Prawo rzeczowe
= normuje prawo własności i inne prawa do rzeczy tj.
stosunek prawny osób do rzeczy (ius in re)
# zobowiązania: stosunki pomiędzy osobami (ius in
personam).
Prawa rzeczowe = prawa bezwzględne (wywierają skutek
wobec wszystkich = erga omnes)
# Prawa obligacyjne = prawa względne (wywierają skutek
tylko pomiędzy stronami = inter partes)
1
Pojęcie rzeczy
przedmioty materialne (nie prawa!)
Część składowa rzeczy
Przynale\
ność rzeczy
2
Podział (rodzaje) rzeczy
1. ruchome, nieruchome
2. oznaczone co do to\
samości, co do
gatunku
3. podzielne, niepodzielne
4. rzeczy w obrocie, wyjęte z obrotu,
ograniczone w obrocie
5. zu\
ywalne, niezu\
ywalne
6. rzecz zbiorowa
3
Rodzaje praw rzeczowych
A. nieograniczone
i. własność
ii. u\
ytkowanie wieczyste
B. ograniczone (prawa do rzeczy cudzych)
i. u\
ytkowanie
ii. zastaw
iii. słu\
ebność
4
Własność
1. Przedmiot własności: tylko rzeczy
2. Pojęcie mienia
3. Treść
a. korzystanie z rzeczy
b. rozporządzanie rzeczą
c. władanie rzeczą
Wyjątki: priorytet dóbr osobistych
ochrona dóbr majątkowych
5
4. Ochrona własności
Roszczenie windykacyjne (o wydanie rzeczy
przeciwko ka\
demu, kto rzecz posiada)
Roszczenie negatoryjne (o zaprzestanie
naruszania przeciwko osobie naruszającej)
6
5. Współwłasność
A. łączna
B. w częściach ułamkowych
7
6. Nabycie i utrata własności
Rodzaje nabywania własności:
a. pierwotne
b. pochodne
8
Sposoby nabycia i utraty własności
A. Umowa
Moment przejścia prawa własności:
a. rzeczy indywidualnie oznaczone  zawarcie
umowy
b. rzeczy oznaczone co do gatunku + rzeczy
przyszłe - przeniesienie posiadania rzeczy
B. Zasiedzenie
C. Inne:
- zrzeczenie się własności nieruchomości
- porzucenie rzeczy
# Zgubienie rzeczy nie powoduje utraty własności
9
Co robić?
- niezwłocznie zawiadomić osobę uprawnioną do
odbioru (np. właściciela, najemcę itp.)
- ?
A. policja
B. zarządca budynku publicznego, środka
transportu publicznego
C. rejonowy organ rządowej administracji
ogólnej
# Wytworzenie nowej rzeczy ruchomej z cudzych materiałów
10
Zasada dotycząca gruntów:
superficies solo cedit!
11
U\
ytkowanie wieczyste
" jest pośrednim pomiędzy prawem własności
a prawami rzeczowymi ograniczonymi
" stosuje się w drodze analogii przepisy o
własności
" jest prawem na rzeczy cudzej
12
U\
ytkowanie wieczyste
" dotyczy gruntów, które są własnością
Skarbu Państwa
" powstanie prawa na podstawie umowy
odpłatne
" jest prawem czasowo ograniczonym (z
reguły 99 lat, mniej wyjątkowo)
13
Prawa rzeczowe ograniczone
" prawa przysługujące osobie na rzeczy cudzej
(iura in re aliena)
" art. 244 KC zawiera ich zamkniętą listę (nie
wszystkie są uregulowane w KC np.
hipoteka).
14
Przedmiotem prawa są
" rzeczy z wyjątkiem u\
ytkowania i hipoteki,
które mogą być ustanowione na prawie.
" nieruchomości (z wyjątkiem zastawu gdzie
tylko ruchomości)
" z wyjątkiem hipoteki i zastawu, które mają
charakter zabezpieczenia, pozostałe
ograniczone prawa rzeczowe łączą się z
władaniem rzeczą
15
Forma ustanowienia ograniczonego prawa
rzeczowego na nieruchomości: akty notarialny
tylko dla oświadczenia woli właściciela, który
prawo ustanawia
Nie stosuje się przepisu o niedopuszczalności
warunku lub terminu.
16
Przeniesienie ograniczonego prawa rzeczowe na
nieruchomości.
Wygaśnięcie prawa rzeczowego mo\
e nastąpić
przez zrzeczenie się go przez osobę
uprawnioną.
17
1. U\
ytkowanie
" u\
ywanie rzeczy i pobieranie z niej
po\
ytków
" ustawiane na rzeczach ruchome i
nieruchome oraz prawach zbywalnych
" darmowe lub odpłatne
" mo\
na umownie wyłączyć prawo
pobierania przez u\
ytkownika po\
ytków
" prawo u\
ytkowania nie przechodzi na
następców prawnych
18
" charakterystyczną cechą u\
ytkowania jest
szereg ró\
nych stosunków obligacyjnych,
które wią\
ą się z mocy samego prawa z
u\
ytkowaniem.
UWAGA!! Nie mylić u\
ytkowanie s
u\
ytkowanie wieczystym!
19
2. Słu\
ebności
ustanawiają się na nieruchomościach
Rodzaje:
a. gruntowe (mo\
e być nabyta poprzez
zasiedzenie)
b. osobiste (na rzecz osoby fizycznej,
wygasa najpóz
niej śmiercią uprawnionego)
20
3. Zastaw
celem zastawu jest zabezpieczenie wierzytelności.
Strony: zastawca, zastawnik
a. umowny (umowa realna, konieczne jest wydanie
rzeczy)
b. ustawowy
" mo\
e być ustanowiony na rzeczach ruchomych lub na
prawach
" zastawca nie musi być dłu\
nikiem
" po\
ytki rzeczy zastawionej są zaliczane na poczet
wierzytelności.
21
Hipoteka
Rodzaj zastawu na rzeczach nieruchomych
(ustawa o księgach wieczystych i hipotece
(forma aktu notarialnego + zapis w księdze
wieczystej).
22
Posiadanie
stan faktyczny, rodzaj władztwa nad rzeczą
ruchomą lub nieruchomą
1. jest wyrazem wykonywania prawa (np.
prawa własności)
2. władztwo nie związane z prawem
(bezprawne)
23
Np. nieformalne nabycie nieruchomości:
- umowa zawarta bez aktu notarialnego, przenosi się
posiadania, nie własność  często spotykane na wsi, gdzie
wcią\
istnieje nieufność co do czynnika urzędowego)
- przeniesienie własności rzeczy nieruchomości z rodziców
na dzieci tytułem wyposa\
enia bez zachowania form
- niewa\
ność umowy przeniesienia własności z innych
przyczyn ni\
z przyczyn niezachowania formy, np. zło\
enie
oświadczenia woli przez jedną ze stron w stanie
wyłączającym świadome lub swobodne powzięcie decyzji i
wyra\
enie woli
- objęcie spadku przez osobę, która spadkobiercą nie jest
24
Rodzaje:
a. samoistne: posiadaczem samoistnym jest ten, kto
rzeczą faktycznie włada jak właściciel
i. w dobrej wierze
ii. w złej wierze
b. zale\
ne: ten, kto rzeczą faktycznie włada jak
u\
ytkownik, zastawnik, najemca, dzier\
awca lub
mający inne prawa, z którym łączy się określone
władztwo nad cudzą rzeczą
25
Posiadacz samoistny mo\
e oddać rzecz w
posiadanie zale\
ne nie tracąc posiadania.
Ten, kto rzeczą włada za kogoś innego jest
dzier\
ycielem.
26
Skutki posiadania
Domniemania wzruszalne:
- ten kto rzeczą faktycznie włada jest
posiadaczem samoistnym
- posiadanie jest zgodne ze stanem
prawnym
- istnieje ciągłość posiadania
- posiadacz jest w dobrej wierze
27
UWAGA!!
Rozró\
niać pojęcia: świadczenie, roszczenie,
wierzytelność, dług.
28