Renta rodzinna i socjalna - komu się
należy?

Leszek Kostrzewski, Piotr Miączyński 2012-06-15, ostatnia aktualizacja 2012-06-15 09:47:17.0

Zostałaś wdową, wychowujesz niepełnoletnie dziecko? Możesz dostać rentę rodzinną. Jesteś niezdolny do
pracy, a nie masz prawa do renty inwalidzkiej? Sprawdź, czy nie przysługuje ci renta socjalna

Nie każdy, kto nie może pracować, dostanie rentę z tytułu niezdolności do pracy. Poniżej piszemy, jakie inne
świadczenia ma ZUS dla tych, którzy nie są w stanie podjąć zatrudnienia.

Renta rodzinna

Przysługuje członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu
niezdolności do pracy. Ale uwaga! Przysługuje także członkom rodziny osoby, która pobierała zasiłek przedemerytalny
lub świadczenie przedemerytalne.

Renta należy się też po pracowniku, który co najmniej pięć lat pracował i odkładał składki na ubezpieczenie społeczne.

Prawo do niej mają:

- Dzieci zmarłego do ukończenia przez nie 16. lub 25. roku życia, jeśli się uczą (ta zasada dotyczy również dzieci
drugiego małżonka oraz dzieci przysposobionych).

Uwaga! Jeżeli dziecko ukończyło 25 lat, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty przedłuża
się do zakończenia tego roku studiów.

- Żona, jeśli w chwili śmierci męża ukończyła 50 lat lub była niezdolna do pracy albo wychowuje co najmniej jedno z
dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym mężu (które nie ukończyły 16 lat, a jeżeli
się uczą - 18). Ważne! Jeśli wdowa nie ma ukończonych 50 lat, ale osiągnie ten wiek w okresie nie dłuższym niż pięć lat
od śmierci męża lub w ciągu tych pięciu lat stanie się niezdolna do pracy, lub zaprzestanie wychowywania osób, o
których mowa wyżej, ZUS przyzna jej rentę po skończeniu przez nią 50. roku życia.

Przykład. Mąż pani Anny zmarł, gdy miała 45 lat. Renty więc nie dostała. Jednak w ciągu pięciu lat od śmierci męża
osiągnęła odpowiedni wiek (50 lat) i ZUS będzie jej musiał rentę wypłacić.

- Żona po rozwodzie oraz żona, która przed śmiercią męża nie pozostawała z nim we wspólnocie małżeńskiej - ale tylko
wtedy, jeżeli oprócz spełnienia warunków wymaganych od wdowy w dniu śmierci męża miała prawo do alimentów z jego
strony.

- Żona, która nie spełnia żadnego z wymienionych wyżej warunków, ale nie ma innego źródła utrzymania. Ma prawo do
rocznej renty okresowej (liczonej od śmierci męża) albo maksymalnie dwuletniej renty okresowej, gdy bierze udział w
szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej.

Uwaga! Te same prawa i warunki do spełnienia ma mąż po śmierci żony.

- Rodzice - jeżeli spełniają warunki takie jak dla wdowy/wdowca (dotyczące wieku, niezdolności do pracy lub
wychowywania małoletnich osób) oraz jeśli bezpośrednio przed śmiercią dziecka pozostawali na jego utrzymaniu.

Składamy dokumenty

Wniosek należy złożyć w oddziale lub inspektoracie ZUS właściwym dla miejsca zamieszkania - zameldowania.

Służą do tego odpowiednie druki: ZUS Rp-2 (ma siedem stron) i ZUS Rp-2a (jeżeli z wnioskiem o rentę rodzinną
występują dwie osoby pełnoletnie lub więcej). W tym drugim przypadku każda osoba pełnoletnia wypełnia druk ZUS Rp-
2a. Druki wniosków dostępne są w oddziałach ZUS oraz na stronie www.zus.pl.

Informacje, jakie należy podać we wniosku, to:

- imię i nazwisko osoby zmarłej, po której ma być przyznana renta rodzinna;

- imiona i nazwisko (a także nazwisko rodowe) członka rodziny ubiegającego się o rentę;

- data i miejsce jego urodzenia;

- imiona rodziców;

- stopień pokrewieństwa (powinowactwa) łączący osobę uprawnioną do renty ze zmarłym;

- miejsce zamieszkania;

- adres pobytu i adres do korespondencji;

- numer PESEL i NIP, a w razie braku numeru PESEL - seria i numer dowodu osobistego albo paszportu;

- jeżeli członek rodziny jest pełnoletni, należy wskazać świadczenie, o które osoba zainteresowana się ubiega.

Do wniosku trzeba dołączyć odpowiednie dokumenty, m.in.

- akt zgonu,

- dokument potwierdzający datę urodzenia wnioskodawcy,

- odpis skrócony aktu małżeństwa (jeśli o rentę ubiega się wdowa lub wdowiec),

- zaświadczenie o uczęszczaniu do szkoły (jeżeli dziecko ukończyło 16 lat),

Strona 1 z 3

Renta rodzinna i socjalna - komu się należy?

2012-06-18

http://wyborcza.pl/2029020,97654,11939251.html?sms_code=

- zaświadczenie o stanie zdrowia dziecka albo wdowy lub wdowca wystawione przez lekarza leczącego (jeżeli
przyznanie renty uzależnione jest od niezdolności do pracy) itd.

Ile się należy?

Jednej osobie uprawnionej - 85 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu, dwóm osobom - 90 proc., trzem i
więcej - 95 proc.

Ważne! Wszystkim uprawnionym przysługuje jedna renta rodzinna, która w razie konieczności dzielona jest między nich
w równych częściach.

Przykład. Pan Marcin zmarł w grudniu ubiegłego roku. Do renty rodzinnej uprawniona jest wdowa oraz jej 15-letnia
córka. ZUS ustalił, że renta rodzinna wynosi 1395 zł (jest to 90 proc. z kwoty 1550 zł). Po podzieleniu na równe części
między córkę i wdowę wynosi 697,50 zł miesięcznie.

Ważne! Sierocie zupełnej uprawnionej do renty rodzinnej przysługuje specjalny dodatek.

- Od 1 marca 2012 r. najniższa renta rodzinna wynosi 799,18 zł, a dodatek dla sieroty zupełnej - 367,79 zł.

Uwaga na zarobki

Osoby pobierające rentę rodzinną mogą dorabiać. Nie mogą jednak przekroczyć określonych limitów:

- jeśli zarobimy więcej niż 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, ZUS może obniżyć rentę o maksymalnie
448,83 zł - renta rodzinna dla jednej osoby. Od 1 czerwca 2012 r. 70 proc. średniego wynagrodzenia to 2552,30 zł
brutto.

- jeżeli zarobimy więcej niż 130 proc. przeciętnej miesięcznej pensji, rentę stracimy.

Odzyskać ją będzie można, gdy udowodnimy, że w kolejnych miesiącach zarabiamy mniej niż wspomniane 130 proc.
średniej pensji. Od 1 czerwca 2012 r. 130 proc. średniej pensji to 4740 zł brutto

Jeżeli ZUS odmówi nam przyznania renty, w ciągu miesiąca od doręczenia decyzji mamy prawo się od niej odwołać.
Odwołanie za pośrednictwem ZUS wnosimy do okręgowego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.

Warto się odwołać. To nic nie kosztuje.

Reforma rent rodzinnych

Rząd planował reformę rent rodzinnych. 50-letnie wdowy miały już nie dostawać rent po mężach. Musiałyby skończyć
60 lat.

Wydłużenie wieku uprawiającego do tzw. rent wdowich miało być zapisane w ustawie podnoszącej wiek emerytalny
Polaków do 67 lat. Zmiany popierali eksperci.

- Regulacja przesuwająca prawo do renty rodzinnej po zmarłym mężu z 50 na minimum 60 lat jest konieczna. Obecne
rozwiązanie jest niesprawiedliwe w stosunku do kobiet, które będą pracować do 67. roku życia. Powoduje też duże
wydatki z funduszu ubezpieczeń społecznych - mówi Łukasz Wacławik, specjalista od ubezpieczeń społecznych,
adiunkt na Wydziale Zarządzania Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

Pomysł na zmiany w rentach rodzinnych miał też SLD.

Wdowa lub wdowiec oprócz swojej emerytury mogliby otrzymać 30 proc. emerytury męża bądź żony.

Byłby też drugi wariant. Przechodzimy na rentę rodzinną po małżonku na obecnych warunkach, a więc dostajemy 85
proc. świadczenia małżonka i dodatkowo mamy prawo do 30 proc. swojej emerytury.

Związkowcy byli przeciw jakimkolwiek zmianom. Ostatecznie wycofał się z nich też rząd.

W Sejmie był też projekt ustawy grupy posłów PiS, którzy postulują specjalne renty dla wdów po górnikach. Posłowie
chcieliby, aby dostawały rentę niezależnie od wieku - czyli nie musiałyby czekać, aż skończą 50 lat, ale dostawałyby
rentę już np. w wieku 30 lat. Tu też żadnych zmian nie wprowadzono. Koalicja PO-PSL była przeciw.

Renta socjalna

Prawo do renty socjalnej mają osoby pełnoletnie całkowicie niezdolne do pracy z powodu niesprawności, która powstała
przed ukończeniem 18. roku życia albo w trakcie nauki w szkole lub na studiach (przed 25. urodzinami), albo w trakcie
studiów doktoranckich lub aspirantury. Uwaga! Ustalenia całkowitej niezdolności do pracy i przewidywanego okresu jej
trwania dokonuje lekarz orzecznik ZUS.

Ważne! Renta socjalna może być przyznana na stałe, jeżeli niezdolność do pracy jest trwała, lub na określony czas -
jeśli niezdolność do pracy jest czasowa.

Renty socjalnej nie dostanie ktoś, kto ma już ustalone prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty
inwalidzkiej, świadczenia przedemerytalnego lub zasiłku przedemerytalnego.

Na rentę socjalną nie może też liczyć osoba, która już dostaje rentę z zagranicy, albo ktoś, kto został tymczasowo
aresztowany lub odbywa karę pozbawienia wolności (takie osoby mogą jednak napisać wniosek o przyznanie 50-proc.
renty socjalnej).

Poza tym nie dostanie jej osoba:

- która pobiera rentę rodzinną w wysokości przekraczającej 200 proc. najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do
pracy.

- jest właścicielem lub posiadaczem nieruchomości lub ziemi rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczających 5
ha przeliczeniowych.

Strona 2 z 3

Renta rodzinna i socjalna - komu się należy?

2012-06-18

http://wyborcza.pl/2029020,97654,11939251.html?sms_code=

Renta socjalna przyznawana jest w stałej wysokości i wynosi 84 proc. najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do
pracy. Renta ta podlega corocznej marcowej waloryzacji.

Od 1 marca 2012 renta socjalna wynosi 671,31 zł (po raz pierwszy przyznana, pobierana wcześniej po waloryzacji
wynosi 682,67 zł.

Dorabianie

Osoby na rencie socjalnej od niedawna mogą więcej dorobić. Posłowie pod koniec 2011 r zmienili odpowiednie
przepisy.

Nowe weszły w życie od stycznia 2012 r. i pozwalają dorabiającym rencistom socjalnym na wyższe zarobki. Do tej pory
mogli dorobić do 30 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia - było to niewiele ponad 1 tys zł brutto. Jeżeli ktoś
przekroczył tą kwotę, ZUS rentę zawieszał.

Po zmianie rencista socjalny może dorobić tyle samo ile wcześniejszy emeryt, a więc do 70 proc. średniej krajowej.

Jeżeli rencista "zmieści" się w tej kwocie, ZUS nie zabierze mu z renty ani złotówki.

Rencista socjalny powinien wiedzieć, że do przychodu, którego nie może przekroczyć, zalicza się:

- praca wykonywana w ramach stosunku pracy,

- praca nakładcza (np. chałupnictwo),

- praca na podstawie umowy zlecenia i umowy agencyjnej,

- prowadzenie pozarolniczej działalności,

- praca w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych,

- odpłatne świadczenie pracy w czasie kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania (o ile przysługuje
renta w wysokości 50 proc. renty socjalnej),

- pobieranie stypendium sportowego.

Na zawieszenie renty socjalnej wpływ mają także przychody z tytułu umowy-zlecenia wykonywanego przez uczniów
szkół ponadpodstawowych i studentów, którzy nie ukończyli 26. roku życia, oraz honoraria z tytułu działalności
artystycznej lub twórczej. To nie wszystko. Przychodem dla rencisty socjalnego jest także pobrany zasiłek - chorobowy,
macierzyński i opiekuńczy - oraz wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, a także świadczenie rehabilitacyjne.
Rencista socjalny powinien także uważać na zarobki z umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy. To też
zalicza się do jego przychodu, który decyduje o tym, czy renta będzie zawieszona, czy nie.

Gdy ZUS zabrał nam rentę...

- Rok temu ZUS zabrał mi rentę. Uznał, że urzędnicy się pomylili, gdy mi ją przyznawali. Jak to w ogóle możliwe? Co na
to prawo? - pyta się czytelnik.

To, niestety, częsty przypadek. ZUS jeszcze do niedawna mógł bowiem zabrać Polakom renty (podobnie zresztą jak
emerytury), które wcześniej sam im przyznał.

Zakład mógł też nam rentę czy emeryturę zmniejszyć.

Art. 114 ustawy emerytalnej pozwalał mu cofnąć decyzję o przyznaniu emerytury lub renty, jeżeli okazało się, że nie było
podstaw do ich wypłaty.

Przepisem tym zajął się pod koniec lutego 2012 r. Trybunał Konstytucyjny. Sędziowie Trybunału uznali, że praktyka ZUS
narusza zasadę zaufania obywateli do państwa.

Teraz wszyscy, którzy przed wyrokiem Trybunału stracili rentę lub ZUS im ją obniżył (w wyniku błędów swoich
urzędników), mogą domagać się zwrotu emerytury lub podwyżki.

Muszą tylko wnieść do ZUS - na podstawie art. 145a k.p.a. - "skargę o wznowienie postępowania"

Jest na to jeden miesiąc od dnia wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego.

Wyrok Trybunału wszedł w życie 8 marca. Teoretycznie więc skargi powinny wpłynąć do ZUS na początku kwietnia.

Jak się jednak dowiedzieliśmy - będzie można jeszcze skargę złożyć.

Jeżeli przyjdziemy do ZUS w czerwcu i powiemy, że wcześniej nie mieliśmy informacji o terminie dostarczenia skargi,
ZUS powinien skargę przyjąć i rozpatrzyć na naszą korzyść.

- Każdą sprawę będziemy rozpatrywać indywidualnie - zaznacza Zakład.

Tekst pochodzi z serwisu Wyborcza.pl -

http://wyborcza.pl/0,0.html

© Agora SA

Strona 3 z 3

Renta rodzinna i socjalna - komu się należy?

2012-06-18

http://wyborcza.pl/2029020,97654,11939251.html?sms_code=