20.III.2006r (psychologia)

TEMAT 8: Zaburzenia w rozwoju mowy.

Rozwój mowy nie przebiega u wszystkich prawidłowo.

Zaburzenia w rozwoju mowy można sklasyfikować na 3 kategorie:

1. opóźnienia w rozwoju mowy;

• występują szczególne u dzieci;

• przejawiają się pod różnymi postaciami

późne pojawienie się gaworzenia późne pojawienie się pierwszych słów ubóstwo słownikowe (gdy słownictwo jest ubogie, gdy dziecko bardzo mało zna słów) późne pojawienie się wypowiedzi zdaniowych (najpierw późne pojawienie się zdań prostych, potem złożonych i współrzędnych) długie utrzymywanie się nieprawidłowych struktur gramatycznych




Są uwarunkowane wewnętrznie,

wynikają z zaburzeń słuchu

Mają głównie przyczynę

środowiskową

Te opóźnienia są łatwe do

usunięcia

• przyczynami zaburzeń są 2 rodzaje uwarunkowań:

1. egzogenne → wynikające ze środowiska zewnętrznego, gdy np. bardzo mało się z dzieckiem rozmawia;

2. endogenne → wynikające z wewnętrznych uwarunkowań, z nieprawidłowego funkcjonowania układu mowy, np. dziecko nie mówi bo nie słyszy;

2. bełkotanie

• to nieprawidłowe wymawianie dźwięków;

• wyróżniamy tu 3 kategorie zaburzeń:

1. reranie → to nieprawidłowe wymawianie głoski „r”, występuje stosunkowo często; u dzieci w wieku 3 - 4 lat mogą się jeszcze nauczyć poprawnej wymowy tej głoski; głoska ta jest nie do wyuczenia gdy występują wady w układzie położenia języka w stosunku do podniebienia;

2. seplenienie lub szeplenienie → to nieprawidłowe wymawianie głosek „s” „sz”, może być to spowodowane uwarunkowaniami środowiskowymi, ale także endogennie (tu też do prawidłowej wymowy musi być odpowiedni układ języka w stosunku do podniebienia);

3. kapacyzm → to nieprawidłowe wymawianie głoski „k”, zamiast „k”, wymawia się „ch”, „kora” - „chora”; podłożem może tu także być wada w narządzie słuchu;

3. jąkanie lub zacinanie się

• jest najczęstszym zaburzeniem występującym w mowie;

• dotyczy nie tylko dzieci, ale nierzadko też dorosłych;

• ta wada wymowy (to zaburzenie) było obserwowane już w starożytności - filozofowie starożytni udzielali lekcji „płynnej wymowy”, współcześnie dość dużo badań dotyczy tego zaburzenia;

• zaburzenie to jest związane z funkcjonowaniem emocjonalnym; u jednych osobników występuje przewaga procesów hamowania nad procesami pobudzenia, tacy ludzie są ospali, wyciszeni, apatyczni, u innych występuję przewaga procesów pobudzenia, tacy ludzie reagują bardziej gwałtownie na bodźce emocjonalne, u większości ludzi występuje względna równowaga między tymi procesami;

• na ogół u ludzi jąkających się ponad 70% są to osoby nadwrażliwe emocjonalnie
  

2