„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Krzysztof Olszewski

Planowanie i prowadzenie wędrownej gospodarki
pasiecznej 321[04].Z4.04

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji

–

Państwowy Instytut Badawczy

Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:

mgr inż. Jarosław Stępień

mgr inż. Elżbieta Worobik

Opracowanie redakcyjne:

mgr Edyta Kozieł

Konsultacja:

dr inż. Jacek Przepiórka

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczn

ą

programu jednostki modułowej 321[04].Z4.04,

„Planowanie i prowadzenie wędrownej gospodarki pasiecznej”, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu technik pszczelarz.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

11

5.1. Znaczenie, planowanie i organizacja gospodarki wędrownej: wybór

miejsca sprzęt, terminy przewozu, przygotowanie i przewóz rodzin
pszczelich

11

5.1.1. Ćwiczenia

11

5.2. Odbiór, wirowanie i przechowywanie miodu

13

5.2.1. Ćwiczenia

13

5.3. Przepisy prawa dotyczące wędrownej gospodarki pasiecznej oraz

dokumentacja gospodarstwa pasiecznego

15

5.3.1. Ćwiczenia

15

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

17

7. Literatura

31

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik pszczelarz.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które uczeń
powinien mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

ć

wiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami

nauczania-uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluacja osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem następujących metod nauczania, np. tekstu przewodniego,
ć

wiczeń praktycznych,

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np.: samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

321[04].Z4.04

Planowanie

i prowadzenie wędrownej

gospodarki pasiecznej

321[04].Z4

Gospodarka pasieczna

321[04].Z4.01

Zakładanie pasieki

321[04].Z4.02

Organizowanie prac związanych

z wiosenną obsługą pasieki

321[04].Z4.03

Zapobieganie nastrojowi

rojowemu i rójce

321[04].Z4.05

Przygotowanie pasieki

do zimowania

321[04].Z4.06

Prowadzenie różnych

kierunków produkcji

pasiecznej

321[04].Z4.07

Przetwarzanie produktów

pasiecznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

posługiwać się podstawowym sprzętem pasiecznym,

−

przeprowadzić wychów matek pszczelich,

−

poddać matkę pszczelą do rodziny,

−

przeprowadzić wiosenny przegląd rodziny pszczelej,

−

dostosować wielkość gniazda do siły rodziny,

−

rozpoznawać i likwidować anormalne stany w rodzinie pszczelej,

−

poszerzać gniazdo rodziny pszczelej,

−

kierować rozwojem wiosennym rodziny pszczelej

−

rozpoznawać nastrój rojowy w rodzinie pszczelej,

−

zapobiegać powstawaniu i likwidować nastrój rojowy,

−

rozpoznawać pierwsze objawy chorób w rodzinie pszczelej,

−

udzielać pomocy chorym rodzinom pszczelim,

−

rozpoznawać ważniejsze rośliny miododajne,

−

obliczać zasobność naturalnych zbiorowisk pod względem wartości pszczelarskiej,

−

określać fazy fenologiczne roślin kwitnących w naturalnych zbiorowiskach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

określić korzyści wynikające z prowadzenia gospodarki wędrownej,

−

zastosować przepisy prawa dotyczące wędrownej gospodarki pasiecznej,

−

zaplanować i zorganizować gospodarkę wędrowną,

−

wybrać miejsce i stanowisko dla pasieki wędrownej,

−

posłużyć się sprzętem stosowanym w gospodarce wędrownej,

−

przygotować i przetransportować rodziny pszczele,

−

dobrać terminy przewozu pszczół na pożytki,

−

przewidzieć i zapobiec zagrożeniom związanym z przewozem pszczół,

−

scharakteryzować metody zwiększające oblatywanie przez pszczoły roślin miododajnych,

−

określić zasady wykorzystywania pożytku wrzosowego i spadziowego,

−

scharakteryzować proces dojrzewania miodu,

−

dobrać sposoby i terminy wybierania plastrów z miodem,

−

scharakteryzować sposoby odbioru plastrów z miodem,

−

określić warunki transportowania plastrów z miodem do pracowni,

−

przygotować sprzęt do miodobrania,

−

zaplanować i wykonać prace związane z odsklepianiem i wirowaniem plastrów,

−

ocenić dojrzałość miodu,

−

zaprojektować i wyposażyć pomieszczenie do odbioru miodu,

−

określić warunki przechowywania miodu,

−

dobrać naczynia do przechowywania miodu,

−

określić jakość i przydatność plastrów,

−

sporządzić dokumentację gospodarstwa pasiecznego,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej
dotyczące wędrownej gospodarki pasiecznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

.................................................................

Modułowy program nauczania:

Technik pszczelarz 321[04]

Moduł:

Gospodarka pasieczna 321[04].Z4

Jednostka modułowa:

Planowanie i prowadzenie wędrownej gospodarki
pasiecznej 321[04].Z4.04

Temat: Odbiór plastrów z miodem z rodzin pszczelich.

Cel ogólny: Zdobycie umiejętności odbioru plastrów z miodem z rodzin pszczelich.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określić dojrzałość miodu przy pomocy refraktometru,

−

odebrać plastry z miodem z różnych typów uli,

−

w zależności od typu ula użyć odpowiedniego sprzętu: szczotki pasiecznej, omiatacza,
przegonek, wydmuchiwacza.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda aktywizująca – metoda projektu.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w grupach 2–3-osobowych.

Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

podstawowy sprzęt pasieczny do wykonywania przeglądów rodzin,

−

odzież ochronna,

−

rodziny pszczele z nieodebranym miodem osadzone w ulach korpusowych i leżakach,

−

sprzęt do odbioru miodu: szczotka pasieczna, omiatacz, przegonki, wydmuchiwacz.

Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel prezentuje uczniom sposób odbioru plastrów z miodem z różnych typów uli,

stosując przy tym różne rodzaje sprzętu do odbioru miodu: szczotka pasieczna, omiatacz,
przegonka, wydmuchiwacz.

2. Uczniowie pod okiem nauczyciela odbierają plastry z miodem z różnych typów uli,

stosując przy tym różne rodzaje sprzętu do odbioru miodu: szczotka pasieczna, omiatacz,
przegonka, wydmuchiwacz.

3. Uczniowie pracując w grupach określają wady i zalety poszczególnych metod obioru

plastrów z miodem.

4. Uczniowie pracując w grupach dzielą metody odbioru plastrów z miodem na możliwe do

zastosowania w ulach: leżakach, korpusowych oraz leżakach i korpusowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Zakończenie zajęć
Grupy określają wady i zalety poszczególnych metod obioru plastrów z miodem, oraz
możliwość ich zastosowanie w różnych typach uli.

Praca domowa
Zaplanuj odbiór plastrów z miodem we własnej pasiece.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

uczeń potrafi odebrać plastry z miodem z różnych typów uli stosując przy tym różne
rodzaje sprzętu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

.................................................................

Modułowy program nauczania:

Technik pszczelarz 321[04]

Moduł:

Gospodarka pasieczna 321[04].Z4

Jednostka modułowa:

Planowanie i prowadzenie wędrownej gospodarki
pasiecznej 321[04].Z4.04

Temat: Odsklepianie i odwirowywanie plastrów z miodem.

Cel ogólny: Zdobycie umiejętności odsklepiania i odwirowywania plastrów z miodem.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

odsklepić plastry z miodem przy pomocy różnych narzędzi: widelca, noży, hebelka,
urządzeń mechanicznych,

−

odwirować plastry z miodem w wirówce hordalne i promienistej.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda aktywizująca – metoda projektu.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w grupach 2–3-osobowych.

Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

plastry z miodem,

−

sprzęt do odsklepiania plastrów z miodem,

−

wirówki: hordalna i promienista,

−

odzież ochronna.

Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel prezentuje uczniom sposoby odsklepiania plastrów z miodem odebranych

z różnych typów uli, stosując przy tym różne rodzaje sprzętu: widelec, noże, hebelek,
urządzenia mechaniczne.

2. Nauczyciel zwraca uwagę na konieczność przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny

pracy w czasie odsklepiania plastrów z miodem.

3. Uczniowie pod okiem nauczyciela odsklepiają plastry z miodem odebrane z różnych

typów uli, stosując przy tym różne rodzaje sprzętu: widelec, noże, hebelek, urządzenia
mechaniczne.

4. Nauczyciel prezentuje uczniom technikę odwirowywania plastrów z miodem w wirówce

hordalnej i promienistej.

5. Nauczyciel zwraca uwagę na konieczność przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny

pracy w czasie odwirowywania plastrów z miodem.

6. Uczniowie pod okiem nauczyciela odwirowywują plastry z miodem odebrane z różnych

typów uli, w wirówce hordalnej i promienistej.

7. Uczniowie pracując w grupach określają wady i zalety poszczególnych metod

odsklepiania plastrów z miodem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

8. Uczniowie pracując w grupach określają technikę odwirowywania plastrów z miodem

w wirówce hordalnej i promienistej.

Zakończenie zajęć
Grupy określają wady i zalety poszczególnych metod odsklepiania plastrów z miodem, oraz
technikę odwirowywania plastrów z miodem w wirówce hordalnej i promienistej.

Praca domowa
Zaplanuj pozyskanie miodu we własnej pasiece.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

uczeń potrafi odsklepić i odwirować plastry z miodem stosując przy tym różne rodzaje
sprzętu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Znaczenie, planowanie i organizacja gospodarki wędrownej:

wybór miejsca, sprzęt, terminy przewozu, przygotowanie
i przewóz rodzin pszczelich

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj wędrówkę z pasieką w trakcie sezonu, wylicz przypuszczalną wydajność

miodową z kolejnych pożytków.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wybrać kolejne pożytki w trakcie sezonu,
2) określić przypuszczalne terminy przewozu pasieki na wybrane pożytki,
3) obliczyć przypuszczalną wydajność miodową z poszczególnych pożytków,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka,

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

tabele z terminami kwitnienia roślin pożytkowych,

−

tabele z wydajnością miodową roślin pożytkowych,

−

notatki z powierzchnią upraw bądź naturalnie występujących roślin pożytkowych,

−

kalendarz.

Ćwiczenie 2

Przygotuj rodziny pszczele do transportu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zdecydować o konieczności przeglądu rodzin i odbioru miodu przed ich przewozem

w zależności od typu ula i stopnia wypełnienia plastrów miodem,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

2) zapewnić rodzinom wolną przestrzeń i wentylację na czas transportu w zależności od

typu ula,

3) zabezpieczyć ule przed otwarciem w czasie transportu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

podstawowy sprzęt pasieczny do wykonywania przeglądów rodzin,

−

odzież ochronna,

−

rodziny pszczele osadzone w różnych typach uli: korpusowych z dennicą
głęboką/wysoką, korpusowych z dennica płytką/niską, leżakach,

−

puste korpusy, ramy wentylacyjne,

−

pasy do spinania uli.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.2. Odbiór, wirowanie i przechowywanie miodu

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Odbierz plastry z miodem z rodzin pszczelich.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić dojrzałość miodu przy pomocy refraktometru,
2) odebrać plastry z miodem z różnych typów uli, w zależności od typu ula użyj: szczotki

pasiecznej, omiatacza, przegonek, wydmuchiwacza.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

podstawowy sprzęt pasieczny do wykonywania przeglądów rodzin,

−

odzież ochronna,

−

rodziny pszczele z nieodebranym miodem osadzone w ulach korpusowych i leżakach,

−

sprzęt do odbioru miodu: szczotka pasieczna, omiatacz, przegonka, wydmuchiwacz.

Ćwiczenie 2

Odklep i odwiruj plastry z miodem.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odsklepić plastry z miodem przy pomocy różnych narzędzi: widelca, noży, hebelka,

urządzeń mechanicznych,

2) odwirować plastry z miodem w wirówce hordalnej i promienistej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda projektów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Ś

rodki dydaktyczne:

−

plastry z miodem,

−

sprzęt do odsklepiania plastrów z miodem: widelec, noże, hebelek, urządzenia
mechaniczne,

−

wirówki: hordalna i promienista,

−

odzież ochronna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.3. Przepisy prawa dotyczące wędrownej gospodarki pasiecznej

oraz dokumentacja gospodarstwa pasiecznego

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Korzystając z Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 września

2005 r. w sprawie zwalczania zgnilca złośliwego (amerykańskiego) pszczół (Dz. U. z dnia
29 września 2005 r.) sporządź schemat postępowania w przypadku wystąpienia zgnilca
złośliwego w pasiece wędrownej.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) prześledzić tekst rozporządzenia,
2) wypisać z tekstu informacje które mogą mieć zastosowanie w przypadku pasieki

wędrownej,

3) sporządzić schemat blokowy postępowania w przypadku wystąpienia zgnilca złośliwego

w pasiece wędrownej (bez czynności obejmujących zwalczanie choroby).

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka,

–

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

tekst Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 września 2005 r.
w sprawie zwalczania zgnilca złośliwego pszczół (Dz. U. z dnia 29 września 2005 r.),

−

arkusze papieru A4.

Ćwiczenie 2

Na podstawie kart uli sporządzić schemat zabiegów przeprowadzonych w rodzinach

w trakcie sezonu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) prześledzić uważnie karty ula,
2) sporządzić schemat blokowy zabiegów przeprowadzonych w rodzinach w trakcie sezonu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

karty ula,

−

arkusze papieru A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„

Planowanie i prowadzenie

wędrownej gospodarki pasiecznej”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 5, 7, 9, 10, 15, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 4, 6, 8, 11, 12, 13, 14 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. c, 4. b, 5. c, 6. d, 7. b, 8. a, 9. d, 10. b, 11. d,

12. c, 13. a, 14. b, 15. c, 16. d, 17. a, 18. b, 19. d, 20. b.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Zdefiniować, czym jest gospodarka
wędrowna

B

P

b

2

Określić zasięg efektywnego lotu
pszczół

B

P

a

3

Określić odległość ustawienia rodzin
pszczelich od pożytku

B

P

c

4

Scharakteryzować korzyści płynące
z kompleksowego traktowania rodzin
w pasiece

C

PP

b

5

Wybrać z listy ule najbardziej
przydatne przy gospodarce wędrownej

A

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

6

Wykazać zalety dennicy głębokiej przy
gospodarce wędrownej

C

PP

d

7

Nazywać sprzęt widoczny na fotografii

A

P

b

8

Wykazać, od czego zależy sposób
przygotowania rodzin pszczelich do
transportu

C

PP

a

9

Określić wielkość wolnej przestrzeni
w ulu w czasie transportu

B

P

d

10 Nazwać sprzęt widoczny na fotografii

A

P

b

11

Scharakteryzować objawy zaparzenia
rodzin pszczelich w czasie transportu

C

PP

d

12

Scharakteryzować czynniki sprzyjające
zaparzeniu rodzin pszczelich w czasie
transportu

C

PP

c

13

Dobrać termin przewozu rodzin na
pożytek z roślin zakwitających
gwałtownie

C

PP

a

14

Dobrać termin przewozu rodzin na
pożytek z roślin zakwitających
stopniowo

C

PP

b

15

Nazwać przyrząd widoczny na
fotografii i określić jego zastosowanie

B

P

c

16

Wybrać z listy sposoby odbioru miodu
z uli korpusowych bez wyjmowania
plastrów z korpusów

B

P

d

17

Określić warunki, jakie powinny
panować w magazynie do
przechowywania miodu

A

P

a

18

Wybrać z listy miód, który przed
odwirowaniem wymaga rozluźnienia

B

P

b

19

Wybrać z listy części składowe
poniszczenia do wirowania miodu,
które powinna cechować łatwość do
utrzymania w higienie

A

P

d

20

Wybrać z listy warunek, jaki musi
spełnić pszczelarz prowadzący
gospodarkę wędrowną, aby wywieść
pasiekę z terenu zapowietrzonego

A

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli.
6. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
7. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, wstawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zaznaczyć odpowiedź prawidłową.

4. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
5. Test zawiera 20 zadań, do każdego pytania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko

jedna jest prawdziwa.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielanie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego kiedy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Gospodarka wędrowna jest metodą

a) przemieszczania pasiek.
b) podnoszenia wydajności pasiek polegającą na przewożeniu rodzin pszczelich na

obfite pożytki oddalone od miejsca stałego postoju pasieki.

c) produkcji miodu.
d) przeciwdziałania chorobom pszczół.

2. Baza pożytkowa oceniana jest na podstawie powierzchni, na jakiej występuje dana roślina

miododajna – ilości hektarów w promieniu
a) 1,5 km od miejsca ustawienia pasieki.
b) 500 m od miejsca ustawienia pasieki.
c) 4 km od miejsca ustawienia pasieki.
d) 6 km od miejsca ustawienia pasieki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

3. W miarę możliwości rodziny pszczele należy ustawić

a) 1 km od pożytku.
b) 500 metrów od pożytku.
c) jak najbliżej pożytku.
d) w dowolnej odległość od pożytku ponieważ nie ma ona wpływu na wydajność.

4. Kompleksowe traktowanie rodzin w pasiece sprawia, że pszczelarz

a) ma mniej pracy.
b) we wszystkich rodzinach w danym czasie wykonuje te same zabiegi.
c) w czasie dwóch tygodni wszystkim rodzinom dodaje nadstawki.
d) w danym czasie w każdej z rodzin wykonuje inny zabieg.

5. Do wędrownej gospodarki pasiecznej najbardziej przydatne są

a) ule leżaki.
b) ule książkowe.
c) ule korpusowe – stojaki.
d) ule Dadanta.

6. W warunkach gospodarki wędrownej dennica głęboka/wysoka z zasiatkowanym dnem

spełnia następującą rolę
a) zapewnia tylko wolną przestrzeń do której mogą zejść pszczoły w czasie transportu.
b) ułatwia załadunek.
c) zapewnia rodzinom tylko możliwość wentylacji w czasie transportu.
d) zapewnia możliwość wentylacji oraz wolną przestrzeń do której mogą zejść pszczoły

w czasie transportu.

7. Element ula przedstawiony na rysunku to

a) korpus gniazdowy.
b) dennica głęboka/wysoka z zasiatkowanym dnem.
c) dennica płytka.
d) nadstawka.

8. Sposób przygotowania rodzin do transportu zależy od

a) konstrukcji ula, siły rodzin, odległości przewozu, jakości drogi, aktualnej pogody,

ś

rodka transportu.

b) tylko środka transportu.
c) rodzaju pożytku.
d) rasy pszczół.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

9. Wolna przestrzeń w ulu, do której mogą zejść pszczoły w czasie transportu powinna mieć

objętość:
a) 20 dm

3

.

b) 3–6 dm

3

.

c) 15–18 dm

3

.

d) 6–10 dm

3

.

10. Na rysunku przedstawiono

a) statyw do uli.
b) chwytak do załadunku uli.
c) podstawkę pod ul.
d) stelaż do uli.

11. Objawy zaparzenie rodzin w czasie transportu to

a) nieprzyjemny kwaśny zapach ulatniający się z ula i głośne brzęczenie pszczół.
b) tylko głośne brzęczenie pszczół.
c) brak jakichkolwiek dźwięków dochodzących z ula.
d) wychodzenie z ula pszczół umazanych miodem i wydobywanie się gorącego

powietrza z wylotu ula.

12. Zaparzeniu rodzin sprzyja

a) tylko długotrwały transport.
b) jedynie wysoka temperatura.
c) brak dostatecznej wentylacji w bardzo silnej rodzinie, przy zbyt długim

pozostawianiu pszczół w zamknięciu.

d) tylko zły stan nawierzchni dróg.

13. Na pożytek z roślin zakwitających gwałtownie (rzepak, drzewa i krzewy owocowe,

gorczyca, lipa) rodziny wywozimy
a) w pierwszych dniach kwitnienia.
b) gdy zakwitnie 10% kwiatów.
c) gdy zakwitnie 50% kwiatów.
d) jeszcze przed kwitnieniem.

14. Na pożytek z roślin zakwitających stopniowo (koniczyny, malina, rośliny łąkowe, wrzos)

rodziny wywozimy
a) w pierwszych dniach kwitnienia.
b) gdy zakwitnie 10% kwiatów.
c) gdy zakwitnie 20% kwiatów.
d) jeszcze przed kwitnieniem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

15. Na rysunku przedstawiono

a) refraktometr służący do określania lepkości miodu.
b) konduktometr służący do określania przewodności miodu.
c) refraktometr służący do określania dojrzałości miodu.
d) refraktometr służący do określania HMF w miodzie.

16. Odbiór miodu z uli korpusowych bez wyjmowania pojedynczych plastrów umożliwia

zastosowanie
a) wydmuchiwacza.
b) przegonek.
c) repelentów.
d) wszystkich wymienionych.

17. Magazyny do przechowywania miodu powinny być

a) suche, czyste, dostatecznie przewiewne, wolne od obcych zapachów, o temperaturze

nie wyższej niż 18ºC.

b) suche, czyste, dostatecznie przewiewne, wolne od obcych zapachów, o temperaturze

nie wyższej niż 30ºC.

c) suche, czyste, dostatecznie przewiewne, wolne od obcych zapachów, o temperaturze

nie niższej niż 18ºC.

d) suche, wolne od obcych zapachów, o temperaturze nie niższej niż 20ºC.

18. Przed odwirowaniem rozluźnienia wymaga miód

a) gryczany.
b) wrzosowy.
c) spadziowy.
d) wrzosowy i spadziowy

19. W poniszczeniu do wirowaniu miodu łatwość do utrzymania w higienie powinna

cechować
a) tylko podłogę.
b) tylko ściany.
c) tylko sufit.
d) podłogę, ściany, powierzchnie mebli.

20. Z terenu zapowietrzonego pszczelarz prowadzący gospodarkę wędrowną

a) może wywieść pasiekę bez porozumienia z powiatowym lekarzem weterynarii.
b) może wywieść pasiekę po uzyskaniu pozwolenia powiatowego lekarzem weterynarii.
c) może wywieść pasiekę po konsultacji z innymi pszczelarzami.
d) nie może wywieść pasieki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Planowanie i prowadzenie wędrownej gospodarki pasiecznej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„

Planowanie i prowadzenie

wędrownej gospodarki pasiecznej”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 6, 8, 9, 11, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 3, 4, 5, 7, 10, 12, 13, 14, 15, są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 7 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. d, 4. a, 5. c, 6. c, 7. a, 8. d, 9. b, 10. d, 11. b,

12. d, 13. c, 14. a, 15. d, 16. b, 17. c, 18. a, 19. d, 20. a.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Zdefiniować, czym jest gospodarka
wędrowna

B

P

b

2

Wybrać z listy rodzaje pożytków,
na które przewozi się rodziny pszczele

A

P

c

3

Uzasadnić ekonomicznie celowość
prowadzenia gospodarki wędrownej

C

PP

d

4

Zaplanować gospodarkę wędrowną

C

PP

a

5

Scharakteryzować wielkość żelaznego
zapasu w rodzinach

C

PP

c

6

Wybrać z listy ule najbardziej
przydatne przy gospodarce wędrownej

A

P

c

7

Scharakteryzować zalety uli
korpusowych w warunkach
intensywnych pożytków

C

PP

a

8

Określić warunek odbioru korpusów
z miodem przy pomocy przegonek
i przez wydmuchiwanie

B

P

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

9

Zidentyfikować sprzęt pasieczny
na podstawie fotografii

B

P

b

10

Scharakteryzować warunki transportu
rodzin pszczelich

C

PP

d

11

Określić zasadność przewozu na
terenie kraju rodzin z otwartymi
wylotami

B

P

b

12

Scharakteryzować objawy zaparzenia
rodzin pszczelich w czasie transportu

C

PP

d

13

Scharakteryzować czynniki sprzyjające
zaparzeniu rodzin pszczelich w czasie
transportu

C

PP

c

14

Scharakteryzować czynnik świadczący
o dojrzałości miodu

B

PP

a

15

Scharakteryzować sposób orientacyjnej
oceny dojrzałości miodu

C

PP

d

16

Zidentyfikować sprzęt pasieczny na
podstawie fotografii

B

P

b

17

Zidentyfikować sprzęt pasieczny na
podstawie fotografii

B

P

c

18

Określić postępowanie z miodem po
odwirowaniu

B

P

a

19

Określić warunki, jakie muszą spełniać
pojemniki do przechowywania miodu

B

P

d

20

Określić warunki przechowywania
miodu

B

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli.
6. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
7. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, wstawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zaznaczyć odpowiedź prawidłową.

4. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
5. Test zawiera 20 zadań, do każdego pytania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko

jedna jest prawdziwa.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielanie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego kiedy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Gospodarka wędrowna jest metodą

a) przemieszczania pasiek.
b) podnoszenia wydajności pasiek polegającą na przewożeniu rodzin pszczelich na

obfite pożytki oddalone od miejsca stałego postoju pasieki.

c) produkcji miodu.
d) przeciwdziałania chorobom pszczół.

2. Prowadząc gospodarkę wędrowną rodziny pszczele przewozi się

a) tylko na pożytki towarowe.
b) tylko na pożytki rozwojowe.
c) zarówno na pożytki towarowe jak i rozwojowe.
d) tylko na pożytki nektarowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

3. Przewóz rodzin na oddalone pożytki nie ma ekonomicznego uzasadnienia wtedy, gdy

w okolicy pasieki stacjonarnej występują
a) obfite pożytki wiosenne.
b) obfite pożytki nektarowe.
c) obfite pożytki gryczane.
d) obfite pożytki od wiosny do jesieni.

4. Przy palowaniu wędrówki pszczelarz powinien zorientować się

a) jak obfita jest baza pożytkowa i napszczelenie okolicy w miejscu planowanego

ustawienia pasieki.

b) tylko jak obfita jest baza pożytkowa w miejscu planowanego ustawienia pasieki.
c) tylko jak duże jest napszczelenie okolicy w miejscu planowanego ustawienia pasieki.
d) tylko jakie panują warunki klimatyczne w miejscu planowanego ustawienia pasieki.

5. Aby rodziny pszczele w pasiece wędrownej utrzymywały odpowiednią siłę ilość

ż

elaznego zapasu w ich gniazdach nie powinna spadać poniżej

a) 1 kg.
b) 2–3 kg.
c) 4–5 kg.
d) 6–7 kg.

6. Do wędrownej gospodarki pasiecznej najbardziej przydatne są

a) ule leżaki.
b) ule książkowe.
c) ule korpusowe – stojaki.
d) ule Dadanta.

7. Przy intensywnych pożytkach dużą zaletą uli korpusowych jest

a) możliwość szybkiego i łatwego zwiększenia kubatury miodni.
b) łatwość przygotowania do transportu.
c) ich rozmiary.
d) ich masa.

8. Odbiór korpusów z miodem przy pomocy przegonek i przez wydmuchiwanie umożliwia

a) wysoka temperatura.
b) wielkość gniazda.
c) łagodność pszczół.
d) oddzielenie rodni od miodni kratą odgrodową.

9. Na rysunku przedstawiono

a) odkurzacz pasieczny.
b) wydmuchiwacz do wydmuchiwania pszczół z korpusów.
c) mechaniczny podkurzacz.
d) agregat prądotwórczy.

10. Na czas transportu najważniejsze jest zapewnienie rodzinom pszczelim

a) wody.
b) tylko wentylacji.
c) pokarmu.
d) możliwości wentylacji i wolnej przestrzeni w ulu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

11. Przewóz uli z otwartymi wylotami jest w Polsce

a) powszechnie praktykowany.
b) nie zalecany ze względów bezpieczeństwa ludzi i zwierząt.
c) niemożliwy.
d) niezmiernie trudny do zastosowania.

12. Objawy zaparzenia rodzin w czasie transportu to

a) nieprzyjemny kwaśny zapach ulatniający się z ula i głośne brzęczenie pszczół.
b) tylko głośne brzęczenie pszczół.
c) brak jakichkolwiek dźwięków dochodzących z ula.
d) wychodzenie z ula pszczół umazanych miodem i wydobywanie się gorącego

powietrza z wylotu ula.

13. Zaparzeniu rodzin sprzyja

a) tylko długotrwały transport.
b) jedynie wysoka temperatura.
c) brak dostatecznej wentylacji w bardzo silnej rodzinie, przy zbyt długim

pozostawianiu pszczół w zamknięciu.

d) zły stan nawierzchni dróg.

14. O dojrzałości miodu między innymi świadczy

a) woskowy zasklep na komórkach plastra z miodem.
b) tylko jego smak.
c) jego barwa.
d) tylko jego konsystencja.

15. W trosce o dojrzałość miodu przyjmuje się, że

a) poszycie/zasklepienie komórek plastra z miodem nie ma znaczenia.
b) z gniazda i z nadstawek wyjmuje się tylko plastry całkowicie poszyte/zasklepione.
c) z nadstawek wyjmuje się tylko plastry całkowicie poszyte/zasklepione a z gniazda

poszyte w 2/3.

d) z nadstawek wyjmuje się plastry poszyte/zasklepione do połowy a z gniazda poszyte

w 2/3.

16. Na rysunku przedstawiono

a) refraktometr służący do określania lepkości miodu.
b) rozluźniacz do miodu wrzosowego.
c) rozluźniacz do gęstych miodów.
d) rozluźniacz do miody cementowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

17. Na rysunku przedstawiono

a) refraktometr służący do określania lepkości miodu.
b) konduktometr służący do określania przewodności miodu.
c) refraktometr służący do określania dojrzałości miodu.
d) refraktometr służący do określania HMF w miodzie.

18. Miód po odwirowaniu należy poddać

a) cedzeniu bądź klarowaniu.
b) cedzeniu i standaryzacji.
c) kremowaniu i standaryzacji.
d) kremowaniu.

19. Pojemniki do przechowywania miodu nie powinny

a) powodować zmian jakości produktu.
b) wchodzić w reakcje chemiczne z miodem.
c) posiadać obce zapachy.
d) wszystkie odpowiedzi są poprawne.

20. Magazyny do przechowywania miodu powinny być

a) suche, czyste, dostatecznie przewiewne, wolne od obcych zapachów, o temperaturze

nie wyższej niż 18ºC.

b) suche, czyste, dostatecznie przewiewne, wolne od obcych zapachów, o temperaturze

nie wyższej niż 30ºC.

c) suche, czyste, dostatecznie przewiewne, wolne od obcych zapachów, o temperaturze

nie niższej niż 18ºC.

d) suche, wolne od obcych zapachów, o temperaturze nie niższej niż 20ºC.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Planowanie i prowadzenie wędrownej gospodarki pasiecznej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

7. LITERATURA

1. Makowicz J.: Pasieka wędrowna. PWRiL, Warszawa 1983
2. Olszewski K.: Moja wizja profesjonalnej pasieki. Pszczelarz Polski, 12/2004/22-24
3. Olszewski K.: Kilka sposobów na wędrówkę. Pszczelarz Polski, 04/2005/12-15
4. Ostrowska W.: Gospodarka pasieczna, Wyd. V. Sądecki Bartnik, Nowy Sącz 1998
5. Prabucki J. (red.): Pszczelnictwo. Albatros, Szczecin 1998