1

Pedagogika massmediów

25.02.2005

- == BLOK WPROWADZAJĄCY == -

Dlaczego pedagogika w mediach? Dlaczego mamy się tego uczyć?



bo media wpływają na całą osobę i chcemy się przekonać do czego zdolne są media, co może się stać z człowiekiem
pod wpływem mediów



bo media kształtują postawy więc dziennikarz jest nie tylko nauczycielem ale i wychowawcą



media mają wychowywać (metoda mediów – media które nie tylko kształtują, ale i wychowują)



bo otwiera się możliwość mówienia o mediach w szkole, jest to tzw. ścieżka czytelniczo-medialna

** Współczesna mitologizacja **

To tzw. mity współcześnie społeczne. Są związane z mediami, Być może, gdyby nie było mitów nie było by mediów.
Mit – to pogląd, który nieistniejącym wydarzeniom i zjawiskom nadaje pozory niewzruszonej prawdy.
Istotną funkcją mitu jest pozorowanie prawdy, odbywa się ona w sposób mistrzowski, co sprawia, że nie da się mitu od razu
wyczuć. Dlatego jeśli do przeciętnego człowieka dociera mit, to on nic nie podejrzewa. Musi on mieć gwarancję
wiarygodności. Każdy mit jest bardzo naturalny poprzez upozorowaną naturalność mitu. Podstawowym składnikom mitu
nadaje się wymowę naturalną. Mit, który dopuszcza cień wątpliwości prowadzi do samo-obalenia. Huber Shiller – mitu
używa się, by panować nad ludźmi.
Mamy stare mity i nowe. Stare to te sprzed ’89 roku, nowe powstałe po ’89.
Psychologowie mówią, że Polacy stali się w czasie komunizmu podatni na mity. Po ’89 roku mity miały dobre podłoże.
Jerzy Gaul „Odra” 1995, nr 11: „Nowe polskie mitologie”: „Komuniści wznosili wiele bezproduktywnych fabryk, jedynym
chwalebnym wyjątkiem okazała się fabryka mitów. Jej wytwory do dzisiaj tkwią w ludzkich duszach”.

Skąd są mity?
Konstruktorów mitów jest wielu choć się nie ujawniają, najczęściej są to:

-

ludzie biznesu

-

kreatorzy mody i reklamy

-

dysponenci propagandy

-

służby wywiadowcze różnych państw

-

partie polityczne

-

utajnione organizacje

-

właściciele mediów

-

ugrupowania terrorystyczne

Dużą rolę w tworzeniu mitów spełniają mechanizmy różne, np. teoria logomachii – autor Wołkoff – na początku wynajduje
się formuły na temat zjawiska, które przypadną do gustu tzw. przywódcom opinii, mediom. Oni rozpowszechniają etykietę
wśród tzw. opinii publicznej.
Propaganda szeptana – przyczynia się najbardziej do rozpowszechnienia mitów.
Również media.
Istnieją podziały mitów:

Ze względu na treść

a.) polityczne - dotyczą walki o władzę, odnoszą się do utrwalania władzy, są potrzebne do walki z przeciwnikami

politycznymi. W okresie Polski Ludowej konstruowano liczne mity polityczne, np. mit ustroju sprawiedliwości
społecznej, mit Polski kraju ludzi kształcących się, mit wyzwolenia Polski przez armię radziecką. Po ’89 roku
pojawiły się nowe mity polityczne np. mit polskiego piekła, miał zapobiec próbom dekomunizacji państwa,
współdziałały z nim dwa hasła: grube kreski i nie będzie polowań na czarownice. To wszystko wspierano mitem
powszechnego umocnienia Polaków. Jest tu tez mit nieudolności politycznej prawicy czy lewicy.

b.) ideologiczne – z tzw. okresu minionego (Polska Ludowa) było ich sporo, był to środek w ateizowaniu społeczeństwa,

np. mit niezgodności wiary z nauką, mit prywatności religii (religia jest nie tylko sprawa osobista, ale i prywatną,
dlatego nie może być czynem publicznym), mit tolerancji.

c.) gospodarcze – obejmują sprawy o aktualnym poziomie wzrostu gospodarczego, stopy życiowej, ludności i

dobrobytu. Trudno je wykryć, bo są ukryte, bo wtopione są w życie podatnika, pracownika. Np. mit sukcesu
gospodarczego, w PRL-u mit wyższości socjalizmu, mit prymatu gospodarczego przed człowiekiem, mit
konsumpcjonizmu -tworzy on w człowieku postawę konsumpcyjną. Czasem są epizodyczne np. mit nieopłacalności
kopalni.

2

d.) handlowe – mają służyć reklamie i do walki z konkurencją. A reklama ma tak oddziaływać, by odbiorca zachowywał

się przedrefleksyjnie. W związku z rozwojem w Polsce przemysłem pornografii zaczął funkcjonować mit
nieuchronności pornografii. Przedstawiciele tego przemysłu utrzymują, ze ludzie potrzebują tej pornografii np. w
mediach.

e.) naukowe – dotyczą funkcji i celów, badań naukowych. W PRL-u istniał mit, że nauka może rozwiązać wszystkie

problemy człowieka. Mit wyższości nauki nad religią.

Inne typy mitów:

-

funkcjonujące

-

zdemaskowane (obalone)

- długofalowe
- doraźne – np.. mit podziemia aborcyjnego

-

antykościelne:



dotyczące istoty Kościoła i jego miejsca w społeczeństwie, po ’89 roku mity szokujące, mit Kościoła
rządzącego państwem, mit kościoła organizacji (powstał w latach 60., dał mu początek Tadeusz Breza swą
książką” Spiżowa brama”), mit Kościoła tworzącego państwo wyznaniowe



odnoszące się do misji nauczycielskiej Kościoła, by obniżyć jego autorytet; mit Kościoła ciemnogrodu.



eksponujące negatywne postawy i cechy członków Kościoła. Np. mit mieszania się Kościoła do polityki
(powstał za czasów stalinowskich). 75% Polaków uważa obecnie, że Kościół się miesza do polityki.

** Propaganda szeptana **

Jest skutkiem najwyższym w utrwalaniu mitów, jest faktem.
To indywidualne i bezpośrednie oddziaływanie perswazyjne na jednostkę lub niewielką grupę ludzi w celu przekonania jej do
pewnych opinii i poglądów a także oczekiwanych decyzji i zachowań. Nie jest to propaganda „na ucho”. Jest oparta na
bezpośrednich działaniach. Jest propaganda okazjonalną = jednostka wykorzystuje każdą okazję, by oddziaływać na drugiego
człowieka. Oparta jest na bezpośrednim kontakcie osób, bez mediów, nie potrzebuje mediów do zaistnienia. I to jest jej
najmocniejszą stroną, bo oddziałuje bezpośrednio na człowieka. Opiera się na psychicznej potrzebie prowadzenia rozmów.
Potem prowadzona jest przez dysponenta propagandy do rozmowy kontrolowanej. To rozmowa interaktywna, rozmowa idzie
z obydwu stron.

Podział propagandy szeptanej:

1. ze względu na cel:

-

informacyjna

-

interpretacyjna

-

inspiracyjna

-

demaskująca

2. ze względu na źródło

-

spontaniczna (powstaje jako decyzja konkretnej jednostki)

-

zorganizowana (przygotowana przez grupę ludzi)

3. ze względu na efekt końcowy

-

skuteczna (realizuje założony cel)

-

nieskuteczna

-

ze skutkiem bumerangowym (cel odwrotnie zamierzony)

Jakimi środkami posługuje się propaganda szeptana:

-

demagogia – działanie obliczone na łatwy efekt (ponętne obietnice, ładne słowa itp.)

-

zręczne operowanie plotką – plotka to potajemne przekazywanie niesprawdzonej wiadomości na niekorzyść osoby
trzeciej

4.03.2005

Podatni najbardziej na propagandę szeptaną:

3

-

malkontenci

-

niepoprawni pesymiści

-

ludzie uprawiający krytykanctwo

-

osoby cierpiące na poczucie niższości, zakompleksione

-

wrażliwi na plotkę

-

ci co uważają, ze są niedoceniani

Wnioski:

1.) Trzeba głośno mówić o istnieniu propagandy szeptanej, nie można jej bagatelizować
2.) Należy uwrażliwiać na jej funkcjonowanie, by przygotować do odpowiedniej reakcji na to zjawisko, by

przygotować do dyskusji na ten temat. Należy zapoznać z tą problematyką dziennikarzy. Nie ma pozytywnej
propagandy. Jedynym liczącym się środkiem jako przeciwstawienie jej jest świadectwo chrześcijańskie. Jest
ono bardzo ważne, choć nie znamy jego mechanizmów. (na temat świadectwa pisze Jan Paweł II w
„Evangeli nuncuandi” – świat idzie tylko za tymi, którzy są autentycznymi świadkami).

3.) Propaganda ta żeruje na ignorancji, niewiedzy, dlatego człowiek powinien cały czas pogłębiać swą wiedzę o

człowieku, świecie. Wiedza ta musi być stale pogłębiana i musi pochodzić z wielu źródeł.

4.) Trzeba jak najwięcej czytać
5.) Należy postulować podjęcie badań naukowych
6.) Modlitwa

Małe proroctwo: Jeżeli ugrupowaniom lewicowym i liberalnym w Polsce uda się wprowadzić istotne zmiany zarówno w
ustawodawstwie jak i mentalności społeczeństwa w odniesieniu do aborcji, eutanazji, pornografii, narkomanii, związków
seksualnych oraz religii w szkole, to nie ulega wątpliwości, ze dojdzie do tego przy istotnym udziale propagandy szeptanej.

** Iluzja w mediach **

Wśród filozofów, polityków i mediatorów upowszechnia się przekonanie, że wadzę nad ludźmi zdobywa się przez
zawładnięcie ich wyobraźnią. Narzędziem umożliwiającym to jest iluzja. Jej obecność w życiu człowieka stale się powiększa.
Iluzja przestała być domeną cyrków, teatrów ulicznych czy kin. Świat mediów buduje w wyobraźni świat daleki od
rzeczywistości. Iluzja stała się towarem, sprzedaje się go w opakowaniu atrakcyjnym, ponętnym. Nie trudno jej nie kupić
Iluzja nie jest mistyfikacją, nie jest chwilowym złudzeniem czy halucynacją.

Terminologia
Słowo „iluzja” – łac. illusio: udawanie, złudzenie, kuszenie

-

franc, illuzioner

W każdej pokusie jest jakiś element iluzji = szatan to największy iluzjonista.
Definicja: Iluzja to subiektywne przekonanie o czymś, co w rzeczywistości nie istnieje.

Kto jest podatny na iluzje?

-

osoby z niskim progiem odporności psychicznej

-

z wybujałą ambicją

-

przeżywające poczucie krzywdy i odrzucenie

-

zmagające się z samotnością

-

ci co trudno nawiązują kontakty

-

ci pod wpływem tzw. mechanizmów obronnych

Następstwa ulegania iluzji:

-

iluzja fałszuje rzeczywistość więc stwarza nieprawdziwy obraz rzeczywistości

-

jest więc nieprawidłowa diagnoza tej rzeczywistości

-

człowiek taki wykazuje brak orientacji w najważniejszych sprawach życiowych, jest zdezinformowany

-

jeśli człowiek okłamuje siebie zgadzając się na iluzje, to iluzja jest postacią samozniewolenia

-

gdy iluzja staje się narzędziem w totalitaryzmie ma charakter kryminogenny

Iluzja w mediach

Media tak oddziałują, że wywołują w wyobraźni człowieka iluzję. W samych mediach nie ma iluzji. Obszar iluzji powiększa
rosnący stale stan imitacji. I ten świat imitacji, kopii, jest coraz bardziej sugestywny. Człowiek coraz łatwiej oddala się od
oryginału, pozostając w imitacji i traci tą różnicę. Człowiek traci umiejętność rozumienia za pośrednictwem oczu przez iluzję.

4

Jak się chronić przed iluzją:

-

Przykład Chrystusa. Jezus negatywnie oceniał trwanie człowieka w iluzji (wówczas nie było takiego słowa, ale było
takie zjawisko), szczególnie u uczniów zdecydowanie na nią reagował. Gdy widział przejawy iluzji mówił: „Nie
każdy, który mi mówi Panie Panie wejdzie do Królestwa Bożego” Mt 7,21. Chrystus sprowadza na ziemie ze świata
iluzji. Do osób które były całe życie w iluzji mówi: „Nigdy was nie znałem...”

-

Iluzja jest następstwem mitu, manipulacji, trzeba pogłębiać swą wiedzę

-

Trzeba pogłębiać wrażliwość naprawdę

-

Trzeba widzieć, oceniać i działać – to jest metoda

-

Trzeba stosować zasadę otwierania oczu w stosunku do ludzi, żyjących w iluzji – to uczynek miłosierdzia

-

Cennym środkiem przeciw iluzji jest kontemplacja sztuki i przyrody

-

Również środki religijne: modlitwa, medytacja, rachunek sumienia, modlitwa do Ducha Świętego

** Uzależnienie od mediów **

jako problem współczesnej pedagogiki

O zagrożeniach płynących z mediów mówiono już dawno. Głównym zarzutem pod ich adresem był fakt, że telewizja jest
złodziejem czasu. Innych zagrożeń nie dostrzegano, nie uświadamiano sobie. Niewielu zdaje sobie sprawę, że uzależnienie to
bardzo duży problem, największy ze strony mediów. To uzależnienie wywołuje w psychice bardzo trwałe ślady.

Zjawisko:

-

różne są rodzaje uzależnienia się człowieka, jednym z nich jest uzależnienie od mediów. Na to zjawisko wskazują
terminy takie jak: telemania, narkomania telewizji, toksyczność mediów, zniewolenie przez media, kult internetu.

-

Jest ono traktowane jako pierwsze i najważniejsze na liście zagrożeń ze strony mediów.

-

Przekaz jest zindywidualizowany, to publiczność jest masowa, nie przekaz.

-

Zjawisko to ma miejsce gdy:

1.) jednostce trudno się obejść bez TV czy internetu, odstawienie ich wywołuje niezadowolenie, agresję itp.
2.) gdy ma to wpływ negatywny na wypełnianie obowiązków przez jednostkę
3.) gdy na korzystanie z danego medium jednostka przeznacza nadmierną ilość czasu.
-

to uzależnienie powoduje sytuację, że człowiek nie jest w stanie powiedzieć sobie dosyć

-

nie można nazwać uzależnieniem różnych przyzwyczajeń

-

mówi się też o tzw. nałogu używania gier komputerowych

-

od ’89 roku wprowadzono w Polsce tzw. pisma kolorowe, również od nich są uzależnienia. One wprowadziły tzw.
latynoamerykanizację kultury

-

gdy się mówi o terapii za pomocą mediów to wyłącznie za pomocą mediów drukowanych (biblioterapia)

-

to tzw. epoka uwodzenia

Skutki:

-

stępienie wrażliwości ludzkiej, postawa obojętności np. wobec tragedii pokazywanej w mediach

-

niechęć do kultury wysokiej

-

człowiek gubi proporcje odniesienia do świata wartości, następuje dezorientacja, nie wie co jest ważne co nieistotne.

-

ogranicza się w człowieku kreatywność, której wrogiem jest konsumpcja

-

człowiek staje się mniej podatny na wpływ pedagogiki czy dydaktyki

-

izolacja jednostki od innych ludzi, samotnicze przezywanie życia

-

zapomnienie o obowiązkach, zdrowiu

Analiza tych skutków potwierdza, że zjawisko to to jedna z najważniejszych degradacji człowieka. Więc to problem i
moralny i pedagogiczny.

Czynniki/okoliczności ułatwiające uzależnieniom od mediów:

-

człowiek z natury szuka przyjemności a unika cierpienia

-

istnieje w człowieku tendencja do uciekania od problemów życiowych

-

człowiek powtarza czynności, które mu się kojarzą z przyjemnościami

-

obecnie zaś mamy skrzyżowanie cywilizacji konsumpcji i obrazu – to bardzo ułatwia temu uzależnieniu, to tzw.
konsumowanie obrazu

-

przyspiesza to hasło, że życie powinno być lekkie, łatwe i przyjemne

-

motorem tych trendów jest ogłupiająca reklama, kształtująca postawy konsumpcyjne, pobudzająca łakomstwo i
erotyzująca wyobraźnię, prowadzi do uzależnień

-

iluzoryczność mediów daje też poczucie zaspokojenia potrzeb

-

mity przyczyniają się też do uzależnienia

To uzależnienie staje się groźną formą współczesnego niewolnictwa.

5

Wnioski:

-

należy więcej mówić i pisać o tym zjawisku i o skutkach uzależnienia

-

powinno się stosować przemyślaną kontrolę dostępu do mediów dzieci

-

mówić o mechanizmie błędnego koła, im bardziej uzależniony od mediów tym bardziej podatny na ich wpływ

-

należy promować słowo pisane, czytanie, kulturę czytania

-

należy promować ciszę

-

Rodzina – tzw. „domowe media” najczęściej uzależniają i rodzina to jest najbardziej optymalne środowisko na
uzależnienia

-

środki chroniące przed uzależnieniem:

1.) kontemplacja sztuki i przyrody
2.) doprowadzenie do kontaktu takiej młodej osoby z „miejscem genialnym”, działającym na wyobraźnie

mocno, by była czysta, nie zniewolona. Papież nazywa takie miejsce genius lotsi.

11.03.2005

** Prawda w mediach **

Czy prawda w mediach może wygrać z kłamstwem?

Obraz w mediach obciążony jest stereotypami, że media kłamią. Stąd błędne wrażenie, że w mediach prawda musi

przegrywać, że kłamstwo musi dominować. Gubimy z pola widzenia tych dziennikarzy, którzy mówią prawdę. Stosunek
dziennikarzy do prawdy jest problemem kluczowym i funkcjonowanym. Jan Paweł II ilekroć mówi o mediach, podejmuje
problem relacji ludzi mediów do prawdy. 1998: „ Właściwym celem i zadaniem społecznych środków przekazu jest służba
prawdzie i jej obrona”; 2000: „Bądźcie wierni prawdzie”. W 27 orędziach na Światowy Dzień Środków Społecznego
Przekazu (3 niedziela września) papiez mówi o stosunku mediów do pracy.

DLACZEGO DZIENNIKARZE KŁAMIĄ?
Chodzi o mediologię okłamywania. Istnieją 4 główne motywy:

1.) Chęć zysku to najczęściej spotykany motyw – Ludzie mediów chcą zrobić dobry interes, posługując się półprawdą,

plotką, iluzją, przemilczeniem itp. Ten zysk może mieć różne formy od materialnego poprzez zyskiwanie na
popularności, a skończywszy na korzyściach politycznych. Motyw ten realizowany jest na różnych polach, np. przez
fałszowanie obrazu gospodarki, przestępstwa itp. „Gdzie mówią pieniądze, tam milczy prawda” – przysłowie. Inny
przykład to tworzenie mitu niezależności politycznej telewizji publicznej.

2.) Indolencja - działanie niezgrabne, niezręczne, wynikające z niewiedzy. Media nie przekazują pełnej prawdy o

faktach, bo tego nie potrafią z różnych powodów. Są powierzchowni w zbieraniu materiałów, są w pośpiechu, kierują
się emocjami czy alergią do pewnych tematów. Np. nie pokazując osiągnięć Polaków czy Kościoła.

3.) Uleganie określonej poprawności politycznej – jest często ona potwierdzana w wypowiedziach autorytetów lub

spreparowanych sondażach opinii publicznej. Utrwala to tzw. spirala milczenia – to taki układ opinii, którzy ludzi nie
poddający się opinii milczenia mają przekonać, że stanowią mało liczącą się mniejszość. Chodzi o przekonanie tego
człowieka, że nie warto by głosił swoje poglądy. Ci ludzi zaczynają się bać „ciszy politycznej” wokół swojej osoby,
że nikt ich już nie cytuje, że są na marginesie. Nie dopuszcza się do głosu osób, które nie mieszczą się w danej
poprawności politycznej.

4.) Poczucie bezkarności – nie rozlicza się dziennikarzy i nie pociąga do odpowiedzialności. A jest tak, bo olbrzymia

większość odbiorców nie wie, jak powinny funkcjonować media w państwie demokratycznym. Wychowani w czasie,
gdzie media spełniały inne funkcje. Media też nie mówią o tym, jakie powinny one same być.

Rok temu przeprowadzono sondaż OBOPu, z którego wynika że Polacy najbardziej z instytucji ufają Telewizji Polskiej,

potem Wojsku, a potem Kościołowi.
Społeczeństwo jest pobłażliwe w ocenie mediów, wyjaśniają to pewne mechanizmy:



brak odpowiedniej reakcji sprawia, że dziennikarze utwierdzają się w przekonaniu, że w ich relacji do prawdy jest
wszystko w porządku



Polacy jako społeczeństwo posttotalitarne wynieśli z komunizmu niska wrażliwość wobec prawdy i zakłamania w
życiu publicznym



lud chce być okłamywany



cywilizacja obrazu, która pozbawia człowieka krytycyzmu



pewne hasła, slogany autorytetów, np. uniwersalna tolerancja – „ Róbta co chceta”



odrzuca się prawdę obiektywną, jest subiektywna prawda

CO ROBIĆ BY PRAWDA W MEDIACH NIE PRZEGRAŁA?

-

trzeba wychowywać do prawdy

-

uczyć właściwego reagowania na zakłamanie językowe, na niestosowność

6

-

uczyć sztuki dawania świadectwa prawdy

-

uczyć umiejętności wykrywania w mediach postaci zakłamania

-

nauczyć czerpania informacji z wielu źródeł

-

tak należy wychowywać dzieci i młodzież do mediów, by gdy dorosną mogły wpływać na nie pozytywnie i
przyczyniali się do poszanowania prawdy

-

trzeba publicznie wspierać tych dziennikarzy, którzy nie chcą się plamić kłamstwem

** Dominacja obrazu **

jako problem pedagogiczny

Dlaczego mamy się tym zajmować?

-

Obraz jest po części składnikiem propagandy wizualnej

-

Obraz jest elementem współczesnej kultury

-

Obraz wykazuje coraz większy wpływ na jednostki społeczne

-

Obraz jest istotnym elementem i składnikiem cywilizacji

Każdy z nas żyje w jakiejś mediosferze, w jakimś środowisku mediów. Mediosfera każdego człowieka jest inna, tak jak inny
jest każdy człowiek i inaczej przeżywa kontakt z mediami. W tej mediosferze są sektory:
I ikonosfera – środowisko obrazu
II logosfera – środowisko słowa
III sonosfera – środowisko dźwięku
IV – galenosfera – środowisko ciszy
Całość tej mediosfery dae infosferę.

NOWA IKONOSFERA

Paweł VI, „Evangeli nunciandi” - “Cywilizacja słowa zdaniem wielu fachowców uważana za nieskuteczną (...) a teraz
nadchodzi nowy styl życia – cywilizacja obrazu”

Co wskazuje na to, że mamy cywilizację obrazu?

1.) mamy gigantyczny rozwój magazynów ilustrowanych, gdzie słowo zajmuje coraz mniej miejsca
2.) spadek czytelnictwa, ludzie wola oglądać niż czytać, kultura oglądactwa wypiera kulturę czytelnictwa
3.) również w wydawnictwach religijnych jest więcej obrazów
4.) rozwój wydawnictw albumowych
Dzieje się tak, bo obraz łatwiej i skuteczniej przemawia do człowieka, łatwiej niż słowo. Obraz odgrywa dużą rolę w

ewangelizacji. Jest też dużym narzędziem propagandy. Kiedy mówimy o obrazie uwzględniamy obraz TV, filmowy,
fotografii, bilboardu, plakatu, ulotki, rysunku, komiksu, graffiti. Faktem przełomowym w rozwoju obrazu i jego
oddziaływania było wprowadzenie ruchu do obrazu (film, 1895). Percepcja obrazów jest skuteczna, bo działa na zasadzie
środowiska, a ono ma to do siebie, że te same bodźce bombarduje psychikę w sposób identyczny i przez dłuższy czas. Nie
należy lekceważyć więc drobiazgów w środowisku, w którym żyjemy.

Jest pewien mechanizm w obcowaniu z obrazem, np. przy fotografii mamy pewną namiastkę kontaktu z osobą. To

jakby zafałszowanie rzeczywistości. Te mechanizmy to:
- mechanizm projekcji i mechanizm identyfikacji – zawsze oglądamy to co chcemy zobaczyć.

TEATRALIZACJA ŻYCIA
Zjawisko polegające na tym, że przyglądając się obrazowi, człowiek utrwala w sobie postawę widza, wystarcza mu to co się
dzieje na scenie, to go zadowala. Ale ten mechanizm paraliżuje odbiorcę. Odbiór daje mu namiastkę, ale obraz ubiernia
odbiorcę, to tylko iluzja, że ona uczestniczy na tej scenie.

EFEKT TEJ DOMINACJI
W skutek niedoboru słowa a zwłaszcza w następstwie jego marginalizacji cierpi rozwój jego intelektu. Bez udziału słowa
człowiek nie jest w stanie doskonalić swego intelektu.
Dynamika mówieni i myślenia idą ręka w rękę, między nimi jest stała wymiana siły.
Kultura oralna jest pierwotna. Człowieka oralnego zastąpił człowiek cyrografii (rękopiśmienny), potem typograficzny
(kultura druku). Obecnie jest to człowiek elektroniczny lub nawet cyfrowy.
„Tylko myśl pochwycona w sieć liter żyje, działa, tworzy. Wszystko inne roznosi wiatr.”

4 składniki nieprzeciętnej indywidualności:

-

wyobraźnia

-

selekcja treści

7

-

koncentracja

-

cierpliwość

„Media niszczą w człowieku sacrum” Umberto Eco

18.03.2005

ORYGINAŁ CZY IMITACJA?

Stefan von Carlster, „Czy telewizja izoluje człowieka? Konsumpcja zamiast komunikacji”, Communio, 1995, Nr 6
Mamy dziś do czynienia ze światem imitacji. Już się przyzwyczailiśmy do niego, traktując go jako oryginał. Również
przeciętny odbiorca TV jest przekonany, że obraz jest prawdziwy, przezywa to, płacze, wzrusza się, denerwuje. Mówi się o
duchu wtórności, człowiek ma mentalność wtórności. Mówi się też o postawie imitantora, który nie tylko zgadza się na
imitację, ale sam ten świat poszerza. Istnieje różnica między wpływem oryginału a imitacji na człowieka. Obraz zniekształca
rzeczywistość.

Morion „Communio”: „Fikcja i fałszerstwa należą do normalnego porządku obrazu, zjawiającym się na ekranie TV, a
odniesienie się do obrazu jest wyjątkiem”.
To takie łatwe przylgnięcie człowieka do imitacji obrazu, do cywilizacji obrazu. Człowiek nie dostrzega różnicy między
oryginałem a kopią, bo człowiek utracił wrodzoną zdolność rozumienia przez oczy.

Księga Syracha 17 – opis stworzenia człowieka – Bóg położył w serce człowieka Swoje oko, do podziwiania i rozumienia
bożych dzieł.

Arnhein, „Sztuka i percepcja wzrokowa”, 1978, W-wa: „Czujemy się zagubieni w obecności przedmiotów, które mają sens
jedynie dla wyobrażni niewyjałowionej”. (nie popsutej obrazami)
Jeżeli człowiek prowadzi głębokie życie wewnętrzne i nie żałuje czasu na medytację może odkryć różnicę między obrazem a
jego kopią. Zjawiska związane z cywilizacja obrazu to dziś wyzwanie dla edukacji, szkoły powinny się tym zainteresować,
bo nadmiar obrazu w życiu młodego człowieka jest czynnikiem konkurencyjnym dla rozwoju intelektualnego człowieka. Te
negatywne następstwa cywilizacji obrazu powodują marginalizację słowa, mówi się że to aspekt moralny.

opracować

-

rozdział 5

-

rozdział 8

Wychowanie do mediów – to skrót myślowy, chodzi o wychowanie do poprawnego odbioru mediów.

TERMINOLOGIA

--- Schemat komunikowania międzyludzkiego ---

Komunikowanie międzyludzkie

zbiorowe

indywidualne

bezpośrednie
np. spektakl w
teatrze

pośrednie
z udziałem
mediów

bezpośrednie
„twarzą w twarz”
np. rozmowa
dwojga osób

pośrednie
np. list, rozmowa
telefoniczna

ograniczone
np. telewizja
kablowa w
zakładzie
pracy

masowe

8

Różne są spojrzenia na komunikowanie międzyludzkie.

-

dla filozofa – to nie tyle wymiana informacji i przekazywanie wiedzy, ile dzielenie się pewnym oglądem
rzeczywistości i określonym rozumieniem świata oraz partycypacją w tym oglądzie i rozumieniu.

-

dla teologa – to taki przekaz osoby, który prowadzi do wspólnoty osób. W naukach teologicznych ukazywane są
różnorakie perspektywy komunikowania: eklezjologiczna, chrystologiczna, pastoralna czy homiletyczna.

-

dla psychologa – to porozumienie się między ludźmi, którzy wchodzą z sobą w bezpośredni kontakt poprzez
rozmowę

-

dla socjologa – biorą, a więc funkcjonujące dzięki pod uwagę komunikowanie pośrednie, a więc funkcjonujące dzięki
pośrednictwu mass mediów. Komunikowanie jest więc to proces oddziaływania na publiczność, w którym
urzeczywistnia się przekaz – odbiór treści”.

Należy podkreślić różnice miedzy komunikowaniem pośrednim a bezpośrednim:

-

bezpośrednie jest wypełnione dwukierunkowym przepływem informacji (masowe - jednokierunkowym)

-

bezpośrednie przebiega „twarzą w twarz” (masowe jest pośrednie)

-

bezpośrednie wykazuje większą skuteczność

Różnice terminologiczne

-

wiedza o komunikowaniu społecznym – to bardzo nieprecyzyjne określenie, bo każde komunikowanie międzyludzkie
jest społeczne

-

nauka o komunikowaniu masowym – bardzo popularne określenie. Ten termin przeważa nad innymi nazwami, bo nie
używa się tu słów wieloznacznych jak np. przekaz społeczny

-

środki społecznego przekazu – termin nieprawidłowy używany przez Kościół w Polsce. Kościół chciał budować we
wiernych świadomość, że całe społeczeństwo ma być „właścicielami” środków, nie tylko jedna partia. Żeby ludzie
wiedzieli, że nie są masą, ale społeczeństwem, które ma swoje aspiracje.

-

dziś używamy terminów: media, massmedia i środki komunikowania masowego.

Rozdział V

Wychowanie i propaganda

-

w obliczu zagrożeń –

Według pedagogów najczęściej wywierają negatywny wpływ jednostki następujące zjawiska:
- przemoc i przestępczość – zarzuca się że tv często pokazuje akty przemocy i przestępstwa na tle rabunkowym i
seksualnym, sceny tortur, gwałtów i zabijania. Wpływa to na niezdrowy rozwój emocji i wyobraźni. Młodzi tracą
wrażliwość. Media kształtują fałszywy obraz przestępcy, ofiary i uwarunkowań przestępstwa, budząc np. sympatię do
przestępcy. Młodzi często traktują takie filmy jako instruktaż w życiu chuligańskim. Najgorszym zjawiskiem jest takie
ukazywanie przemocy, które mogłoby imponować młodemu odbiorcy i skłąniac do naśladowania. Skutecznośc takich skutkó
potęgują czynniki pośredniczące u odbiorcy: błedy wychowawcze, niski iloraz inteligencji itp.
- pornografia – zalew tych treści po ’89 roku. Podejmuje się obecnie w Polsce różnorakie inicjatywy, aby zapobiec temu
zjawisku i udaremnić jego następstwa. Pornografia zniekształca obraz człowieka, redukuje go do sfery ciała, będącego
przedmiotem użycia. Eliminują poczucie wstydu, niezbędne w stosunkach międzyludzkich, eskalują w uzależnieniu się od
pornografii, powodują zaburzenia w obrębie seksualności, wulgaryzację zachowań itp.
- szkodliwe przekazy na podświadomość – odpowiednio preparuje się przekaz na podświadomość, dokonując penetracji
psychiki, manipulując.Najczęściej stosowane są dwie techniki: technika jednej klatki – obliczona na wzrokowy odbiór treści
oraz technika wstecznego zapisu – tzw. nagranie ukryte, nastawione na przekaz słuchowy. Prowadzi to do zdalnego
sterowania ludzmi. Każdy rodzaj manipulacji człowiekiem jest czynem niemoralnym.
- dominacja obrazu – niesie to zagrożenie dla słowa, tym samym rozwoju umysłowego człowieka, prowadzi to do
marginalizacji słowa. W pismach też coraz więcej zdjęc, obrazów. Spadek czytelnictwa tłumaczy się wzrostem
zainteresowania telewicją. Społeczeństwo odchodzi do kultury oglądactwa. Naturalnie dzięki obrazom odbiorcy mogą
poznawać świat, rozwijać wyobraźnie, poglębiać wiedzę. Ale nie można pomijać słowa, bo to prowadzi do stępnienia uczuć i
utraty wrażliwośći. Konsumenci uzależniają się, ograniczająć swą wolność wewnętrzną. Odnotowuje się też elementy agresji
i szyderstwa w filmach dla dzieci. Ekspansja obrazu to uwięzienie słowa. Srodkiem który może uchronić przed negatywnym
wpływem obrazu może stać się logosfera.
- propaganda – to poważne zagrożenie, co widac w totalitarnych systemach. To zaplanowane oddziaływanie na daną
społeczność odpowiednich treści perswazyjnych, prowadzące poprzez urobienie postaw i opinii do wywołania oczekiwanych
decyzji i zachowań.

periodyczne
np. czasopismo,
radio, telewizja

nieperiodyczne
np. książka,
plakat, ulotka

9

Mechanizmy propagandy:
- środki propagadny – to główne tworzywo działań propagandowych czyli: stereotyp, mit, plotka i kamuflaż. Stereotypy
mogą zniekształcać rzeczywistość, zawężąć myśłenie, prowadzić do niechęci i uprzedzeń. Mit – chodzi o mity społeczne,
współczesne i polityczne. Nadają nie istniejącym wydarzeniom i zjawiskom pozory niewzruszonej prawdy. Są trudne do
wykrycia. Plotka – dużą rolę spełnia w tzw. propagandzie szeptanej, wprowadza w błąd opinię publiczną, to kłamstwo
społeczne. Kamuflaż – nie rzuca się w oczy, to czynność maskowania się, która ma na celu wprowadzić w błąd.
- zasady propagandy – Zasada zrozumiałości – zobowiązuje do klarownego przedstawiania treści propagandowych; odnosi
się do propagandy języka, język nie może budzic watpliwości i zastrzezeń. Zasada stopniowania – służy rozumieniu treści
propagandowej, dosuje się te treści to taktyka małych kroków. Zasada wiarygodności – postuluje ona respektowanie przez
propagandystów zgodności między treściami propagandowymi a wiedzą, jaką na ten temat posiada społeczeństwo.
- techniki propagandy :

1. powtarzania – stałe powtarzanie treści by ta zapadła głboko w pamięc
2. przemilczania – nie mówi się o pewnych rzeczach
3. nadmiernego uogólnienia – by przekonac o powszechności pewnych zjawisk
4. auorytetu – podparcie się autorytetem

- manipulacja – specjalne techniki: fragmentacji (wybiórcze ukazywanie rzeczywistości) i ingracjacji (zaskarbianie sobie
względów u adresata manipulacji).

PRZEDMIOT PEDAGOGIKI MASS MEDIÓW

Czym zajmuje się pedagogika mediów? Tym wszystkim, co związane jest z wychowaniem człowieka do mediów.

Nauki pedagogiczne dzielą się na:

-

teoria wychowania – ustala cele wychowania i środki,

-

metodyka wychowania – formułuje wytyczne o charakterze praktycznym, nazywana jest technologią wychowania

Pedagogika mediów sytuuje się na obszarze pedagogiki społecznej, która jest nazywana pedagogiką środowiska. Do
niedawna pedagogika środowiska była zwana mesologiczną. Pedagogika mediów jest samodzielną i szczegółową dyscypliną
naukową. Istnieje dzięki pomocy innych nauk:



psychologii społecznej



socjologii (np. mediów)



nauki o komunikowaniu

Katolicka pedagogika mediów korzysta z:



pedagogiki katolickiej



katechetyki



teologii mediów



filozofii mediów



filozofii kultury

Każda pedagogika mediów korzysta z:



filmologii



prasoznawstwa



historii mediów

Pedagogika mediów jest pedagogiką żywego człowieka. To teoria wychowania do mediów. Przedmiotem pedagogiki jest
więc proces wychowania do mediów.

Kim interesuje się pedagogika mediów? – człowiekiem, jako odbiorcą mediów, bo on jest najważniejszym składnikiem
komunikowania, ale nie traci z oczu dysponentów mediów, nadawców, autorów tekstów, reżyserów, scenarzystów. Trzeba
podkreślić, że cała pedagogika jest dyscypliną bardzo bliską naturze mediów, bo jest nauką o wychowaniu, które jest sztuką
komunikowania.

Bardzo ważnymi elementami są też:

-

cisza –

-

słowo –

ZADANIA PEDAGOGIKI MEDIÓW

-

Pedagogika mediów wypracowuje cele, metody i środki właściwe do wychowania dla mediów

-

Bada siłę wpływu, zasięg i skuteczność poszczególnych mediów na człowieka, musi więc współdziałać z socjologią i

psychologią społeczną
-

Podstawową pomocą w wychowaniu do mediów jest nauczanie Kościoła w tej dziedzinie. Tym drogowskazem są

dokumenty o mediach np.: „Dekret o środkach społecznego przekazu” (Inter Mirifica, 1964); „Wskazania na temat formacji

10

przyszłych kapłanów” (Kongregacja ds. Wychowania Katolickiego, 1986); „Instrukcja Zjednoczenie i Postęp” („Comunio et
progresio, 1971, SWII); „Instrukcja Eatatis Novae” (U progu nowej ery, 1992).
-

Pedagogika mediów studiuje również warunki szeroko pojętej pedagogizacji w tej dziedzinie. Pedagogizacja –

pedagogizuje się osoby dorosłe (młodych się wychowuje) i formuje się ich pod kątem zadań
-

Studiowanie „wymiaru pedagogicznego” każdego z mediów

-

Rozpatruje media jako pomoce dydaktyczne w ramach wychowania oraz kształcenia i katechizacji.

STRUKTURA I FUNKCJONOWANIE MEDIÓW

1. Najkrócej media to techniczne sposoby przekazywania pewnych treści masowemu odbiorcy. Definicji mediów jest wiele,
ale we wszystkich są 4 wspólne elementy.

-

pośrednictwo techniki

-

przekazywane obrazy, słowa, dźwięki (treść)

-

przekazujący nadawca

-

masowy odbiorca

2. Nośnikiem wielorakiej treści przesyłanej przez media jest tzw. elementarne tworzywo, na które składają się obrazy,
dźwięki i słowa.

PODZIAŁ MEDIÓW

I ze względu na percepcję:

-

wizualne (książka, prasa, fotografia, plakat, komiks)

-

audialne /audytywne/ (radio, odtwarzacze)

audiowizualne (film, tv) /multimedia – internet/

-

II ze względu na typ odbioru:

-

odbierane indywidualnie (książka, prasa, fotografia)

-

odbierane grupowo

PODSTAWOWE FUNKCJE MEDIÓW

-

informacyjna

-

rozrywkowa

-

edukacyjna (pedagogiczna) [3 paragraf opracować]

22.04.05

Pedagogiczny wymiar prasy

Właściwości:

1. aktualność
2. wszechstronność
3. periodyczność
4. charakter publiczny
5. wiarygodność- rzetelność informacji, odpowiedzialność za słowo i obraz. Odwaga w podejmowaniu trudnych i

niepopularnych tematów.

Prasa jest to najważniejszy kanał przekazu. Przekazuje odbiorcą najskuteczniej argumentacje racjonalną. W rozrywce prasę
wyprzedzają telewizja i radio.
Komunikator prasowy ( dziennikarz i dysponenci) wyjątkowo odbierają symptomy reakcji czytelników, na odbierane treści.
Symptomem jest liczba zwrotów, listy do redakcji, echa publikowanych tytułów w innej prasie, teksty cytowane. Pod
względem świeżości informacji prasę wyprzedzają naturalnie radio i tv. Podstawowe środki wyrazu to słowo i obraz
statyczny w prasie, słowo mówione.

Metody stosowane w prasie:

-

selekcja

-

odpowiednia ekspozycja treści

-

argumentacja racjonalna

Selekcja treści jest najważniejsza. Prasa to najbardziej pedagogiczny środek komunikowania masowego, dlatego bo w prasie
nie ma ulotności. Z natury prasa zapewnia wydłużony wpływ na odbiorcę. Jest ona najbardziej dostępnym medium, buduje
środowisko wychowawcze w domu. Są też działania które szkodzą.

11

Groźniejsze od pornografii są „kolorowe pisemka” przekazują sieczkę intelektualną i moralną 40 milionów to jednorazowy
nakład.

Latyno-amerykanizacja kultury: analogia do filmów, dystrybucja za granicą. Centrum ( redakcje ich) znajdują się poza
granicami państwa.

Film:
Reperkusje spowodował nowy środek przekazu, dał początek nowym problemom edukacyjnym i obyczajowym.
Terminologia: są kina nieme, francuskie, moralnego niepokoju,
Ma 3 znaczenia:

-

jako przedmiot fizyczny w postaci taśmy celuloidowej lub wideo

-

jako zjawisko ekranowe, odtworzenie zarejestrowanego widowiska, odtwarza coś co zostało zarejestrowane.

-

Jako dział kultury

Filmologia ( filmoznawstwo – nauka o filmie) :
Ojcem polskiego kina jest Bolesław Lewicki.
„Wprowadzenie do wiedzy o filmie” Wrocław 1964 Dziś autorytetem jest prof. Alicja Helman
Są 3 działy : 1. to teoria filmu 2.historia 3.krytyka

Rodzaje filmów ( gatunki) :
Fabularne, biograficzne, historyczne, kryminalne, wojenne, komedia, dokumentalny, reportaż, dydaktyczne, naukowe,
poetyckie( liryka refleksyjna), reklamowe, religijne, krótkometrażowe, animowane

Taśma szeroka :
Panoramiczny – 70mm
Normalny – 35mm
Reporterski – 16mm wąski
Amatorski

Cinerama:
Robi wrażenie, że człowiek uczestniczy w filmie, 9 projektorów.

28 grudnia 1895 – narodziny kina
August i Ludwik Lumiere pierwszy film wyświetlili w Paryżu. Byli to ludzie wychodzący z fabryki. Drugi film ukazywał
przyjazd pociągu na stację. Pierwszy film był najważniejszy gdyż był on jednocześnie pierwszym filmem reklamowym
zakładów przemysłowych, bo widać szyldy fabryki.
Rozpoczęła się wielka kariera filmu, natura filmu z jego egzotyką i magiczną siłą.( iluzjony) stał się alternatywą kulturową w
stosunku do słowa drukowanego.
Kino pojawia się gdy człowiek ma większy margines czasu.

1839 – powstała fotografia
1876 – opatentowano telefon
1879- żarówka
1887- taśma celuidowa
1893- aparat projekcyjny
Pierwszy film fabularny to „ Antek pierwszy raz w Warszawie”
1908- Józef Majer operator nakręcił ten film. Film dał początek cywilizacji obrazu.

Stosunek Kościoła do filmu

Kościół nie akceptował filmu i odnosił się do niego z rezerwą. Uważali, że pierwszy film to niski poziom kultury i jest sztuką
dla plebsu. Filmy wyświetlane publicznie były konkurencją dla praktyk religijnych. Wiele filmów atakowało
chrześcijaństwo.. W latach XX kościół zmienił stosunek do filmu. W latach 20 budowano nowe kina przez parafie np. Łódź
4 kina.
Mc Luhan twierdził, że tv godzi z rzeczywistością.

Pedagogiczny wymiar filmu:
Działając na wyobraźnie porusza właśnie tę część psychiki, która powinna być uruchomiona przez dyskusję, wymianę zdań.
Luidźi Bollpiceli- tworzy nastroje i emocje.
Kryzys cywilizacji może doprowadzić do upadku słowa. Film budzi tylko iluzję i przypisuje mu się rolę kreatywną w
tworzeniu kultu gwiazd.

12

Kazimierz Żygulski „socjologia filmu” Warszawa 96r.
Kult gwiazd jest tym silniejszy im słabsze jest oddziaływanie rodziców, wychowawców, duszpasteży. Kult jest tym bardziej
głęboki im głębsza jest religijność

Wychowanie do filmu:
Książka Petena Johna „Edukacja filmowa”
Jest 5 celów w wychowaniu do filmu:

1. uodpornienie młodzieży
2. kształtowanie gustów estetycznych
3. wprowadzanie do świata wartości – funkcja wychowawcza
4. poznanie języka filmu
5. traktowanie filmu jako środka dydaktycznego

Metoda mediów: dotyczy wychowania po przez media. Dane medium ma wychowywać do siebie. Do filmu ma
wychowywać film.

Pedagogika radia:

Odwołuje się do zmysłu słuchu. Rodziło nowe problemy edukacyjne. Radio odkryło foniczność człowieka homo- audiens.
Najstarszą formą radiową jest komunikacja, potem komentarz, dyskusja, wywiad, magazyn, reportaż, słowisko- teatr
wyobraźni.

2 listopad 1920 – pierwsze radio w USA u nas w 1925r
1931 – radio watykańskie Pius XI to radio nadaje w 41 językach, nie ma reklam.
W 1938 – powstała polska sekcja
1938 – ojciec Maksymilian Kolbe w Niepokalanowie założył radio
W latach 1937-1938 jeździł do Berlina bo chciał prowadzić telewizję.
Po II wojnie światowej radio stało się nośnikiem propagandy ( radio kablowe dawało duży dostęp).
1989 – Kościół Katolicki zakładał własne stacje radiowe
1991 – ojcowie redymptoniści powołali radio Maryja w Toruniu, które w 1993 rozpoczęło transmisję ( Eutelsa II satelita, )
Powstały radiofonie diecezjalne, sieć radia plus.
1933 w Portugalii siedziba w Lizbon radio „odrodzenie” czyli renasensa, najbardziej popularne na półwyspie Iberyjskim.

-

duch święty sprawia, że nam się udaje

-

jesteśmy grupą specjalistów

-

młodzież dominuje

-

swoimi treściami obejmuje całe życie przeciętnego Portugalczyka.

Co zrobić, by prasa katolicka lepiej się rozwijała?

-

ksiądz podczas mszy reklamuje gazetę

-

przegląd prasy świeckiej np. w radiu

-

patronat medialny

-

ministranci roznoszą gazety

-

listonosz

29.04.05

Pedagogiczny wymiar radia

McLuchan „ Radio skłania do działań, prasa skłania do myślenia”

Domeną radia jest informowanie , komentowanie i dostarczanie rozrywki. Środkiem wyrazu jest słowo i muzyka a metodami
są selekcja treści i argumentacja budowana na emocjach. Selekcja treści jest najważniejsza.
Badania we Szwecji: udowodniono, ze radio jest zazwyczaj słuchane podczas innej wykonywanej czynności. Robi więc
wszystko by zatrzymać i skupić na sobie uwagę, daje wiec dużo rozrywki, pogodnych programów sensacji. Radio stale
walczy o uwagę słuchaczy, mówi się o niskich lotach radia, ogłupianiu innych. Odbiorca słucha radia szczególnie wtedy, gdy
przekazywane treści zgadzają się z jego poglądami. Radio wzmacnia więc posiadane poglądy.
Wymiar pedagogiczny jest duży, bo zwielokrotniony przez tzw. wszechobecność radia. Jedni mówią, że radio wpływa
pozytywnie i wychowuje inni, że jego działania są obojętne. To jak radio oddziałuje na młodego słuchacza zależy od
wychowania rodziców, pedagogów. To są czynniki pośredniczące.
Istnieje prymat słuchu przed wzrokiem – dziecko głuche to dziecko pozbawione radości, dziecko pozbawione słuchu zdradza
braki w zakresie uspołecznienia, nie umie nawiązać kontaktu, jest nieufne.

13

Badanie w Strasburgu: Niedostateczny słuch powoduje pewną dysleksję, takie dzieci niepoprawnie czytają. Mowa słuchowa
jest bardzo bogata i złożona, jest nośnikiem wypowiadanych słów, wyraża uczuciowość człowieka. W radiu można znaleźć
najwięcej narracji.

W sferze komunikacji międzyludzkiej człowiek może się zrealizować jako dar dla innych. Następuje wtedy samospełnienie w
samooddaniu.
Radio może być nośnikiem propagandy politycznej, najpełniej uczestniczyło w niej w systemie totalitarnym. Było wspierane
monopolizacją mediów (zagłuszanie mediów zachodnich).
Manipulacja może być ideologiczna – działa na podświadomość człowieka (satanizm) istnieje też manipulacja komercyjna
(reklama).
Ze względu na specyfikę radio stało się najpopularniejszym środkiem ewangelizacji w krajach Ameryki Łacińskiej.
Audytywność radia sprzyja przekazowi wiary (wiara bierze się ze słuchania – św. Paweł Rz 10;17 )
Wśród autorów piszących o mediach istnieje przekonanie, że radio jest bardziej skutecznym środkiem w kształtowaniu religii
niż TV.

Pedagogia telewizji:

Michel Bullet „Szok mediów” 1985r. – autor pisze że człowiek przeżył szok
1) gdy pojawiło się radio
2) gdy pojawił się telewizor

Co to jest TV, jakie są techniki i klasyfikacja TV

Termin „telewizja” pochodzi od dwóch słow: greckiego tele – daleko i łacińskiego visio – widzenie. Etymologicznie
telewizja oznacza więc przekazywanie i odbieranie obrazów z pewnej odległości. Telewizja należy do mediów
audiowizualnych. W odróżneiniu od filmu, telewizja zdolna jest do bezpośredniego przekazywnia wydarzeń zachodzących w
tym samym czasie.
Za względu na technikę przekazywania obrazu wyróżnia się następujące rodzaje tv:

-

lokalna – funkcjonuje bez użycia przewodu łączącego centrum nadawcze z odbiornimkiem telewizyjnym.

-

kablowa – system w którym sygnał telewizyjny przekazywany jest za pośrednictwem przewodu.

-

satelitarna – przekazuje obraz dzięki pośrednictwu satelity komunikacyjnego, znajdującego się w położeniu
geostacjonarnym i krążącego na wysokości ok. 36 tys.km.

-

kasetowa – funkcjonuje w następstwie odtwarzania programów telewizyjnych zajerestrowanych na taśmie czy płycie.

Ze względu na cel jej funkcjonowania:

-

rozrywkowa

-

oświatowa

-

użytkowa

Ze względu na stopień zaangazowania warsztatu telewizyjnego wyróżnia się typy programów:

-

programy mechaniczne – w których nie uczestniczy twórczy warsztat telewizyjny (zwykłe projekcje)

-

reprodukcyjne – oparte na surowym przekazie wydarzenia, które w danej chwili ma miejsce (transmisje)

-

kreacyjne – specjalnie przygotowywane przez warsztat telewizyjny (filmy, teleturnieje)

Biorąc pod uwagę techniczny sposób nadawania, wyróżnia się w tv przekaz:

-

bezpośredni (na żywo)

-

emitowany z taśmy

Ze względu na cel, funkcję, przedmiot dzieli się przekaz tv na:

-

telewizję faktów (dokumentalna, przekazuje fakty, informacje, publicystyka)

-

telewizję artystyczną (sprawozdania, felieton, reportaż, spektakl teatru tv)

Funkcjonowanie telewizji pociągnęło za sobą różne reperkusje.
Zachodzi zjawisko oswajania nieznanego – człowiek czuje się jakby poznawał nowe kultury, zjawiska, wydaje mu się, że to
wszystko jest blisko jego życia.

Dochnalik – stworzył grupy programowe, tv polonijną, reklamy, programy rodzinne

Z historii TV:
1920 – USA, UK – pierwsze próby tv
1930 – pierwsze programy telewizyjne nadawał koncern NBC
1954 – w Polsce powstaje Doświadczalny Ośrodek Telewizyjny
1956 – regularne programy
Mamy dwie tv katolickie – Puls i Trwam, Okienka – to programy katolickie w tv.

Pedagogiczny wymiar telewizji

14

W Polsce to najpopularniejszy środek masowego komunikowania. Po 1989r. pojawiła się sprzeczność, im program był wyżej
oceniany przez masową widownię, tym większy sprzeciw budził wśród elit intelektualnych.
TV najskuteczniej przekazuje emocje, „godzi widza z rzeczywistością”. Dzięki radiu i telewizji ludzie wiedzą co jest dobre a
co złe. Prasa doprowadza do wiedzy i odpowiada na pytanie dlaczego coś jest dobre albo złe. Środkami telewizji są obraz,
słowo pisane ruchome a metody to selekcja treści, argumentacja emocjonalna i rozrywka.
Telewizja to najbardziej domowe medium. Może służyć wychowaniu jeżeli jej wpływ swoim słowem uzupełniają rodzice. W
telewizji dochodzi do pewnej marginalizacji słowa. Współdziałanie drugiego człowieka w odbiorze telewizyjnym jest bardzo
ważne. TV może rozwijać pasje i zainteresowania człowieka.

--- Postawy wobec mediów ---

Sama dydaktyka nie rozwiązuje sprawy ostatecznie. Problematyka postaw jest bardzo ważna.
Postawa – względnie trwałe ustosunkowanie się jednostki, pozytywne lub negatywne do pewnego przedmiotu (osoby,
rzeczy, idei). Ustosunkowanie angażujące intelekt, wolę, uczucia i aktywność. W tej postawie wyraża się cały człowiek, bo
najważniejsze składniki osobowości funkcjonują w postawie.
Wiedza o postawach jest bardzo ważna dla życia religijnego, bo każda cnota ma dwie warstwy:
-

nadprzyrodzoną

-

ludzką – jest nią właśnei postawa

Kształtować wiarę jako postawę to pracować nad kazdym ze składników osobowości.
Wychowanie do mediów to eliminowanie negatywnych postaw i kształtowanie pozytywnych.

Odbiorcy i ich postawy:
1) pozytywna

– ogólna akceptacja mediów mimo świadomości ich złych stron
– wyrażanie postawy w wypowiedziach zaufania co do publikowanych treści
– sprawia, że jednostka chce stale pogłębiać znajomość mediów, nawiązać kontakt z ludźmi mediów, przyczyniać się

do rozwoju mediów

– byłoby dobrze gdyby wychowankowie żywili te postawę

2) negatywna
-

nie jest częsta

-

ktoś boi się wpływu mediów, został źle ukształtowany w stosunku do mediów

-

nadmiar agresji w mediach rodzi tę postawę, co prowadzi do dezaprobaty mediów

-

nieufność, podejrzliwość wobec mediów

-

lekceważenie, ośmieszanie mediów

-

skutkiem jest brak mediów w domu danej jednostki

3) obojętna

-

nie ma zaangażowania

-

źródłem postawy może być jakaś pobudka ascetyczna

-

media nie stanowia żadnego autorytetu, nie liczą się

-

świadomosć, że istnieja lecz traktuje się je jak powietrze

-

obojętność może być związana z jakąś pracą (naukową , charytatywną)

-

zdziwienie, że istnieją ludzie zachwyceni mediami

-

brak pełnej orientacjiw dziedzinie zycia politycznego, kulturalnego, gospodarczego

Postawa ze względu na wpływ mediów na odbiorcę:
1) odporności
-

pewien dystans w stosunku do mediow

-

dotyczy tego, co mogłoby być szkodliwe dla jednostki

-

jednostka nie przyjmuje wszystkiego „za dobrą monetę’, musi przemysleć , sprawdzić

-

świadomość negatywnych wpływów mediów

-

jednostka prowadzi dysputę z opiniami pojawiającymi się w mediach, jest intelektualnie dociekliwa

-

człowiek spieszy z pomocą innym, którzy z naiwnością wszystko przyjmują, stosuje metodę „otwierania oczu”

2) uległości
-

następstwo braku krytycyzmu, naiwności, niskiego wykształcenia, uległości wpływom z zewnątrz

-

zbyt łatwo zgadza się z wszystkimi treściami emitowanymi w mediach

-

odbiorowi mediów towarzyszy spontaniczność, brak pogłębionej refleksji

-

postawę tę ilustruje tzw. mentalność telewizyjna, gazetowa, internetowa

3) aktywności
-

realizuje ja najmniej odbiorców

15

-

ambicja by być nie tylko konsumentem mediów ale móc działać na nie pozytywnie

-

chce coraz lepiej poznawać media, mechanizmy ich funkcjonowania

-

podejmuje próby kontaktu z ludźmi mediów

-

wie , jakie powinny być media

* nikły procent społeczeństwa wie, jakie powinny być media w państwie demokratycznym

Postawy nadawców:
Pozytywne
1) odpowiedzialności
-

mówi się o niej we wszystkich kodeksach etyki dziennikarskiej

-

dziennikarz zdaje sobie sprawę z następstw jakie mogą wyniknąć po opublikowaniu danych słów czy obrazów

-

punktem wyjścia jest sumienie

-

daje publiczny wyraz szacunku odpowiedzialności za media

-

liczy się dobro odbiorcy, szacunek dla odbiorcy

-

odwaga cywilna w zdobyciu trudno dostępnych informacji

-

podejmuj tematy ryzykowne, nie ulega poprawności politycznej

2) służby prawdzie
-

postawa miłości do prawdy, człowiek jest na tę prawdę wrażliwy

-

jak najrzetelniejsze przekazywanie treści

-

brzydzi się zakłamaniem

-

świadomość, że żyło się kiedyś w systemie zakłamania

-

negatywny stosunek do mitów, obrona prawdy

3) nauczyciela
-

byłby to ideał

-

zależy mu na dobru odbiorców

-

samokształcenie, wystrzeganie się demagogii, chce być bezstronny

-

ma wysokie poczucie godności osobistej

-

buduje swoją postawę na fundamencie chrześcijaństwa

Negatywne
1) gwiazdora
-

podkreśla wysokie mniemanie o sobie i daje wyraz tego mniemania

-

wygórowane ambicje, chęć imponowania za wszelka cenę

-

brak talentu rekompensowany sprytem (cwaniaczek)

-

traci świadomość uczestnictwa w jakiejś bardzo ważnej misji państwa

-

nie interesuje się ważnymi tematami

-

pragnie wyrazów podziwu i uwielbienia

2) najemnika
-

podejmuje każdą brudną robotę, problem – za ile to się opłaca?

-

nie cieszy się dobrą opinia w swoim środowisku

-

oddala jakiekolwiek odruchy sumienia

-

brak odwagi cywilnej, nie podejmuje tematów tabu

-

bierność wobec medium dla którego pracuje

-

nie ma oporów gdy ktoś ingeruje w jego teksty

3) propagandysty
-

wiek XX , stulecie propagandy

-

gubiony jest człowiek, najważniejsze są racje polityczne, partyjne

-

dobro człowieka nie liczy się

-

sięga po manipulatorskie działania

-

posługuje się „zatruciem informacyjnym”

-

stosunek do religii i Kościoła jest znamienny

-

sposób interpretowania dziejów Polski i zasług Polonii

Na exam jeszcze:
Postawy kształtowane przez media ( poz i neg)
Postawy kształtowane przez wychowawców!!!! Najważniejszy
-

krytyczna

-

selektywnego odbioru

-

twórczej aktywności

Logosfera w wychowaniu mediów.