1

Adam Poniatowski

Gimnazjum nr 47 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego

z Oddziałami Dwujęzycznymi w Warszawie

ul. Grenady 16, 01-154 Warszawa

Jak rozwiązać konflikt izraelsko-palestyński?

PRACA BADAWCZA

Warszawa, 2010

2

SPIS TREŚCI

I.

Cele pracy i metody ich realizacji. – strona 3.

1. Mini słownik.

2. Wstęp i wybór tematu.
3.

Tło historyczne:

a.

Porównanie społeczeństwa śydów i Arabów

b.

Historia syjonizmu

c.

Brytyjski Mandat Palestyny

d.

Konflikt izraelsko-arabski

e.

Wojny pomiędzy Izraelem a Arabami

f.

Konflikt w strefie Gazy

4.

Podsumowanie, wnioski oraz główne przyczyny tego konfliktu

II.

Przedstawienie procesu badawczego. – strona 23.

1.

Szczegóły projektu.

2.

Przedstawienie wyników – diagramy dotyczące każdego pytania i ich
omówienie.

3.

Opinia osób trzecich na temat problemu – wywiad z profesorem
Januszem Daneckim oraz artykuł Dominika Modrzejewskiego

III.

Charakterystyka problemu. – strona 35.

IV.

Propozycje rozwiązania problemu. – strona 36.

V.

Prezentacja strategii rozwiązania problemu. – strona 38.
1. Przedstawienie działań, dążących do realizacji projektu na wszystkich
podłożach – dokładna analiza kolejnych etapów rozwiązania problemu

VI.

Zakończenie. – strona 41.

VII.

Bibliografia. – strona 42.

VIII.

Załączniki. – strona 43.

1. Ankieta

3

I. –

Cele pracy i metody ich realizacji.

1.

Aby ułatwić czytanie mojej pracy, przedstawiam mini słownik, w którym

ogólnie omówione hasła (pojęcia geograficzne, nazwy własne, sformułowania itp.)
pozwolą zrozumieć jej treść.

•

Organizacja Narodów Zjednoczonych – uniwersalna organizacja
międzynarodowa, która „stawia sobie za cel zapewnienie pokoju i
bezpieczeństwa międzynarodowego, rozwój współpracy między narodami oraz
popieranie przestrzegania praw człowieka”.

•

Hamas – radykalna, islamska organizacja działająca głównie na terenie Strefy
Gazy i Zachodniego Brzegu Jordanu, przez większość organizacji i państw
zachodnich uważana za organizację terrorystyczną.

•

Izrael – azjatycki kraj położony na wybrzeżu Morza Śródziemnego,
zamieszkują go głównie śydzi oraz Arabowie, graniczy z: Egiptem, Syrią,
Libanem i Autonomią Palestyńską .

•

Liga Państw Arabskich – międzynarodowa organizacja, której członkami są
państwa arabskie, powiązane ze sobą językiem, kulturą i religią.

•

Hezbollah – szyicka, libańska partia polityczna, przez niektóre państwa
uznawana za organizację terrorystyczną.

•

Autonomia Palestyńska – „tymczasowa struktura administracyjna
zarządzająca obszarem Strefy Gazy i częścią Zachodniego Brzegu”.

•

Państwo Palestyna – „obejmuje całość lub część historycznej Palestyny; jest
bytem politycznym, postulowanym przez palestyński ruch narodowy”.

•

Palestyna – kraina w zachodniej Azji, nad Morzem Śródziemnym.

•

Organizacja Wyzwolenia Palestyny – istniejąca na uchodźctwie, polityczna
reprezentacja mieszkańców Palestyny.

•

Siły Obronne Izraela – nazwa armii izraelskiej.

•

Al-Fatah - jedną z największych palestyńskich partii politycznych i największą
frakcją Organizacji Wyzwolenia Palestyny.

•

Intifada – określenie powstania, buntu, rebelii pochodzące z języka arabskiego.

•

Brytyjski Mandat Palestyny – mandat Ligi Narodów utworzony po I. wojnie
ś

wiatowej na części Imperium osmańskiego; zarządzane przez Wielką Brytanię.

4

•

Liga Narodów – istniejąca pomiędzy 1920 a 1946 rokiem międzynarodowa
organizacja mająca utrzymywać pokój na świecie (zastąpiona przez ONZ).

•

Syjonizm – „ruch polityczny i społeczny, dążący do stworzenia żydowskiej
siedziby narodowej na terenie Palestyny”..

•

Rezolucja – „uchwała jednego z sześciu głównych organów Organizacji
Narodów Zjednoczonych. Szczególne znaczenie mają rezolucje Rady
Bezpieczeństwa dotyczące utrzymania międzynarodowego pokoju i
bezpieczeństwa.”.

5

Jak rozwiązać konflikt izraelsko-palestyński ?

Analiza problemu, przyczyny i skutki oraz propozycje rozwiązań

2.

Wybierając temat mojej pracy badawczej, nie zastanawiałem się zbyt długo.

Uważam, że problem konfliktów międzynarodowych, które towarzyszą ludziom od
dawna, to temat jak najbardziej aktualny oraz budzący wiele kontrowersji. Tym
bardziej, że konflikt , o którym piszę, ma wymiar globalny. Mowa tu o konflikcie
izraelsko-palestyńskim. Można powiedzieć, że jesteśmy jego świadkami. Każdy z nas,
nawet nie interesując się tym tematem, zasypywany jest przez media informacjami o
nim. W tym projekcie dokładnie przeanalizuję temat, przybliżę przyczyny i skutki
konfliktu, przedstawię efekty własnych badań oraz konkretne propozycje rozwiązania
problemu.

3.

Najpierw, należy się dokładnie przyjrzeć obu stronom tego konfliktu – śydom

oraz Arabom. W sposób przejrzysty ukaże to poniższa tabela

Cecha

śydzi

Arabowie

pochodzenie

naród semicki,
zamieszkujący w
starożytności Palestynę

grupa ludów pochodzenia
semickiego, zamieszkująca
w starożytności Półwysep
Arabski

język

hebrajski, judysz, ladino
i inne

arabski (wiele jego
dialektów)

religia

głównie judaizm

Głównie islam,
chrześcijaństwo

obszar zamieszkiwania

cały świat (głównie Izrael
i Stany Zjednoczone)

Bliski Wschód, Afryka
Północna

status obecny

ś

ydzi żyją w diasporze

praktycznie na całym
ś

wiecie; wyznają różne

religie i porozumiewają się
w wielu językach; ich
państwo – Izrael, od czasu
powstania jest jedną ze
stron w ciągnącym się od
dziesięcioleci konflikcie

naród mający wiele
swoich państw, w wielu z
nich nadrzędną rolę pełni
religia; kraje te różnią się
od siebie min.: stopniem
rozwoju czy rodzajem
rządów; Arabów łączy
kultura, tradycja i
wyznawane wartości

liczebność

około 13,3 miliona

około 300 – 340 milionów

6

Konflikt izraelsko-palestyński trwa już wiele lat. Dlatego zanim dokładnie

omówię jego przyczyny, chciałbym przedstawić rys historyczny.

Sam konflikt pomiędzy Izraelem a Palestyną jest częścią większego konfliktu,

tzw. Konfliktu izraelsko–arabskiego. Terminem tym określa się „okres ponad pół
wieku politycznych napięć i jawnych niechęci pomiędzy Arabami a śydami na
Bliskim Wschodzie”. Ma on wymiar terytorialny, etniczny oraz religijny i jest
przyczyną wielu ataków na przeciwników (nie tylko w miejscu, gdzie się rozgrywa,
ale na całym świecie). „Tym samym, poprzez powszechność zjawiska terroru,
przybiera on charakter konfliktu globalnego.” Aby dokładnie poznać jego przyczyny,
trzeba cofnąć się wcześniej niż do momentu powstania państwa Izrael.

Wszystko ma swój początek wraz z narodzeniem się syjonizmu. Ruch ten

powstał pod koniec XIX wieku i występował w wielu postaciach. Najczęściej mówi
się o syjonizmie politycznym oraz duchowym.

Celami tego drugiego było odrodzenie języka hebrajskiego (powstawanie

kultury i literatury w tym języku) oraz nowa tożsamość żydowska. Co do syjonizmu
politycznego. To właśnie dzięki niemu możliwe było powstanie państwa Izrael w
roku 1948.

W czasach współczesnych, jako główne zadania, ruch ten stawia sobie

„utrzymanie jedności narodu żydowskiego żyjącego w rozproszeniu” oraz
podtrzymywanie jego więzi z Izraelem. Trzeba jednak przybliżyć tę historię tak, aby
wskazać związek syjonizmu z tym konfliktem.

Jak wiadomo naród żydowski, historycznie związany z terenami Palestyny

(śydów nazywano wtedy Izraelitami lub Hebrajczykami), rozproszony był po całym
ś

wiecie. Istniało wiele planów mających na celu założenie własnego państwa

(niektóre wskazywały na przykład tereny dzisiejszej Ugandy, jako miejsce dobre dla
osiedlenia się śydów). Znaczenie syjonizmu bardzo wzrosło z powodu nasilających
się w Europie tendencji nacjonalistycznych oraz antysemickich. Pomysł utworzenia
ostoi dla prześladowanego narodu popierało coraz więcej osób. Jako jego miejsce
coraz częściej wskazywano Palestynę – krainę związaną zarówno historycznie jak
i kulturowo z narodem śydów. Znajdowali się również przeciwnicy wszystkich tych
planów , niekiedy byli nimi sami śydzi. Ortodoksyjne zasady mówiły o wierze
w Biblię, w której zapisana była zapowiedź nadania ziemi narodowi wybranemu
przez Mesjasza, który ma nadejść. śydzi, którym coraz trudniej było żyć w
Europie, początkowo nie zwracali na to uwagi. Przed wybuchem II wojny światowej
(dokładnie do 1917 roku) Palestyna była częścią Imperium Osmańskiego. Od
1920 roku jej ziemie wchodziły w skład Brytyjskiego Mandatu Palestyny.
Prawie 50 lat wcześniej rozpoczęła się migracja do tamtych terenów tysięcy śydów,
ż

yjących wcześniej w diasporze.

Kolejnym krokiem do ustanowienia własnego państwa było oświadczenie

brytyjskiego ministra spraw zagranicznych lorda Arthura Jamesa Balfoura. Dokument
ten, zwany deklaracją Balfoura i wydany 2 listopada 1917 roku, mówił „o poparciu
Wielkiej Brytanii dla koncepcji utworzenia żydowskiej siedziby narodowej w
Palestynie”. W polskim tłumaczeniu dokumentu możemy przeczytać:

7

„

Biuro Spraw Zagranicznych

2 listopada, 1917

Szanowny Lordzie Rotschildzie!

Z wielk

ą

przyjemno

ś

ci

ą

przekazuj

ę

Panu w imieniu Mo

ś

ci Rz

ą

du niniejsz

ą

deklaracj

ę

, przez Rz

ą

d zatwierdzon

ą

, b

ę

d

ą

c

ą

wyrazem sympatii dla

ż

ydowskiego ruchu syjonistycznego.

Mo

ś

ci Rz

ą

d z przychylno

ś

ci

ą

przygl

ą

da si

ę

zasiedlaniu narodowej siedziby

ś

ydów, Palestyny, i doło

ż

y wszelkich stara

ń

, aby cel ten został osi

ą

gni

ę

ty;

jednocze

ś

nie nie zamierza uczyni

ć

nic, co ograniczyłoby prawa obywatelskie i

religijne nie-

ż

ydowskich społeczno

ś

ci w Palestynie, albo status prawny i

polityczny, jakim ciesz

ą

si

ę

ś

ydzi w innych krajach.

B

ę

d

ę

wdzi

ę

czny, je

ż

eli powiadomi Pan o niniejszej deklaracji Zwi

ą

zek

Syjonistyczny.

Z powa

ż

aniem, James Balfour „

Już wtedy wybuchały zamieszki pomiędzy nowo przybyłymi na ziemie Palestyny
ś

ydami a mieszkającymi tam Arabami. Po trzech większych tego typu incydentach w

latach 1920, 1921 i 1929, Wielka Brytania wprowadziła pewne ograniczenia wobec
syjonistycznej imigracji, którą wcześniej popierała.

Jeszcze większą niechęć śydów wobec życia w Europie, spowodowało uchwalenie tak
zwanych Ustaw Norymberskich w 1935 roku. „ Na mocy tych dokumentów śydów
można było pozbawić obywatelstwa Rzeszy, ochrony prawnej i własności. Nie mogli
również pełnić służby w urzędach państwowych ani w wojsku. Zakazano im także
wywieszać flagę państwową. Wedle ustawy o ochronie krwi zabraniano zawierania
małżeństw między "Aryjczykami" i "nie-Aryjczykami", zezwalano rozwiązywać już
zawarte małżeństwa tego typu, zaś stosunki intymne między nimi podlegały karze
(zhańbienie rasy – Rassenschande). Ustawy również definiowały, kogo uznawać za
ś

yda, za mieszańca (mischlinga) i Aryjczyka”.

Apogeum polityki antysemickiej okazało się zjawisko holocaustu -

„prześladowania i zagłady milionów śydów przez władze III Rzeszy oraz jej
sojuszników w okresie II wojny światowej”. Stosowano wtedy takie praktyki jak:
umieszczanie śydów w zamkniętych dzielnicach zwanych gettami; umieszczanie ich
w obozach przymusowej pracy bądź obozach zagłady; wykluczenie z życia
publicznego, kulturalnego oraz politycznego. Wydarzenia te spowodowały znaczne
poparcie wobec syjonizmu.

8

Po zakończeniu II wojny światowej walki pomiędzy śydami a Arabami

przybrały już postać wojny domowej. Grupy zwolenników ruchu syjonistycznego
atakowały Brytyjczyków stacjonujących w Palestynie, próbując w ten sposób
wywalczyć zniesienie zakazu ich imigracji. Zarządcy mandatu nie potrafili sami
poradzić sobie z tym problemem, więc zwrócili się 2 kwietnia 1947 roku o pomoc do
Organizacji Narodów Zjednoczonych . 13 maja 1947 ONZ powołało Specjalną
Komisję Narodów Zjednoczonych do sprawy Palestyny. „Jej mandat obejmował
zbadanie sprawy konfliktu żydowsko-arabskiego w Brytyjskim Mandacie Palestyny i
znalezienie sposobu jego rozwiązania”. Komitet do spraw Palestyny zalecił podział
ziemi na dwie części będące dwoma niezależnymi państwami: żydowskim oraz
arabskim. Przebieg głosowania nad rezolucją numer 181 wyglądał następująco:

zielony – państwa popierające rezolucję
brązowy – państwa głosujące przeciwko przyjęciu
ż

ółty – państwa, które wstrzymały się od głosu

czerwony – państwa nieobecne przy głosowaniu

9

Rezolucja została oficjalnie przyjęta. Według niej Palestyna miałaby być

podzielona następująco:

kolor żółty – państwo arabskie
kolor pomarańczowy – państwo
ż

ydowskie

Jerozolima – niezależne miasto;
pod kontrolą ONZ

„Państwo żydowskie miało składać się z trzech kawałków, o trudnych do

obrony granicach. Poza jego granicami miała być także stolica judaizmu i symbol
tradycji żydowskiej - Jerozolima. Rezolucja przewidywała, że Brytyjczycy opuszczą
Palestynę do 1 lutego 1948 r., jednak Wielka Brytania, starając się utrzymać dobre
stosunki z krajami arabskimi zmieniła datę ewakuacji na 15 maja”.

cecha porównawcza

część żydowska

część arabska

powierzchnia

14 257 km2

11 664 km2

ludność

935 tys.

814 tys.

10

Sprawa Świętego miasta przedstawiała się następująco: „Jerozolima powinna

być traktowana oddzielnie i powinna znajdować się pod skuteczną kontrolą sił
Organizacji Narodów Zjednoczonych, z zapewnieniem maksymalnej lokalnej
niezależności dla arabskiej i żydowskiej gminy istniejącej w mieście. Powinno być
zapewnione pełne bezpieczeństwo dla świętych miejsc z możliwością swobodnego
dostępu i sprawowania praktyk religijnych”. Wszystkie te pomysły zostały
zaakceptowane przez śydów, lecz były nie do przyjęcia dla Arabów. Państwa arabskie
odrzuciły tę rezolucję i domagały się powstania wyłącznie arabskiego państwa
Palestyna.

Tu rozpoczyna się okres wielu wojen izraelsko-arabskich, rozgrywających się

pomiędzy Izraelem a Ligą Państw Arabskich. Poniższa mapa przedstawia stroy
konfliktu:

kolor zielony – państwa członkowskie Ligi Państw Arabskich
kolor niebieski – Izrael
kolor czerwony – tereny okupowane przez Izrael

11

Wojna o niepodległość Izraela

W odpowiedzi na rezolucję, 14 maja 1948 roku, armie pięciu państw arabskich:

Egiptu, Iraku, Syrii, Transjordanii i Libanu, wkroczyły na tereny palestyńskie. Tego
samego dnia, w Tel-Awiwie odbyła się proklamacja niepodległości Izraela.

Te dwa wydarzenia rozpoczęły tak zwaną I wojnę izraelsko-arabską. Miała ona

miejsce w latach 1948-1949. W tym czasie około 750 tysięcy Arabów opuściło swoje
domy i udało się na emigrację, najczęściej do państw ościennych. Bali się oni terroru
ze strony żydowskich organizacji oraz masakr ludności, które stały się ich praktyką.
„W 1949 roku podpisano porozumienia rozejmowe między walczącymi stronami.
Izrael poszerzył swoje terytorium w stosunku do obszaru przyznanego przez ONZ
o zachodnią Galileę, zachodni Negew i część Jerozolimy. Pod kontrolą Transjordanii
pozostała Samaria i Judea z częścią Jerozolimy, a Egipt zachował pozycję w Gazie”.

Czas 15 maja 1948 – 20 lipca 1949
Miejsce Bliski Wschód: Palestyna
Wynik Zwycięstwo Izraela. Taktyczna i strategiczna porażka państw arabskich.

Strony konfliktu

Izrael

Egipt
Syria
Transjordania

Liban

Irak
Arabia Saudyjska

Jemen
Armia Świętej Wojny
Arabska Armia Wyzwoleńcza

Dowódcy

Jaakov Dori
Jigael Jadin

Abd Allah I ibn Husajn
John Bagot Glubb
Abd al-Qadir al-Husayni
Hasan Salama

Fawzi al-Qawuqji

Ahmed Ali al-Mwawi

Siły

Siły Obronne Izraela:

początkowo 30 tys. ludzi,
potem wzrost do 115 tys.

Irgun: ok. 2 tys. ludzi
Lehi
Mahal

Egipt: 10 tys. ludzi, potem wzrost do 20 tys.
Syria:2 tys. - 5 tys. ludzi
Transjordania: 6 tys. - 12 tys.

Liban: 1 tys. - 2 tys.

Irak: 5 tys. - 15 tys.
Arabia Saudyjska: 800 - 1,2 tys.

Jemen
Armia Świętej Wojny: 2,5 tys.
Arabska Armia Wyzwoleńcza: 6 tys.

Straty

zginęło 6 373 ludzi (4 tys.
ż

ołnierzy i 2,4 tys. cywilów)

około 10 tys. - 15 tys. zabitych

12

Kryzys sueski

Kolejnym konfliktem był tzw. kryzys sueski w roku 1956. Wielka Brytania i

Francja chciały zachować kontrolę nad Kanałem Sueskim, na co nie pozwalał Egipt.
Europejskie mocarstwa posłużyły się więc Izraelem. Pod pretekstem odblokowania
tej drogi morskiej nowo powstałemu państwu, koalicja ta zaatakowała Egipt.
Jej wojska musiały się jednak wycofać pod naciskiem społeczności międzynarodowej.

Izrael osiągnął w tej wojnie odblokowanie Cieśniny Tirańskiej na rzecz dostępu

do niej własnej żeglugi morskiej.

Czas: 29 października 1956 – 6 listopada 1956
Miejsce: Bliski Wschód: Egipt
Wynik Zawieszenie broni narzucone przez ONZ
Siły UNEF zajęły Półwysep Synaj
Militarne zwycięstwo Izraela, Wielkiej Brytanii i Francji
Polityczne zwycięstwo Egiptu

Strony konfliktu

Izrael
Wielka Brytania
Francja

Egipt

Dowódcy

Mosze Dajan
Charles Keightley
Pierre Barjot

Gamal Abdel Naser
Abdel Hakim Amer

Siły

Siły Obronne Izraela: 45 tys. ludzi
Wielka Brytania: 45 tys. ludzi
Francja: 34 tys. ludzi

Egipt: 70 tys. ludzi

Straty

Siły Obronne Izraela: 197 zabitych, 899

rannych

Wielka Brytania: 56 zabitych, 91 rannych
Francja: 10 zabitych, 43 rannych

Egipt: 650 zabitych, 2,9 tys. rannych, 2

tys. jeńców

13

Wojna sześciodniowa

Jedenaście lat po zakończeniu poprzedniej wojny rozpoczęła się kolejna.

Dnia 5 czerwca 1967 roku Izrael zaatakował Jordanię, Syrię oraz Egipt i w ciągu
sześciu dni rozbił wszelkie wojska arabskie. Od czasu trwania tych zmagań konflikt
ten nazywano wojną sześciodniową.

„Izrael odniósł zwycięstwo zajmując ponad 60 tysięcy km² ziem arabskich:

syryjskie Wzgórza Golan, jordański Zachodni Brzeg i część Jerozolimy, egipski Synaj
oraz Okręg Gazy”. Wojna ta trwałaby dłużej, gdyby nie interwencja Rady
Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych, która nawoływała Izrael do
wstrzymania swoich działań. W wojnę tę zaangażowane były także: Irak, Kuwejt,
Arabia Saudyjska oraz Algieria.

Czas: 5 czerwca 1967 – 10 czerwca 1967
Miejsce: Bliski Wschód
Wynik: zdecydowane zwycięstwo Izraela
Izrael zdobył terytoria półwyspu Synaj, Strefę Gazy, Judeę, Samarię i Wzgórza Golan

Strony konfliktu

Izrael

Egipt
Syria
Jordania
Irak

Dowódcy

Mosze Dajan
Icchak Rabin
Uzi Narkiss
Israel Tal
Mordechai Hod
Ariel Szaron

Abdel Hakim Amer
Abdul Munim Riad
Hafiz al-Assad
Zaid ibn Shaker

Siły

Siły Obronne Izraela: 264 tys. ludzi (197

samolotów, 1,3 tys. czołgów, 960 dział
artylerii)

Egipt: 160 tys. ludzi (410 samolotów, 900

czołgów, 1,1 tys. dział artylerii)

Syria: 75 tys. ludzi (200 samolotów, 300

czołgów, 400 dział artylerii)

Jordania: 55 tys. ludzi (120 samolotów,

300 czołgów, 200 dział)

Irak: 20 tys. ludzi (50 samolotów, 100

czołgów)

Straty

Siły Obronne Izraela: 779 zabitych, 2 563

rannych, 14 jeńców (46 samolotów, 80
czołgów)

Egipt: 11,5 tys. zabitych, 20 tys. rannych,

5,5 tys. jeńców (350 samolotów, 625
czołgów, 750 dział)

Syria: 2,5 tys. zabitych, 5 tys. rannych,

600 jeńców (57 samolotów, 100 czołgów)

Jordania: 6 tys. zabitych, 12 tys. rannych,

636 jeńców (28 samolotów)

Irak: 10 zabitych, 30 rannych (28

samolotów)

14

Wojna na wyczerpanie

Niedługo po zakończeniu wojny sześciodniowej, Egipt zaatakował Izrael, chcąc

odzyskać utracony Półwysep Synaj, uznając jednocześnie działania militarne za
najlepszą drogę do wypędzenia śydów z Palestyny.

Trwająca trzy lata wojna miała być, jak wcześniej ustalono w Kuwejcie, wojną

na wyczerpanie w dosłownym tego słowa znaczeniu. W 1967 roku trzynaście
arabskich państw zdecydowało, że nie będzie podejmowało z Izraelem żadnych
rozmów i że nie zawrze z nim pokoju. Ustalono przeciw niemu wspólny front walki,
który zakładał ataki wszystkimi możliwymi sposobami, ze wszystkich stron w jednym
czasie przez państwa koalicji. Mimo że wojna toczyła się głównie w regionie Kanału
Sueskiego, to zamachy izraelskie odbywały się na terenach Jordanii, Syrii i Libanu.
Była to odpowiedź na ataki terrorystyczne ze strony państw członkowskich Ligi
Państw Arabskich.

W okresie trwania tej wojny na całym świecie prowadzono działania

terrorystyczne. Przyjął on postać porwań samolotów, zamachów
terrorystycznych czy pojedynczych zabójstw, dokonywanych na śydach.
Porywane były samoloty izraelskich linii lotniczych, a ostrzeliwane – na przykład
miejsca zamieszkiwanie ludności żydowskiej. Wojna ta zakończyła się w 1970 roku
zawieszeniem broni, choć obie strony o głosiły swoje zwycięstwo. Podczas tego
konfliktu, wojska Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich wspierały Egipt.
Starcia podczas wojny na wyczerpanie koncentrowały się w strefie Kanału Sueskiego.

Czas: czerwiec 1968 – 7 sierpnia 1970
Miejsce: Półwysep Synaj
Wynik: Izrael i Egipt ogłosiły swoje zwycięstwo

Strony konfliktu

Izrael

Egipt
ZSRR

Siły

Siły Obronne Izraela: nieznane

Egipt: nieznane
ZSRR: 10 700-12 300 ludzi

Straty

Izrael: 1 551 zabitych (1 424 żołnierzy i

127 cywilów), 2 700 rannych (2 000
ż

ołnierzy i 700 cywilów)

Egipt: 5 000 zabitych
ZSRR: 3 zabitych

15

Wojna Jom Kippur

6 października 1973 roku rozpoczęła się kolejna wojna. W dniu żydowskiego

ś

więta Jom Kippur, wojska koalicji Egiptu i Syrii niespodziewanie wtargnęły na

tereny Izraela. W początkowej fazie ponosił on porażki, lecz później, po mobilizacji
wojsk, wyparł przeciwników poza swoje granice. Armia izraelska zagroziła nawet
atakiem na stolicę Egiptu – Kair.

W wojnie tej jako mediatorzy wystąpiły Stany Zjednoczone oraz ZSRR. Została

ona zakończona 20 dni po jej rozpoczęciu poprzez uchwalenie rezolucji ONZ, a
na linii frontu, już po raz kolejny, przekazana została pod kontrolę wojsk
międzynarodowych.

Czas: 6 października – 26 października 1973
Miejsce: Bliski Wschód
Wynik Zwycięstwo Izraela
Zawieszenie broni oparte na Rezolucji ONZ nr 338

Strony konfliktu

Izrael

Egipt
Syria
Irak
Jordania
Maroko
Libia
Arabia Saudyjska
Tunezja
Sudan
Kuwejt
Kuba

Dowódcy

Mosze Dajan
David Elazar
Ariel Szaron
Shmuel Gonen
Benny Peled
Israel Tal
Rehavam Zeevi
Aharon Yariv
Yitzhak Hofi
Rafael Eitan
Abraham Adan
Yanush Ben Gal

Saad El Shazly
Ahmad Ismail Ali
Hosni Mubarak
Mohammed Aly Fahmy
Anwar Sadat
Abdel Ghani el-Gamasy
Abdul Munim Wassel
Abd-Al-Minaam Khaleel
Abu Zikry
Mustafa Lass

16

Siły

Siły Obronne Izraela: 415,000 ludzi (561

samolotów, 1,500 czołgów, 945 dział
artylerii)

Egipt: 300,000 ludzi (690 samolotów,

2,400 czołgów, 1,120 dział artylerii)

Syria: 60,000 ludzi (350 samolotów,

1,400 czołgów, 600 dział artylerii)

Irak: 60,000 ludzi (73 samoloty, 700

czołgów, 200 dział artylerii)

Straty

Siły Obronne Izraela: 2,656 zabitych,

7,250 rannych (102 samoloty, 400 czołgów)

8,528 zabitych, 19,540 rannych, (2,250
czołgów, 432 samoloty)

17

Pierwsza wojna libańska

4 czerwca 1982 roku w Londynie zginął izraelski ambasador Shlomo Argona.
Zamach przeprowadziła Organizacja Abu Nidala z Libanu. W ramach odwetu, Izrael
zaatakował Liban 6 czerwca, rozpoczynając I wojnę libańską.

Wojska izraelskie bez problemów rozbiły armię Organizacji Wyzwolenia

Palestyny oraz wojska ją wspierające. Niedługo po rozpoczęciu konfliktu Izrael
otoczył Bejrut. Przerodziło się to w rodzaj wojny domowej w Libanie toczącej się
pomiędzy wieloma grupami politycznymi czy religijnymi.

Spór zakończył się wycofaniem armii Izraela na mocy porozumienia, dnia

10 czerwca 1985 roku. Walki w strefie granicznej pomiędzy dwoma państwami trwały
jednak jeszcze do 2000 roku.

Czas: 6 czerwca 1982 – 10 czerwca 1985

Miejsce: Liban
Wynik :
* Ewakuacja OWP z Libanu,
* Izraelska okupacja południowego Libanu (1982-1985),
* Izraelska strefa bezpieczeństwa (1985-2000),
* Konflikt w południowym Libanie (1982-2000),
* Syryjska okupacja Libanu (1982-2005)
* Wzrost wpływów Hezbollahu w Libanie

Strony konfliktu

Izrael

Armia Południowego Libanu
Falanga

OWP

Syria

Amal
Libańska Partia Komunistyczna
Hezbollah
Islamski Dżihad
Druzowie

Dowódcy

Menachem Begin
Ariel Szaron
Rafael Eitan

Jaser Arafat

Siły

Siły Obronne Izraela: 76 tys. ludzi (634

samoloty, 800 czołgów, 1,5 tys.
transporterów)

Syria: 22 tys. ludzi (450 samolotów, 352

czołgi, 300 transporterów, 300 dział artylerii)
OWP: 15 tys. ludzi (300 czołgów, 150
transporterów, 350 dział artylerii)

Straty

1216 zabitych

17 825 zabitych

18

Pierwsza intifada

„Pierwsza intifada była masowym powstaniem Palestyńczyków przeciwko

izraelskiej okupacji Palestyny. Powstanie rozpoczęło się 9 grudnia 1987 roku w obozie
palestyńskich uchodźców Jabalaya w Strefie Gazy i szybko rozprzestrzeniło się na
Zachodni Brzeg Jordanu i Wschodnią Jerozolimę. Palestyńskie działania obejmowały
kilka form nieposłuszeństwa obywatelskiego takich jak: strajki, bojkot izraelskich
towarów, malowanie na murach graffiti z hasłami antyizraelskimi oraz demonstracje,
podczas których dochodziło do starć z izraelską armią.

Prasowe zdjęcia ukazujące palestyńskich

młodzieńców rzucających kamieniami w ciężko uzbrojonych izraelskich żołnierzy
przyniosły Intifadzie międzynarodowy rozgłos

”

. Podobnie było w przypadku Intifady

Al-Aksa trwającej pomiędzy 2000 a 2004 rokiem.

Czas: 9 grudnia 1987 – 1991
Miejsce: Strefa Gazy, Zachodni Brzeg Jordanu, Izrael
Wynik:

* Zawarcie porozumienia z Oslo,
* Utworzenie Autonomii Palestyńskiej

Strony konfliktu

Izrael

OWP

Dowódcy

Icchak Szamir

Jaser Arafat

Straty

160 zabitych

1162 zabitych

19

Druga wojna libańska

Druga wojna libańska to trwający 33 dni konflikt pomiędzy Izraelem,

a organizacją Hezbollah – szyicką, libańską partią polityczną, uznawaną za niektóre
państwa za organizację terrorystyczną. Jej celami są między innymi: doprowadzenie
do wycofania się międzynarodowych sił pokojowych z terenu Libanu, zniszczenie
państwa Izrael oraz wprowadzenie w Palestynie rządów arabskich czy polityczne
przekształcenie Libanu na wzór Iranu – państwa islamskiego. „Wojna rozpoczęła się
12 lipca 2006 r. i trwała do wejścia w życie zawieszenia broni wprowadzonego dzięki
działaniom ONZ rankiem 14 sierpnia 2006, choć oficjalnie wojna zakończyła
się 8 września 2006, kiedy to Izrael zniósł blokadę morską wybrzeża Libanu”.


Czas:12 lipca 2006 – 14 sierpnia 2006 (Izraelska blokada Libanu zakończyła się 8
września 2006)
Miejsce: Południowy Liban i północny Izrael
Przyczyna: Ostrzał artyleryjski północnego Izraela przez Hezbollah
Wynik: Izrael i Hezbollah ogłosiły swoje zwycięstwo

Strony konfliktu

Izrael

Hezbollah

Amal

LPK

LFWP-KG

Dowódcy

Dan Halutz
Moshe Kaplinsky
Udi Adam

Hassan Nasrallah
Imad Mughniyeh

Siły

Siły Obrony Izraela: Do 30 tys. żołnierzy

piechoty (plus żołnierze sił lotniczych i
morskich IDF)

Hezbollah: 600-1000 bojowników

Straty

Izrael: 116-121 zabitych, 628 rannych

Cywile: 44 zabitych, 1489 rannych

Hezbollah: 250 (dane Hezbollahu), ok.

500 (dane rządu libańskiego i ONZ) lub 700
(dane IDF) zabitych; 13 wziętych do niewoli
(9 później uwolnionych)
Amal: 17 zabitych

LPK: 12 zabitych

LFWP-KG: 2 zabitych

Cywile: 1191 zabitych; 4409 rannych

20

Konflikt izraelsko-palestyński (2007-2008)

26 listopada 2006 roku podpisano pomiędzy stronami konfliktu rozejm. Umowa

ta gwarantowała niewkraczanie na terytorium wroga i niestosowanie żadnych form
walk. Jej postanowienia zostały złamane 15 maja 2007 roku, przez Hamas.
Jego agresywne działania miały wpływ na zaatakowanie Palestyny przez Izrael.
Dodatkowym powodem była chęć uwolnienia z rąk bojowników Hamasu izraelskiego
kaprala Gilada Szalita. Jednocześnie oprócz działań wojennych, polegających głównie
na ostrzeliwaniu przez samoloty terytorium wroga oraz zamachach bombowy
mających na celu śmierć cywilów oraz pokazanie swojej siły, toczyły się negocjacje
pokojowe. Kolejny już rozejm podpisano 12 czerwca 2008 roku.


Czas: 15 maja 2007 - 19 czerwca 2008
Miejsce: Strefa Gazy, Zachodni Brzeg Jordanu
Wynik: zawieszenie broni

Strony konfliktu

Izrael

Hamas

Dowódcy

Gabi Ashkenazi

Chaled Meszal, Mohammed delf

Straty

11 zabitych
131 rannych

409 zabitych
436 rannych

21

Operacja Płynny Ołów

Pokój nie trwał jednak długo. Wszelkie ustalenia złamane zostały 19 grudnia

2008 roku po raz drugi przez radykalną islamską organizację – Hamas. Było to
bezpośrednią przyczyną ostrzelania Strefy Gazy przez Siły Obrony Izraela.
Ich działania miały na celu zniszczenie infrastruktury na terytorium Gazy (w tym
meczetów, szkół czy domów), gdzie, według Izraela, znajdowały się składy broni, w
tym rakiet stosowanych do ostrzału żydowskiego państwa.

Tak jak w przypadku poprzedniej fazy tego konfliktu, głównymi działania

wojskowe polegały na ostrzeliwaniu rakietowym oraz zamachach bombowych.
Działania militarne toczyły się również na morzu, polegały one między innymi
na blokadach statków. Władze Strefy Gazy zarzucały Izraelowi kontynuację przez
jego wojska blokady palesyńskich terenów, wysyłanie ekip zwiadowczych
oraz ostrzeliwanie domów znajdujących się przy granicy..

Rozejm ustanowiony był na zasadzie dwustronnych zobowiązań. Hamas oraz

inne organizacje bojownicze zapowiedziały zaprzestanie swoich działań,
natomiast władze Izraela miały wycofać swoje wojska. Tuż po zatwierdzeniu
umowy, bojownicy z Gazy ostrzelali jeszcze kilka gospodarstw przygranicznych.
Potem, życie publiczne w Izraelu (na przykład otwarcie szkół) toczyło się normalnie.


Czas: 27 grudnia 2008 - 18 stycznia 2009
Miejsce: Strefa Gazy, południowy Izrael
Przyczyna: zakończenie rozejmu z 19 czerwca 2008
Wynik: Obie strony ogłosiły swoje zwycięstwo.

Strony konfliktu

Izrael

Hamas

Palestyński Islamski Dżihad
Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny

Dowódcy

Ido Nehosztan
Yoav Galant
Gabi Ashkenazi
Ehud Barak

Chaled Meszal
Ismail Hanija
Mahmoud az-Zahar
Ahmed Jabari

Siły

80+ samolotów i helikopterów
176.500 (10.000 siły inwazyjne)

20 000 bojowników

Straty

14 zabitych:
11 żołnierzy
3 cywilów
518 rannych:
336 rannych żołnierzy
182 rannych cywilów

co najmniej 1350 zabitych (wg źródeł
palestyńskich), z czego 700 bojowników
(według SOI), ponad 5000 rannych

22

4.

Jak można zaobserwować z powyższych opisów, porównań, map oraz tabel

i zestawień, konflikt izraelsko-arabski ma bardzo długą historię i jest bardzo
skomplikowany. Patrząc również na dzieje państwa Izrael, zauważamy, że jest
to właściwie jedna wielka wojna, tocząca się pomiędzy kolejnymi rozejmami i
stacjonowaniem zmieniających się wojsk międzynarodowych. Sytuacja w Strefie
Gazy, o której najczęściej jesteśmy informowani, jest tylko jego fragmentem.
Można wskazać jednak kilka podstawowych przyczyn tych wojen.

•

Powstanie żydowskie państwo Izrael na terenach Palestyny.

•

Próba ustanowienia niepodległego, arabskiego państwa Palestyna

•

Tło religijne – walka islamu z judaizmem (przykład Jerozolimy, będącej
stolicą Izraela oraz Zachodniego Brzegu Jordanu; jednocześnie jest to święte
miasto trzech największych religii monoteistycznych)

•

Nierozwiązana sprawa tysięcy Arabów (Palestyńczyków) będących na
uchodźctwie od czasu rozpoczęcia konfliktów zbrojnych

•

Faktyczna kontrola Strefy Gazy przez Hamas oraz inne, mniejsze
ugrupowania bojowników, będące z kolei przyczyną militarnej polityki
wobec Izraela

23

II.

1.

W kolejnej części swojej pracy postanowiłem zbadać, jak ten konflikt

postrzegany jest przez młodzież w mojej szkole oraz grupy osób dorosłych. Dlatego
stworzyłem a następnie przeprowadziłem w gimnazjum, w którym uczę się, złożoną z
sześciu pytań ankietę. Próba badawcza wynosiła 65 osób. W ankiecie tej, wszystkie
pytania, były pytaniami zamkniętymi, lecz w niektórych z odpowiedzi, można było
wyrazić własne, odmienne od przedstawionych propozycji zdanie. Oto ankieta:

2.

Wyniki ankiety przedstawiają się następująco:

1.

Czy widzisz sens kontynuowania (także drogą zbrojną) dążenia do
niepodległości przez Palestynę?

odpowiedzi - pyanie 1.

15,63%

10,94%

31,25%

37,50%

4,68%

A. - Tak

B. - Nie

C. - Nie mam zdania

D. - Tak, ale nie drog

ą

zbrojn

ą

E. - Tak, zdecydowanie
drog

ą

zbrojn

ą

Większość ankietowanych opowiada się za dalszym dążeniem Palestyny do

niepodległości metodami pokojowymi. Prawie tyle samo osób nie ma na ten temat
zdania. Ponad jedna szósta popiera dążenia Palestyńczyków, nie zważając na
stosowane metody. 10% jest za tym, aby Arabowie zaprzestali swoich działań,
zaś niecałe 5% nie preferuje działań militarnych.
Z analizy wyników tego punktu ankiety wynika, że duża grupa młodzieży
najprawdopodobniej nie ma wystarczającej wiedzy na temat konfliktu izraelsko-
palestyńskiego, aby móc opowiedzieć się za konkretną propozycją. Ci jednak,
którzy wyrazili swoje zdanie, są w większości za pokojowymi działaniami.
Pokazuje to negatywne nastawienie uczniów wobec jakichkolwiek wojen.

24

2.

Kto według Ciebie odpowiedzialny jest za konflikt izraelsko-palestyński ?

odpowiedzi - pyanie 2.

46,96%

19,70%

24,24%

9,10%

A. - Izrael

B. - Palestyna

C. - Mocarstwa
zachodnie

D. - Inne (jakie?)

Prawie połowa badanych, winą za ten konflikt obarcza Izrael . Około jednej

piątej, wskazało natomiast Palestynę. 25% uważa, że ani Izrael, ani Palestyna,
ale społeczność międzynarodowa jest odpowiedzialna za tę wojnę. Własne
wypowiedzi ankietowanych to między innymi: „historia oraz religia” czy
„odpowiedzialność spoczywa po stronie zarówno Palestyny jak i Izraela”.
Wskazanie Izraela, najczęściej argumentowane było faktem, że „ to Arabowie jako
pierwsi osiedlili się na terenach, na które później przybyli śydzi. zakładając
państwo Izrael”. Duży procent wskazujący odpowiedź C, tłumaczony był w taki
sposób: ”Wgłębiając się w historię tego konfliktu, widzimy, że kraje europejskie,
ZSRR czy Stany Zjednoczone, które dziś starają się rozwiązać ten problem, kiedyś
działały kierując się wyłącznie własnymi korzyściami, wywołując, czy nakłaniając
do wojny jedną bądź drugą stronę.” Mimo że około jednej trzeciej badanych nie
miało zdania co do dalszej kontynuacji konfliktu, większość jest w stanie
odpowiedzieć, kogo obarcza winą oraz wskazać wytłumaczenie.

25

3.

Czy uważasz, że społeczność międzynarodowa powinna angażować się w
konflikt izraelsko-palestyński?

odpowiedzi - pyanie 3.

15,38%

9,23%

18,46%

49,23%

7,70%

A. - Tak

B. - Nie

C. - Nie mam zdania

D. - Tak, lecz jedynie
udzielaj

ą

c pomocy

humanitarnej

E. - Tak, równie

ż

przez

akcje militarne

Tak jak w punkcie pierwszym, zapytałem młodych ludzi o sposoby działań

podejmowanych przez społeczność międzynarodową oraz jej zaangażowanie w
spór palestyńsko-izraelski. Połowa opowiedziała się za angażem innych krajów
w ten konflikt, jednak tylko poprzez przeprowadzanie akcji humanitarnych . Duża
grupa nie ma swojego zdania. Tylko niecałe 8% popiera akcje militarne. Około 10%
natomiast jest przeciwne jakimkolwiek działaniom organizacji międzynarodowych.
Tutaj znowu ujawnia się (w większości) pokojowe nastawienie młodych ludzi do
konfliktu . Wierzą oni, że dzięki pomocy z zewnątrz udzielanej na różne
sposoby, wreszcie uda się zaprzestać sporowi, który niesie ze sobą wiele
niepotrzebnych ofiar. Odpowiedzi na to pytanie lub ich brak po raz kolejny
wskazał, że młodzież w wieku gimnazjalnym nie interesuje się polityką zagraniczną
.

26

4.

Jakie rozwiązanie konfliktu izraelsko-palestyńskiego uważasz za najlepsze?

odpowiedzi - pyanie 4.

11,11%

14,29%

53,97%

20,63%

A. - Istnienie tylko

ż

ydowskiego pa

ń

stwa

Izrael

B. - Istnienie tylko
arabskiego pa

ń

stwa

Palestyna

C. - Plestyna ma
szerok

ą

autonomi

ę

w

obr

ę

bie pa

ń

stwa Izrael

D. - Inne (jakie?)

Zdecydowana większość ankietowanych opowiedziała się za przyznaniem

Palestynie szerokiej autonomii w obrębie państwa Izrael. Ponad 10% zaznaczono
odpowiedzi B. oraz C. Osoby, które je wskazały, za najlepsze rozwiązanie uważają
istnienie tylko jednego z państw. Jedna piąta głosujących podała własną
odpowiedź. Typowa odpowiedź brzmiała: „Istnienie dwóch niepodległych państw
może rozwiązać konflikt izraelsko-palestyński”. Po przeanalizowaniu odpowiedzi na
pytania czwartego widać, iż młodzi ludzie w większości są za przyznaniem wlaśnie
Palestyńczykom wolności na drodze nadanie im autonomii, bądź możliwością
utworzenia własnego, niepodległego państwa. W mniejszości są osoby opowiadające
się za istnieniem tylko jednego państwa. Przykład argumentu dla takiej odpowiedzi to:
„Myślę, że najlepszym wyjściem będzie istnienie jednego niepodległego państwa;
konflikt ten toczy się przede wszystkim o terytorium, więc taka strategia na pewno go
rozwiąże.” Argument większości: „Każdy naród ma prawo do własnego państwa;
jeżeli nie jest to możliwe, to przynajmniej do jego namiastki; aby uniknąć ponownego
rozlewu krwi, nie można dopuścić do istnienia tylko jednego z tych państw”.

27

5. Co uważasz za główną przyczynę konfliktu izraelsko-palestyńskiego?

odpowiedzi - pyanie 5.

7,46%

29,85%

49,26%

13,43%

A. - Istnienie

ż

ydowskiego pa

ń

stwa

Izrael w Palestynie

B. - Okupacja przez
Izrael Strefy Gazy i
Zachodniego Brzegu
Jordanu

C. - Tło religijne

D. - Rz

ą

dy Hamasu w

Gazie, b

ę

d

ą

ce

przyczyn

ą

zbrojnej

polityki wobec Izraela

Prawie połowa ankietowanych za główną przyczynę omawianego konfliktu

uważa religię. Jedna trzecia sądzi, że winne jest okupowanie przez Izrael terenów
Autonomii Palestyńskiej. Ponad 13% winą obarcza Hamas. Najmniej osób, uważa
natomiast, że istnienie żydowskiego państwa jest główną przyczyną wojen. Ci, którzy
zaznaczyli odpowiedź C., argumentowali to, mówiąc, że religia od zawsze była, jest
(jak w tym przypadku) i będzie przyczyną konfliktów na świecie. Część młodzieży,
zaznaczając odpowiedź B., kierowało się tylko informacjami płynącymi z mediów, bo
to właśnie o Strefie Gazy jest ostatnimi czasy najgłośniej. Znalazła się też grupa,
która zmieniła swoje zdanie ( porównując odpowiedzi na poprzednie
pytania.) . Tło historyczne – osadnictwo żydowskie na arabskich terenach- nie jest
traktowane już jak główna przyczyna konfliktu.

28

6. Jak myślisz, w jakim czasie uda się rozwiązać konflikt izraelsko palestyński?

odpowiedzi - pyanie 6.

25,81%

35,48%

24,19%

14,52%

A. - Około 5 lat

B. - około 10 lat

C. - Około 20 lat

D. - Nigdy (dlaczego?)

Ponad jedna trzecia uczniów uważała, że konflikt izraelsko-palestyński uda

rozwiązać się w około 10 lat. 25% ankietowanych zaznaczyło odpowiedzi A. i
tyle samo punkt C. Oznacza to, że jedni wskazali najkrótszą a drudzy najdłuższą
czasowa perspektywa rozwiązania tego problemu. Niecała jedna szósta ankietowanych
uważała, że tego konfliktu nie da się rozwiązać. Niektóre z uzasadnień brzmiały:
„Konflikt ten istnieje już od wielu lat i skoro przez ten czas nie udało się go rozwiązać,
to nie da się tego osiągnąć w jakimkolwiek czasie”, „Zależy od kolejnych działań
podejmowanych przez obie strony”, „Są to narody fanatyczne i nie spoczną one,
dopóki nie pokonają swojego przeciwnika” albo „Dopóki istnieją religie, dopóty będą
istniały wojny i konflikty”. Głosy na poszczególne odpowiedzi w tym pytaniu
rozłożyły się dość równomiernie. Zdecydowana większość młodzieży uważała, że jest
konflikt ten jest możliwy do zakończenia jednak w pewnym bliżej nieokreślonym
czasie. Są jednakże tacy, którzy sądzą, że pomimo wszelkich starań, rozwiązanie tego
problemu jest niemożliwe.

29

3.

Oprócz przeprowadzenia własnych badań, postanowiłem odnieść się do opinii

ludzi , którzy są znawcami tematu. Odnalazłem wywiad, przeprowadzony przez
gazetę „Super Express”, z ekspertem w dziedzinie konfliktu izraelsko-palestyńskiego –
Januszem Daneckim. Urodzony 6 października 1946 roku w Katowicach, polski
arabista, islamista, językoznawca i literaturoznawca pracuje na co dzień w Katedrze
Arabistyki i Islamistyki Uniwersytetu Warszawskiego oraz w Szkole Wyższej
Psychologii Społecznej. Przedstawiam treść wywiadu przeprowadzonego w 2008
roku:

„Prze

ś

ladowani w Europie

ś

ydzi wymy

ś

lili,

ż

e zbuduj

ą

własne pa

ń

stwo. Ale

ziemia Danecki., któr

ą

do tego wybrali, nie była bezludna - mówi wybitny

arabista prof. Janusz

Super Express: - Na Izrael od dłuższego czasu sypały się rakiety ze Strefy Gazy.
Rakiety poleciały też w przeciwnym kierunku - znów polała się krew. Obydwie strony
konfliktu przerzucają się odpowiedzialnością. Przypomina to brutalną wersję sporu
o to, co było pierwsze: jajo czy kura. Jaka jest geneza konfliktu palestyńsko-
ż

ydowskiego?

Janusz Danecki: - Jest to polityczny konflikt o ziemi

ę

i pa

ń

stwo.

- Dwa narody roszcz

ą

sobie prawa do tego samego terytorium...

- Tak. Prze

ś

ladowani w Europie

ś

ydzi wymy

ś

lili,

ż

e zbuduj

ą

swoje własne

pa

ń

stwo. A gdzie? W Palestynie, pami

ęć

o której jest nierozerwaln

ą

cz

ęś

ci

ą

ich to

ż

samo

ś

ci. Syjoni

ś

ci głosili hasło: "Ziemia bez narodu dla narodu bez

ziemi".

- Ale ta spalona słońcem ziemia nie była bezludna...

-

Arabowie, których tam zastali, pocz

ą

tkowo nie mieli nic przeciwko

ż

ydowskiemu osadnictwu, ale gdy zobaczyli,

ż

e oznacza to odejmowanie

ziem, na których bytuj

ą

- a temu spostrze

ż

eniu towarzyszyło rodzenie si

ę

palesty

ń

skiej

ś

wiadomo

ś

ci narodowej - oczywi

ś

cie zacz

ę

li uwa

ż

a

ć

to za

niesłuszne. I zacz

ę

ły si

ę

walki. W ich wyniku 15 maja 1948 proklamowano

powstanie pa

ń

stwa Izrael, czego nie uznały kraje arabskie. I tak to trwało:

starcie za starciem, wojna za wojn

ą

...

- I zwycięzcą zawsze był Izrael...

-

Ale nigdy w łatwy sposób

.

- Ma pan na myśli kryzys z 1973 roku?

-

To najlepszy przykład.

- Przypomnijmy, jak to było...

30

- 17 pa

ź

dziernika 1973 roku arabscy członkowie OPEC postanowili wstrzyma

ć

handel rop

ą

naftow

ą

z krajami popieraj

ą

cymi Izrael w wojnie z Egiptem. Były

to kraje Europy Zachodniej i Stany Zjednoczone. W tym czasie produkcja ropy
naftowej ledwo pokrywała zapotrzebowanie na ni

ą

. To sparali

ż

owało Zachód.

Rozpocz

ą

ł si

ę

kryzys

ś

wiatowego systemu walutowego, kryzys gospodarczy,

recesja. Co wi

ę

cej, wypracowano nowe mechanizmy ustalania cen za rop

ę

i

sko

ń

czyły si

ę

czasy, gdy Zachód kupował j

ą

za bezcen.

- To pokazało, że świat arabski potrafi tupnąć nogą.

- N

a pewno nauczyło to Zachód pewnego respektu.

- Dlaczego świat arabski - tak rozległy terytorialnie, tak potężny liczebnie, a w
odniesieniu do kilku państw bardzo bogaty - nie potrafi skutecznie się ująć za swoimi
współbraćmi Palestyńczykami? Stronę Palestyńczyków trzyma też niearabski świat
islamu. W irańskich paszportach widnieje jasna deklaracja: "Posiadacz tego
paszportu nie uznaje Izraela". A jednak Izrael świetnie sobie r

adzi...

- Izrael jest cz

ęś

ci

ą

ś

wiata Zachodu. Nie mówmy,

ż

e 300-340 mlilionów

Arabów skutecznie si

ę

postawi Stanom Zjednoczonym i Unii Europejskiej.

Bogactwo

ś

wiata arabskiego te

ż

jest legend

ą

. Bo to jest biedny

ś

wiat. Tak,

widzimy rajskie oazy ze złotymi hotelami, ale to jest mała cz

ęść

tego

ś

wiata. I

jeszcze jeden czynnik: w

ś

wiecie arabskim nie ma jedno

ś

ci. Jednakowo

potrafi

ą

spojrze

ć

tylko na jedn

ą

rzecz - na tematyk

ę

wywiadu, którego

udzielam "Super Expressowi" - bowiem jednogło

ś

nie opowiadaj

ą

si

ę

za

niepodległo

ś

ci

ą

Palestyny. Ale od słów do czynów jest daleka droga, gdy jest

multum podziałów. Mamy wiele pa

ń

stw arabskich, te pa

ń

stwa maj

ą

ró

ż

ne

interesy, ró

ż

ne ambicje - bardzo cz

ę

sto sprzeczne.

- Na świecie jest wiele kamienistych, pustynnych, nieurodzajnych obszarów, na
których ludzie się masakrują. Media szybko tracą zainteresowanie nimi. Ale Izrael i
Palestyna nie schodzą z pierwszych stron gazet. Dlaczego?

- O tym,

ż

e konflikt izraelsko-palesty

ń

ski nie jest konfliktem lokalnym,

ś

wiadczy

nie tylko du

ż

a liczba rozrzuconej po

ś

wiecie diaspory

ż

ydowskiej i diaspory

palesty

ń

skiej, ale te

ż

to,

ż

e rozgrywa si

ę

on na obszarze

ś

wi

ę

tym dla

wyznawców kilku religii - jest wi

ę

c podsycany równie

ż

religijnie. W takim uj

ę

ciu

jest to ju

ż

nie tylko sprawa ludzi stoj

ą

cych w dłoniach z flag

ą

Izraela lub

Palestyny, lecz - gdy kule wybuchaj

ą

koło naj

ś

wi

ę

tszych meczetów - jest to

równie

ż

sprawa chocia

ż

by jednego miliarda trzystu milionów muzułmanów.

- Obydwie strony konfliktu uważają się za prawowitych gospodarzy na spornych
terenach. Ile w Palestyńczykach jest z biblijnych Filistynów, a ile w izraelskich
ś

ydach - po trwającej tysiące lat wędrówce - jest z biblijnych Judejczyków? To już

trochę trąci teorią czystości rasowej...

- Jest to argumentacja polityczna, a nie faktyczna. Liczy si

ę

cel, a nie fakty. Bo

przecie

ż

swoj

ą

obecno

ść

nale

ż

y w jaki

ś

sposób usprawiedliwi

ć

.

- Tak jak polską obecność w zbudowanych przez Niemców miastach nad Odrą
tłumaczono słowiańskimi początkami tych ziem...

31

- Na obszarach izraelsko-palesty

ń

skich, gdzie ludzkie osadnictwo trwa od

tysi

ę

cy lat - gdzie powstawały i upadały cywilizacje - wszyscy si

ę

mieszali.

Palesty

ń

czycy s

ą

wi

ę

c nie tylko, w jakiej

ś

cz

ęś

ci, potomkami Filistynów, ale

maj

ą

te

ż

wspólne korzenie z

ś

ydami, z którymi dzi

ś

walcz

ą

. "My tu byli

ś

my

zawsze, a oni przyszli po nas" - to jest argument rzucony dla pospólstwa, gdy

ż

mo

ż

e poci

ą

gn

ąć

tłumy.

- Czy bez potężnego wsparcia finansowego udzielanego izraelskiej armii przez Stany
Zjednoczone to państwo mogłoby dawać sobie radę w takim zakresie jak teraz?

- To jest

ś

wietnie zorganizowane pa

ń

stwo. Dysponuje nie tylko sił

ą

militarn

ą

,

ale te

ż

skuteczn

ą

sił

ą

polityczn

ą

i dyplomatyczn

ą

.

- Wróćmy do sprawy najświeższej. Dlaczego właśnie teraz doszło do eskalacji
konfliktu?

- Mogło do niej doj

ść

pi

ęć

dni wcze

ś

niej, mogło i pi

ęć

dni pó

ź

niej. Nie było

jakiej

ś

wyj

ą

tkowej przyczyny poza t

ą

jedn

ą

,

ż

e jak ogie

ń

si

ę

pali w składzie z

beczkami z prochem, to one co i raz wybuchaj

ą

. Rz

ą

dz

ą

cy Stref

ą

Gazy

Hamas domagał si

ę

otwarcia granic, gdy

ż

politycznie i gospodarczo znajdował

si

ę

w bardzo trudnej sytuacji, a dla Izraela nie do przyj

ę

cia jest istnienie

Hamasu - arcywroga.

- Blokada granic głodzi nie tylko ludzi w kominiarkach - zresztą, jakby to powiedział
Jerzy Urban, rząd wyżywi się sam - lecz trzyma w nędzy całe społeczeństwo
palestyńskie...

- Bo jest to klasyczny zamkni

ę

ty kr

ą

g. Wyj

ś

ciem jest tylko dialog. Rzecz w tym,

ż

e Izrael swoj

ą

pa

ń

stwowo

ść

budował w sposób brutalny, bezwzgl

ę

dny,

cz

ę

sto posługuj

ą

c si

ę

metod

ą

faktów dokonanych - metody te, je

ś

li mo

ż

na tak

to uj

ąć

, odziedziczył po pa

ń

stwach kolonialnych

.

- Opinię międzynarodową szokuje to, że takie metody stosuje naród, który ponad pół
wieku temu był skazany na zagładę...

- Arabowie tak tego nie widz

ą

. Dla nich

ś

ydzi to my - Zachód. A co si

ę

tyczy

metod... Tak, to szokuj

ą

ce. Ale mo

ż

e działaj

ą

tak wła

ś

nie dlatego,

ż

e maj

ą

to

odium Holocaustu - i za wszelk

ą

cen

ę

nie chc

ą

wi

ę

cej by

ć

ofiarami. Jednak

Izrael w ko

ń

cu musiał zmi

ę

kczy

ć

swoje metody, zacz

ąć

negocjowa

ć

. Do tej

pory negocjacje doprowadziły do powstania półpa

ń

stwowo

ś

ci palesty

ń

skiej.

- Ich celem jest pełnowartościowa państwowość. Czy ten proces nie trwa zbyt długo?

- Uwa

ż

am,

ż

e taka powolno

ść

jest lepszym rozwi

ą

zaniem. Nagłe powstanie

pa

ń

stwa jeszcze bardziej zradykalizowałoby ten konflikt. Przedmiotem targu

jest przecie

ż

nie tylko ziemia, lecz pa

ń

stwo. To, co jest teraz, to s

ą

nieuniknione konwulsje przed narodzinami pa

ń

stwa palesty

ń

skiego. Bo ja

wierz

ę

,

ż

e ono w ko

ń

cu si

ę

narodzi. Chocia

ż

to, co si

ę

teraz dzieje, cofa ten

proces o kilka kroków

.”

32

Oprócz wypowiedzi specjalisty, patrzącego na konflikt izraelsko-palestyński ze

strony kulturowej, chciałbym pokazać również spojrzenie ekonomiczne. Przytoczę
więc treść artykułu autorstwa pana Dominika Modrzejewskiego.

„

Krezus atakuje bankruta – czyli Izrael kontra Palestyna

Ekonomia nie kłamie. Izrael to najbogatszy kraj regionu, który walczy przeciwko
gospodarczemu bankrutowi. Blokada Palestyny i Strefy Gazy powoduje najwi

ę

ksze

na

ś

wiecie bezrobocie, zerowe inwestycje. PKB w Izraelu na mieszka

ń

ca wynosi 27

tys. dolarów, w Palestynie – 1200 dolarów

.

Izrael – PKB 25 razy większe niż w Palestynie

Obecnie warto

ść

PKB przypadaj

ą

cego na jednego mieszka

ń

ca jest ju

ż

w Izraelu

ponad 20-krotnie wy

ż

sza ni

ż

na terytoriach palesty

ń

skich. PKB per capita za 2008

rok w Izraelu wynosi ponad 27000 dolarów wobec 1200 dolarów w Palestynie.

Palestyna – stan gospodarczej klęski

Ostatnie dwa lata nie przyniosły pod tym wzgl

ę

dem nawet minimalnego odbicia.

Gospodarka Palestyny pozostawała w stagnacji, co przy rosn

ą

cej liczbie ludno

ś

ci

spowodowało,

ż

e PKB na głow

ę

mieszka

ń

ca cały czas spadał.

Wobec dynamicznego rozwoju Izraela (ubiegłoroczny wzrost PKB wyniósł 5,3 proc.),
który jest najbogatszym pa

ń

stwem na Bliskim Wschodzie i w praktyce jedynym

partnerem gospodarczym Palestyny, spowodowało to,

ż

e rozwarstwienie

gospodarcze mi

ę

dzy

ś

ydami i Arabami – które nigdy w najnowszej historii nie było

małe – dalej si

ę

pogł

ę

biało.

Jeszcze w 1967 roku, kiedy po wojnie sze

ś

ciodniowej po raz pierwszy doszło do

interakcji gospodarczej mi

ę

dzy Izraelem i terytoriami zaliczanymi obecnie do

Autonomii Palesty

ń

skiej, przeci

ę

tny obywatel Izraela był 10-krotnie bogatszy ni

ż

mieszkaniec Zachodniego Brzegu Jordanu i Strefy Gazy (licz

ą

c według PKB per

capita).

Palestyna – bieda, bieda, bieda

Sam poziom PKB nie pokazuje jednak skali zapa

ś

ci gospodarczej w Palestynie.

Według danych za 2007 rok, ponad 50 procent Palesty

ń

czyków

ż

yło poni

ż

ej granicy

ubóstwa. W tzw. „gł

ę

bokim ubóstwie”, które oznacza posiadanie dochodu w

wysoko

ś

ci dwa razy ni

ż

szej ni

ż

granica ubóstwa, na Zachodnim Brzegu Jordanu

ż

yło

ponad 19 procent populacji, a w Strefie Gazy – 35 procent.

Palestyna – wydatki tylko na żywność

Dramatyczne warunki

ż

ycia Palesty

ń

czyków najlepiej obrazuj

ą

statystyki dotycz

ą

ce

wydatków gospodarstw domowych. Mieszka

ń

cy Strefy Gazy a

ż

66 procent dochodu

wydaj

ą

na

ż

ywno

ść

. Niewiele lepiej jest na Zachodnim Brzegu Jordanu – tam na

jedzenie wydaje si

ę

56 procent dochodu. Dla porównania, według statystyk GUS-u, w

Polsce na

ż

ywno

ść

przeznaczana jest około jedna czwarta dochodu gospodarstw

domowych.

33

Palestyna – wielka depresja i frustracja

Bieda panuj

ą

ca na palesty

ń

skich terytoriach by

ć

mo

ż

e nie byłaby a

ż

tak dotkliwa,

gdyby Palesty

ń

czycy mieli nadziej

ę

na popraw

ę

sytuacji. Tak jednak nie jest. Według

badania społecznego z 2006 roku a

ż

75 procent Palesty

ń

czyków cierpiało na ostr

ą

depresj

ę

– i trudno im si

ę

dziwi

ć

, je

ś

li analizuje si

ę

cho

ć

by statystyki dotycz

ą

ce

bezrobocia.

Palestyna – brak pracy

Według najnowszego raportu Banku

Ś

wiatowego, bezrobocie w pierwszym kwartale

2008 roku na Zachodnim Brzegu Jordanu wynosiło 19 procent, a w strefie Gazy –
blisko 30 procent. Te dane s

ą

jednak mocno zani

ż

one, bior

ą

c pod uwag

ę

tzw.

bezrobocie ukryte spowodowane przez pesymizm Palesty

ń

czyków, co do mo

ż

liwo

ś

ci

znalezienia pracy.

Wska

ź

nik aktywno

ś

ci zawodowej, czyli odsetek siły roboczej w cało

ś

ci populacji w

wieku produkcyjnym, w Palestynie nale

ż

y do najni

ż

szych na

ś

wiecie. Na Zachodnim

Brzegu Jordanu wynosił w pierwszym kwartale 2008 roku 42,3 procent, a w Strefie
Gazy 37,5 procent.

Palestyna – deficyt 23 proc. PKB

Wszystko to sprawia,

ż

e Palestyna jest w praktyce gospodarczym bankrutem w pełni

uzale

ż

nionym od mi

ę

dzynarodowej pomocy finansowej. Według wylicze

ń

Mi

ę

dzynarodowego Funduszu Walutowego, gdyby do bud

ż

etu Palestyny przestały

trafia

ć

ś

rodki pomocowe od innych pa

ń

stw, w 2008 roku ziałaby w nim wielka dziura

deficytu wynosz

ą

ca 23 procent PKB.

Palestyna – otoczona murem i restrykcjami

Na pytanie: „w jakim stopniu za opłakany stan palesty

ń

skiej gospodarki jest

odpowiedzialny Izrael?” niełatwo udzieli

ć

dobrej odpowiedzi. Prawne i faktyczne

restrykcje i ograniczenia wprowadzone przez Izrael wobec Palestyny – których
najdobitniejszym przykładem jest mur wybudowany na granicy mi

ę

dzy krajami – z

pewno

ś

ci

ą

znacznie ograniczaj

ą

mo

ż

liwo

ś

ci rozwoju tego ostatniego kraju.

Palestyna – blokada handlu

Najbardziej dokuczliwe dla społecze

ń

stwa i całej gospodarki Palestyny s

ą

według

ekspertów Banku

Ś

wiatowego ograniczenia transportowe, przejawiaj

ą

ce si

ę

poprzez

kontrole na drogach i blokady niektórych korytarzy transportowych – nie tylko w
samym Izraelu, ale równie

ż

na terytoriach palesty

ń

skich.

Jak stwierdzono w wydanym 24 lipca 2008 roku przez komitet do spraw rozwoju
mi

ę

dzynarodowego brytyjskiej Izby Gmin raporcie: „To bardzo wa

ż

ne, aby

Palesty

ń

czycy mogli swobodnie porusza

ć

si

ę

po kraju w celach edukacyjnych, aby

otrzyma

ć

pomoc medyczn

ą

, odwiedza

ć

swoje rodziny, pracowa

ć

i handlowa

ć

.”.

„Jeste

ś

my w potrzasku.” – potwierdza Abdel Hafiz Nofal pracuj

ą

cy w Ministerstwie

Gospodarki Autonomii Palesty

ń

skiej. „Na zachodzie mamy mur bezpiecze

ń

stwa

wybudowany przez Izrael, a nasze granice na wschodzie s

ą

równie

ż

kontrolowane

przez Izrael. Jak nasza mała gospodarka mo

ż

e w takiej sytuacji prowadzi

ć

mi

ę

dzynarodowy handel?”.

34

Trudno jednak nie zauwa

ż

y

ć

,

ż

e za zaistniał

ą

sytuacj

ę

po cz

ęś

ci odpowiedzialni s

ą

równie

ż

sami Palesty

ń

czycy. Działania izraelskich polityków s

ą

przecie

ż

głównie

reakcj

ą

na ich agresywne i nieprzyjazne zachowania. Trudno si

ę

dziwi

ć

,

ż

e władze

Izraela chc

ą

zachowa

ć

kontrol

ę

nad pobytem na swoim terytorium mieszka

ń

ców

wrogo nastawionego kraju, którzy wielokrotnie stawali si

ę

sprawcami zamachów na

obywateli Izraela.

Z pewno

ś

ci

ą

racj

ę

maj

ą

jednak ci, którzy twierdz

ą

,

ż

e Palesty

ń

czyków nie mo

ż

na

dalej trzyma

ć

na gospodarczej kraw

ę

dzi, bo to szkodzi nie tylko im samym, ale

równie

ż

Izraelowi. Sytuacja, w której mieszka

ń

cy Palestyny nie maj

ą

widoków na

lepsz

ą

przyszło

ść

nie sprzyja bowiem rokowaniom pokojowym.

Według cz

ęś

ci ekspertów systematyczne działania w kierunku poprawy warunków

ż

ycia Palesty

ń

czyków byłyby du

ż

o skuteczniejsz

ą

metod

ą

rozwi

ą

zania konfliktu

palesty

ń

sko-izraelskiego ni

ż

jakiekolwiek plany i deklaracje dyplomatów.”

35

III.

Na podstawie przeprowadzonych przez mnie badań oraz opinii ekspertów

można wysnuć następujące wnioski:

•

młodzież nie interesuje się specjalnie polityką , polityką zagraniczną w
szczególności lub po prostu nie ma dużego zakresu wiedzy jeżeli chodzi o
konflikt izraelsko-palestyński,

•

młodzi ludzie są przeciwni wojnie oraz rozwiązywaniu problemów drogą
zbrojną – z narażeniem życia niewinnych osób,

•

ankietowani uważają, że Izrael i mocarstwa zachodnie są odpowiedzialni za
ten konflikt; na końcu dopiero wymieniają Palestynę,

•

badani odpowiedzieli, że dalsze angażowanie się społeczności
międzynarodowej w ten problem, ułatwi jego rozwiązanie,

•

jako że ludzie w ogóle, a młodzież w szczególności, cenią sobie wolność,
ankietowani opowiadali się najczęściej za autonomią lub niepodległością
Palestyny.

•

większość młodych uważa konflikt izraelsko-palestyński za możliwy o
rozwiązania,

Pomijając problem nieznajomości przez ludzi historii oraz prawdziwych

przyczyn tego konfliktu, największym problemem, według młodych
ankietowanych, jest nieumiejętność pokojowego rozwiązania danej sytuacji
oraz narażanie życia lub zdrowia niewinnych obywateli. Nie doszukują się oni
przyczyn w historii (być może z powodu jej nieznajomości) , ale w podłożu
religijnym. Na podstawie odpowiedzi oraz rozmów zauważam chęć moich
rówieśników do doprowadzenia dialogu pomiędzy wyznawcami różnych
religii, (w tym przypadku pomiędzy islamem a judaizmem) co jest wyrazem
między innymi tolerancji. Jeszcze jedną ważną kwestią jest nieumiejętność
porównania ze sobą propozycji rozwiązania tego konfliktu oraz przewidzenia
skutków przypadku ich zastosowania.

Co do opinii ekspertów, widzimy tu przemyślane odpowiedzi dotyczące

przyczyn oraz celów walki pomiędzy Izraelem a Palestyną. W kwestii
gospodarki jak również kultury, widać ogromne różnice pomiędzy dwoma
stronami. Różnice te, czy to ze względu na język, religię czy PKB per capita –
są barierami utrudniającymi rozwiązanie sporu między oboma narodami..

36

IV.

Analizując całość zebranego materiału, zarówno historycznego jak i

badawczego, postanowiłem stworzyć kilka alternatywnych sposobów rozwiązanie
konfliktu izraelsko-palestyńskiego.

Pierwszy z nich polega na całkowitym i szczelnym odgrodzeniu Strefy Gazy

oraz Zachodniego Brzegu Jordanu od terytorium Izraela wysokim murem. Jest to
pomysł, który można by zrealizować wewnętrznie.

Moim zdaniem, będzie to możliwe infrastrukturalnie (robotnicy, maszyny i tym

podobne) jak i finansowo, ponieważ Izrael dysponuje dużymi zasobami pieniężnymi
na cele ochronne, które wykorzystywane są w czasie wojny na przykład na broń czy
zbrojenie. Istnieje duże prawdopodobieństwo wykonania tego projektu, ze względu na
to, że trwa już budowa takowych murów (jednak nie całkowicie szczelnych i nie tak
wysokich jak zakładałby mój plan) oraz istnieje konkretne rozwiązanie uszczelnienia
granicy z Egiptem właśnie za pomocą muru.

„ Izrael zbuduje nowy "mur bezpieczeństwa" - zapowiedział tamtejszy premier

Benjamin Netanjahu.- Ściana stanie wzdłuż 250-kilometrowej południowo-zachodniej
granicy Izraela z Egiptem. Budowa muru będzie kosztować 1,5 miliarda dolarów.
Wszystko w imię walki z terroryzmem. - Podjąłem decyzję o zamknięciu granicy
przed infiltracją terrorystów. To jest strategiczna decyzja, mająca zagwarantować
ż

ydowski i demokratyczny charakter Izraela . Projekt muru przedstawiła armia

izraelska, z kolei rząd zatwierdził go na niedzielnym posiedzeniu. Wielka ściana
będzie przebiegać głównie na terytoriach pustynnych. Ministerstwo Spraw
Wewnętrznych Izraela utrzymuje, że w kraju tym przebywa nielegalnie 300 tysięcy
cudzoziemców. Innego zdania są izraelskie organizacje praw człowieka, które tego
typu szacunki uważają za znacznie przesadzone. Izraelski rząd niejednokrotnie gromił
Egipt za to, że w niewystarczający sposób kontroluje granice. A egipska policja dość
często strzela do afrykańskich imigrantów, którzy próbują przedostać się do Izraela. W
2009 roku zastrzeliła dwudziestu spośród nich. Izraelczycy od 2002 roku budują mur
zwany "barierą bezpieczeństwa" wzdłuż granicy okupowanych terytoriów
palestyńskich na Zachodnim Brzegu Jordanu. Jest już go 70 procent. Kiedy stanie w
całości, będzie miał 21 kilometrów. Został on poprowadzony w ten sposób, że po jego
ukończeniu około 10 procent terytorium Zachodniego Brzegu zostanie
"zaanektowane" przez Izrael. W niewiążącym dla Izraela orzeczeniu wydanym w 2004
roku Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości uznał przedsięwzięcie za nielegalne
i nakazał rozebranie muru”.

Takie rozwiązanie przyniosłoby na pewno większe poczucie bezpieczeństwa

obywateli Izraela. Z drugiej jednak strony, spowodowałoby ogromne protesty
społeczności międzynarodowej oraz Arabów na całym świecie, co mogłoby
doprowadzić do wielu zamachów terrorystycznych.

37

Kolejnym moim pomysłem jest powstanie wolnego, niepodległego państwa

Palestyna. Odbyłoby się to kosztem terytorium Izraela, ale za jego zgodą, bądź
podczas negocjacji lub interwencji wojsk międzynarodowych. Pretekstem do tego,
byłoby tło historyczne – ziemie te nalały do Arabów, a śydzi rozpoczęli tu swoją
migrację stosunkowo niedawno.

Izrael (co prawda nie zawsze, ale wybieram tu najlepsze wyjście) otwarty jest

na negocjacje. Myślę, że gdyby zagwarantować temu państwu oraz jego obywatelom
pokój oraz spokój, byliby oni zdolni do pewnych ustępstw. Dzięki temu, można by
było na przykład podpisać traktat o nieagresji z Ligą Państw Arabskich, co
gwarantowałoby pokojowe nastawienie ze strony wszystkich jej członków. Oprócz
rozwiązania konfliktu sensu stricte, byłoby to utorowaniem drogi do dialogu pomiędzy
społecznościami różniącymi się od siebie wyznawaną religią (judaizm, islam) oraz
kulturą ( żydowska i arabska).

Przy rozpatrywaniu wszystkich „za” i „przeciw” muszę również założyć gorszy

scenariusz. Gdyby Izrael nie zgodził się na nadanie Palestynie niepodległości, trzeba
byłoby rozwiązać to przy pomocy międzynarodowych sił . Uważam, że możliwa
nawet byłaby współpraca pomiędzy LPA i ONZ, które kontrolowałyby całą sytuację
oraz nadzorowały i czuwały nad jej pokojowym charakterem.

Trzecia propozycja rozwiązania to nadanie Palestynie szerokie autonomii.

Byłoby to państwo de facto niepodległe i kontrolujące swoje terytorium oraz
większość organów państwowych. Główną przeszkodą w jego realizacji jest kontrola
Strefy Gazy (i w mniejszym stopniu Zachodniego Brzegu) przez Hamas oraz inne,
mniej liczne i zorganizowane grupy bojowników. Po przekroczeniu tej bariery plan
byłby wykonalny. Mieszkający na terenie Palestyny Arabowie jak i śydzi mieliby
pełną swobodę językową, religijną czy kulturową. Izrael nadzorowałby między innymi
armię, aby nie dopuścić do wybuchania kolejnych konfliktów.

38

V.

Wskazana tu trzecia propozycja jest moim własnym pomysłem. Uważam ją, za

najlepszy sposób rozwiązania trwającego od lat konfliktu izraelsko-palestyńskiego.
Jest to plan wieloetapowy, więc opiszę tutaj kolejno wszystkie jego stopnie. Znalazłem
również sposób na rozwiązanie problemu działalności i wpływu Hamasu. Palestyna
przez okres 10 lat, miałaby status podmiotu międzynarodowego. W tym czasie,
stacjonujące tam liczne siły ONZ, Unii Europejskiej oraz Ligi Państw Arabskich (tutaj
również istnieje możliwość współpracy tak wielkich organizacji w celach
pokojowych) opanowywałyby sytuację. Do władzy doszłyby ugrupowania
demokratyczne, otwarte na rozwój oraz nastawione pokojowo . Po jego zakończeniu,
rozbudowany zostałby mur odgradzający te terytoria od Izraela. Procedury w kwestii
przekraczania granic byłyby oczywiście bardzo rygorystyczne, ale zmiany nadeszłyby
z czasem.

Kolejny etap przewidziany na okres około pięciu lat, gwarantowałby pomoc

ekonomiczną, pomagającą w odbudowaniu bądź zbudowaniu od podstaw rozwiniętej
infrastruktury, co przyczyniłoby się do poprawy warunków życia mieszkających tam
ludzi. Następną kwestią jest powrót Arabów-uchodźców, którzy podczas licznych
wojen, opuszczali tereny Palestyny. Ich powrót byłby możliwy, ale znacznie
ograniczony oraz odbywałby się etapami (zresztą jak cały plan). W sprawie
finansowania całego projektu nie byłoby problemów przy wsparciu ze strony
organizacji międzynarodowych.

Trzeci etap – 10 letni, polegałby na stopniowym ograniczaniu wpływów oraz

kontroli Izraela nad Palestyną. Gwarancją bezpieczeństwa, byłoby zasiadanie
reprezentacyjnej grupy obywateli Izraela w palestyńskim parlamencie (analogia na
przykład do zasiadania przedstawicieli mniejszości niemieckiej w polskim
parlamencie). W tym czasie również, Izrael zmniejszałby stopniowo kontrolę nad
armią oraz palestyńskim systemem zbrojeniowym.

Ostatnim już etapem, trwający 2-3 lata, byłaby ostateczna transformacja

ustrojowa Palestyny. Stałaby się ona państwem rozwijającym się oraz gwarantującym
swoim obywatelom szereg swobód. Do całkowitego i bezpiecznego wykonania tego
planu potrzebne byłoby uchwalenie wielu dokumentów, gwarantujących
bezkonfliktowe przechodzenie przez kolejne etapy oraz organizacja struktury nowo
powstałego państwa.

Podczas poszukiwania źródeł, którymi mógłbym się posłużyć przy pisaniu tej

pracy, natrafiłem na opis planu pokojowego w tym regionie Bliskiego Wschodu pod
nazwą „Mapa drogowa”. Zauważyłem, iż moja własna propozycja jest do niego
zbliżona. Dlatego też przytoczę pewne sformułowania opracowane przez specjalistów,
dotyczące niektórych części mojego planu rozwiązania tego konfliktu izraelsko-
palestyńskiego..

Na początku fazy pierwszej

„ * Palestyńscy przywódcy wydadzą jednoznaczne oświadczenie uznające prawo
Izraela do istnienia w pokoju i bezpieczeństwie. Następnie palestyńscy
przywódcy ogłoszą bezwarunkowe zawieszenie broni i zakończą wszelką
zbrojną działalność i akty terroru przeciwko Izraelczykom. Dotyczy to
wszystkich palestyńskich instytucji, które w ostatnim czasie były
podburzane przeciwko Izraelowi.

39

* Izraelscy przywódcy wydadzą jednoznaczne oświadczenie potwierdzające
zaangażowanie Izraela w realizację wizji powstania niezależnego,
rzeczywistego i niezawisłego państwa palestyńskiego żyjącego w pokoju i
bezpieczeństwie przy Izraelu. Następnie izraelscy przywódcy powstrzymają
wszelką przemoc skierowaną przeciwko Palestyńczykom. Dotyczy to
wszystkich izraelskich instytucji, które w ostatnim czasie były podburzane
przeciwko Palestyńczykom.

Bezpieczeństwo:
* Palestyńczycy ogłoszą ostateczne zakończenie przemocy i terroru, oraz
podejmą widoczne wysiłki zmierzające do aresztowania i powstrzymania
jednostek lub grup planujących i usiłujących przeprowadzić ataki przeciwko
Izraelczykom.
* Odbudowane i scentralizowane siły bezpieczeństwa Autonomii Palestyńskiej
rozpoczną działalność przeciwko wszystkim tym, którzy będą kontynuować
działalność terrorystyczną. Obejmuje to rozpoczęcie konfiskat nielegalnej
broni oraz utrwalenie autorytetu władz wolnych od powiązań przestępczych
i korupcji.
* Izraelczycy nie przeprowadzą żadnych działań podważających zaufanie, takich
jak deportacje, ataki na cywilów, konfiskata lub rozbiórka palestyńskich
domów i własności, które mogłyby być działaniami odwetowymi. Izrael
ułatwi odbudowę zniszczonych palestyńskich instytucji i infrastruktury,
zgodnie z planem Taneta.
* Opierając się na istniejących mechanizmach i zasobach ludzkich, przedstawiciele
Kwartetu rozpoczną nieformalny nadzór i konsultacje ze stronami,
wypracowując stałe mechanizmy monitoringu.
* Stany Zjednoczone, Egipt i Jordania pomogą przebudować i wyszkolić
palestyńskie siły bezpieczeństwa. Kwartet podejmie wszelkie wysiłki, by
osiągnąć trwałe zawieszenie broni.
- Wszystkie palestyńskie grupy militarne powiązane z aparatem
bezpieczeństwa zostaną skonsolidowane w trzech formacjach,
podporządkowanych Ministrowi Spraw Wewnętrznych.
- Przebudowane palestyńskie siły bezpieczeństwa rozpoczną współpracę
ze swoimi izraelskimi odpowiednikami, podejmując działania konieczne
do realizacji planu. Będą odbywać się regularne spotkania wysokich
dowódców obu stron, przy obecności urzędników amerykańskich sił
bezpieczeństwa.
* Państwa arabskie powstrzymają wszelką państwową i prywatną pomoc
finansową udzielaną grupom popierającym przemoc i terror.
* Wszyscy darczyńcy przekazujący wsparcie finansowe dla Palestyńczyków, będą
kierować te fundusze przez palestyńskie Ministerstwo Finansów.
* Wraz z postępem wszystkich punktów związanych z zapewnieniem
bezpieczeństwa, Izraelskie Siły Obronne stopniowo wycofają się z obszarów
zajętych po 28 września 2000 roku. Obie strony przywrócą status quo,
który egzystował we wcześniejszym okresie.

Odbudowa Palestyńskich Instytucji:
* Natychmiastowe działania mają doprowadzić do przygotowania projektu
konstytucji uwzględniającej palestyńską państwowość. Komitet
konstytucyjny rozpowszechni wśród Palestyńczyków projekt konstytucji,
opartej na demokracji parlamentarnej i rządem z premierem. Projekt

40

konstytucji zostanie poddany publicznej dyskusji. Po przeprowadzeniu
wyborów komitet konstytucyjny przedstawi projekt konstytucji do
przegłosowania w odpowiednich palestyńskich instytucjach.
* Utworzenie urzędu tymczasowego premiera lub rządu z upoważnionym
urzędnikiem z władzą decyzyjną.
* Izraelczycy umożliwią swobodne poruszanie się palestyńskich osób urzędowych
udających się na sesje gabinetu rządowego, międzynarodowe spotkania,
działalność wyborczą lub związaną z reformami.
* Ciągłość pracy palestyńskich ministrów upoważnionych do wzięcia na siebie
odpowiedzialności za zasadnicze reformy. Zakończenie działań
zmierzających do pełnego rozdzielenia pełnomocnictw, wliczając w to
wprowadzenie wszystkich niezbędnych do tego celu reform politycznych.
* Utworzenie niezależnej Palestyńskiej Komisji Wyborczej, która przejrzy i
zrewiduje prawo wyborcze.
* Przeprowadzenie reform palestyńskiego sądownictwa, administracji i gospodarki
według wzorców przedstawionych przez Międzynarodową Grupę Roboczą.
* Jak najszybsze przeprowadzenie wolnych wyborów w wielopartyjnym systemie,
poprzedzonych kampanią wyborczą. Palestyńczycy otrzymają powszechne,
wolne i uczciwe wybory.
* Ułatwienie przez Izraelczyków pracy palestyńskich urzędników przy rejestracji
wyborców.
Ułatwione zostanie poruszanie się i kampania wyborcza kandydatów
biorących udział w wyborach.
* Ponownie otwarcie przez Izrael Palestyńskiej Izby Handlowej i innych zamkniętych
palestyńskich instytucji we Wschodniej Jerozolimie. Działalność tych
instytucji będzie opierać się na wcześniejszych porozumieniach zawartych
między obydwoma stronami.

Humanitarna odpowiedź:
* Izrael podejmie środki poprawiające sytuację humanitarną. Izrael i
Palestyńczycy wprowadzą w życie wszystkie zalecenia z raportu Bertiniego
poprawiając warunki humanitarne, znosząc godzinę policyjną, znosząc
ograniczenia w poruszaniu się osób i dóbr, zezwalając na nieograniczony i
bezpieczny dostęp międzynarodowych organizacji humanitarnych.
* Komisja Porozumiewawcza AHLC będzie analizować sytuację i perspektywy
rozwoju gospodarczego Autonomii Palestyńskiej, podejmując konieczne
środki w postaci pomocy humanitarnej i reform.
* Izrael i Palestyńczycy będą kontynuować proces wydawania pozwoleń na
transfer funduszy, wliczając w to zaległości, zgodnie z zawartymi wcześniej
porozumieniami z jasnym mechanizmem kontroli.

Społeczeństwo obywatelskie:
* Kontynuowanie poparcia dla społecznych inicjatyw obywatelskich, wliczając w
to finansowanie prywatnych programów rozwoju sektora prywatnego
gospodarki.

Osadnictwo:
* Izraelczycy natychmiast ewakuują osiedle założone po marcu 2001 roku.
* Zgodnie natychmiast raportem Mitchella Izraelczycy wstrzymają wszelką
działalność osiedleńczą (wliczając natychmiast to naturalny wzrost osiedli)”.

41

Jak widać, powyższe propozycje potwierdzają to możliwość zrealizowania

mojego planu oraz przemyślane działania mające doprowadzić do ustanowienia
pokoju. Niewielkie poprawki, dokładnie regulujące przeprowadzanie kolejnych
kroków, zagwarantowałyby udane wprowadzenie tego projektu w życie.

VI.

Jak wiadomo skomplikowany i rozległy spór ,jakim jest konflikt pomiędzy

państwem Izrael a Arabami na całym świecie od wielu lat próbuje rozwiązać wielu
specjalistów, polityków czy organizacji. Nie jest to jednak łatwe ze względu na
skomplikowane żądania obu stron, tło historyczne oraz religijne. Myślę jednak, że mój
projekt mający na celu rozwiązanie tego konfliktu, jest sensowny oraz możliwy do
zrealizowania na każdym z wymienionych podłoży. Przedstawione kolejno etapy nie
muszą trwać tyle, ile założyłem - ich długość można zmieniać w zależności od sytuacji
gospodarczej czy politycznej. Najważniejszy jest jednak cel – ostatecznie rozwiązać
konflikt izraelsko-palestyński i doprowadzić do pokoju w tym regionie Bliskiego
Wschodu. Dzięki temu życie milionów ludzi nie będzie już zagrożone. Oprócz tego,
konflikt ten wpływa na destabilizację całego Bliskiego Wschodu. W wojnę tą coraz
bardziej prawdopodobne jest włączenie się Iranu – nowej potęgi atomowej, przez co
problem ten, może stać się wojną światową.

Nikt nie wie, co dokładnie przyniesie przyszłość. Jednak myślę, że konflikt ten

uda się rozwiązać w możliwie jak najkrótszym czasie. Osobiście rozumiem
zachowania obydwu stron – zarówno Izraelczyków, jaki i Palestyńczyków.
Najważniejsze jest to, że pomimo toczących się nadal wojen, obydwa narody chcą tę
walkę zakończyć – i to metodami pokojowymi.

42

VII.

Bibliografia

1)

www.pl.wikipedia.org

2)

www.wiem.onet.pl

3)

www.ceo.org.pl

4)

www.se.pl

5)

www.sjp.pwn.pl

6)

www.tvn24.pl

7)

www.izrael.badacz.org

8)

www.wiadomosci.onet.pl

9)

www.forsal.pl

10) www.un.org
11) www.warsaw.mfa.gov.il
12) „Gazeta Wyborcza” - gazeta
13) „Polska” (The Times) - gazeta
13) „Polityka” - gazeta
15) „Dziennik” – gazeta
16) Anna Bukowska „Palestyńczycy – ich życie i walka”
17) Philips K. Hitti – „Dzieje Arabów”

43

VIII. – załączniki

Ankieta dotycząca konfliktu palestyńsko – izraelskiego

1. Czy widzisz sens kontynuowania (także drogą zbrojną) dążenia do niepodległości
przez Palestynę?
A. Tak
B. Nie
C. Nie mam zdania
D. Tak, ale nie drogą zbrojną
E. Tak, zdecydowanie drogą zbrojną
2. Kto według Ciebie odpowiedzialny jest za konflikt izraelsko-palestyński ?
A. Izrael
B. Palestyna
C. Mocarstwa zachodnie
D. inne (jakie?)…………………………………
3. Czy uważasz, że społeczność międzynarodowa powinna angażować się w konflikt

izraelsko-palestyński?
A. Tak
B. Nie
C. Nie mam zdania
D. Tak, lecz jedynie udzielając pomocy humanitarnej
E. Tak, również przez akcje militarne
4. Jakie rozwiązanie konfliktu izraelsko-palestyńskiego uważasz za najlepsze?
A. Istnienie tylko żydowskiego państwa Izrael
B. Istnienie tylko arabskiego państwa Palestyna
C. Palestyna ma szeroką autonomię w obrębie państwa Izrael
D. Inne (jakie?)………………………………………………………
5. Co uważasz za główną przyczynę konfliktu izraelsko-palestyńskiego?
A. Istnienie żydowskiego państwa Izrael w Palestynie
B. Okupacja przez Izrael Strefy Gazy i Zachodniego Brzegu Jordanu
C. Tło religijne
D. Rządy Hamasu w gazie, będące przyczyną zbrojnej polityki wobec Izraela
6. Jak myślisz, w jakim czasie uda się rozwiązać konflikt izraelsko palestyński?
A. Około 5 lat
B. Około 10 lat
C. Około 20 lat
D. Nigdy
(dlaczego?).............................................................................................