1. Toczenie  Skrawanie naddatku na obróbkę poprzez obrotowy ruch skrawania działa w dół, co zmniejsza dokładność gdy przedmiot jest
główny (prędkość skrawania) przedmiotu obrabianego oraz odpychany.
posuwowy ruch noża tokarskiego. Toczenie dotyczy obróbki Przeciwbieżne  Kierunek posuwu jest przeciwny do ruchu
powierzchni zewnętrznych, wytaczanie wewnętrznych. roboczego. Stosowane zwykle do obróbki wstępnej, jako że ostrze
Metody kształtowania: freza zaczyna skrawać materiał od strony obrobionej. Przedmiot
Punktowa  Kształt obrobionej powierzchni wynika z toru ruchu może być odrywany od uchwytu składową pionową siły skrawania.
naroża. 11. Ostrza frezów i miejsce ostrzenia
Kształtowa  Na obrobionej powierzchni zostaje odwzorowany zarys Ścinowe: Do obróbki płaszczyzn. Ostrzone na powierzchni
krawędzi skrawającej. przyłożenia.
Obwiedniowa  Powierzchnia obrabiana jest obwiednią Jednościnowe  Mało wytrzymałe, stosowane w narzędziach mniej
przetaczających się po niej kolejnych, zmieniających się krawędzi obciążonych.
skrawających. Dwuścinowe  Najczęściej stosowane, ze względu na zwiększoną
2. Noże kształtowe o dużej żywotności  przeznaczone do wytrzymałość.
wielokrotnego ostrzenia na płaskiej powierzchni natarcia. Część Z grzbietem parabolicznym  Najbardziej wytrzymałe ze względu na
robocza jest wykonywana ze stali szybkotnącej, oprawka z jednakowe naprężenia na całym ostrzu.
ulepszonej stali węglowej. Frezy kształtowe:
Nóż spłupkowy - Zataczane  Po ostrzeniu (na powierzchni natarcia płaskimi
Nóż krążkowy  nasadzane do obróbki powierzchni zewnętrznych, ściernicami) kształt się nie zmienia (stały kąt natarcia). Posiadają
trzpieniowe do wytaczania otworów. Kąt przyłożenia osiąga poprzez wstępnie wyfrezowane rowki wiórowe oraz zatoczone na grzbiecie
podniesienie osi noża powyżej osi toczenia. ostrza.
Rysunek 12.Przeciąganie  Przy jednym ruchu przeciągacza (pręta z ostrzami
3. Mocowanie przedmiotów na tokarce - o zmiennej średnicy) następuje cała obróbka przedmiotu.
Tarcze tokarskie  Stosowane dla sztywnych i krótkich przedmiotów Przeciąganie używane jest przy obróbce powierzchni wewnętrznych
nie wymagających podparcia konikiem, szczególnie tych o (np. otwory kształtowe), jak również zewnętrznych. Przeciąganie
kształtach nieobrotowych oraz o większych gabarytach. stosuje się w obróbce wielkoseryjnej ze względu na wysoką
Uchwyty samocentrujące  Zazwyczaj trójszczękowe. Stosowane wydajność obróbki i duży koszt narzędzi.
dla sztywnych i krótkich przedmiotów o powierzchniach walcowych, Szkic
nie wymagających podparcia konikiem. Posiadają szczęki Przykłady powierzchni przeciąganych:
przesuwające się jednocześnie, co umożliwia sztywne ustawienie 13.Szlifowanie  Sposób obróbki ściernej, polegający na skrawaniu
przedmiotu współśrodkowo z osią obrotu. materiału ostrzami o nieokreślonej geometrii i liczbie, utworzonymi
Kły  Mocuje się w nich mniej sztywne wałki, o większym stosunku przez krawędzie stochastycznie rozmieszczonych i połączonych
długości do średnicy. spoiwem ziaren z materiału ściernego, tworzącymi ściernicę.
Podtrzymki  Zapobiegają uginaniu się długich smukłych wałków w Kłowe - Przedmiot ustalony jest na kłach. Ruch główny jest
czasie toczenia. Podtrzymki stałe mocuje się śrubą na prowadnicach realizowany poprzez obrót ściernicy.
łoża tokarki, ruchome na saniach dolnych suportu tokarki. Wzdłużne - Ruch posuwowy jest złożony z ruchu obrotowego
Trzpienie tokarskie  Służą do mocowania przedmiotów z otworami, przedmiotu obrabianego oraz prostoliniowego ruchu osiowego
posiadającymi w szczególności kształt tarczy lub tulei. Trzpienie posuwowego. Może być przeprowadzone obwodowo, czołowo lub
stałe są to lekko zbieżne wałki zaopatrzone w nakiełki i spłaszczenie obwodowo-czołowo.
na zabierak. Dla trzpieni sprężystych elementem mocującym jest Wgłębne  Prostoliniowa składowa ruchu posuwowego (ruch
sprężysta tuleja z przecięciami i stożkowym otworem promieniowy) jest skierowana prostopadle do osi obrabianego
przeznaczonym na trzpień. Pokręcanie nakrętki w kierunku trzpienia przedmiotu.
powoduje zwiększenie średnicy tulei. Bezkłowe  Bazą obróbkową jest zewnętrzna średnica wałka, a
4. Toczenie stożków na tokarce uniwersalnej jego ruch obrotowy wywołuje tarcza prowadząca dzięki sile tarcia,
Nożem kształtowym  Dla krótkich stożków przy wykorzystaniu bez sztywnego połączenia z przedmiotem.
posuwu sań poprzecznych lub wzdłużnych. Wzdłużne (przelotowe)  Posuw osiowy przedmiotu uzyskuje się
Przez skręcenie obrotnicy  Głównie dla dużych zbieżności. Nóż dzięki pochyleniu osi tarczy prowadzącej pod kątem 3-5 st.
przesuwa się wraz z saniami po prowadnicach skręconej obrotnicy. względem osi ściernicy.
Przez przesunięcie konika  Tylko dla małych zbieżności. Stożek w Wgłębne  Promieniowy ruch posuwowy powoduje zbliżanie się
czasie toczenia musi być ustawiony tak, aby jego tworząca zajęła tarczy prowadzącej do ściernicy. Do ustalenia przedmiotu służy
położenie równoległe do kierunku przesuwu sań dolnych tokarki. W zderzak.
celu uniknięcia błędów przestalenia stosuje się kły z końcówką Rodzaje obróbki gładkościowej ściernej
kulistą. - Szlifowanie gładkościowe
Przy użyciu liniału  Polega na jednoczesnym przesuwaniu się sań - Gładzenie (honowanie)
dolnych i poprzecznych według liniału. - Dogładzanie oscylacyjne (nie poprawia dokładności)
5. Struganie - Cechą charakterystyczną jest prostoliniowy ruch główny - Docieranie (luz
nym ścierniwem)
(w płaszczyz
nie poziomej) i przerywany ruch posuwowy występujący - Polerowanie mechaniczne, ścierne (nie poprawia dokładności)
pod koniec suwu jałowego. 14.Charakterystyka ściernic
Struganie poprzeczne  Ruch główny wykonuje narzędzie, Twardość ściernicy  Odporność na wykruszanie ziaren, określana
posuwowy przedmiot obrabiany. przez siłę potrzebną do wyrwania ziarna z otaczającego je spoiwa.
Struganie wzdłużne  Ruch główny wykonuje przedmiot obrabiany, Zależy od przyczepności spoiwa do ziarna i od wytrzymałości
posuwowy narzędzie. mostków spoiwa.
6. Dłutowanie - Ruch główny odbywa się w płaszczyz
nie pionowej Materiał ścierny  Substancja mineralna, po rozdrobnieniu której jej
7. Operacje na wiertarkach  elementy mają właściwości ostrzy skrawnych.
Wiercenie - Służy do obróbki otworów walcowych w pełnym Naturalny  Krzemień, granat, korund, szmergiel, diament
materiale, za sprawą głównego ruchu obrotowego i prostoliniowego Sztuczny  Elektrokorund (zwykły, półszlachetny, szlachetny,
ruchu posuwowego. modyfikowany), węglik krzemu (zielony, czarny), węglik boru,
Powiercanie  Poszerzanie wstępnie wykonanych otworów. regularny azotek boru, diament syntetyczny.
Rozwiercanie  Dokładnościowe usuwanie materiału we wstępnie Scierniwo  Materiał ścierny rozdrobniony na ziarna określonej
wykonanym otworze. wielkości.:
Pogłębianie  Zmiana kształtu otworów na pewnej długości Spoiwo  Materiał łączący poszczególne ziarna ścierne w narzędziu
8. Narzędzia wiertarek ściernym.
Wiertła kręte Organiczne  Plastyczne, zwiększające gładkość powierzchni
Rozwiertaki wykańczaki obrabianej, np. żywice naturalne (szelak), żywice sztuczne, spoiwa
9. Wiertarki gumowe i klejone.
Promieniowe  (szkic zastosowanie + produkcja powody) Nieorganiczne  Kruche, nie zapewniają dużej gładkości, np. spoiwa
10.Frezowanie  Sposób obróbki skrawaniem, w którym narzędzie magnezytowe, ceramiczne, magnezytowe, krzemianowe, metalowe.
wieloostrzowe wykonuje ruch obrotowy, a przedmiot obrabiany ruch 15.Obróbka kół zębatych  Kształtowa, kopiowa, obwiedniowa
posuwowy. Obwiedniowa
Współbieżne  Kierunek posuwu jest zgodny z ruchem roboczym. Podziałowa  Metoda Maaga  Kolejne zęby są dłutowane na kole
Stosowane głównie do obróbki wykańczającej, jako że ostrze freza za pomocą narzedzia-zębatki. Stosowana zwykle dla modułów
kończy skrawać na warstwie najmniejszej. Składowa pionowa siły powyżej 5mm.
Ciągła  Metoda Fellowsa  Dłutak (narzędzie w postaci koła
zębatego) odtwarza współpracę dwóch kół zębatych, zaś zarys
powstaje w wyniku współpracy dwóch ewolwent. Stosowana zwykle
dla modułów poniżej 5mm.
Obróbki wykańczające
Dla kół miękkich (<36HRC)  Nagniatanie, wiórkowanie
Dla kół twardych (>36HRC)  Szlifowanie, docieranie, honowanie,
łuszczenie.
Wiórkowanie  Proces realizuje współpracę koła zębatego z
narzędziem wiórkownikiem.
Szlifowanie kształtowe  Ściernica ma kształt zarysu fragmentu
zębatki. Następuje podziałowo.
Szlifowanie obwiedniowe -
16.Obróbka gwintów -
Frezowanie gwintów:
Krótkich  Dla długości gwintów mniejszej od długości freza
Długich  Frez jest krótszy od obrabianego gwintu.
17.Bazowanie wielowypustów  W celu uniknięcia błędów
przestalenia wielowypusty osadza się tylko na jednej powierzchni.
Ze względu na proces szlifowania najkorzystniejsze jest bazowanie
na powierzchni wewnętrznej wałka i zewnętrznej otworu. Obróbka
wewnętrznej powierzchni otworów jest mocno utrudniona.
Opracował: Elenhnor Seulrion