Kontynuacja epickich tradycji epopei w utworach pozytywizmu i Mlodej Polski ("Nad Niemnem", "Potop")


Pierwsza epopeja narodowa byl "Pan Tadeusz" A. Mickiewicza. W "Nad Niemnem", kontynuujac
eposowa tradycje "Pana Tadeusza", Orzeszkowa przedstawia spolecznosc, kt�ra symbolizuje
nar�d w waznym dla niego momencie historycznym (powstanie styczniowe i jego konsekwencje).
Przedstawiciele pokolen musza podjac trudne decyzje, kt�re zawaza na ich dalszym losie (np.
decyzja Justyny w sprawie malzenstwa; Benedykt ma do wyboru lepsze, latwiejsze zycie
w Rosji, lecz aby to osiagnac, musi zabic w sobie poczucie polskosci), decyzje te moga byc
r�wnie brzemienne w skutkach jak udzial w powstaniu, po kt�rym jego uczestnicy byli
represjonowani. Zreszta takie przedstawienie powstania zwiazane jest z tradycja epopei - czas,
w kt�rym trwa, jest czasem swietym, sam akt walki jest wyidealizowany, ukazane jest tylko
wsp�lne dzialanie szlachty zasciankowej ze szlachta, a opis pozbawiony jest element�w
tragicznych. Powstanie jest traktowane jednoznacznie pozytywnie, walka o wolnosc jest
najwyzsza powinnoscia Polaka, nikt sie nie zastanawia czy brac w nim udzial, czy nie, mimo
iz zdaje sobie sprawe z konsekwencji. Wyznacznikiem uczucia do powstania ludzi bioracych
w nim udzial jest ich stosunek do mogily powstanc�w. Opr�cz tego Orzeszkowa ukazuje rozlegly
obraz spoleczenstwa ziemianskiego, ale opis nie jest calkiem realistyczny, gdyz mial pokrzepic
czytelnika (tak jak w "Panu Tadeuszu") i dlatego niezbyt dokladnie przedstawia krzywde
chlopska. R�wniez jak w "Panu Tadeuszu", wazna role odgrywaja poetyckie, dokladne opisy
przyrody (takze jako funkcja retardacyjna). Milosc Jana i Justyny symbolizuje przelamanie barier
spolecznych, jest to takze przelom w historii Korczyna i nawiazanie do czasu swietego.

Podobnie w "Potopie" przedstawiony jest moment zwrotny w dziejach calego narodu (zwyciestwo
nad najezdzca szwedzkim). Te czesc dziej�w historii Polski Sienkiewicz wybral specjalnie, aby
pokazac, ze zjednoczone spoleczenstwo moze zwyciezyc wroga, nawet gdy zajal on cale
terytorium kraju. Mialo to ozywic ducha narodowego, kt�ry upadl po stlumieniu powstania
styczniowego. Dlatego Sienkiewicz takze chcial stworzyc epos. Bohaterowie jego maja stale
cechy, sa dobrzy lub zli. Dodatkowo cechy te ulegaja hiperbolizacji. Sienkiewicz tworzy w ten
spos�b bohater�w narodowych (Kmicic) - heroizacja. Jednoczesnie realistycznie odtwarza
mentalnosc i zachowanie szlachty, jej warcholstwo, samowole, hulaszczy tryb zycia (np.
pierwszy okres zycia Kmicica). Stara sie wiernie odtworzyc jezyk i obyczaje tamtej epoki
(stylizacja jezykowa i brzmieniowa). Takze jezyk jest charakterystyczny dla eposu - patetyczny
i podniosly.

---