Jacek Kotus

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej

Poznań wobec przyjezdnych – analiza struktur

miejskich w kontekście teorii „city visitors”

Zarys treści: Poznań jest kluczowym miastem regionu i jedną z najważniejszych jednostek

osadniczych kraju. W związku z tym niejako w sposób naturalny morfologia społeczna tej

jednostki osadniczej wzbogacona zostaje o osoby będące „niemieszkańcami”. W tej liczbie

wymienić można: turystów, biznesmenów, naukowców i mieszkańców strefy podmiejskiej.

Osoby tych kategorii, mimo iż nie mieszkają na stałe wPoznaniu, mają swój udział wzmia-

nie zagospodarowania przestrzeni miejskiej. W tym kontekście przeobrażeniom ulegają za-

równo struktury społeczne, jak i przestrzenno-funkcjonalne miasta.

Zapewne zwiększa się liczba obiektów skierowanych do różnych kategorii tzw. „city visi-

tors”. Proces ten skłania do postawienia między innymi takich pytań: Jakie kategorie

obiektów mogą być w praktyce uznane za inwestycje adresowane do gości? Jak wygląda ich

rozmieszczenie wstrukturze przestrzennej? Czy dochodzi do procesówkoncentracji tych

obiektówwokreślonych kwartałach miasta? Jakie funkcje pełnią te obiekty oraz wjakim za-

kresie funkcje te są realizowane? Odpowiedzi na wymienione pytania badawcze pozwolą zre-

alizować zasadniczy cel opracowania, a mianowicie określić kierunek przemian struktury

przestrzennej miasta w kontekście napływu użytkowników zewnętrznych miasta.
Słowa kluczowe: „city visitor”, użytkownik zewnętrzny miasta, struktury przestrzenne

miasta, Poznań

1.Wstęp

Już na przełomie lat 70. i 80. minionego wieku zwracano uwagę, iż turystyka stanie

się w przyszłości zjawiskiem masowym, ogarniającym różnego rodzaju aktywności

ludzkiego życia i wdzierającym się we wszelkie przestrzenie ludzkiej egzystencji

(MacCannell 1976/2002). Ewolucja stylówżycia mieszkańcówkrajówrozwinię-

tych oraz narastający konsumpcjonizm zachowań społecznych powodowały, iż tu-

rystyka przeżywała duży rozkwit, a jednym z kluczowych obszarów aktywności tu-

rystycznej stawały się struktury miejskie. U schyłku XX w. para amerykańskich

badaczy Susan Fainstein i Denis Judd zwracała uwagę, że turystyka wkradła się nie-

postrzeżenie w funkcjonowanie współczesnych miast zarówno w wymiarze ekono-

micznym, społecznym, jak i kulturowym (1999). Badacze dodają, iż te z miast,

które z racji swej długiej historii nie uwzględniały w projektach i planach rozwo-

jowych funkcji turystycznej, muszą w chwili obecnej brać pod uwagę kategorię

„wizytujących miasto” (city visitors) i realizować nowe inwestycje infrastruktural-

ne skierowane do przyjezdnych, w tej liczbie przede wszystkim turystów.

Obecnie miasta w sposób wyrazisty otwierają się na gości. Ci ostatni z kolei

wywołują zmiany w strukturze przestrzennej miasta oraz w morfologii społecznej

mieszkańców. W strukturach przestrzennych dużych miast zachodzą przeobraże-

nia przestrzeni życia zbiorowego. Pojawiają się nowe inwestycje kulturalne, roz-

rywkowe i konsumpcyjne adresowane między innymi lub wyłącznie do turystów.

Miasta pod wpływem turystów przeżywają niekiedy gwałtowne przemiany struk-

tur przestrzennych. Na początku minionego wieku miasto było strukturą koncen-

trującą przemysł, a wystawy światowe i tym podobne wydarzenia precedensami

przyciągającymi gości. Do tak zwanych Grand Tour Cities przez wieki należały w

Europie niepodzielnie: Paryż, Genewa, Rzym, Florencja, Wenecja, Neapol (Judd

2003). Mniej więcej w połowie tego stuletniego przedziału czasu miasta zaczęły

promować swoje atrakcje w celu przyciągnięcia turystów, a aspiracje rozwoju funk-

cji turystycznej stawały się udziałem coraz większej liczby jednostek osadniczych.

Obecnie atrakcje miejskie są po prostu wytwarzane, a turystyka miejska jest jed-

nym z kluczowych działów tej dziedziny ludzkiej działalności. Judd i Fainstein

(1999) wymieniają trzy typy miast wizytowanych przez turystów:

a) miasta stworzone od podstaw z myślą o turystach, np. Las Vegas,

b) miasta historyczne, które posiadają tożsamość kulturową oraz historyczną

przeszłość, np. Amsterdam,

c) miasta, w których wybrane obszary ewoluują w kierunku turystycznych atrak-

cji, pozostając wkontraście z innymi nieturystycznymi częściami miasta, np.

Atlanta.

Bez wątpienia zjawiska związane z turystyką miejską, a będące udziałem wielu

miast świata są także widoczne w miastach naszego kraju. Celem niniejszego opra-

cowania jest spojrzenie na potencjał Poznania w kontekście teorii „city visitors”. Po-

znań jest ważnym miastem regionu. W związku z tym niejako w sposób naturalny

morfologia społeczna tej jednostki osadniczej wzbogacona zostaje o osoby będące

„niemieszkańcami”. W tej liczbie wymienić można: turystów, biznesmenów, studen-

tów, naukowcówi mieszkańcówstrefy podmiejskiej. Osoby tych kategorii, mimo iż

nie mieszkają na stałe wPoznaniu, mają swój udział wzmianie zagospodarowania

przestrzeni miejskiej. W tym kontekście przeobrażeniom ulegają zarówno struktury

społeczne, jak i przestrzenno-funkcjonalne miasta. W związku z tymi zmianami za-

dać można pytania: W jaki sposób otwarcie miasta na przyjezdnych widzą władze

miejskie? Czy wwyniku tych procesówzwiększa się wPoznaniu liczba obiektów

skierowanych do różnych kategorii tzw. „użytkowników zewnętrznych miasta”? Ja-

kie kategorie obiektówmogą być wpraktyce uznane za inwestycje adresowane do

gości? Jak wygląda ich rozmieszczenie w strukturze przestrzennej? Czy dochodzi do

procesówkoncentracji tych obiektówwokreślonych kwartałach miasta? Jakie funk-

cje pełnią te obiekty oraz w jakim zakresie funkcje te są realizowane? Powyższe kwe-

stie stanowią inspirację do podjęcia dyskusji na temat zmian struktury przestrzennej

Poznania pod wpływem „city visitors”. W pierwszej kolejności w niniejszym opraco-

waniu dokonana zostanie teoretyczna prezentacja zagadnienia.

28

Jacek Kotus

2. „Odwiedzający miasto” w ujęciu teoretycznym

Na odwiedzających miasto można spojrzeć z dwóch perspektyw: szerszej uwzględ-

niającej udział przyjezdnych nie będących tylko turystami (np. mieszkańcy przed-

mieść) oraz węższej koncentrującej się tylko na kwestii turystów (por. ryc. 1).

Włoski badacz Martinotti (1996) zwraca uwagę, iż morfologia społeczna mia-

sta ewoluuje wraz z rozwojem struktury przestrzennej. W pierwszych jednostkach

osadniczych spotkać można było praktycznie tylko mieszkańców oraz niewielką

liczbą wędrowców, którymi byli pielgrzymi, trubadurzy i komicy. Wraz z rozrostem

tkanki miejskiej i zmianą funkcji przedmieść coraz większy udział w strukturze

społecznej miasta zaczęli mieć mieszkańcy obszarów suburbialnych. Swoim sty-

lem życia zmieniali reguły panujące do tej pory w zagospodarowaniu zarówno

przestrzeni sąsiedzkich, jak i publicznych w miastach. Mieszkając poza miastem,

pracowali, bawili się i często wypoczywali w mieście centralnym. Wreszcie kolejny

milowy krok w zmianie morfologii społecznej oraz struktur przestrzennych miasta

nastąpił wraz z pojawieniem się miejskich turystów i biznesmenów. Ich styl życia

nie tylko wywołuje nowe formy inwestycji i zagospodarowania przestrzeni miasta

(hotele, centra kongresowe, parki rozrywki, puby i restauracje), ale w pewnej licz-

Poznań wobec przyjezdnych – analiza struktur miejskich w kontekście teorii „city visitors” 29

Ryc. 1. Odwiedzający miasto w ujęciu teoretycznym

Źródło: opracowanie własne.

bie przypadków może prowadzić do społecznej kolonizacji przestrzeni miasta (Li-

szewski 1999). Obecnie miasto jest przestrzenią aktywności nie tylko mieszkań-

ców, ale również podmiotów zewnętrznych: mieszkańców przedmieść, turystów,

biznesmenów i uczestników: konferencji, sympozjów, zjazdów oraz kongresów.

W literaturze przedmiotu zwraca się uwagę, iż szczególną pozycję pośród

wymienionych miejskich gości posiada turysta (Włodarczyk 2006). Jest to pozycja

dominująca. Przedstawiciel „nowej klasy próżniaczej” spędza swój czas w podróż-

ach a trafiając do miast, prowadzony jest przez przewodniki i foldery niczym owca

w stadzie, od jednej atrakcji miasta do drugiej (MacCannell 1976/2002). Współ-

tworzy w ten sposób przestrzenie turystyczne w mieście, które stają się coraz bar-

dziej atrakcyjne dla następnych odwiedzających i coraz mniej godne uwagi dla

mieszkańców miasta. Costa (1995) formułuje tezę o pojawieniu się hiperturysty.

Któż to taki? To miejski wczasowicz, który przybywa do miasta na krótki okres

w celu intensywnego korzystania z określonej rozrywki, skoncentrowanej na wy-

branym obszarze. Hiperturysta różni się tym od innych turystów, że poszukuje

miast posiadających obszary rozrywkowe sztucznie przygotowane dla niego i żyw-

cem wyjęte z popkulturowych filmów fabularnych, reklam i magazynów lan-

sujących określony styl życia. Hiperturysta nie szuka romantycznych i zacisznych

miejsc. Hiperturysta kieruje się do wzorcowych parków tematycznych, na wzorco-

we targi i spędza czas we wzorcowych klubach rozrywki. Często zmienia miasto

pobytu, ale w nowym miejscu poszukuje takich samych obszarów wypoczynku,

nierzadko organizowanych przez ponadnarodowe kompanie turystyczne w dokład-

nie takim samym stylu, aby ich klient nie poczuł się obco.

Współczesne miasta zmieniają swe oblicza pod wpływem „city visitors”, należy

dodać, że nie zawsze na korzyść, a na pewno nie zawsze na korzyść mieszkańców.

O nowych przestrzeniach w mieście generowanych pod wpływem „city visitors”

traktuje kolejny punkt.

3. Przemiany przestrzeni miasta pod wpływem

„city visitors” w ujęciu teoretycznym

Wspomniany już MacCannell zwraca uwagę, że miasta przeobrażają się pod wpły-

wem użytkownika zewnętrznego i pojawiają się turystyczne dzielnice. W literatu-

rze przedmiotu podkreśla się, iż dzielnice aktywności turystycznej o znaczeniu

centralnym to zjawisko występujące w większości dużych i średnich miast świata

generujących funkcję turystyczną (Kurek 2007). W obszarach tych lokują się agen-

cje turystyczne, sklepy turystyczne, orientalne restauracje oraz targi z quasi-lokal-

nymi souvenirami. To w tych dzielnicach taksówki są najdroższe, a taksówkarze

najbardziej napastliwi, i to w tych dzielnicach tętni rozrywkowe życie nocne. Han-

ningan (2002), rozwijając czynione w literaturze spostrzeżenia stwierdza, iż od

początku lat 80. minionego wieku w miastach amerykańskich następuje odrodze-

nie podupadających miast centralnych (inner city), a jednym z czynników odpo-

wiedzialnych za ten zwrot jest rozwój „miejskiego przemysłu rozrywkowego”

30

Jacek Kotus

i lokalizowanie atrakcji rozrywkowych właśnie w mieście wewnętrznym (np. Balti-

more). Obok ekskluzywnych obszarów rezydencjalnych w centrach miast amery-

kańskich powstają miejsca spędzania wolnego czasu: restauracje, kluby, kina i ro-

dzinne centra rozrywkowe. Oferta tych miejsc skierowana jest do mieszkańców

gentryfikowanych terenów miejskich, ale także do użytkowników zewnętrznych

przyjeżdżających na sympozja, kongresy i konferencje.

Z kolei Judd (1999, 2003) stawia tezę, iż w wyniku wzmożonej aktywności

użytkownikówzewnętrznych, wtym wdużej mierze turystów, wmieście pojawiają

się „turystyczne bańki” (tourist bubbles). „Turystyczna bańka” to jeden z trzech

typów nowych inwestycji miejskich, obok osiedli zamkniętych (gated communi-

ties) i centrów handlowych (malls), zmieniających socjo-przestrzenny wymiar

współczesnego miasta. Turystyczne enklawy są zagospodarowywane pod użytkow-

nika zewnętrznego, w rzeczywistości będąc sztucznymi przestrzeniami w realnych

miastach. Lokuje się wnich hotele, centra konferencyjne (olbrzymie wswej prze-

strzennej skali i liczbie obsługiwanych kongresów), centra sportowe, centra roz-

rywki i handlowe. Obiekty lokalizowane w turystycznych enklawach najczęściej

sąsiadują ze sobą, a goście bez problemu przemieszczają się między nimi, tak na-

prawdę nie mając zupełnie kontaktu z mieszkańcami miasta i nie wkraczając w

inne kwartały jednostki osadniczej. Często enklawy turystyczne konkurują z rze-

czywistymi centrami miast, koncentrując ruch odwiedzających, i zabierają społecz-

nego użytkownika przestrzeni centrum. Autorzy zajmujący się analizą opisywane-

go zjawiska podkreślają, iż nierzadko obszar „turystycznej bańki” jest specjalnie

chroniony od monitoringu począwszy do ustawieniem szykan drogowych na uli-

cach wjazdowych, otoczenia płotem i wprowadzenia służb ochrony nadzorujących

wjazd. Wyizolowane fizycznie i posiadające specyficznego użytkownika „turystycz-

ne bańki” rozwijają się w oderwaniu od pozostałych kwartałów miejskich. Często

tuż obok rozwiniętych obszarów obsługujących miejskich gości odnaleźć można

podupadające jednostki sąsiedzkie. Rozwijając to ujęcie przestrzeni „użytkownika

zewnętrznego” miasta, można dodać, iż obok turystycznych baniek tworzyć się

mogą „turystyczne kanały tranzytowe” łączące oddalone od siebie turystyczne bań-

ki (jeśli w dużym mieście jest więcej takich obszarów) oraz punkty wejścia i wyjś-

cia z miasta (np. lotnisko, dworzec). Owe „turystyczne kanały tranzytowe” to nic

innego jak ciągi komunikacyjne piesze i jezdne, które użytkowane są przez miej-

skich gości do przedostania się z jednej turystycznej enklawy do drugiej. Przy czym

nadmierne obłożenie takich ciągówkomunikacyjnych ruchem turystycznym wy-

klucza mieszkańca z tych przestrzeni wpodobny sposób, jak ma to miejsce wprzy-

padku „turystycznych baniek”. W efekcie coraz wyraźniejszego polecania przez

przewodniki określonych dróg w mieście jako wygodnych, najkrótszych i użytecz-

nych „turystyczne kanały tranzytowe” stają się miejscem koncentracji wzmożone-

go ruchu turystycznego.

W opozycji do poglądów formułowanych przez Judd wypowiadają się van den

Berg wraz ze swoimi współpracownikami (van den Berg i in. 2003), którzy zwra-

cają uwagę, iż w miastach europejskich gość wizytujący miasto ma szansę swobod-

nego poruszania się po centrum oraz poza obszarem śródmiejskim. Badacze nazy-

wają ten model rozwoju struktur miejskich pod wpływem użytkownika

Poznań wobec przyjezdnych – analiza struktur miejskich w kontekście teorii „city visitors” 31

zewnętrznego mianem „modelu europejskiego”. Cechą charakterystyczną zacho-

wań przestrzennych gości jest w tym przypadku swoboda wyboru tychże

zachowań, które mogą się „rozlewać” poza historyczne centrum. Centrum miasta

nie stanowi nadmiernie doinwestowanego bieguna, a jest raczej elementem har-

monijnie powiązanego systemu miasta.

Z kolei Liszewski (1995) proponuje kompleksową teorię przestrzeni turystycz-

nej, którą także stosuje do identyfikacji przestrzeni miejskich (1999). Zwraca uwa-

gę, iż we współczesnych miastach wyróżnić można:

•

przestrzeń penetracji turystycznej, najbardziej tradycyjny typ miejskiej prze-

strzeni, np. obiekty zabytkowe i sakralne, centra zabytkowe, cmentarze, ogrody

zoologiczne i botaniczne,

•

przestrzeń asymilacji turystycznej, przestrzenie kontaktu z miejscową ludno-

ścią i poznania obyczajów, warunków życia, codzienności; miejsca co najmniej

częściowej integracji,

•

przestrzeń eksploracji turystycznej, miejsca wmieście nie odkryte przez turystę

i turystykę, ukazujące klimat i specyfikę miasta,

•

przestrzeń kolonizacji turystycznej, obszary miasta trwale zagospodarowywane

turystycznie,

•

przestrzeń urbanizacji turystycznej, przekształcanie przestrzeni niemiejskiej

w miejską.

Liszewski zwraca uwagę, iż stosunkowo rzadkim typem przestrzeni są obszary

poddane kolonizacji. Wynika to z trwałego zagospodarowania przestrzeni miasta.

Jednakże zaznaczyć należy, iż ostatnie lata wPolsce, a wkrajach wysoko rozwinię-

tych ostatnie dziesięciolecia, to okres, wktórym bardzo szybko pojawiają się ob-

szary kolonizowane przez użytkownika zewnętrznego. Wzrost liczby przyjezdnych

w strukturze społecznej miast wymusza na inwestorach i władzach miast lokaliza-

cję wcentrach nowych obiektów, których adresatami są wdużym stopniu goście.

Prezentowana wyżej kategoryzacja przestrzeni turystycznych miasta stanowi swe-

go rodzaju profil statyczny morfologii przestrzeni miejskiej.

Inspirując się rozważaniami Liszewskiego oraz uwzględniając relacje gości w

stosunku do mieszkańców miasta, można określić etapy aktywności użytkownika

zewnętrznego w miejskiej przestrzeni, a co za tym idzie – swego rodzaju profil dy-

namiczny organizmu miasta waspekcie „city visitors”. W takim przypadku wymie-

nić można następujące fazy:

–

fazę dominacji mieszkańców,

–

fazę wejścia użytkownika zewnętrznego,

–

fazę koegzystencji i kooperacji,

–

fazę sukcesji.

32

Jacek Kotus

4.Analiza programów rozwojowych oraz potencjału

infrastrukturalnego Poznania w aspekcie

„odwiedzających miasto”

W niniejszym rozdziale zaprezentowane zostaną odpowiedzi na pytania postawio-

ne na wstępie, a mianowicie z jednej strony kwestia otwarcia miasta na przyjezd-

nych z perspektywy władz miejskich (analiza programów rozwojowych Poznania),

z drugiej zaś strony kwestia struktury przestrzennej miasta i jej infrastrukturalne-

go wyposażenia (analiza rozmieszczenia wybranych obiektów i miejsc turystycz-

nych).

4.1. Programy Poznania adresowane do gości

Dwa zasadnicze dokumenty uwzględnione i analizowane w niniejszym opracowaniu

to „Program strategicznego rozwoju miasta Poznania” oraz „Plan rozwojowy miasta

Poznania na lata 2005–2010”. Już wmisji określonej przez władze miasta można od-

naleźć informacje świadczące o tym, iż piąte co do wielkości miasto Polski zauważa i

uwzględnia w swych planach strategicznego działania rolę gości odwiedzających

miasto z różnych powodów. Pięć strategicznych celów rozwojowych to:

•

Cel pierwszy. Poprawienie stanu środowiska przyrodniczego, warunków życia

mieszkańców i bezpieczeństwa publicznego.

•

Cel drugi. Polepszenie funkcjonowania, unowocześnienie i rozwój organizmu

miejskiego.

•

Cel trzeci. Kreowanie zrównoważonej i nowoczesnej gospodarki, miasta otwar-

tego dla inwestorów, partnerów gospodarczych i turystów.

•

Cel czwarty. Stymulowanie rozwoju Poznania jako ośrodka o znaczeniu między-

narodowym poprzez integrowanie potencjałów: naukowego, gospodarczego

i kulturalnego.

•

Cel piąty. Wzmocnienie pozycji Poznania jako usługowego centrum o randze

ponadregionalnej

Bez w ątpienia cel 3, 4 i 5 odw ołują się w sposób mniej lub bardziej szczegółowy

do rozwoju funkcji miasta w zakresie obsługi „użytkowników zewnętrznych”.

W celu 3 misji Poznania zawarta jest bezpośrednia informacja, iż władze miasta pra-

gną w swej polityce szczególną rolę rozwojową przypisać inwestorom i turystom.

Przy czym warto w tym miejscu zwrócić uwagę na formułę zapisu celu nr 3,

a mianowicie wprowadzenie zwrotu „miasto otwarte dla…”. Miasto otwarte dla in-

westorówi turystównie staje się automatycznie miastem inwestorówi turystów.

Użycie tego określenia sugeruje przyzwolenie, a nawet zaproszenie podmiotów zew-

nętrznych do udziału w funkcjonowaniu organizmu miejskiego. Jednak owa partycy-

pacja szeroko rozumianych gości powinna uwzględniać dominującą pozycję miesz-

kańcówwstrukturach jednostki osadniczej. Należy mieć nadzieję, że „miasto

otwarte dla inwestorów i turystów” to miasto przede wszystkim mieszkańców i

przestrzeni miejskich użytkowanych przez nich, które w sposób naturalny otwierają

się na „użytkowników zewnętrznych”, lecz nie są przez nich zawłaszczane. To orga-

Poznań wobec przyjezdnych – analiza struktur miejskich w kontekście teorii „city visitors” 33

nizm miejski, wktórym nie dochodzi do kolonizacji pewnych obszarówprzez pod-

mioty zewnętrzne, a co najwyżej asymilacji mieszkańców i gości. I wreszcie na ko-

niec można stwierdzić, iż miasto otwarte na użytkowników zewnętrznych to miasto,

które oferuje przestrzenie dla funkcjonowania gości, lecz nie determinuje planów za-

gospodarowania przestrzennego faktem pojawienia się inwestorów i turystów.

Poza trzecim także dwa kolejne cele misji dotyczą udziału podmiotów zewnętrz-

nych wstrukturze społeczno-przestrzennej miasta. Jednakże oba cele podkreślają

to bardziej poprzez określenie ponadlokalnej funkcji miasta niż definiowanie kate-

gorii użytkowników zewnętrznych. W dalszej części „Programu strategicznego

rozwoju miasta” zauważyć można, iż cele wymienione wyżej mają być realizowane

poprzez poprawę atrakcyjności miasta dla napływu zasobów zewnętrznych (por.

Program strategicznego rozwoju miasta Poznania, s. 4). Zapis ten jednoznacznie

określa postawę władz miejskich, które zwracają uwagę na przyciągnięcie do mia-

sta podmiotów zewnętrznych.

Wymienionym wyżej celom podporządkowane są zespoły akcji:

„Środowisko dla gospodarki

Akcje objęte tym zespołem zawierają przedsięwzięcia wspierające rozwój go-

spodarczy na terenie miasta. Angażowanie władz miejskich w ten rodzaj przedsię-

wzięć jest potwierdzeniem faktu, że najlepszym mechanizmem rozwoju miasta i

poprawy jakości życia mieszkańców jest lokalny i regionalny rozwój gospodarczy.

Ze względu na cel tych przedsięwzięć, dla powodzenia ich realizacji niezbędne jest

współdziałanie ze strony samorządów i organizacji gospodarczych oraz samych

podmiotówgospodarczych. Rola władz miejskich musi się zasadniczo ograniczyć

do inspiracji, koordynacji i wspomagania.

Obraz miasta na zewnątrz

Wydzielenie tych działań zostało spowodowane uznaniem rosnącej roli kontak-

tów zewnętrznych w prasie rozwoju miasta. Szczególne znaczenie tych działań wy-

stępuje wtakim mieście jak Poznań, gdzie znaczącymi czynnikami rozwoju są im-

prezy targowe; silny ośrodek akademicki, centrum kulturalne i administracyjne

regionu. Powodzenie przedsięwzięć objętych tym zespołem akcji będzie możliwe,

podobnie jak w drugim zespole, przy współdziałaniu wielu niezależnych podmio-

tówzainteresowanych tymi dziedzinami, które już działają wmieście lub mogą zo-

stać powołane” (por. Program strategicznego rozwoju miasta Poznania, s. 5).

W poszczególnych przedsięwzięciach i akcjach strategia odwołuje się do

działań na rzecz rozwoju szeroko rozumianej turystyki oraz tworzenia warunków

pod inwestycje podmiotów zewnętrznych.

Drugi dokument poddany analizie to „Plan rozwojowy miasta Poznania

2005–2010”. Jest to operacyjna kontynuacja zaplanowanej strategii. W związku z

tym i tam odnaleźć można wyraźne i bezpośrednie priorytety dotyczące otwarcia

miasta na użytkowników zewnętrznych oraz działania, które w sposób pośredni re-

alizują ten cel. W szczególności do „użytkownika zewnętrznego miasta” skierowa-

ne są:

•

priorytet pierwszy: „Nowe miejsca pracy”, w punktach: „Innowacyjna gospo-

darka” oraz „Konferencyjny Poznań”;

•

priorytet drugi: „Dostępny Poznań”, w punkcie: „Poznań blisko”;

34

Jacek Kotus

•

priorytet trzeci: „Kultura i rekreacja”, wpunktach: „Kultura bez granic”, „Po-

znań bogaty w imprezy sportowe”, po części także: „Czynnie i atrakcyjnie wy-

poczywamy”;

•

priorytet czwarty: „Nowa jakość centrum miasta”, w punktach: „Ring Stübbena

– rewitalizacja obszarów poprzemysłowych”, „Śródka – przywrócenie rzeki

miastu”, „Trakt Królewsko-Cesarski”, „Odbudowa ciągów spacerowo-handlo-

wych”, „CITY – wykreowanie nowego centrum miasta”.

Z analizowanych dokumentów wynika, iż jednym z kluczowych obszarów

działań miasta w sferze otwarcia dla „city visitors” jest profilowanie miasta na cen-

trum kongresowe i konferencyjne. Zasadność rozwoju tej funkcji opisuje rozwa-

żany dokument w sposób nastepujący:

„Realizacja programu Konferencyjny Poznań wynika z potrzeby aktywizacji Po-

znania jako miasta kongresowego, a także konieczności zlikwidowania barier, na

jakie napotykają w Poznaniu i aglomeracji zarówno turyści odwiedzający miasto w

celach biznesowo-kongresowych, jak i osoby oraz organizacje planujące kongresy

wPoznaniu i aglomeracji poznańskiej. W 1998 roku Miasto zleciło przeprowadze-

nie analizy rynku turystycznego miasta Poznania. Badania te posłużyły do opraco-

wania w roku 2000 pod redakcją prof. S. Bosiackiego »Strategii rozwoju rynku tury-

stycznego miasta Poznania«. W »Strategii...« podkreślono, iż:

Poznań posiada duży potencjał wzakresie turystyki miejskiej i kulturowej oraz

kongresowej i biznesowej, na rozwój których powinien być położony szczególny

nacisk.

Długoletnie tradycje handlowe i akademickie wraz z rozbudowaną i nowocze-

sną infrastrukturą kongresową czynią z Poznania miasto doskonale przygotowane

do zwiększania roli turystyki biznesowo-kongresowej w gospodarce lokalnej.

Ze światowych statystyk wynika, iż sektor turystyki biznesowo-kongresowej

generuje lokalnie przeciętnie pięciokrotnie wyższe dochody niż turystyka miejska.

Poznań jako miasto dobrze przygotowane technicznie powinno skupić swoje

działania na aktywizacji tej gałęzi turystyki” (Plan rozwojowy miasta Poznania

2005–2010, s. 36).

Priorytetowi opisanemu wyżej sprzyja w szczególności preferencja rozwoju in-

frastruktury związanej z pasażerskim transportem lotniczym zapisana w punkcie

„Poznań blisko”. Wyraźne plany w tym względzie obejmują zarówno wzrost liczby

przyjmowanych gości, jak i zwiększenie liczby kierunków geograficznych obsługi-

wanych przez loty z i do Poznania.

Potwierdzeniem tendencji otwarcia miasta dla użytkowników zewnętrznych

oraz swego rodzaju znakiem czasu jest także określenie mianem priorytetu stwo-

rzenia poznańskiego City, tzn. spójnej i komplementarnie zagospodarowanej prze-

strzeni ścisłego centrum miasta z takimi elementami, jak:

–

przywrócenie rzeki miastu, a co za tym idzie – stworzenie obszarów atrakcyj-

nych rekreacyjnie, ale i turystycznie,

–

projekt Traktu Cesarsko-Królewskiego, który w sposób bezpośredni adresowa-

ny jest do turystów,

–

stworzenie nowych jakościowo przestrzeni w śródmieściu z wysoką, biznesową

zabudową oraz komponującymi się z charakterem zabudowy ciągami pieszymi.

Poznań wobec przyjezdnych – analiza struktur miejskich w kontekście teorii „city visitors” 35

Poza programami miejskimi określającymi cele rozwojowe w Poznaniu podej-

mowane są liczne jednostkowe działania oraz zadania. Między innymi w 1998 r.

opracowano „Strategię rozwoju rynku turystycznego miasta Poznania”, w ostat-

nich dwóch latach realizowano program „Wypracowanie i promocja produktów tu-

rystyki biznesowej Poznania i Wielkopolski w latach 2006–2007”, powołano do ży-

cia Biuro Kongresowe (Convention Bureau) odpowiedzialne za koordynację

turystyki kongresowej wmieście i regionie, w2007 r. miasto uczestniczyło wtar-

gach turystyki biznesowej EMIF w Brukseli, skierowanych m.in. do narodowych

organizacji turystycznych, convention bureau, profesjonalnych organizatorów

kongresów(PCO), organizatorówimprez motywacyjnych, centrówkonferencyj-

nych, hotelarzy, przewoźników. Wreszcie miasto Poznań staje się także areną naj-

większych w skali międzynarodowej imprez, między innymi: konferencji klima-

tycznej, która odbyła się wgrudniu 2008 r., oraz MistrzostwEuropy wpiłce nożnej

planowanych na 2012 r.

Bez wątpienia zatem Poznań jest miastem, które w swej trajektorii rozwoju

zmierza w kierunku otwarcia na użytkowników zewnętrznych. Działania te mają

swój pozytywny efekt i pozwalają miastu na prowadzenie aktywnej kampanii pro-

mocyjnej oraz marketingowej, a co za tym idzie – sprawiają, iż Poznań staje się

miejscem atrakcyjnym dla przyjezdnych. Z drugiej jednak strony każde nadmierne

otwarcie na zewnątrz i próba przyjęcia nadmiernej liczby gości prowadzić może do

zakłócenia ładu przestrzennego i społecznego miasta oraz destabilizować trajekto-

rię rozwojową miasta.

4.2. Potencjał infrastrukturalny miasta

Zabytkowe obiekty turystyczne
Zestawienie ważniejszych zabytków sakralnych oraz świeckich w Poznaniu oraz

tras turystycznych proponowanych gościom odwiedzającym miasto wyraźnie uka-

zuje koncentrację tych obiektówi miejsc wcentrum miasta (por. ryc. 2). Jest to

oczywiście zrozumiałe i wynika z zamierzchłego rodowodu Poznania. Większość

obiektów zabytkowych koncentruje się wokół Starego Rynku i Ostrowa Tumskie-

go, przy czym można zauważyć, iż zabytki niesakralne przecinają śródmieście, roz-

ciągając się na linii wschód–zachód. Swego rodzaju krańcami kontinuum są w tym

przypadku kościół pw. św. Jana Jerozolimskiego na wschodnim krańcu i Palmiarnia

oraz Międzynarodowe Targi Poznańskie po stronie zachodniej. Osią spacerową

łączącą poszczególne obiekty jest opracowany stosunkowo niedawno Trakt Cesar-

sko-Królewski. Trasa ta przebiega od wspomnianego kościoła przez Ostrów Tum-

ski, Stary Rynek, główną ulicę śródmieścia i wchodzi na teren starej części dzielni-

cy mieszkaniowej Jeżyce.

W śródmieściu Poznania ustalono 10 tras turystycznych, przy czym należy do-

dać, że przejście tych szlaków nie zajmie spacerowiczowi więcej niż kilka godzin.

Same trasy, choć posiadają odmienne nazwy, mogą uchodzić za jeden ciąg tury-

styczny i ich wydzielenie jest być może zabiegiem nieco na wyrost. W przyszłości

władze miasta planują wyodrębnić w tej strefie obszar tzw. Parku Historycznego

36

Jacek Kotus

wraz z Interaktywnym Centrum Historycznym. Teren ten ma obejmować okolice

wschodnich krańców Traktu Królewsko-Cesarskiego z centralnym punktem –

Ostrowem Tumskim.

W kategoryzacji opracowanej przez Lisowskiego przestrzeń wyznaczaną oma-

wianymi obiektami można określić mianem przestrzeni penetracji turystycznej

czy, szerzej, penetracji przez użytkownika zewnętrznego.
Oferta współczesnych atrakcji turystycznych
Zestawienie współczesnych obiektów służących spędzaniu czasu wolnego powstało

w wyniku naniesienia na mapę Poznania: kin tradycyjnych oraz wielosalowych mul-

tipleksów, teatrów, ogrodów zoologicznych, Palmiarni (traktowana nie jako zabytek

a specyficzna atrakcja miasta), centrów handlowo-rozrywkowych (por. ryc. 3).

Szczególną koncentrację wśródmieściu Poznania zauważyć można wprzypadku lo-

kalizacji teatrówi scen teatralnych. Jest to zapewne naturalna i korzystna sytuacja ze

względu na fakt, iż ten rodzaj obiektów przeznaczonych do spędzania czasu wolnego

w sposób szczególny wpływa na kreowanie miejskiej atmosfery i bardzo dobrze od-

najduje się wcentrum miasta, mając miastotwórczy charakter. Niestety z szeroko ro-

zumianego centrum Poznania zniknęło wostatnich dziesięcioleciach kilka kameral-

nych kin, a w ich miejsce pojawiły się dwa multipleksy spółki Multikino. Każdy z

obiektówposiada 8 sal projekcyjnych. Oba multipleksy zlokalizowane są na obrze-

żach ścisłego centrum, łatwo dostępne zarówno dla mieszkańców, jak i gości. Obec-

nie część osób przyjezdnych, zwłaszcza wycieczki szkolne z miejscowości podpoznań-

skich, częściej wybiera za cel wyjazdu obiekt wielosalowy firmy Plaza połączony z

centrum handlowo-rozrywkowym zlokalizowany poza śródmieściem, w północnej

części miasta. Najpewniej dlatego, że obok tradycyjnych sal projekcyjnych jest tam

zlokalizowana sala IMAX do wyświetlania filmów 3D. Obiekt Plaza jest atrakcyjnym

Poznań wobec przyjezdnych – analiza struktur miejskich w kontekście teorii „city visitors” 37

Ryc. 2. Strefy zwiedzania w śródmieściu Poznania oraz ważniejsze zabytki (2008)

Źródło: opracowanie własne.

celem wyjazdów szkolnych zarówno ze względu na dostępność komunikacyjną, jak i

posiadane atrakcje oraz zadaszony charakter. Centrum handlowo-rozrywkowe Plaza

oraz powstałe obok centrum handlowe Galeria Pestka położone są w strefie dużego

obszaru blokowisk, jednej z większych „sypialń” Poznania, w bardzo dobrze skomu-

nikowanym miejscu (Poznański Szybki Tramwaj). Sprawia to, iż obiekty cieszą się

powodzeniem zarówno wśród mieszkańców okolicznych osiedli, poznaniaków za-

mieszkałych winnych częściach miasta, jak i mieszkańcówszeroko rozumianej stre-

fy podmiejskiej i odleglejszych od Poznania miast.

38

Jacek Kotus

Ryc. 3. Obiekty przeznaczone do spędzania czasu wolnego w Poznaniu (2008)

Źródło: opracowanie własne.

Niewykorzystaną w pełni atrakcją Poznania są oba ogrody zoologiczne. Przy

czym każdy z nich mógłby pełnić zupełnie inną rolę. „Stare zoo” to zabytkowy

obiekt architektury wiwaryjnej powstały w 1871 r. Pełni dziś funkcję obszaru re-

kreacyjnego dla mieszkańcówmiasta, wtym szczególnie starej części Jeżyc, i ewo-

luuje wkierunku „terenu zieleni ze zwierzętami”, rodzaju parku dla mieszkańców.

Ranga funkcji turystycznej tego obiektu znacznie zmalała na rzecz „nowego zoo”.

Jednakże ze względu na zabytkowe i unikatowe budynki ekspozycyjne mógłby być

olbrzymią atrakcją turystyczną także dla gości zagranicznych, a same budynki

mogłyby pełnić funkcję np. obiektówekspozycji plenerowych. Można rzec, że o ile

świetność „starego zoo” już dawno minęła, to najlepsze lata nowego ogrodu zoolo-

gicznego jeszcze nie nadeszły. W ten sposób Poznań nie wykorzystuje jednego z

wielkich walorów turystycznych miast–ogrodów zoologicznych. O atrakcyjności

tego typu obiektu w przestrzeni miasta można się przekonać zarówno, wizytując sto-

sunkowo niewielkie miasto czeskie Dvur Kralove, jak i miasto świata – Singapur. W

obu przypadkach tereny zoo odwiedzane są i przez mieszkańców, i przez turystów (i

to różnej kategorii). Co ważniejsze, ogrody zoologiczne są obszarami, w których po

części turystą jest każdy, niezależnie od miejsca zamieszkania. Są to zatem swego ro-

dzaju przestrzenie neutralne wzakresie kontaktu mieszkaniec–turysta.

Dodać należy, iż wypromowanie poznańskiego nowego zoo wydłużyłoby w na-

turalny sposób na wschód ciąg penetracji turystycznej omówiony w punkcie wcze-

śniejszym, a obecnie kończący się na kościele pw. św. Jana Jerozolimskiego.

W kategoryzacji Liszewskiego oferta współczesnych atrakcji turystycznych

tworzy z jednej strony przestrzenie asymilacji, niekiedy przechodzące w przestrze-

nie już kolonizowane, a także przestrzenie penetracji.
Oferta pubów i klubów rozrywkowych
Zestawienie istniejących na początku 2008 r. pubów i klubów rozrywkowych po-

twierdza ich dużą, może nadmierną, koncentrację w okolicy Starego Rynku (por.

ryc. 4). Znaczna liczba tych obiektów znajduje się również w kwartale wyznacza-

nym ulicami: Święty Marcin–Piekary–Taczaka–Aleja Niepodległości. Nieliczne pu-

by i kluby zlokalizowane są poza śródmieściem. Pub jako obiekt spędzania wolne-

go czasu jest stosunkowo nową kategorią miejsca w strukturze przestrzennej

współczesnego polskiego miasta. W dużych miastach w ostatnich latach można

obserwować znaczny wzrost liczby tego typu miejsc, co wyraźnie zaznacza się tak-

że w Poznaniu. Z jednej strony puby to odpowiedź na zmianę stylu życia głównie

młodej części naszego społeczeństwa, z drugiej zaś strony to forma zagospodaro-

wania miasta wywołująca zmiany w stylu życia. Cechy charakterystyczne dla tego

typu stylu to aktywność w okresie wieczornym i nocnym, spotkania w kręgu znajo-

mych, konsumpcja piwa, uczestnictwo w imprezach tanecznych i koncertach klu-

bowych. Bez wątpienia akademicki charakter Poznania sprawia, iż tej kategorii

miejsc spędzania czasu wolnego ciągle przybywa. Obserwacje potwierdzają znacz-

ny spadek liczby gości wtego typu lokalach wtrakcie letniej przerwy wstudiach.

Poza ludźmi młodymi: studentami, osobami pracującymi lub uczącymi się win-

nych typach szkół, w„letnich ogródkach piwnych” i pubach spotkać można gości

targowych, konferencyjnych oraz pewną liczbę obcokrajowców. W związku z tym

Poznań wobec przyjezdnych – analiza struktur miejskich w kontekście teorii „city visitors” 39

obiekty tego typu służą też użytkownikom zewnętrznym. Przy czym na razie nie

dochodzi do sytuacji, aby niektóre z obiektów w sposób wyraźny poddawane były

procesowi turystycznej kolonizacji, czyli zawłaszczaniu przez użytkownika zew-

nętrznego i wypieraniu mieszkańców miasta. Co prawda wiele z tych pubów ma

swój charakterystyczny klimat i przez to stałego klienta, o określonym profilu. Jed-

nakże ruch turystyczny odbywający się na terenie miasta nie jest tak duży, a pobyty

tak długotrwałe, aby ów klient zewnętrzny zawłaszczał pewne obiekty. Puby Po-

znania to zatem obszary asymilacji.
Baza noclegowa
Zestawienie bazy noclegowej z uwzględnieniem schronisk młodzieżowych oraz

hoteli od 1 do 5 gwiazdek potwierdza z jednej strony koncentrację pewnej liczby

obiektówo wyższym standardzie wśródmieściu miasta, z drugiej zaś – rozprosze-

nie obiektówo niższym standardzie wzachodniej części Poznania (por. ryc. 5).

Przy czym i w tej części odnaleźć można hotele 3- i 4-gwiazdkowe. Praktycznie

wszystkie obiekty tworzące bazę noclegową Poznania lokują się w lewobrzeżnej

części miasta. Jest to zupełnie zrozumiałe, jeśli przyjąć, iż prawobrzeżny Poznań to

wdużej mierze olbrzymia „sypialnia” miasta. Nie należy też zapominać, iż wtej sa-

mej części miasta zlokalizowany jest jeden z większych i bardziej atrakcyjnych w

kraju sztucznych kompleksówrekreacyjnych i sportowych nad Jeziorem Maltań-

skim. Dwa z czterech hoteli po prawej stronie rzeki funkcjonują właśnie w najbliż-

szej okolicy jeziora.

Z analizy rozkładu obiektów noclegowych miasta wynika, że o ile obiekty spę-

dzania wolnego czasu i zabytki koncentrują się wokół śródmieścia, to hotele zaczy-

nają lokować się wstrefie rekreacyjnej dla mieszkańców, niekiedy wpobliżu du-

żych kompleksów zieleni miejskiej.

40

Jacek Kotus

Ryc. 4. Puby i kluby w śródmieściu Poznania (2008)

Źródło: opracowanie własne.

Oferta obiektów konferencyjnych
Z analiz dokumentów rozwojowych miasta wynika, że Poznań opiera się w swych

strategiach na kluczowej roli turystyki kongresowej. Stąd też obok hoteli i obiek-

tówrestauracyjnych istotne miejsce wstrukturze przestrzennej miasta zajmują

obiekty konferencyjne (por. ryc. 6). Zdecydowana większość pojedynczych sal oraz

kompleksówkonferencyjnych mieści się wszeroko rozumianym śródmieściu. Ale i

wtym przypadku kilka lokalizacji znajduje się wstrefie rekreacyjnej dla mieszkań-

Poznań wobec przyjezdnych – analiza struktur miejskich w kontekście teorii „city visitors” 41

Ryc. 5. Baza hotelowa w Poznaniu (2008)

Źródło: opracowanie własne.

ców, tzn. nad Jeziorem Kierskim, nad Jeziorem Maltańskim oraz na obrzeżach Cy-

tadeli (duży teren zieleni wcentralnej części miasta). Z pozoru sugerować by to

mogło postępującą kolonizację turystyczną wybranych fragmentów rekreacyjnych

miasta. Jednakże kubatura obiektów konferencyjnych jest stosunkowo niewielka i

na razie nie zagraża rozlewaniu się turysty na obszary rekreacyjne i wypieraniu

mieszkańców. Największe obiekty konferencyjne położone są w centrum miasta

(MTP, arena, aula UAM) i koncentrują w sąsiedztwie hoteli o wyższym standardzie

oraz dworca kolejowego i autobusowego.

42

Jacek Kotus

Ryc. 6. Obiekty konferencyjne w Poznaniu (2008)

Źródło: opracowanie własne.

5.Pomiędzy obszarami życia mieszkańców a gości

Bez wątpienia Poznań jest miastem atrakcyjnym dla mieszkańców, gości oraz inwe-

storów. Z prezentowanych analiz wynika także, iż Poznań jest miastem posia-

dającym wielowymiarową strategię rozwoju, zróżnicowaną bazę infrastrukturalną

mogącą obsługiwać użytkownika zewnętrznego oraz interesujące przestrzenie tu-

rystyczne. Czy wtakim razie Poznań jest miastem harmonijnego wzrostu oraz po-

siada dobre perspektywy rozwojowe w aspekcie współistnienia mieszkańców oraz

przyjezdnych? Czy piąte co do wielkości miasto Polski jest w stanie bez straty swo-

jego klimatu i uroku otwierać się coraz bardziej na szeroko rozumianych turystów?

Czy turystyczny profil miasta określany mianem turystyki biznesowej jest kierun-

kiem zapewniającym stolicy Wielkopolski rozwój?

Najprościej na postawione powyżej pytania można odpowiedzieć w sposób

twierdzący. Jednakże wcale nie musi to być słuszne. Można sobie bowiem w tym

względzie wyobrazić scenariusze mniej korzystne dla miasta oraz mieszkańców.

Założenie strategicznego kierunku promocji miasta jako miasta kongresowego

to oczywiście umiejętne wykorzystanie miejsca na rynku turystycznym i tworzenie

produktu turystycznego mającego duże szanse sprzedaży. Przy czym należy mieć

na uwadze, iż turysta kongresowy to człowiek bardzo intensywnie i punktowo

wykorzystujący obszary miasta. To przykład tej kategorii użytkownika zewnętrzne-

go miasta, który według Martinottiego (1996) jest odpowiedzialny za zmiany za-

gospodarowania fragmentów miasta, w oderwaniu od terenów sąsiadujących.

Główne przestrzenie zainteresowania turysty kongresowego to hotele, centra kon-

ferencyjne oraz położone centralnie restauracje, puby i kluby nocne. Każdy z trzech

wymienionych obszarów gość konferencyjny użytkuje w sposób bardzo intensyw-

ny i krótkotrwały. Hotele i centra konferencyjne należą do kategorii obiektów

tworzących przestrzenie kolonizowane przez „city visitors”. Restauracje, puby

i kluby nocne wzależności od liczby przyjezdnych mogą wkierunku przestrzeni tu-

rystycznie kolonizowanych zmierzać. W określonych przypadkach, okresowo lub

na stałe, użytkownik zewnętrzny może doprowadzić do wyparcia mieszkańców

z tego typu przestrzeni.

Obecnie można zauważyć naturalną tendencję do koncentracji większości in-

westycji skierowanych dla użytkownika zewnętrznego w obszarze śródmiejskim.

Towarzyszy temu duża koncentracja wielu zabytków w tej strefie miasta. Główne

przestrzenie intensyfikacji kontaktówprzyjezdnych i mieszkańcówto rejon

ścisłego centrum. Są to najczęściej przestrzenie asymilacji oraz penetracji, z nie-

licznymi obszarami turystycznej kolonizacji (por. ryc. 7). Jednakże mając na uwa-

dze dynamikę zmian wzakresie ruchu turystycznego, można przypuszczać, iż na

terenie śródmiejskim będzie dochodziło do coraz intensywniejszych kontaktów na

linii mieszkaniec–przyjezdny. W takiej sytuacji wprzyszłości może dochodzić do

sukcesywnego wypierania codziennych zachowań mieszkańców z centrum Pozna-

nia poprzez inwazję turystów oraz innych kategorii „city visitors”. Z tego względu

władze miejskie powinny swymi działaniami równoważyć kierunek rozwoju

zakładający wykluczenie mieszkańców z przestrzeni śródmieścia. Miasto otwarte

Poznań wobec przyjezdnych – analiza struktur miejskich w kontekście teorii „city visitors” 43

dla turystów powinno być bowiem przede wszystkim miastem otwartym dla

mieszkańców.

Stworzenie modelu będącego odwzorowaniem przestrzeni aktywności użyt-

kowników zewnętrznych pozwala stwierdzić, że obecnie mieszkańcy posiadają

dwie strefy miasta praktycznie w suwerennym władaniu (por. ryc. 8). Są to tereny

rekreacyjne oraz obszary sensu stricte mieszkaniowe (blokowe, kamieniczne i jed-

norodzinne) położone poza śródmieściem. Przy czym wocenie autora obszary

44

Jacek Kotus

Ryc. 7. Rozkład przestrzeni aktywności użytkowników zewnętrznych i rekreacji mieszkań-

ców w Poznaniu (2008)

Źródło: opracowanie własne.

starszej zabudowy mogą być strefą potencjalnej penetracji turystycznej. W szcze-

gólności kwartały sąsiedzkie posiadające unikatowe walory architektoniczne oraz

kompozycyjne.

Poznań wobec przyjezdnych – analiza struktur miejskich w kontekście teorii „city visitors” 45

Ryc. 8. Model miasta poddanego wpływom użytkownika zewnętrznego na podstawie analiz

przestrzeni Poznania

Źródło: opracowanie własne.

Podsumowując rozważania dotyczące użytkowników zewnętrznych oraz ich

miejsca wstrukturze miasta, można stwierdzić, iż wchwili obecnej Poznań jest

strukturą homeostatyczną w tym względzie. Jednakże równocześnie stwierdzić na-

leży, że aktualne style życia, mody, trendy zagospodarowania przestrzennego oraz

tendencje globalne wrozwoju ruchu turystycznego mogą włatwy sposób stan ten

zdestabilizować na niekorzyść mieszkańców. Tym bardziej, iż polityka władz lokal-

nych Poznania akcentuje jako priorytet rozwojowy otwarcie miasta na duże wyda-

rzenia kongresowe oraz sportowe. W grudniu 2008 r. miasto przyjęło kilkanaście

tysięcy gości Międzynarodowej Konferencji Klimatycznej, kończącej obchody Mię-

dzynarodowego Roku Klimatycznego, a już w 2012 r. Poznań stanie się areną roz-

grywek Mistrzostw Europy w piłce nożnej i gospodarzem dla europejskich drużyn

oraz kibiców. Wydarzenia te jednoznacznie określają politykę władz w aspekcie or-

ganizacji bardzo dużych imprez, a także profil, jaki miasto chce rozwijać.

Literatura

Costa N. 1995. La citta dell’iperturismo. Cuesp, Milan.

Hannigan J. 2002. Fantasy City – Pleasure and Profit in the Postmodern Metropolis. Ro-

utledge, London–New York,

Judd D.R. 1999. Constructing the Tourist Bubble. [W:] Judd D.R., Fainstein S.S. (red.), The

Tourist City. Yale University Press, New Haven, CT, s. 35–53.

Judd D.R. 2003. Visitors and Spatial Ecology of the City. [W:] L.M. Hoffman, S.S. Fainstein,

D.R. Judd (red.), Cities and Visitors. Blackwell, Oxford–Malden, s. 23–39.

Judd D.R., Fainstein S.S. 1999. Cities as Places to Play. [W:] Judd D.R., Fainstein S.S. (red.),

The Tourist City. Yale University Press, New Haven, CT, s. 261–272.

Kurek W. 2007. Turystyka. PWN, Warszawa.

Liszewski S. 1995. Przestrzeń turystyczna. Turyzm, 5/2: 87–103.

Liszewski S. 1999. Przestrzeń turystyczna miasta (przykład Łodzi). Turyzm, 9/1: 51–71.

MacCannell D. 1976/2002. Turysta. Nowa teoria klasy próżniaczej. Muza, Warszawa.

Martinotti G. 1996. Four Populations: Human Settlements and Social Morphology in Con-

temporary Metropolis. European Review, 4, 1: 1–21.

Plan rozwojowy miasta Poznania na lata 2005–2010. Urząd Miasta Poznania.

Program strategicznego rozwoju miasta Poznania. Urząd Miasta Poznania.

van den Berg L., van den Borg J., Russo A.P. 2003. The infrastructure of urban tourism: a Eu-

ropean model? [W:] D.R. Judd (red.), The Infrastructure of Play: Building the Tourist

City. M.E. Sharpe, New York.

Włodarczyk B. 2006. Przestrzeń turystyczna – cykliczność, „aktorzy”, determinanty rozwo-

ju. Turyzm, 16/2: 41–64.

46

Jacek Kotus