Pytania specjalnościowe Zarządzanie Procesami Produkcji

1. Zdefiniuj i omów pojęcia: kontroling, kontroling strategiczny i operacyjny,
kontroling produkcji.

Controlling - to obejmujący całe przedsiębiorstwo, skoordynowany i zintegrowany, wspierany
komputerowo system wspomagania w procesie strategicznego i operacyjnego zarządzania
przedsiębiorstwem poprzez koordynacje planowania (ustalania celów przedsiębiorstwa),
kontroli (porównania stanu faktycznego z zamierzeniami; analiza odchyleń) oraz kierowania
(przeprowadzenia działań korygujących). W krótkim okresie controlling przybiera postać
zysku, zaś w okresie długim przedstawia się on jako pewność istnienia i rozwoju
przedsiębiorstwa.

Controlling strategiczny - w ramach controllingu strategicznego podejmuje się decyzje na
temat najważniejszych zagadnień związanych z tym co przedsiębiorstwo powinno zrobić aby
osiągnąć swe cele. To monitorowanie, analiza i ocena procesów w celu skierowania ich
przebiegu we właściwym kierunku.

Controlling operacyjny - nastawiony jest na regulację wewnętrznych procesów potrzebnych
do kontroli i sterowania zyskiem przedsiębiorstwa w krótkim okresie. Decyzje te dotyczą
bieżącej działalności przedsiębiorstwa. Do głównych zadań controllingu operacyjnego należą:



sterowanie wynikiem,



planowanie płynności,



kontrola rentowności,



poprawa wykorzystania istniejących zasobów.

Proces controllingu operacyjnego polega na przekształceniu najważniejszych planów
strategicznych w plany operacyjne. Plany te muszą być odpowiednio dopasowane do części z
których składa się przedsiębiorstwo. Cały ten proces odbywa się w tzw. procesie
budżetowania.

Controlling produkcji - wspiera planowanie, realizację i kontrolę przemysłowego ustawienia
produkcji poprzez informację i rozwój systemu.

2. Na czym polega organizacja kontrolingu w przedsiębiorstwie?

Organizacja controllingu w przedsiębiorstwie:

Przystosowanie zasad zarządzania przedsiębiorstwem do wymogów controllingu



Decentralizacja zarządzania



Piramida celów według modelu Du'Ponta



Metody i kierunki planowania celów



Zrównoważona Karta Celów - BSC Balanced Scorecard



Projektowanie indywidualnej struktury karty celów uwzględniającej specyfikę firmy



Karty celów dla całej firmy i pojedynczych budżetowanych komórek



Planowanie celów i zadań dla działu controllingu

Proces funkcjonowania controllingu



Etapy funkcjonowania controllingu: plan – analiza wykonania – reakcja na odchylenia



Okresy i zasady tworzenia analizy porównawczej wyników w budżecie



Wielopoziomowy rachunek marży wyników

Organizacja i wdrożenia controllingu w przedsiębiorstwie



Rola, zadania i funkcje controllingu



Zasady współpracy controllerów z kierownikami centrów odpowiedzialności



Organizacja działu controllingu w przedsiębiorstwie – relacje z innymi działami i
umiejscowienie w strukturze organizacyjnej



Zasady konstrukcji „Księgi Controllingu” – formalizacja zadań i obowiązków działu
controllingu



Sposoby wdrażania controllingu



Czynniki sukcesu i niepowodzeń procesów wdrożeniowych



Planowanie wdrożenia controllingu

3. Omów ideę centrum kosztów (MPK – miejsce powstawania kosztów)

Księgowość – podstawowe źródło informacji o kosztach

Księgowość „klasyczna”:



Metoda MPK (Miejsce Powstawania Kosztów),



Metoda Cost Centers CC (Centra Kosztów),



Podejście Cost Carriers CCa (Nośniki Kosztów).

Podejście MPK



Oprócz księgowań „klasycznych” tworzy się zapisy na osobnych kontach (lub subkontach)
zawierających informacje o MPK,



Różny poziom automatyzacji wykorzystania,



Łatwiejsze do analizy niż metoda klasyczna,



Pozwala na identyfikację źródła kosztu,



Przyspieszenie prac związanych z budżetowaniem.

4. Omów problematykę ośrodków odpowiedzialności – zasady wydzielania
centrów.

Każdą jednostkę gospodarczą można przedstawić jako zespół różnych ośrodków, centrów,
które mogą podejmować decyzje, generować koszty albo przychody, lub być jednocześnie
miejscem powstawania kosztów i osiągania przychodów.

Ośrodki te ponoszą odpowiedzialność za prowadzenie działalności w przydzielonym im
wycinku funkcjonowania przedsiębiorstwa. W praktyce najczęściej spotykamy się z
wydzielaniem centrów odpowiedzialności na podstawie kryterium:



ciągu technologicznego lub jego elementu,



wytwarzanych produktów lub ich części, które mogą być przedmiotem samodzielnego
zbytu,



obszarów sprzedaży kluczowych z punktu widzenia działalności firmy,



klientów kluczowych z punktu widzenia działalności firmy,



innych kryteriów charakterystycznych dla podmiotu gospodarczego.

W podmiotach gospodarczych mówimy zatem o ośrodkach odpowiedzialności za:



koszty



przychody



zysk



inwestowanie.

Aby można było mówić o centrum odpowiedzialności należy przyznać mu i wyraźnie określić
uprawnienia, kompetencje i zasady odpowiedzialności.

Każde centrum powinno posiadać uprawnienia dające mu możliwość kształtowania warunków
jego funkcjonowania, realizowania zadań przed nim postawionych. uprawnienia te muszą
mieścić się w ramach zasad funkcjonowania przedsiębiorstwa i norm prawnych. Muszą być
dostosowane do systemu organizacyjnego i procesu technologicznego i jednocześnie
uwzględniać możliwości samodzielnego kształtowania działań przez dany ośrodek. Kolejną
cechą charakteryzującą centrum odpowiedzialności jest zestaw umiejętności niezbędnych do
realizacji przydzielonych mu uprawnień. Jest to wiedza i zdolność analizy zachodzących
procesów, umiejętność wyciągania wniosków i przewidywania przyszłości, podejmowania
decyzji dotyczących tej przyszłości i prognozowania konsekwencji podejmowanych działań.

Ostatnią cechą dotyczącą wydzielania ośrodków odpowiedzialności są zasady odpowiadania
za podejmowane decyzje i wynikające z nich skutki.

Niezwykle ważne jest, aby zakres odpowiedzialności był tożsamy z zakresem przydzielonych
uprawnień. Tzn., aby ośrodek odpowiedzialności był odpowiedzialny tylko za te działania,
które może sam kształtować.

5. Omów problematykę 5 typów centrów odpowiedzialności.

Centrum produkcyjne – gdy jego kierownictwo ma bardzo ograniczony zakres uprawnień i
najczęściej odpowiada wyłącznie za wykonanie ilościowe i terminowe planu
asortymentowego oraz sprawnościowe wyniki działalności swej komórki.

Centrum kosztów – gdy jego kierownictwo jest odpowiedzialne nie tylko za plan rzeczowy, ale
także za poziom kosztów produkowanych wyrobów czy świadczonych usług.

Centrum przychodów – gdy jego kierownictwo może samodzielnie decydować o cenach i
strukturze asortymentowej sprzedaży.

Centrum zysku – gdy jego kierownictwo może samodzielnie decydować o cenach i strukturze
asortymentowej sprzedaży, a także o kosztach, a w efekcie o wynikach operacyjnych jednostki.

Centrum inwestycyjne – gdy jego kierownictwo ma uprawnienia centrum zysku, a ponadto
może samodzielnie podejmować decyzje inwestycyjne, w ramach przyznanej części
wypracowanego wyniku finansowego i odpowiadać za zaangażowany w podmiocie majątek.

6. Zdefiniuj i omów podstawowe zadania magazynu.

Do podstawowych zadań magazynowania w sferze zaopatrzenia wg W. Szczepankiewicza
zaliczamy:



utrzymywanie zapasów dla potrzeb bieżącej działalności przedsiębiorstwa



konfekcjonowanie, czyli zestawianie różnych produktów różnych wytwórców w jednym
miejscu według zamówień odbiorców



konsolidowanie, czyli kompletowanie małych partii towarów w jedną dużą partię
wysyłkową



dekonsolidowanie, czyli proces odwrotny do wyżej wymienionego - rozdzielanie danej
partii towarów na partie mniejsze zgodnie z zapotrzebowaniem odbiorców

7. Zdefiniuj i omów 5 podstawowych zasad funkcjonowania magazynu.

Organizując gospodarkę magazynową powinniśmy kierować się najważniejszymi zasadami
organizacji magazynu, a mianowicie:



zapewnieniem pożądanego poziomu obsługi klienta lub przedsiębiorstwa



dążeniem do zapewnienia racjonalnego przechowywania dóbr materialnych



możliwym jak najszybszym wykonywaniem zadań



zmniejszeniem wysiłku zatrudnionego personelu oraz jego bezpieczeństwem



minimalizacją kosztów utrzymania magazynu



utrzymaniem odpowiedniej ilości zapasów, która wynika z konieczności zabezpieczenia
zapotrzebowania na surowce niezbędne w procesie produkcyjnym



utrzymaniem odpowiedniej ilości towarów gotowych do sprzedaży

9. Omów problematykę rodzaje zapasów – zarządzanie zapasami.

Zarządzanie zapasami - to wartość lub ilość surowców, komponentów, dóbr użytkowych,
półproduktów i wyrobów gotowych, które są przechowywane lub składowane w celu zużycia
w razie zasinienia takiej potrzeby. Koncentruje się na czterech zasadniczych kwestiach:



ile jednostek należy zamówić (lub wyprodukować) w danym czasie,



kiedy należy złożyć zamówienie,



które składniki zapasów wymagają szczególnej uwagi,



czy można zabezpieczyć się przed wzrostem kosztów zapasów

Strategie zarządzania zapasami

Można wyróżnić trzy podstawowe strategie zarządzania zapasami: defensywną, ofensywną i
umiarkowaną:



strategia defensywna - główna pozycją w zapasach są materiały i wyroby gotowe jak
również udział zapasów w aktywach i majątku obrotowym jest wysoki w porównaniu ze
średnią w branży,



strategia ofensywna - główna pozycja w zapasach jest produkcja w toku jak również udział
zapasów w aktywach o majątku obrotowym jest niski w porównaniu ze średnią w branży,



strategia umiarkowana - to strategia o charakterze pośrednim między strategia
defensywna a ofensywną.

11. Czym jest innowacyjność? Rola innowacyjności w przemyśle maszynowym,
omów problematykę.

Innowacyjność – zdolność i motywacja przedsiębiorców do prowadzenia badań naukowych
polepszających i rozwijających produkcję, do poszukiwania nowych rozwiązań, pomysłów i
koncepcji. Innowacje w gospodarce prowadzą do tworzenia nowych produktów, do ulepszania
technologii, zwiększenia efektywności i tym samym do zwiększenia konkurencyjności
gospodarki wobec innych krajów.

12. Zdefiniuj i omów współczynnik sprawności maszyn i urządzeń.

Sprawność mechaniczna maszyn jest określana jako stosunek energii wykorzystanej w
maszynie do energii doprowadzonej do tej maszyny w tym samym czasie. Zwiększenie
sprawności jest równoznaczne ze zmniejszeniem zużycia energii. Dążenie do jak najwyższej
sprawności wymaga redukcji strat. Jest to realizowane poprzez dobór odpowiednich
charakterystyk (parametrów) konstrukcyjnych maszyny, takich jak np. kąt pochylenia linii
śrubowej mechanizmu śrubowego, stopnia sprężania silnika spalinowego, warunków pracy
urządzenia (temperatura, wilgotność) i innych. Dodatkowo niezbędne jest zapewnienie małej
chropowatości trących elementów maszyny, dobór właściwych do zastosowania materiałów i
czynników smarujących. Próby zwiększania sprawności w ten sposób prowadzą zazwyczaj do
zwiększenia kosztów produkcji i eksploatacji. Sprawność można także podnosić poprzez
właściwe dobieranie układów roboczych, ograniczanie okresów pracy na biegu jałowym,
akumulację i rekuperację energii itp.

13. Wymień rodzaje przekładni, omów ich przeznaczenie.

Ze względu na rodzaj wykorzystywanych zjawisk fizycznych, przekładnie dzielą się na:



przekładnie mechaniczne - przekładnia, w której zastosowano połączenia mechaniczne w
celu uzyskania transmisji mocy i zmiany parametrów ruchu.
Przekładnie mechaniczne dzielą się na:

 przekładnie cięgnowe
 przekładnie cierne
 przekładnie zębate



przekładnie hydrauliczne - szczególny rodzaj przekładni, w której wejściowa energia
mechaniczna przekazywana jest na wyjście, z pośrednimi etapami przemiany energii
mechanicznej na hydrauliczną, a następnie hydraulicznej na mechaniczną. Przekładnia
hydrauliczna jest mechanizmem składającym się z dwóch maszyn hydraulicznych.
Przekładnie hydrauliczne dzielą się na:

 przekładnie hydrokinetyczne
 przekładnie hydrostatyczne



przekładnie pneumatyczne

14. Wymień rodzaje sprzęgieł i hamulców, omów ich przeznaczenie.

Sprzęgło - podzespół konstrukcyjny służący do przekazywania energii ruchu obrotowego
między wałami bez zamierzonej zmiany jej parametrów tzn. mocy, momentu, prędkości
obrotowej, kierunku i zwrotu. W skład sprzęgła wchodzi ogólnie: część napędzająca (czynna),
część napędzana (bierna) i łącznik.
SPRZĘGŁA: 1 Nierozłączne (11 Mechaniczne, 19 Inne) 2 Sterowane (21 Mechaniczne, 22
Hydrodynam, 23 Elektromagnet, 29 Inne ) 3 Samoczynne (31 Mechaniczne, 32 Hydrodynam,
33 Elektromagnet, 39 Inne) 9 Inne.

Hamulce - podzespoły służące do wytracania energii mechanicznej maszyny.
Hamulce cierne - zamieniające energię mechaniczną na ciepło. Hamulcem ciernym może być
sprzęgło asynchroniczne z unieruchomioną częścią bierną.

Hamulce cierne
Mechaniczne – Promieniowe, (Klockowe, Bębnowe, Taśmowe) Specjalne, Osiowe (Stożkowe,
Tarczowe)
Hydrokinetyczne

15. Wymień przykłady silników, omów ich zastosowanie i przeznaczenie.

Silnik – typ maszyny zamieniającej energię na pracę mechaniczną.

Rodzaje silników
W zależności od rodzaju przetwarzanej energii:

1. zasilane energią chemiczną lub atomową



silnik cieplny



silnik o spalaniu wewnętrznym

 nanosilnik
 tłokowy silnik spalinowy
 silnik odrzutowy
 silnik wielopaliwowy
 silnik jonowy



silnik o spalaniu zewnętrznym

 maszyna parowa
 turbina parowa
 silnik Stirlinga
2. silnik elektryczny
3. silnik jonowy
4. silnik hydrauliczny
5. silnik pneumatyczny
6. silnik wiatrowy – wiatrak
7. silnik wodny – koło wodne, turbina wodna
8. silnik napędzany anihilacją – hipotetyczny
9. silnik żywy – człowiek, zwierzę – nazwa aktualnie bardzo rzadko używana

W zależności od ruchu elementu odbierającego energię:



z ruchem posuwisto zwrotnym (silniki tłokowe)



z ruchem obrotowym (silniki turbinowe, silniki Wankla)



bez ruchomego elementu (silnik rakietowy, silnik liniowy).

16. Czym jest technologia, wymień i omów dokumenty dokumentacji technicznej.

Technologia – metoda przygotowania i prowadzenia procesu wytworzenia lub przetwarzania
jakiegoś dobra (także informacji). Technologia może oznaczać konkretny proces (np.
technologia klejenia, technologia malowania).

Można rozpatrywać produkty pod względem technologiczności, czyli optymalizacji konstrukcji
dla danego procesu, tak by dany projekt nie sprawiał trudności wykonania daną metodą.

Dokumentacja techniczna – jeden z rodzajów dokumentacji nieaktowej. Występuje w postaci
opisów technicznych, obliczeń konstrukcyjnych, rysunków, planów, kosztorysów i
harmonogramów. Przechowywana jest w archiwach użytkowników, inwestorów,
wykonawców inwestycji, w archiwach instytucji, które w zakresie swoich kompetencji mają
wydawanie zezwoleń budowlanych oraz archiwach jednostek projektowania.

Generalnie rzecz ujmując, dokumentacja techniczna służy do realizacji inwestycji, utrzymania
obiektów w dobrym stanie technicznym, do produkcji określonych wyrobów, utrzymania w
ruchu linii technologicznych, a także dla zachowania sprawności pojedynczych urządzeń.

W zależności od miejsca jej przechowywania ma ona różne okresy przechowywania. Decydują
o tym kwalifikatory, zatwierdzane dla państwowych jednostek projektowania przez archiwa
państwowe. O ile dokumentacja ta nie została zakwalifikowana do kategorii A, nakazuje się
przechowywanie jej użytkownikom, zarządcom budynków i instytucjom wydającym
pozwolenia budowlane, przez okres istnienia obiektu i dodatkowo przez okres pięciu lat po
jego zburzeniu, utracie czy zaprzestaniu eksploatacji.

Dokumentację techniczną można podzielić z uwagi na jej zakres rzeczowy na:



dokumentację inwestycyjną



dokumentację konstrukcyjną



dokumentację technologiczną



dokumentację fabryczną



dokumentację naukowo-techniczną



dokumentację badawczo-rozwojową

Dokumentację techniczną można również podzielić ze względu na jej zakres formalny na:



prace studialne



prace normatywne



normy, zmiany i poprawki norm



normatywy i wytyczne techniczne



katalogi i albumy detali



techniczne biuletyny informacyjne



informatory i foldery



paszporty obiektów

18. Wymień rodzaje oprzyrządowania technologicznego. Omów ich przeznaczenie.

Oprzyrządowanie technologiczne robota, manipulatora jest to urządzenie przymocowane do
kiści umożliwiające wykonanie pracy maszynie manipulacyjnej.

Do takich urządzeń można zaliczyć:



chwytaki



narzędzia technologiczne (wiertarki, lutownice itp.)



głowice do spawania, zgrzewania



narzędzia pomiarowe

20. Omów problematykę tolerancji i pasowania. Ich zastosowanie, omów przykłady.

Pasowanie - jest to skojarzenie pary elementów o tym samym wymiarze nominalnym, inaczej
mówiąc połączenie dwóch elementów, z których jeden obejmuje drugi. Dotyczy zwykle wałka
i otworu, a także stożka i otworu stożkowego.

W budowie maszyn wymagane pasowanie realizuje się poprzez odpowiedni dobór tolerancji
wałków i otworów. Pasowanie oznacza się podając tolerancję otworu i wałka za znakiem
"łamane" pomiędzy nimi, np. H7/e8. W budowie maszyn używa się następujących rodzajów
pasowań:

pasowanie luźne

Zawsze istnieje w nim luz pomiędzy wałkiem i otworem. Wałek może poruszać się wzdłużnie
lub obracać w otworze. Stosowane w połączeniach ruchowych.

pasowania mieszane

Istnieje w nim niewielki luz lub lekki wcisk. Stosowane do połączeń nie przenoszących
obciążeń.

pasowanie ciasne

W tym pasowaniu wałek jest wciśnięty w otwór. Połączenie takie może przenosić obciążenia
(zobacz połączenie wciskowe).

Teoretycznie możliwa jest do zastosowania dowolna kombinacja tolerancji wałków i otworów,
a w związku z tym bardzo duża ilości możliwości realizacji wymaganego pasowania. W
inżynierskiej praktyce stosuje się jednak tylko wybrane kombinacje. Stosuje się tu następujące
zasady:



zasada stałego otworu

Tolerancję otworu dobiera się z grupy tolerancji H (tolerancja w głąb materiału) gdzie EI=0, a
o rodzaju pasowania decyduje tolerancja wałka, np. tolerancja luźna - H7/g6, tolerancja
mieszana - H7/k6, tolerancja ciasna - H7/s6.



zasada stałego wałka

Tolerancję wałka dobiera się z grupy tolerancji h (tolerancja w głąb materiału) gdzie es=0, a o
rodzaju pasowania decyduje tolerancja otworu, np. tolerancja luźna - G7/h6, tolerancja
mieszana - K7/h6, tolerancja ciasna - P7/h6.

Tolerancja wymiaru – określa zakres w jakim musi się mieścić wymiar rzeczywisty.

Wymiary pokazywane na rysunku technicznym są wymiarami nominalnymi, pożądanymi przez
konstruktora. Ze względu na nieuniknione niedokładności wykonawcze wymiary rzeczywiste
odbiegają od nominalnych. Konstruktor projektując element musi sobie zdawać sprawę jaką
klasę dokładności będą reprezentować maszyny wykonujące dany element. W wielu
przypadkach, dla krytycznych wymiarów wymusza się tolerancję wykonania, dodając wielkość
tolerancji do wymiaru (zobacz rysunek techniczny maszynowy#Wymiarowanie).

Istnieją jednak przypadki, kiedy odchylenie od wymiaru nominalnego jest pożądane. Ma to
miejsce przy wykonaniu otworów oraz elementów cylindrycznych, w celu osiągnięcia
odpowiedniego pasowania.

W przypadku otworów mamy do czynienia z tolerancją wymiaru otworu, w przypadku
elementów walcowych tolerancją wymiaru wałka.

Tolerancję T określa się jako

T = B – A

gdzie:

A – wymiar graniczny dolny

B – wymiar graniczny górny

21. Wymień i omów najważniejsze zasady technologiczne.

Zasady technologiczne – określają sposoby najbardziej ekonomicznego i najszybszego
prowadzenia procesów przy maksymalnym wykorzystaniu surowców, minimalnym zużyciu
energii i uzyskiwaniu dużej wydajności produktów z jednostki objętości aparatury.

Zasady technologiczne:



Najlepszego wykorzystania różnic potencjałów



Najlepszego wykorzystania surowców



Najlepszego wykorzystania energii



Najlepszego wykorzystania aparatury



Umiaru technologicznego

23. Omów metody produkcji gliceryny.

Gliceryna, glicerol (łac. Glycerolum) – organiczny związek chemiczny z grupy cukroli;
najprostszy trwały alkohol trójwodorotlenowy (triol).

Głównym źródłem gliceryny w przemyśle są tłuszcze roślinne i tłuszcze zwierzęce, które w
reakcji z roztworami zasad ulegają hydrolizie do gliceryny i mydeł. Także reakcja
transestryfikacji, wykorzystywana do produkcji biodiesla, dostarcza dużych jej ilości jako
produktu ubocznego. Gliceryna znajduje się też w niektórych owocach i warzywach.

Glicerol odgrywa ważną rolę w fizjologii zwierząt np. u owadów ze względu na obniżanie
punktu zamarzania i przechłodzenia ich płynów ustrojowych. Pozwala więc zwiększyć
tolerancję na zamarzanie, czyli odporność na powstawanie lodu w organizmie i przebywanie
w zimnym klimacie. Dzięki niemu galasówka wierzbowa może przetrwać w temperaturze -60
°C na Alasce. Chroni też plemniki ssaków przed zamrożeniem, dlatego stosuje się go w
przechowywaniu ludzkiej lub byczej spermy.

Zastosowanie

Gliceryna, jako dobry rozpuszczalnik tłuszczów i innych lipidów, jest stosowana przy produkcji
kremów, pomadek i innych produktów kosmetycznych. Stanowi ważny surowiec do syntezy
wielu różnorodnych związków chemicznych, m.in. niektórych gatunków mydeł. Oprócz
zdolności do homogenizowania składników produktów kosmetycznych ma też własności
nawilżające skórę. Prócz tego gliceryny używa się do produkcji materiałów wybuchowych (w

procesie estryfikacji powstaje triazotan glicerolu), a także w garbarstwie (wysusza skórę dzięki
silnym właściwościom higroskopijnym).

Inne zastosowania:



w przemyśle farmaceutycznym, spożywczym i skórzanym



wykorzystywana jest do produkcji: barwników, płynów hamulcowych i chłodniczych



gliceryna znalazła zastosowanie jako dodatek do melasy przy paleniu shishy (fajki wodnej)
oraz do słodzenia likierów[potrzebne źródło], a także jako składnik płynów do napełniania
E-papierosów.

24. Omów problematykę przemysłu hutniczego.

Hutnictwo żelaza:

Hutnictwo żelaza jest najstarszą gałęzią przemysłu metalurgicznego w Polsce. Do połowy XIX
wieku skupiało się w Zagłębiu Staropolskim (najstarszy okręg przemyłowo-hutniczy na
ziemiach Polski, obecnie hutnictwo w formie szczątkowej). W połowie XIX wieku na polskie
ziemie dotarła nowa technologia hutnicza, polegająca na zastosowaniu węgla kamiennego, co
umożliwiło zwiększenie produkcji stali. Wówczas hutnictwo żelaza i produkcja stali
skoncentrowały się w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym (GOP), gdzie znajdowały się
bogate pokłady węgla kamiennego. Po II wojnie światowej rozbudowano hutnictwo
otwierając dwa wielkie kombinaty - Hutę "Katowice" w Dąbrowie Górniczej i Hutę im.
Sendzimira w Krakowie. W 1965 roku odstąpiono od inwestowania w wydobycie żelaza ze
względy na jego zbyt małe zasoby. Nastąpiło wówczas uzależnienie Polski od importu z ZSRR.
Obecnie żelazo sprowadza się głównie z Ukrainy i z Rosji. W Polsce pracuje 25 hut, spośród
których aż 18 pochodzi sprzed okresu I wojny światowej. Średni wiek urządzeń hutniczych
wynosi 40 lat. W ostatnich latach następuje spadek produkcji hutniczej, co wynika z braku
zapotrzebowania i nierentowności tej dziedziny przemysłu. Obecnie Polska produkuje wyroby
długie, tzn. szyny czy pręty oraz półprodukty stali. Huty zlokalizowane są w zdecydowanej
większości na terenie GOP-u i w jego sąsiedztwie. Największe huty znajdują się w: Dąbrowie
Górniczej, Świętochłowicach, Siemianowicach, Zabrzu, Krakowie, Częstochowie, Zawierciu i
nad Małą Panwią w miejscowości Ozimek. Ponadto huty znajdują się także poza rejonem GOP-
u i jego okolic: w Ostrowcu Świętokrzyskim, Stalowej Woli i Warszawie.

Hutnictwo metali nieżelaznych:

Hutnictwo metali nieżelaznych dzieli się na:



hutnictwo miedzi



hutnictwo cynku i ołowiu



hutnictwo aluminium

Hutnictwo miedzi tradycyjnie rozwijało się w regionie Dolnego Śląska, gdzie znajdowały się jej
zasoby. Uległy one jednak wyczerpaniu. Pokłady surowca odkryto z kolei na monoklinie
przedsudeckiej, gdzie istnieje Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy. Są to najbogatsze złoża
miedzi w Europie i jedne z najbogatszych na świecie. Jednak, ponieważ złoża zalegają głęboko,
ich pełna eksploatacja nie jest możliwa. Miedź w Polsce wydobywa się także w kopalniach:
Lublin, Polkowice-Sieroszowice i Rudna. Rudy z tych kopalń są przesyłane do hut Głogów I,
Głogów II i Legnica. Rudom miedzi towarzyszą także inne składniki, które się z nich pozyskuje,

takie jak: srebro, złoto i platynowce. Hutnictwo miedzi w Polsce jest obecnie zbyt
rozbudowane i przestarzałe. Około 60% miedzi przeznacza się na eksport.

Hutnictwo cynku i ołowiu rozwinęło się pierwotnie w Tarnowskich Górach w XVI wieku. W
połowie XIX wieku hutnictwo tych pierwiastków w Polsce stanowiło 60% produkcji światowej.
Obecnie głównym regionem wydobycia jest rejon Olkusz-Zawiercie, Bytom i Chrzanów.
Pokłady zalegają dość płytko i posiadają znaczną miąższość. Huty cynku i ołowiu zlokalizowane
są w pobliżu kopalń: w Miasteczku Śląskim, w Katowicach i w Bukownie koło Olkusza. Polska
eksportuje cynk do krajów Europy Zachodniej jednak eksport ten stopniowo się zmniejsza.

Hutnictwo aluminium sięga początkiem do roku 1954, kiedy to w Skawinie uruchomiono
pierwszą hutę aluminium w Polsce. W latach 60-tych XX wieku otworzono kolejną hutę w
Koninie, a w latach 80-tych zamknięto hutę w Skawinie. Obecnie hutnictwo aluminium opiera
się na imporcie boksytów z Węgier, a pełen profil produkcji prowadzi huta w Koninie (powstają
tu: blachy, taśmy i folia aluminiowa).

28. Omów zalety stosowania EDI w gospodarce.

Zalety stosowania EDI w gospodarce - EDI polega na zastąpieniu obiegu dokumentacji
papierowej dokumentacją elektroniczną. Rozwój tej formy wymiany danych rozwinął się wraz
z rozwojem sieci teletransmisyjnych. Przykładem uzasadniającym stosowanie EDI może być
obieg dokumentacji w spedycji towarów.

Poprzez zastosowanie EDI:

- Eliminujemy błędy klawiatury,

- Automatycznie wielokrotnie wykorzystuje wprowadzane dane,

- Pozwala na szybką transmisję danych,

- Szybki czas wypełniania typowych formularzy,

- Eliminuje dokumentację papierową,

- Usprawnia księgowość,

- Pozwala przesunąć personel do innych zadań,

- Obniża koszty operacji administracyjnych.

Systemy EDI nie wymagają skomplikowanego sprzętu, korzystają z sieci transmisji danych. Są
stosowane na całym świecie.

29. Co to jest moduł magazynowy, od czego zależą jego wymiary, omów
problematykę.

Moduł magazynowy jest to jednostka składowania (paleta) i moduł transportu ( układnica
międzyregałowa, wózek widłowy).

Aby poprawnie obliczyć wymiary modułu magazynowego, należy skorzystać z niżej
podanego wzoru:

M=(2*d+G)*I [m

2

]

Oznaczenia:

M- moduł

d- szerokość pola odkładczego [m]

G- szerokość drogi manipulacyjnej

I- długość pola odkładczego (w niektórych wzorach może mieć symbol "b")

Poglądowy rysunek modułu magazynowego:

30. Na czym polega analiza towarów ABC i XYZ. Omów problematykę.

Klasyfikacja ABC (ang. ABC classification) jest klasyfikacją zasobów według malejącej wartości
lub innych kryteriów (okresu przechowywania, długości czasu dostawy, podatności na
kradzieże itp.). Dokonuje się podziału na trzy klasy: A, B i C. Klasa A obejmuje pozycje
najdroższe wymagające szczególnej uwagi, do klasy B zaliczane są zasoby o mniejszej wartości,
natomiast klasa C - to wszystkie pozostałe. Istotą klasyfikacji ABC jest, aby wysiłek
zaoszczędzony przy kontroli i ewidencji zasobów grupy C, skierować na pozycje o większej
ważności, czy też ważniejszych z punktu widzenia przydatności. Metoda ABC stosowana jest
przy normowaniu i kontroli zapasów materiałowych, zaopatrzeniu materiałowym, sprzedaży i
dystrybucji, itp.

Produkty kategorii A



najbliższe miejsce w magazynie



wysoka dbałość o procedury zakupu



dokładna analiza cen i rynku



wybór produktu spośród kilku ofert



rozbudowana ewidencja raportowania i sprawozdania

Produkty kategorii B



miejsce drugiego rzędu w magazynie



mniejsza liczba ofert dotycząca wyboru produktu



uproszczone metody sprawozdawcze

Produkty kategorii C



najdalsze miejsce na magazynie



uproszczone metody zamawiania, oceny ofert i kontroli zapasów
Analiza ABC ma swoje korzenie w prawie Vilfreda Pareta, które znane jest także jako reguła
80-20 lub zasada Pareto. Zasada ta twierdzi, że 20% przyczyn powoduje 80% skutków.

Analiza ABC ma bardzo częste i szerokie zastosowanie w logistyce, w szczególności w obszarze
związanym z gospodarką magazynową. Odnosząc analizę ABC (zwaną także zasadą ABC lub
systemem ABC) do gospodarki magazynowej, należy dokonać podziału całego asortymentu na
trzy grupy. Do grupy A zaliczać się będą towary, stanowiące 20% asortymentu, a generujące
80% sprzedaży. Towary z grupy B stanowiące 30% asortymentu generuje 15% sprzedaży.
Natomiast grupa C jest reprezentowana przez pozostałe 50% asortymentu, ale przychody ze
sprzedaży tych towarów stanowić będą jedynie 5%.

Przeprowadzenie klasyfikacji np. zapasów metodą ABC jest stosunkowo proste. Pierwszy etap
polega na wyborze określonego kryterium podziału. Będzie to np. przychód ze sprzedaży.
Następnie tworzy się zestawienie asortymentowe malejąco według tego właśnie kryterium.
Dalej oblicza się faktyczne i skumulowane udziały w przychodach ze sprzedaży dla każdej
pozycji. Mając dane uporządkowane w ten sposób, możemy przydzielić każdej pozycji
asortymentowej grupę A,B lub C.

Po dokonaniu takiego podziału można wyodrębnić asortyment, któremu należałoby poświęcić
więcej uwagi. Częstym błędem jest niedocenianie grup B i/lub C, koncentrując się na
najbardziej dochodowej grupie towarów, jaką jest grupa A. Nie należy ignorować grup B i C.
Wszystkie te grupy są w jakiś sposób ze sobą powiązane i nie należy żadnej z nich spychać na
margines.

Analiza ABC bywa łączona z analizą XYZ.

Analizy ABC nie należy mylić z rachunkiem kosztów działań (ang. Activity-Based Costing) -
metodą obliczania kosztów procesów biznesowych.

Metoda XYZ jest odwrotnością metody ABC i polega na podziale zapasów na grupy, w których
opisywane są struktury użytkownika.



Grupa X składa się z materiałów, które charakteryzuje regularne zapotrzebowanie( przy
założeniu możliwości występowania niewielkich wahań), jak również wysoka dokładność
prognozowania poziomu tego zapotrzebowania(zużycia)



Grupa Y, tj. materiał, które charakteryzuje zapotrzebowanie mające charakter wahań
sezonowych lub określonego trendu oraz średnią dokładność prognozowania



Grupa Z, w skład, której wchodzą materiały o bardzo nieregularnym zapotrzebowaniu i
niskiej dokładności prognozy tego zapotrzebowania.

Zastosowanie
Jeżeli w sferze zaopatrzenia metoda XYZ zostanie uznana za instrument wsparcia decyzyjnego,
to na jej podstawie może się okazać celowe opracowanie dla materiałów zakwalifikowanych
do grupy X systemu zaopatrzenia zsynchronizowanego z procesami produkcyjnymi i zasada
Just in time, dla grupy Y - systemu zaopatrzenia z zadaniem utworzenia określonego poziomu
zapasów magazynowych, dla grupy Z - systemu zaopatrzenia zgodnego z nieregularnymi
potrzebami.

W praktyce jednak najlepsze okazuje się wykorzystanie kombinacji metody ABC i XYZ.
Kombinacja obu metod może posłużyć za dobry przykład połączenia dokładności prognozy
zapotrzebowania na zapasy z wartością zużycia zapasów.

Dokładność prognozy reprezentowana przez grupy XYZ oraz wartościowość reprezentowana
przez grupy ABC Kombinacje:



XA Wysoki poziom wartości zużycia, wysoka dokładność prognozy



XB Średni poziom wartości zużycia, wysoka dokładność prognozy



XC Niski poziom wartości zużycia, wysoka dokładność prognozy



YA wysoki poziom wartość zużycia, średnia dokładność prognozy



YB Średni poziom wartości zużycia, średnia dokładność prognozy



YC Niski poziom wartości zużycia, średnia dokładność prognozy



ZA Wysoki poziom wartości zużycia, niska dokładność prognozy



ZB Średni poziom wartości zużycia, niska dokładność prognozy



ZC Niski poziom wartości zużycia, niska dokładność prognozy

31. Omów rodzaje magazynów.

Budowle magazynowe to konstrukcje zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby spełniały
warunki bezpiecznego magazynowania, a także w maksymalnym stopniu zapewniały
zabezpieczenie ich przed ubytkami ilościowymi i jakościowymi.

Rozróżniamy kilka rodzajów magazynów:

1. Magazyny otwarte- są to wydzielone na otwartej przestrzeni place o nawierzchni twardej
lub gruntowej. Zaliczamy do nich place składowe oraz terminale kontenerowe. Przeznaczone
są do składowania wyrobów odpornych na warunki atmosferyczne. Najczęściej przechowuje
się na nich piasek, wodę, czy wyroby hutnicze.

2. Magazyny zamknięte- są to obiekty jedno lub wielokomorowe całkowicie zabudowane. Ich
przykładem mogą być silosy, zbiorniki zamknięte: podziemne , naziemne oraz nadziemne, a
także budynki magazynowe: podziemne, przyziemne, parterowe, jednopiętrowe i
wielopiętrowe.

3. Magazyny półotwarte- są to wydzielone z otwartej przestrzeni za pomocą wybudowanych
przegród obiekty budowlane posiadające minimum jeden bok odsłonięty. Przeznaczone są do
składowania wyrobów ograniczonej odporności na warunki atmosferyczne. Zaliczamy do nich
wiaty, zasieki, czy zbiorniki otwarte.

33. Zdefiniuj i omów pojęcie ryzyka inwestycyjnego.

Charakterystyka

Każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą czy inwestujący na rynku kapitałowym
jest narażony na ryzyko, gdyż zarówno przedsiębiorstwo, jak i indywidualny inwestor nie mają
całkowitej pewności co do wielkości i okresu wystąpienia przyszłych przepływów pieniężnych
związanych z podjętymi decyzjami. Podmioty te mogą osiągnąć zyski znacznie większe od
oczekiwanych lub ponieść nieoczekiwane straty. Ta niepewność odnośnie do przyszłych
zysków lub strat oznacza, że działalność prowadzona jest w warunkach ryzyka. Stwarza to z
jednej strony szansę, a z drugiej zagrożenia związane z prowadzoną działalnością.

Ryzyko i niepewność

Często rozróżnia się te dwa pojęcia, tj. ryzyko i niepewność. Ryzyko to sytuacja, w której
istnieje prawdopodobieństwo osiągnięcia wyników większych lub mniejszych od
przewidywanych i znany jest rozkład prawdopodobieństwa odchyleń tych wyników od ich
wartości oczekiwanych. Inaczej mówiąc, prawdopodobieństwo to daje się zmierzyć.

Z kolei niepewność to sytuacja, w której rozkład prawdopodobieństwa rozbieżności wyników
od ich wartości oczekiwanych nie jest znany i nie jest możliwy do oszacowania. Innymi słowy,
ryzyko to dająca się zmierzyć niepewność

Ryzyko inwestycyjne

Inwestowanie na rynkach kapitałowych wiąże się z pojęciem ryzyka inwestycyjnego, które
rozumiemy jako niepewność w kwestii wielkości osiąganego zysku lub straty, jaką może
przynieść nasza inwestycja. Nie oznacza to jednak, że należy zrezygnować z inwestycji, tylko
określić własny poziom tolerancji ryzyka inwestycyjnego, aby uniknąć niemiłych
niespodzianek.

W inwestowaniu istnieje jedna podstawowa zasada: im większa oczekiwana stopa zwrotu z
inwestycji, tym większe ryzyko poniesienia straty. Zatem wysoce ryzykowna inwestycja może
wprawdzie przynieść duże starty, ale z drugiej strony może być źródłem ponadprzeciętnych
zysków. Ryzykowną inwestycję wybierzemy wtedy, gdy satysfakcjonuje nas premia za ryzyko.
W procesie inwestowania określajmy oczekiwaną przez nas stopę zwrotu z inwestycji i
konstruujmy portfel w taki sposób, aby premia za ryzyko odpowiadała naszym indywidualnym
wymaganiom

35. Zdefiniuj i omów pojęcie dyskontowania.

Jest to proces obliczania wartości bieżącej danej kwoty pieniędzy na podstawie jej wartości w
określonym momencie w przyszłości. Dzięki dyskontowaniu można dowiedzieć się, ile dziś
warty jest dany przepływ pieniężny, który otrzyma się w przyszłości. Za pomocą
dyskontowania można stwierdzić, jakich środków należy się zrzec obecnie na rzecz
przepływów w przyszłości.

Dyskontowanie - odwrotna kapitalizacja

Dyskontowanie to proces odwrotny do kapitalizacji. Dzięki kapitalizacji wiadomo, ile dziś
znana kwota pieniędzy będzie warta w przyszłości. Z kolei dyskontując znaną kwotę którą
będzie się miało do dyspozycji w przyszłości, oblicza się bieżącą wartość tej sumy.

Dla przykładu - dzięki dyskontowaniu można dowiedzieć się, jaką kwotę należy ulokować np.
na rocznej lokacie o oprocentowaniu 5 proc. w skali roku (o jednorazowej kapitalizacji odsetek
na koniec okresu ulokowania środków), aby za rok posiadać 10 tys. zł. Okazuje się, że na takim
depozycie należałoby ulokować ok. 9 610,77 zł (uwzględniono 19-procentowy podatek od
zysków kapitałowych). Innymi słowy, przepływ pieniężny w wysokości 10 tys. zł za rok dzisiaj
jest wart ok. 9 611 zł. Lokujący powinien się zastanowić, czy woli 9 611 zł dziś, czy 10 00 zł za
rok.

Wzór na dyskontowanie

Formułę na dyskontowanie można zapisać w następującej postaci: PV=FV/[(1+r/n)^(n*m)]. PV
to aktualna wartość danej kwoty, FV to jej wartość przyszła, r to stopa dyskonta czyli
oprocentowanie danej lokaty (uwaga – aby uwzględnić podatek od zysków kapitałowych
należy do obliczeń wziąć 81% wartości r), n to częstotliwości kapitalizacji odsetek w ciągu roku,
zaś m oznacza liczbę lat oszczędzania.

Przykładowo – jeśli za 3 lata klient chce mieć 50 tys. zł, to aktualnie na lokacie z kapitalizacją
miesięczną o oprocentowaniu 10 proc. w skali roku musi ulokować 39 245,61 zł. Wzór
wyglądałby w tym przypadku następującą:

PV=50000/[(1+81%*10%/12)^(12*3)

36. Wyjaśnij pojęcie wartości pieniądza zależnej od upływy czasu.

Charakterystyka

Wartość pieniądza w czasie (time value of money)

Wartość pieniądza w czasie jest zmienna. Posiadane w portfelu pieniądze mają określoną
wartość. Wraz z upływem czasu na skutek wydarzeń i działań praw ekonomii wartość
posiadanych pieniędzy może być znacznie większa lub znacznie mniejsza od wartości
aktualnej.

Na wartość pieniądza w czasie wpływają następujące czynniki

1. Makroekonomiczne



procesy inflacyjne – występują one w większości państw, nawet niewielka wartość
wskaźnika inflacji na poziomie 1% lub 2% oznacza że posiadane dzisiaj oszczędności, jeśli
się ich nie zainwestuje, będą z roku na rok coraz mniejsze



zmiana kursów walut – obrót walutami między krajami ma wpływ również na wysokość
wartości pieniądza w czasie w odniesieniu do walut obcych, np. posiadane dzisiaj 1000 zł
jest warte 248 Euro a jutro może być warte 246 Euro lub 250 Euro w zależności jak będzie
się kształtować kurs

2. Mikroekonomiczne



preferencja inwestorów dotycząca rozkładu konsumpcji w czasie – ludzie nie lubią
odkładać zakupów na przyszłość. Większość osób charakteryzuje to, iż wolą posiadać
dobra rzeczowe które potrzebują w jak najkrótszym czasie. Dlatego również chcą mieć jak
najszybciej środki pieniężne i są gotowi wziąć kredyt, aby tylko zaspokoić swój popyt



ryzyko – większość społeczeństwa woli trzymać środki pieniężne ponieważ boją się oni
zjawisk gospodarczych, które mogą doprowadzić do nie zrealizowania obietnic złożonych
przez osoby trzecie o ich otrzymaniu.



koszt utraconych możliwości – aby móc przedstawić to pojęcie najlepiej posłużyć się
przykładem: to czegoś dzisiaj nie kupimy to może się okazać że jutro już to dobro nie będzie
dostępne lub jego cena będzie niezadowalająca.

W obliczeniach związanych z wartością pieniądza w czasie występuje zjawisko kapitalizacji.
Oznacza, że dochody w trakcie okresu inwestowania są kapitalizowane (tzn. dodawane do
kapitału), w wyniku czego występuje zjawisko reinwestowania.

37. Co oznacza pojęcie Cash Flow, wyjaśnij pojęcie.

Cash flow, przepływy pieniężne, przepływy gotówkowe, forma nadwyżki finansowej
przedsiębiorstwa uwzględniająca oprócz elementów wchodzących w skład rachunku wyników
(sprzedaż, koszty, wynik finansowy) również elementy w nim nie ujęte, nie stanowiące
przychodów ze sprzedaży ani kosztów ich uzyskania, lecz mające często znaczny wpływ na
poziom wypłacalności przedsiębiorstwa.

Dotyczy to zmian w poziomie zapasów i należności, kredytów i pożyczek oraz innych
zobowiązań, jak również innych wydatków nie mających charakteru kosztów (np. wydatki
inwestycyjne) oraz kosztów nie mających charakteru wydatków (np. amortyzacja).

Przepływy pieniężne są prezentowane w postaci odpowiedniego zestawienia (rachunek
przepływów pieniężnych), które stanowi często uzupełnienie podstawowych sprawozdań
finansowych (bilans, rachunek wyników) o informacje dotyczące kształtowania się sytuacji w
zakresie płynności finansowej przedsiębiorstwa.

38. Wymień i omów podstawowe elementy schematu komunikacyjnego.

Schemat komunikacji Romana Jakobsona

Ten model komunikacji umieszcza komunikat w szerokim kontekście dyskursu - ma dwoisty
charakter, ponieważ jego autor wychodzi od linearnej podstawy, że Nadawca kieruje
Komunikat do Adresata, jednocześnie uwzględniając fakt, że wszystko się odbywa w jakimś
Kontekście (jest to trzeci wierzchołek trójkąta obok nadawcy i adresata), jest przesyłane jakimś
Kontaktem (fizycznie pojmowany kanał komunikacyjny + środek komunikacji (medium) +
psychologiczne powiązania między nadawcą i odbiorcą) i wreszcie jest realizacją jakiegoś Kodu
(czyli strukturyzującego wiadomość systemu wspólnych znaczeń).

Rysunek 1. Schemat komunikacyjny.