Szczególne rodzaje faktur VAT

Obowiązek dokumentowania transakcji dokonywanych pomiędzy podatnikami VAT za pomocą faktury wynika z art. 106 ustawy o VAT. W przypadku gdy nabywcą jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej lub rolnik ryczałtowy, faktury wystawiane są na życzenie klienta.

Zasady wystawiania faktur uregulowane są w cyt. art. 106 i art. 116 ustawy o VAT oraz w przepisach rozporządzenia w sprawie faktur.

Poza tradycyjną fakturą VAT, która jest podstawowym dokumentem stosowanym w rozliczaniu podatku VAT, podatnicy stosują szereg innych dokumentów, które są modyfikacją faktury VAT oraz dokumenty korygujące i duplikaty faktur.

W dalszej części artykułu omówimy szczególne rodzaje faktur VAT najczęściej stosowane przez podatników, do których należą: faktury wewnętrzne, faktury "VAT marża" oraz faktury VAT RR.

1. Faktury wewnętrzne

W obrocie krajowym, fakturami wewnętrznymi na mocy art. 106 ust. 7 ustawy o VAT dokumentowane są następujące czynności:

• przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem, w szczególności:

• przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,

• wszelkie inne przekazanie towarów bez wynagrodzenia, w szczególności darowizny
  jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych czynności w całości lub w części;

• nieodpłatne świadczenie usług niebędące dostawą towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług, jeżeli nie są one związane z prowadzonym przedsiębiorstwem, a podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami, w całości lub w części;

• zwrot dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze.

Z kolei w obrocie z zagranicą faktury wewnętrzne wystawia się dla udokumentowania:

• wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, oraz

• importu usług,

• dostawy towarów, dla których podatnikiem jest ich nabywca.

Dane, jakie powinna zawierać faktura wewnętrzna określa rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie faktur.

Zgodnie z § 23 tego rozporządzenia, do faktur wewnętrznych stosuje się odpowiednio regulacje dotyczące zasad wystawiania "zwykłych" faktur VAT (czyli określone w § 5, § 9-14, § 16-17 i § 21 rozporządzenia), z tym że w przypadku czynności określonych w art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2 ustawy (czyli nieodpłatnego przekazania towarów), gdy brak jest konkretnego nabywcy towaru lub usługi, faktura nie zawiera danych dotyczących tego nabywcy oraz kwoty należnej z tytułu wykonania tych czynności.

W przypadku zaś, gdy faktura wewnętrzna dokumentuje dostawę towarów, dla której podatnikiem jest nabywca, wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów lub import usług, faktury te mogą nie zawierać numeru identyfikacji podatkowej kontrahenta (§ 23 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia w sprawie faktur).

Faktury wewnętrzne, można wystawić w jednym egzemplarzu i należy przechowywać wraz z całą dokumentacją dotyczącą podatku VAT.

Zgodnie z art. 106 ust. 7 ustawy o VAT, podatnik ma prawo do wystawienia jednej faktury wewnętrznej za dany okres rozliczeniowy (miesiąc lub kwartał), dokumentującej dokonane w tym okresie czynności.

Rozporządzenie nie określa urzędowego wzoru faktury wewnętrznej. Istnieje zatem duża dowolność w jej konstruowaniu, z tym że zachować należy minimum danych wymaganych na podstawie ww. przepisów.

Przykładowy wzór faktury wewnętrznej dokumentującej WNT

Sprzedawca: XYZ GmbH Niemcy NIP: DE 999999999 (uwaga od redakcji: faktura może nie określać numeru NIP kontrahenta)						Nabywca: Jan Kowalski ul. Gorzowska 1 66-400 Gorzów Wlkp. NIP PL 599-898-98-98
Faktura wewnętrzna nr FV/258/10/09
Data sprzedaży: 19.10.2009 r. Data wystawienia faktury pierwotnej: 20.10.2009 r. Data wystawienia faktury wewnętrznej: 26.10.2009 r. Kurs euro z dnia 19.10.2009 r. - 4,1988 zł
Lp.	Nazwa towaru	J.m.	Ilość	Cena jedn. netto  (w zł)	Wartość netto  (w zł)	Stawka VAT (w%)	Kwota VAT (w zł)	Wartość brutto  (w zł)
1.	Maszyna	szt.	1	8.397,60	8.397,60	22	1.847,47	10.245,07
2.	Ubezpieczenie			1.679,52	1.679,52	22	369,49	2.049,01
3.	Transport			2.519,28	2.519,28	22	554,24	3.073,52
				Razem	12.596,40		2.771,20	15.367,60
								w tym	12.596,40	22	2.771,20	15.367,60

2. Faktura VAT marża

Fakturę "VAT marża" wystawiają podatnicy świadczący usługi turystyki (art. 119 ustawy), jak również podatnicy dokonujący dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków (art. 120 ustawy), dla których podstawą opodatkowania jest marża.

Ta szczególna procedura rozliczania podatku VAT polega na tym, że podstawą opodatkowania jest różnica pomiędzy kwotą należności, którą uiszcza nabywca, a ceną nabycia towarów lub usług, pomniejszona o kwotę podatku. Sprzedawca odprowadza zatem tylko VAT od marży, bez prawa do odliczenia VAT z faktur zakupu.

Dane jakie powinny znaleźć się na fakturze oznaczonej jako "Faktura VAT marża", określone zostały w przepisie § 5 ust. 8 rozporządzenia w sprawie faktur. Faktura ta powinna zawierać:

• imiona i nazwiska lub nazwy bądź nazwy skrócone sprzedawcy i nabywcy oraz ich adresy,

• NIP sprzedawcy i nabywcy,

• dzień, miesiąc i rok a w przypadku, gdy data ta różni się od daty sprzedaży, również datę sprzedaży albo miesiąc i rok wystawienia faktury w przypadku sprzedaży o charakterze ciągłym i numer kolejny faktury,

• nazwę usługi lub towaru,

• zakres wykonywanych usług, miarę i ilość sprzedanych towarów,

• kwotę należności ogółem wraz z należnym podatkiem,

• oznaczenie "Faktura VAT marża" lub odesłanie odpowiednio do art. 119 ustawy o VAT, bądź art. 306 dyrektywy 2006/112/WE Rady, albo odesłanie do art. 120 ustawy lub art. 313 dyrektywy.

"Faktura VAT marża" jest więc dokumentem znacznie uproszczonym w porównaniu do zwykłej faktury VAT. Nie musi ona zawierać następujących danych: ceny jednostkowej netto, wartości sprzedaży netto, stawki podatku, sumy wartości sprzedaży z podziałem na stawki, kwoty podatku od sumy wartości sprzedaży netto.

Podatnicy uprawnieni do stosowania szczególnej procedury rozliczania podatku VAT, o której mowa w art. 119 i 120 ustawy o VAT, nie mają obowiązku wyszczególniać na fakturze VAT swojej marży. W fakturze wpisują wyłącznie kwotę należności ogółem.

Przykładowy wzór faktury VAT marża

Sprzedawca: Adam Kowalczyk ul. Chrobrego 5 66-400 Gorzów Wlkp. NIP: 599-999-99-99		Nabywca: Jan Nowak ul. Cicha 3 66-400 Gorzów Wlkp.
Faktura VAT MARŻA nr 50/2009
Data wystawienia faktury: 5.10.2009 r.
Lp.	Nazwa i rodzaj usługi	j.m.	Ilość	Kwota należności
1.	Komplet mebli wypoczynkowych	szt.	1	9.500 zł
Razem (do zapłaty):				9.500 zł

3. Faktura VAT RR

W przypadku dostaw produktów rolnych oraz świadczenia usług rolniczych przez rolników ryczałtowych, ich dokumentowanie jest dokonywane w szczególny sposób. Faktura potwierdzająca tę transakcję wystawiana jest bowiem przez nabywcę towaru, a nie przez sprzedawcę. Prawo wystawiania faktur VAT RR mają wyłącznie podatnicy rozliczający podatek VAT (podatnicy czynni).

Faktura VAT RR powinna być wystawiona w dwóch egzemplarzach, z czego oryginał przeznaczony jest dla rolnika ryczałtowego.

Zgodnie z art. 116 ust. 2 ustawy, faktura VAT RR powinna zawierać co najmniej:

1) imię i nazwisko lub nazwę albo nazwę skróconą dostawcy i nabywcy oraz ich adresy;

2) numer identyfikacji podatkowej lub numer PESEL dostawcy i nabywcy;

3) numer dowodu osobistego dostawcy lub innego dokumentu stwierdzającego jego tożsamość, datę wydania tego dokumentu i nazwę organu, który wydał dokument, jeżeli rolnik ryczałtowy dokonujący dostawy produktów rolnych jest osobą fizyczną;

4) datę dokonania nabycia oraz datę wystawienia i numer kolejny faktury;

5) nazwy nabytych produktów rolnych;

6) jednostkę miary i ilość nabytych produktów rolnych oraz oznaczenie (opis) klasy lub jakości tych produktów;

7) cenę jednostkową nabytego produktu rolnego bez kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku;

8) wartość nabytych produktów rolnych bez kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku;

9) stawkę zryczałtowanego zwrotu podatku;

10) kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku od wartości nabytych produktów rolnych;

11) wartość nabytych produktów rolnych wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku;

12) kwotę należności ogółem wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku, wyrażoną cyfrowo i słownie;

13) czytelne podpisy osób uprawnionych do wystawienia i otrzymania faktury lub podpisy oraz imiona i nazwiska tych osób.

W przeciwieństwie do pozostałych faktur VAT, faktury VAT RR muszą zawierać podpisy osób uprawnionych do wystawiania i otrzymywania faktur.

Dodatkowo faktura VAT RR powinna również zawierać oświadczenie dostawcy produktów rolnych w brzmieniu: "Oświadczam, że jestem rolnikiem ryczałtowym zwolnionym od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług".

W przypadku umów kontraktacji lub innych umów o podobnym charakterze ww. oświadczenie, może być złożone tylko raz w okresie obowiązywania umowy. Oświadczenie to sporządza się wówczas jako osobny dokument i powinno ono zawierać:

• imię i nazwisko lub nazwę albo nazwę skróconą dostawcy i nabywcy oraz ich adresy;

• numer identyfikacji podatkowej lub numer PESEL dostawcy i nabywcy;

• numer dowodu osobistego dostawcy lub innego dokumentu stwierdzającego jego tożsamość, datę wydania tego dokumentu i nazwę organu, który wydał dokument, jeżeli rolnik ryczałtowy dokonujący dostawy produktów rolnych jest osobą fizyczną;

• datę zawarcia i określenie przedmiotu umowy;

• datę sporządzenia tego dokumentu;

• czytelny podpis składającego oświadczenie.

Dokument sporządza się w dwóch egzemplarzach. Oryginał jest przekazywany nabywcy.
 

Oświadczenie Stosownie do art. 116 ust. 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 54, poz. 535 ze zm.) oświadczam, iż jestem rolnikiem ryczałtowym zwolnionym od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy. Oświadczenie to składam w związku z zawarciem w dniu 16 września 2009 r. umowy kontraktacyjnej nr 1234/09 pomiędzy: rolnikiem ryczałtowym - Henrykiem Nowakiem zamieszkałym w Deszcznie, ul. Grzybowska 21 legitymującym się dowodem osobistym nr AKL 111111 wydanym w dniu 15 stycznia 2006 r. przez Wójta Gminy Deszczno, PESEL 57111177777 a spółką z o.o. ALFA z siedzibą w Gorzowie Wlkp., przy ul. Zielonej 123, NIP 599-111-11-11 - nabywcą produktów rolnych. Przedmiotem umowy jest dostawa buraków cukrowych w okresie od listopada do grudnia 2009 r.   Sporządzono dnia 16 września 2009 r.  Henryk Nowak

Przykładowy wzór faktury VAT RR

FAKTURA VAT RR NR 27/R/09
Nabywca:		"Agos" Sp. z o.o. 66-400 Gorzów Wlkp., ul. Gałczyńskiego 15, NIP 599-657-51-28
Sprzedawca:		Jan Kowalski, 66-400 Gorzów Wlkp., ul. Warszawska 143, NIP 599-162-43-59 Dowód osob. nr ABC 123 456 wydany dnia 05.08.2006 r. przez Prezydenta Miasta Gorzowa Wlkp.
Sposób zapłaty:		przelew na rachunek bankowy w PKO BP O/Gorzów Wlkp. nr 10102030126045822801131000
Data zakupu: 16.10.2009 r. Termin zapłaty: 26.10.2009 r.
Lp.	Nazwa towaru	Klasa	J.m.	Ilość towaru	Cena jednostkowa bez podatku (zł)		Wartość towaru (zł)	Stawka VAT (%)	Kwota VAT (zł)	Wartość towaru wraz z podatkiem (zł)
1.	Ziemniaki	I	kg	1800	0,60		1.080,00	6	64,80	1.144,80
				Razem			1.080,00	X	64,80	1.144,80
Słownie: jeden tysiąc sto czterdzieści cztery złote 80/100
Oświadczam, że jestem rolnikiem ryczałtowym zwolnionym od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług.
Jan Kowalski (podpis sprzedającego)						Dariusz Nowak (podpis nabywcy)

---