23 Prowadzenie ewidencji księgowej

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
i NAUKI

Piotr Szczypa

Prowadzenie ewidencji księgowej
341[02].Z5.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2005

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr Jolanta Rychlicka
mgr Barbara Wierzbowska

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Katarzyna Maćkowska

Konsultacja:
mgr Andrzej Zych

Korekta:
mgr Joanna Fundowicz

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 341[02].Z5.03
Prowadzenie ewidencji księgowej w modułowym programie nauczania dla zawodu technik
ekonomista

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2005

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Zakładowy plan kont

5.1.1. Ćwiczenia 11
5.1.2. Sprawdzian postępów 12
5.2. Zasady ewidencji na kontach syntetycznych i analitycznych

5.2.1. Ćwiczenia 12
5.2.2. Sprawdzian postępów 13
5.3. Zasady ewidencji kosztów na kontach 4 i 5
5.3.1. Ćwiczenia 14
5.3.2. Sprawdzian postępów 15
5.4. Ewidencja środków pieniężnych i kredytów bankowych

5.4.1. Ćwiczenia 15
5.4.2. Sprawdzian postępów 18
5.5. Klasyfikacja i ewidencja rozrachunków

5.5.1. Ćwiczenia 18
5.5.2. Sprawdzian postępów 20
5.6. Ewidencja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych

5.6.1. Ćwiczenia 20
5.6.2. Sprawdzian postępów 23
5.7. Ewidencja leasingu operacyjnego i finansowego

5.7.1. Ćwiczenia 23
5.7.2. Sprawdzian postępów 24
5.8. Ewidencja środków trwałych w budowie

5.8.1. Ćwiczenia 24
5.8.2. Sprawdzian postępów 26
5.9. Ewidencja inwestycji długoterminowych i krótkoterminowych

5.9.1. Ćwiczenia 27
5.9.2. Sprawdzian postępów 28
5.10. Ewidencja obrotu materiałowego

5.10.1. Ćwiczenia 28
5.10.2. Sprawdzian postępów 29
5.11. Ewidencja obrotu towarowego

5.11.1. Ćwiczenia 30
5.11.2. Sprawdzian postępów 31
5.12. Ewidencja produktów pracy

5.12.1. Ćwiczenia 31
5.12.2. Sprawdzian postępów 33
5.13. Ewidencja rozliczeń międzyokresowych kosztów

5.13.1. Ćwiczenia 33
5.13.2. Sprawdzian postępów 34
5.14. Ewidencja księgowa różnic inwetaryzacyjnych

5.14.1. Ćwiczenia 34

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.14.2. Sprawdzian postępów 36
5.15. Ewidencja księgowa kapitałów, rezerw i wyniku finansowego

5.15.1. Ćwiczenia 36
5.15.2. Sprawdzian postępów 37
5.16. Ewidencjonowanie operacji gospodarczych związanych z całokształtem

działalności jednostek

5.16.1. Ćwiczenia 37
5.16.2. Sprawdzian postępów 38
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela „Prowadzenie ewidencji księgowej”,

który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie
technik ekonomista, a w szczególności podczas nauki zasad rachunkowości i finansów.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania–
–uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.

Każda jednostka gospodarcza, która objęta jest zakresem podmiotowym Ustawy

o rachunkowości zobligowana jest do prowadzenia ewidencji księgowej. Ewidencja ta
dotyczy wszystkich składników majątku i źródeł finansowania majątku, a także kosztów,
przychodów oraz zysków i strat nadzwyczajnych. Dokonywana jest ona na kontach
syntetycznych, analitycznych, a niekiedy na kontach pozabilansowych. Prawidłowa
ewidencja operacji gospodarczych zapewnia uzyskanie rzetelnych informacji na cele
sprawozdawcze, a także decyzyjne. Dlatego istotne jest aby osoby pełniące obowiązki
w działach finansowo-księgowych umiały prawidłowo i biegle dokonywać ewidencji na
kontach księgowych. Ponadto znajomość ewidencji księgowej ułatwia zrozumienie związków
przyczynowo-skutkowych miedzy różnymi zależnościami zachodzącymi w jednostkach.

W poradniku praktyczną naukę ewidencji rozpoczęto od nabycia umiejętności

księgowania na kontach kosztów rodzajowych i kontach układu funkcjonalnego, a następnie
zostały kolejno omówione ewidencje poszczególnych grup aktywów i pasywów zgodnie
z rosnącym stopniem złożoności księgowań. Przyjęcie takiej kolejności treści nauczania jest
uzasadnione, gdyż znajomość ewidencji kosztów układu rodzajowego jest niezbędna przy
nauczaniu zasad ewidencji składników zgrupowanych we wszystkich zespołach planu kont.
Należy także nadmienić, iż zasady księgowego ustalania i podziału wyniku finansowego
zostały przedstawione w kolejnej jednostce modułowej pt. „Ustalanie i podział wyniku
finansowego”, która jest kontynuacją niniejszej jednostki modułowej.

Przykładowe scenariusze zajęć pomogą Państwu w znalezieniu odpowiedniej metody

przeprowadzenia lekcji. Wskazane jest aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi
metodami ze szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania. Formy
organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej pracy
uczniów do pracy zespołowej.

Proponowane ćwiczenia pozwolą sprawdzić wiedzę i umiejętności oraz wskazać te

tematy, które sprawiają uczniom najwięcej trudności. Ćwiczenia te mają na celu przede
wszystkim nauczyć uczniów dokonywać ewidencji księgowej operacji bilansowych
i wynikowych na kontach syntetycznych, analitycznych oraz pozabilansowych.

Po wykonaniu ćwiczeń uczeń ma możliwość sprawdzenia poziomu swojej wiedzy,

korzystając z pytań zawartych w podrozdziale „Sprawdzian postępów”. Na podstawie
odpowiedzi ucznia, nauczyciel dokonuje oceny wiedzy i umiejętności ucznia.

Treści osiągnięć szkolnych uwzględniają wyniki wszystkich metod sprawdzania

stosowanych przez nauczyciela i obejmują cały zakres materiału dotyczącej jednostki
modułowej: „Prowadzenie ewidencji księgowej”.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu nauczania jednostki modułowej „Prowadzenie

ewidencji księgowej” uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł prawa, w tym z ustawy o rachunkowości,

−

posługiwać się podstawową terminologią z zakresu podstaw ekonomii,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu rachunkowości,

−

rozróżniać składniki aktywów trwałych,

−

rozróżniać składniki aktywów obrotowych,

−

podawać przykłady majątku i źródeł finansowania majątku dla różnych jednostek
gospodarczych,

−

klasyfikować koszty i przychody,

−

rozróżniać koszty układu rodzajowego,

−

rozróżniać koszty układu funkcjonalnego,

−

wskazywać przykłady przychodów i kosztów ich uzyskania w obszarze działalności
operacyjnej właściwej różnych typów jednostek,

−

wskazywać przykłady pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych,

−

wskazywać przykłady przychodów i kosztów finansowych,

−

rozróżniać zyski i straty nadzwyczajne

−

wskazywać zakres działalności jednostek produkcyjnych, handlowych, usługowych,

−

wyceniać składniki aktywów i pasywów,

−

rozliczać międzyokresowe koszty czynne i bierne,

−

sporządzać dokumentację księgową obrotu materiałowego i towarowego,

−

ustalać koszt jednostkowy produktów pracy,

−

ustalać cenę sprzedaży,

−

nazywać elementy konta księgowego,

−

obliczać obroty i salda kont księgowych,

−

rozróżniać rodzaje kont księgowych,

−

znać zasady funkcjonowania kont aktywnych,

−

znać zasady funkcjonowania kont pasywnych,

−

znać zasady funkcjonowania kont aktywno-pasywnych,

−

znać zasady funkcjonowania kont wynikowych,

−

dokonywać podzielności pionowej kont księgowych,

−

dokonywać podzielności poziomej kont księgowych,

−

poprawiać błędy księgowe za pomocą storna czarnego i czerwonego,

−

sporządzać zestawienie obrotów i sald,

−

sporządzać uproszczony bilans,

−

obsługiwać komputer jako narzędzia pracy,

−

wskazywać źródła informacji,

−

korzystać z różnych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć:

− wskazać zakres zakładowego planu kont,

− określić rolę zakładowego planu kont,

− zaktualizować zakładowy plan kont dla potrzeb informacyjnych jednostki,
− wprowadzić konta analityczne do kont syntetycznych,

− dokonać ewidencji na kontach aktywnych syntetycznych i analitycznych,

− dokonać ewidencji na kontach pasywnych syntetycznych i analitycznych,
− dokonać ewidencji na kontach aktywno-pasywnych syntetycznych i analitycznych,

− dokonać ewidencji na kontach korygujących syntetycznych i analitycznych,

− dokonać ewidencji na kontach kosztów syntetycznych i analitycznych,
− dokonać ewidencji na kontach przychodów syntetycznych i analitycznych,

− dokonać ewidencji kosztów układu rodzajowego,

− dokonać ewidencji kosztów układu funkcjonalnego,
− dokonać ewidencji kosztów zarówno w układzie rodzajowym jak i funkcjonalnym,

− dokonać ewidencji środków pieniężnych,

− dokonać ewidencji kredytów bankowych,
− klasyfikować rozrachunki według różnych kryteriów,

− dokonać ewidencji należności i zobowiązań,

− dokonać ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych,
− dokonać ewidencji na kontach pozabilansowych środków trwałych,

− dokonać ewidencji leasingu operacyjnego i finansowego,

− dokonać ewidencji środków trwałych w budowie,
− dokonać ewidencji inwestycji długoterminowych,

− dokonać ewidencji krótkoterminowych aktywów finansowych,

− dokonać ewidencji obrotu materiałowego,
− dokonać ewidencji obrotu towarowego,

− dokonać ewidencji obrotu produktami pracy,

− dokonać ewidencji rozliczeń międzyokresowych kosztów,
− dokonać ewidencji różnic inwetaryzacyjnych,

− dokonać ewidencji przychodów i kosztów uzyskania przychodów,

− dokonać ewidencji kapitałów,
− dokonać ewidencji rezerw,

− wystawić polecenia księgowania,

− dokonać ewidencji związanych z całokształtem działalności produkcyjnej, usługowej

i handlowej,

− interpretować salda kont analitycznych i syntetycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz lekcji

Temat: Zakładowy plan kont

Cele:
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
− zdefiniować pojęcie planu kont,
− rozróżnić plan kont od zakładowego planu kont,

− wymienić podstawowe elementy zakładowego planu kont,

− wymienić pozostałe elementy zakładowego planu kont,
− określić rolę wzorcowego planu kont,

− omówić układ planu kont,

− sporządzić plan kont grupujący konta syntetyczne dla różnych jednostek gospodarczych.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

miniwykład,

−

pokaz,

−

burza mózgów.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w małych zespołach.

Środki dydaktyczne:
a) foliogramy lub prezentacja multimedialna na temat:

−

elementów zakładowego planu kont,

−

układu planu kont,

b) przykładowe plany kont z wybranych jednostek gospodarczych,
c) flamastry,
d) kartki papieru dużego formatu,
e) literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Czas trwania:
2 godziny lekcyjne – 90 minut.

Uczestnicy
Uczniowie klasy.

Przebieg lekcji:
1. Wprowadzenie.
2. Podanie celów lekcji.
3. Plan lekcji:

– wstęp – należy zachęcić uczniów do nauki zagadnień związanych z prowadzeniem

ewidencji księgowej, wyraźnie zaznaczyć, że bez znajomości kont zgrupowanych
w planie kont nie można ze zrozumieniem dokonać ewidencji księgowej;

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

uzmysłowić uczniom, że plan kont jest swego rodzaju „kręgosłupem” systemu
rachunkowości jednostki gospodarczej,

– należy przeprowadzić z uczniami krótką dyskusję na temat, jak rozumieją plan kont

(co to jest plan kont, co wchodzi w skład planu kont, do czego służy),

– należy przeprowadzić prezentację ukazującą co to jest plan kont i zakładowy plan

kont oraz pokazać i omówić elementy zakładowego planu kont,

– losowo przydzielić uczniom (małym grupom uczniów) jeden z zespołów planu kont

aby wynotowali na plakatach następujące informacje:

a) jakie konta powinny być zgrupowane w danym zespole planu kont,
b) zakres informacyjny danego zespołu planu kont,

−

prezentacja rezultatów pracy uczniów (nauczyciel powinien dokonać
podsumowania i ujednolicenia spostrzeżeń uczniów),

−

prezentacja przykładowych planów kont z wybranych jednostek gospodarczych

(uczniowie analizują je, porównują z wypracowanymi przez siebie wnioskami,
dyskutują z nauczycielem),

−

uczniowie wykonują samodzielnie ćwiczenie 1 z rozdziału 5.1.1 poradnika lub inne

zaproponowane przez nauczyciela ukierunkowane na usystematyzowanie zdobytej
wiedzy,

−

sprawdzenie poprawności wykonania ćwiczenia,

−

nauczyciel rozdaje losowo uczniom kartki z nazwami kont syntetycznych i prosi

aby przyczepili je do tablic pod nazwami danych zespołów planu kont,

−

wspólne sprawdzenie poprawności wykonania ćwiczenia,

−

uczniowie wykonują samodzielnie lub w małych grupach (burza mózgów)

ćwiczenie 2 z rozdziału 5.1.1 poradnika lub inne zaproponowane przez nauczyciela
ukierunkowane na zdobycie umiejętności sporządzania planu kont dla jednostek
o różnych zakresach działalności,

−

prezentacja wyników (sprawdzenie poprawności wykonania ćwiczenia, wspólna

dyskusja).

4. Podsumowanie lekcji

−

uczniowie podają definicję i zakres planu kont,

−

uczniowie wskazują elementy zakładowego planu kont,

−

uczniowie podają rolę planu kont i zakładowego planu kont.

5. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.
6. Zachęcenie uczniów do powtórnego przeanalizowania nauczanego materiału i sięgnięcia

do literatury dodatkowej zaproponowanej przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz lekcji

Temat: Ewidencja środków trwałych w budowie

Cele:
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
− określić operacje gospodarcze, które zwiększają wartość środków trwałych w budowie,

− określić operacje gospodarcze, które zmniejszają wartość środków trwałych w budowie,

− dokonać ewidencji środków trwałych w budowie,
− zaproponować analitykę do konta „Środki trwałe w budowie”,

− ustalić wartość środka trwałego, który został wybudowany,

− ustalić wartość środków trwałych, które nie dały efektu gospodarczego.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

miniwykład,

−

pokaz.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:
a) foliogramy/plansze lub prezentacja multimedialna na temat:
− przykładów operacji zwiększających i zmniejszających wartość środków trwałych

w budowie,

− zasad ewidencji typowych operacji na koncie „Środki trwałe w budowie”,

− oprogramowanie finansowo-księgowe,

− literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Czas trwania:
2 godziny lekcyjne – 90 minut.

Uczestnicy
Uczniowie klasy.

Przebieg lekcji:
1. Wprowadzenie.
2. Podanie celów lekcji.
3. Plan lekcji:

– wstęp – należy przypomnieć uczniom zakres i rolę składnika aktywów jakim jest

środek trwały w budowie (należy zachęcić do dyskusji, przypomnienia nabytej
wiedzy i umiejętności z zakresu modułu „gospodarowanie aktywami”),

– wykorzystując plansze/foliogramy lub prezentację multimedialną i angażując

uczniów do dyskusji należy omówić przykłady operacji gospodarczych
zwiększających i zmniejszających wartość środków trwałych w budowie,

– wykorzystując plansze/foliogramy lub prezentację multimedialną należy omówić

zasady ewidencji na koncie „Środki trwałe w budowie”,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– wykorzystując oprogramowanie FK lub prezentację multimedialną i angażując

uczniów do dyskusji należy przeprowadzić pokaz typowych księgowań dotyczących
środków trwałych w budowie,

– uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie 1 z rozdziału 5.8.1 poradnika lub inne

zaproponowane przez nauczyciela z zakresu ewidencji operacji gospodarczych
dotyczących środków trwałych w budowie (należy na bieżąco sprawdzać
poprawność dokonywanych księgowań, wyjaśniać wątpliwości uczniów),

– sprawdzenie poprawności wykonania ćwiczenia (interpretacja sald końcowych,

dyskusja na temat możliwości zastosowania kont analitycznych do konta „Środki
trwałe w budowie”).

4. Podsumowanie lekcji

−

uczniowie wymieniają przykłady operacji gospodarczych związanych ze środkami
trwałymi w budowie,

−

uczniowie określają zasady ewidencji na koncie „Środki trwałe w budowie”.

5. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.
6. Zachęcenie uczniów do powtórnego przeanalizowania nauczanego materiału, wykonania

nowych ćwiczeń i sięgnięcia do literatury dodatkowej zaproponowanej przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Zakładowy plan kont

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaznacz, czy dana informacja jest prawdziwa (P), czy fałszywa (F).

1) Plan kont jest elementem zakładowego planu kont jednostek

2) Zakładowy plan kont musi być identyczny ze wzorcowym planem kont

3) Plan kont grupuje konta księgowe w dziewięciu zespołach

4) Zespół 4 planu kont to „Koszty według rodzajów i ich rozliczenie”

5) W zakładowym planie kont ujmuje się przyjęte przez jednostkę

zasady wyceny składników aktywów i pasywów

6) W zakładowym planie kont ujmuje się strukturę wiekową pracowników

7) Konto „Materiały” znajduje się w zespole 6 planu kont

8) Konta należności i zobowiązań znajdują się w zespole 2 planu kont

Wskazówki do realizacji:

− ćwiczenie powinno być wykonane indywidualnie przez ucznia,
− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury

przedmiotu,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące zakładowego

i wzorcowego planu kont,

2) przeczytać uważnie wszystkie zdania,
3) zaznaczyć znakiem √ P – jeżeli zdanie wyraża informację prawdziwą lub F – w przypadku,

gdy zdanie wyraża informację fałszywą.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Wspólnie z koleżanką (kolegą) sporządź wykaz kont księgi głównej (konta syntetyczne)

dla dowolnie wybranej spółki z o.o. grupując je do dziewięciu zespołów planu kont.

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury

przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane w grupach,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania, ze

szczególnym uwzględnieniem doboru kont do rodzaju działalności jednostki

i przyporządkowania do odpowiedniego zespołu kont.

Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące planu kont,
2) określić rodzaj działalności wybranej spółki z o.o.,
3) sporządzić w edytorze tekstu plan kont dla wybranej spółki z o.o. wypisując nazwy kont

syntetycznych w poszczególnych zespołach,

4) wydrukować stworzony plan kont.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

przykładowe plany kont jednostek gospodarczych,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do drukarki, wyposażone w edytor tekstu,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.1.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) zdefiniować pojęcie planu kont

2) wymienić podstawowe elementy zakładowego planu kont

3) wymienić pozostałe elementy zakładowego planu kont

4) określić rolę wzorcowego planu kont

5) omówić układ planu kont

6) sporządzić plan kont grupujący konta syntetyczne

5.2. Zasady ewidencji na kontach syntetycznych i analitycznych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wspólnie z koleżanką (kolegą) wprowadź konta analityczne do ustalonych w ćwiczeniu 2

w rozdziale 5.1.1 kont syntetycznych dla Waszej spółki z o.o.

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury

przedmiotu,

− ćwiczenie należy wykonać w składzie identycznym jak przy rozwiązywaniu ćwiczenia 2

z rozdziału 5.1.1,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania, ze

szczególnym uwzględnieniem doboru kont do rodzaju działalności jednostki

i przyporządkowania do odpowiedniego zespołu kont.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat kont analitycznych,
2) przeanalizować rozwiązanie ćwiczenia 2 z rozdziału 5.1.1,
3) zastanowić się, do których kont syntetycznych należy wprowadzić konta analityczne,
4) sporządzić w edytorze tekstu nowy plan kont, w którym do wyodrębnionych kont

syntetycznych zostaną dopisane konta analityczne,

5) wydrukować stworzony plan kont,
6) uzasadnić swoją decyzję.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

rozwiązanie ćwiczenia 2 z rozdziału 5.1.1,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do drukarki, wyposażone w edytor tekstu,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Dokonaj odpowiednich zapisów księgowych na teowych kontach analitycznych

stworzonych do konta syntetycznego „Towary” dla hurtowni odzieżowej.

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury

przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,
− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania, ze

szczególnym uwzględnieniem celowości zastosowanej analityki i prawidłowości
księgowania.

Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat ewidencji na kontach

analitycznych,

2) ustalić nazwy kont analitycznych dla konta „Towary” w hurtowni odzieżowej,
3) dokonać przykładowych zapisów dotyczących zwiększenia i zmniejszenia wartości

towarów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.2.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) rozróżnić konta syntetyczne od analitycznych

2) dokonać zapisu powtarzanego na kontach analitycznych

3) wprowadzić konta analityczne do kont syntetycznych

4) wskazać różnice między zapisem podwójnym a powtarzanym

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Zasady ewidencji kosztów na kontach zespołu 4 i 5

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządź w programie graficznym krótką prezentację na temat zasad księgowania

kosztów na kontach zespołu 4 i 5.

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury

przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia w czasie około 30 minut,
− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania

i komunikatywność przekazu informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat ewidencji kosztów na

kontach zespołu 4 i 5,

2) opracować koncepcję prezentacji,
3) wykonać prezentację w programie graficznym, objaśniającą zasady księgowania kosztów

na kontach zespołu 4, zespołu 5 i jednocześnie na kontach obu tych zespołów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne, dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko komputerowe, wyposażone w program graficzny,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Zaksięguj na kontach teowych operacje gospodarcze dotyczące kosztów bieżącej

działalności przedsiębiorstwa produkcyjnego:
1) tylko na kontach zespołu 4,
2) tylko na kontach zespołu 5,
3) jednocześnie na kontach zespołu 4 i 5.

W przedsiębiorstwie wyodrębniona jest komórka działalności pomocniczej – kotłownia.

Operacje gospodarcze:

Lp.

Treść operacji gospodarczej

Rodzaj

dowodu

księgowego

Kwota (zł)

1 Wydano

materiały do zużycia na potrzeby produkcyjne

800

Otrzymano rachunek za mycie samochodu służbowego dyrektora

Otrzymano nakaz płatniczy podatku od nieruchomości za bieżący okres
(dotyczy administracji)

Nakaz

płatniczy, PK

600

4 Naliczono i zaksięgowano wynagrodzenia pracowników produkcyjnych,

które zostały przelane na ich konta osobiste

LP 4

600

5 Naliczono

zaksięgowano wynagrodzenia pracowników administracji, które

zostały przelane na ich konta osobiste

LP 3

000

6 Naliczono i zaksięgowano wynagrodzenia pracowników kotłowni, które

zostały przelane na ich konta osobiste

LP 2

000

7 Wypłacono z kasy ryczałt za używanie prywatnego samochodu do celów

służbowych przez pracownika administracji

Kw 230

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury

przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

− należy zwrócić uwagę aby ćwiczenie zostało rozwiązane trzykrotnie,
− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (dobór

konta, poprawność księgowania).

Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat ewidencji kosztów zespołu 4 i 5,
2) zaksięgować na kontach teowych operacje gospodarcze ujmując koszty na kontach

zespołu 4,

3) zaksięgować ponownie na nowych kontach teowych operacje gospodarcze ujmując koszty

na kontach zespołu 5,

4) zaksięgować na nowych kontach teowych operacje gospodarcze ujmując koszty zarówno

na kontach zespołu 4 jak i zespołu 5,

5) przeanalizować zaksięgowane operacje według trzech sposobów,
6) wzajemnie z koleżanką (kolegą) sprawdzić sobie poprawność księgowania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne, dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

kartki z rozrysowanymi kontami teowymi,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.3.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) dokonać ewidencji kosztów w układzie rodzajowym (zespół 4)

2) dokonać ewidencji kosztów w układzie funkcjonalnym (zespół 5)

3) dokonać ewidencji kosztów jednocześnie w układzie rodzajowym

i funkcjonalnym (zespół 4 i 5)

5.4. Ewidencja środków pieniężnych i kredytów bankowych

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Nanieś salda początkowe oraz dokonaj ewidencji operacji gospodarczych wykorzystując

Salda początkowe:

1. Środki pieniężne w kasie 1 300 zł.
2. Środki pieniężne na rachunkach bankowych 7 000 zł.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Inne środki pieniężne: środki pieniężne w drodze 1 000 zł.
4. Niespłacony kredyt bankowy 8 000 zł.
5. Rozrachunki z odbiorcami 1 900 zł.
6. Rozrachunki z dostawcami 2 200 zł.
7. Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń (nie wypłacone wynagrodzenie) 1 000 zł.

Operacje gospodarcze:

Lp.

Treść operacji gospodarczej

Rodzaj

dowodu

księgowego

Kwota (zł)

Otrzymano potwierdzenie z banku informujące o zasileniu własnym konta

1 000

2 Kontrahent

uregulował swoje zobowiązanie wpłacając pieniądze do kasy

200

3 Kontrahent

uregulował płatność przelewem

700

4 Wypłacono z kasy zaległe wynagrodzenie

1 000

5 Wypłacono z kasy zaliczkę dla pracownika na poczet zakupu materiałów

biurowych

6 Bank

dopisał do stanu konta kolejna transzę przyznanego kredytu

10 000

Otrzymano od kontrahenta czek na pokrycie należności

400

Zrealizowano czek w banku, środki dopisano do stanu konta

400

Otrzymano weksel od kontrahenta:
a) wartość nominalna weksla
b) dyskonto
c) suma weksla

5 00

550

10 Zapłacono przelewem zobowiązanie wobec dostawcy

490

11 Bank

pobrał z konta ratę kapitałową kredytu

900

12 Bank

pobrał prowizję za dokonane przelewy

13 Przeksięgowano koszt rodzajowy na konto zespołu 5

14 Odprowadzono nadmiar gotówki do banku (brak wyciągu bankowego)

300

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury

przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (należy

systematycznie sprawdzać poprawność księgowania w trakcie rozwiązywania ćwiczenia).

Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat ewidencji środków

pieniężnych
i kredytów bankowych,

2) uzupełnić tabelę wpisując odpowiednie symbole dowodów księgowych związanych

z daną operacją gospodarczą,

3) wprowadzić salda początkowe,
4) dobrać do każdej operacji konta, które są z nią związane,
5) dokonać ewidencji operacji gospodarczych,
6) sporządzić zestawienie obrotów i sald (wydrukować je),
7) sprawdzić poprawność księgowań na podstawie zestawienia obrotów i sald.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

plan kont,

−

tekst Ustawy o rachunkowości,

−

stanowisko komputerowe z oprogramowaniem FK i dostępem do drukarki,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Wskaż jednostki gospodarcze, w których powinna być prowadzona szczegółowa

ewidencja (rozbudowana analityka) do kont: „Kasa”, „Rachunki bankowe”, „Inne środki
pieniężne”, „Kredyty bankowe”, oraz podaj do nich przykłady kont analitycznych. Następnie
określ po dwie operacje gospodarcze do danych kont i zaksięguj je na kontach teowych
z uwzględnieniem odpowiedniej analityki.

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury

przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (dobór

konta, poprawność księgowania).

Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat kont analitycznych środków

pieniężnych i kredytów bankowych,

2) wypisać przykłady jednostek, w których należy prowadzić szczegółową ewidencję

analityczną do kont „Kasa” oraz podać nazwy kont analitycznych,

3) wypisać przykłady jednostek/sytuacji, kiedy należy prowadzić szczegółową ewidencję

analityczną do konta „Rachunki bankowe” oraz podać nazwy kont analitycznych,

4) wypisać przykłady jednostek/sytuacji, kiedy należy prowadzić szczegółową ewidencję

analityczną do konta „Inne środki pieniężne” oraz podać nazwy kont analitycznych,

5) wypisać przykłady jednostek/sytuacji, kiedy należy prowadzić szczegółową ewidencję

analityczną do konta „Kredyty bankowe” oraz podać nazwy kont analitycznych,

6) zapisać po dwie operacje gospodarcze związane z każdą wskazaną jednostką w zakresie

ewidencji na danym koncie (kolejno: „Kasa”, „Rachunki bankowe”, „Inne środki
pieniężne”, „Kredyty bankowe”); treść operacji powinna wskazywać rodzaj analityki
i kwotę,

7) zaksięgować na kontach teowych syntetycznych i analitycznych opracowane operacje

gospodarcze.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

druki z kontami teowymi,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) podać przykłady operacji gospodarczych księgowanych na koncie „Kasa”

2) dokonać ewidencji typowych operacji gospodarczych związanych

ze środkami pieniężnymi w kasie

3) podać przykłady operacji gospodarczych księgowanych na koncie

„Rachunki bankowe”

4) dokonać ewidencji typowych operacji gospodarczych związanych

ze środkami pieniężnymi na rachunkach bankowych

5) podać przykłady operacji gospodarczych księgowanych na koncie

„Inne środki pieniężne”

6) dokonać ewidencji typowych operacji gospodarczych związanych

z innymi środkami pieniężnymi

7) podać przykłady operacji gospodarczych księgowanych na koncie

„Kredyty bankowe”

8) dokonać ewidencji typowych operacji gospodarczych związanych

z kredytami bankowymi

9) zaproponować analitykę do kont: „Kasa”, „Rachunki bankowe”,

„Inne środki pieniężne”, „Kredyty bankowe”

10) dokonać ewidencji typowych operacji gospodarczych środków

pieniężnych i kredytów bankowych na kontach analitycznych

5.5. Klasyfikacja i ewidencja rozrachunków

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Podaj po dwa przykłady rozrachunków dla dowolnej jednostki gospodarczej, przyjmując

kolejno za kryterium podziału: czas, rodzaj, podmiot, obszar, miejsce powstania, stopień
ryzyka, oraz możliwość wyegzekwowania rozrachunków.

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury

przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania

(poprawność doboru przykładów rozrachunków do danego kryterium podziału).

Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat klasyfikacji rozrachunków,
2) wybrać przykład jednostki gospodarczej,
3) kolejno zapisać kryterium podziału rozrachunków, a pod nim dwa przykłady

rozrachunków dla wybranej jednostki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Zaproponuj dla hurtowni mięs i wędlin zatrudniającej 6 pracowników przykłady kont

analitycznych do następujących kont rozrachunkowych: „Rozrachunki z dostawcami”,
„Rozrachunki z odbiorcami”, „Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń”.

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury

przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania

(poprawność doboru kont analitycznych).

Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:

1) opracować w edytorze tekstu fragment szczegółowego planu kont wskazując numery

i nazwy kont analitycznych do trzech kont syntetycznych: „Rozrachunki z dostawcami”,
„Rozrachunki z odbiorcami”, „Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń”,

2) podać przykłady operacji gospodarczych, jakie mogłyby być księgowane na utworzonej

analityce,

3) wydrukować rozwiązanie ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do drukarki, wyposażone w edytor tekstu,

−

plan kont syntetycznych,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Wykorzystując rozwiązanie z ćwiczenia 2 sporządź listę płac dla wszystkich

pracowników (zakładając, że dwaj to pracownicy administracji, a pozostali to pracownicy
produkcyjni), a następnie dokonaj ewidencji listy płac oraz wypłaty wynagrodzeń na kontach
teowych lub przy zastosowaniu oprogramowania FK.

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury

przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania

(poprawność obliczeń na liście płac, poprawność ewidencji na kontach syntetycznych
i analitycznych).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat ewidencji rozrachunków,
2) przypomnieć sobie zasady sporządzania listy płac,
3) sporządzić listę płac,
4) wprowadzić do systemu FK odpowiednie konta analityczne zgodne z rozwiązaniem

ćwiczenia 2,

5) sformułować treść operacji gospodarczych związanych z ewidencją pozycji listy płac

i wypłaty wynagrodzeń,

6) dokonać ewidencji listy płac i wypłaty wynagrodzeń (z kasy lub rachunku bankowego) na

kontach syntetycznych i analitycznych,

7) ustalić saldo konta „Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń”.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne, dyskusja.

Środki dydaktyczne:

− stanowisko komputerowe z oprogramowaniem FK,

− druk listy płac (lub odpowiednia funkcja programu FK),

− kalkulator,
− plan kont,

− literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.5.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) klasyfikować rozrachunki według różnych kryteriów

2) podać przykłady kont analitycznych dla kont rozrachunków

3) podać przykłady typowych operacji gospodarczych związanych

z należnościami i zobowiązaniami

4) ewidencjonować typowe operacje gospodarcze na kontach zespołu 2

5.6. Ewidencja środków trwałych oraz wartości niematerialnych
i prawnych

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dla dowolnych czterech środków trwałych sporządź roczna tabele amortyzacji,

a następnie zaksięguj miesięczne odpisy amortyzacyjne na kontach syntetycznych
i analitycznych.

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury

przedmiotu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (czy

dobrze zostały ustalone stawki amortyzacyjne np. na podstawie załącznika nr 1 do ustawy
o podatku dochodowym, poprawność obliczeń amortyzacji – dobór metody amortyzacji,
poprawność księgowania).

Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat ewidencji zużycia środków

trwałych,

2) przypomnieć sobie zasady obliczania amortyzacji,
3) określić cztery przykłady środków trwałych,
4) ustalić stawki amortyzacyjne wybranych środków trwałych,
5) sporządzić tabelę amortyzacyjną dla wybranych środków trwałych za okres jednego roku

(na druku lub w arkuszu kalkulacyjnym – wydrukować ją),

6) zaksięgować miesięczne wielkości zużycia wybranych środków trwałych na kontach

syntetycznych i analitycznych wykorzystując do tego odpowiednie oprogramowanie FK.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne, pogadanka.

Środki dydaktyczne:

− stanowisko komputerowe z dostępem do drukarki, wyposażone w arkusz kalkulacyjny,
− oprogramowanie FK,

− kalkulator,

− druk tabeli amortyzacyjnej,
− literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Nanieś salda początkowe oraz dokonaj ewidencji operacji gospodarczych wykorzystując

Salda początkowe:
1. Środki trwałe 89 000 zł.
2. Wartości niematerialne i prawne 40 000 zł.
3. Umorzenie środków trwałych 27 000 zł.
4. Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych 12 500 zł.
5. Kapitał podstawowy 50 000 zł.
6. Kredyty bankowe 39 500 zł.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Operacje gospodarcze:

Lp.

Treść operacji gospodarczej

Rodzaj

dowodu

księgowego

Kwota (zł)

1 Otrzymano

fakturę za zakupioną kserokopiarkę

a) wartość netto
b) podatek VAT 22%
c) wartość brutto

14 000

3 080

17 080

2 Przyjęto kserokopiarkę do użytkowania

000

3 Zaksięgowano naliczony podatek VAT

3 080

4 Otrzymano

zamówione

urządzenie, które okazało się niekompletne.

Urządzenie postawiono do dyspozycji dostawcy

000

Dokonano likwidacji starego komputera:
a) wartość początkowa
b) dotychczasowe umorzenie
c) wartość netto (a –b)

6 000
5 800

200

Na podstawie umowy najmu – dzierżawy przyjęto do użytkowania na okres
4 miesięcy przyczepę samochodową

000

Sprzedano samochód osobowy – wystawiono fakturę:
a) wartość netto
b) podatek VAT 22%
c) wartość brutto

4 000

880

4 880

Wydano sprzedany samochód osobowy:
a) wartość początkowa
b) dotychczasowe umorzenie
c) wartość netto

30 000
25 000

5 000

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury

przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (należy

systematycznie sprawdzać poprawność księgowania w trakcie rozwiązywania ćwiczenia).

Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat ewidencji środków

trwałych,

2) uzupełnić tabelę wpisując odpowiednie symbole dowodów księgowych związanych

z daną operacją gospodarczą,

3) wprowadzić salda początkowe,
4) dobrać do każdej operacji konta, które są z nią związane,
5) dokonać ewidencji operacji gospodarczych na kontach bilansowych, pozabilansowych

i wynikowych,

6) sporządzić zestawienie obrotów i sald (wydrukować je),
7) sprawdzić poprawność księgowań na podstawie zestawienia obrotów i sald,
8) zachować rozwiązanie ćwiczenia – będzie kontynuowane w rozdziale 5.7.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

plan kont,

−

tekst Ustawy o rachunkowości,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

stanowisko komputerowe z oprogramowaniem FK,

−

drukarka,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.6.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) wskazać przykłady kont pozabilansowych dla środków trwałych

2) omówić zasady ewidencji na koncie „Środki trwałe”

3) omówić zasady ewidencji na koncie „Wartości niematerialne i prawne”

4) dokonać ewidencji środków trwałych

5) dokonać ewidencji na kontach pozabilansowych środków trwałych

6) dokonać ewidencji wartości niematerialnych i prawnych

7) dokonać ewidencji umorzenia i amortyzacji środków trwałych

5.7. Ewidencja leasingu operacyjnego i finansowego

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykorzystując rozwiązanie z ćwiczenia 2 z rozdziału 4.6. dokonaj dalszej ewidencji

operacji gospodarczych wykorzystując do tego dostępne oprogramowanie finansowo-
księgowe. Ponadto określ rodzaj dowodu księgowego na podstawie którego nastąpi
księgowanie oraz sporządź zestawienie obrotów i sald celem sprawdzenia poprawności
księgowań.

Operacje gospodarcze:

Lp.

Treść operacji gospodarczej

Rodzaj

dowodu

księgowego

Kwota (zł)

1 Zgodnie z zawartą umową leasingową przyjęto maszynę na warunkach

leasingu operacyjnego

000

2 Otrzymano

fakturę za opłatę leasingu operacyjnego:

a) wartość netto
b) podatek VAT 22%
c) wartość brutto

1 000

220

1 220

3 Zaksięgowano ratę leasingu operacyjnego

1 000

4 Zaksięgowano naliczony podatek VAT

220

5 Otrzymano

umowę leasingu finansowego:

a) wartość samochodu
b) odsetki za cały okres umowy
c) podatek VAT 22%
d) razem do zapłaty

40 000

8 000

10 560
58 560

6 Przyjęto do użytkowania przedmiot leasingu

40 000

7 Zaksięgowano odsetki za cały okres umowy

8 000

8 Zaksięgowano naliczony podatek VAT

10 560

9 Zaksięgowano odsetki za bieżący okres

800

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury

przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (należy

systematycznie sprawdzać poprawność księgowania w trakcie rozwiązywania ćwiczenia).

Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat ewidencji leasingu

operacyjnego i finansowego,

2) odszukać w systemie FK rozwiązanie ćwiczenia 2 z rozdziału 4.6,
3) uzupełnić tabelę wpisując odpowiednie symbole dowodów księgowych związanych

z daną operacją gospodarczą,

4) dobrać do każdej operacji konta, które są z nią związane,
5) dokonać ewidencji operacji gospodarczych na kontach bilansowych, pozabilansowych

i wynikowych,

6) sporządzić zestawienie obrotów i sald (wydrukować je),
7) sprawdzić poprawność księgowań na podstawie zestawienia obrotów i sald.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

plan kont,

−

tekst Ustawy o rachunkowości,

−

stanowisko komputerowe z oprogramowaniem FK,

−

drukarka,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.7.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) wskazać konta pozabilansowe stosowane przy ewidencji

leasingu operacyjnego

2) dokonać ewidencji leasingu operacyjnego

3) dokonać ewidencji leasingu finansowego

5.8. Ewidencja środków trwałych w budowie

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Nanieś salda początkowe oraz dokonaj ewidencji operacji gospodarczych wykorzystując

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. Środki trwałe 68 000 zł.
2. Umorzenie środków trwałych 9 000 zł.
3. Wartości niematerialne i prawne 21 000 zł.
4. Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych 4 000 zł.
5. Środki trwałe w budowie 2 300 zł (rozpoczęta budowa hali magazynowej).
6. Rachunki bankowe 3 600 zł.
7. Kredyty bankowe (zaciągnięty kredyt inwestycyjny) 30 000 zł.
8. Kapitał podstawowy 51 900 zł.

Operacje gospodarcze:

Lp.

Treść operacji gospodarczej

Rodzaj

dowodu

księgowego

Kwota (zł)

Otrzymano i rozliczono fakturę za projekt budowlany:
a) wartość projektu według cen zakupu
b) podatek VAT 22%
c) razem faktura

1 300

286

1 586

2 W

związku z budową postawiono w stan likwidacji stary magazyn:

a) wartość początkowa
b) dotychczasowe umorzenie
c) wartość netto

9 000
7 800
1 200

3 Otrzymano i rozliczono fakturę od przedsiębiorstwa „Złota Rączka” za

rozbiórkę starego magazynu:
a) wartość usługi
b) podatek VAT 22%
c) razem faktura

400

488

4 Według wyciągu bankowego:

a) zakupiono dwuletnie obligacje Skarbu Państwa
b) bank pobrał odsetki od kredytu zaciągniętego na budowę hali

produkcyjnej

1 800

100

5 Otrzymano

fakturę za zakupione materiały budowlane:

a) wartość materiałów
b) podatek VAT 7%
c) razem faktura

12 000

840

12 840

6 Przyjęto materiały budowlane

a) zaksięgowano naliczony podatek VAT

000
840

Otrzymano i rozliczono fakturę od przedsiębiorstwa „Żółwik” za roboty
budowlane:
a) wartość usługi
b) podatek VAT 22%
c) razem faktura

7 000
1 540
8 540

8 Wyposażono halę magazynową w niezbędne urządzenia wymagające

montażu. Otrzymano i rozliczono fakturę:
a) wartość urządzeń
b) podatek VAT 22%
c) razem faktura

6 000
1 320
7 320

Otrzymano i rozliczono fakturę za montaż zakupionych urządzeń:
a) wartość usługi
b) podatek VAT 22%
c) razem do zapłaty

900
198

1 098

10 W

wyniku

zakończenia inwestycji:

a) przyjęto do użytkowania środki trwałe
b) wyksięgowano wartość kosztów, które nie dały zamierzonego efektu

gospodarczego

31 000

..........

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury

przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (należy

systematycznie sprawdzać poprawność księgowania w trakcie rozwiązywania ćwiczenia).

Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat ewidencji środków trwałych

w budowie,

2) uzupełnić tabelę wpisując odpowiednie symbole dowodów księgowych związanych

z daną operacją gospodarczą,

3) wprowadzić salda początkowe,
4) dobrać do każdej operacji konta, które są z nią związane,
5) dokonać ewidencji operacji gospodarczych ustalając w operacji 10 wartość środków

trwałych w budowie, które nie dały zamierzonego efektu gospodarczego,

6) sporządzić zestawienie obrotów i sald (wydrukować je),
7) sprawdzić poprawność księgowań na podstawie zestawienia obrotów i sald.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

plan kont,

−

tekst Ustawy o rachunkowości,

−

stanowisko komputerowe z oprogramowaniem FK,

−

drukarka,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.8.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) dokonać ewidencji środków trwałych w budowie

2) zaproponować analitykę do konta „Środki trwałe w budowie”

3) ustalić wartość środka trwałego, który został wybudowany

4) ustalić wartość środków trwałych, które nie dały efektu gospodarczego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.9. Ewidencja inwestycji długoterminowych i krótkoterminowych

5.9.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zapisz salda początkowe oraz dokonaj ewidencji operacji gospodarczych wykorzystując

do tego dostępne oprogramowanie finansowo-księgowe. Ponadto określ rodzaj dowodu
księgowego na podstawie którego nastąpi księgowanie oraz sporządź zestawienie obrotów
i sald celem sprawdzenia poprawności księgowań.

Salda początkowe:
1. Środki pieniężne na rachunkach bankowych 35 000 zł.
2. Inwestycje długoterminowe:
a) udzielona pożyczka na okres 3 lat 7 000 zł,
b) długoterminowe aktywa finansowe (5-letnie obligacje Skarbu Państwa 8 000 zł oraz

3-letnie obligacje Skarbu Państwa 3 500 zł).

3. Krótkoterminowe aktywa finansowe:
a) akcje przeznaczone do obrotu 3 000 zł,
b) udzielona pożyczka na okres 6 miesięcy 4 000 zł.
4. Kapitał podstawowy 50 000 zł,
5. Rozrachunki z dostawcami 7 000 zł,
6. Kredyty bankowe 3 500 zł.

Operacje gospodarcze:

Lp.

Treść operacji gospodarczej

Rodzaj

dowodu

księgowego

Kwota (zł)

1 Bank

poinformował o zakupie 100 akcji po 40 zł każda (jednostka nabyła

akcje z zamiarem dalszej ich sprzedaży)

000

2 Wniesiono

przelewem

udział w formie pieniężnej do innej spółki

000

3 Sprzedano

połowę zakupionych w bieżącym okresie akcji:

a) cena sprzedaży 50 zł
b) wyksięgowano sprzedane akcje (cena nabycia 40 zł)

2 500
2 000

4 Otrzymano

fakturę za zakupiony garaż, który zostanie przeznaczony do

wynajmu dla innych jednostek:
a) wartość netto
b) podatek VAT 22%
c) wartość brutto

10 000

2 200

12 200

5 Przyjęto garaż na stan jednostki

10 000

6 Zaksięgowano naliczony podatek VAT

2 200

7 Pożyczkobiorca (inna jednostka) zwróciła przelewem zaciągniętą pożyczkę

krótkoterminową

000

8 Przekwalifikowano

część akcji z przeznaczeniem do zbytu na lokatę

długoterminową

000

9 NBP

odkupił w wymaganym okresie 3 – letnie obligacje Skarbu Państwa:

a) cena sprzedaży
b) wyksięgowano odkupione obligacje (cena nabycia)

4 000
3 500

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury

przedmiotu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (należy

systematycznie sprawdzać poprawność księgowania w trakcie rozwiązywania ćwiczenia).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat ewidencji inwestycji

długoterminowych oraz inwestycji krótkoterminowych,

2) uzupełnić tabelę wpisując odpowiednie symbole dowodów księgowych związanych

z daną operacją gospodarczą,

3) wprowadzić salda początkowe,
4) dobrać do każdej operacji konta, które są z nią związane,
5) dokonać ewidencji operacji,
6) sporządzić zestawienie obrotów i sald (wydrukować je),
7) sprawdzić poprawność księgowań na podstawie zestawienia obrotów i sald.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

plan kont,

−

tekst Ustawy o rachunkowości,

−

stanowisko komputerowe z oprogramowaniem FK i dostępem do drukarki,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.9.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) wprowadzić konta analityczne dla inwestycji długoterminowych

2) wprowadzić konta analityczne dla krótkoterminowych aktywów

finansowych

3) dokonać ewidencji inwestycji długoterminowych

4) dokonać ewidencji krótkoterminowych aktywów obrotowych

5) interpretować zapisy na kontach: „Inwestycje długoterminowe”

oraz „Krótkoterminowe aktywa finansowe”

5.10. Ewidencja obrotu materiałowego

5.10.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj ewidencji operacji gospodarczych wykorzystując do tego dostępne

oprogramowanie finansowo-księgowe. Ponadto określ rodzaj dowodu księgowego na
podstawie którego nastąpi księgowanie oraz ustal wartość bilansową materiałów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Operacje gospodarcze:

Lp.

Treść operacji gospodarczej

Rodzaj

dowodu

księgowego

Kwota (zł)

1 Otrzymano

fakturę za zakupione materiały:

a) wartość materiałów według ceny zakupu
b) podatek VAT 22%
c) wartość brutto

4 000

880

4 880

2 Przyjęto materiały do magazynu wycenione według stałych cen

ewidencyjnych

3 800

3 Rozliczono

dostawę materiałów:

a) zaksięgowano naliczony podatek VAT
b) zaksięgowano odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów

880

............

4 Wydano

materiały do zużycia na cele produkcyjne

2 400

5 Zaksięgowano odchylenia od cen ewidencyjnych przypadające na materiały

zużyte

............

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury

przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (należy

systematycznie sprawdzać poprawność księgowania w trakcie rozwiązywania ćwiczenia
oraz sprawdzić poprawność ustalenia wartości odchyleń od cen ewidencyjnych
materiałów w operacji 3b i 5).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat ewidencji materiałów,
2) uzupełnić tabelę wpisując odpowiednie symbole dowodów księgowych związanych

z dana operacją gospodarczą,

3) dobrać do każdej operacji konta, które są z nią związane,
4) ustalić wartość odchyleń od cen ewidencyjnych materiałów dla operacji 3b oraz 5,
5) dokonać ewidencji operacji gospodarczych,
6) ustalić wartość bilansową materiałów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne, pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

plan kont,

−

tekst Ustawy o rachunkowości,

−

stanowisko komputerowe z oprogramowaniem FK,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.10.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) dokonać ewidencji obrotu materiałowego jeżeli materiały są wyceniane

według rzeczywistych cen ewidencyjnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) dokonać ewidencji obrotu materiałowego jeżeli materiały są wyceniane

według stałych cen ewidencyjnych

3) dokonać ewidencji obrotu materiałowego na kontach analitycznych

4) interpretować salda odchyleń od cen ewidencyjnych materiałów

5) ustalić wartość bilansową materiałów w zależności od sposobu wyceny

przychodu materiałów

5.11. Ewidencja obrotu towarowego

5.11.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj ewidencji operacji gospodarczych w sklepie ogrodniczym wykorzystując do tego

dostępne oprogramowanie finansowo-księgowe. Ponadto określ rodzaj dowodu księgowego
na podstawie którego nastąpi księgowanie i ustal cenę sprzedaży według odpowiedniej
metody.

Operacje gospodarcze:

Lp.

Treść operacji gospodarczej

Rodzaj

dowodu

księgowego

Kwota (zł)

1 Otrzymano

fakturę za zakupione krasnale ogrodowe:

a) wartość krasnali w cenie zakupu
b) podatek VAT 22%
c) wartość brutto

3 000

660

3 660

2 Przyjęto krasnale ogrodowe do sklepu:

a) cena zakupu krasnali
b) marża handlowa
c) podatek VAT 22%
d) wartość krasnali ogrodowych w cenie sprzedaży

..........
..........
..........
..........

3 Zaksięgowano naliczony podatek VAT

..........

4 Zaksięgowano utarg dzienny (sprzedaż krasnali ogrodowych)

2 000

5 Zaksięgowano wartość sprzedanych krasnali ogrodowych

2 000

Rozliczono odchylenia od cen ewidencyjnych towarów wynikające z :
a) marży handlowej
b) podatku VAT

..........
..........

7 Zaksięgowano należny podatek VAT stanowiący zobowiązanie podatkowe

..........

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury

przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (należy

systematycznie sprawdzać poprawność księgowania w trakcie rozwiązywania ćwiczenia
oraz sprawdzić poprawność obliczenia marży handlowej, odchyleń od cen ewidencyjnych
towarów).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat ewidencji towarów,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) uzupełnić tabelę wpisując odpowiednie symbole dowodów księgowych związanych

z daną operacją gospodarczą,

3) dobrać do każdej operacji konta, które są z nią związane,
4) ustalić marżę handlową i wartość towarów w cenie sprzedaży,
5) dokonać korekty kosztów uzyskania przychodów wykonując stosowne obliczenia,
6) dokonać ewidencji operacji gospodarczych,
7) ustalić wartość bilansową pozostałych krasnali ogrodowych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

plan kont,

−

tekst Ustawy o rachunkowości,

−

kalkulator

−

stanowisko komputerowe z oprogramowaniem FK,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.11.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) dokonać ewidencji obrotu towarowego w jednostkach handlu hurtowego

2) dokonać ewidencji obrotu towarowego w jednostkach handlu detalicznego

3) dokonać ewidencji obrotu towarowego na kontach analitycznych

4) interpretować salda konta „Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów”

5) ustalić wartość bilansową towarów

5.12. Ewidencja produktów pracy

5.12.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W przedsiębiorstwie produkującym budziki, wycenia się wyroby gotowe według stałych

cen ewidencyjnych (10 zł za sztukę); jednostkowa cena sprzedaży netto wynosi 13 zł.
Zapisz salda początkowe oraz dokonaj ewidencji operacji gospodarczych wykorzystując do
tego dostępne oprogramowanie finansowo-księgowe. Ponadto określ rodzaj dowodu
księgowego na podstawie którego nastąpi księgowanie oraz sporządź zestawienie obrotów
i sald celem sprawdzenia poprawności księgowań. Ustal wartość bilansową wyrobów
gotowych.

Salda początkowe:
1. Wartość produkcji w toku (koszty działalności podstawowej) 5 000 zł.
2. Produkty gotowe 2 000 zł.
3. Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów gotowych (Winien) 200 zł.
4. Rozrachunki z dostawcami 3 000 zł.
5. Kredyty bankowe 4 200 zł.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Operacje gospodarcze:

Lp.

Treść operacji gospodarczej

Rodzaj

dowodu

księgowego

Kwota (zł)

1 Przyjęto z produkcji do magazynu wyroby gotowe (budziki) 300 sztuk

.............

2 Przeksięgowano rzeczywisty techniczny koszt wytworzenia budzików

2 550

3 Ustalono i zaksięgowano odchylenia od cen ewidencyjnych produktów

gotowych

............

Wydano z magazynu sprzedane wyroby gotowe (budziki) 130 sztuk

............

5 Wystawiono

fakturę za sprzedane budziki:

a) wartość netto
b) podatek VAT 22%
c) wartość brutto

............
............
............

6 Zaksięgowano odchylenia od cen ewidencyjnych produktów gotowych

przypadające na wyroby sprzedane

............

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury

przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (należy

systematycznie sprawdzać poprawność księgowania w trakcie rozwiązywania ćwiczenia
oraz sprawdzić poprawność obliczeń).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat ewidencji produktów

gotowych,

2) uzupełnić tabelę wpisując odpowiednie symbole dowodów księgowych związanych

z daną operacją gospodarczą,

3) wprowadzić salda początkowe,
4) dobrać do każdej operacji konta, które są z nią związane,
5) ustalić brakujące wartości poszczególnych operacji gospodarczych,
6) dokonać ewidencji operacji gospodarczych,
7) sporządzić zestawienie obrotów i sald (wydrukować je),
8) sprawdzić poprawność księgowań na podstawie zestawienia obrotów i sald,
9) ustalić wartość bilansową wyrobów gotowych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne, pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

plan kont,

−

tekst Ustawy o rachunkowości,

−

kalkulator

−

stanowisko komputerowe z oprogramowaniem FK i dostępem do drukarki,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.12.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) dokonać ewidencji obrotu wyrobami gotowymi jeżeli są wyceniane

według rzeczywistego kosztu wytworzenia

2) dokonać ewidencji obrotu wyrobami gotowymi jeżeli są wyceniane

według stałej ceny ewidencyjnej

3) dokonać ewidencji obrotu wyrobami gotowymi na kontach analitycznych

4) interpretować salda konta „Odchylenia od cen ewidencyjnych

produktów gotowych”

5) ustalić wartość bilansową wyrobów gotowych

5.13. Ewidencja rozliczeń międzyokresowych kosztów

5.13.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zapisz salda początkowe oraz dokonaj ewidencji operacji gospodarczych wykorzystując do

tego dostępne oprogramowanie finansowo-księgowe. Ponadto określ rodzaj dowodu
księgowego na podstawie którego nastąpi księgowanie oraz rozlicz międzyokresowe koszty
czynne i bierne.

Salda początkowe:
1. Rozliczenia międzyokresowe kosztów czynne (opłacony za pierwszy kwartał czynsz za

dzierżawę hali produkcyjnej) 900 zł.

2. Rozliczenia międzyokresowe kosztów bierne (utworzona rezerwa na koszty remontu

budynku administracji) 1 000 zł.

Operacje gospodarcze:

Lp.

Treść operacji gospodarczej

Rodzaj

dowodu

księgowego

Kwota (zł)

1 Opłacono przelewem podatek od środków transportu za pierwsze półrocze

600

2 Zaksięgowano podatek od środków transportu w części dotyczącej

bieżącego miesiąca

..........

3 Utworzono

miesięczną rezerwę na koszty budynku administracji

200

4 Obciążono koszty tytułem miesięcznego czynszu za dzierżawę hali

produkcyjnej

..........

Otrzymano i rozliczono fakturę za remont budynku administracji:
a) wartość netto
b) podatek VAT 7%
c) wartość brutto

1 100

1 177

6 Rozliczono

utworzoną rezerwę na remont budynku administracji

.........

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury

przedmiotu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (należy

systematycznie sprawdzać poprawność księgowania w trakcie rozwiązywania ćwiczenia
oraz sprawdzić poprawność obliczeń).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat ewidencji rozliczeń

międzyokresowych kosztów,

2) uzupełnić tabelę wpisując odpowiednie symbole dowodów księgowych związanych

z daną operacją gospodarczą,

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne, pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

plan kont,

−

tekst Ustawy o rachunkowości,

−

kalkulator

−

stanowisko komputerowe z oprogramowaniem FK,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.13.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) dokonać ewidencji rozliczeń międzyokresowych kosztów czynnych

2) dokonać ewidencji rozliczeń międzyokresowych kosztów biernych

3) dokonać ewidencji rozliczeń międzyokresowych kosztów

na kontach analitycznych

4) interpretować salda konta „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”

5.14. Ewidencja księgowa różnic inwentaryzacyjnych

5.14.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zapisz salda początkowe oraz dokonaj ewidencji operacji gospodarczych wykorzystując

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Produkty gotowe 1 800 zł.
3. Kasa 230 zł.
4. Kapitał podstawowy 60 000 zł.
5. Kredyty bankowe 4 230 zł.

Operacje gospodarcze:

Lp.

Treść operacji gospodarczej

Rodzaj

dowodu

księgowego

Kwota (zł)

Podczas inwentaryzacji w przedsiębiorstwie stwierdzono:
a) niedobór materiałów
b) niedobór gotówki w kasie
c) niedobór środka trwałego:

• wartość początkowa

• dotychczasowe umorzenie

d) niedobór produktów gotowych
e) nadwyżkę materiałów
f) nadwyżkę produktów gotowych

300

4 000
1 600

100
200

2 Po wyjaśnieniu przyczyn różnic inwentaryzacyjnych dokonano

następującego ich rozliczenia:
a) część niedoboru materiałów uznano za ubytki naturalne
b) część niedoboru materiału powstała w wyniku nieprawidłowości

pomiaru ich zużycia

c) część niedoboru materiałów uznano za zawinioną przez magazyniera

lecz ze względu na małą szkodliwość czynu sprawę umorzono

d) pozostałą część niedoboru skompensowano nadwyżką materiałów
e) niedobór gotówki w kasie uznano za zawiniony przez kasjera, który

wyraził pisemną zgodę na jego spłatę

f) niedobór środka trwałego został uznany za zawiniony; ustalono jego

wartość rynkową i obciążono osobę materialnie odpowiedzialną, która
wyraziła na to pisemną zgodę

g) część niedoboru produktów gotowych uznano za zawiniony przez

magazyniera 70 zł; ze względu na odmowę jego uznania skierowano
sprawę do sądu opłacając gotówką koszty postępowania sądowego 5 zł;
utworzono rezerwę na należności wątpliwe

h) nadwyżkę materiałów pozostałą po kompensacie z niedoborem

odpisano na pozostałe przychody operacyjne, gdyż nie ustalono
przyczyn jej powstania

.........

2 800

..........

.........

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury

przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (należy

systematycznie sprawdzać poprawność księgowania w trakcie rozwiązywania ćwiczenia
oraz sprawdzić poprawność obliczeń).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat ewidencji różnic

inwentaryzacyjnych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) uzupełnić tabelę wpisując odpowiednie symbole dowodów księgowych związanych

z daną operacją gospodarczą,

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

plan kont,

−

tekst Ustawy o rachunkowości,

−

kalkulator

−

stanowisko komputerowe z oprogramowaniem FK,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.14.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) zaktualizować plan kont dla potrzeb ewidencji różnic inwetaryzacyjnych

2) przyporządkować konta dla rozliczenia różnic inwetaryzacyjnych

w zależności od przyczyny ich powstania

3) dokonać ewidencji niedoborów inwetaryzacyjnych

4) dokonać ewidencji nadwyżek niedoborów inwentaryzacyjnych

5.15. Ewidencja księgowa kapitałów, rezerw i wyniku finansowego

5.15.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wspólnie z dwiema osobami z klasy postawcie siebie w roli wspólników (udziałowców)

spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Określcie jakie udziały wniesie każdy z Was jako
swój wkład do spółki, a następnie dokonajcie ich ewidencji wykorzystując do tego dostępne
oprogramowanie FK.

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury

przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane w zespole trzyosobowym,

− należy zwrócić uwagę na formę prawnoorganizacyjną jaką jest spółka z o.o. i czynniki ją

determinujące,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

- oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania

(poprawność określenia rodzaju udziałów dla danej spółki i ich wartości; poprawność
ewidencji).

Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat ewidencji kapitałów,
2) ustalić zakres działalności spółki,
3) ustalić rodzaj i wartość swojego udziału, skonsultować swoją propozycję z pozostałymi

udziałowcami,

4) dokonać ewidencji wszystkich udziałów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne, dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

plan kont,

−

tekst Ustawy o rachunkowości,

−

stanowisko komputerowe z oprogramowaniem FK,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.15.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) przyporządkować odpowiednie konto do danego rodzaju kapitału

w zależności od formy prawnoorganizacyjnej jednostki

2) dokonać typowych ewidencji operacji na kontach kapitałów

3) dokonać typowych ewidencji operacji na kontach rezerw

5.16. Ewidencja operacji gospodarczych związanych

z całokształtem działalności jednostek

5.16.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj przykłady operacji gospodarczych, które mogłyby wystąpić w okresie jednego

miesiąca w dowolnej jednostce:
a) produkcyjnej,
b) handlowej,
c) usługowej.

Sporządź do nich odpowiednie dowody księgowe a następnie dokonaj ich ewidencji na

kontach syntetycznych i analitycznych oraz pozabilansowych przy wykorzystaniu
oprogramowania FK. Czynności ewidencyjne poprzedź sporządzeniem bilansu otwarcia, na

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

bazie którego naniesiesz salda początkowe. Każde ćwiczenie zakończ sporządzeniem
zestawienia obrotów i sald.

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury

przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane samodzielnie lub w parach,

− czas wykonania ćwiczenia jest uzależniony od indywidualnych predyspozycji ucznia i dla

jednej jednostki gospodarczej może wynosić od 4 do 5 godzin lekcyjnych,

− nauczyciel może ograniczyć zadanie do jednego lub dwóch rodzajów działalności

jednostek gospodarczych, wskazane jest aby poszczególne grupy uczniów jednocześnie
rozwiązywały ćwiczenie dla różnych typów działalności jednostek, a następnie wymieniły
się swoimi doświadczeniami,

- oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (dobór

treści operacji do rodzaju działalności danej jednostki, poprawność sporządzenia
dokumentów, poprawność ewidencji).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić zakres działalności jednostki produkcyjnej,
2) sporządzić bilans otwarcia dla wybranej jednostki produkcyjnej,
3) ustalić typowe operacje gospodarcze związane z zakresem działalności danej jednostki

produkcyjnej w skali miesiąca,

4) sporządzić dokumenty do ustalonych operacji gospodarczych,
5) zapisać na kontach wartości początkowe na podstawie danych z bilansu otwarcia,
6) dokonać ewidencji operacji gospodarczych,
7) sporządzić zestawienie obrotów i sald oraz wydrukować je,
8) sprawdzić poprawność księgowania,
9) powtórzyć czynności wymienione od punktu 1 do 8 kolejno dla dowolnej jednostki

handlowej i usługowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

plan kont,

−

tekst Ustawy o rachunkowości,

−

stanowisko komputerowe z oprogramowaniem FK i dostępem do drukarki,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.16.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) dokonać ewidencji operacji gospodarczych związanych z całokształtem

działalności produkcyjnej

2) dokonać ewidencji operacji gospodarczych związanych z całokształtem

działalności handlowej

3) dokonać ewidencji operacji gospodarczych związanych z całokształtem

działalności usługowej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test wielokrotnego wyboru do jednostki modułowej „Prowadzenie
ewidencji księgowej” – test teoretyczny

Test składa się z 12 zadań wielokrotnego wyboru. Zadania od 2 do5 oraz od 7 do12 są na
poziomie podstawowym, natomiast zadania 1 i 6 są na poziomie ponadpodstawowym.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 5 zadań,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań,

−

dobry – za rozwiązanie 9 zadań,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 11 zadań.

Klucz odpowiedzi:

1. c, 2. d, 3. a, 4. d, 5. b, 6, a, 7. b, 8. d, 9. b, 10. c, 11. a, 12. c.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzalne osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1 Klasyfikować konta do zespołu planu kont

2 Wskazać zasadę podwójnego zapisu na kontach

księgowych

B P

3 Wskazać konta i strony kont przy ewidencji

wypłaty zaliczki na poczet podróży służbowej

B P

4 Wskazać konta i strony kont przy ewidencji

spłaty raty kapitałowej kredytu

B P

5 Wskazać konta i strony kont przy ewidencji

pobrania przez bank odsetek od kredytu

B P

6 Klasyfikować rozrachunki według ich rodzaju

7 Rozróżnić konta pozabilansowe dla środków

trwałych

B P

8 Wskazać konta i strony kont przy ewidencji

otrzymania środków pieniężnych za sprzedane
akcje

B P

9 Wskazać konta i strony kont przy ewidencji

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przelewu wynagrodzeń dla pracowników

10 Wskazać konta i strony kont przy ewidencji

przyjęcia materiałów do magazynu

B P

11 Wskazać konta i strony kont przy ewidencji

wydania sprzedanych wyrobów gotowych

B P

12 Wskazać konta i strony kont przy ewidencji

ujawnionych nadwyżek towarów

B P

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 12 pytań. Do każdego pytania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko

jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi zakreślając poprawną

odpowiedź. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź skreślić, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 25 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

− instrukcja,

− zestaw pytań testowych,
− karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zestaw pytań testowych

1. Konto „Wynagrodzenia” jest zawarte w:

a) zespole 0 planu kont „Aktywa trwałe”,
b) zespole 2 planu kont „Rozrachunki i roszczenia”,
c) zespole 4 planu kont „Koszty według rodzajów i ich rozliczenie”,
d) zespole 7 planu kont „Przychody i koszty związane z ich osiągnięciem”.

2. Zgodnie z zasadą podwójnego zapisu należy księgować:

a) na co najmniej dwóch kontach po tych samych stronach i w tej samej kwocie,
b) na więcej niż dwóch kontach po tych samych stronach i w tej samej kwocie,
c) na więcej niż dwóch kontach po ich przeciwnych stronach w tej samej kwocie,
d) na co najmniej dwóch kontach po ich przeciwnych stronach w tej samej kwocie.

3. Wypłata zaliczki dla pracownika na poczet podróży służbowej powinna zostać

zaksięgowana:

a) po stronie Winien konta „Inne rozrachunki z pracownikami” i po stronie Ma konta

„Kasa”,

b) po stronie Winien konta „Kasa” i po stronie Ma konta „Inne rozrachunki

z pracownikami”,

c) po stronie Winien konta „Inne rozrachunki z pracownikami” i po stronie Ma konta

„Rachunki bankowe”,

d) po stronie Winien konta „Rachunki bankowe” i po stronie Ma konta „Inne

rozrachunki z pracownikami”.

4. Spłata (stała dyspozycja spłaty) raty kapitałowej kredytu powinna zostać zaksięgowana:

a) po stronie Winien konta „Kasa” i po stronie Ma konta „Kredyty bankowe”,
b) po stronie Winien konta „Rachunki bankowe” i po stronie Ma konta „Kredyty

bankowe”,

c) po stronie Winien konta „Kredyty bankowe” i po stronie Ma konta „Kasa”,
d) po stronie Winien konta „Kredyty bankowe” i po stronie Ma konta „Rachunki

bankowe”.

5. Pobranie przez bank miesięcznych odsetek od kredytu należy zaksięgować:

a) po stronie Winien konta „Rachunki bankowe” i po stronie Ma konta „Koszty finansowe”,
b) po stronie Winien konta „Koszty finansowe” i po stronie Ma konta „Rachunki bankowe”,
c) po stronie Winien konta „Przychody finansowe” i po stronie Ma konta „Rachunki

bankowe”,

d) po stronie Winien konta „Rachunki bankowe” i po stronie Ma konta „Przychody

finansowe”.

6. Jeżeli rozrachunki są akceptowane zarówno przez dłużnika jak i wierzyciela, to są to:

a) rozrachunki zaliczane do grupy bezspornych,
b) rozrachunki zaliczane do grupy rozliczeniowych,
c) rozrachunki zaliczane do grupy roszczeniowych,
d) rozrachunki zaliczane do grupy roszczeń spornych.

7. Konto „Środki trwałe obce” jest kontem pozabilansowym stosowanym do konta:

a) „Środki trwałe w budowie”,
b) „Środki trwałe”,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

c) „Inwestycje długoterminowe”,
d) „Usługi obce”.

8. Otrzymanie środków pieniężnych za sprzedane akcje innej jednostki za pośrednictwem

biura maklerskiego należy zaksięgować:

a) po stronie Winien konta „Rachunki bankowe” i po stronie Ma konta „Zyski

nadzwyczajne”,

b) po stronie Winien konta „Zyski nadzwyczajne” i po stronie Ma konta „Rachunki

bankowe”,

c) po stronie Winien konta „Przychody finansowe” i po stronie Ma konta „Rachunki

bankowe”,

d) po stronie Winien konta „Rachunki bankowe” i po stronie Ma konta „Przychody

finansowe”.

9. Przelew wynagrodzeń na rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe pracowników należy

zaksięgować:

a) po stronie Winien konta „Rachunki bankowe” i po stronie Ma konta „Rozrachunki

z tytułu wynagrodzeń”,

b) po stronie Winien konta „Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń” i po stronie Ma konta

„Rachunki bankowe”,

c) po stronie Winien konta „Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń” i po stronie Ma konta

„Kasa”,

d) po stronie Winien konta „Kasa” i po stronie Ma konta „Rozrachunki z tytułu

wynagrodzeń”.

10. Przyjęcie materiałów do magazynu zgodnie z dowodem Pz należy zaksięgować:

a) po stronie Winien konta „Materiały” i po stronie Ma konta „Rozrachunki

z dostawcami”,

b) po stronie Winien konta „Rozrachunki z dostawcami” i po stronie Ma konta

„Materiały”,

c) po stronie Winien konta „Materiały” i po stronie Ma konta „Rozliczenie zakupu”,
d) po stronie Winien konta „Rozliczenie zakupu” i po stronie Ma konta „Materiały”.

11. Wydanie odbiorcy sprzedanych wyrobów należy zaksięgować:

a) po stronie Winien konta „Koszty sprzedanych produktów” i po stronie Ma konta

„Produkty gotowe”,

b) po stronie Winien konta „Produkty gotowe” i po stronie Ma konta „Koszty

sprzedanych produktów”,

c) po stronie Winien konta „Sprzedaż produktów” i po stronie Ma konta „Produkty

gotowe”,

d) po stronie Winien konta „Produkty gotowe” i po stronie Ma konta „Sprzedaż

produktów”.

12. Ujawnienie nadwyżki towarów należy zaksięgować:

a) po stronie Winien konta „Towary” i po stronie Ma konta „Rozliczenie zakupu”,
b) po stronie Winien konta „Rozliczenie zakupu” i po stronie Ma konta „Towary”,
c) po stronie Winien konta „Towary” i po stronie Ma konta „Rozliczenie nadwyżek”,
d) po stronie Winien konta „Rozliczenie nadwyżek” i po stronie Ma konta „Towary”.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...........................................................................................................................

Prowadzenie ewidencji księgowej

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr zadania

Odpowiedź

Punkty

1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d

10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test do jednostki modułowej „Prowadzenie ewidencji księgowej” – test
praktyczny

Test składa się z 4 zadań na dobieranie i przyporządkowywanie.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów. Łącznie uczeń może uzyskać 40 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne

−

dopuszczający – za uzyskanie co najmniej 16 punktów,

−

dostateczny – za uzyskanie co najmniej 21 punktów,

−

dobry – za uzyskanie co najmniej 30 punktów,

−

bardzo dobry – za uzyskanie co najmniej 36 punktów.

Klucz odpowiedzi:

Zadanie nr 1: 1.B, 2. H, 3. A, 4. J, 5. E, 6. C, 7. I, 8. G, 9. D, 10. F
Zadanie nr 2: 1. B, G, 2. C, H, 3. I, J, 4. E, F, 5. A, D
Zadanie nr 3:

Liczba

ąd

kow

ope

racj

gos

podarczej

ływ

dat

Zwi

ększe

nal

eż

ści

Zmniejsze

nie

nal

eż

ści

Zwi

ększe

bow

ią

zania

Zmniejsze

nie

bow

ią

zania

Koszt

chód

Strata

nadz

wyczajna

Zys

nadz

wyczajny

X X

8. X X
9.

X X

10.

Zadanie nr 4: 1. G, A, B, K, 2. C, H, B, K, 3. D, I, L, 4. F, Ł, 5. F, O, 6. F, M, 7. E, N, 8. R, P,
B, J, 9. F, J, 10. C, H, B, J

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzalne osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Przyporządkować treść informacyjną salda do
konta księgowego w hurtowni obuwia

D PP

1.B, 2. H, 3. A,
4. J, 5. E, 6. C,
7. I, 8. G, 9. D,
10. F

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przyporządkować konta analityczne do
odpowiednich kont syntetycznych w
przedsiębiorstwie produkującym makarony

D P

1. B, G, 2. C, H,
3. I, J, 4. E, F, 5.
A, D

Określić wpływ operacji gospodarczych na
różne kategorie ekonomiczne (bilansowe i
wynikowe) w sklepie spożywczym

C PP

Zgodnie z
kluczem
odpowiedzi

Dobrać konta księgowe do operacji
gospodarczej w przedsiębiorstwie
produkującym soki owocowe

C P

1. G, A, B, K, 2.
C, H, B, K, 3.
D, I, L, 4. F, Ł,
5. F, O, 6. F, M,
7. E, N, 8. R, P,
B, J, 9. F, J, 10.
C, H, B, J

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test pisemny zawiera 4 zadania, na które składa się łącznie 40 zagadnień sprawdzających

Twoje wiadomości i umiejętności prowadzenia ewidencji księgowych.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Udzielając odpowiedzi

uwzględnij instrukcje zawarte w treści pytania. W przypadku pomyłki należy błędną
odpowiedź skreślić i zaznaczyć odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu pisemnego masz 40 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw pytań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zestaw pytań testowych

1. W tabeli podano informacje wyrażające salda różnych kont syntetycznych dla hurtowni

obuwia. Przyporządkuj je do odpowiednich kont wymienionych w tabeli w karcie
odpowiedzi, wpisując przy nich odpowiedni symbol.

Symbol

Zawartość informacyjna salda konta

A Wartość początkowa komputerów, samochodów dostawczych

Pobrane przez pracownika, a nie rozliczone zaliczki na delegację

C Niewypłacone wynagrodzenia dla pracowników

D Niewypłacony dla pracownika ryczałt za używanie prywatnego samochodu do celów służbowych

Pobrana zaliczka na poczet wynagrodzenia

F Wartość niesprzedanego obuwia

G Wartość zobowiązania wobec banku z tytułu zaciągniętego kredytu
H Wartość środków pieniężnych do dyspozycji jednostki znajdująca się w banku

I Odprowadzone

środki pieniężne do banku, które nie zostały potwierdzone wyciągiem bankowym

Nieodprowadzona zaliczka na podatek dochodowy

2. W tabeli podano przykłady kont analitycznych w przedsiębiorstwie produkującym

makarony. Przyporządkuj je do odpowiedniego konta syntetycznego w tabeli w karcie
odpowiedzi, wpisując przy nich odpowiedni symbol.

Symbol

Konta analityczne

A Mąka

B Makaron

kolanka

C Należności od hurtowni „MIX”

D Jajka

E Rachunek

bieżący

F Lokaty

terminowe

G Makaron

świderki

H Należności od sklepu „Krecik”

Maszyny i urządzenia

Środki transportu

3. Zinterpretuj wymienione operacje gospodarcze, które miały miejsce w sklepie

spożywczym i określ ich wpływ na wskazane w karcie odpowiedzi kategorie
ekonomiczne; w tym celu dobierz prawidłowe wyrażenie ekonomiczne do treści operacji
gospodarczej wpisując znak „X” w odpowiedniej kolumnie karty odpowiedzi.

Lp.

Treść operacji gospodarczych

Otrzymano fakturę za zakupione czekolady o terminie płatności 14 dni

Zaksięgowano utarg dzienny

Wystawiono fakturę dla przedszkola za sprzedane cukierki o terminie płatności 14 dni

Wyksięgowano wartość zniszczonej w wyniku awarii wodociągu mąki

Otrzymano na rachunek bankowy pieniądze za sprzedaż dokonaną w poprzednim miesiącu

Naliczono amortyzację kas fiskalnych i szaf chłodniczych

Zakupiono za gotówkę aparat telefoniczny do sklepu o wartości 200 zł, który przyjęto na stan
przedsiębiorstwa

Otrzymano nakaz płatniczy podatku od nieruchomości

Przelano z rachunku bieżącego środki tytułem zapłaty dla dostawcy makaronów

10. Bank naliczył i dopisał do stanu konta odsetki od środków zgromadzonych na rachunku

4. Dobierz konta do podanych operacji gospodarczych, w tym celu wpisz symbol literowy

konta do tabeli w karcie odpowiedzi przy numerze danej operacji gospodarczej.
Analizowana jednostka zajmuje się produkcją soków owocowych. Ewidencja kosztów
bieżącej działalności dokonywana jest zarówno w układzie kosztów rodzajowych jak
i w układzie funkcjonalnym kosztów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Lp.

Treść operacji gospodarczych

Wydano owoce do produkcji soków

Naliczono zużycie maszyn produkcyjnych

Wystawiono fakturę za sprzedane soki

Bank naliczył odsetki od środków zgromadzonych na rachunku bieżącym

Spłacono ratę kapitałową kredytu bankowego

Spłacono odsetki od kredytu bankowego

Wydano z magazynu sprzedane soki

Zaksięgowano koszty delegacji służbowej pracownika administracji

Odbiorca uregulował przelewem swoje zobowiązanie za zakupione w poprzednim miesiącu soki

10. Naliczono zużycie komputerów z działu księgowości

Symbol

konta

Nazwa konta

Symbol

konta

Nazwa konta

Symbol

konta

Nazwa konta

Zużycie materiałów

i energii

G Materiały

Ł Przychody

finansowe

Rozliczenie kosztów

rodzajowych

H Amortyzacja M

Koszty

finansowe

Umorzenie środków

trwałych

Rozrachunki

z odbiorcami

N Produkty

gotowe

Rozrachunki z tytułu

podatku VAT

Koszty ogólnego

zarządu

O Kredyty

bankowe

Koszty sprzedanych

produktów

Koszty działalności

podstawowej

Pozostałe koszty

rodzajowe

F Rachunki

bankowe L Sprzedaż produktów

Inne rozrachunki

z pracownikami

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Prowadzenie ewidencji księgowej

Zadanie nr 1. Wpisz symbol treści informacyjnej salda do kolumny „Odpowiedź” przy
właściwej nazwie konta księgowego
Lp.

Konto księgowe

Odpowiedź

Punkty

1 Inne rozrachunki z pracownikami (saldo Winien)

2 Rachunki

bankowe

3 Środki trwałe

4 Inne rozrachunki publicznoprawne (saldo Ma)

5 Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń (saldo Winien)

6 Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń (saldo Ma)

7 Inne

środki pieniężne

8 Kredyty

bankowe

9 Inne rozrachunki z pracownikami (saldo Ma)

10 Towary

Zadanie nr 2. Wpisz symbol konta analitycznego do kolumny „Odpowiedź” przy
odpowiedniej nazwie konta syntetycznego.
Lp.

Konto syntetyczne

Odpowiedź

Punkty

1 Produkty

gotowe

2 Rozrachunki z odbiorcami

3 Środki trwałe

4 Rachunki

bankowe

5 Materiały

Zadanie nr 3. Wpisz znak „X” określając wpływ na składniki bilansowe i wynikowe danych
operacji gospodarczych.

Liczba

ąd

kow

ope

racj

gos

podarczej

ływ

dat

Zwi

ększe

nal

eż

ści

Zmniejsze

nie

nal

eż

ści

Zwi

ększe

bow

ią

zania

Zmniejsze

nie

bow

ią

zania

Koszt

chód

Strata

nadz

wyczajna

Zys

nadz

wyczajny

nkt

10.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zadanie nr 4. Wpisz symbol kont do kolumny „Odpowiedź”, na których należałoby dokonać
ewidencji danych operacji gospodarczych.
Lp.

Odpowiedź

Punkty

Łączna liczba punktów:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Bartel T., Chałupczak J., Potulska E., Stec K.: Rachunkowość przedsiębiorstw – zbiór

zadań, Wyd. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o., Gdańsk 2002

2. Gierusz B.: Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, Wyd. Ośrodek Doradztwa

i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o., Gdańsk 2002

3. Jakubiszyn L., Krzyżanowska T., Piotrowska B.: Zbiór zadań do rachunkowości, Wyd.

Biuro rachunkowe, Wrocław 2002

4. Matuszewicz J.: Rachunkowość od podstaw, WSiP, Warszawa 2001
5. Ossowska M., Szczypa P.: Rachunkowość – zagadnienia podstawowe, Wyd. Wyższa

Szkoła Integracji Europejskiej, Szczecin 2004

6. Podstawy rachunkowości. Aspekty teoretyczne i praktyczne, red. nauk. B. Micherda,

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005

7. Podstawy rachunkowości, praca zbiorowa pod red. K. Sawickiego, PWE, Warszawa 2005
8. Podstawy rachunkowości, praca zbiorowa pod red. K. Winiarskiej, Wyd. Dom

wydawniczy ABC, Warszawa 2001

9. Rachunkowość. Zasady prowadzenia po nowelizacji ustawy o rachunkowości. Część I

i Część II, pod red. T. Kiziukiewicz, Wyd. Ekspert Wydawnictwo i Doradztwo, Wrocław
2001

10. Rachunkowość w biznesie, praca zbiorowa pod red. K. Czubakowskiej, PWE, Warszawa

2005

11. Szczypa P.: Zasady rachunkowości. Teoria, przykłady i zadania, Wyd. CeDeWu

Sp. z o.o., Warszawa 2005

12. Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r. (jednolity tekst DzU z 2002 r.

Nr 76, poz. 694 ze zm.)

Literatura powinna być na bieżąco aktualizowana.