10

www.gazetapodatkowa.pl

Gazeta Podatkowa nr 46 • 9.06.2008 r.

RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO

Spółka jawna jest spółką osobową, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą,

a nie jest inną spółką handlową. Zasady jej tworzenia, organizacji oraz funkcjonowania

określa Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2000 r. nr 94, poz. 1037 ze zm.).

Przepisy nie wyznaczają minimalnej wysokości kapitału zakładowego w spółce jawnej

– kapitał ten nie ma charakteru stałego. Umowa spółki jawnej powinna być zawarta na piś-

mie pod rygorem nieważności i zawierać między innymi określenie wkładów wnoszonych

przez każdego wspólnika i ich wartość (art. 23 i 25 pkt 2 K.s.h.). Wkłady wnoszone przez

wspólników mogą być zarówno pieniężne, jak i niepieniężne. Udział kapitałowy wspólnika

odpowiada wartości rzeczywiście wniesionego wkładu (art. 50 K.s.h.).

Do ewidencji kapitału zakładowego służy konto 80 „Kapitał zakładowy (właścicieli).

Wniesienie wkładów do spółki jawnej może przebiegać zapisami:

1. Roszczenie wobec wspólnika z tytułu należnego wkładu:

– Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Rozrachunki ze wspólnikiem

z tytułu wkładów na kapitał),

– Ma konto 80 „Kapitał zakładowy” (w analityce: Udział kapitałowy według po-

szczególnych wspólników)

2. Wprowadzenie do ewidencji bilansowej składników majątku – zgodnie z umową

spółki:

a) wkłady pieniężne

– Wn konto 10 „Kasa” lub konto 13-0 „Rachunek bieżący”,

– Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Rozrachunki ze wspólni-

kiem z tytułu wkładów na kapitał),

b) środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne – na podstawie dowodu OT

– Wn konto 01 „Środki trwałe”, konto 02 „Wartości niematerialne i prawne”,

– Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Rozrachunki ze wspólni-

kiem z tytułu wkładów na kapitał),

c) materiały i towary

– Wn konto 31 „Materiały”, konto 33 „Towary”,

– Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Rozrachunki ze wspólni-

kiem z tytułu wkładów na kapitał).

W momencie wniesienia wkładów przez wspólników spółka jawna nabywa prawo do

swobodnego dysponowania tymi wkładami. Późniejsza likwidacja zużytego majątku (np.

środków trwałych wniesionych aportem) nie spowoduje zmian w kapitale zakładowym.

W dacie podjęcia decyzji o likwidacji w pełni zamortyzowanych środków trwałych nastąpi

ich wyksięgowanie na podstawie dowodu LT, zapisem:

– Ma konto 01 „Środki trwałe”,

– Wn konto 07 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych”.

Podział wyniku finansowego

Każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zysku i uczestniczy w stratach w tym

samym stosunku bez względu na rodzaj i wartość wkładu (art. 51 § 1 K.s.h.). Zasada ta

może być zmieniona w umowie spółki jawnej. Przykładowo, wspólnicy mogą zapisać

w umowie spółki, że o wysokości udziału w zyskach decydować będzie wartość wkładów

wniesionych przez wspólników.

Wspólnik spółki jawnej może żądać podziału i wypłaty w całości zysku z końcem każ-

dego roku obrotowego. Jeżeli wskutek poniesionej przez spółkę straty udział kapitałowy

wspólnika został uszczuplony, zysk przeznacza się w pierwszej kolejności na uzupełnienie

udziału wspólnika (art. 52 K.s.h.).

W spółce jawnej podatnikami podatku dochodowego są poszczególni wspólnicy, a nie

spółka. W związku z tym zysk netto wykazywany w rachunku zysków i strat (oraz w bi-

lansie) równa się zyskowi brutto. Może on być podzielony pomiędzy wspólników według

zasad przyjętych w spółce, lecz dopiero po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego

i podjęciu uchwały przez wspólników w sprawie podziału zysku.

Spółka może przeznaczyć zysk także na inne cele (np. na utworzenie kapitału rezer-

wowego), chociaż taki obowiązek nie wynika z Kodeksu spółek handlowych. Kwestia ta

powinna być uregulowana w umowie spółki.

Operacje księgowe dotyczące podziału wypracowanego za dany rok obrotowy zysku

brutto – na podstawie uchwały wspólników spółki jawnej – mogą przebiegać zapisami:

1. Przeksięgowanie zatwierdzonego uchwałą wspólników zysku brutto:

– Wn konto 86 „Wynik finansowy”,

– Ma konto 82 „Rozliczenie wyniku finansowego”.

2. Przeznaczenie zysku brutto – zgodnie z uchwałą wspólników:

a) na kapitał rezerwowy

– Wn konto 82 „Rozliczenie wyniku finansowego”,

– Ma konto 81 „Kapitał rezerwowy”,

b) zarachowanie kwot zysku brutto należnych wspólnikom – w wielkościach okre-

ślonych w uchwale o podziale wyniku finansowego

– Wn konto 82 „Rozliczenie wyniku finansowego”,

– Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Konta imienne wspólników

– rozrachunki z tytułu wyniku finansowego).

3. Wypłata zysku – ewentualnie po pomniejszeniu o zaliczki pobierane przez wspólni-

ków w trakcie roku obrotowego:

– Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Konta imienne wspólników

– rozrachunki z tytułu wyniku finansowego),

– Ma konto 10 „Kasa” lub konto 13-0 „Rachunek bieżący”.

Przykład

Założenia

1. Kapitałpodstawowyspółkijawnejwynosi100.000zł.

2. Spółkęjawnąutworzylitrzejwspólnicy,którychudziałykapitałowewynosząodpo-

wiednio:

– wspólnik A wpłacił 30.000 zł na rachunek bankowy (posiada 30% udziałów

współce),

– wspólnik B wpłacił 20.000 zł na rachunek bankowy (posiada 20% udziałów

współce),

– wspólnikCwniósłaportemgrunt,któregowartośćrynkowawynosiła50.000zł

(posiada50%udziałówwspółce).

3. Zumowyspółkiwynikam.in.,że:

a)spółkajawnamożetworzyćkapitałrezerwowyzzyskunaceleiwwartościokre-

ślonejwuchwalewspólnikówopodzialezyskuzadanyrok,

b)owielkościudziałuwzyskachspółkidecydujewartośćwkładuwniesionegodo

spółkiprzezwspólnika.

4. Zyskbruttospółkijawnejza2007r.wynosi295.000zł.

5. Wspólnicypozatwierdzeniusprawozdaniafinansowegopodjęlipisemnąuchwałę

wsprawiepodziałuzyskuza2007r.,przeznaczając:

a)nakapitałrezerwowy–100.000zł,

b)dopodziałumiędzywspólników–195.000zł,ztegodla:

– wspólnikaA–58.500zł(195.000zł×0,3),

– wspólnikaB–39.000zł(195.000zł×0,2),

– wspólnikaC–97.500zł(195.000zł×0,5).

6. Wspólnicywtrakcie2007r.niepobieralizaliczeknapoczetzysku.

Dekretacja

1. Przeksięgowanie zysku – po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego: 295.000 zł

– Wn konto 86 „Wynik finansowy”,

– Ma konto 82 „Rozliczenie wyniku finansowego”.

2. Podział zysku – zgodnie z uchwałą wspólników:

a) zwiększenie kapitału rezerwowego

100.000 zł

– Wn konto 82 „Rozliczenie wyniku finansowego”,
– Ma konto 81

„Kapitał rezerwowy”,

b) kwota zysku do wypłaty wspólnikom

– Wn konto 82 „Rozliczenie wyniku finansowego”

195.000 zł,

– Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki”

(w analityce: Wspólnik A)

58.500 zł,

– Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki”

(w analityce: Wspólnik B)

39.000 zł,

– Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki”

(w analityce: Wspólnik C)

97.500 zł.

3. WB – przelew należnych kwot na rachunki bankowe wspólników:

– Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Wspólnik A)

58.500 zł,

– Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Wspólnik B)

39.000 zł,

– Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Wspólnik C)

97.500 zł,

– Ma konto 13-0 „Rachunek bieżący”

195.000 zł.

Księgowania

Konto 13-0

„Rachunek

bieżący”

Konto 24

„Pozostałe roz-

rachunki” (w analityce:

Wspólnik A)

Konto 24

„Pozostałe roz-

rachunki” (w analityce:

Wspólnik B)

S.p.) X

195.000 (3

3) 58.500 58.500 (2b 3) 39.000 39.000 (2b

Konto 24

„Pozostałe roz-

rachunki” (w analityce:

Wspólnik C)

Konto 81

„Kapitał rezer-

wowy”

Konto 82

„Rozliczenie wy-

niku finansowego”

3) 97.500 97.500 (2b

X (S.p. 2a) 100.000 295.000 (1

100.000 (2a

2b) 195.000

295.000 295.000

Konto 86

„Wynik finansowy”

1) 295.000 295.000 (S.p.

Odsetki od udziału kapitałowego

Wspólnik ma prawo żądać corocznie wypłacenia odsetek w wysokości 5% od swojego

udziału kapitałowego, nawet gdy spółka poniosła stratę (art. 53 K.s.h). Oznacza to, że

wypłata odsetek od kapitału nie jest uzależniona od uzyskanego dochodu z prowadzenia

działalności gospodarczej w formie spółki jawnej.

Naliczone odsetki od udziałów kapitałowych wspólników spółki jawnej można zaliczyć

do kosztów operacji finansowych (zgodnie z art. 42 ust. 3 ustawy o rachunkowości) i ująć

w księgach rachunkowych zapisem:

– Wn konto 75-1 „Koszty finansowe” (w analityce: Odsetki od kapitału),

– Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Konta imienne wspólników – roz-

rachunki z tytułu odsetek od udziału kapitałowego).

Wypłata tych odsetek może odbywać się sukcesywnie w trakcie roku obrotowego lub

dopiero po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego za dany rok – stosowne uregulowania

tej sprawy powinna zawierać umowa spółki.

Przykład

Założenia

1. Spółkęjawnąutworzylitrzejwspólnicy,którychudziałykapitałowewynosząodpo-

wiednio:

– wspólnikA: 30.000zł,

– wspólnikB: 20.000zł,

– wspólnikC: 50.000zł,

– razem:

100.000zł.

2. Wspólnicykorzystajązprawado5%corocznychodsetekodudziałukapitałowego;

kwotaodsetekwypłaconaza2007r.poszczególnymwspólnikówwyniosłaogółem:

5.000zł,ztego:

– dlawspólnikaA–1.500zł(30.000zł×0,05),

– dlawspólnikaB–1.000zł(20.000zł×0,05),

– dlawspólnikaC–2.500zł(50.000zł×0,05).

3. Zumowyspółkiwynika,żeodsetkiodudziałówkapitałowychwypłacanesąpoza-

twierdzeniusprawozdaniafinansowego.

Dekretacja

1. Zarachowanie należnych wspólnikom odsetek od udziału kapitałowego – na podstawie

pisemnej decyzji wspólników (dla uproszczenia w łącznej kwocie):

5.000 zł

– Wn konto 75-1 „Koszty finansowe” (w analityce: Odsetki od kapitału),

– Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Wspólnik A, B, C).

2. WB – wypłata odsetek:

5.000 zł

– Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Wspólnik A, B, C),

– Ma konto 13-0 „Rachunek bieżący”.

Księgowania

Konto 13-0

„Rachunek

bieżący”

Ma konto 24

„Pozostałe

rozrachunki” (w analityce:

Wspólnik A, B, C)

Konto 75-1

„Koszty finan-

sowe”

S.p.) X

5.000 (2

2) 5.000

5.000 (1

1) 5.000

Ewa Gruchot

Kapitał własny

w sp

ółce jawnej