrzebuje.

Śmiałemu wszędy równo, a o wolność miłą
Godzi sie oprzeć³⁰² by więc i ostatnią siłą;
Nie przegra, kto ymarczy na sławę żywotem³⁰³,
Azaby go lepiej dał³⁰⁴ w cieniu darmo potem?

Pieśń XX³⁰⁵³⁰⁶

Jaką, rozumiesz, zazdrość zjednałeś sobie,
Zacny biskupie, w mojej małej osobie³⁰⁷,
Żeś mię z domu wyciągnął w te dalsze strony
Od małych dziatek i od teskliwej³⁰⁸ żony?

Nie myśli-ć ona o tym, że ja przy tobie
Głowy nie uasuję by namniej sobie;
Że w twym pałacu mieszkam, że przy twym boku
Siadam; koń mój, sługa mój na twym obroku³⁰⁹.

Rychlej, niesposobnego³¹⁰ będąc świadom
Zdrowia mego, asuje swe serce doma,
Żebych jakiej choroby nagłej nie użył³¹¹,
Nie mając, kto by mi w tym jej sercem³¹² służył.

Ciężar także domowy, społeczny nama³¹³,
Teraz w mej niebytności musi nieść sama,
Strzegąc w domu porządku, warując³¹⁴ szkody,
Dziatek lichych³¹⁵ pilnując, zakładów zgody³¹⁶.

Któż wie, jesli i tego przed sie nie bierze³¹⁷
(Acz wątpić nie potrzeba o mojej wierze),
Że na świecie rodzą sie takowe zioła,
Których smak pamięć domu wygładza zgoła³¹⁸;

³⁰¹ r st

— głupiec.

³⁰² w

ś

sie

r e — walczyć w obronie wolności.

³⁰³ r

r

s wę

w te — wymienia żywot na sławę (ymarczyć nie ma tu dzisiejszego pejoratywnego

znaczenia).

³⁰⁴

w t — umrzeć.

³⁰⁵Ks. , Pieśń XX — poeta przebywający na dworze biskupa Piotra Myszkowskiego wyraża swoją tęsknotę

za żoną. W pieśni tej widoczny jest duży wpływ elegii Propercjusza poświęconych rozłące ukochanych z powodu
podróży.

³⁰⁶W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieś i

jest odmienne od znaczenia obecnego.

³⁰⁷

r ś

e

eś

w

e

e s ie — spowodowałeś zazdrość (u żony) o moją skromną osobę.

³⁰⁸tes iw (starop.) — smutny; tęskniący.
³⁰⁹

tw

r

— na twym utrzymaniu; obrok: pokarm dla koni.

³¹⁰ ies s

— słaby.

³¹¹

— doznać.

³¹² e ser e — z takim sercem, jak ona.
³¹³s

e

(starop.) — wspólny nam.

³¹⁴w r

— strzegąc się.

³¹⁵ i

(daw.) — słaby, drobny.

³¹⁶

ów g

— rękojmi („zakładników”) zgody (małżeńskiej).

³¹⁷ r e sie ie ier e — nie rozważa.
³¹⁸t

we i

Któr

s

ię

w g

— prawdopodobnie aluzja do przygody towarzyszy

Odyseusza, który spożywszy lotos stracili pamięć i nie chcieli wracać do ojczyzny; wygładzać pamięć: zacierać.

Księgi wtóre



Że taka jest muzyka i takie strony³¹⁹,
Których człowiek słuchając, już ani żony,
Ani dziatek nawiedzi³²⁰, ale w niewoli
Pod pany sromotnymi³²¹ wiecznie trwać woli.

To i czego jest więcej, zawżdy w miłości
Serca trapi, chocia też zstawa³²² ufności;
A ty nie bądź przyczyną, biskupie drogi,
Niczyjej, lubo słusznej, lub płonej³²³ trwogi.

Ale złącz, jakoś rozwiódł, bo acz oboje
Twój urząd niesie³²⁴, wszakże wyroki twoje
Na ludzkiej chęci wiszą³²⁵: i ja, i ona
Nie pragniewa do śmierci być rozdzielona³²⁶.

Pieśń XXI³²⁷³²⁸

Srogie łańcuchy na swym sercu czuję;

Lecz to szczęściem szacuję³²⁹,

Żem jest tak pięknym sidłem ułowiony;

Wesoło żywę³³⁰, w trosce położony,
A w tym swoim wzdychaniu

Mam rozkosz³³¹ przeciw³³² ludzkiemu mniemaniu,

Oczy dziwnej piękności,

W których sie wszytki najdują wdzięczności³³³.

Dzień to błogosławiony,

Kiedym ja waszym sidłem upleciony³³⁴.

Pieśń XXII³³⁵³³⁶

Proszę, jesli sie z tobą co śpiewało,
Co by i ten rok, i dalej trwać miało,
Powiedz słowieński rym, o wielostrona³³⁷

Lutni złocona,

³¹⁹str

(daw.) — struny.

³²⁰ wie i (daw.) — odwiedzić.
³²¹sr

t

(daw.) — bezwstydny, przynoszący hańbę.

³²² st w (strop.) — nie brak.
³²³

(starop.) — bezpodstawny.

³²⁴

e

wó r

iesie — obie (te sprawy) należą do twojego urzędu.

³²⁵

ie

ę i wis

— zależą od ludzkiej chęci.

³²⁶ r g iew

r

ie

— pragniemy, rozdzieleni (starop. liczba podwójna).

³²⁷Ks. , Pieśń XXI — w pieśni pojawiają się liczne motywy z poezji Francesca Petrarki.
³²⁸W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieś i

jest odmienne od znaczenia obecnego.

³²⁹s

ęś ie s

ę — uważam za szczęście.

³³⁰ wę (starop. forma  os. lp.) — żyję.
³³¹r

s * (starop.) — przyjemność, zadowolenie (znaczenie nieco inne niż obecnie).

³³² r e iw — wbrew.
³³³w ię

ś i — tu: wdzięki.

³³⁴

e i

— schwytany, opleciony.

³³⁵Ks. , Pieśń XXII — pieśń jest paraazą ody Horacego (Carmina I ) noszącej tytuł

r

(

ir ).

³³⁶W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieś i

jest odmienne od znaczenia obecnego.

³³⁷wie str

— wielostrunna.

Księgi wtóre



Mytyleńskiego mieszkańca³³⁸ przed laty
Zabawo, który, choć w boju zębaty³³⁹,
Przedsię śrzód mieczów lub też nawę w biegu

Przybił do brzegu.

Muzy parnaskie i naleźcę wina³⁴⁰,
I Aodytę, i z nią jejże syna³⁴¹
I Lyka³⁴² z czarnym włosem i czarnema

Śpiewał oczema,

O czci Febowa³⁴³ i stołów złoconych
Kraso niebieskich, o myśli strapionych
Wdzięczna ochłodo³⁴⁴, i mnie sprzyjaźliwąm³⁴⁵

Bądź, gdy cię wzywąm!

Pieśń XXIII³⁴⁶

Nie zawżdy, piękna Zofija,
Róża kwitnie i lelija;
Nie zawżdy człek będzie młody
Ani tej, co dziś, urody.

Czas ucieka jak woda,
A przy nim leci Pogoda³⁴⁷
Zebrawszy włosy na czoło:
Stąd jej łapaj, bo w tył goło.

Zima bywszy zejdzie snadnie³⁴⁸;
Nam, gdy śniegiem włos przypadnie,
Już wiosna, już lato minie,
A ten z głowy mróz nie zginie.

Pieśń XXIV³⁴⁹³⁵⁰

Niezwykłym i nie leda³⁵¹ piórem opatrzony
Polecę precz, poeta, ze dwojej³⁵² złożony

³³⁸

t eńs i ies

ie — chodzi o Alkajosa z Mytyleny, poetę gr. żyjącego w VII w. p.n.e.

³³⁹ ę t — zaciekły.
³⁴⁰

e

wi

— Bachus (mityczny wynalazca i bóg wina).

³⁴¹ e e s

— synem Aodyty był Amor.

³⁴²Lyk — Lycus, chłopiec, którego urodę i wdzięki opiewał Alkajos.
³⁴³

i e w — chlubo Feba-Apollina, opiekuna muz, grającego też na lutni.

³⁴⁴

— tu: pociecha.

³⁴⁵s r

iw

— życzliwą, sprzyjającą.

³⁴⁶W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieś i

jest odmienne od znaczenia obecnego.

³⁴⁷Pogoda — bogini Okazja (Occasio, gr. Kajros) przedstawiana właśnie z włosami na czole i łysym („gołym”)

tyłem głowy.

³⁴⁸ i

ws

e

ie s

ie — zima przybywszy, łatwo ustąpi.

³⁴⁹Ks. , Pieśń XXIV — pieśń jest paraazą ody Horacego (Carmina II ) noszącej tytuł

e e te

(

e e s ).

³⁵⁰W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieś i

jest odmienne od znaczenia obecnego.

³⁵¹ ie e

(starop.) — niezwykłym (nie lada).

³⁵² w e (starop.) — dwojakiej (tu: ludzkiej i ptasiej).

Księgi wtóre



Natury: ani ja już przebywać na ziemi
Więcej będę, a więtszy nad zazdrość, ludnemi

Miasty wzgardzę. On, w równym szcześciu urodzony,
On ja, jako mię zowiesz, wielce ulubiony
Mój Myszkowski³⁵³, nie umrę ani mię czarnemi
Styks³⁵⁴ niewesoła zamknie odnogami swemi.

Już mi skóra chropawa padnie³⁵⁵ na goleni,
Już mi w ptaka białego wierzch sie głowy mieni;
Po palcach wszędy nowe piórka sie puszczają,
A z ramion sążeniste skrzydła wyrastają.

Terazże nad Ikara³⁵⁶ prędszy przeważnego³⁵⁷
Puste brzegi nawiedzę Bosfora hucznego³⁵⁸
I Syrty Cyrenejskie³⁵⁹, Muzom poświęcony
Ptak, i pola zabiegłe³⁶⁰ za zimne Tryjony³⁶¹.

O mnie Moskwa i będą wiedzieć Tatarowie,
I róznego mieszkańcy świata Anglikowie,
Mnie Niemiec i waleczny Hiszpan, mnie poznają,
Którzy głęboki strumień Tybrowy pijają.

Niech przy próznym³⁶² pogrzebie żadne narzekanie,
Żaden lament nie będzie ani uskarżanie:
Świec i dzwonów zaniechaj, i mar drogo słanych,
I głosem żałobliwym żołtarzów³⁶³ śpiewanych.

³⁵³Myszkowski — biskup Piotr Myszkowski, przyjaciel i protektor Kochanowskiego wymieniony tu jest

w miejsce Mecenasa.

³⁵⁴Styks — rzeka w Hadesie, greckiej krainie umarłych (r. ż., jak w języku gr.).
³⁵⁵

ie — pokrywa.

³⁵⁶Ikar — grecki bohater mityczny, wzniósł się na skrzydłach nad morze i zginął.
³⁵⁷ r ew

(starop.) — odważny.

³⁵⁸

— tu: huczący.

³⁵⁹Syrty Cyrenejskie — zatoki w Ayce Pn.
³⁶⁰

ieg — znajdujący się daleko.

³⁶¹Tryjony — ziemie na północy.
³⁶² ró

(starop.) — zbyteczny.

³⁶³

t r (starop.) — psalm (dosł. psałterz).

Księgi wtóre



Ten utwór nie jest objęty majątkowym prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej, co oznacza że
możesz go swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać. Jeśli utwór opatrzony jest dodatkowymi
materiałami (przypisy, motywy literackie etc.), które podlegają prawu autorskiemu, to te dodatkowe materiały
udostępnione są na licencji

Creative Commons Uznanie Autorstwa – Na Tych Samych Warunkach . PL

.

Źródło:

http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/piesni-ksiegi-wtore

Tekst opracowany na podstawie: Pieśni Jana Kochanowskiego księgi dwoje, Drukarnia Łazarzowa, Kraków,


Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyowa
wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.

Opracowanie redakcyjne i przypisy: Aleksandra Sekuła, Olga Sutkowska, Piotr Wilczek.

Okładka na podstawie:

See-ming Lee ��� SML@Flickr, CC BY-SA .

es r

e e t r

Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz
wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy
je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.

es

ó

Przekaż % podatku na rozwój Wolnych Lektur: Fundacja Nowoczesna Polska, KRS .
Pomóż uwolnić konkretną książkę, wspierając

zbiórkę na stronie wolnelektury.pl

.

Przekaż darowiznę na konto:

szczegóły na stronie Fundacji

.

Księgi wtóre

