Pobrano z:

http://www.treco.pl/wiedza/artykuly-szczegoly/id/962/page/25/mlodociany-w-pracy/

Młodociany w pracy

Anna Piękoś

| 24.01.2012

Pracują bez wytchnienia, nie mają wygórowanych oczekiwań
finansowych, nie znają swoich praw. Do tego w ogóle się nie
skarżą. Opis idealnego pracownika? Prawie… Tacy w większości są
pracownicy młodociani.

Zatrudnianiem młodocianych jest zainteresowanych coraz więcej
przedsiębiorstw. Młodzi ludzie są bowiem gotowi pracować za niewielką
część wynagrodzenia pełnoetatowych pracowników. Pracodawcy liczą
więc na zwiększenie efektywności niewielkimi kosztami. Poza tym mogą

się też ubiegać o refundację z urzędu pracy. Części podoba się także możliwość ukształtowania
przyszłego pracownika zgodnie z własnym zapotrzebowaniem. Firmy muszą jednak pamiętać, że
według Kodeksu pracy młodociani podlegają szczególnej ochronie, a za naruszenie uprawnień
młodych osób pracodawcy grozi grzywna. Przyjrzyjmy się więc dokładnie aspektom związanym
z zatrudnianiem osób niepełnoletnich.

Młodym być

Według Kodeksu pracy młodocianym jest osoba, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła jeszcze 18
lat. Polskie prawo pozwala zatrudniać osobę młodocianą, a w wyjątkowych sytuacjach także osobę,
która ma mniej niż 16 lat. Osoby młodociane mogą być zatrudnione na umowę o pracę, jeżeli
ukończyły co najmniej gimnazjum i posiadają świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca, którą
mają wykonywać, nie zagraża ich zdrowiu. Co więcej, do zawarcia umowy z młodocianym potrzebna
jest zgoda jego rodziców lub opiekunów ustawowych. Młodociany nieposiadający kwalifikacji
zawodowych może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego. W przypadku, gdy
osoba nie ukończyła gimnazjum lub też ma mniej niż 16 lat, może wykonywać pracę lub inne zajęcia
zarobkowe wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową
lub reklamową. Ponadto pracę wykonywać może jedynie za zgodą przedstawiciela ustawowego lub
opiekuna oraz po udzieleniu zezwolenia właściwego inspektora pracy. Z młodocianym, który nie ma
jeszcze 16 lat, zaś ukończył już gimnazjum, można zawrzeć umowę o pracę w celu przygotowania
zawodowego w formie nauki zawodu. Dopuszczone jest to tylko wtedy, gdy okazane zostaną:
• pisemna zgoda przedstawiciela ustawowego lub opiekuna dziecka,
• pozytywna opinia poradni psychologiczno-pedagogicznej,
• zaświadczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania przez dziecko pracy
lub innych zajęć zarobkowych.

Podobne warunki musi spełnić osoba, która nie ukończyła gimnazjum. Dodatkowo osoba ta musi
uzyskać zezwolenie dyrektora gimnazjum na spełnianie obowiązku szkolnego poza szkołą.

Inspektor pracy może odmówić wydania zezwolenia, jeżeli wykonywanie pracy stanowi zagrożenie

Pobrano z:

http://www.treco.pl/wiedza/artykuly-szczegoly/id/962/page/25/mlodociany-w-pracy/

dla:
• życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego dziecka,
• wypełniania obowiązku szkolnego przez dziecko.

W przypadku braku tych zagrożeń inspektor wydaje zezwolenie, które zawiera:
• dane osobowe dziecka i jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna,
• oznaczenie podmiotu zatrudniającego,
• określenie rodzaju i dopuszczalnego okresu wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć
zarobkowych,
• określenie dopuszczalnego dobowego wymiaru czasu pracy,
• inne niezbędne ustalenia wymagane ze względu na dobro dziecka lub rodzaj, charakter albo
warunki wykonywania pracy.

Inspektor pracy może w każdej chwili cofnąć zezwolenie, jeśli z wnioskiem takim wystąpi
przedstawiciel ustawowy lub opiekun dziecka albo z urzędu, gdy stwierdzone zostanie, że warunki
pracy nie odpowiadają warunkom określonym w wydanym zezwoleniu.
Z racji, że młodociani mogą być zatrudniani w celu przygotowania zawodowego lub przy
wykonywaniu prac lekkich (np. prac sezonowych bądź dorywczych), najczęściej zajmują się oni
zbieraniem owoców (pod warunkiem, że nie wiąże się to z dźwiganiem ciężarów), roznoszeniem
ulotek, rozdawaniem gratisów w centrach handlowych, wyszukiwaniem danych w Internecie,
sprzątaniem pomieszczeń.

Przygotowanie zawodowe

Młodociani, by mogli zostać zatrudnieni w celu przygotowania zawodowego, muszą zawrzeć umowę
na piśmie. Według Kodeksu pracy umowa taka powinna określać:
• rodzaj przygotowania zawodowego,
• czas i miejsce odbywania przygotowania zawodowego,
• sposób dokształcania teoretycznego,
• wysokość wynagrodzenia.

O zawarciu takiej umowy pracodawca powinien zawiadomić wójta, burmistrza lub prezydenta miasta
właściwego ze względu na miejsce zamieszkania młodocianego, a jeśli pracodawca jest
rzemieślnikiem - również izbę rzemieślniczą właściwą ze względu na siedzibę pracodawcy.
Przygotowanie zawodowe młodocianych może prowadzić pracodawca, osoba prowadząca zakład
pracy w imieniu pracodawcy lub osoba zatrudniona u pracodawcy, pod warunkiem posiadania
kwalifikacji wymaganych od instruktorów praktycznej nauki zawodu.

Przygotowanie zawodowe występuje w dwóch postaciach:
• nauki zawodu,
• przyuczenia do wykonywania określonej pracy.

Nauka zawodu

Celem nauki zawodu jest przygotowanie młodocianego do pracy w charakterze wykwalifikowanego
robotnika lub czeladnika. Obejmuje ona praktyczną naukę zawodu organizowaną u pracodawcy oraz
dokształcanie teoretyczne. Owa nauka kończy się egzaminem. Nauka zawodu trwa od 24 do 36

Pobrano z:

http://www.treco.pl/wiedza/artykuly-szczegoly/id/962/page/25/mlodociany-w-pracy/

miesięcy, chociaż okres ten możne zostać wydłużony bądź skrócony. Przedłużenie czasu trwania
nauki zawodu może wynosić:
• 12 miesięcy - w celu umożliwienia dokończenia nauki w szkole (np. gdy uczeń nie otrzymał
promocji do klasy wyższej lub nie ukończył szkoły),
• 6 miesięcy - w innych uzasadnionych przypadkach.

Okres nauki może zostać skrócony (nie więcej jednak niż o 12 miesięcy) w przypadku, gdy
młodociany nie dokształca się w zasadniczej szkole zawodowej.

Przyuczenie do wykonywania określonej pracy

Przyuczenie trwa od 3 do 6 miesięcy. Jego celem jest przygotowanie młodocianego do pracy
w charakterze przyuczonego robotnika. Pracodawca ustala czas trwania, zakres oraz program
przyuczania do wykonania określonej pracy. Przyuczenie, podobnie jak nauka zawodu, kończy się
egzaminem.

Praca lekka

W myśl przepisów młodociani mogą być również zatrudniani do prac lekkich. Praca taka nie powinna
stanowić zagrożenia dla życia i zdrowia. Nie może także obciążać fizycznie bądź psychicznie młodej
osoby. Ponadto nie powinna stanowić bariery w wypełnianiu obowiązku szkolnego. Pracodawca
sporządza wykaz lekkich prac. Wykaz ten musi uzyskać zgodę lekarza medycyny pracy i zostać
zatwierdzony przez właściwego inspektora pracy. Pracodawca ustala wymiar i rozkład czasu pracy
młodocianego, zatrudnionego przy lekkiej pracy. Jest zobowiązany uwzględnić tygodniową liczbę
godzin nauki wynikającą z programu nauczania, a także z rozkładu zajęć szkolnych młodego
pracownika.

Obowiązki pracodawcy

W związku z faktem, że podstawowym obowiązkiem osoby młodocianej jest dokształcanie się,
pracodawca jest zobligowany zwolnić młodocianego od pracy na czas potrzebny do wzięcia udziału
w zajęciach szkolnych. Jest on także zobowiązany skierować młodocianego pracownika na wstępne
badania lekarskie w celu uzyskania przez niego orzeczenia o zdolności do określonej pracy. Ponadto
w trakcie zatrudnienia młoda osoba przechodzi badania okresowe i kontrolne. Co więcej, młodociany
powinien odbyć szkolenie z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instruktaż stanowiskowy.
Pracodawca ma też obowiązek poinformować rodzica lub opiekuna młodocianego pracownika
o ryzyku zawodowym, związanym z wykonywaniem określonej pracy oraz o zasadach ochrony przed
zagrożeniami.
Pracodawca ma obowiązek wypłacić młodocianemu:
• w pierwszym roku nauki - nie mniej niż 4 proc. średniej płacy,
• w drugim roku nauki - nie mniej niż 5 proc. średniej płacy,
• w trzecim roku nauki - nie mniej niż 6 proc. średniej płacy.

Jeżeli młodociany odbywa przyuczenie do wykonywania określonej pracy, to należy mu się
przynajmniej 4 proc. przeciętnego wynagrodzenia.

Umowę z młodocianym można rozwiązać tylko, jeśli:

Pobrano z:

http://www.treco.pl/wiedza/artykuly-szczegoly/id/962/page/25/mlodociany-w-pracy/

• młodociany nie wypełnia swoich obowiązków związanych z pracą i dokształcaniem się,
• ogłoszono upadłość lub likwidację pracodawcy,
• odbywa się reorganizacja zakładu pracy, która uniemożliwia kontynuowanie przygotowania
zawodowego,
• stwierdza się nieprzydatność młodocianego do pracy w zakresie, w którym odbywa się
przygotowanie zawodowe.

Jeżeli młodociany chce sam wypowiedzieć umowę o pracę, to wypowiedzenie musi być podpisane
przez rodzica lub opiekuna.

Umowa wygasa w przypadku:
• śmierci pracownika młodocianego,
• upłynięcia 3-miesięcznego okresu tymczasowego aresztowania młodocianego,
• śmierci pracodawcy.

Przywileje pracodawcy

Pracodawca, który zatrudnia młodocianego, może starać się o refundację jego pensji i składek ZUS
oraz zwrot kosztów kształcenia. Pomoc finansową pracodawca może uzyskać z dwóch źródeł. Przy
refundacji wynagrodzeń młodocianych właściwy jest resort pracy, a przy dofinansowaniach kosztów
kształcenia - resort edukacji. Wniosek o refundację wynagrodzeń małoletnich pracowników składa
się do 15 listopada każdego roku. Wniosek o wypłatę dofinansowania należy złożyć w ciągu
3 miesięcy od dnia ukończenia przez młodocianego nauki zawodu lub przyuczenia do wykonywania
określonej pracy. Pracodawca musi też zadbać, by młodociany przystąpił do egzaminu i go zdał -
w przeciwnym razie nie otrzyma zwrotu pieniędzy.

Przywileje młodocianego

Młodociany ma status pracownika. Przysługuje mu urlop wypoczynkowy oraz normalne
wynagrodzenie. Dodatkowo, jeśli młody zatrudniony jest w celu przygotowania zawodowego, okres
jego nauki wlicza się do czasu pracy. Czas pracy młodocianego także jest ograniczony do 6 godzin na
dobę (w przypadku, gdy ma on mniej niż 16 lat). Osoba powyżej 16 lat może pracować do 8 godzin na
dobę. Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego przekracza 4,5 godziny na dobę, to
pracodawca musi mu zagwarantować przerwę, trwającą nieprzerwanie przez 30 minut i wliczoną do
czasu pracy. Tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego w okresie odbywania zajęć szkolnych
nie może przekroczyć 12 godzin. W dniu uczestniczenia w zajęciach szkolnych wymiar czasu pracy
młodocianego nie może przekraczać 2 godzin. W czasie ferii szkolnych młodociany może pracować
do 7 godzin na dobę i 35 godzin w tygodniu. Młodocianego nie wolno zatrudniać:
• w godzinach nadliczbowych (nawet gdyby wyraził na to zgodę),
• w porze nocnej, czyli od 22.00 do 6.00 (a dla osoby, która nie ukończyła 16 lat - od 20.00 do 6.00).

W każdym tygodniu przysługuje mu prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku.
Odpoczynek ten powinien obejmować niedzielę. Po przepracowaniu 6 miesięcy młodociany nabywa
prawo do 12 dni urlopu, a po roku - do 26 dni. Młodociany może wypowiedzieć umowę o pracę
w celu przygotowania zawodowego bez żadnych ograniczeń.

Postawić na młodość

Pobrano z:

http://www.treco.pl/wiedza/artykuly-szczegoly/id/962/page/25/mlodociany-w-pracy/

Korzyści z zatrudniania osób młodocianych odnoszą obie strony. Firmy mają tanią siłę roboczą, zaś
młodzi zdobywają nowe kwalifikacje, dzięki czemu łatwiej mogą znaleźć docelowe zatrudnienie
w przyszłości. Przy wykorzystaniu refundacji pracodawca może nie ponosić żadnych kosztów
związanych z wynagrodzeniem młodocianego w celu przygotowania zawodowego. Zanim jednak
pracodawca zdecyduje się zatrudnić młodocianych, powinien zapoznać się z przepisami zawartymi
w Kodeksie pracy. Uchroni to obie strony przed niepotrzebnymi problemami.

Anna Piękoś

Mini-test - sprawdź się!

1. Zgodnie z polskim prawem pracodawca:

a) może zatrudniać tylko i wyłącznie osoby pełnoletnie

b) może zatrudnić osobę w wieku poniżej 18 lat, jednak w żadnym wypadku młodszej niż 16 lat

c) może zatrudnić osobę poniżej 18 roku życia, a w wyjątkowych sytuacjach także osobę, która ma
mniej niż 16 lat

2. Młodociany, który podejmuje pracy w celu innym niż przygotowanie zawodowe, nauki
zawodu bądź przyuczenia do wykonywania określonej pracy:

a) może pracować w pełnym wymiarze godzin

b) może wykonywać jedynie pracę lekką na którą uzyskał zgodę lekarza medycyny pracy

c) może wykonywać każdą pracę

3. W związku z zatrudnieniem osoby młodocianej pracodawca:

a) może starać się o refundację jego pensji i składek ZUS oraz kosztów kształcenia

b) jest zobowiązany do płacenia świadczeń i podatków tak samo jak w przypadków pracowników
dorosłych

c) musi płacić dodatkowy podatek oraz zapewnić dodatkowe ubezpieczenie osoby nieletniej

Pobrano z:

http://www.treco.pl/wiedza/artykuly-szczegoly/id/962/page/25/mlodociany-w-pracy/

Poprawne odpowiedzi: 1c, 2b, 3a

Ocena:
0/6