Jakub Biernat
Piotr Cybula
pytania • kazusy • tablice
4. wydanie
Prawo
spadkowe
www.ksiegarnia.beck.pl
W sprzedaży:
B. Kordasiewicz
(red.)
PRAWO SPADKOWE. SYSTEM PRAWA PRYWATNEGO, TOM 10, wyd. 3
System Prawa Prywatnego
E. Skowrońska-Bocian
PRAWO SPADKOWE, wyd. 10
Podręczniki Prawnicze
PRAWO CYWILNE. ORZECZNICTWO, TOM III, wyd. 2
z wprowadzeniem K. Pietrzykowskiego
Zbiory Orzecznictwa Becka
KODEKS CYWILNY, KODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO, KODEKS RODZINNY
I OPIEKUŃCZY, KOSZTY SĄDOWE CYWILNE, wyd. 28
Edycja Sądowa
Prawo
spadkowe
pytania • kazusy • tablice
4. wydanie
rozszerzone i zmienione
Jakub Biernat
doktor nauk prawnych,
wykładowca Krakowskiej Akademii im. A. Frycza Modrzewskiego
Piotr Cybula
doktor nauk prawnych
WYDAWNICTWO C.H.BECK
WARSZAWA 2015
© Wydawnictwo C.H.Beck 2015
Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o.
ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa
Skład i łamanie: Marta
Świerk
Druk i oprawa: Elpil, Siedlce
ISBN 978-83-255-7748-3
ISBN e-book 978-83-255-7749-0
Poszczególne rozdziały opracowali:
Pytania:
Jakub Biernat
2–5, 7, 10–12, 15, 26, 29–47, 50–52
Piotr Cybula
9, 13–14, 16–17, 19–25, 27–28, 48–49
Jakub Biernat, Piotr Cybula
1, 6, 8, 18
Kazusy:
Jakub Biernat 1,
5–7
Piotr Cybula 8–10
Jakub Biernat, Piotr Cybula 2–4
Tablice:
Jakub Biernat 2–4,
7–13
Piotr Cybula
1, 5–6, 14
Aktualizacja: Jakub Biernat
Wydawca: Aneta Flisek
Spis treści
Wykaz skrótów_______________________________________________________
Literatura_ __________________________________________________________
Przedmowa__________________________________________________________ XXI
Rozdział I. Przepisy ogólne____________________________________________
Rozdział II. Dziedziczenie ustawowe_ __________________________________
Rozdział III. Rozrządzenia na wypadek śmierci__________________________
Rozdział IV. Zachowek________________________________________________
Rozdział V. Przyjęcie i odrzucenie spadku_______________________________
Rozdział VI. Stwierdzenie nabycia spadku lub przedmiotu zapisu
windykacyjnego, poświadczenie dziedziczenia i ochrona spadkobiercy ___
Rozdział VII. Odpowiedzialność za długi spadkowe_______________________
Rozdział VIII. Wspólność majątku spadkowego i dział spadku______________
Rozdział IX. Umowy dotyczące spadku_________________________________
Rozdział X. Europejskie poświadczenie spadkowe________________________
Spis treści
VI
Kazus1. Dziedziczenietestamentoweiustawowe–wyłączeniemałżonka
oddziedziczenia ______________________________________________
Kazus2. Testamentustny_______________________________________________
Kazus3. Wydziedziczenie–wykładniatestamentu–niegodnośćdziedziczenia ____
Kazus4. Ustanowieniespadkobiercy–odpowiedzialnośćzadługispadkowe______
Kazus5. Oświadczenieoprzyjęciuspadku–odpowiedzialnośćza długispadkowe _
Kazus6. Oświadczenieoodrzuceniuspadku–zbyciespadku– nabycieod
nieuprawnionego______________________________________________
Kazus7. Rozporządzenieudziałemwprawiemajątkowymnależącymdomajątku
spadkowego–zachowek _______________________________________
Kazus8. Zrzeczeniesiędziedziczenia_____________________________________ 100
Kazus9. Wadyoświadczeniawolitestatora–przedawnienieroszczeńztytułu
zachowku____________________________________________________ 105
Kazus10. Składspadku–zapiszwykły ____________________________________ 112
Tabl.1. Podstawoweźródłaprawaspadkowego ____________________________ 119
Tabl.2. Dziedziczenieustawowe_________________________________________ 120
Tabl.3. Dziedziczenieustawowewrazieprzysposobienia(zwyjątkiem
przysposobieniaprzezjednegozmałżonkówdzieckadrugiegomałżonka)__ 121
Tabl.4. Testamentjakoczynnośćprawna__________________________________ 121
Tabl.5. Formatestamentu______________________________________________ 122
Tabl.6. Porównanieskutkówwadoświadczeniawoliwujęciuogólnymorazprzy
sporządzaniutestamentu_________________________________________ 122
Tabl.7. Porównaniezapisuzwykłegoipolecenia ____________________________ 122
Tabl.8. Porównanieniegodnościdziedziczeniaiwydziedziczenia _______________ 123
Tabl.9. Sposobyprzyjęciaiodrzuceniespadku______________________________ 124
Tabl.10. Ogólnezasadynormującezakresicharakterodpowiedzialności
spadkobiercówzadługispadkowe________________________________ 124
Tabl.11. Sposobypodziałumajątkuspadkowegowsądowymdzialespadku_______ 124
Tabl.12. Porównaniezbyciaudziałuwspadkuorazzbyciaudziałuwprawie
majątkowymnależącymdomajątkuspadkowego ____________________ 125
Tabl.13. Darowiznywprawiespadkowym_________________________________ 126
Tabl.14. Terminywprawiespadkowym___________________________________ 127
Indeks rzeczowy______________________________________________________ 131
Wykaz skrótów
1. Akty normatywne
KC ���������� Kodeks cywilny
KK ���������� Kodeks karny
KPC ��������� Kodeks postępowania cywilnego
KRO ��������� Kodeks rodzinny i opiekuńczy
KWU �������� ustawa z 6.7.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. Dz.U.
z 2013 r. poz. 707 ze zm.)
PWKC ������� Przepisy wprowadzające Kodeks cywilny
PodSpadDarU � ustawa z 28.7.1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.
Dz.U. z 2015 r. poz. 86 ze zm.)
PrBank ������� ustawa z 29.8.1997 r. – Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r.
poz. 128 ze zm.)
PrNot ��������� ustawa z 14.2.1991 r. – Prawo o notariacie (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r.
poz. 164 ze zm.)
PrSpółdz ������ ustawa z 16.9.1982 r. – Prawo spółdzielcze (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r.
poz. 1443 ze zm.)
rozporządzenie
Nr 650/2012 ��� rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 650/2012
z 4.7.2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wy-
konywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzę-
dowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia euro-
pejskiego poświadczenia spadkowego (Dz.Urz. UE L Nr 201, s. 107)
SamGminU ���� ustawa z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r.
poz. 1515)
2. Piśmiennictwo
Dz.U. �������� Dziennik Ustaw
EP ����������� Edukacja Prawnicza
Gd. SP ������� Gdańskie Studia Prawnicze
GSW ��������� Gazeta Sądowa Warszawska
KPP ��������� Kwartalnik Prawa Prywatnego
MoP ��������� Monitor Prawniczy
NP ����������� Nowe Prawo
Wykaz skrótów
VIII
OSP ��������� Orzecznictwo Sądów Polskich
OSPiKA ������ Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych
Pal. ���������� Palestra
PiP ���������� Państwo i Prawo
PiS ���������� Państwo i Społeczeństwo
PiŻ ���������� Prawo i Życie
PS ����������� Przegląd Sądowy
Rej. ���������� Rejent
RPEiS �������� Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
SC ����������� Studia Cywilistyczne
SP ����������� Studia Prawnicze
SPP ���������� Studia Prawa Prywatnego
ZNIBPS ������ Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa Sądowego
ZNUJ �������� Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Prawnicze
3. Inne skróty
art. ���������� artykuł
post. ��������� postanowienie
pyt. ���������� pytanie
SA ����������� Sąd Apelacyjny
SN ���������� Sąd Najwyższy
tabl. ���������� tablica
uchw. �������� uchwała
uchw. SN (7) �� uchwała Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów
wyr. ���������� wyrok
w zw. �������� w związku
zd. ����������� zdanie
Literatura
1. Wybrane komentarze
J. Ignaczewski, Prawo spadkowe. Art. 922–1088 KC. Komentarz, Warszawa 2004.
Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, red. J. Pietrzykowski, Warszawa 1972.
Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3. Spadki, red. K. Osajda, Warszawa 2013.
Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2014.
Kodeks cywilny, t. 2. Komentarz do artykułów 450–1088. Przepisy wprowadzające, red. K. Pie-
trzykowski, Warszawa 2015.
E. Skowrońska-Bocian, J. Wierciński, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 4. Spadki, red. J. Gu-
dowski, Warszawa 2013.
Unijne rozporządzenie spadkowe Nr 650/2012. Komentarz, red. M. Załucki, Warszawa 2015.
2. Wybrane podręczniki i opracowania systemowe
A. Doliwa, Prawo spadkowe, Warszawa 2012.
J. Gwiazdomorski, Prawo spadkowe w zarysie, opracował i zaktualizował A. Mączyński,
Warszawa 1990.
E. Niezbecka, Prawo spadkowe w zarysie, Lublin 2000.
J.S. Piątowski, B. Kordasiewicz, Prawo spadkowe. Zarys wykładu, Warszawa 2011.
E. Skowrońska-Bocian, Prawo spadkowe, Warszawa 2014.
System Prawa Cywilnego, t. 4. Prawo spadkowe, red. J.S. Piątowski, Ossolineum 1986.
System Prawa Prywatnego, t. 10. Prawo spadkowe, red. B. Kordasiewicz, Warszawa 2015.
S. Wójcik, M. Załucki, Podstawy prawa cywilnego. Prawo spadkowe, Warszawa 2015.
3. Wybrane opracowania monograficzne, artykuły i glosy
S. Babiarz, Spadek i darowizna w prawie cywilnym i podatkowym, Warszawa 2012.
G. Bieniek, Notarialne poświadczenie dziedziczenia, Rej. 2008, Nr 9.
J. Bieda, M. Kłos, Zapis windykacyjny – powrót do przeszłości, PiP 2013, z. 4.
A. Bieranowski, Wykładnia testamentu zawierającego zapis windykacyjny – głos w dysku-
sji, Rej. 2012, Nr 7–8.
J. Biernat, Ochrona osób bliskich spadkodawcy w prawie spadkowym, Toruń 2002.
J. Biernat, Z problematyki tzw. testamentu działowego w polskim prawie spadkowym,
PS 2005, Nr 4.
Literatura
X
J. Biernat, Początek biegu terminu przedawnienia roszczeń z tytułu zachowku, PiS 2007,
Nr 1.
J. Biernat, Odpowiedzialność spadkobierców za długi spadkowe po dziale spadku. Uwagi de
lege ferenda, [w:] Studia Prawnicze. Rozprawy i materiały, red. M. Nowak, Kraków 2007.
J. Biernat, Umowa o dział spadku, Warszawa 2008.
J. Biernat, Udział w prawie majątkowym wchodzącym w skład majątku objętego wspólno-
ścią majątkową małżeńską jako przedmiot zapisu windykacyjnego, Rej. 2012, Nr 7–8.
J. Biernat, Dział spadku a zniesienie współwłasności – glosa do postanowienia SN
z 30.9.2009 r., V CSK 63/09, PS 2012, Nr 11–12.
J. Biernat, Dzieci małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili
otwarcia spadku jako spadkobiercy ustawowi, [w:] Rozprawy z prawa cywilnego, wła-
sności intelektualnej i prawa prywatnego międzynarodowego. Księga pamiątkowa de-
dykowana Profesorowi Bogusławowi Gawlikowi, red. J. Pisuliński, P. Tereszkiewicz,
F. Zoll, Warszawa 2012.
J. Biernat, Rozporządzenie przez spadkobiercę udziałem w przedmiocie należącym do spad-
ku de lege ferenda, [w:] Państwo demokratyczne, prawne i socjalne, t. 3, Studia prawne,
red. M. Grzybowski, Kraków 2014.
J. Biernat, Testament wspólny de lege ferenda, [w:] 50 lat kodeksu cywilnego. Perspektywy
rekodyfikacji, red. P. Stec, M. Załucki, Warszawa 2015.
P. Borkowski, Notarialne poświadczenie dziedziczenia – uwagi de lege ferenda, Rej. 2009,
Nr 9.
P. Borkowski, Notarialne poświadczenie dziedziczenia, Warszawa 2011.
W. Borysiak, O prawie spadkobierców ustawowych do zachowku – polemicznie, PiP 2008,
z. 5.
W. Borysiak, Dziedziczenie ustawowe w świetle nowelizacji Kodeksu cywilnego, PS 2011,
Nr 2.
W. Borysiak, Dziedziczenie. Konstrukcja prawna i ochrona, Warszawa 2013.
W. Borysiak, P. Księżak, O zapisie windykacyjnym udziału w przedmiocie należącym do
majątku wspólnego małżonków, PS 2013, Nr 7–8.
E. Bystrzyńska-Fornal, Oznaczenie (określenie) osoby spadkobiercy w testamencie,
PS 2004, Nr 2.
D. Celiński, W kwestii formy notarialnego protokołu otwarcia i ogłoszenia testamentu. Arty-
kuł polemiczny, Rej. 2013, Nr 2.
R. Ciosek, Dziedziczenie ustawowe Skarbu Państwa i gminy, PS 2006, Nr 7–8.
P. Cybula, Forma testamentu w prawie polskim, EP 2002, Nr 6 i 7.
P. Cybula, Zmiany w prawie spadkowym. Przywrócenie dziedziczenia ustawowego gminy,
EP 2003, Nr 11.
P. Cybula, M. Załucki, Czy konsul może zabezpieczać i realizować spadki przysługujące tyl-
ko Skarbowi Państwa?, Przegląd Prawa Publicznego 2014, Nr 2.
XI
P. Cybula, M. Załucki, Funkcje konsula w sprawach spadkowych, [w:] Wybrane zagadnienia
współczesnego prawa konsularnego (z perspektywy prawa i praktyki międzynarodowej
oraz polskiej), red. W. Burek, P. Czubik, Kraków 2014.
P. Cybula, Testament podróżny de lege lata i de lege ferenda (zagadnienia wybrane),
[w:] 50 lat kodeksu cywilnego. Perspektywy rekodyfikacji, red. P. Stec, M. Załucki, War-
szawa 2015.
R. Czerniawski, Dziedziczenie papierów wartościowych, Warszawa 2012.
K. Czub, Konstrukcja autorskich dóbr i praw osobistych po śmierci twórcy, PiP 2011, z. 11.
P. Czubik, Konsekwencje europejskiego rozporządzenia spadkowego (nr 650/2012) dla
praktyki notarialnej (zagadnienia dotyczące wyboru prawa właściwego dla dziedzicze-
nia), Rej. 2013, Nr 11.
A. Doliwa, Umowy dotyczące spadku, SPP 2008, z. 1.
E. Drozd, Uprawnienie małżonka spadkodawcy z art. 939 § 1 k.c., [w:] Prace z prawa cywil-
nego wydane dla uczczenia pracy naukowej profesora Józefa Stanisława Piątowskiego,
Ossolineum 1985.
E. Drozd, Darowizna na wypadek śmierci, Rej. 1992, Nr 1.
A. Dyoniak, Dziedziczenie testamentowe rozwiedzionego małżonka, RPEiS 1988, z. 3.
A. Dyoniak, Ochrona rodziny w razie śmierci jednego z małżonków, [w:] Rodzina w świetle
prawa i polityki społecznej, red. T. Smyczyński, Poznań 1990.
D. Dończyk, Notarialne poświadczenie dziedziczenia. Komentarz, Warszawa 2011.
P. Feliga, Zapis windykacyjny – glosa do uchwały SN z 18.7.2012 r., III CZP 46/12, PS 2015,
Nr 11–12.
M. Fras, Dział spadku. Uwagi de lege lata i de lege ferenda, Rej. 2006, Nr 2.
A. Gałakan-Halicka, Stwierdzenie treści testamentu ustnego, MoP 2004, Nr 16.
A. Ganicz, Uprawnieni i zobowiązani z tytułu zachowku w polskim prawie spadkowym,
Rej. 2011, Nr 2.
E. Gniewek, O niedopuszczalności zapisu windykacyjnego przedmiotów majątku wspólne-
go małżonków, Rej. 2012, Nr 1.
J. Górecki, Umowa darowizny na wypadek śmierci, Rej. 2006, Nr 2.
J. Górecki, Zapis windykacyjny – uwagi de lege ferenda, [w:] Rozprawy z prawa prywat-
nego, prawa o notariacie i prawa europejskiego, red. E. Drozd, A. Oleszko, M. Pazdan,
Kluczbork b.r.w.
J. Górecki, Zapis windykacyjny w praktyce notarialnej, Rej. 2012, Nr 4.
K. Grzybczyk, M. Szpunar, Notarialne poświadczenie dziedziczenia jako alternatywny spo-
sób stwierdzania prawa do dziedziczenia, Rej. 2006, Nr 2.
J. Gwiazdomorski, Dziedziczenie ustawowe w projekcie kodeksu cywilnego PRL, [w:] Ma-
teriały dyskusyjne do projektu kodeksu cywilnego Polskiej Rze czypospolitej Ludowej.
Materiały sesji naukowej 8–10 XII 1954, red. J. Wa silkowski, Warszawa 1955.
J. Gwiazdomorski, Rezerwa czy zachowek?, PiŻ 1959, Nr 12.
J. Gwiazdomorski, Wypłaty z wkładów oszczędnościowych po śmierci wkładcy, NP 1964,
Nr 11.
Literatura
Literatura
XII
J. Gwiazdomorski, Formy testamentu, NP 1966, Nr 6.
J. Gwiazdomorski, Wykładnia przepisów o testamencie na tle uchwały składu siedmiu sę-
dziów Sądu Najwyższego, NP 1973, Nr 6.
M. Habdas, Pozycja prawna małżonka spadkodawcy na tle prawnoporównawczym,
Rej. 2006, Nr 2.
M. Hałgas, Ukrycie testamentu jako przesłanka niegodności dziedziczenia, PS 2007,
Nr 11–12.
M. Jagielska, Rejestr testamentów, Rej. 2006, Nr 2.
T. Jasiakiewicz, Skutki prawne powołania spadkobiercy z zastrzeżeniem warunku lub ter-
minu – glosa do postanowienia SN z 29.4.2010 r., IV CSK 524/09, PS 2013, Nr 4.T. Ju-
styński, Uwagi w sprawie prawnej dopuszczalności zawierania umów darowizny ze skut-
kiem mortis causa, PS 2015, Nr 4.
R. Kapkowski, Sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia, PiP 2009, z. 11.
W. Klyta, Testamenty wspólne, Rej. 2006, Nr 2.
M. Kłos, Wspólność majątku spadkowego, Warszawa 2004.
M. Kłos, Rozporządzenie przez spadkobiercę udziałem w przedmiocie nale żą cym do spad-
ku, dokonane bez zgody pozostałych spadkobierców, PS 1999, Nr 11–12.
M. Kołodzińska, Czy instytucja zapisu windykacyjnego może skutecznie zastąpić darowi-
znę na wypadek śmierci? Uwagi wynikające z praktyki notarialnej, PS 2012, Nr 11–12.
B. Konińska, Upływ terminu do odrzucenia spadku w imieniu małoletniego z przyczyn leżą-
cych po stronie wymiaru sprawiedliwości, Rej. 2014, Nr 9.
B. Kordasiewicz, Przyjęcie i odrzucenie spadku, SPP 2006, z. 2.
J. Kosik, Przesłanki sporządzania testamentu ustnego w kodeksie cywilnym, SC 1969,
t. 13–14.
A. Kozaczka, Z zagadnień niegodności dziedziczenia w polskim prawie spad kowym,
[w:] Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa dla uczczenia pracy naukowej Kazimie-
rza Przybyłowskiego, Kraków–Warszawa 1964.
I. Kozak, Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia, PS 2004, Nr 11–12.
M. Kowalewska, M. Panek, Przedmiot zapisu windykacyjnego w praktyce notarialnej – wy-
brane zagadnienia, Rej. 2012, Nr 10.
E. Kremer, Instytucja zapisu windykacyjnego a małżonkowie, [w:] Rozprawy cywilistycz-
ne. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Edwardowi Drozdowi, red. M. Pecy-
na, J. Pisuliński, M. Podrecka, Warszawa 2013.
J. Kremis, Skuteczność zapisu w testamencie notarialnym sprzed 23.10.2011 r. przy otwar-
ciu spadku pod rządem unormowań wprowadzających zapis windykacyjny – glosa do
uchwały SN z 7.2.2014 r., III CZP 95/13, MoP 2015, Nr 4.
M. Królikowski, Obliczanie roszczeń i długów związanych z zachowkiem, Rej. 2014, Nr 3.
P. Księżak, Początek biegu terminu przedawnienia roszczenia o wykonanie zapisu, PS 2005,
Nr 1.
P. Księżak, Żądanie wykonania polecenia, PS 2006, Nr 4.
P. Księżak, Transmissio hereditatis w prawie polskim, Rej. 2006, Nr 9.
XIII
P. Księżak, Przebaczenie w polskim prawie cywilnym, PiP 2006, z. 11.
P. Księżak, Glosa do wyroku SN z 28.10.2004 r., III CK 461/03, PS 2007, Nr 2.
P. Księżak, W. Borysiak, Forma złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku
przed notariuszem, Rej. 2011, Nr 7–8.
P. Księżak, Podstawowe problemy zapisu windykacyjnego, KPP 2011, z. 4.
P. Księżak, Zapis windykacyjny, Warszawa 2012.
P. Księżak, Zachowek w polskim prawie spadkowym, Warszawa 2012.
P. Księżak, Sposób ujawnienia w testamencie przyczyny wydziedziczenia, [w:] Rozprawy
z prawa cywilnego, własności intelektualnej i prawa prywatnego międzynarodowego.
Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Bogusławowi Gawlikowi, red. J. Pisuliń-
ski, P. Tereszkiewicz, F. Zoll, Warszawa 2012.
P. Księżak, Odpowiedzialność zapisobierców windykacyjnych za zachowek, Rej. 2012, Nr 1.
P. Księżak, Podstawienie powiernicze zapisobiercy, [w:] Rozprawy cywilistyczne. Księga
pamiątkowa dedykowana Profesorowi Edwardowi Drozdowi, red. M. Pecyna, J. Pisuliń-
ski, M. Podrecka, Warszawa 2013.
P. Księżak, K. Szymura, Wykładnia testamentu – glosa do postanowienia SN z 1.12.2011 r.,
I CSK 419/10, PS 2013, Nr 3.
P. Księżak, Zapis windykacyjny – glosa do uchwały SN z 7.2.2014 r., III CZP 95/13,
PS 2015, Nr 3.
A. Kubas, Umowa na rzecz osoby trzeciej, ZNUJ 1976, z. 78.
A. Kubas, Podniesienie zarzutu nieważności testamentu a przerwanie biegu przedawnienia
roszczeń o zachowek oraz o zmniejszenie zapisów i poleceń, Pal. 2002, Nr 5–6.
S. Kubsik, Zachowek zstępnego wydziedziczonego i jego wysokość, Rej. 2012, Nr 9.
B. Kucia, Przesłanka „istnienia obawy rychłej śmierci spadkodawcy” – uwagi de lege lata
i de lege ferenda, Rej. 2012, numer specjalny.
Z. Kuniewicz, Forma oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku składanego przed no-
tariuszem, Rej. 2010, Nr 1.
W. Kurowski, Stosunki między współspadkobiercami przed działem spadku – uwagi de lege
ferenda, Rej. 2006, Nr 2.
B. Lewaszkiewicz-Petrykowska, Wady oświadczenia woli przy sporządzaniu testamentu,
[w:] Prace z prawa cywilnego wydane dla uczczenia pracy naukowej profesora Józefa
Stanisława Piątowskiego, red. B. Kordasiewicz, E. Łętowska, Ossolineum 1985.
M. Łączkowska, Dziedziczenie ustawowe członków rodziny spadkodawcy, Rej. 2012, Nr 5.
E. Macierzyńska-Franaszczyk, Odpowiedzialność za długi spadkowe, Warszawa 2014.
E. Macierzyńska-Franaszczyk, Wybrane problemy odpowiedzialności za dług spadkowe
w prawie polskim – stan obecny i potrzeby zmian, [w:] 50 lat kodeksu cywilnego. Per-
spektywy rekodyfikacji, red. P. Stec, M. Załucki, Warszawa 2015.
M. Margoński, Kurator spadku, Warszawa 2009.
M. Margoński, Metodyka ustalania treści obcego prawa spadkowego, PS 2009, Nr 6.
M. Margoński, Kuratela spadku w obrocie notarialnym, Rej. 2010, Nr 10.
Literatura
Literatura
XIV
M. Margoński, Ważność testamentów wspólnych sporządzanych przez obywateli polskich
w sprawach spadkowych z elementem transgranicznym, PS 2010, Nr 10.
M. Margoński, Glosa do postanowienia Sądu Okręgowego w Opolu z 29.11.2011 r., II CZ
1006/11, Rej. 2012, Nr 4.
G. Matusik, Zbycie spadku a postępowanie cywilne, Rej. 2014, Nr 12.
A. Mączyński, Glosa do uchwały składu 7 sędziów SN z 22.3.1971 r., III CZP 91/70,
OSPiKA 1972, Nr 2, poz. 26.
A. Mączyński, Dziedziczenie testamentowe w prawie prywatnym międzynaro do wym, ZNUJ
1976, z. 75.
A. Mączyński, Konstytucyjne prawo dziedziczenia, [w:] Rozprawy prawnicze. Księga pa-
miątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, red. L. Ogiegło, W. Popiołek, M. Szpunar,
Kraków 2005.
T. Mróz, O potrzebie i kierunkach zmian przepisów prawa spadkowego, PS 2008, Nr 1.
K. Mularski, Problematyka intertemporalna zapisu windykacyjnego, Rej. 2015, Nr 4.
M. Niedośpiał, Darowizna na wypadek śmierci, PiP 1987, z. 11.
M. Niedośpiał, Testament. Zagadnienia ogólne testamentu w polskim prawie cywilnym,
Kraków–Poznań 1993.
M. Niedośpiał, Zasadnicze rozrządzenia testamentowe, SP 1997, z. 2.
M. Niedośpiał, Glosa do postanowienia SN z 14.12.2000 r., I CKN 668/00, PiP 2002, z. 6.
M. Niedośpiał, Swoboda testowania, Bielsko-Biała 2004.
M. Niedośpiał, Testament allograficzny (administracyjny), Bielsko-Biała 2004.
M. Niedośpiał, Dziedziczenie testamentowe gospodarstw rolnych przez osoby fizyczne,
Bydgoszcz 2011.
E. Niezbecka, Zapis, Lublin 1990.
E. Niezbecka, Skutki prawne testamentu negatywnego i wydziedziczenia, Rej. 1992, Nr 7–8.
E. Niezbecka, Glosa do uchwały SN z 31.1.2001 r., III CZP 50/00, OSP 2001, Nr 10,
poz. 139.
E. Niezbecka, Glosa do wyroku SN z 15.2.2001 r., II CKN 390/00, OSP 2001, Nr 10,
poz. 140.
Nowe europejskie prawo spadkowe, red. M. Pazdan, J. Górecki, Warszawa 2015.
M. Obrzut, Testament ustny w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, Rej. 2015, Nr 2.
P. Ochmann, Transmissio hereditatis – wybrane problemy, PS 2012, Nr 10.
A. Ohanowicz, Glosa do orzeczenia SN z 26.1.1961 r., OSPiKA 1962, Nr 1, poz. 9.
A. Oleszko, Umowy prawa powszechnego mające zastosowanie w sprawach spad kowych,
[w:] Problemy kodyfikacji prawa prywatnego (studia i rozprawy). Księga pamiątkowa
ku czci Profesora Zbigniewa Radwańskiego, red. S. Sołtysiński, Poznań 1990.
A. Oleszko, Pytania i odpowiedzi, Rej. 2001, Nr 11.
M. Orecki, Jurysdykcja, prawo właściwe oraz uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach
spadkowych w świetle rozporządzenia (UE) nr 650/2012 z 4 lipca 2012 r., PS 2013, Nr 1.
K. Osajda, Testamenty wspólne, Warszawa 2005.
XV
K. Osajda, Ustanowienie spadkobiercy w testamencie w systemach prawnych common law
i civil law, Warszawa 2009.
K. Osajda, Ustanowienie spadkobiercy de lege ferenda, SPP 2009, z. 1.
K. Osajda, Rozdysponowanie przez spadkodawcę w testamencie poszczególnymi przedmio-
tami wchodzącymi do spadku (próba reinterpretacji art. 959 k.c.), Rej. 2010, Nr 9.
K. Osajda, Zapis windykacyjny – nowa instytucja polskiego prawa spadkowego, MoP 2012,
Nr 2.
K. Osajda, Przedmiot zapisu windykacyjnego i odpowiedzialność zapisobierców windyka-
cyjnych za długi spadkowe oraz zachowki, MoP 2012, Nr 3.
K. Osajda, Sposoby stwierdzenia treści testamentu ustnego, MoP 2013, Nr 9.
R. Paliwoda, Dopuszczalność dokonywania wydziedziczenia częściowego w polskim pra-
wie spadkowym, MoP 2013, Nr 7.
R. Paliwoda, Skutki prawne wydziedziczenia w polskim prawie spadkowym, PS 2013,
Nr 10.
J. Panowicz-Lipska, Skutki prawne separacji faktycznej. Zarys problematyki, RPEiS 1977,
z. 2.
M. Pazdan, O umowach dziedziczenia zawieranych przed polskimi notariu sza mi, Rej. 1996,
Nr 4–5.
M. Pazdan, Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia w polskim prawie spadko wym, Rej. 1997,
Nr 4.
M. Pazdan, Dziedziczenie gminy i Skarbu Państwa po nowelizacji kodeksu cywilnego
w 2003 r., Rej. 2003, Nr 2.
M. Pazdan, O potrzebie i kierunkach zmian dziedziczenia ustawowego w polskim prawie
cywilnym, Rej. 2005, Nr 9.
M. Pazdan, Projektowane zmiany w unormowaniu dziedziczenia ustawowego, Rej. 2008,
Nr 4.
J. Pietrzykowski, Wybrane zagadnienia reformy prawa spadkowego, Studia Iuri dica 1994,
Nr 21.
J. Pisuliński, Niektóre problemy związane z terminem do złożenia oświadczenia o przyjęciu
lub odrzuceniu spadku, Rej. 1992, Nr 6.
J. Pisuliński, W sprawie rozgraniczenia statutu rzeczowego i spadkowego. Uwagi na tle pro-
jektu rozporządzenia w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykony-
wania orzeczeń sądowych i dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz
w sprawie utworzenia europejskiego certyfikatu spadkowego, Problemy Prawa Prywat-
nego Międzynarodowego 2012, t. 10.
J. Pisuliński, Europejskie poświadczenie spadkowe, [w:] Rozprawy cywilistyczne. Księga
pamiątkowa dedykowana Profesorowi Edwardowi Drozdowi, red. M. Pecyna, J. Pisuliń-
ski, M. Podrecka, Warszawa 2013.
M. Pogonowski, Wydziedziczenie. Zarys problematyki, Rej. 2005, Nr 4.
M. Pogonowski, Roszczenie z tytułu zachowku i jego realizacja, MoP 2008, Nr 16.
M. Pogonowski, Podmioty uprawnione i zobowiązane z zachowku, Rej. 2009, Nr 4.
Literatura
Literatura
XVI
B. Pręda, W sprawie przyszłości testamentu ustnego, Rej. 2009, Nr 5.
K. Przybyłowski, Rezerwa czy zachowek?, GSW 1939, Nr 21.
K. Przybyłowski, Swoboda testowania (Dziedziczenie testamentowe według pro jektu kodek-
su cywilnego PRL), [w:] Materiały dyskusyjne do projektu ko deksu cywilnego Polskiej
Rzeczypospolitej Ludowej. Materiały sesji naukowej 8–10 XII 1954, red. J. Wasilkow-
ski, Warszawa 1955.
K. Przybyłowski, Ukształtowanie zasad dotyczących odpowiedzialności za długi spadkowe
w polskim prawie cywilnym, SC 1969, t. 13–14.
K. Przybyłowski, Niedopuszczalność wspólnych testamentów, SC 1963, t. 4.
W. Pyzioł, Pozatestamentowe formy dysponowania wkładem oszczędno ścio wym na wypa-
dek śmierci, Gd. SP 1999, t. 5.
Z. Radwański, Kodeks cywilny a prawo regulujące zagadnienia rodziny, ZNIBPS 1983,
Nr 19–20.
Z. Radwański, Wykładnia testamentów, KPP 1993, z. 1.
P. Reichel, Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu
spadku złożonego pod wpływem błędu, Rej. 2012, Nr 5.
P. Reichel, Treść i forma oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, Rej. 2013, Nr 9.
A. Rojek, Wydziedziczenie i testament negatywny, PS 2006, Nr 9.
E. Rott-Pietrzyk, Umowa dziedziczenia – uwagi de lege lata i de lege ferenda, Rej. 2006, Nr 2.
E. Rott-Pietrzyk, Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia – uwagi de lege lata i de lege feren-
da, Rej. 2006, Nr 3.
B. Rystwej-Markiewicz, Niegodność dziedziczenia, PS 2006, Nr 9.
M. Rzewuski, Zdolność testowania – uwagi de lege lata i de lege ferenda, PS 2012, Nr 6.
M. Rzewuski, Uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia – glosa do postanowienia
SN z 3.2.2012 r., I CZP 9/12, PS 2013, Nr 5.
M. Rzewuski, Podpis spadkodawcy na testamencie własnoręcznym, Warszawa 2014.
M. Rzewuski, Wykładnia testamentu a okoliczności zewnętrzne towarzyszące testowaniu,
PS 2015, Nr 1.
M. Rzewuski, Konwersja testamentu, [w:] 50 lat kodeksu cywilnego. Perspektywy rekodyfi-
kacji, red. P. Stec, M. Załucki, Warszawa 2015.
E. Skowrońska, Odpowiedzialność spadkobierców za długi spadkowe, War sza wa 1984.
E. Skowrońska, Forma testamentu w prawie polskim, Warszawa 1991.
E. Skowrońska, Glosa do uchwały SN z 2.9.1983 r., OSPiKA 1984, Nr 5, poz. 110.
E. Skowrońska, Glosa do orzeczenia SN z 5.2.1993 r., OSP 1994, Nr 5, poz. 83.
E. Skowrońska, Glosa do uchwały SN z 16.9.1993 r., OSP 1994, Nr 10, poz. 177.
E. Skowrońska-Bocian, Testament w prawie polskim, Warszawa 2004.
K. Smoter, Zachowek jako ograniczenie swobody testowania, PiP 2013, z. 9.
T. Sokołowski, Dziedziczenie w związku z przysposobieniem, Rej. 1996, Nr 11.
L. Stecki, Wyłączenie małżonka od dziedziczenia ustawowego (Art. 940 k.c.), RPEiS 1990, z. 1.
A. Stelmachowski, Przesłanki i zakres dziedziczenia praw, [w:] Prace z prawa prywatnego.
Księga pamiątkowa ku czci Sędziego Janusza Pietrzy kowskiego, Warszawa 2000.
XVII
A. Stempniak, Tryby działu spadku, MoP 2004, Nr 9.
A. Stempniak, Spadkobiercy i nabywcy spadku jako uczestnicy konieczni postępowania
o dział spadku, PS 2004, Nr 6.
A. Stempniak, Rozstrzygnięcie w postępowaniu działowym o wzajemnych roszczeniach po-
między współspadkobiercami z tytułu spłaconych długów spadkowych, MoP 2005, Nr 2.
A. Stempniak, Rozstrzyganie w postępowaniu działowym o zaliczeniu darowizn na schedy
spadkowe, MoP 2007, Nr 22.
A. Stempniak, Postępowanie o dział spadku, Warszawa 2010.
A. Stempniak, Nowelizacja Kodeksu cywilnego w zakresie prawa spadkowego, MoP 2011,
Nr 12.
A. Stempniak, Postępowanie o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych oświad-
czenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, cz. 1, MoP 2013, Nr 11, cz. 2, MoP 2013,
Nr 12.
B. Swaczyna, Odrzucenie spadku nabytego przez dziecko, [w:] Rozprawy cywilistyczne.
Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Edwardowi Drozdowi, red. M. Pecyna,
J. Pisuliński, M. Podrecka, Warszawa 2013.
A. Sylwestrzak, Przyjęcie i odrzucenie zapisu windykacyjnego, Rej. 2012, Nr 12.
A. Szpunar, Zachowek w polskim prawie spadkowym, PiP 1948, z. 8.
A. Szpunar, Uprawnienia do dysponowania wkładem oszczędnościowym na wy padek śmier-
ci, NP 1977, Nr 1.
A. Szpunar, Glosa do uchwały SN z 19.5.1981 r., NP 1983, Nr 2.
A. Szpunar, Wady oświadczenia woli o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, NP 1986, Nr 7–8.
A. Szpunar, Wypłaty z rachunku oszczędnościowego po śmierci jego po sia da cza, KPP 1998,
z. 3.
A. Szpunar, Przedawnienie uprawnień z tytułu zachowku, Rej. 2001, Nr 9.
Z. Truszkiewicz, Zachowek ze spadku obejmującego gospodarstwo rolne, ZNUJ 1993,
z. 148.
Z. Truszkiewicz, Zapis windykacyjny udziału w rzeczy lub prawie należących do mająt-
ku wspólnego małżonków (w świetle postanowienia Sądu Okręgowego w Opolu), Rej.
2012, Nr 5.
J. Turłukowski, Zapis windykacyjny. Komentarz, Warszawa 2011.
Z. Ułamek, Wysokość zachowku w polskim prawie spadkowym, Rej. 2011, Nr 1.
B. Walaszek, Polecenie testamentowe w polskim prawie spadkowym, SC 1961, t. 1.
B. Walaszek, Dziedziczenie ustawowe pozostałego przy życiu małżonka wedle polskiego
prawa spadkowego (Z wyłączeniem gospodarstw rolnych), [w:] Rozprawy prawnicze.
Księga pamiątkowa dla uczczenia pracy naukowej Ka zimierza Przybyłowskiego, Kra-
ków–Warszawa 1964.
A. Warfołomiejew, Polemicznie – o przerwaniu biegu przedawnienia roszczeń o zachowek
zarzutem nieważności testamentu, Pal. 2002, Nr 9–10.
Literatura
Literatura
XVIII
J. Waszczuk-Napiórkowska, Opinia prawna o zmianie ustawy – Kodeks cywilny – zmiany
w kręgu dziedziczenia nietestamentowego, Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych
2009, Nr 2.
J. Waszczuk-Napiórkowska, Zapis windykacyjny w polskim prawie spadkowym, Warszawa
2014.
J. Wierciński, Ochrona dziedziczenia, SPP 2007, z. 3–4.
J. Wierciński, Dziedziczenie testamentowe – spadkobierca a zapisobierca, MoP 2008, Nr 2.
J. Wierciński, Uwagi o teoretycznych założeniach dziedziczenia ustawowego, SPP 2009, z. 2.
J. Wierciński, O przestępstwie jako przyczynie niegodności dziedziczenia, KPP 2010, z. 2.
J. Wierciński, Uwagi o zakazie podstawienia powierniczego, PS 2011, Nr 5.
J. Wierciński, Sporządzenie testamentu w stanie wyłączającym świadome powzięcie decyzji
i wyrażenie woli w praktyce notarialnej, PS 2011, Nr 6.
J. Wierciński, Uwagi o zamiarze testowania (animus testandi), PS 2012, Nr 7–8.
J. Wierciński, Brak świadomości albo swobody przy sporządzaniu testamentu, Warszawa 2013.
H. Witczak, Skutki wyłączenia od dziedziczenia, Rej. 2009, Nr 3.
H. Witczak, Zmiany w prawie spadkowym – zapis windykacyjny, MoP 2011, Nr 20.
H. Witczak, Wyłączenie od dziedziczenia na mocy orzeczenia sądu, Warszawa 2013.
G. Wolak, Jeszcze o odwołaniu odwołania testamentu, Rej. 2012, Nr 9.
G. Wolak, Z problematyki przedawnienia roszczenia o zachowek (rozważania na kanwie
uchwały SN z 10.10.2013 r., III CZP 53/13), Rej. 2014, Nr 4.
G. Wolak, Darowizna mortis causa – glosa do uchwały SN z 13.12.2013 r., III CZP 79/13,
Rej. 2014, Nr 7.
R. Wrzecionek, Sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia – próba sformułowania de-
finicji, Rej. 2008, Nr 7–8.
R. Wrzecionek, Sporządzenie aktu uzupełniającego jako element notarialnego postępowania
spadkowego, Rej. 2009, Nr 12.
R. Wrzecionek, Forma notarialnego protokołu z otwarcia i ogłoszenia testamentu, Rej. 2012,
Nr 5.
R. Wrzecionek, Złożenie testamentu u notariusza, Rej. 2012, Nr 10.
R. Wrzecionek, W sprawie złożenia testamentu u notariusza, Rej. 2013, Nr 1.
S. Wójcik, Czy posiadanie jest dziedziczne?, [w:] Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa
dla uczczenia pracy naukowej Kazimierza Przybyłowskiego, Kra ków–Warszawa 1964.
S. Wójcik, Ochrona interesów jednostki w polskim prawie spadkowym w za kresie powoła-
nia do dziedziczenia, ZNUJ 1981, z. 98.
S. Wójcik, Rola notariusza w sprawach spadkowych (na przykładzie testamentu notarialne-
go), Rej. 1996, Nr 4–5.
S. Wójcik, O niektórych uregulowaniach w prawie spadkowym. Uwagi de lege ferenda,
[w:] Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, red.
L. Ogiegło, W. Popiołek, M. Szpunar, Kraków 2005.
S. Wójcik, Glosa do postanowienia SN z 10.10.2000 r., OSP 2001, Nr 11, poz. 161.
S. Wójcik, F. Zoll, Testament, SPP 2006, z. 2.
XIX
A. Wysocka-Bar, Prawo właściwe dla dziedziczenia według unijnego rozporządzenia doty-
czącego spraw spadkowych, KPP 2012, z. 4.
A. Wysocka-Bar, Wybór prawa w międzynarodowym prawie spadkowym, Warszawa 2013.
M.A. Zachariasiewicz, Zachowek czy rezerwa? Głos w dyskusji nad potrzebami i kierunka-
mi zmian polskiego prawa spadkowego, Rej. 2006, Nr 2.
P. Zakrzewski, Zapis windykacyjny, PS 2012, Nr 2.
M. Załucki, Krąg spadkobierców ustawowych de lege lata i de lege ferenda, PS 2008, Nr 1.
M. Załucki, Ku jednolitemu prawu spadkowemu w Europie. Zielona Księga Komisji Wspól-
not Europejskich o dziedziczeniu i testamentach, Problemy Współczesnego Prawa Mię-
dzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego 2009, z. 1.
M. Załucki, Wydziedziczenie w prawie polskim na tle porównawczym, Warszawa 2010.
M. Załucki, Przyszłość zachowku w prawie polskim, KPP 2012, z. 3.
M. Załucki, Wydziedziczenie częściowe – głos w dyskusji, MoP 2013, Nr 14.
M. Załucki, Wpływ orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego na prawo spadkowe, [w:] Państwo
demokratyczne, prawne i socjalne. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Zbignie-
wowi Antoniemu Maciągowi, t. 3, Studia prawne, red. M. Grzybowski, Kraków 2014.
M. Załucki, Perspektywy rekodyfikacji polskiego prawa spadkowego, [w:] 50 lat kodeksu
cywilnego. Perspektywy rekodyfikacji, red. P. Stec, M. Załucki, Warszawa 2015.
J. Zawadzka, Zbycie spadku pod warunkiem, PS 2013, Nr 6.
F. Zoll, Czy odwołalność testamentu zawsze powinna być nieograniczona?, [w:] Rozprawy
cywilistyczne. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Edwardowi Drozdowi, red.
M. Pecyna, J. Pisuliński, M. Podrecka, Warszawa 2013.
J. Zrałek, Niegodność dziedziczenia – uwagi de lege ferenda, Rej. 2006, Nr 2.
M. Żak, Skutki prawne śmierci klienta w umowie o imprezę turystyczną (o podróż), [w:] Tu-
rystyka a prawo. Aktualne problemy legislacyjne i konstrukcyjne, red. P. Cybula, J. Ra-
ciborski, Sucha Beskidzka–Kraków 2008.
Ł. Żarnowiec, Odwołanie testamentu w polskim prawie spadkowym, Rej. 2011, Nr 12.
W. Żukowski, Projektowana nowelizacja przepisów regulujących dziedziczenie ustawowe,
KPP 2008, z. 1.
W. Żukowski, Surogacja składników majątku spadkowego dziedziczonego przez kilku
współspadkobierców, KPP 2008, z. 3.
W. Żukowski, Zarząd spadkiem przez spadkobiercę, który spadek odrzucił, KPP 2010, z. 1.
W. Żukowski, Projektowane wprowadzenie zapisu windykacyjnego do polskiego prawa
spadkowego, KPP 2010, z. 4.
W. Żukowski, Kilka spostrzeżeń w związku z wykładnią art. 961 k.c., [w:] Rozprawy z pra-
wa cywilnego, własności intelektualnej i prawa prywatnego międzynarodowego. Księ-
ga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Bogusławowi Gawlikowi, red. J. Pisuliński,
P. Tereszkiewicz, F. Zoll, Warszawa 2012.
W. Żukowski, Porządek dziedziczenia ustawowego po nowelizacji kodeksu cywilnego usta-
wami z dnia 2 kwietnia 2009 r. oraz z dnia 18 marca 2011 r., KPP 2012, z. 1.
Literatura