Bergson

Intuicja wg Bergsona- Bergson podobnie jak Platon i Arystoteles uważał, że intuicja jest olśnieniem. Krytykował on poglądy Kartezjusza. Twierdził, że poznawanie racjonalne i zmysłowe jest uzależnione od intelektu. Uważał, że intuicja jest uświadomionym instynktem. Jest wytworem organizmu, wytworem przyrody i dlatego można ją poznawać. Przez intuicję rozumiał bezpośrednią znajomość rzeczy i wydarzeń, zdolność bezpośredniego ujmowania rzeczywistości w jej całości i zmienności. Intuicja ujmuje rzeczy wewnątrz , bezpośrednio, jakościowo.

Krytyka w poznaniu racjonalnym- w swoich poglądach krytykuje intelekt i chęć poznania racjonalnego. Twierdzi, że zaufanie intelektowi jest fałszywe i może dawać człowiekowi fałszywy obraz świata. Intelekt powinien pomagać w poznawaniu a nie być wyznacznikiem.

Według Bergsona intelekt w poznaniu:

-unieruchamia to co jest ruchome, że to unieruchomienie świata spowodowane jest racjonalnym podejściem do jego poznania. Powoduje, że człowiek zastanawia się nad czymś a świat jest ruchomy.

-rozkłada rzeczy na części. Poprzez rozum analizujemy rzeczywistość, rozkładamy na części (metoda analityczna). W ten sposób zniekształcamy rzeczywistość.

-pojęcia i definicje również deformują patrzenie na życie.

-rozum cząstkuje rzeczywistość. Ujmuje rzeczy ilościowo a nie jakościowo. Mierzenie i liczenie nie oddaje rzeczywistości.

-umysł mechanizuje rzeczy i zjawiska. Relatywizuje rzeczywistość, traktują ją jako zalezne.

-rozum ujmuje rzeczywistość stereotypowo. Racjonalizm według Bergsona nie może być kryterium prawdy.

Konflikt między poznaniem racjonalnym a intuicyjnym: wyższość poznania intuicyjnego nad poznaniem intelektualnym wiąże się z tym że poznanie intuicyjne jest naturalne, poznanie intelektualne jest wymyślone, sztuczne. Intelekt ujmuje rzeczy z zewnątrz, bezpośrednio, natomiast poznanie intuicyjne poznaje rzeczy od wewnątrz. Intelekt ujmuje tylko stosunki ilościowe czy własnościowe między rzeczami a poznanie intuicyjne ujmuje istotę rzeczy. Poznanie racjonalne jest schematyczne a intuicyjne jest indywidualne. Poznanie racjonalne analizuje rzeczy i ujmuje je na części- ilościowo, statystycznie, a poznanie intuicyjne ujmuje rzeczy w całości. Wg Bergsona intelekt przekształca rzeczywistość i tłumaczy ją na swój język, a tylko intuicja ukazuje ją nam wiarygodnie.

Bergson stworzył 3 tezy:

-poznanie intuicyjne jest różne od intelektu

-poznanie intuicyjne jest doskonalsze od intelektu

-poznanie intuicyjne jest jedynym prawdziwym poznaniem

Bergson twierdził, że poznanie intuicyjne jest jedynym właściwym poznaniem.

---