Prof. Misztal

Finanse Unii Europejskiej

Konkurencyjność międzynarodowa UE

Międzynarodowa konkurencyjność gospodarki zwana również jako międzynarodowa
zdolność konkurencyjna- to Zestaw czynników, polityki oraz instytucji odzwierciedlających
poziom produktywności kraju i powodujących, że gospodarka narodowa jest w stanie
rozwijać się względnie szybko w ujęciu średnio i di….. spodpodarczym

Czynniki określające międzynarodową zdolność konkurencyjną kraju

1.

Czynniki zewnętrzne

•

Zmiany zdolności konkurencyjnych innych krajów

•

Zmiany w międzynarodowej polityce handlowej

•

Zmiany w charakterze międzynarodowej konkurencji

2.

Czynniki wewnętrzne

•

Zmiany potencjału ekonomicznego

•

Zmiany efektywności gospodarowania

•

Adaptacyjność i innowacyjność gospodarki

Wszystkie te czynniki decydują o międzynarodowej zdolności konkurencyjności kraju i
powodują stany równowagi ekonomicznej.

Główne determinanty ekonomiczne i pozaekonomiczne kraju;

1.

Czynniki ekonomiczne

•

Strukturalne

•

Koniunkturalne

•

Technologiczne

2.

Czynniki pozaekonomiczne

•

Polityczne

•

Instytucjonalne

Cztery aspekty międzynarodowej konkurencyjności:

1.

Konkurencyjność technologiczna- zdolność do skutecznego konkurowania na
międzynarodowych rynkach …… towarów i usług, która jest ściśle związana z
poziomem i dynamiką innowacyjności w danym kraju.

2.

Konkurencyjność zasobowo-strukturalna- zdolność do zwiększania zasobów kapitału
ludzkiego, rozwijania infrastruktury usług informacyjnych i komunikacyjnych, do ich
…., a także kreowania sprzyjających temu rozwiązań instytucjonalnych i społecznych

3.

Konkurencyjność cenowa- zdolność do konkurowania pod względem kosztów i cen
oferowanych produktów nie…… m.in. kształtowania się jednostkowych cen pracy

4.

Konkurencyjność pod względem skuteczności dostosowań do struktury popytu
importowego partnerów- zdolnośc do dostosowania struktur produkcji i eksportu do
zmieniających się struktur popytu importowego w gospodarce światowej

Mierniki konkurencyjności;
Stopa bezrobocia =13 %

Unia 28 krajów członkowskich

EFTA- european free trade associaton 4 kraje; Norwegia, Islandia, Szwajcaria, Lichtenstein.
EEA- european economic area, jest tworzony przez kraje członkowskie UE oraz kraje
członkowskie EFTA, bez Szwajcarii.
W ramach Europejskiego obszaru gospodarczego istnieje swoboda przepływu towarów,
usług, siły roboczej czyli pracowników oraz kapitału.
UOG- 31 krajów w tym Polska
Symbole UE;

1.

Flaga

2.

9 maja, dzień UE

3.

Hymn europejski

Rozszerzanie UE
1952- Europejska wspólnota węgla i stali, weszłą w życie umowa o utworzeniu tej wspólnoty
przez 6 krajów

1.

RFN

2.

Włochy

3.

Francja
Kraje Beneluksu

4.

Belgia

5.

Holandia

6.

Luksemburg

1958- traktaty rzymskie powołujące Europejską wspólnotę gospodarczą oraz Euratom-
europejską wspólnotę energii atomowej
1993- traktat z Maastricht, z mienił nazewnictwo z EWG na UE, Euratom nadal istnieje ta
sama 6.
1973- pierwsze rozszerzenie wspólnot Europejskich o Wielką Brytanię, Irlandię, Danię.
1981- dołączyła Grecja
1986- Hiszpania Portugalia
1990- Zjednoczenie Niemiec, dołączyło NRD
1995- Austria, Szwecja, Finlandia
2004- 10 krajów- Polska, Słowacja, Słowenia, Czechy, Węgry, Litwa, Łotwa, Estonia, Malta,
Cypr
2007- Bułgaria i Rumunia
2013- Chorwacja

Kraje kandydujące;

1.

Turcja

2.

Islandia

3.

Bośnia i Hercegowina

4.

Irlandia

5.

Czarnogóra

6.

Serbia

7.

Turcja

8.

Albania

9.

Republika Macedonii

10.

Kosowo

18 krajów strefy euro
Kryteria z Maastricht
Kryteria Kopenchaskie- aby znaleźć się w UE, uprawniają do członkostwa;

•

Kraj musi leżec w Europie ( już zniesione przez traktat lizboński z 2009)

•

W kraju musi istniec gospodarka rynkowa ( w Polsce socjalna (Niemcy, Szwecja )

•

Ustrój demokratyczny

•

Przestrzegane prawa człowieka

•

Gospodarka musi być na tyle silna aby sprostac konkurencji ze strony przedsiębiorstw
Unijnych.

•

Kraj musi zobowiązac się do przyjęcia porządku prawnego wspólnot Europejskich

Traktaty; podstawa demokratycznej współpracy na prawie.

1952- traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali
1958- dwa traktaty Rzymskie ( EWG, Euratom)
2009- traktat z Lizbony
1987- Jednolity akt europejski
1993- traktat o Unii Europejskiej z Maastricht
1999- traktat z Amsterdamu
2003- traktat z Nicei

Jednolity Akt Europejski- na podstawie tego aktu utworzono jednolity rynek Europejski z
początkiem 1993 obejmował 4 podstawowe swobody; przepływu towarów i usług,
pracowników i kapitału.

Traktat z Maastricht- obejmował 3 filary

1.

Kwestie ekonomiczne m.in. członkostwa w strefie euro

2.

Sprawy wewnętrzne i wymiar sprawiedliwości

3.

Dotyczył wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

Traktat z Amsterdamu- inaczej traktat z Maastricht II, zwiększył kompetencje UE, a w
szczególności Parlamentu Europejskiego

Traktat z Nicei- dotyczył sposobu głosowania i podziału głosów w instytucjach europejskich,
dotyczy to liczby ludności, Polska 51 głosów w euro parlamencie

Traktat z Lizbony- traktat reformujący, postanowienia;

1.

Zniesiono zasięg geograficzny

2.

Nadano UE osobowość prawną

3.

Wprowadzono możliwość wystąpienie kraju z UE

4.

Zmiana sposobu głosowania i podejmowania decyzji w instytucja UE ( od 2014
zasada podwójnej większości głosów

5.

Likwidacja Północnego Rodz…. Przewodnictwa Krajów w Radzie Europejskiej, a w
zamian powołano Przewodniczącego Rady Europejskiej mianowanego na 2,5 roczną
kadencje

6.

Powołano wysokiego przedstawiciela w UE ds. wspólnej Polityki Zagranicznej i
bezpieczeństwa. Ponadto traktat z Lizbony wprowadza inicjatywę obywatelską

7.

Wprowadzono kartę praw podstawowych gwarantującą obywatelom UE, te same
prawa. Polska i WB nie ratyfikowały karty praw podstawowych.

Europejski Trybunał Obrachunkowy- kontroluje wydatki unijne, po 1 przedstawicielu w
Luksemburgu. Sprawdza czy finanse UE wydawane są zgodnie z przeznaczeniem.

Europejski bank centralny- zarządza wspólną walutą, polityka kontrolna w Stefie euro,
której głównym celem jest dbanie o stały poziom cen ( utrzymanie niskiej inflacji).
Charakteryzuje się niezależnością.
EBC stosuje strategię bezpośredniego celu inflacyjnego, a cel inflacyjny wynosi Zi.
Prezesem jest Mario Braghi.
W ramach EBC wybiera się 3 organy tj. zarząd EBC, rada Zarządzająca oraz rada
Generalna. Zarząd wykonuje postanowienia rady zarządzającej a w jego skład wchodzi
Prezes EBC, wiceprezes oraz 2-4 członków zarządu.
Rada zarządzająca wyznacza cele i instrumenty polityki monetarnej. W skład rady
zarządzającej wchodzą członkowie zarządu oraz prezesi NBC krajów strefy euro.
Rada Generalna – organ tymczasowy, nie posiada żadnych kompetencji, stanowi jedynie
forum współpracy i wymiany informacji między obecnymi i przyszłymi krajami strefy
euro. W skład rady generalnej wchodzą; Prezes EBC, prezesi NBC krajów EU. Prezesem
NBC jest marek Belka.
Siedziba we Frankfurcie nad Renem.
EBC charakteryzuje niezależność, dotycząca 4 aspektów;
-niezależności funkcjonalnej
-finansowej
-personalnej
-instytucjonalnej
Prezes NBP w Polsce-6 lat,
Prezes EBC 8 lat
Cła ustala Komisja Europejska
Podatek VAT Polska 23%, Niemcy 19 %

Europejski komitet Ekonomiczno-społeczny- głos społeczeństwa obywatelskiego 353
członków.
Reprezentują związki zawodowe, rolników, konsumentów itd. (Polska ma 21
przedstawicieli)
Doradzają w sprawach aktów prawnych i polityki UE
Promują zaangażowanie społeczeństwa obywatelskiego w sprawy UE

Komitet regionów- głos samorządu lokalnego 353 członków
Reprezentują miasta i regiony’
Doradza w sprawach nowych aktów prawnych i polityki Ue
Promuje zaangażowanie władz lokalnych w sprawy UE
Polska posiada 21 przedstawicieli

Europejski Bank Inwestycyjny-
Zajmuje się wsparciem finansowym dla tych inwestycji realizowanych w UE, które
przyczyniają się do zmniejszenia dysproporcji w rozwoju społeczno-gospodarczym
regionów UE i prowadzą do wzrostu konkurencyjności tych obszarów Wspiera istotne
projekty. Każdy ma po 1 przedstawicielu w zarządzie tego banku, a siedziba znajduje się
w Luksemburgu. Wspiera prowadzoną politykę regionalną.

Budżet UE 1% PKB całej Unii

Instytucje biorące udziałów tworzeniu budżetu UE
1.

Parlament Europejski

2.

Komisja Europejska

3.

Rada UE
W budżecie UE analogicznie jak w innych krajach.

Zasady budżetowe

1.

Zasada jedności- wszystkie wpływy i wydatki budżetu UE muszą być zawarte w
jednym dokumencie

2.

Zasada uniwersalności tzn. wszystkie wpływy budżetowe służą finansowaniu
wszystkich wydatków budżetowych.

3.

Zasada jednoroczności tzn. wszystkie pozycje budżetowe są wykonywane w ciągu
jednego roku obrachunkowego, który trwa od 1 stycznia do 31 grudnia.

4.

Zasada specjalizacji tzn.; wydatki budżetu klasyfikuje się wg. Charakteru ich
przeznaczenia

5.

Zasada równowagi tzn. dochody i wydatki budżetu UE nie musza się równoważyć Nie
ma możliwości aby pojawił się deficyt budżetowy, nie ma prawa do emisji papierów
wartościowych.

Struktura dochodów budżetowych UE
- zasady oparte na dochodzie narodowym brutto 75,9%
-zasady oparte na podatku VAT 1%, 1,3%
-cła, opłaty rolna, opłaty wyrównawcze od cukru 11,6 %

-1,2% inne ( podatki pracowników instytucji UE, składki państw spoza UE, za niektóre
programy unijne)
WB- rabat brytyjski, mniej wnosi bo ma dużo ceł
4 kraje 75% rabat na finansowanie rabatu brytyjskiego;
Austria
Niemcy
Holandia
Szwecja

Wysokość wpłat bezpośrednich krajów członkowskich UE zależy od udziału poszczególnych
krajów w PKB UE. WB od 1984 roku korzysta z tzw. Rabatu Brytyjskiego, wnosząc do
budżetu mniejsze kwoty niż wynikające z udziału tego kraju w PKB UE. Ten rabat
współfinansują wszystkie kraje UE ale od 2001 roku, 4 kraje korzystają z 75 rabatu na
finansowanie rabatu brytyjskiego.

Wydatki budżetu UE;
Administracja 5,6
Równoważony wzrost 45,4
UE jako partner na arenie międzynarodowej 5,7
Obywatelstwo, wolność, sprawiedliwość , 1,2 %
Zasoby naturalne- wydatki związane z zyskiem bezpośrednim i pomoc bezpośrednia 31,0
Zasoby naturalne. Rozwój obszarów wiejskich, środowisko i rybołówstwo 11,1

UE tworzy plany finansowe na okres 7 letni, natomiast budżet tworzy się na 1 rok, przy tym
UE sporządza tzw. Perspektywę finansową czyli plan finansowy. Obecna perspektywa
obejmuje okres 2014-2020.

Polityka fiskalna w UE- działania ze strony państwa zmierzające do realizacji określonych
celów przy pomocy wydatków budżetowych i podatków. Politykę fiskalną prowadzi Minister
finansów ( rząd)

Polityki fiskalne w UE są prowadzone autonomicznie przez kraje członkowskie, istnieje tylko
pewien stopień koordynacji tych polityk w odniesieniu do podatku VAT i podatku
akcyzowego.
W Polsce podatek progresywny
VAT 23% standardowy, 8% obniżony, 5% superobniżony.
UE określa minimalną stawkę VAT na co najmniej 15 %, a stawkę obniżoną na co najmniej
5%.
Cypr-15 %
Niemcy-19 %
Szwecja, Dania-25%
Węgry-27% towary luksusowe

Komisja Europejska określa również minimalne stawki podatku akcyzowego dla trzech grup
towarowych, są to wyroby tytoniowe, alkoholowe, paliwa.

Kraje strefy Euro wprowadzą pakt fiskalny tzn. większą kontrolę w odniesieniu do deficytu
budżetowego i długu publicznego. Udział długu publicznego w PKB, nie może przekroczyć
60%, a udział deficytu budżetowego 3%. W przypadku gdy te deficyty będą przekraczane.
ETS nakłada kary finansowe na dany kraj.

Polityka monetarna w strefie Euro
Głównym celem ESBC (eurosystemu) jest utrzymanie stabilności cen
Bez uszczerbku dla celu, stabilności cen ESBC wspiera ogólne polityki gospodarcze w Unii,
mając na względzie przy….. się do osiągnięcia celów Unii ustanowionych w artykule 3 traktat
o Unii Europejskiej. ESBC= EBC+NBC UE
Eurosystem = EBC+NBC strefy euro

Celem ESBC ( Eurosystemu) jest dbanie o utrzymanie stabilnego poziomu cen w strefie euro,
oraz wspieranie rozwoju gospodarczego strefy euro o ile nie jest to sprzeczne z podstawowym
celem.
Rada prezesów, październik 1998 „stabilność oznacza roczny wzrost zharmonizowanego
wskaźnika cen konsumpcyjnych (HICP) dla strefy euro o mniej niż 2 %. Stabilność należy
utrzymywać w średnim ….. Rada prezesów dąży do utrzymania inflacji w średnim okresie
poniżej 2%, ale blisko tego poziomu.
HiCP – strefa euro -2%
CPI- Consume Price Index – inflacja 1,5-3 %
Niekorzystna - deflacja ( nadwyżka inflacji)
Cel podstawowy: stabilność cen.
Rada prezesów podejmuje decyzje dotyczące polityki pieniężnej opierając się na ogólnej
ocenie ryzyka dla stabilności cen.
Analiza ekonomiczna, badanie dynamiki gospodarki i ustrojów ekonomicznych-> analiza
momentowa, badanie trendu sytuacji pieniężnej
Strategia polityki pieniężnej- analiza ekonomiczna
Analiza szerokiego spectrum zjawisk gospodarczych i finansowych.
Strategia polityki pieniężnej- analiza monetarna

Analiza sytuacji pieniężnej i kredytowej

1.

Długookresowy związek między podażą a cenami w strefie euro

2.

Przypadki nierównowaga finansowej lub barier spekulujących

3.

pieniądz jako punkt odniesienia w perspektywie średnio i długookresowej

Instrumenty polityki pieniężnej

1)

Operacje depozytowo- kredytowe

•

Depozyt w banku centralnym ( oprocentowanie niższe od rynkowego)

•

Kredyt w banku centralnym ( wyższe od rynkowego)

2)

Operacje otwartego rynku

•

Podstawowe operacje finansowe- 1 tydzień

•

Dłuższe operacje finansowe

•

Operacje dostarczające

•

Operacje strukturalne

3)

Rezerwa obowiązkowa

•

Podstawa naliczenia- depozyty dłuższe papiery wartościowe i papiery w rynku
pieniężnym

•

Stopa rezerwy obowiązkowej 2% od większości pozycji wchodzących do
podstawy naliczenia rezerw

•

Oprocentowanie

według

stopy

procentowej

podstawowych

operacji

refinansujących Eurosystemu.

Dyskonto weksli- sprzedaż weksla bankowego

Niestandardowe środki polityki pieniężnej
Cel; utrzymanie/ przywrócenie transmisji i…. polityki pieniężnej

Instrumenty

•

Zasilanie w płynność(?) w trybie przetargu …. Z pełnym przydziałem

•

Rozszerzenie listy aktywów kwalifikowanych jako zabezpieczenie

•

Zasilenie w płynność na dłuższy okres

•

Zasilenie w płynność w walutach obcych

•

Bezpośrednie nabywanie określonych papierów dłużnych

Ramy operacyjne EBC zapewniają dużą elastycznośc w reagowaniu na nieprzewidziane
okoliczności.

EBC realizuje program dotyczący rynku papierów wartościowych.
Celem tego programu jest złagodzenie poważnych napiec w niektórych segmentach rynku,
które zakłócają transmisję impulsów polityki pieniężnej

•

Banki centralne Eurosystemu skupiają rynkowe instrumenty dłużne, które spełniają
kryteria kwalifikacji, bezpośrednio na rynku wtórnym

•

Dodatkowa płynność jest w całości z powrotem wchłaniana z rynku za pomocą
tygodniowych przetargów ……………….

•

Zakres interwencji ustala rada prezesów

•

Program jest z założenia tymczasowy

System TARGET
W strefie Euro w 1998 roku wprowadzono system rozliczeń TARGET, jest to skrót od
pełnej nazwy systemu rozliczeń, TRANSEUROPEJSKI ZAUTOMATYZOWANY
SYSTEM

ROZRACHUNKÓW

EKSPRESOWYCH

BRUTTO

W

CZASIE

RZECZYWISTYM. Ten system umożliwia prowadzenie jednolitej polityki
monetarnej w strefie euro i w ramach ego systemu prowadzone są rozliczenia w

walicie euro między bankiem centralnym i narodowymi bankami centralnymi oraz
między Europejskim Bankiem centralnym i Bankami komercyjnymi.

Funkcjonowanie strefy euro
Geneza
-plan Barrela (1969)
Podejście monetarystyczne plan Barrela
Podejście ekonomiczne – plan Schillara
- Plan Wernera (1970)
-System węża walutowego ( 1972)
-Europejski system Walutowy (1979)
Europejska jednostka walutowa (ECU)
Mechanizm Kursów Walutowych (ERMI)
System kredytowy
- raport Delorsa ( 1989)- strefę Euro
ECH- zanim wprowadzono euro
Euro-1999 r. ECU w formie bezgotówkowej
Strefę Euro utworzono na podstawie planu Debresa z 1989 r. i utworzono ją w trzech
etapach:
1)

Połowa 1990 do 1993

2)

Od 1994-1998

3)

0d1990 do połowy 2002

Jednolity rynek europejski utworzono w 1993 roku.

Polityka konkurencji w UE
Komisja Europejska
Polityka konsumencka przeprowadzana jest w indeksie konsumentów, gdy ……..
możliwe najszerszy dostęp do oferowanych produktów i usług, po możliwie
najniższych cenach.

Wspólnotowa i krajowa polityka konkurencji nie wykluczają się wzajemnie lecz
funkcjonują równolegle. Jeżeli nieprzestrzegane reguł konkurencji wyrządzą szkodę
podmiotom krajowym to zastosowanie ma krajowa polityka konkurencji, a jeśli
wyrządzą one szkodę podmiotom z innych krajów UE to zastosowanie ma
wspólnotowa polityka konkurencji.

Rolnictwo- ustalenie ceny minimalnej
Zasada konkurencji nie podlegają dwa aspekty

•

Rolnictwo

•

Przemysł wydobywczy

Wspólnotowa polityka konkurencji koncentruje się na kilku obszarach

1)

Monitorowanie porozumień Ze strony państwa na rzecz przedsiębiorstw

2)

Eliminowanie porozumień ograniczających konkurencję

3)

Kontrola fuzji i przejęć

4)

Zakaz nadużywani pozycji dominującej na rynku

5)

Liberalizacja …….. …… sektorów gospodarczych

Każda pomoc ze strony państwa na rzecz przedsiębiorców o charakterze bezpośrednim
lub pośrednim jest zakazana.
Przedsiębiorstwo które otrzymuje nieprawnie taką pomoc zobowiązane jest do jej zwrotu.
Pomoc ze strony państwa jest dozwolona tylko w dwóch sytuacjach: tzn. wtedy gdy ma
charakter socjalny lub wiąże się z eliminacją klęsk żywiołowych.

Porozumienie między przedsiębiorcami

•

Wertykalne

•

Horyzontalne

W przypadku stwierdzenia takiego porozumienia z mocy prawa jest ono nieważne, a na
przedsiębiorstwo uczestniczące w tym porozumieniu mogą być nałożone kary finansowe.
Takie porozumienia między przedsiębiorcami mogą być zgodne z zasadami konkurencji
jeśli prowadza do wzrostu efektywności gospodarowania, przyczyniają się do postępu
technicznego lub powodują spadek cen towarów i usług.

Fuzja- połączenie dwóch przedsiębiorstw, Komisja Europejska kontroluje fuzje i przejęcia
większych przedsiębiorstw ( obrót powyżej 5 mld euro)
Komisja europejska może zezwolić lub zakażać finalizacji takiej fuzji czy też przejęć.

Jeżeli komisja europejska stwierdzi, że przedsiębiorstwo nadużywa pozycji dominującej
wówczas może nakazać podział tego przedsiębiorstwa na mniejsze, które bezpośrednio
będą konkurować ze sobą.

Komisja europejska dąży do liberalizacji zmonopolizowanych sektorów gospodarki,
ponieważ ceny na rynku monopolistycznym są wyższe, a jakość produktów i usług niższa.

Polityka handlowa UE- prowadzona przez komisje Europejską w UE w celu
oddziaływania na rozmiary i strukturę handlu zagranicznego UE.
Kraje członkowskie UE tworzą tzw. Unię celną, co oznacza iż między krajami nie ma ceł i
innych barier w handlu, a w stosunku do krajów trzecich, czyli nie należących do Unii
Europejskiej ustalone są te same cła zewnętrzne.
Komisja Europejska prowadząc politykę handlową określa jednolite zasady ograniczania
importu z krajów trzecich oraz jednolite zasady wspierania eksportu do krajów trzecich.
Komisja europejska może prowadzić postępowanie ochronne przed nadmiernym
importem w sytuacji gdy import realizowany jest na takich zasadach lub warunkach, że
może wyrządzić szkodę przedsiębiorcom mniejszym. Wówczas komisja europejska może
wprowadzić cła w imporcie lub ograniczenia ilościowe. Komisja europejska może
prowadzić postępowanie antydumpingowe w tedy, gdy towary na rynku r…. sprzedawane
są przez kraj trzeci poniżej kosztów produkcji lub poniżej ceny w kraju eksportera. Wtedy

komisja europejska może wprowadzić zobowiązania cenowe eksportera lub cła
antydumpingowe.
Komisja europejska może prowadzić postępowanie anty….. wtedy gdy eksporter z kraju
trzeciego otrzymuje subsydia eksportowe. W tej sytuacji komisja europejska może
wprowadzić zobowiązania cenowe eksportera lub cła wyrównawcze.
Komisja europejska określa dopuszczalne formy wsparcia krajowych eksporterów, taką
formą wsparcia jest zerowa stawka podatku VAT za towary eksportowane oraz
preferencje wobec eksporterów w postaci ubezpieczenia kontraktów eksportowych od
ryzyka handlowego i niehandlowego oraz preferencyjne kredyty eksportowe.

Międzynarodowa instytucja finansowa

WTO- Word trade organization
Międzynarodowy Fundusz Walutowy
Utworzono w 1944 roku na konferencji w Bretton Woods w Stanach Zjednoczonych w celu
przywrócenia wymienialności walut w skali międzynarodowej. Obecnie międzynarodowy
fundusz walutowy pełni 4 funkcje;

•

Regulacja MFW określa reguły współczesnych międzynarodowych stosunków
finansowych

•

Kredytowa która polega na tym iż MFW udziela kredytu krajom członkowskim
głównie na finansowanie deficytu bilansu płatniczego

•

Katedra MFW kontroluje realizacje tzw. Programów dostosowawczych

•

Konsultacyjna tzn. MFW jest miejscem konsultacji, wymiany wiedzy, doświadczeń w
zakresie polityki gospodarczej

1968 ……. ….. .. siedzibę w Waszyngtownie
SDR

Bank Światowy- Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju
Utworzony w 1944 r. na konferencji w Bretton Woods w USA.
Głównym celem banku światowego jest obecnie wspieranie rozwoju gospodarki
rynkowej przy jednoczesnym zwalczaniu ubóstwa. W tym celu Bank Światowy udziela
krają członkowskim kredytu o charakterze długoterminowym 15-20 lat, głównie o 5
letnim okresie karencji. BS jako jedyna instytucja na świecie emituje obligacje i
sprzedaje na rynku międzynarodowym. BS oraz 3 inne instytucje tzw. Grupy banku
ś

wiatowego;

•

Międzynarodowe stowarzyszenie rozwoju utworzone w 1960 roku udziela
niskooprocentowanych pożyczek najuboższym krajom świata

•

Agencja Międzynarodowych gwarancji inwestycyjnych to instytucja wspierająca
inwestycje prywatne oraz zabezpieczające w krajach rozwijających się.
Utworzona w 1988

•

Międzynarodowa korporacja finansowa- utworzona w 1956 roku- udziela
pożyczek dla sektora prywatnego w krajach rozwijających się. Polska także
należy do Banku ….. podobnie do MFW i od tego samego roku.

•

Organizacja współpracy gospodarczej i rozwoju OECD- powstała na podstawie
traktatu paryskiego w 1961 roku. Celem tej instytucji jest dążenie do trwałego
wzrostu gospodarczego i zatrudnienia w krajach członkowskich. Rozwój
ekspansji ekonomicznej przy zachowaniu zasad konkurencji oraz rozwój handlu
ś

wiatowego. Polska należy do OECD od 1996 roku.

Działalność OECD opiera się na 4 zasadach;
1.

Zasada równości korzyści i nie dyskryminowania w dostępie do rynku
krajowego

2.

Zasada liberalizacji

3.

Zasada na(rodowego?) traktowania inwestorów zagranicznych

4.

Zasada stand still- stój gdzie stoisz, zgodnie z ta zasada kraje OECD nie mogą
wprowadzać nowych barier we wzajemnej współpracy gospodarczej, jedynie
mogą znosić istniejące ograniczenia

Instytucje UE-
Bank Inwestycyjny- utworzony w 1958 roku na mocy traktatu Lizbońskiego.
Siedziba w Luksemburgu. Udziela kredytów dla podmiotów prywatnych i
państwowych wspierających inwestycje o kluczowym znaczeniu dla UE która
swoja działalnością jest również wsparciem dla polityki regionalnej UE

Ś

wiatowa organizacja handlu- WTO (1995)

W wyniku przekształcenia …….. ogólnego w sprawie transf celnych i
handlowych w skrócie GATT, który utworzony w 1948 roku. Celem WTO jest
liberalizacja wszelkich powiązań gospodarczych w skali świata WTO koncentruje
się na liberalizacji handlu światowego towarami, usługami, oraz na ochronie praw
własności intelektualnej. Działalność WTO opiera się na 4 zasadach;
1.

Zasada równości l…. i niedyskryminacji, która przejawia się w stosowaniu
stos….

Najn…go uprzywilejowania. Wyjątkiem od tej zasady są strefy wolnego handlu oraz
Unie celne.

2.

Zasada preferencji zawodowych zgodnie z którą kraje WTO nie mają
obowiązku udzielać preferencji celnych innym członkom WTO, jeżeli nie
otrzymają w zamian równoważnych korzyści. Wyjątkiem od tej zasady są
jednostronne preferencje stosowane przez kraje wysoko rozwinięte wobec
krajów słabo rozwiniętych w ramach tzw. Systemu powszechnych preferencji
celnych.

3.

Zasada możliwości interwencji w handlu zgodnie z którą kraje WTO mogą
ingerować w wolny handel jedynie przy pomocy ceł importowych, a w
ostateczności wprowadzając ograniczenia ilościowe tylko w 3 sytuacjach:

•

Sytuacja zagrożenia zdrowia i życia ludności kraju

•

W celu ochrony młodego przedsiębiorcy Krajowego przed
konkurencja zagraniczną

•

W celu ochrony bilansu płatniczego

4.

Klauzula …. Czyli zobowiązania kraju do traktowania towarów
importowanych nie gorzej niż produktów wytwarzanych w kraju.

Bank Odbudowy i rozwoju
Siedziba w Londynie- wspiera działania na rzecz rozwoju gospodarczego i
odbudowy krajów europy środkowej i wschodniej. Wspiera rozwój gospodarki
rynkowej w regionie. Bank ten propaguje prywatyzację oraz ochronę środowiska
naturalnego. Udziela krajom członkowskim pożyczek współfinansowanych na
projekty w sektorze prywatnym i państwowym. Bank ten wykupuje udziały w
przedsiębiorstwach prywatnych i państwowych. Udziela gwarancji które dają
dostęp do międzynarodowych rynków kapitałowych oraz tworzy fundusze
celowe.

Polityka regionalna

Zasady polityki regionalnej

•

Koncentracja środków- większa część środków z funduszy strukturalnych
jest skoncentrowana na najbiedniejszych regionach i państwach

•

Koncentracja wysiłków- ukierunkowanie inwestycji na działania
wspierające wzrost gospodarczy

•

Koncentracja wydatków- na początek każdego okresu programów…., na
każdy program przeznacza się roczne programowe środki muszą zostać
wydane do końca drugiego roku od ich przyznania.

1.

Zasada programowania- Polityka spójności nie finansuje indywidualnych projektów.
Finansowanie przeznaczane jest natomiast na wieloletnie programy krajowe
odpowiadające celom.

2.

Zasada partnerstwa
Każdy program jest opracowany w ramach wspólnego procesu, w którym uczestniczą
instytucje na poziomie europejskim, regionalnym i lokalnym, partnerzy społeczni i
organizacje społeczeństwa obywatelskiego.
Partnerstwo takie dotyczy wszystkich etapów procesu programowani, od projektu,
poprzez zarządzanie i realizację, po monitorowanie i ocenę.

3.

Zasada dodatkowości
Finansowanie z europejskich funduszy strukturalnych nie może zastępować krajowych
wydatków państw członkowskich
Komisja uzgadnia z każdym państwem, poziom kwalifikowanych wydatków
publicznych, który jest utrzymywany przez cały okres programowania, oraz sprawdza
ich zgodność z przepisami w połowie okresu programowania (2018) i na koniec
(2020).

Instrumenty polityki regionalnej UE

•

Instrumentami polityki regionalnej UE są fundusze strukturalne i fundusz spójności

•

W perspektywie finansowej 2007-2013 do funduszy strukturalnych zaliczono
europejski fundusz rozwoju regionalnego i europejski fundusz społeczny

EFRR- europejski fundusz rozwoju regionalnego- to największy fundusz strukturalny.
Finansuje się z niego projekty mające na celu zmniejszenie dysproporcji w rozwoju
społeczno-gospodarczym między regionami UE. Kryteria wsparcia z funduszy
strukturalnych od PKB na mieszkańca nie przekracza 75% średniego PKB na mieszkańca
UE.
Europejski fundusz Społeczny inaczej Europejski Fundusz Socjalny, to jest instrument
polityki społecznej UE z tego instrumentu finansuje się projekty realizowane na rynku
pracy np. kursy dla osób bezrobotnych.
Fundusz spójności nie jest funduszem strukturalnym, ale jako instrument polityki
regionalnej UE ma charakter kontynentalny (?) tzn. nie dotyczy regionów kraju ale całego
obszaru. Z funduszu tego finansuje się inwestycje z dziedzin ochrony środowiska i
infrastruktury transportowej. Kryterium otrzymania wsparcia z funduszu spójności to
PKB na mieszkańca nie przekraczające 90% średniego PKB na mieszkańca w UE.
Dodatkowo Europejski Bank Inwestycyjny wspiera te inwestycje które przyczyniają się
do zwiększania spójności społeczno-gospodarczej między regionami UE.

Cele polityki regionalnej UE 1988-1992
1.

Wspieranie rozwoju i dostosowanie strukturalne regionów słabo rozwiniętych

2.

Restrukturyzacja regionów, regionów przyrodniczych lub części regionów, które są
np. dotknięte upadkiem przemysłu

3.

Zwalczenie długotrwałego bezrobocia

4.

Pomoc w zatrudnianiu ludziom młodym

5.

Reformy wspólnej polityki rolnej
1993-1999

1.

Rozwój i strukturalne dostosowanie regionów zacofanych

2.

Konwersja regionów dotkniętych recesją przemysłu

3.

Zwalczanie długoterminowego bezrobocia oraz zapewnienie młodym dostępu do
rynku pracy

4.

Przystosowanie siły roboczej do zmian w systemie produkcji

5.

Wspieranie rozwoju obszarów wiejskich

6.

Wspieranie regionów z niską gęstością zaludnienia

2000-2006
1.

Wspieranie rozwoju regionów zapóźnionych w rozwoju

2.

Odbudowa terenów silnie uzależnionych od rozpadających gałęzi gospodarki

3.

Modernizacja rynku pracy

2007-2013
1.

Konwergencja

2.

Konkurencyjność regionów i zatrudnienie

3.

Europejska współpraca terytorialna

2014-2020

1.

Decentralizacja rozwoju polski

2.

Rozwój słabo rozwiniętych regionów

3.

…….. regionów

4.

Wykorzystanie potencjału społeczeństwa

W okresie 2000- 2006 uzupełnieniem celów polityki racjonalnej były inicjatywy
wspólnotowe
1.

Equal

2.

Urban II

3.

LEADER +

4.

INTERREG III

Regionalne programy operacyjne (RPO)- jest podstawowym instrumentem rozwoju, jakim
dysponuje organ samorządu …..
Utworzenie 16 RPO ( po jednym w każdym województwie), w ramach systemu wdrażania
NSRO jest przejawem częściowej decentralizacji polityki rozwoju w Polsce. Zarządzenie
RPO zostało powierzone urzędom poszczególnych województw.
NSRO- narodowe strategiczne ramy odniesienia

W latach 2014-2020 wzrośnie rola regionów w zarządzaniu środkami unijnymi, ze
względu na w….. oceny wdrażania regionalnych programów operacyjnych w obecnej
perspektywie oraz …… podział działań pomiędzy programy krajowe i regionalne w latach
2014-2020 ma nastąpić dalsza decentralizacja systemu zarządzania polityką spójności.
66% Polska teraz PKB na jednego mieszkańca
Najwięcej środków ;
Mazowieckie
Ś

ląskie

Najmniej lubuskie, opolskie.
Polityka regionalna w UE jest skuteczna na szczeblu międzynarodowym ponieważ
zmniejsza się stopniowo dysproporcje na poziomie PKB per capita między krajami UE.
Natomiast polityka regionalna na szczeblu krajowym jest nieskuteczna ponieważ
dysproporcje w poziomie PKB na mieszkańca poszczególnych województw powiększają
się.

Na realizację 16 RPO w okresie 2007-2013 przeznaczono 16,7 mld euro z całęj puli 67, 3
mld euro przeznaczonych na realizację NSRO, co stanowi 24, 7 %
Podział środków pomiędzy poszczególne regiony został w oparciu o a…. uwzględniający
3 …;
Poopo….
PKB per capita
Poziom bezrobocia

Harmonizacja podaków
Pośrednie w UE

Podatki pośrednie w UE są zharmonizowane. Harmonizacja polega na określeniu
minimalnych stawek podatku VAT i akcyzowego w UE. Minimalne stawki VAT to
15 % obniżony 5%
Natomiast minimalne stawki podatku akcyzowego dotyczą trzech grup;
Alkoholu
Produktów tytoniowych
Paliw
Maksymalne stawki 25%