Słownik pojęć i sentencji występujących w

„Lingua Latina ad usum medicinae studentum”

Michu®

Wrocław 2005

wersja 1.0

Część I – słówka

a vocabulis Graecis trahere – wywodzić od wyrazów greckich
a, ab – od, przez (kogoś)
abdomen, -inis n – brzuch
accessorius, -a, -um – dodatkowy, uboczny
accomodativus – akomodacyjny
accurate – dokładnie, sumiennie
accurate secundum praecipta medici – dokładnie wg zaleceń lekarza
acidum, -i n – kwas
acquisitus – nabyty
acromialis, -e – barkowy
acsites, -ae m – puchlina brzuszna
actinomycosis, -is f – promienica
activitas, -atis f –aktywność fizyczna
acusticus – słuchowy
acutus – ostry
ad sanitatem (valetudo) pervenio, -ire – powracać (przychodzić) do zdrowia
adduco, -ere – doprowadzić, przywodzić
adenoma, -atis n – gruczolak
adhaereo -ere – przylegać, uczepić się, przystawać
adhibeo, adhibere – stosować, używać, posługiwać się
adiposus, -a, -um – tłuszczowy
adiuvo, -are – pomagać, wspierać, sprzyjać
adulescentia, -ae – młodość
aegre – z trudnością, trudno
aegroto, aegrotare – chorować
aegrotus – chory
aegrotus phthisicus – chory na gruźlicę
aegrotus, -i m – chory człowiek
aer, aeris – powietrze
alienus – obcy, cudzy
aliter – inaczej
alius ... alius – jeden ... drugi, inny
almus, -a, -um – żywiący, karmiący
alopecia areata – łysienie plackowate
alopecia, -ae f – łysienie
alternus – naprzemienny
alveolaris – zębodołowy
ambulatorium, -ii n – przychodnia
ambulo, ambulare – przechadzać się
amicus, -i m – przyjaciel
amplificatio, -onis f – rozszerzenie, powiększenie
amyoplasia, -ae – niedorozwój mięśni
amyostenia, -ae – niedomoga mięśni
anaemia, -ae f – niedokrwistość
anatomia microscopica – anatomia mikroskopowa
animal, -alis n – zwierzę

animalis, -e – zwierzęcy
animus –i m – duch, dusza, umysł, rozum
annumero (adnumero), -are – zaliczać
antibioticum, -i n – antybiotyk
antihaemorrhagicus, -a, -um – przeciwkrwotoczny
antithrombothicus, -a, -um – przeciwzakrzepowy
anulus, -i m – pierścień
apertura, -ae f – otwór
apertus, -a, -um – otwarty
apex, -icis m – wierzchołek, szczyt
appareo, apparere – pojawiać się, ukazywać się
aqua, -ae f – woda
arbor, -oris f – drzewo
arcus, -us m – łuk
are, aeris m – powietrze
area, -ae f – pole, miejsce
ars, artis f – sztuka
arteria, -ae f – tętnica
articularis, -e – stawowy
arytenoideus, -a, -um – nalewkowy, nalewkowaty
asper – trudny, przykry
aspera, -orum n – trudności
assumptio, -onis – spożywanie
astrum, -i n – gwiazda, cel
atavismus, -i m – dziedziczność
atelopodia, -ae – niedorozwój stopy
atlas, -ntis m – krąg szczytowy
atomus, -i f – atom
atrophia, -ae – zanik
attende – uważnie
audio, audire – słuchać, słyszeć
auditivus, a, -um – słuchowy
aula anatomica – sala wykładowa anatomiczna
aula, -ae f – sala wykładowa
auricula, -ae – małżowina uszna
auris, auris f – ucho
auscultatio, -onis – osłuchiwanie
ausculto, auscultare – osłuchiwać
autem – lecz, zaś
automaticus – samoczynny
auxilio venire – przychodzić z pomocą
auxilium, -ii n – pomoc
avaritia, -ae f – chciwość
axis, -s – krąg obrotowy
bacterium, -ii n – bakteria
balnearium, -ii n- kąpielisko
balneologus, -i m – balneolog
balneum, -i n – kąpiel
basis, -is f – podstawa
becteriosus, -a, -um – bakteryjny
Belladonna, -ae f – pokrzyk, wilcza jagoda
bellum, -i – wojna
bene – dobrze
benignus, -a, -um – łagodny, dobrotliwy
bibo, -ere – pić
bifurcatio, -onis – rozwidlenie
biologicus – biologiczny
bonum, -i n – dobro
botulismus, -i m – zatrucie jadem kiełbasianym
brachium, -ii – n – ramię

brevis, -e – krótki
bronchitis, -itidis – zapalenie oskrzeli
bronchus, -i m – oskrzele
bucca, -ae f – policzek
bulbus, -i m – opuszka, cebula
cadaver, -eris – trup
calamus, -i m – trzcina, źdźbło, trzcina
calcaneus, -i – kość piętowa
calidus – ciepły
calor, -oris – gorączka
canalis alimentarius – przewód pokarmowy
cancer, -cri m – rak, nowotwór
canis, -i m – pies
capsulla, -ae f – kapsułka
capto, -are – chwytać, łapać
caput, -itis n – głowa
carcinoma, -atis n – rak
cardia, -ae f – wpust
cardiacus, -a, -um – wpustowy
caries, -ei – próchnica
caro, -carnis – mięso
cartilagineus, -a, -um – chrząstkowy
cartilago, -inis – chrząstka
caseosus, -a, -um – serowaty
cataplasma, -atis n – okład
cauda, -ae f – ogon
caudatus, -a, -um – ogoniasty
causa, -ae f – przyczyna, powód
caverna, -ae f – jama, jaskinia
cavernosus, -a, -um – jamisty
cavum oris / stoma, -atis – jama ustna
cavum, -i n – jama
cella subterranea – piwnica
cellula, -ae f – komórka
cementum, -i n – kostniwo
cerebrum, -i n – mózg
cerno, cernere – rozróżniać, widzieć
certus – pewny, niezawodny
ceteraque = et cetera – i inne
ceteri, -ae, -a – inni, pozostali, reszta
chirapsia, -ae – masaż ręczny
chirurgicus, -a, -um – chirurgiczny
chirurgus, -i – chirurg
chloroformismus, -i m – zatrucie chloroformem
chole, -es f – żółć
choroidea, -ae f – naczyniówka
chronicus – przewlekły
cibus, -i m – pokarm, pożywienie
cicatrix, -icis – blizna
cilium, -ii n – rzęsa
cingo, cingere – otaczać
circulus, -i m – koło, krąg, obwód
circumduo, -are – ograniczać
cito – szybko
citus, -a, -um – szybki
civis, -i m / f – obywatel, obywatelka
clausus, -a, -um – zamknięty
clavicularis, -e – obojczykowy
clavipectoralis, -e – obojczykowo-piersiowy
clavus, -i – nagniotek, odcisk

coccyx, -ygis m – kość guziczna
cogito, cogitare – myśleć
cognsco, cognoscere – poznawać, badać
colicus, -a, -um – okrężniczy
collegium, -ii n – zespół, związek, kolegium
colligo, colligere – zbierać
collum, -i n – szyja, szyjka
colon, coli n – okrężnica
color, -oris m – barwa
combustio, -onis (ambustio, -onis) – oparzenie
commatio, -ionis – wstrząs, wstrząsnienie
concordia, -ae f – zgoda
concresco, -ere – zrastać się
conditio, -onis f – umowa, układ, warunek
congelatio, -onis – odmrożenie
congenitus – wrodzony
coniunctiva, -ae f – spojówka
connecto, -ere – spiąc, spoić, złączyć
conservo, -are – przechowywać
conspicio, conspicere – spostrzegać
consto, constare – składać się
contactus, -us m – zetknięcie, dotknięcie
contineo, continere – trzymać, zawierać
continuus, -a, -um – ciągły
contractura myopathica – chorobowy przykurcz mięśni
contusio, -onis – potłuczenie
Convallaria, -ae f – konwalia
cor, cordis – serce
coracoideus – kruczy
corium, -ii n – skóra właściwa
cornea, -ae f – rogówka
corneus, -a, -um – rogowy, rogowaty
corniculatus, -a, -um – rożkowaty
cornu sacrale – rożek krzyżowy
corona, -ae f – korona
corono, -are – wieńczyć
corpus, -oris n – ciało, trzon
cortex, -icis – kora
costalis, -e – żebrowy
crassus – gruby
creatio, -onis f – twór, wytwór
credo, -ere – wierzyć
creo, -are – wytwarzać
cribrosus, -a, -um – sitowaty
cricoideus, -a, -um – pierścieniowaty
crinis, -is f – włos
criticus – przełomowy
crouposus, -a, -um – płatowy
crucifirmis – krzyżowy
crus – uris n – goleń, odnoga
crystallus, -i f – kryształ
cum – z (z kimś), razem wraz, gdy, kiedy
cum se – ze sobą
cura, -ae f – troska, opieka, pielęgnowanie
curatio, -onis – leczenie
curo, curare – leczyć
cursus, -us m – bieg, bieganie
curvatura, -ae f – krzywizna
cutis, -i f – skóra
cynolissa, -ae f – wścieklizna psów

cysticus, -a, -um – pęcherzykowaty, torbielowaty
cystis, -is f – torbiel, pęcherz
de – o, z, od
debeo, debere – być winnym, mieć obowiązek, zawdzięczać
decoctum, -i – wywar
defendo, defendere – chronić, bronić
deinde – następnie
denique – wreszcie, w końcu
dentinum, -i n – zębina
deprimo, -ere – cisnąć, poniżać
derma, -atis n – skóra
diabetes, -ae m – cukrzyca
diaeta severa – ścisły sposób odżywiania
diagnostica medica – rozpoznanie lekarskie
diameter, -i f – średnica, wymiar
diaphragma, -atis n – przepona
diastole, -es f – skurcz serca
diatrix, -icis f – rozszczepienie włosów
dictus – powiedziany, wspomniany
dies, -ei m,f – dzień
difficilis, -e – trudny
digitus, -i m – palec
dignosco, dignoscere – rozpoznawać
diminuo, -ere – rozdrabniać
diphtheria, -ae f – błonica
diruo, -ere – niszczyć, rujnować
discedo, -ere – rozchodzić się
disciplina – nauka, nauczanie, uczenie się przedmiot, karność
disciplina basica – nauka podstawowa
disciplinae medicae – nauki, przedmioty lekarskie
disciplinae medicinae necessariae – nauki potrzebne medycynie
disciplinae medicinae propinquae – nauki pokrewne medycynie
disco, discere – uczyć się, dowiadywać się
discus, -i m – tarcza, krążek
disiungo, -ere – oddzielić
disseminatus, -a, -um – rozsiany
distinguo, distinguere – rozróżniać
distorsio, -ionis – skręcenie
diversus, -a, -um – różny, odmienny
divido, -ere – dzielić
divinus, -a, -um – boski
doceo, -ere – uczyć, nauczać
doleo, dolere – cierpieć, odczuwać ból
dolor, doloris – ból
dolorosus, -a, -um – bolesny
domus, -us f – dom
dormio, dormire – spać
dorsum, -i – grzbiet
duco, ducere – prowadzić, wywodzić
dulis, -e – słodki
dum – podczas gdy, dopóki, aż
duodenum, -i n – dwunastnica
durus, -a, -um – twardy
dysenteria, -ae f – czerwonka
e, ex – z (z czegoś), od
elasticum, -a, -um – sprężysty, rozciągliwy
elementum chimicum – pierwiastek chemiczny
elementum, -i n – element
embolicus, -a, -um – zatorowy
enamelum, -i n – szkliwo

encephalon, -i m – mózgowie
endocrinus, -a, -um - wewnątrzwydzielniczy
endometrium, -ii n – błona śluzowa macicy
endothelium, -ii n – śródbłonek
epidermis, -itis f – naskórek
epifolliculitis, -itidis f – zapalenie mieszków włosowych
epigastricus, -a, -um – nadbrzuszy
epiglotticus, -a, -um – nagłośniowy
epiglottis, -idis – nagłośnia
epithelium, -ii n – nabłonek
ergo – więc
erro, -are – błądzić
error, -ris m – błąd, pomyłka
erythrocytus, -i m – krwinka czerwona
et – i, a
etiam, qouque – także, jeszcze, również
evoco, evocare, provoco, provocare, excito, excitare – wywoływać
examinatio, -onis – badanie
examino, examinare – badać
exempli causa – na przykład
exemplum, -i n – przykład
exerco, exercere – ćwiczyć
existimo, existimare – oceniać, osądzać
exocrinus, -a, -um – zewnątrzwydzielniczy
exophthalmia, -ae f – wytrzeszcz
experimentum, -i n – doświadczenie
expertus, -i – specjalista
expleo, -ere – napełniać, wypełniać
externus – zewnętrzny
extractum, -i – wyciąg
extremitas, -atis f – koniec, kończyna
facies, -ei f – powierzchnia, twarz
facio, -ere – czynić, robić
fames, famis – głód
fascia, -ae – powięź
fasciola, -ae f – taśma, tasiemka
febris, -is f – gorączka
femina, -ae f – kobieta
femur, -oris n – udo
fervidus – gorący, wrzący
festino, festinare – spieszyć się
fibra, ae – włókno
fibrocartilago, -inis – chrząstka włóknista
fibroma, -atis n – włókniak
finio, finire – kończyć
finis, -is m – koniec, granica
firmus – silny
fissura, -ae f – szczelina
flavus, -a, -um – jasny
flos, floris – kwiat
fluitans, -antis – wolny, fruwający
fodio, -ere – kopać, wykopywać
folium, -ii – liść
fondus, -i m – dno
fons, -ntis m – źródło
foramen, -inis n – otwór
forma, -ae f – kształt, postać
formo, -are – tworzyć
foveola, -ae f – dołeczek
fragilitas, -atis f – łamliwość włosów

frigidus – chłodny
fructus, -us m – owoc
funditus – zupełnie, doszczętnie
fundus, -i m – dno
fuscus – ciemny, brunatny
ganglion, -ii n – zwój, torbiel
gargarisma, -atis n - płukanie gardła
gastricus, -a, -um – żołądkowy
gastris, -itidis f – zapalenie żołądka
genus, -eris n – rodzaj, ród
gigantysmus, -i m – olbrzymi wzrost
gingiva, -ae f – dziąsło
glandula thyroidea – gruczoł tarczowy
glandulae ceruminosae – gruczoły woskowinowe
glandulae lactiferae – gruczoły mleczne
glandulae sebaceae – gruczoły łojowe
glandulae sudoriparae – gruczoły potowe
glycoregulatio, -onis f – przemiana cukrowa
Graece nominare – nazywać po grecku
Graecus – grecki
Graecus, -i m – Grek
granulosus – ziarnisty
gravis, -e – ciężki, brzemienny
gutta, -ae f – kropla
habeo, habere – mieć, posiadać
haemoptoe, -es f – krwioplucie
haemorrhagia, -ae f – krwotok
haemorrhagicus, -a, -um – krwiotoczny
hallux, - ucis (hallex, - icis) – paluch
hemispherium, -ii n – półkula
hepar, -atis n – wątroba
hepatoma, -atis n – rak wątroby
herba, -ae f – ziele
hiatus, -us m – rozwór
hiems, hiemis – zima
hilus, -i m – wnęka
hodie – dzisiaj
homo, hominis – człowiek
honor, honoris – zaszczyt, poszanowanie, cześć
hora, -ae – godzina
hormonum, -i n – hormon (wydzielina dokrewna)
hospitalium, -ii n, nosocomium, ii n – szpital
hostis, -is m – wróg
humanus – ludzki
hyaloideus, -a, -um – szklisty
hydrochloricus, -a, -um – chlorowodorowy
hypertonia, -ae f – nadciśnienie
hypochondriacus, -a, -um – podżebrowy
hypophysis, -is f – przysadka
hypotonia, -ae f – niedociśnienie
iaceo, iacere – leżeć
iam – już
ianua, -ae – drzwi, brama, wejście
ibi – tam
ichthyismus, -i m – zatrucia jadem rybim
icterus, -i m –żółtaczka
idcirco – dlatego
impar, -aris – nieparzysty
impello, -ere – trącać, uderzać, pędzić
impleo, -ere – wypełniać

impressio, -onis f – wycisk
in – na, w
in clinica – w klinice
in memoria teneo, tenere – pamiętać, trzymać w pamięci
incisura, -ae f – wcięcie
incrementum, -i – wzrost
incresco, -ere – wzmagać się, wzrastać
infectio, -onis – zakażenie
infectiosus (contagiosus) – zakaźny, zaraźliwy
inficio, -ere – zakażać
infiltratus, -a, -um – naciekowy
inflammatio, -onis – stan zapalny
inflorescentia, -ae – kwiatostan
influenza, -ae f, grippus, -i m – grypa
infusum, -i n – napar
inhalatio, -onis f – wziewanie, wdychanie, inhalacja
iniectio intra musculos – zastrzyk domięśniowy
iniectio, -onis – zastrzyk
initio morbi – na początku choroby
initium ducere – wywodzić początek, brać się z
initium, -ii n – początek
insapiens, -ntis – nierozumny, głupi
inspiratio, -onis – wdech, wdychanie
instrumentum, -i n – narzędzie, narząd
insula, -ae f – wyspa
insuloma, -atis n – wyspiak
interdum – czasem, niekiedy
internus – wewnętrzny
interpositus, -a, -um – wstawiony
interrogatio, -onis – wypytywanie
interrogo, interrogare – wypytywać, przesłuchiwać
interruptus, -a, -um – przerywany
intervertebralis, -e – międzykręgowy
intoxicatio, -onis – zatrucie
intra – wewnątrz
intraarteriosus, -a, -um – dotętniczy
intravenosus, -a, -um – dożylny
intro, -are – wchodzić
invado, -ere – wtargnąć, wejść
inveho, -ere – wprowadzać, wciskać
invenio, -ire – napotykać, znajdować
inventium technicum – wynalazek techniczny
inventium, -i n – wynalazek
inverto, -ere – obracać
isthmus, -i m – cieśń
iudicium, -ii n – sąd, wyrok, zdanie, mniemanie
iugularis, -e – szyjny
iungo, -ere – łączyć
iuvenis, iuvenis – młodzieniec, młody
labium, -ii n – warga
labor, laboris – praca, trud
laboro, laborare – pracować
laesio, -onis f – zmiana
lagena, -ae f – butelka
lamina, -ae f – blaszka
lapsus, -us m – padanie, upadek, błąd, pomyłka
larynx, -yngis – krtań
lassitudo, -inis f – zmęczenie
Latine – po łacinie
latus, -a, -um – szeroki

lego, legere – czytać, zbierać
lente – powoli, opieszale
leucaemia, -ae f – białaczka
levo, -are – uczynić lekkim, ulżyć, dźwignąć
lex, legis – prawo
libenter – chętnie
libentius – chętniej
liber, libera, liberum – wolny, swobodny
liberi, -orum m, f – dzieci
lien, lienis m – śledziona
ligamentum, -i n – więzadło
limbus, -i m – rąbek, krawędź
limes, -itis m – granica
limito, -are, coerceo, -ere – ograniczać
linea – linia, kreska
lingua Latina – język łaciński
lingua, -ae f – język
linguae Latinae studere – uczyć się języka łacińskiego
lipidicus, -a, -um – tłuszczowy
lipoma, -atis n – tłuszczak
liquidus, -a, -um – płynny
liquor, -oris – płyn
litterae, -arum f – pismo, dzieła, twórczość literacka, wiedza, nauka
lobulus, -i m – płacik
locatus – umieszczony
loco, -are – umieszczać
locus, -i – miejsce
lotio, -onis f – płukanie jamy ustnej
luceo, -ere – świecić
lupus, -i – wilk
luteus – żółty
luxatio, -onis – zwichnięcie
luxatus – zwichnięty
luxuria, -ae f – zbytek
lymphaticus, -a, -um – chłonny
lyssa humana – wścieklizna ludzka
lyssa, -ae f, hydrophobia –ae f – wścieklizna
macula, -ae f – plamka, znamię
magnitudo, -inis – wielkość
magnus – duży
male – źle
maleficium, -ii n – zły czyn
malignus, -a, -um – złośliwy
Malva, -ae f – malwa
mamma, -ae f – sutek
mandibula, -ae – żuchwa
manducatio, -onis f – żucie
manifestus – jawny
manubrium, -ii n – rękojeść
manus, -us f – ręka
mare, maris n – morze
massa laterlis – część boczna
mater, matris – matka, opona
materia medicata – surowiec leczniczy
materia medicata nota – znany surowiec leczniczy
meatus, -us m – przewód
mediastinum, -i n – śródpiersie
medicamentum, -i n – lekarstwo, lek
medicatus – leczniczy
medicina, -ae f – sztuka lekarska, lek, lekarstwo

medius, -a, -um – środkowy
melanoma, -atis n – czerniak
membrana, -ae – błona
membrum, -i n – kończyna
memoria tenere – pamiętać
memoria, -ae f – pamięć
Mentha piperita – mięta pieprzowa
merces, mercidis – zapłata
metastasis, -is f – przerzut
metatarsus, -i – śródstopie
methodus, -i f – metoda
mineralis, -e – mineralny
minuo, minuere – zmniejszać, osłabiać
minutus, -a, -um – drobny, mały
miser – biedny, nieszczęśliwy
mixtura, -ae f – mieszanka
modus, -i m – miara, sposób, wzór
molestus – uciążliwy, przykry
morbus, -i m – choroba
moribundus – śmiertelny, umierający
mors, mortis – śmierć
mos, moris – zwyczaj, obyczaj
motus, -us m – ruch
moveo, movere – poruszać
mulier, -eris f – kobieta
multi, -ae, -a – liczni, wielu
multum debere – wiele zawdzięczać
multum valeo, -ere – mieć duże znaczenie
multum, multa – wiele, dużo
musculus abductor, -oris – mięsień odwodziciel
musculus adductor, -oris – mięsień przywodziciel
musculus depressor, -oris – mięsień obniżający
musculus dilatator, -oris – mięsień rozwieracz
musculus extensor, -oris – mięsień prostownik
musculus flexor, -oris – mięsień zginacz
musculus levaror, -oris – mięsień dźwigacz
musculus masseter, -eris – mięsień żwacz
musculus sphincter, -eris – miesień zwieracz
myalgia, -ae – ból mięśnia
mycetismus, -i m – zatrucie grzybami
myoatrophia, -ae – zanik mięśni
myoitis, -itidis (myositis, -itidis) – zapalnie mięśnia
myologia, -ae – nauka o mięśniach
myoma, -atis n – mięśniak
nam – albowiem, bowiem
necessitas, -atis – konieczność
neonatus, -i m – noworodek
neoplasma -atis n – nowotwór
neoplasmaticus, -a, -um – nowotworowy
nephron, -i n – nerka
nervus, -i m – nerw
niger, -a, , -um – czarny
nobilis, -e – znakomity, świetny, szlachecki
noceo, nocere – szkodzić, przynosić szkodę
nocte (noctu) – nocą, w nocy
nocturnus, -a, -um – nocny
nomino, -are – nazywać
nomino, nominare – nazywać, mianować
non – nie
non solum, sed etiam – nie tylko, lecz także

nonnullus – niektóry
nonnumquam – niekiedy
noster – nasz
notus – znany
nox, noctis f – noc
nucleus, -i m – jądro
nullus, a, um – żaden, żadna, żadne
nutrio, nutrire – żywić, odżywiać, karmić
obesitas, atis f – otyłość
observo, observare – oglądać, śledzic, przypatrywać się
obturatorius, -a, -um – zasłonowy
obtusus, -a, -um – tępy
occultus – ukryty
oculomotorius – okoruchowy
oculus, -i m – oko
oedematosus, -a, -um – opuchnięty
oesophagicus, -a, -um – przełykowy
oesophagus, -i m – przełyk
officina, -ae f – apteka
omnis, -e – wszystek, cały
operatio, -onis – zabieg
ophthalmicus – oczny
opticus – wzrokowy
opus, -eris n – dzieło, czyn
orbita, -ae f – oczodół
organismum, -i – ustrój
organon, -i n (organum, -i n) – narząd
origio, -inis f – pochodzenie, początek
orno, ornare – zdobić
os, oris – usta
os, ossis – kość
ostium, -ii n – wejście, otwór, ujście
paediater, -tri – lekarz chorób dziecięcych
paene – prawie, niemal
palpatio, -onis – badanie metodą dotykową
palpebra, -ae f – powieka
palpo, palpare – dotykać, macać
pancreas, -atis n – trzustka
pancreaticus, -a, -um – trzustkowy
pancreatitis, -itidis f – zapalenie trzustki
panis, -is – chleb
panniculus, -i m – podściółka
papaver, -eris – mak
papilla, -ae f – brodawka
papillae multae – liczne brodawki
par, -is – parzysty
paralyticus – porażeniowy
parasitus, -i m – pasożyt
parenchymotosus, -a, -um – miąższowy, miękiszowy
paries, -etis – ściana
paries, parietis – ściana
pario, parere – rodzić, wydawać na świat
parodontium, -ii n – przyzębie
pars, partis – część
partim – częściowo
parvus, -a, -um – mały, mała, małe
patria, -ae f – ojczyzna
pauci, -ae, -a – kilka
pax, pacis f – pokój, spokój
pectus, -oria n – pierś

pediculus, -i m – nasada
pelvis, -is f – miednica
per – przez (coś)
per aliquot horas – co kilka godzin
per horam unam – co godzinę
per os – przez usta
perago, peragere – przebywać
percussio, -onis – opukiwanie
percutio, -tere – opukiwać
perforatio, -onis f – przedziurawienie
perfrigeratio, -onis – przeziębienie
pericardiacus, -a, -um – osierdziowy
perichondrium, -ii – ochrzęstna
periculosus – niebezpieczny
periculum, -i – niebezpieczeństwo
periodicus – okresowy
periodontium, -ii n – ozębna
periodus, -i f – okres
periostium (periosteum), -ii n – okostna
peritenonium, -ii – ościęgno
peritoneum, -i n – otrzewna
peritus – doświadczony
persevero, -are – pozostawać
pertineo, -ere – dotyczyć, odnosić się, sięgać
perymysium, -ii – omięsna
pes calcaneus – stopa hakowata
pes excavatus – stopa wydrążona
pes planovagus – stopa płasko-koślawa
pes planus – stopa płaska, płaskostopie
pes transversoplanus – stopa poprzecznie płaska
pes valgus paralyticus – stopa koślawa porażenna
pes varus – stopa szpotawa
pes, pedis – stopa
peto, petere – udawać się, przychodzić, podążać
pharmacista, -ae m – aptekarz
pharynx, -ngis m – gardło
phlegmona, -ae f (phlegmone, -es f) – ropowica
phosphorismus, -i m – zatrucie fosforem
physicotherapia, -ae – przyrodolecznictwo
pigmentosus – barwnikowy
pilula, -ae f – pigułka
pilus, -i m – włos na głowie
piper, -eris – pieprz
planta medicata – roślina lecznicza
planta, -ae – podeszwa
plenus – pełny
plerumque – najczęściej, przeważnie
pleura, -ae f – opłucna
plica, -ae f – fałd
pneumocirrhosis, -is f – marskość płuc
pneumoconiosis, -is f – pylica płuc
pneumomycosis, -is f – grzybica płuc
pneumonia, -ae f – zapalenie płuc
pneumooedema, -atis n – obrzęk płuc
pollex, -icis – kciuk
Polonia, -ae f – Polska
Polonicus – polski
pondus, -eris n – masa
porta, -ae f – wrota, brama
posis, -is f – picie

postulo, postulare – wymagać
praebeo, -ere – dostarczać
praecepctum, -i – polecenie, wskazanie
praeceps, -pitis – zgubny
praecipue, imprimis – szczególnie
praescribo, praescribere – przepisywać
praetera – prócz tego, dalej
praeterea – oprócz tego
primum – najpierw, po pierwsze
prioprius – właściwy
processus, -us m – wyrostek
profundus, -a, -um – głęboki
proprius – właściwy, własny
prosectorium, -ii – pomieszczenie do sekcji
proteinicus, -a, -um – białkowy
protozoa, -orum n – pierwotniaki
prudentia, -ae – roztropność, rozum
pulmo, pulmonis – płuco
pulpa, -ae f – miazga
pulvis, -eris – proszek
purulentus, -a, -um f – ropny
pyloricus, -a, -um – odźwiernikowy
pylorus, -i m – odźwiernik
quadratus, -a, -um – czworoboczny
qualis, -e – jaki
quam – niż, jak bardzo
quantum – ile
quies, -etis f – spokój, wypoczynek
quiesco, quiescere – odpoczywać
quot – ile
radii radii – promienie radu
radii Roentgeni – promienie X
radix, -icis f – korzeń
ramificatio, -onis – rozgałęzienie
raro – rzadko
receptum, -i – recepta
recito, recitare – głośno czytać
rectum, -i – odbytnica
reddo, reddere – oddawać, zwracać
regeneratio, -onis – odradzania się, odrost
regio, -onis f – okolica, kierunek, miejsce
regulatio, -onis f – przemiana, uporządkowanie
remedia antidiabetica – środki przeciwcukrzycowe
remedia antitussica – środki przeciwkaszlowe
remedia cardiaca – środki nasercowe
remedia dermatica – środki naskórne
remedia hypnotica – środki nasenne
remedia narcotica – środki odurzające
remedia tuberculostatica – środki przeciwgruźlicze
remedium anaestheticum – środek znieczulający
remedium antidolorosum – środek przeciwbólowy
remedium antirheumaticum – środek przeciwgośćcowy
remedium antisepticum – środek przeciwgnilny, odkażający
remedium antypyreticum – środek przeciwgorączkowy
remedium cytostaticum – środek hamujący podział komórek
remedium medicatum – środek leczniczy
ren, -is m – nerka
repetitio, -onis – powtarzanie
requies, requietis – spokój
res, rei f – rzecz, sprawa

retina, -ae f – siatkówka
rubeola, -ae f – różyczka
ruber, -a, -um – rudy
saccus, -i m – worek
sacer - święty
saepe – często
saepius – częściej
sal, -is m – sól
salus, -utis – zdrowie, dobro
Salvia, -ae f – szałwia
sanatorium antiphthisicum – lecznica przeciwgruźlicza
sanatorium, -ii – lecznica
sanguineus, -a, -um – krwionośny
sanguis, -inis – krew
sanitas, -atis – zdrowie
sano, sanare – uzdrawiać
sanus, -a, -um – zdrowy
sarcoma, -atis n – mięsak
scabies, -ei f – świerzb
scalpo, -ere – drapać, dłubać
scapus, -i m – łodyga, trzon
scarlatina, -ae f – płonica
scateo, scatere – wytryskiwać
sceleton, -i n – kościec, szkielet
scentia, -ae f – znajomość, wiedza
schola, -ae f – szkoła
sclea, -ae f – twardówka
scribo, scribere – pisać
secale cornutum – sporysz
seco, secare – ciąć, rozcinać
secundum – według, wzdłuż, zgodnie z
sed – lecz, jednak, ale
sedo, -are – uspokoić
segmentum, -i n – odcinek
seiungo, -ere – oddzielać
sella, -ae f – krzesło, siodło
semper – zawsze
senex, senis – starzec, stary
sententia, -ae f – myśl, zdanie, mniemanie
serratus – zębaty
serum, -i – surowica
silicosis, -is f – krzemica
sine – bez
situs, -a, -um – położony
sol, solis m – słońce
soleo, -ere – mieć zwyczaj
solidus, -a, -um – silny, mocny
solutio pro iniectione – roztwór do zastrzyku
solutio, -onis – roztwór
sordidus – brudny
spatium, -ii n - przestrzeń
species, -ei f – wejrzenie, gatunek, zbiór ziół, ziółka
specificus – specyficzny, swoisty, charakterystyczny
specto, spectare – oglądać, patrzeć
spero, sperare – spodziewać się czegoś
spinosus – kolczysty
spiro, spirare – oddychać
splanchna, -orum n – wnętrzności, trzewia
splanchnicus – trzewny
splenicus, -a, -um – śledzionowy

spurium – pozorny, rzekomy
stabilis, -e – stały
steriliso, -are – wyjaławiać
sternalis, -e – mostkowy
stomachus, -i m – żołądek
stomatologicus – stomatologiczny
stomatologus, -i m, dentista, -ae m – stomatolog, dentysta
strabimus, -i m – zez
stratum, -i – warstwa
structura, -ae f – budowa
studeo, studere – uczyć się, poświęcać się
studiosa pharmaciae – studentka farmacji
studiosa, -ae f – studentka
studiosus medicinae – student medycyny
studiosus, -i m – student
studium, -ii – zajęcie, badania, zamiłowanie, nauka
subacutus – podostry
subclavius – podobojczykowy
subcostalis – podżebrowy
subcutaneus, -a, -um – podskórny
subcutis, -is f – tkanka podskórna
substantia, -ae f – istota
succus, -i m – sok
sudor, -oris m – pocenie się
sulcus, -i m – bruzda
sulfonamidum, -i – sulfonamid
sum, esse – być
sumo, sumere – spożywać
supercilium, -ii n – brew
supra – nad, ponad, na
suprachoroideus – nadnaczyniówkowy
supremus, -a, -um – najwyższy, ostatni
suspicio, -ionis – podejrzenie
sustentaculum, -i – podpórka, statyw
symptoma, -atis n – objaw
synchondrosis, -is f – chrzastkozrost
synergicus – współdziałający
systema circulatorium – układ krążenia
systema respiratorium – układ oddychania
systema, -atis n – układ
systole, -es f – rozkurcz serca
tabes, tabis – zanik
tabula, -ae f – tablica
tabuletta, -ae f – tabletka
talis, -e – taki
talus, -i – kość skokowa
tantum – tyle, tak dużo
tarsus, -i – stęp, tarczka
tego, tegere – pokrywać
tela coniunctiva – tkanka łaczna
tela nervosa – tkanka nerwowa
tela ossea – tkanka kostna
tela, -ae f – tkanka
tempore posteriore – w późniejszym okresie
tempus, -oris n – czas, skroń
teneo, -ere – trzymać, zachować
tenia, -ae f – taśma, tasiemiec
tento, -inis – ścięgno
terminologia Graeca – mianownictwo greckie
terminologia Latina – mianownictwo łacińskie

terminologia, -ae f – mianownictwo
terra, -ae f – ziemia
tetanus, -i m – tężec
thorax, -acis m – klatka piersiowa
thrix, -icis f – włos
thrombocytopenia, -ae f – zmniejszenie liczby płytek krwi
thymus, -i m – grasica
thyroideus, -a, -um – tarczowy, tarczowaty
tinctura, -ae f – nalewka
tot – tyle, tak wiele
toxicus, -a, -um – trujący
trachea, -ae f – tchawica
traho, trahere – ciągnąć, wlec, wywodzić
transeo, -ire; transmeo, -are – przechodzić
transfusio, -onis – przetaczanie
transplantatio, -onis – przeszczepienie
trauma, -atis n – uraz
traumaticus, -a, -um – pourazowy
triticeus, -a, -um – ziarnowaty
trochlea, -ae – blok, bloczek
truncus, -i m – tułów
tuba, -ae – trąbka, trąba, rura, cewa
tuber, ruberis – guz
tuberculosis, -s f, phthysis, -i f – gruźlica
tuberculum caroticum – guzek tętnicy szyjnej
tunca fibrocartilaginea – błona włóknosto-chrzęstna
tunica adventitia – przydanka
tunica fibrosa – błona włóknista
tunica mucosa – błona śluzowa
tunica musculosa – błona mięśniowa
tunica serosa – błona surowicza
tunica submucosa – błona podśluzowa
tunica subserosa – błona podsurowicza
tunica vasculoza – błona naczyniowa
tunica, -ae f – błona, osłonka
tunicae variae – różne błony
tussio, tussire – kaszleć
tussis, -is f – kaszel
typhus exanthematicus – dur plamisty
ubi – gdzie
ulcus, -eris n – wrzód
umbilicalis, -e – pępkowy, pępowinowy
unguentum, -i n – maść
unguis, -is – paznokieć
uraemia, -ae f – mocznica
urbs, urbis f – miasto
ureter, -eris – moczowód
usus, -us m – użycie, używanie, doświadczenie
ut, -ut – aby, ażeby, że , -jak
uterque, utraque, utrumque – jeden i drugi, obydwaj
vaccinum, -i – szczepionka
vagina, -ae f – pochwa, pochewka
valeo, valere – być zdrowym, mieć znaczenie
valetudinarium infirmorum infectiosorum – szpital zakaźny
variasque medicinarum formas – i różne postacie leków
varicella, -ae f, pseudovariola, -ae f – ospa wietrzna
variola vera – ospa prawdziwa
varius – różny
vas, vasis n – naczynie
vegetabilis, -e – roślinny

velut – jak, jak na przykład
vena, -ae f – żyła
venter, -tris m (gaster, gastris) – żołądek
ventriculus, -i m – żołądek, komora
ver, veris – wiosna
verbum nobile – słowo szlacheckie, słowo honoru
verbum, -i n – słowo
veritas, -atis – prawda
vermis, -is m – robak
vertebra prominens – krąg wystający
vertebralis, -e – kręgowy
vertigo, -inis – zawrót głowy
verus – prawdziwy
vesica fellea – pęcherzyk żółciowy
vesica urinaria – pęcherz moczowy
vesica, -ae f – pęcherz
vestibulum, -i n – przedsionek
vestio, vestire – pokrywać, odziać
vexo, vexare – atakować, niszczyć, nękać
via, -ae – droga
vicinus – sąsiedni
victoria, -ae f – zwycięstwo
video, videre – widzieć
villosus, -a, -um – kosmkowaty
vinum, -i – wino
violentus, -a, -um – gwałtowny
vir, -i m – mężczyzna, mąż
virosus, -a, -um – wirusowy
vita, -ae f – życie
vitam servo, -are – ratować życie
vitaminum, -i – witamina
vitium, -ii n – wada, błąd
vito, vitare – unikać, omijać, strzec się
vivo, -ere – żyć
vocabulum, -i n – słowo, nazwa
xiphioideus – mieczykowaty

CZĘŚĆ II – choroby i ich objawy

hepar, -atis n – wątroba
hepatitis, -itidis f – zapalenie wątroby
icterus, -i m – żółtaczka: physiologicus (neonatorum), haemolyticus, mechanicus, hepaticus, epidemicus,
infectiosus
hepatoma, -atis n – rak wątroby
atrohis, -ae f hepatis – zanik wątroby
cirrhosis, -i f – marskość
abscessus, -us m hepatis – ropień watroby
colica, -ae f hepatica – kolka watrobowa
insufficientia, -ae f hepatis – niewydolność wątroby
hepatomegalia, -ae f, hepar auctum, auctio, -ionis f hepatis – powiększenie watroby

ren, -is m – nerka (nephron, -i n)
nephritis, -itidis f – zapalenie nerki
pyelitis, -itidis f – zapalenie miedniczek nerkowych
glomerulonephritis, -itidis f – zapalenie kłębuszków nerkowych
naphrosis, -is f – nerczyca
nephrolithiasis, -is f – nerczyca
nephrolithus, -i m – kamień nerkowy
cirrhosis, -is f renis – marskość nerek
colica, -ae f renalis – kolka nerkowa

insufficientia, -ae f renis acuta – ostra niewydolność nerek

pulmo, onis m – płuco
pneumonia, -ae f – zapalenie płuc: crouposa (lobularis), chronica, fibrosa, traumatica, biliosa, embolica, virosa,
purulenta, metastatica, bilateralis, gripposa, interstitialis
tuberculosis, -is f – gruźlica: cavernosa, aprta, clausa, disseminata, infiltrasa, caseosa, acuta
pneumonocirrhosis, -is f – marskość płuc
pneumonomycisis, -is f grzybica płuc
pneumonoconiosis, -is f – pylica płuc
silicosis, -is f – krzemica
actynomycosis, -is f – promienica
carcinoma, -atis f pulmonum – rak płuc
emphysema, -atis n pulmonum – rozedma pluc
atelactasia, -ae f / atelectasis, -is f – niedodma

gaster, -is f – żołądek
gastritis, -itidis f – zapalenie żółądka
mobus ulcerosus – choroba wrzodowa
ulcus, -eris n gastris – wrzód żołądka
haemorrhagia, -ae f gastrica – krwotok żołądkowy
hyperaciditas, -atis – nadkwaśność soku żołądkowego
achylia, -ae f gastrica – bezsoczność żołądka
colica, -ae f – kolka żoładkowa

pancreas, -atis n – trzustka
pancreatitis, -itidis f – zapalenie trzustki: acuta, purulenta, firbosa cystica, haemorrhagica, chronica
cystis, -is f pancreatis – torbiel trzustki
insuloma, -atis n – wyspiak trzustki
carcinoma, -atis n pancreatis – rak trzustki
pancreatolithiasis, -is f – kamica trzustki
pancreatolithus, -i m – kamień trzustki
necrosis, -i f pancreatis – martwica trzustki
adenoma, -atis n – gruczolak trzustki

cor, cordis n – serce
myocarditis, -itidis f – zapalenie mięśnia sercowego
infarctus, -us m – zawał
vitium, -ii cordis – wada serca: congenitum, acquisitum, compositum
fibrilatio, -onis f – migotanie (atriorum – przedsionków, ventriculorus – komór)
palpitatio, -onis f – kołatanie
insufficientia, -ae f – niewydolność, niedomykalność: circulatoria, coronaria
arrhytmia, -ae f cordia – niewymiarowość rytmu serca
extrasystole, -es f – dodatkowy skurcz serca
angina, -ae f pectoris – dusznica bolesna
ischaemia, -ae f miocardii silens – ciche (milczace) niedokrwienie serca
stenosis, -is f ostii arteriosi – zwężenie ujścia tetniczego
strepitus, -us m cordis – szmer sercowy
murmur, -uris n cardiale – szmer nad sercem
arteriosclerosis, -is f – miażdżyca
cicatrix, -icis f post infarctum miocardii – blizna po zawale serca

CZĘŚĆ III – sentencje

Aliena vitia in oculis habemus, a tergo nostra sunt. – Cudze błędy mamy w oku, a nasze nie.
Alma mater. – Matka karmiąca.
Animus sanus in corpore sano. – W zdrowym ciele zdrowy duch.
Aqua et panis vita animalis canis. – Pieskie życie.
Bene dignoscitur, bene curatur. – Co jest dobrze rozpoznane, jest dobrze leczone.
Bona valetudo est melior quam maximae divitiae. – Dobry stan zdrowia jest lepszy niż największe bogactwo.
Caseus et panis sunt optima fercula sanis. – Ser i chleb są najlepszymi potrawami dla zdrowia.

Cogito, ergo sum. – Myślę, więc jestem.
Cogotationes posteriores saepe sunt meliores. – Późniejsze myśli są często lepsze.
Concordia civium, murus urbium. – Zgoda obywateli jest murem miast.
Conditio sine qua non. – Warunek, bez którego nie [można czegoś zrobić].
Consuetudinis magna vis est. – Przyzwyczajenie jest wielką siła.
Contra vim mortis non est medicamen in hortis. – Przeciw sile śmierci nie ma leku w ogrodach.
Dies diem docet. – Dzień uczy dzień.
Dolorem sedare opus divinum est. – Uśmierzanie bólu jest dziełem boskim.
Domus magna, magna cura. – Duży dom, duża troska.
Duabus sellis sedere. – Siedzieć na dwóch krzesłach. (Piastować dwa stanowiska równocześnie.)
Duae res homines ad maleficium impellunt luxuria et avaritia. – Dwie rzeczy popychają ludzi do złego czynu:
zbytek i chciwość.
Dum spiramus, speramus. – Dopóki oddychamy, mamy plany.
Dum vires annique sinunt, tolerate labores. – Dopóki siły i lata pozwalają, znoście prace.
Dura necessitas. – Twarda konieczność.
E fructu arbor cognoscitur. – Po owocu poznaje się drzewo.
Errare humanum est. – Błądzić jest rzeczą ludzką.
Est modus in rebus, sunt certi denique fines. – Wszystko powinno mieć swoje granice.
Est rerum omnium magister usus. – Praktyka jest nauczycielką wszystkich spraw.
Et facillimum et honestissimum vectigal est parsimonia. – Oszczędność jest i najłatwiejszym i
najszlachetniejszym dochodem.
Facta verbis difficiliora. – Czyny trudniejsze od słów.
Festina lente. – Spiesz się powoli.
Finis coronat opus. – Koniec wieńczy dzieło.
Homines oculis quam auribus libentius credunt. – Ludzie chętniej wierzą oczom niż uszom.
Hominis errare est, insapientis in errore perseverare. – Błądzić jest rzeczą ludzką, tylko nierozumny w błędzie
pozostaje.
Homo homini lupus est. – Człowiek człowiekowi jest wilkiem.
Homo locum ornat, non locus hominem. – Człowiek zdobi miejsce, a nie miejsce człowieka.
Hosti pectus, cor amico. – Pierś wrogowi, serce przyjacielowi.
In vino veritas, in aqua sanitas. – W winie prawda a w wodzie zdrowie.
Labor homini longam adulescentiam reddit. – Praca przywraca człowiekowi długą młodość.
Labores pariunt honores. – Prace rodzą zaszczyty.
Lapsus linguae, lapsus calami. – Przejęzyczenie, błąd na piśmie.
Lego ergo scio. – Czytam, więc wiem. (Sokrates)
Litterarum radices amarae sunt, fructus dulces. – Początki literatury są gorzkie, owoce – słodkie.
Malum vas non fragitur. – Złe naczynie się nie kruszy.
Manu propria. – Własnoręcznie.
Memoria minitur, nisi exercetur. – Pamięć słabnie, jeśli nie jest ćwiczona.
Memoria necessarium vitae nostrae bonum est. – Pamięć jest potrzebnym dobrem życia naszego.
Miser res sacra. – Biedny jest rzeczą świętą (należy mu się szacunek).
Mores hominum diversi sunt. – Różne są zwyczaje ludzi.
Mors est ianua vitae. – Śmierć jest drzwiami do życia.
Multa pericula prudentia vitantur. – Roztropność pozwala ominąć wiele niebezpieczeństw.
Non scholae, sed vitae discimus. – Nie dla szkoły, lecz dla życia się uczymy.
Nulla dies sine linea. – śaden dzień bez postępów w pracy.
Nulla est medicina sine lingua Latina. – Nie ma medycyny bez łaciny.
Nulla terra melior patria est. – śadna ziemia nie jest lepsza od ojczyzny.
O tempora, o mores. – O czasy, o obyczaje!
Pacem cum hominibus, bellum cum vitiis habe. – Miej pokój z ludźmi a wojnę z wadami.
Parva domus, magna quies. – Mały dom, duży spokój.
Pax mater artium et litterarum. – Pokój jest matką sztuk i dzieł literackich.
Pax melior est quam iustissimum bellum. – Pokój jest lepszy niż najbardziej sprawiedliwa wojna.
Per aspera ad astra. – Przez trudy do gwiazd.
Plenus venter non studet libenter. – Pełny brzuch nie uczy się chętnie.
Primum non nocere. – Po pierwsze nie szkodzić. (Hipokrates)
Primus inter pares. – Pierwszy między równymi.
Pro centum, pro mille. – Na sto, na tysiąc.
Puaperrimi non semer miserrini sunt. – Najbiedniejsi nie zawsze są najnieszczęśliwszymi.
Quae nocent, docent. – To, co szkodzi, uczy.

Qualis vita, finis ita. – Jakie życie, taki koniec.
Quot capita, tot sententiae. – Ile głów tyle myśli.
Repetitio est mater studiorum. – Powtarzanie jest podstawą nauki.
Salus aegroti suprema lex. – Zdrowie chorego [jest] najwyższym prawem.
Scientia nulla res praestantior. – śadna rzecz nie jest znakomitsza od nauki.
Sine labore non est panis in ore. – Bez pracy nie ma chleba w ustach. (Kto nie pracuje niech nie je.)
Sol omnibus lucet. – Słońce świeci dla wszystkich.
Tantum scitur, quantum memeoria tenetur. – Tyle się wie, ile się mieści w pamięci.
Temperata fortuna optima. – Umiarkowanie jest największym szczęściem.
Tres collegium faciunt. – Trzech tworzy zespół.
Ubi concordia, ibi victoria. – Gdzie zgoda, tam zwycięstwo.
Unus pro omnibus et omnes pro uno. – Jeden za wszystkich, wszyscy za jednego.
Usus est optimus magister. – Praktyka jest najlepszym nauczycielem.
Verbum nobile debet esse stabile. – Słowo honoru powinno być stałe.
Vita animalium undique, in aere, terra marique. – Zwierzęta żyją wszędzie – w powietrzu, na ziemi i w morzu.
Vita brevis, ars longa, tempus praeceps, experimentum periculosum, iudicium difficile. – śycie krótkie, sztuka
długa, czas zgubny, doświadczenie niebezpieczne, wyrokowanie trudne.
Vitae cursus brevis est, gloriae sempiternus. – Krótki jest bieg życia, chwały zaś wieczne.