Katedra gotycka jako tekst kult Nieznany

background image

1

Katedra gotycka jako tekst kultury


Katedra to miejsce modlitwy i
przechowywania relikwii. Katedry
są także symbolem średniowiecza.
Najsłynniejsze katedry gotyckie
we Francji (XII - XIII w.):

Katedra w Chartres

Katedra Notre Dame w

Paryżu

Katedra Notre Dame w

Strasburgu

Katedra Notre Dame w

Amiens

Katedra Notre Dame w

Reims

Polskie katedry gotyckie (2.
połowa XIII w. i XIV w.):

Katedra we Wrocławiu

Katedra w Gnieźnie

Katedra na Wawelu

Konstrukcja katedry

gotyckiej - wybrane

elementy

Symbolika

Plan krzyża
łacińskiego

Krzyż łaciński odzwierciedlał wg ludzi w średniowieczu proporcje postaci
ludzkiej. Architektura kościoła jest zatem obrazem ciała Chrystusa -
Człowieka doskonałego i archetypu stworzenia.

Koło i kwadrat w
konstrukcji

Koło, kwadrat i łączący je krzyż są podstawą orientowania i wytyczania
fundamentów budowli sakralnej. Koło - symbol nieba, kwadrat oznaczający
ziemię mają sens mistyczny i eschatologiczny.
Przejście od koła do kwadratu przedstawia doczesny obrót świata i jego
zatrzymanie, które jest jednocześnie przeobrażeniem obecnego wieku w
wiek przyszły.

Prezbiterium
skierowane na wschód,
dwuwieżowa fasada i
główne wejście zawsze
od zachodu

Na wschodzie położona jest Jerozolima. Zatem również modlitwa powinna
kierowana być w stronę grobu Chrystusa, o czym mówi Orygenes w swoim
„Traktacie o modlitwie”: „Jakkolwiek istnieją cztery strony świata, północ,
południe, wschód i zachód, to jednak tylko wschód ujawnia w sposób
oczywisty, że powinniśmy się modlić zwróceni w tym właśnie kierunku, co
jest symbolem duszy patrzącej tam, gdzie wschodzi prawdziwe Światło”.

Dzwon i dzwonnica

Dzwonnica jest obrazem Matki Boskiej i Kościoła (nazywanej np. w litanii
loretańskiej i Pieśni nad Pieśniami - Wieżą Dawidową). Dzwonnicy i
dzwonowi przypisywano również inne znaczenie. Dzwon i wieżę
porównywano do kaznodziejów napominających i pouczających ludzi oraz
wzywających do modlitwy i pokuty.

Konstrukcja
szkieletowa - mury
wsparte przyporami i
łukami oporowymi,
wysokie ostrołukowe

Budowla mimo swego ogromu musiała sprawiać wrażenie smukłej i
lekkiej.
Geometria rządząca proporcjami katedr gotyckich stanowi odbicie
boskiego ładu, albowiem Bóg stworzył świat „według miary, liczby i
wagi”.

background image

2

okna
Wysokie, strzeliste
wieże, płasko ścięte (w
katedrach francuskich)
lub zwieńczone
wysokimi ażurowymi
hełmami (szczególnie
w krajach niemieckich)
o bogatej dekoracji
rzeźbiarskiej

Wieża jest symbolem wznoszenia się ku Bogu. Z piramidą i iglicą, które ją
zwieńczają, pnie się w niebo i staje się obrazem Góry Kosmicznej.
Bliźniacze wieże umieszczane po bokach zachodniej fasady związane są z
symboliką solarną i wywodzą się ze starożytnych kolumn słonecznych.

Brama
-reprezentacyjny portal
główny dekorowany
rzeźbami proroków,
apostołów i świętych

Brama to symbol Chrystusa.
Portal stanowi w symbolice katedry także bramę - pomiędzy światami,
między sacrum a profanum – i ze względu na tę funkcję wyposażony jest w
obfite treści symboliczne.

Rozeta w fasadzie

Wywodzi się z wpisanego w okrąg monogramu Chrystusa i stanowi
przetworzenie prastarego symbolu kosmosu - koła kosmicznego,
obrazującego cykliczny ruch świata.
Jest także symbolem Maryi - róży duchownej.

Sklepienie
krzyżowo-żebrowe o
przekroju
ostrołukowym

Kopuła albo sklepienie wznosi się nad sześcianem nawy, tak jak niebo
położone jest nad ziemią i dlatego większość dawnych sklepień malowano
na niebiesko ze złotymi gwiazdami. Wędrując wzrokiem od posadzki do
sklepienia przechodzimy ze stanu ziemskiego do niebieskiego. Wewnętrzna
dynamika świątyni staje się przewodnikiem w modlitwie i medytacji.

Nawa główna

Oś nawy wyobraża drogę do zbawienia. Od głównych drzwi do wielkiego
ołtarza, jest płaskim rzutem osi wertykalnej: od posadzki do sklepienia, od
ziemi do nieba.

Filary, kolumny
podtrzymujące
sklepienie

Ich ilość jest symboliczna. W katedrze jest 66 filarów. 666 jest liczbą z
Apokalipsy, będącą liczbą Bestii, którą te filary powinny zmiażdżyć. Ołtarz
otoczony jest zawsze 8 filarami, bowiem liczba 888 odpowiada imieniu
Jezus pisanemu po grecku.
W nawie głównej znajduje się 12 filarów symbolizujących dwunastu
apostołów - kolumny duchowe Kościoła.

We wnętrzu podział
ścian na trzy strefy:
arkad
międzynawowych,
triforiów i okien

Liczne, wysokie okna sprawiają, że ażurowa konstrukcja świątyni wypełnia
się światłem, które dla człowieka XII i XIII wieku stanowiło źródło, a
zarazem istotę wszelkiego widzianego piękna. W symbolice
chrześcijańskiej Bóg jest Światłością, zaś jego świątynia stanowi ziemskie
odbicie „niebiańskiego Jeruzalem”.

Ołtarz

Najświętszy przedmiot w świątyni. Centrum i serce budowli. Ołtarz jest
stołem Chrystusa, kamieniem ofiarnym ofiary, która dla upadłej ludzkości
jest jedynym sposobem nawiązania kontaktu z Bogiem. Poprzez rytuał
konsekracji ołtarz staje się centrum świata i sytuuje się na osi ziemia -
niebo.


Polecam fragmenty:
Otto von Simson: KATEDRA GOTYCKA -
http://www.staropolska.pl/tradycja/sredniowiecze/Otto_von_Simson.html


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
KATEDRA GOTYCKA JAKO FENOMEN IDEOWO ARTYSTYCZNY
Internet jako zrodlo informacji Nieznany
Jako id 225005 Nieznany
Ogniwo Peltiera jako pompa ciep Nieznany
Gadamer H G , Tekst i interpre Nieznany
Bajkoterapia jako rodzaj biblio Nieznany (2)
CONTROLLING JAKO METODA ZARZADZ Nieznany
02Ergonomia jako nauka interdys Nieznany (2)
patriotyzm jako wartosc nieorga Nieznany
EN Tranzystory jako elementy dw Nieznany
Etyka jako dyscyplina filozofic Nieznany
Czlowiek jako istota spoleczna Nieznany
GLEBA JAKO NATURALNE SRODOWISKO Nieznany
finanse jako dyscyplina nauki i Nieznany
KATEDRA GOTYCKA, architektura
Lawa z krata jako kacik wypoczy Nieznany
jakosc uslug jako narzedzie roz Nieznany
Dystrybucja jako element market Nieznany

więcej podobnych podstron