Produkcja zdrowej żywności, leków czy
kosmetyków to bardzo duże wyzwanie dla
producentów. W świetle unijnych rozporzą-
dzeń odpowiedzialność za kontrolę jakości
produktu spoczywa w ich rękach. Producent
powinien zadbać o właściwe przeprowadze-
nie procesu obróbki termicznej, dającego
pewność uzyskania produktu najwyższej
jakości. Odnosi się to do wszystkich ro-
dzajów produktów poddawanych obróbce
termicznej.
Istotny element stanowi tutaj nie tylko sam
pomiar temperatury produktu podczas
procesu produkcji, lecz również okresowa
walidacja urządzeń. Urządzenia do obróbki
termicznej bardzo często charakteryzują się
nierównomiernym rozkładem temperatur
w obrębie komory lub tunelu, nie zawsze jest
to jednak spowodowane wadliwą konstrukcją
urządzenia, lecz np. niewłaściwym ułożeniem
materiału sterylizacyjnego w koszu. Prze-
prowadzanie okresowego badania rozkładu
temperatur w urządzeniach pozwala ustalić
miejsca największego i najmniejszego dogrza-
nia produktu w obrębie całego urządzenia.
Znajomość miejsc najmniejszego dogrzania
gwarantuje uzyskanie założonego poziomu
sterylizacji produktu, a co za tym idzie – od-
powiedni czas jego przydatności do użycia.
Duńska firma ELLAB A/S ma ponadpięć-
dziesięcioletnie doświadczenie w dziedzinie
pomiarów temperatury i jest wiodącym
producentem kompletnych systemów do
walidacji i monitoringu procesów termicz-
nych w przemyśle spożywczym, farmacji
i medycynie. W swojej ofercie posiada
urządzenia do pomiaru temperatury na
bieżąco – system E-Val

™

, bazujący na ter-

moparowych czujnikach kablowych, a także
serię bezprzewodowych rejestratorów – log-
gerów – TrackSense

®

Pro, współpracujących

z rezystancyjnymi czujnikami temperatury
PT-1000 oraz PT-2000. Osiągają one
dokładność pomiaru temperatury rzędu
0,05

o

C i zapewniają możliwość jednocze-

snego pomiaru temperatury produktu oraz
medium. Ofertę dopełnia cała gama sond
medycznych współpracujących z przyrzą-
dami Ellabu lub innymi stosowanymi we
współczesnej medycynie.

Pomiar temperatury

jako ważny element obróbki termicznej
w przemyśle spożywczym i farmacji

W zależności od zastosowanych czujników
loggery mają możliwość rejestracji temperatu-
ry, wilgotności lub ciśnienia. Mogą pracować
w zakresie temperatur od -50

do +150

o

C,

a przy zastosowaniu osłony termicznej – do
+400

o

C, przy ciśnieniu do 10 bar. Część

rejestrująca zamknięta jest w hermetycznej
obudowie wykonanej ze stali nierdzewnej
316, dzięki czemu może bezpośrednio stykać
się z produktem. Bardzo często jedyną możli-
wością dokonania pomiaru jest umieszczenie
całego rejestratora wewnątrz opakowania
z produktem. Nie zawsze zachodzi taka
potrzeba, wtedy można się posłużyć całą
gamą akcesoriów do umocowania samego
czujnika we właściwym miejscu w produkcie.
Pomiar temperatury w najzimniejszym miej-
scu opakowania jest warunkiem uzyskania
optymalnego wyniku. Najzimniejszy punkt
opakowania wyznaczany jest zwykle doświad-
czalnie, zgodnie z zasadami penetracji ciepła
w różnych rodzajach produktów.
Rejestratory posiadają pamięć wielokrotnego
zapisu. Przed rozpoczęciem pomiarów za
pomocą stacji odczytującej i oprogramowania
ustalamy parametry pracy: moment włączenia
i wyłączenia – datę i godzinę lub określoną
temperaturę, częstotliwość pomiarów – od
1 sekundy do jednej doby, następnie uru-
chamiamy rejestrator, mocujemy czujnik,
np. w puszce, i przeprowadzamy obróbkę
cieplną. Po zakończeniu badań logger umiesz-
czamy ponownie w stacji odczytu. Dane w po-
staci cyfrowej są przekazywane z rejestratora
do komputera. Uzyskujemy wykres temperatu-
ry w czasie. Oprogramowanie pozwala nam na
obróbkę danych oraz automatyczne tworzenie
raportów. Po wybraniu jednej z wielu dostęp-
nych opcji program automatycznie oblicza
wartości P

0

, F

0

i C

0

.

Zaletami tego systemu są: zachowanie
jak najbardziej rzeczywistych warunków
pomiaru (rozmiary rejestratorów i ich
usytuowanie nie mają wpływu na przebieg
procesu), możliwość jego dowolnej rozbu-
dowy oraz mobilność (całość systemu mieści
się w jednej walizce, stacja odczytująca nie
wymaga zasilania zewnętrznego). Liczba
loggerów jest praktycznie nieograniczona.
W określonym procesie można uruchomić

dowolną liczbę rejestratorów o dowolnych
parametrach pracy.
Nowością firmy ELLAB A/S wprowadzoną
na rynek pod koniec ubiegłego roku jest sys-
tem mini- oraz mikrologgerów posiadających
możliwość pomiaru temperatury lub tempe-
ratury i ciśnienia z dokładnością do 0,1

o

C,

o wymiarach 16 × 20 mm lub 15 × 40 mm
i wadze zaledwie kilkunastu gramów. Zakres
pracy urządzeń wynosi od 0 do 140

o

C. Ga-

baryty mini- oraz mikrologgerów dają wiele
nowych możliwości zastosowań.
Zarówno loggery, jak i wielokanałowe ter-
mometry są bardzo przydatne w funkcjono-
waniu systemów HACCP i ISO. Urządzenia
posiadają certyfikaty CE oraz ATEX, mogą
być również stosowane w środowisku EtO
i są zgodne z wytycznymi GAMP4, FDA
21 CFR, part11. Urządzenia te służą do
poprawy jakości produktów i mogą być fi-
nansowane z funduszy strukturalnych UE.
Urządzeniami firmy ELLAB A/S posługuje
się wiele wiodących firm polskiego przemysłu
spożywczego oraz medycznego. Oto kilka
z nich: ZM Duda-Sosnowiec, ZM „Łmeat-
-Łuków”, ZM Sokołów S.A., ZM Czyżew,
ZM Agryf, ZM Werbliński, ZPK Marko-Pek,
ZM Majerowicz, Browary Lubelskie Perła,
Browar Van-Pur, Pamapol Sp. z o.o., Nutricia
Zakłady Produkcyjne Sp. z o.o., ZF Polphar-
ma S.A., ZF PLIVA Kraków S.A. i inne.

Firma KOMENDER Technologies jest
wyłącznym importerem urządzeń firmy
ELLAB A/S w Polsce. Usługowo wyko-
nuje badania procesów termicznych z ich
zastosowaniem, a także fachowo doradza,
jak umieszczać sondy w puszkach, propo-
nuje odpowiednie akcesoria dla danego typu
puszki i urządzenia oraz określa długość
i rodzaj sondy.
Precyzyjne rejestratory i termometry fir-
my ELLAB A/S stanowią niezbędny ele-
ment systemów kontroli jakości w każdej
firmie, zapewniając uzyskanie wyrobów
najwyższej klasy.

‰

Ar

tyk

uł pr

omocy

jn

y

41

pomiar temperatury jako ważny element obróbki termicznej...

| zwalczanie mikrobów

Mikrobiologia

2005