kredyt - pochodzi z łaciny od słowa creditum => pożyczka

• terminowa pożyczka

Z art.69 Prawa Bankowego

Udzielenie przez bank firmom, instytucjom kwoty pieniężnej.

Cechy umowy:

• Umowa obustronna, dwustronnie obowiązująca

• Umowa konsensualna - dochodzi do skutku w momencie zawarcia

• Umowa odpłatna - kredytobiorca jest zobowiązany do spłaty odsetek, opłaty prowizji

• Umowa musi mieć określony termin

• Umowa musi posiadać cel

• Umowa jest zobowiązaniem pieniężnym

• Umowa zastrzeżona wyłącznie dla potrzeb banku

Umowa kredytowa musi być zawsze w formie PISEMNEJ

Elementy umowy kredytowej: (Prawo Bankowe art.69)

• Data i miejsce zawarcia umowy (bardzo istotne w przyszłości)

• Określenie stron umowy: kredytobiorcy i kredytodawcy

• Kwota i waluta kredytu (nie wszystkie banki mają możliwości udzielania kredytów walutowych)

• Cel kredytu

• Zasady i termin spłaty (określony, kiedy można spłacać oraz musi być podana data)

• Wysokość oprocentowania kredytu - wszystko, co związane z oprocentowaniem kredytu, zmiana oprocentowania

• Sposób zabezpieczenia spłaty kredytu

• Zakres uprawnień banku związany z kontrolą wykorzystania kredytu

• Okres wypowiedzenia kredytu - minimum 30 dni na zwrot kredytu

• Terminy i sposób postawienia do dyspozycji środków pieniężnych

• Prowizje od kredytów, np. za udzielanie kredytu od 0 do 1-2%

• Od zaangażowania banku

• Rekompensacyjna

• Administracyjna

• Niewykorzystanego kredytu

• Określenie warunków zmian i rozwiązania umowy - każda zmiana musi być zaakceptowana przez obie strony i na piśmie.

Elementy umowy pożyczki (w Kodeksie Cywilnym art.720):

Pożyczkodawca zobowiązany jest przenieść na własność pożyczkobiorcy określoną kwotę lub rzeczy określone, co do gatunku, a pożyczkobiorca jest zobowiązany zwrócić to w określonej kwocie.

Podmiotem może być bank, wówczas tylko pieniądze są pożyczane.

• Umowa konsensualna

• Umowa dwustronnie obowiązująca

• Nie musi być odpłatna, (gdy nie ma tego określonego, wówczas odsetki umowne)

• Nie musi być pisemna, chyba, że przekracza kwotę 2000 zł.

• Muszą być oznaczone strony

• Kwota pożyczki

• Obowiązki stron

• Nie ma konieczności określenia terminu spłaty

• Okres wypowiedzenia ok. 6 tygodni

Istotne różnice między tymi umowami:

1. Na mocy umowy pożyczki (dla pożyczkobiorcy) środki są jego; na mocy umowy kredytu właścicielem jest bank

2. Przy pożyczce podmiotem są środki finansowe i rzeczy oznaczone, co do gatunku, a w przypadku kredytu tylko pieniądze

3. Przy kredycie musi być cel a przy pożyczce nie

4. Przy kredycie umowa musi być w formie pisemnej a przy pożyczce tylko w przypadku kwoty wyższej niż 2000 zł.

5. Przy umowie kredytu jest określony termin spłaty, zaś przy umowie pożyczki nie

6. Przy umowie kredytu pobierane są pieniądze, umowa pożyczki nie musi być odpłatna

7. Umowa pożyczki - Prawo Cywilne; umowa kredytu - Prawo Bankowe

8. Kredyt może być udzielany tylko i wyłącznie przez bank.

9. Kredyt jest udzielany tylko i wyłącznie w formie bezgotówkowej

10. Kredyt jest czynnością bankową a pożyczka niekoniecznie

Klasyfikacje kredytów - 4 rodzaje:

Kredyt terminowy - udzielany na okres dłuższy niż cykl operacyjny np. budowa fabryki

Kredyt permanentny - spłacane są tylko odsetki a sam kredyt jest do dyspozycji kredytobiorcy

Kredyt sezonowy - pobierany w jednym okresie a spłacany przez resztę roku

Kredyt pomostowy - zapewnienie finansowania do momentu innego zdarzenia

Systematyka kredytów:

1. Formy kredytu

• W rachunku bieżącym - w momencie przekroczenia salda, bank automatycznie udziela kredytu

• W rachunku kredytowym - pewien rachunek, konto ewidencyjne banku

2. Przedmiot (cel) kredytu

• Obrotowe - przeznaczone na bieżące potrzeby kredytobiorcy

• Inwestycyjne - na finansowanie nakładów, których celem jest powiększenie istniejącego majątku; okres spłaty kredytu nie może przekroczyć okresu amortyzacji danej rzeczy. Zwykle kredyty średnio i długoterminowe. Kredyty na finansowanie projektów inwestycyjnych. Źródłem spłaty są przepływy pieniężne a zabezpieczeniem np. fabryka, sklep.

3. Sposób wykorzystania i sposób spłaty, (spłata nie powoduje odnowy kredytu)

• Linia kredytowa - kredytobiorca ma przeznaczony limit kredytowy

• Odnawialne - każdy wpływ na rachunek powoduje zwolnieni kredytu

• Nieodnawialna

• Kredyty Rolowane lub Rewolwingowe

• Rolowane - okresy są kilkuletnie, może być udzielany w walucie obcej

• Kredyty pomostowe

4. Okresy kredytowania

• Krótkoterminowe < 1 rok

• Średnioterminowe od 1 do 5 lat

• Długoterminowe > 5 lat

5. Kredyty konsumpcyjne - udzielane osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej

• Kredyty obrotowe na finansowanie działalności

6. Waluta kredytu

• Złotowe - może udzielać każdy bank

• Dewizowe - mogą udzielać tylko i wyłącznie banki mające zezwolenie

7. Sposób zabezpieczenia

• Osobiste - na całym majątku

• Rzeczowe - prawo do konkretnych rzeczy, np. kredyt lombardowy; kredyt hipoteczny (długoterminowy kredyt przeznaczony na budownictwo mieszkaniowe) wartość tego kredytu nie przekracza wartości 80% domu, działki czy mieszkania; kredyty niezabezpieczeniowe

8. Bank kredytujący

• Jeden bank

• Jeden bank z parcypacją drugiego banku

• Konsorcjum banków - wiele banków udziela

9. Zasady oprocentowania

• Stałe oprocentowanie - przez cały okres spłaty kredytu np. krótkoterminowe kredyty

• Zmienne, - co jakiś czas następuje zmiana oprocentowania

10. Częstotliwość wykorzystania i spłacania kredytu.

• np. jednorazowe wykorzystanie (określona w umowie kwota jest jednorazowo wypłacana).

• wykorzystanie w transferach (zapisane w umowie transze, które są dokładnie określone ich wysokość i data, termin wykorzystania poszczególnych transzy.

• W zależności od zabezpieczenia może być udzielana, w transzach lub według zapotrzebowania.

• wykorzystanie ciągnięcia - kredytobiorca w trakcie umowy może ciągnąć do wysokości kredytu.

• Np. przy kredytach w rachunku bieżącym,

• Np. przy rachunku kredytowym, zwykle na (1, 3, 6, 12 m-cy lub dowolne okresy).

XI. Spłacanie kredytu:

• jednorazowo (określona data lub termin spłaty jednorazowej)

• raty (dokładne terminy spłaty części kredytu) w/w są kredytami w rachunku kredytowym, przykładem ratalnego jest kredyt ratalny na zakup,bank określa kwotę minimalną spłaty (rata - kapitał, odsetki)

• spłacane z wpływów na rachunek (w umowie nie są określone raty). Terminem spłaty jest ostatni dzień obowiązywania umowy.

XII. Preferencyjność udzielania kredytów:

Np. na zasadach rynkowych ( k. Komercyjne)

• kredyty preferencyjne ( czasami oprocentowane poniżej rynkowych, gdyż spłacają odsetki jakieś agendy rządowe)

• Rodzaje kredytów preferencyjnych (ilość zależy od państwa w zakresie dopłat) np. przykładem są kredyty studenckie -kwota kredytu nie może przekraczać w roku akademickim 6x średnie krajowej. Okres kredytowania to czas studiów 3-5 lat, ale nie więcej niż 6 lat. Wypłata w ciągu 10 m-cy, z wyłączeniem urlopów dziekańskich. Kredyt jest wstrzymany, gdy utracił status studenta lub zaczął korzystać z innej pożyczki lub na wniosek studenta. Spłata 1 rok po zakończeniu studiów. Rata nie może przekraczać 20% jego dochodów. Może być częściowo lub całkowicie umorzony, np. w trudnej sytuacji, z powodu braku możliwości spłaty lub za dobre wyniki w nauce.

• Drugim kredytem preferencyjnym jest kredyt z dopłatą do odsetek dla rolników. Dopłacającym jest ze środków rozwoju i modernizacji Agencje Rynku Rolnego.

• Mogą być - obrotowe lub inwestycyjne, klęskowe.

• Kredyty klęskowe, gdy występują klęski nieurodzaju lub powodzi, itp. Celem jest wzmożenie produkcji rolnej na tym obszarze.

• Oprocentowanie nie może przekroczyć 1,25% stopy kredytu redyskontowego NBP (np. 1,25x12% = 15%) Max. Oprocentowanie 15% w skali roku. Kredytobiorca płaci 50% odsetek np. 7,5% Agencja pozostałą część np. w przypadku kredytów dla młodych rolników są mniej oprocentowane w celu tworzenia gospodarstwa i są oprocentowane 0,25% kredytu redyskontowego NBP (0,15% x 12% = 3%).

Następny przykład kredytu preferencyjnego.

Kredyt dla zakładów pracy chronionej z dopłatą ( PEROM). Mogą być obrotowe i inwestycyjne.

Dopłaty do oprocentowania: 25% lub 50% w zależności od ilości osób pracujących w zakładzie pracy chronionej.

RODZAJE FINANSOWANIA PORÓWNYWALNE Z KREDYTEM

1. Factoring - zakup wierzytelności handlowych przed terminem ich płatności z potrąceniem opłaty na rzecz faktora bez przejęcia ryzyka wypłacalności dłużnika lub z przyjęciem ryzyka.

Ta forma finansowania może być stosowana przez banki lub instytucje factoringowe.

Strony:

• faktor ( nabywca wierzytelności)

• Faktoranta (sprzedawca wierzytelności)

• Dłużnik factoringowe ( podmiot, który jest klientem Faktoranta).

W momencie, gdy faktorant sprzeda factorantowi to wówczas zmienia się wierzyciel, ale factor nie musi świadczyć usług gwarancyjnych ( nadal te zobowiązania są po stronie factoranta).

Przedmiotem są wszystkie wierzytelności handlowe.

Factor skupuje tylko wierzytelności nie wymagalne.

Funkcje facto ringu.

• Funkcja finansowania(

• Funkcja przejęcia ryzyka, ( gdy factor skupuje wierzytelności przejmuje ryzyko)

• Funkcja usługowa ( faktor może służyć f. Technicznie dla factoranta, wystawiać fakturę monitować i monitorować, ściągać i występować na drogę sądową, czyli pełna windykacja).

Rodzaje facto ringu

1. Ze względu na:

• Podmiot przejmujący ryzyko płatności dłużnika

• factoring pełny ( bez prawa regresu) w przypadku, gdy faktor dłużnika nie płaci faktor ponosi pełne ryzyko.

• Factoring niepełny( z regresem) pomimo sprzedaży wierzytelności faktorant nadal ponosi ryzyko niewypłacalności, faktor może prowadzić windykację, lecz w przypadku braku zapłaty ponosi faktorant,

• Factoring mieszany ( część wierzytelności kupowana jest z przejęciem ryzyka, a część bez przejęcia)

2. Ze względu na informowaniu o sprzedaży.

• otwarty ( dłużnik jest powiadamiany o zmianie wierzyciela niezwłocznie po podpisaniu umowy)

• półotwarty - dłużnik jest powiadamiany w momencie, kiedy ma dokonać zapłaty.

• Cichy ( tajny), - kiedy dłużnik nie jest nigdy informowany o tym, że wierzyciel się zmienił.

3. Moment dokonania płatności.

• dyskontowe ( faktor dokonuje zapłaty zaraz po zawarciu umowy a zapłata jest pomniejszona o kwoty dyskontowe)

• w momencie zapłaty, ( kiedy jest otrzymywana zapłata, factorantowi wypłacono mniej o odsetki dyskontowe)

• zaliczkowy ( faktor płaci zaliczkowo przed otrzymaniem zapłaty, a resztę w ustalonych terminach).

• Factoring terminowy - faktor nie wypłaca żadnej kwoty do momentu otrzymania wierzytelności.

Różnice pomiędzy factoringiem a kredytem:

• obsługa faktur,

• przy faktoringu usługi obsługi faktur.

• Koszt faktoringu jest zazwyczaj wyższy niż kredytu.

• Największa firma factoringowa pochodzi od PKO S.A.

• Ceny zależne są od rodzaju usług.

II Forfaitid. zakup przez faktora należności średnioterminowych ( eksportowych). Regres jest wyłączony.

Forfeiter - kupujący

Forfetysta - sprzedający

Dłużnik fortaifingowy

III leasing - krótkoterminowe lub długoterminowe wypożyczenie lub wydzierżawienie dóbr materialnych przez leasingodawcę w celu ich użytkowania przez leasingobiorcę bez prawa własności.

W momencie zakończenia umowy można odkupić przedmiot leasingowany.

Formy:

• bezpośredni ( producent oddaje je w użytkowanie swoim klientom), nie ma firmy leasingowej,

• pośredni ( przedsiębiorstwa nieprodukcyjne kupują je i przekazują je w użytkowanie leasingowe

funkcje firmy leasingowej:

• finansowanie,

• ponosi ryzyko niewypłacalności,

• świadczy usługi ( np. z serwisem samochodu), przeglądy świadczy

Inny przedział leasingu:

• finansowy ( długoterminowy) bez możliwości wypowiedzenia umowy w trakcie jej obowiązywania,

• operacyjny ( krótkoterminowy) z możliwością wypowiedzenia umowy, przedmiotem umowy są rzeczy, których wartość łatwo oszacować np. do 2 lat ( samochody, samoloty).po upływie okresu leasingu firma leasingowa może wynająć komuś innemu lub odsprzedać leasingobiorcy za określoną kwotę.

Leasing jest korzystniejszy od kredytu, gdyż po zakończeniu nie trzeba się martwić o przedmiot leasingu (jego sprzedaż). Firmy leasingowe mogą uzyskać korzystniejsze rabaty przy zakupie większej partii towaru np., 100 samochodów. Koszty przeglądów, drobnych napraw pokrywa leasingodawca.

IV Dyskonto weksli

Dyskonto zakupu weksla przed terminem płatności z potrąceniem odsetek dyskontowych.

Podmioty, które uczestniczą w obrocie weksli:

• Bank

• Podawca weksla

• Dłużnicy weksla

Dwa rodzaje dyskonta weksli:

1. Dyskonto związane z prawem regresu, gdy nie zapłacą dłużnicy wekslowi.

2. Bez prawa regresu, bank przejmuje pełne ryzyko związane z dłużnikami wekslowymi.

Sekurytyzacja - zamiana aktywów, które ma duże przedsiębiorstwo na papiery wartościowe.

Ryzyko kredytowe

Jest to ryzyko związane z kredytowaniem. Kredytobiorca nie spłaci całości lub części kredytu - tego obawia się bank, kredytodawca. Dotyczy wszystkich pozycji bilansu - operacji aktywnych. Ryzyko kredytowe nie dotyczy tylko ludności, ale również inne banki, np. lokaty międzybankowe.

Mechanizmy ograniczające ryzyko kredytowe:

Działanie organizacyjne - wewnątrz banku, np.

jakie rodzaje projektu, polityka kredytowa, wewnętrzne regulaminy

Rorozłożenie kompetencji

Wprowadzenie limitów kredytowych

Działania realizacyjne - związane z operacją banku

Sprawdzanie wniosków kredytowych

Sprawdzanie umów kredytowych przez prawników

Zatwierdzanie, aprobata wniosków kredytowych

Zamiana kredytu na inny

Analiza innych banków: transakcje, zakup nowych

Działania kontrolne

Ciągły monitoring kredytów, czyli bankructwo jakiegoś działu nie wpływa na spłatę kredytu

Jaka jest wartość zabezpieczeń

Czyli limity kredytowe dla branż, dla krajów czy dla indywidualnych klientów nie są przekroczone.

Zdolność kredytowa - zdolność do spłaty kredytu wraz z odsetkami określonym terminie

Przyczyny zaniechania płatności kredytu:

• Niewystarczający kapitał własny 24%

• Problemy ze sprzedażą 22%

• Wadliwe zarządzanie 19%

• Błędy kalkulacji 8%

• Trudności kontrahentów 6%

• Błędna polityka inwestycyjna 5%

• Styl życia właściciela 1%

• Inne 15%

Metoda oceny zdolności kredytowej:

Ocena osoby czy swoim wykształceniem, wypłacalnością nadaje się do otrzymania kredytu.

Ocena osób fizycznych:

• Credit scoring - przyporządkowanie do pewnych cech osobowych kredytobiorcy pewnych wartości - na podstawie badań statystycznych analiza, np. jeżeli przez ostatnie 5 lat osoby, które nie posiadały samochodu nie spłacały kredytu

(suma punktów 100)

• Stan małżeński 10pkt.

• Posiadanie mieszkania 15pkt.

• Posiadanie samochodu 7pkt.

• Wiek powyżej 35 9pkt.

• 3 lata bez zmiany mieszkania 14pkt.

• Posiadanie referencji bankowych 18pkt.

• Posiadanie telefonu 8pkt

• Dzieci mniej niż 3 19pkt.

Kredyt może być spłacany w 5 różnych sposobów:

• Sposobów operacji bieżących

• Dodatkowy kapitał własny

• Sprzedaż aktywów

• Przedsiębiorca zaciągnie dodatkowy kredyt

• Likwidacja przedsiębiorstwa

Ocena osób prawnych i przedsiębiorstw

• Metoda opisowa - pracownicy opisują różne działy i porównują je z wzorcowymi

1. Kanały dystrybucji

2. Uzależnienie rynkowe

3. Rozbudowanie sieci rynkowej

Branża - informacje na jej temat

Ocena kierownictwa

Ocena bilansu: pozioma - jak to się ma w latach, z okresu na okres; pionowa - związana z tym, jaką część bilansu stanowią poszczególne pozycje

Przepływów pieniężnych, - jakie plany inwestycyjne, przepływu gotówki

Analiza wskaźnikowa

Zysku i strat

Informacje bieżącej obsługi kredytu

Uzasadnienie danego kredytu - czy po uzyskaniu wszystkich informacji (z opisu), czy cel kredytu jest słuszny i zgodny z zamierzonym celem.

Kontakty między bankami

Wszystkie te informacje dotyczą metody opisowej - na podstawie tych informacji podejmowana jest decyzja.

Metoda punktowa - określona ilość wskaźników, które dla banku są istotne. Nie jest ograniczona tylko do wskaźników, dotyczy także zarządu. Na podstawie zebranych informacji przyznawane są punkty i odpowiednia ich liczba jest istotna dla podjęcia decyzji.

Analiza dyskryminacyjna - na podstawie danych statystycznych z ostatnich paru lat wyciągane są wskaźniki, które są najbardziej istotne.

Kredyty bankowe

Oprocentowane kredytów zależy od:

1. Kosztu finansowanie się banków

WIBID stopa procentowa, jaką banki są gotowe zapłacić za środki przyjęte w depozyt WIBOR stopa procentowa, po jakiej banki są skłonne udzielić pożyczek innym bankom. Obliczenia dokonuje się na podstawie notowań 15 wybranych banków.

Większość transakcji między bankami dochodzi do skutku po cenie znajdującej się między WIBOR i WIBID, różnica ta wynosi obecnie 0,5%.

2. Koszt kredytu

Wyróżniamy trzy składniki kosztu kredytu
-odsetki
-prowizja
- inne koszty

3. Koszt ryzyka

4. Koszty związane z Bankowym Funduszem Gwarancyjnym

Agencje rejtingowe - zajmują się oceną ryzyka kredytowego i określaniem jakości kredytobiorców

Kwalifikacja kredytów wg:

• terminowości

• sytuacji kredytobiorcy

• oceny jakościowej kredytobiorcy

Grupy ryzyka

1. kredyty normalne - terminowo spłacane

2. należności pod obserwacją - dotyczą wybranych firm, przedsiębiorstw ocenionych jako zagrożone

3. należności poniżej standardu - opóźnienia w spłacie nie przekraczają 1 miesiąca

4. należności wątpliwe - opóźnienie w spłacie od 3 do 6 miesięcy

5. kredyty stracone - opóźnienia w spłacie powyżej 6 miesięcy

W zależności od grupy ryzyka tworzy się odpowiednie rezerwy

Ad 1. Dla osób prawnych - bez rezerw, dla osób fizycznych (kredyty konsumpcyjne

rezerwa 1,5%)

Ad.2. 1,5 % należności

Ad.3. Co najmniej 20%

Ad.4. 50%

Ad.5. 100%

Przykład:

Udzielono kredyt w wysokości 1000zł, okres kredytowania 4 lata

WIBOR + 4%

OKRES	1	2	3	4
KREDYT	1000	1000	1000	1000	= 4000
WIBOR	16%	16%	16%	16%
% KREDYTU	20%	20%	20%	20%
ODSETKI	200	200	200	200
MARŻA	40	40	40	40	= 160
KOSZT REZERW	0	0	32	32
ZYSK	40	40	8	8	= 96

ZYSK = 96: 4000 = 2,4%

Redukcja ryzyka:

1. Analiza kredytowa

2. Podział ryzyka kredytowego (np. między partnerów lub utworzyć konsorcjum kredytowe)

3. Żądanie zmniejszenia kredytu

4. Odpowiednie zapisy w umowie kredytowej

5. Bank może żądać zabezpieczeń

6. Możliwość wypowiedzenia kredytu

7. Dywersyfikacja ryzyka
   -ilościowa
   -jakościowa

Zabezpieczenia kredytu

Zabezpieczenia

Podstawowym warunkiem otrzymania przez kredytobiorcę kredytu gospodarczego jest przedstawienie odpowiednich zabezpieczeń. Najczęściej bank chciałby, aby wartość zabezpieczeń, co najmniej dwukrotnie przekraczała kapitał kredytu. Wynika to z faktu, że sprzedaż zabezpieczeń nieopłacalnego kredytu przynosi znacznie mniej niż ich pełna wartość, w dodatku środki muszą być przeznaczone na opłatę komornika, podatku inne koszty.

W dokumentacji kredytowej musi być pełny wykaz zabezpieczeń.

Zabezpieczenia dzielą się na dwie grupy:

1. Zabezpieczenia osobiste - związane z osobą kredytobiorcy lub osobą trzecią tzn., że ta osoba gwarantuje całym swoim majątkiem obecnym i przyszłym wywiązanie się ze zobowiązań wobec banku, zabezpieczeń osobistych jest ok. 900 (z tego ok. 800 nie stosowanych)

2. Zabezpieczenia rzeczowe

Ad 1 Do zabezpieczeń osobistych należą m. in.

• weksel własny In blanco

• gwarancje kredytowe, gwarancje bankowe

• poręczenia

• przelew (cesja) wierzytelności

Weksel własny In blanco - najpowszechniejsze zabezpieczenie, zwykle ma charakter akcesoryjny (dodatkowy) - na wekslu jest tylko wystawca, sumę i termin spłaty wpisze bank. Po spłacie kredytu jest niszczony. Roszczenia z weksla nie przechodzą przez drogę sądową.

Gwarancja kredytowa - osoba trzecia, gwarantuje, że ten kredyt spłaci, gdy nie będzie pokrycia za kredyt. Gwarancji mogą udzielać inne banki - niechętnie, inne instytucje (Agencja Rozwoju Rolnictwa).

Poręczenia - są różne typy poręczeń, osoba trzecia poręcza, że ten kredyt spłaci - najczęściej przy drobnych kredytach (żyrant), gdy kredytobiorca nie spłaca kredytu bank wcale nie musi nakazać spłaty kredytobiorcy, a poręczycielowi.

Trzech żyrantów nie oznacza, że odpowiadają w 1/3, a w całości - żyrant musi zapłacić kapitał, odsetki, koszty, - czyli więcej.

Bank przyjmuje poręczenia bez ograniczenia (kwoty)- poręczyciel odpowiada za spłatę na równi z kredytobiorcą.

Ad 2. Zabezpieczenia rzeczowe - zabezpieczeniem jest konkretna rzecz (określona część majątku dłużnika) - niezależnie od tego czyją jest własnością, (jeżeli nawet zostanie sprzedana to nadal stanowi zabezpieczenie).

Do zabezpieczeń rzeczowych należą różne formy hipoteki.

Hipoteką nazywamy wpis do księgi wieczystej nieruchomości (tzw. księgi hipotecznej). Nieruchomość obciążona hipoteką może zostać sprzedana nawet bez zgody banku, nadal pozostanie ona jednak obciążona tą hipoteką. W przypadku niespłacenia kredytu nieruchomość taką przejmie bank.

Hipoteka daje pierwszeństwo w realizacji roszczeń.

Hipoteka na rzecz Skarbu Państwa (musi być wpisana do księgi wieczystej żeby obowiązywała) ma pierwszeństwo przed innymi. W większości przypadków nie jest wpisana.

Hipoteka zwykła - faktyczne pierwszeństwo ma bank.

1. Hipoteki

• zwykła - bank, os. fizyczna

• hipoteka przymusowa - tj. na rzecz państwa. Izba Skarbowa zawsze ma pierwszeństwo, jedyny warunek - hipoteka musi być wpisana w księdze wieczystej.

1. Zabezpieczenia osobiste

a) przystąpienie do długu - osoba trzecia przystępuje do długu, staje się na równi z kredytobiorcą (spłaca kredyt, gdy kredytobiorca główny nie wywiązuje się ze spłaty). Ważna jest tu sytuacja finansowa osoby przystępującej do długu.

Zabezpieczenie to można zastosować w sytuacji, gdy. Np. wspólnik zabezpiecza zobowiązanie spółki cywilnej - konieczne jest wtedy, by współmałżonek wyraził zgodę na jego przystąpienie do długu.

W przypadku spółek kapitałowych - przystąpienie do długu członka zarządu.

W spółce komandytowej, - gdy część wspólników odpowiada tylko w części majątku, a część w całości - zobowiązanie do spłaty wspólników odpowiadających w części na całym majątku

b) pełnomocnictwo:

- do dysponowania rachunkiem bankowym - do korzystania ze środków zgromadzonych na tym rachunku

- do umarzania jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, gdyż są one niezbywalne (nie można ich zastawić); jest to pełnomocnictwo do sprzedania tych jednostek

2. Zabezpieczenia rzeczowe (zastawienie konkretnej rzeczy, a nie zabezpieczenie z całości majątku)

a. zastaw ogólny na rzeczach ruchomych - zastaw na zbywalnych rzeczach ruchomych; najczęściej na maszynach, samochodach i innych przedmiotach wartościowych które w przypadku nie wywiązywania się kredytobiorcy ze spłaty można sprzedać)

- zastaw na towarach złożonych w przedsiębiorstwie składowym

- zastaw morski (towarów na statku)

Towary zastawione trzeba oznaczyć, że są już zastawione - tak, żeby osoba trzecia miała oczywisty sygnał, iż są to rzeczy już zastawione. Jeśli nie ma dokładnego oznaczenia, to kolejny zastaw na tej samej rzeczy jest ważniejszy niż pierwszy. W przypadku sprzedaży rzeczy zastawionej, bank ma prawo odebrania środków, które osoba zastawiająca uzyskała ze sprzedaży

b. zastaw na prawach (tylko wówczas, gdy są one zbywalne) np. zastaw na wierzytelnościach, udziałach w spółce, zyskach z udziałów, patentach, papierach wartościowych np. zastaw na akcjach (zastaw nie może być na akcjach imiennych gdy w statucie spółki zawarte są jakieś warunki co do tych akcji), zastaw na obligacjach, wekslach, bonach skarbowych.

c. zastaw rejestrowy - działa na podstawie „Ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów”. Poza zastawem, dokonywany jest wpis w sądzie do rejestru zastawów. Polega to na spisaniu umowy między zastawiającym a bankiem i zgłoszeniu się do sądu o dokonanie wpisu do rejestru zastawów. Problemem jest długi okres oczekiwania na taki wpis. Zastawu można dokonać na prawie wszystkim. To zabezpieczenie daje pierwszeństwo przed innymi wierzycielami, nawet przed Skarbem Państwa.

d. przewłaszczenie na zabezpieczenie - na czas udzielonego kredytu, bank staje się właścicielem rzeczy lub papierów wartościowych, a w przypadku nie spłacenia kredytu bank ma prawo sprzedać rzecz. W przypadku przewłaszczenia bank jest właścicielem rzeczy, lecz na ogół jest ona oddawana kredytobiorcy do użytkowania.

e. kaucja - środki pieniężne w gotówce złożone w banku w depozycie. Po spłaceniu kredytu kredytobiorca odzyskuje całą kwotę, lecz bez oprocentowania. W przypadku braku spłaty, bank ma prawo z kaucji potrącać należne kwoty.

f. przelew na rachunek banku (mówi o tym zabezpieczeniu prawo bankowe) - bank staje się właścicielem pieniędzy, które po spłacie kredytu zwracane są (z oprocentowaniem) kredytobiorcy - jest to zależne od zawartej umowy. W przypadku braku spłaty bank zaspokaja się z pieniędzy.

g. blokada środków na rachunku bankowym kredytobiorcy - środki blokowane są na rzecz osoby trzeciej, ale ich właścicielem pozostaje kredytobiorca. W przypadku nie spłacania kredytu, bank ma prawo zaspokoić się z zablokowanych środków. Gdyby kredytobiorca zbankrutował - nadal jest właścicielem rachunku, więc dochodzenie praw majątkowych z tych środków w pierwszej kolejności mają urzędy np. skarbowe a w dalszej kolejności bank.

h. hipoteka - dotyczy nieruchomości. Dokonuje się poprzez wpis do księgi wieczystej danej nieruchomości. Może być ustanowiona na części bądź całości nieruchomości. Przed udzieleniem kredytu bank jest zobowiązany do sprawdzenia, czy nie ma już ustanowionej hipoteki na nieruchomości, musi sprawdzić jej wartość i ustalić, kto jest jej właścicielem. Rodzaje hipoteki:

- hipoteka zwykła - na już udzielony kredyt

- hipoteka kaucyjna - zabezpiecza kredyt przyszły o nieokreślonej wartości (wysokości) np. kredyt w rachunku bieżącym

Hipoteka daje możliwość zaspokojenia przed wszystkimi innymi wierzycielami. Jest to zabezpieczenie drogie, stosowane przy długoterminowych kredytach.

i. roszczenie o ustalenie hipoteki (powiązane z hipoteką) - właściciel nieruchomości zobowiązuje się ustanowić hipotekę w przyszłości. Z chwilą wpisu np. po 5 miesiącach - data wpisu, to data roszczenia a nie data faktycznego wpisu.

Banki najchętniej przyjmują zabezpieczenia osobiste - przy osobach, spółkach w dobrej sytuacji majątkowej.

W przypadku osób, spółek o niskich majątkach - lepsze są zabezpieczenia rzeczowe, chyba że istnieje możliwość przyjęcia zabezpieczenia osobistego od np. innej firmy a nie kredytobiorcy).

Wybór formy zabezpieczenia zależy od:

- rodzaju kredytu (krótko czy długoterminowy, inwestycyjny)

- wysokości kredytu (im wyższy, tym konieczne jest lepsze zabezpieczenie; przy kredytach obrotowych - zwykle cesja wierzytelności, zabezpieczenie łatwe do ustanowienia)

- statusu prawnego kredytobiorcy, np. spółka z o.o. - poręczenie od właścicieli, spółka cywilna i jawna - bank może bez zabezpieczenia dochodzić zwrotu z majątku dłużników (firmy) i całego majątku właścicieli spółki.

- sytuacji finansowej kredytobiorcy - dobre spółki - np. weksel, zastaw, przewłaszczenie. Słabe spółki - na składnikach majątku

- cech zabezpieczenia (jak łatwo i szybko można ustalić zabezpieczenie)

Istnieją sytuacje, w których bank nie będzie żądał żadnego zabezpieczenia - zabezpieczeniem może być ogólna sytuacja majątkowo kredytobiorcy np. przy małym kredycie.

---