Zestaw 9
1) Funkcje kultury
Funkcja - szczegółowy rodzaj relacji pomiędzy elementami dwóch zbiorów (def. mat.)
- to co robi organizm w naturalny sposób (def. biol.)
- nieuświadomione skutki działań ( def. humanistyczna)
Funkcje kultury - to co daje kultura jednostce czy wspólnocie bez względu na to czy te osoby to sobie uświadamiają czy też nie.
Co kultura daje jednostce, a co społeczeństwu?
- umożliwia dialog, komunikację
- reguluje nasze działania czyniąc je przewidywalnymi
- kultura wprowadza porządek uzdatniający podmiotu ludzkie do kooperacji
Prawo naukowe - najcenniejszy rezultat poznania naukowego, twierdzenie odpowiednio zbudowane pod względem językowym, twierdzenie ściśle ogólne.
Reguła kulturowa - wszyscy obywatele danej grupy ludzkiej witają nieznajomych widzianych po raz pierwszy.
Kultura wytwarza osobowości ludzkie - „robi człowieka”, kultura wiąże nas nadając nam tożsamość.
2) Omów 2 odmiany i odczarowaniew Europie
RICKERT- koncepcja 2 odczarowania- pierwsze miało miejsce przy przejściu od magii do religii. Drugie odczarowanie od religii do świata nowożytnego. * Myślenie magiczne-dynamiczna wizja świata, wszystko ze wszystkim może być związane i wywoływać skutki, myślenie w kategoriach metafizycznych przeistoczeń. Dziecko wg teorii najbardziej podatne na myślenie magiczne, brak poczucia JA odróżniającego od przedmiotu.
Przeistoczenie, przejmowanie osobowości. J.FRAZEL- 1854- 1941- „złota gałąź”- magia sympatyczna, powinowactwo, wszystko ze wszystkim może być powiązane sympatycznie, zasada podobieństwa, skutek podobny do przyczyny, magia naśladowcza, zasada styczności, kontakt nigdy nie ustaje. Frazel wyróżnił 2 zasady podobnie do empiryzmu. Skutek poddany do przyczyny podobieństwa, zasady myślenia magicznego są słuszne, są zasadami naszej nauki. Myślenie magiczne nie jest myśleniem pojęciowym, jest tylko mową magiczną, myśli się działami. Dziecko myśli nie mając języka, myślenie nie jest granicą języka. Można w oparciu o antropologię wnioskować myślenie spontaniczno praktyczne. Wyobrażenie tak samo buduje obyczaje co przekonanie, jesteśmy wspólnie budujemy wspólnoty, sens inny. Przejście od magii do religii, odarcie z dynamizmu świata. Czł., myślący magicznie chce wpływać na wydarzenia, zakazy- tabu, nakazy- czary, religijny czło., postawa błagalna. Frezel pokazuje następną cechę pomiędzy empiryzmem, nauką i magią. Magia nie ma doktryny, religia ją posiada jako najważniejsze założenia. Religia jest bardziej racjonalna od magii, oczyszczona została z cech działania ludzkiego, przyroda nieożywiona. Mowa magiczna przypomina język głuchoniemych, język gestów. Pojawia się czarownik, utrzymywany przez grupę, dla niej zmienia się w tabu.
Wg Webera 2 odczarowanie świata rozpoczyna się w 1490 roku, w tym czasie powstaje kapitalizm. Oddzielone funkcjonowanie gospodarki społecznej i gospodarstwa domowego. W kapitalizmie pojawia się podział na:
- czas prywatny/ czas publiczny
- funkcje publiczne/ funkcje w domu
- klasy społeczne - wyznaczone przez miejsca pracy
- ideologia społeczna
Powstają instytucje ekonomiczne - banki, wolny rynek, prywatna własność
3) Dlaczego etyka Kanta jest etyką odpowiedzialności
Etyka Kanta wyróżnia 3 rodzaje czynów:
- skłonności ludzkie
- obowiązek
- czynności do których jesteśmy zmuszeni z przyczyn zewnętrznych
Kant zadaje pytanie czy z czynności przymusu zewnętrznego możemy być za nie odpowiedzialni? Kant uważał, że nie można ich rozpatrywać w kategoriach etyki.
Obowiązek - coś, co należy zrobić niezależnie od naszej ochoty, pojmowanie czegoś na co się nie ma ochoty, ale ma się pewność, że należy to zrobić.
Podejmowanie czynności wynikających ze skłonności n ie może być źródłem działania etycznego.
- czynności z poczucia obowiązku:
- czynność zgodna z obowiązkiem
- czynność, która z obowiązku wynika
Wedle Kanta przewidywany skutek czynu nigdy nie legitymizuje moralnie czynu. Działanie moralne nie pochodzi z zysku czy obawy. Człowiek musi być wolny - mieć możliwość robienia użytku z własnego rozumu.
4) Małżeństwo i pokrewieństwo - Malinowski
Małżeństwo jest najważniejszą formą uprawnionych stosunków seksualnych, przede wszystkim jest kontraktem pozwalającym płodzić i wychowywać dzieci. Nie jest to jednak jedyny związek w ramach, którego możliwe są stosunki seksualne. W wielu społecznościach są one uprawiane pod pewnymi warunkami jeszcze przed zawarciem małżeństwa.
FORMY SWOBODY SEKSUALNEJ W ODNIESIENIU DO MAŻEŃSTWA: stosunki przedmałżeńskie, rozluźnienie więzów małżeńskich, ceremonialne akty seksualne, prostytucja, konkubinat.
Małżeństwa patrylokalne - młoda para przenosi się do społeczności męża, zamieszkuje w jego domu lub obozie. Są to małżeństwa najbardziej rozpowszechnione.
Małżeństwa matrylokalne - mąż przyłączą się do społeczności żony, osiedla się w domu jej rodziców, często musi wykonywać względem nich pewne posługi. Zamieszkanie matrylokalne może mieć charakter tymczasowy lub stały.
SPOŁECZNE UWARUNKOWANIA MAŁŻEŃSTWA
ENDOGAMIA jest regułą, która zezwala na małżeństwa w obrębie tej samej sekcji(na przykład kasty), a zabrania małżeństwa między członkami różnych sekcji. Może mieć charakter religijny wtedy małżeństwo można zawierać w obrębie danej grupy religijnej.
Hipergamia (Indie) - mężczyzna może poślubić kobietę z niższej warstwy tej samej kasty lub jeśli nie ma przeszkód kobietę z tej samej warstwy. Kobiecie nie wolno poślubić mężczyzny o niższym statusie społecznym.
EGZOGAMIA zabrania się wchodzenia w związki członkom większych, spokrewnionych ze sobą grup np. klanów, gdzie grupa ludzi wywodzi swe pochodzenie od jednego przodka, mają ten sam totem, wykonują wspólnie wiele zadań.
ZAKAZ KAZIRODZTWA jest najbardziej przestrzeganym warunkiem małżeństwa i zabrania zawierania związków pomiędzy członkami tej samej rodziny. Jest zakazem narzuconym przez prawo, zwyczaj, uczucia moralne. Chociaż w większości do kazirodztwa odchodzi się ze wstrętem istnieją plemiona, gdzie mniej lub bardziej, nieregularne związki, pomiędzy rodzicami a dziećmi zachodzą.
FORMY MAŁŻEŃSTWA (zmienność ilościowa w małżeństwie)
POLIANDRIA - związek, w którym kilku mężczyzn jest prawnie związanych z jedną kobietą, jest małżeństwem złożonym, w którym współżycie jest zazwyczaj sukcesywne, a nie połączone, dzieci i własność nie są dzielone przez mężów.
POLIGYNIA - związek, w którym kilka żon jest związanych z jednym mężem, każda ma status legalnej małżonki, a dzieci uważa się za legalne potomstwo męża.
MONOGAMIA - jest najważniejszą formą małżeństwa, dominuje w wielu społeczeństwach. Jest wzorem i prototypem małżeństwa ( poligamia to powtórzenie kontraktu małżeńskiego, to większy system, którego osią może być mężczyzna -> poligynia; lub kobieta -> poliandria). Połączenie zachodzi tylko między dwoma organizmami, dzieci są płodzone tylko przez dwoje rodziców i społecznie uznawane jako potomstwo tylko jednej pary, sankcję religijną otrzymuje tylko związek dwojga.
4. RODZINA I SYSTEM POKREWIEŃSTWA : KLANY POŁOWY I KLASY KREWNYCH
POKREWIEŃSTWO - system więzi osobistych wyrosłych z prokreacji życia rodzinnego. Opiera się o niego każda ludzka kultura. Nie zawsze ma ono charakter patriarchalny, nie jest też uniwersalne jeżeli chodzi o prawo do sprawowania władzy, przenoszenia pozycji czy przywilejów (np. prawo macierzyste).
Większość plemion pierwotnych dzieli się na większe grupy, które posiadają pewien stopień pokrewieństwa. Niektóre plemiona rozpadają się na połowy, z których każda posiada własną nazwę, poczucie jedności oraz mit określający jej charakter i relacje z druga połową.
Pierwotne elementy łączące rodziców i dzieci np. więzi prokreacji, opieka nad potomstwem, zanikają ze stosunków w obrębie klanu. Elementami, które są podstawa dla pokrewieństwa klanowego są: tożsamość totemiczna, mitologiczna fikcja wspólnego pochodzenia, religia, prawo. Klan wyrasta z pokrewieństwa rodzinnego wokół jednego z rodziców. Różni się od rodziny również strukturą, stara się rozciągnąć najszerzej pokrewieństwo na jedną tylko stronę. Podczas, gdy rodzina opiera się o dwie podstawy: męską i żeńską, klan eliminuje stronę matki lub ojca z istotnego pokrewieństwa.