Imię Nazwisko

Podstawy systemu L

A

TEX — część 2

05.03.2007

Część I

Podstawy

1. Podział tekstu

1.1. Podział linii

— \\ lub \newline — łamanie linii bez justowania
— linebreak — łamanie linii z justowaniem
— \nolinebreak — zakaz łamania linii
— ~ — spacja z zakazem łamania linii

1.2. Podział akapitu

— \par
— pusta linia w tekście — rozpoczęcie nowego akapitu

1.3. Podział strony

— \\* — łamanie linii bez justowania z zakazem łamania strony
— \newpage lub \pagebreak — łamanie strony
— \nopagebreak — zakaz łamania strony

2. Znaki w L

A

TEXu

2.1. Spacje

— \ — wymuszenie spacji
— ~ — „twarda” spacja
— \, — „krótka” spacja, np. 1000 m

2.2. Łączniki

— dywiz: - lub \dywiz, np. biało-czarny
— półpałza: -- lub textendash, np. w latach 1999 –2001
— pauza: --- lub \textemdash, np. czasem w tekście, gdy tworzymy długie

zdania — dla przykładu tutaj — robimy wtrącenia

1

2.3. Komentarze

Często zdarza się, że chcemy w tekście umieścić jakiś komentarz, swoje uwagi,

albo po prostu zostawić coś, co w tej chwili nie ma pojawić się w dokumencie.
Używamy wówczas magicznego znaku %. Wszystko co pojawi się dalej w linii z %
będzie zakomentowane, czyli niewidoczne dla L

A

TEXa.

2.4. Znaki dostępne

małe litery: a b c d e f g h i j k l m n o p r s t u v w x y z

wielkie litery: A B C D E F G H I J K L M N O P R S T U V W X Y Z
cyfry: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0
inne: ( ) [ ] ? ! . , ; : ” ’ ‘ * - / + =

w trybie matematycznym dostępne są znaki: + = − <>

2.5. Znaki specjalne

Znaki specjalne to: \ % $ & # { } _ ^ ~

Uzyskuje się je wpisując: $\blackslash$ \$ \& \# \{ \} \_ \^{} \~{}

2.6. Cudzysłowy

Cudzysłowy mogą być różne w zależności od języka i stopnia zagnieżdżenia

cytatu.
— „” otrzymuje się wpisując ,,’’, np. „cytat” (w j. polskim)
— “” otzrymuje się wpisując ‘‘’’, np. “cytat” (w j. angielskim)
— » « otrzymuje się wpisując >> <<, np. jest to „cytat » zagnieżdżony «”

(w j. polskim)

— « » otrzymuje się wpisując >> <<, np. jest to „cytat « zagnieżdżony »”

(w j. niemieckim)

— ‘ ’ otrzymuje się wpisując ‘’, np. jest to „cytat ‘zagnieżdżony’ ”

Część II

Dokument

3. Budowa pliku źródłowego

Plik wejściowy (źródłowy) to plik z rozszerzeniem ]tt .tex, ten który zawiera

treść naszego dokumentu i informacje (polecenia) L

A

TEXa.

\dokumentclass[opcje]{klasa}
Preambuła — czyli zbiór poleceń sterujących, informacje dla programu jakich
pakietów będziemy używać, jakie będa ustawienia parametrów strony (np. mar-
ginesy), tu też będziemy definiować nowe polecenia.
\begin{document} (początek dokumentu)
Dokument właściwy (treść dokumentu i polecenia sterujące)
\end{dokument} (koniec dokumentu)

Przykład:

\documentclass[10pt]{article}
\usepackage[latin2]{inputenc}
\usepackage{polski}
\author{Imię Nazwisko}
\title{Podstawy systemu \LaTeX{}--- część 1}
\date{05.03.2007}

2

\begin{document}
\maketitle
\part{Podstawy}
\section{Podział tekstu}}
\subsection{Podział linii}
Istnieją różne sposoby łamania linii:
itd., itp.
\end{document}

4. Znaki

4.1. Polskie znaki diakrytyczne

Jeżeli dokument, który tworzymy, ma być w języku polskim, to musimy to

wskazać w preambule dokumentu:
\usepackage{polski}
Polskie znaki diakrytyczne można uzyskać na dwa sposoby:

(1) \usepackage[strona_kodowa]{inputenc}
gdzie strona kodowa zależy głównie od naszego systemu operacyjnego, np.:
Windows — strona_kodowa: cp1250
Linux — strona_kodowa: latin2
Wówczas polskie znaki wpsiujem z klawiatury używając prawy Alt+litera:
ą Ą ć Ć ę Ę ł Ł ń Ń ó Ó ś Ś ź Ź ż Ż

(2) \prefixing
Wówczas polskie znaki wpisujemy wstawiając „/” przed literą:
/a /A /c /C /e /E /l /L /n /N /o /O /s /S /x /X /z /Z

4.2. Znaki obcojęzyczne

ó — \’{o}

`

o — \‘{o}

ˆ

o — \^{o}

ó — \’{o}

`

o — \‘{o}

ˆ

o — \^{o}

¨

o — \"{o}

˜

o — \~{o}

¯

o — \={o}

˙o — \.{o}

˘

o — \u{o}

ˇ

o — \v{o}

˝

o — \H{o}

o — \t{o}

¸

o — \c{o}

o. — \d{o}

o

¯

— \b{o}

ı— \i

— \j

Uwaga:

W przypadku pojedyńczych liter można pominąć nawiasy {}.

4.3. Odmiany i kroje pisma

I

krój (family)
— antykwa: {\rmfamily Jakiś tekst} lub \textrm{Jakiś tekst},

efekt: Jakiś tekst

— bezszeryfowy: {\sffamily Jakiś tekst} lub \textsf{Jakiś tekst},

efekt: Jakiś tekst

— maszynopis: {\ttfamily Jakiś tekst} lub \texttt{Jakiś tekst},

efekt: Jakiś tekst

II seria (series)

— pogrubiona: {\bfseries Jakiś tekst} lub \textbf{Jakiś tekst},

efekt: Jakiś tekst

III odmiana (shape)

— proste: {\upshape Jakiś tekst} lub \textup{Jakiś tekst},

efekt: Jakiś tekst

— kursywa: {\itshape Jakiś tekst} lub \textit{Jakiś tekst},

efekt: Jakiś tekst

3

— pochyłe: {\slshape Jakiś tekst} lub \textsl{Jakiś tekst},

efekt: Jakiś tekst

— kapitaliki: {\scshape Jakiś tekst} lub \textsc{Jakiś tekst},

efekt: Jakiś tekst

Uwaga I: polecenia zaczynające się od \textxx mają argument; argument ten
nie może zawierać więcej znaków niż jeden paragraf.
Uwaga II: najpopularniejsze polecenia doczekały się swoich skróconych form:
\rmfamily = \rm Przkładowy tekścik
\sffamily = \sf Przykładowy tekścik
\ttfamily = \tt Przykładowy tekścik
\bfseries = \bf Przykładowy tekścik
\itshape = \it Przykładowy tekścik
\slshape = \sl Przykładowy tekścik
\scshape = \sc Przykładowy tekścik

4.4. Wielkość pisma

Wielkość bazową pisma określamy w opcjach klasy dokumentu i może ona

być równa 10pt, 11pt lub 12 pt. W stosunku do tych wielkości możemy propor-
cjonalnie zwiększać lub zmniejszać rozmiar pisma. Służą do tego następujące
polecenia:
\tiny

Przykład rozmiaru pisma

\scriptsize

Przykład rozmiaru pisma

\footnotesize

Przykład rozmiaru pisma

\small

Przykład rozmiaru pisma

\normalsize

Przykład rozmiaru pisma

\large

Przykład rozmiaru pisma

\Large

Przykład rozmiaru pisma

\LARGE

Przykład rozmiaru pisma

\huge

Przykład rozmiaru pisma

\Huge

Przykład rozmiaru pisma

5. Środowiska

Środowiska służą specyficznym celom typograficznym. Postać ogólna środo-

wiska:
\begin{nazwa_środowiska}

tekst tekst tekst

\end{nazwa_środowiska}

Środowiska mogą być wielokrotnie zagniżdżane:
\begin{aaa}

\begin{bbb}
..............

4

\end{bbb}

\end{aaa}

5.1. Środowiska do wymieniania

5.1.1. itemize

Wypinktowanie, przykład:
To jest paragraf występujący przed środowiskiem itemize. To jest paragraf.
To jest paragraf występujący przed środowiskiem itemize. To jest paragraf.
To jest paragraf występujący przed środowiskiem itemize. To jest paragraf.
\begin{itemize}
\item To jest pierwszy punkt
\item To jest drugi punkt

\begin{itemize}
\item to jest podpunkt drugiego punktu
\item

to jest drugi podpunkt drugiego punktu

\end{itemize}

\item To jest trzeci punkt
\item To jest czwarty punkt
\end{itemize}

To jest paragraf występujący przed środowiskiem itemize. To jest paragraf.

To jest paragraf występujący przed środowiskiem itemize. To jest paragraf. To
jest paragraf występujący przed środowiskiem itemize. To jest paragraf.

— To jest pierwszy punkt
— To jest drugi punkt

— to jest podpunkt drugiego punktu
— to jest drugi podpunkt drugiego punktu

— To jest trzeci punkt
— To jest czwarty punkt

5.1.2. enumerate

Wyliczenie, przykład:
To jest paragraf występujący przed środowiskiem enumerate. To jest paragraf.
To jest paragraf występujący przed środowiskiem enumerate. To jest paragraf.
To jest paragraf występujący przed środowiskiem enumerate. To jest paragraf.
\begin{enumerate}
\item To jest pierwszy punkt
\item To jest drugi punkt

\begin{enumerate}
\item to jest podpunkt drugiego punktu
\item

to jest drugi podpunkt drugiego punktu

\end{enumerate}

\item To jest trzeci punkt
\item To jest czwarty punkt
\end{enumerate}

To jest paragraf występujący przed środowiskiem enumerate. To jest pa-

ragraf. To jest paragraf występujący przed środowiskiem enumerate. To jest
paragraf. To jest paragraf występujący przed środowiskiem enumerate. To jest
paragraf.

I

To jest pierwszy punkt

II To jest drugi punkt

a) to jest podpunkt drugiego punktu
b) to jest drugi podpunkt drugiego punktu

5

III To jest trzeci punkt
IV To jest czwarty punkt

Zmiana znaczników

Poziom

Wartość domyślna

1

\labelenumi

\arabic{enumi}

Liczby arabskie

2

\labelenumii

\alph{enumii}

Małe litery

3

\labelenumiii

\Roman{enumiii}

Liczby rzymskie

4

\labelenumiv

\Alph{enumiv}

Wielkie litery

Uwaga:

Wartość domyślną zmieniami wpisując w preambule:

\renewcommand{nazwa poziomu}{wartość}, np.
\renewcommand{\labelenumi}{\Roman{enumi}}

5.1.3. description

Wyróżnienie, przykład:
To jest paragraf występujący przed środowiskiem description. To jest paragraf.
To jest paragraf występujący przed środowiskiem description. To jest paragraf.
To jest paragraf występujący przed środowiskiem description. To jest paragraf.
\begin{description}
\item[Przykład 1] To jest pierwszy punkt
\item[Przykład 2] To jest drugi punkt

\begin{description}
\item[definicja 1] to jest podpunkt drugiego punktu
\item[definicja 2]

to jest drugi podpunkt drugiego punktu

\end{description}

\item[Wyróżnienie] To jest trzeci punkt
\item[Inne wyróżnienie] To jest czwarty punkt
\end{description}

To jest paragraf występujący przed środowiskiem description. To jest paragraf.
To jest paragraf występujący przed środowiskiem description. To jest paragraf.
To jest paragraf występujący przed środowiskiem description. To jest paragraf.
Przykład 1 To jest pierwszy punkt
Przykład 2 To jest drugi punkt

definicja 1 to jest podpunkt drugiego punktu
definicja 2 to jest drugi podpunkt drugiego punktu

Wyróżnienie To jest trzeci punkt
Inne wyróżnienie To jest czwarty punkt

5.2. Dosłowne pisanie kodu — środowisku verbatim

Jeśli chcemy wyświetlić pojedyncze polecenie, korzystaby z polecenia \verb.

Przywiększej objętości kodu (np. kilka linijek jak na początku części Dokument),
korzystamy ze środowiska verbatim.

5.3. Justowanie tekstu

— flushleft:

To jest przykład justowania tekstu do lewej. To jest przykład justowania
tekstu do lewej. To jest przykład justowania tekstu do lewej. To jest
przykład justowania tekstu do lewej.

— flushright:

To jest przykład justowania tekstu do prawej. To jest przykład justowania

tekstu do prawej. To jest przykład justowania tekstu do prawej. To jest

przykład justowania tekstu do prawej.

— center:

To jest przykład justowania tekstu względem osi. To jest przykład

justowania tekstu względem osi. To jest przykład justowania tekstu

względem osi. To jest przykład justowania tekstu względem osi.

6

Uwaga:

Jeśli chcemy wyjystować coś w pojedynczej linii, to wykorzystujemy polece-
nia: \leftline, \rightline lub \centerline.

5.4. Tabelki — środowsiko tabular

I

Tabelka bez linii. Przykład:
\begin{tabular}{rcl}
fragment tekstu & fragment tekstu & fragment tekstu \\
Tabelka & Tabelka & Tabelka

\\

Tabelka

& bez

&

linii

\end{tabular}
Efekt:

fragment tekstu

fragment tekstu

fragment tekstu

Tabelka

Tabelka

Tabelka

Tabelka

bez

linii

II Tabelka z liniami. Przykład:

\begin{tabular}{|r|c|l|}
\hline fragment tekstu & fragment tekstu & fragment tekstu \\
\hline Tabelka & Tabelka & Tabelka

\\

\hline Tabelka

& z

&

liniami

\\

\hline
\end{tabular}
Efekt:

fragment tekstu

fragment tekstu

fragment tekstu

Tabelka

Tabelka

Tabelka

Tabelka

z

liniami

III Tabelka z ustaloną szerokością kolumny. Przykład:

\begin{tabular}{|p{4.7cm}|p{2.1cm}|}
\hline To jest tekst w środowisku tabular

To jest tekst w środowisku tabular

&

To jest tekst w środowisku tabular To jest tekst w środowisku tabular \\
\hline To jest tekst w środowisku tabular

To jest tekst w środowisku tabular

&

To jest tekst w środowisku tabular To jest tekst w środowisku tabular \\
\hline
\end{tabular}
Efekt:

To jest tekst w środowisku ta-
bular To jest tekst w środowi-
sku tabular

To jest tekst
w środowisku
tabular

To

jest tekst w
środowisku
tabular

To jest tekst w środowisku ta-
bular To jest tekst w środowi-
sku tabular

To jest tekst
w środowisku
tabular

To

jest tekst w
środowisku
tabular

IV Łączenie komórek w wierszach. Przykład:

\begin{tabular}{|r|c|c|c|}
\hline To jest tekst & w środowisku & środowisko tabular

& tekst \\

\hline \multicolumn{2}{|r|}{To jest tekst w środowisku} & środowisko

& tabular \\

\hline \multicolumn{3}{|r|}{To jest tekst w środowisku}

& tabular \\

\hline
\end{tabular}
Efekt:

To jest tekst

w środowisku

środowisko tabular

tekst

To jest tekst w środowisku

środowisko

tabular

To jest tekst w środowisku

tabular

7