Konflikt izraelsko-palestyński.

I wojna Bliskowschodnia 1948 r.

Brytyjczycy mieli opuścić Palestynę 15 maja 1948 roku. I tego dnia o północy miało zostać ogłoszone powstanie państwa żydowskiego.

Dawid Ben Gurion, przewodniczący egzekutywy Agencji Żydowskiej wspierającej żydowskie osadnictwo w Palestynie, podpisał deklarację niepodległości (14 maja przed godziną 16, później rozpoczynał się szabat), ojciec założyciel Izraela.

15 maja, 12 minut po północy prezydent Harry Truman ogłosił, że Stany Zjednoczone oficjalnie uznają nowe państwo.

15 maja nadleciały pierwsze samoloty egipskie. 20 tys. żydowskich bojowników (pod dowództwem Ariyeha Shurra) wyposażonych tylko w broń lekką po proklamowaniu niepodległości ruszyło do walki z arabskimi obrońcami Palestyny. 

Tymczasem od rana na Palestynę uderzyło pięć armii sąsiednich krajów arabskich - Libanu, Syrii, Jordanii, Iraku, Egiptu - zbrojnych w lotnictwo, czołgi, ciężką artylerię. 

(Hagana – bojówka żydowska, która została później przekształcona w regularne wojsko).

Pomoc ZSRR dla Izraela; porażka państw arabskich.

koncepcja państwa jednonarodowego Izrael

Dein Jassin – wioska, w której Banda Sterna dokonała rzezi, wygnanie Palestyńczyków.

1952 r. zamach stanu – Naser – stał się „rzecznikiem praw arabskich”, Izrael jako przeciwnik Arabów.

Naser, żeby nie stać się „wasalem” ZSRR, chciał pożyczyć pieniądze od USA.

Wojna o Kanał Sueski

Francja, Wielka Brytania, Izrael vs. Egipt, USA, ZSRR

• 24 lipca 1956 r. – przemówienie prezydenta Egiptu Gamal Abdela Nasera (otwarcie nowego ropociągu). Naser zamierzał znacjonalizować Kanał Sueski, a dochody z jego eksploatacji wykorzystać do sfinansowania budowy tamy asuańskiej.

Wieczorem 26 lipca 1956 r. oznajmił, że wydał dekret o nacjonalizacji kanału.

• Od wiosny 1956 r. na granicy izraelsko-egipskiej coraz częściej dochodziło do poważnych starć, po obu stronach rosła liczba ofiar.

• 7 sierpnia Szymon Peres, dyrektor generalny izraelskiego ministerstwa obrony, przybył do Paryża na konsultacje z Francuzami. Nieoczekiwanie minister obrony Maurice Bourges-Manoury zapytał go, czy jeśli Francja zaatakuje Egipt, Izrael się przyłączy. Zaskoczony Peres bez wahania odparł, że tak. Droga do trójsojuszu stanęła otworem, przy czym Londyn na razie nic nie wiedział o propozycji złożonej Peresowi.

• 16 października spotkali się w Paryżu premierzy Anthony Eden i Guy Mollet oraz szefowie MSZ obu krajów. Zgodzili się, że udział Izraela w operacji byłby pożądany. Tak zrodził się pomysł, by to Izrael rozpoczął wojnę z Egiptem, a anglo-francuska interwencja wymierzona była nie w Egipt, lecz w obie walczące strony zagrażające kanałowi sueskiemu.

• 29 października o 3.30 po południu izraelskie samoloty zrzuciły spadochroniarzy na Synaju. 30 października rządy Francji i Wielkiej Brytanii wydały zaplanowane wcześniej ultimatum (Plan Muszkieter), żądając od Izraela i Egiptu, by "natychmiast wstrzymały wszelkie działania zbrojne na lądzie, morzu i powietrzu" i wycofały wojska o 10 mil od kanału (W razie odrzucenia ultimatum Londyn i Paryż miały w ciągu 12 godzin rozpocząć atak).

• Listy rosyjskiego premiera Mikołaja Bułganina do Eisenhowera, Londynu, Paryża i Tel-Awiwu.

• 7 listopada wieczorem Zgromadzenie Ogólne ONZ przegłosowało - przy jednym tylko, izraelskim głosie sprzeciwu - rezolucję wzywającą do wycofania wojsk izraelskich z Egiptu.

• Izrael był jedynym muszkieterem, który odniósł pewne korzyści z konfliktu - ustabilizował sytuację na granicy z Egiptem i uzyskał swobodę żeglugi w cieśninie Tiran. Sukcesy te okupił jednak potępieniem międzynarodowym.

• Naser zdołał przekształcić klęskę militarną w polityczne zwycięstwo - stał się niekwestionowanym przywódcą świata arabskiego. Jego zacieśniające się związki z Moskwą zaskarbiły mu jednak stałą nieufność Waszyngtonu.

• Wielka Brytania i Francja musiały na zawsze wyrzec się kolonialnych wpływów i imperialnych ambicji. Waszyngton, za sprawą swego poparcia dla Egiptu, zyskał wielki mir w Trzecim Świecie, co pozwoliło Ameryce zastąpić angielskie i francuskie wpływy na Bliskim Wschodzie własnymi. Stosunek Waszyngtonu do Tel Awiwu miał pozostać chłodny aż do wojny 1967 r.

• Największy, choć krótkoterminowy, sukces odniosła Moskwa. Kryzys sueski oszczędził jej międzynarodowego potępienia za najazd na Węgry i - po raz pierwszy i ostatni w epoce zimnej wojny - postawił po tej samej stronie co USA.

Wojna sześciodniowa, „wojna za wodę”

przyczyny:

• częste incydenty graniczne, wzmożone szczególnie po 1963 r., wraz z podjęciem przez Izrael prac nad odwróceniem biegu wód Jordanu i nawodnieniem pustyni Negew, co kraje arabskie uznały za casus belli.

• kolejna faza wypędzania Palestyńczyków,

• utworzenie w 1964 r. Organizacji Wyzwolenia Palestyny (OWP) z Ahmedem Szukejri na czele oraz sformułowanie karty OWP, wzywającej do utworzenia niepodległej Palestyny — w miejsce Izraela.

• Głów­nym jej inspiratorem był prezydent Egiptu Garnał Abd-el Naser. Pragnąc odbudować i rozszerzyć własne wpływy w świecie arabskim.

• tworzenie się antyizraelskiej koalicji (Egipt-Syria-Jordania),

• państwa komunistyczne zerwały stosunki dyplomatyczne z Izraelem, poparcia udzielił mu Zachód,

• Naser 27 maja oznajmił, że “podstawowym celem będzie zniszczenie Izraela", kampania antysemicka, osiągnął apogeum.

przebieg:

• Tel-Awiw 5 czerwca 1967 r. zdecydował się na nagły atak prewencyjny, rozpoczęty uderzeniem w lotnictwo Egiptu i sprzymierzonych państw.

• Jego siły zbrojne w trakcie błyskawicznego sześciodniowego natarcia zajęły należący do Egiptu półwysep Synaj (aż po Kanał Sueski) i Strefę Gazy, syryjskie Wzgórza Golan oraz tzw. Zachodni Brzeg Jordanu (Cisjordania), będący dotąd częścią państwa jordańskiego. Tereny te blisko trzykrotnie przewyższały obszar kraju.

Wojna zakończyła się całkowitą klęską koalicji. Polityka Nasera poniosła żenujące fiasko.

Rezolucja 242 (ONZ) wycofanie wojsk izraelskich z terenów okupowanych, „Ziemia za pokój, pokój za ziemię” – Izrael ma oddać ziemie, państwa arabskie w zamian zagwarantują pokój, normalizację stosunków, zakaz osadnictwa izraelskiego na ziemiach okupowanych.

Naser umiera w 1970 r.!

Arabsko-żydowska wojna Jom Kippur

Po zakończeniu sześciodniowej wojny w 1967 nieustannie dochodziło do starć między Arabami i Izraelczykami. Państwa arabskie, zawiedzione odmową Izraela przystąpienia do rokowań w sprawie zwrotu terytoriów okupowanych, niespodziewanie zaatakowały Izrael jednocześnie z dwóch stron. Atak nastąpił 6 października 1973, w dniu żydowskiego święta Jom Kippur. Egipskie wojska prezydenta Anwara Sadata (1918-1981) zaatakowały ze wschodu, przekraczając Kanał Sueski, natomiast z północy wkroczyły do Izraela wojska syryjskie. Armie egipska i syryjska, do których dołączyły wojska irackie, jordańskie i libańskie, zadały ciężkie straty zaskoczonym Izraelczykom. Armia izraelska podjęła kontrofensywę, dotarła na odległość 20 km od Damaszku oraz przekroczyła Kanał Sueski, zdobyła zachodni brzeg kanału i zamknęła armię egipską w okrążeniu. Na wezwanie Stanów Zjednoczonych i Związku Radzieckiego Izrael i Egipt zgodziły się na zawieszenie broni, ale walki toczyły się aż do przybycia w strefę walk jednostek pokojowych ONZ. Porozumienie w sprawie zawieszenia broni podpisano 11 listopada 1973. W porozumieniu pokojowym z 1974 Izrael zgodził się na wycofanie wojsk na Synaj, na zachód od przełęczy Mitla i Gidi, a Egipt zobowiązał się zmniejszyć liczebność swoich wojsk na wschodnim brzegu Kanału Sueskiego. Wytyczono również strefę buforową między Syrią a Izraelem, nadzorowaną przez ONZ.

Camp David – letnia rezydencja prezydentów USA, w której w 1978 r. zawarto porozumienie Egiptu i i Izraela, 26 marca 1979 r. układ pokojowy i nawiązanie stosunków dyplomatycznych, Płw. Synaj został zwrócony Egiptowi.

Egipt został wykluczony z Ligi Państw Arabskich.

kryzys energetyczny, podniesienie ceny ropy naftowej – państwa świata szukają alternatyw, współpraca z ZSRR, ruchy ekologiczne.

Obecnie Izrael utrzymuje stosunki tylko z Egiptem (od 1979 r.) i Jordanią (od 1994 r.), reszta państw arabskich-sąsiadów nie uznaje go.

UNRWA – agencja ONZ ds. pomocy uchodźcom palestyńskim.

Mur Bezpieczeństwa – oddzielający Izrael od Zach. brzegu Jordanu (budowa zaczęła się w 2002 r.)

Intifada (z arabskiego rewolucja kamieni), powstanie palestyńskie bez użycia broni, przeprowadzone w 1987 w Cisjordanii i strefie Gazy w proteście przeciwko izraelskiemu osadnictwu na terytoriach arabskich. Starcia uliczne z żołnierzami izraelskimi, strajki i demonstracje miały na celu zwrócenie uwagi społeczności międzynarodowej na problem palestyński. Masowy charakter walk i ich natężenie stanowiły skuteczną formę nacisku na Izrael i przyspieszyły utworzenie Autonomii Palestyńskiej.

Tzw. II intifada wybuchła we wrześniu 2000, po niepowodzeniach negocjacji prowadzonych w Camp David. J. Arafat odrzucił wówczas propozycje pokojowe izraelskiego premiera E. Baraka. Działania zbrojne i zamachy terrorystyczne prowadzą głównie ugrupowania ekstremistów palestyńskich Islamski Dżihad, Hamas, Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny.