I Wojny izraelsko-arabskie – część dużo szerszego pojęcia konfliktu izraelsko-arabskiego, który toczy się na Bliskim Wschodzie pomiędzy Izraelem a Ligą Państw Arabskich. Określenie to dotyczy wszystkich konfliktów zbrojnych pomiędzy Izraelem a państwami arabskimi, które miały miejsce od powstania państwa Izrael- 14 maja 1948 roku.

II Liga Państw Arabskich– organizacja międzynarodowa utworzona w 1945 roku w Kairze. Obecnie jej członkami są 22 państwa oraz Organizacja Wyzwolenia Palestyny. Siedzibą LPA jest Kair.

III Pierwsza wojna izraelsko-arabska (1948–1949) – pierwszy konflikt zbrojny nowożytnego Izraela z jego arabskimi sąsiadami, który zapoczątkował serię wojen izraelsko-arabskich.

Bezpośrednią przyczyną wybuchu wojny był konflikt żydowsko-arabski, który powstał po przyjęciu 29 listopada 1947 Rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181 w sprawie podziału Palestyny na dwa państwa: żydowskie i arabskie. Wojna rozpoczęła się po wygaśnięciu brytyjskiego mandatu w Palestynie oraz po proklamacji niepodległości Izraela z 14 maja 1948. Była bezpośrednią kontynuacją wojny domowej w Mandacie Palestyny (1947–1948). Walki toczyły się głównie na terytorium byłego mandatu brytyjskiego w Palestynie, przez krótki czas także na półwyspie Synaj. Wojna została zakończona 20 lipca 1949 podpisaniem porozumień o zawieszeniu broni.

Wojna zakończyła się militarnym zwycięstwem Izraela. Zawarte porozumienia o zawieszeniu broni wyznaczyły przebieg nowej wojskowej granicy Izraela. Obejmowała ona około 78% terytorium Palestyny. Upadła w ten sposób idea podziału Palestyny na dwa państwa: żydowskie i arabskie. Poza kontrolą izraelską nie znalazły się jedynie Zachodni Brzeg ze Wschodnią Jerozolimą (pod kontrolą Jordanii) i Strefa Gazy (pod kontrolą Egiptu). Państwo żydowskie objęło więc 21% więcej terytorium Palestyny, niż to zakładała Rezolucja ZO ONZ nr 181. Państwo arabskie w ogóle nie powstało, ponieważ ani Egipt, ani Jordania nie były zainteresowane tworzeniem państwa palestyńskiego na zajętych przez siebie terenach. Inną ważną konsekwencją wojny był koniec wojskowej obecności Brytyjczyków na Bliskim Wschodzie. Izrael stopniowo zaczął zajmować pozycję regionalnego mocarstwa militarnego. Społeczeństwa arabskie były wstrząśnięte poniesioną porażką, co zaowocowało wzrostem nacjonalizmu. Wojna spowodowała też zmiany demograficzne w Palestynie, wywołała masową ucieczkę ludności arabskiej z terytorium Palestyny, z drugiej strony podczas wojny i w ciągu trzech kolejnych lat w Izraelu osiedliło się ponad 700 tysięcy Żydów.

Brytyjski Mandat Palestyny – terytorium mandatowe istniejące w latach 1922-1948, utworzone z części terytoriów byłego Imperium osmańskiego na Bliskim Wschodzie.

IV Kryzys sueski

W wyniku zamachu wojskowego w 1954 roku stanowisko premiera w Egipcie objął Gamal Abdel Naser. „Jego wielką ambicją było zrealizowanie idei jedności państw arabskich pod egidą Egiptu. Uwikłał się w walkę przeciwko Zachodowi i Izraelowi uważanemu za drzazgę wbitą w ciało arabsko - muzułmańskiej Ummy." Naser zwrócił się o wsparcie do ZSRR, uzyskując w ten sposób nie tylko znaczne dostawy broni, ale także strażnika spraw arabskich na forum ONZ. W 1955 roku zablokowany został dostęp do Cieśniny Tirańskiej dla izraelskiej marynarki, a statki z tego kraju nie mogły korzystać z Kanału Sueskiego. Również arabska przestrzeń powietrzna a także tranzyt lądowy zostały zamknięte dla żydów. Dodatkowo został ogłoszony całkowity ekonomiczny bojkot państwa żydowskiego, objawiający się zakazem handlu pomiędzy tym państwem a państwami arabskimi. Postawiło to Izrael w niezwykle trudnej sytuacji. Państwo otoczone przez kraje czyhające na jego upadek, musiało nie tylko bronić swych granic, ale także uporać się z głębokimi trudnościami gospodarczymi.

Marzeniem Nasera było obdarowanie swego ludu wielką inwestycją. W tym celu powstał pomysł budowy ogromnej tamy na Nilu, który jednak nie został zaaprobowany przez USA i Wielką Brytanię, na których pomoc finansową liczył premier Egiptu. Wobec odmowy państw zachodnich Naser zdecydował się na nacjonalizację anglo - francuskiego Kanału Sueskiego, co ogłosił w lipcu 1956 roku. W tym czasie Izrael prowadził już negocjacje z Francją, w wyniku których zdecydował się wyruszyć przeciwko Egiptowi, w ramach operacji, do której w niedługim czasie przyłączyła się również Wielka Brytania.

Atak rozpoczął się 29 października 1956 roku desantem izraelskich komandosów w głębi Synaju. Zaskoczony Egipt poniósł klęskę na Synaju, tracąc kontrolę nad całym terenem półwyspu. Cała operacja spotkała się z ostrą krytyką opinii międzynarodowej - Stany Zjednoczone apelowały do Izraela o wycofanie wojsk, Związek Radziecki groził interwencją zbrojną, ale państwo żydowskie ignorowało te apele. Również ONZ, mimo nieprzychylnego stanowiska wobec izraelskiej operacji, było bezsilne, jako że próba wydania rezolucji została zablokowana przez Francję i Wielką Brytanię, które planowały wspólną interwencję zbrojną.

Podpisane porozumienie dało Izraelowi dziesięć lat pokoju, który został wykorzystany na odbudowę i rozwój gospodarki narodowej, a także na nawiązanie szerokich kontaktów z innymi państwami, by stworzyć przeciwwagę dla powstałego bloku arabsko - sowieckiego . Przywódcy żydowscy nawiązali kontakty zmierzające do podpisania tajnego przymierza z Turcją, Iranem i Etiopią. Rozwinęli także stosunki z państwami europejskim, szczególnie z Francją, a ponadto skierowali swe zainteresowanie w stronę Ameryki Południowej, Afryki, a nawet Azji, której oferowali pomoc techniczną.

V Wojna sześciodniowa

Naser, który mimo iż poniósł militarną klęskę, to jednak odnosił sukcesy jako dyplomata i zdobywał coraz więcej zwolenników wśród muzułmanów. Lansował on projekt utworzenia Zjednoczonej Republiki Arabskiej, której przywódcą zastałby on sam. W 1966 roku podpisany został egipsko - syryjski pakt wojskowy, do którego w ciągu następnego roku dołączyła Jordania i Irak. W ten sposób już na początku 1967 roku Izrael znalazł się w kleszczach zjednoczonych sił arabskich.

W 1967 roku Naser rozpoczął szereg działań, celowo prowokując wybuch konfliktu. W maju wysłał swe wojska na Synaj, żądając opuszczenia rejonu granicy izraelskiej przez oddziały NZ. Następnie zamknął Cieśninę Tirańską, łamiąc w ten sposób porozumienia z 1957 roku, gwarantujące swobodny dostęp marynarki żydowskiej do tych wód.

5 czerwca 1967 sprowokowany Izrael zaatakował Egipt, Syrię i Jordanię, rozbijając w ciągu 6 dni arabskie wojska. Izrael odniósł zwycięstwo zajmując ponad 60 tys. km² ziem arabskich: syryjskie Wzgórza Golan, jordański Zachodni Brzeg i część Jerozolimy, egipski Synaj oraz Okręg Gazy. Pod naciskiem Rady Bezpieczeństwa ONZ wstrzymano działania wojenne.

Rada Bezpieczeństwa ONZ 22 listopada 1967 przyjęła Rezolucję nr 242, wzywającą Izrael do wycofania się z ziem zagarniętych w czasie wojny sześciodniowej. Izrael co prawda przyjął rezolucję ONZ, co oznaczało zgodę na wycofanie się z terenów okupowanych, ale w żadnym wypadku nie zamierzał oddać Starej Jerozolimy, którą już pod koniec czerwca 1967 roku ustawowo zjednoczył z częścią żydowską stolicy. Egipt i Jordania również przystały na powyższe postanowienia, ale domagały się od żydów zwrotu wszystkich terenów zajętych w czasie wojny czerwcowej, a więc także jerozolimskiego Starego Miasta. Natomiast Syria i Organizacja Wyzwolenia Palestyny odmówiły uznania zasad uchwalonych przez ONZ.

VI Wojna na wyczerpanie (1967-1970)

Polityka kraju żydowskiego spotkała się również z krytyką poza regionem - blok państw sowieckich z ZSRR na czele zerwał stosunki dyplomatyczne z Izraelem, natomiast Francja, dotychczasowy sojusznik, zablokowała dostawy broni dla tego państwa. Mimo że działania wojenne oficjalnie ustały 10 czerwca 1967 roku, to wzajemne ataki nie ustępowały i przez następne trzy lata prowadzona była wojna na wyczerpanie. Egipt nieustannie atakował izraelskie umocnienia w rejonie Kanału Sueskiego, zaś Izrael odpowiadał na to ciągłymi nalotami na terytorium egipskie. Kres tym akcjom położyło dopiero zawieszenie broni podpisane w lipcu 1970 roku, przy udziale amerykańskiego mediatora. W tym samym roku zmarł główny ideolog arabskiej wrogości wobec państwa żydowskiego Naser, zostawiając władzę w Egipcie mniej nieustępliwie nastawionemu Sadatowi.

VII Wojna Jom Kippur (1973)

6 października 1973 wojska arabskie (Syria i Egipt) niespodziewanie napadły na Izrael w dniu żydowskiego święta Jom Kippur (Dzień Pojednania). Po początkowych porażkach, Siły Obronne Izraela przeprowadziły mobilizację i odrzuciły Arabów poza linię zawieszenia broni z 1967 roku, a nawet przekroczyły Kanał Sueski i zagroziły Kairowi. Dzięki wysiłkom mediacyjnym Stanów Zjednoczonych i Związku Radzieckiego 25 października podpisano zawieszenie broni. „Tak więc 28 października 1973 r. zaczęły się na 101 kilometrze drogi Suez - Kair wstępne rokowania między generałami izraelskimi i egipskimi." Rozmowy pokojowe trwały do stycznia następnego roku, kiedy to na osławionym 101 kilometrze podpisano porozumienie. Ponownie w zamian za gwarancję swobodnego dostępu do Zatoki Akaba i bezproblemowego ruchu po Kanale Sueskim Izraelczycy zobowiązali się do wycofania z zajętych terenów. Podobne zobowiązanie podjęli w ustalonym nieco później układzie z Syrią, która w zamian uwolniła izraelskich jeńców.

Egipt stracił swoją pozycję czynnika jednoczącego świat muzułmański, wobec porozumiewawczego nastawienia jego premiera w stosunku do Izraela. Sadat jako jedyny spośród zaproszonych szefów państw arabskich odpowiedział na żydowskie wezwanie do rozmów, w wyniku których w 1978 roku w Camp David podpisane zostały dokumenty pojednawcze. Rok później w Waszyngtonie szefowie obu państw podpisali traktat pokojowy, ostatecznie kończący wojnę między Izraelem a Egiptem. W odpowiedzi na te działania Libia, Irak, OWP, Syria, Algieria i Południowy Jemen utworzyły tak zwany obóz sprzeciwu wobec polityki Sadata, w sposób otwarty okazując wrogość w stosunku do Egiptu.

VIII Wojna libańska (1982-1985)

Jest nazywana przez Izrael Operacją "Pokój dla Galilei", jednak później przyjęto nazwę Pierwsza Wojna Libańska. Wojna rozpoczęła się 6 czerwca 1982 roku, od izraelskiej inwazji na południowy Liban. Rząd Izraela jako usprawiedliwienie agresji przedstawił ją jako odwet za zamach na izraelskiego ambasadora Shlomo Argova w Londynie (4 czerwca 1982). Zamach przeprowadziła Organizacja Abu Nidala z Libanu.

Izraelczycy rozbili siły OWP, wojska syryjskie i muzułmańskie oddziały libańskie, po czym otoczyli Bejrut. Dalsze starcia doprowadziły do eskalacji wojny domowej w Libanie, w którą zaangażowały się międzynarodowe siły pokojowe, Druzowie, Islamski Dżihad, Hezbollah oraz Partia Pracujących Kurdystanu po ewakuacji z Turcji. Wojna zakończyła się wyniku zawartego porozumienia, 10 czerwca 1985 na mocy którego wojska izraelskie wycofały się z Libanu. Jednak starcia w przygranicznej strefie bezpieczeństwa trwały jeszcze do połowy 2000. „Wojna w Libanie okazała się porażką. Organizacja Wyzwolenia Palestyny wyszła z tych starć mocno osłabiona. Syria natomiast umocniła swoją władzę w Libanie." Izrael zaś więcej stracił niż uzyskał - zabitych żołnierzy, pieniądze i pozytywny wizerunek w oczach opinii międzynarodowej, która teraz nie widziała w nim już broniącego swych praw państwa, a agresywnego najeźdźcę.

	* Ewakuacja OWP z Libanu, * Izraelska okupacja południowego Libanu (1982-1985), * Izraelska strefa bezpieczeństwa (1985-2000), * Konflikt w południowym Libanie (1982-2000), * Syryjska okupacja Libanu (1982-2005) * Wzrost wpływów Hezbollahu w Libanie

Hezbollah– libańska partia polityczna islamskich szyitów, która została utworzona w roku 1982. Od początku była wspierana i finansowana przez Iran, Syrię, a także przez dotacje ich zwolenników. Hezbollah jest uważany przez niektóre państwa za organizację terrorystyczną, przede wszystkim przez Stany Zjednoczone, Wielką Brytanię, Izrael i Kanadę. Większość krajów, między innymi państwa Unii Europejskiej nie wpisują Hezbollahu na listę „organizacji terrorystycznych”.

IX Pierwsza intifada (1987-1991)

Zwana również "wojną kamieni", była masowym powstaniem Palestyńczyków przeciwko izraelskiej okupacji Palestyny. Powstanie rozpoczęło się 9 grudnia 1987 w obozie palestyńskich uchodźców Jabalaya w Strefie Gazy i szybko rozprzestrzeniło się na Zachodni Brzeg Jordanu i Wschodnią Jerozolimę.

Palestyńskie działania obejmowały kilka form nieposłuszeństwa obywatelskiego, takich jak: strajki, bojkot izraelskich towarów, malowanie graffiti oraz demonstracje, podczas których dochodziło do starć z izraelską armią. Prasowe zdjęcia ukazujące palestyńskich młodzieńców rzucających kamieniami w ciężko uzbrojonych izraelskich żołnierzy przyniosły intifadzie międzynarodowy rozgłos.

Podczas pierwszej intifady zginęło 1162 Palestyńczyków i 160 Izraelczyków. Kolejnych ponad 1000 Palestyńczyków zostało zabitych przez swoich własnych ludzi, w wyniku oskarżenia o kolaborację z izraelskimi władzami.

X Intifada Al-Aksa (2000-2004)

Była masowym powstaniem Palestyńczyków przeciwko izraelskiej okupacji Palestyny, ale obejmowało także konflikty wewnątrz ruchu palestyńskiego między fundamentalistycznymi ugrupowaniami muzułmańskimi (Hamas) a zwolennikami ruchu narodowego kierowanego przez Jasera Arafata. Powstanie rozpoczęło się 28 września 2000 od wizyty premiera Ariela Szarona na Wzgórzu Świątynnym w Jerozolimie. Arabskie zamieszki wybuchły w Jerozolimie i szybko rozprzestrzeniło się na Zachodni Brzeg Jordanu i Strefę Gazy.

Arabskie słowo Intifada jest powszechnie tłumaczone jako bunt, powstanie. Dodanie w nazwie powstania dodatkowego słowa "Al-Aksa" wskazuje na wyraźny związek tej Intifady z meczetem Al-Aksa. Wielu Palestyńczyków uważa, że Intifada jest narodowowyzwoleńczą walką z okupacją izraelską, jednak Izraelczycy spostrzegają ją jako walkę terrorystyczną.

Druga Intifada bywa także nazywana przez Izraelczyków Wojną Oslo, gdyż wielu z nich uważa, że jest to skutek błędnych decyzji izraelskich polityków, którzy uczynili zbyt duże ustępstwa względem Palestyńczyków podczas zawierania Porozumienia w Oslo w 1993 roku. Jeszcze inni Izraelczycy nazywają ją Wojną Arafata, od nazwiska palestyńskiego przywódcy Jasera Arafata, którego wszystkie strony konfliktu obciążały winą za niepowodzenie procesu pokojowego zapoczątkowanego w Oslo.

Porozumienia z Oslo – wzajemne uznanie Izraela i Organizacji Wyzwolenia Palestyny zawarte w 1993 w Oslo, fundament procesu pokojowego na Bliskim Wschodzie i podstawa prawna istnienia Autonomii Palestyńskiej.

Autonomia Palestyńska, właściwie: Palestyńskie Władze Narodowe- tymczasowa struktura administracyjna zarządzająca obszarem Strefy Gazy i Zachodniego Brzegu Jordanu. 29 listopada 2012 Palestyna otrzymała status państwa obserwatora ONZ. Dzięki temu została uznana jako państwo na arenie międzynarodowej. 4 stycznia 2013 Prezydent Mahmud Abbas na mocy dekretu przekształcił Autonomię Palestyńską w Państwo Palestyny.

XI II wojna libańska

Konflikt między państwem Izrael a arabską szyicką organizacją Hezbollah, mającą swoje bazy w południowym Libanie, toczony od 12 lipca do 14 sierpnia 2006 r. Ten trwający 33 dni konflikt znany jest w Libanie jako wojna lipcowa, a w Izraelu nazywany jest II wojną libańską).

Od czasu wojny libańskiej w latach 1982-1985 południowy Liban (tzw. strefa bezpieczeństwa) był okupowany przez 18 lat, aż do całkowitego wycofania wojsk izraelskich w 2000. Pomimo tego, Hezbollah nadal uważał, że walczy z izraelską okupacją, co miało legitymizować ostrzał miejscowości w północnym Izraelu.

Konflikt z 2006 rozpoczął się od ostrzału rakietowego terenu Izraela, prowadzonego przez Hezbollah i od ataków lotniczych Izraela na bazy organizacji w Libanie (w wyniku których mocno ucierpiała ludność cywilna). Rząd Libanu nie podjął decyzji o zbrojnym oporze, wskutek czego ludność cywilna południowej części kraju pozostała bez obrony. Według niektórych opinii, konflikt ten miał być sposobem na odwrócenie uwagi społeczności międzynarodowej od kwestii instalacji nuklearnych Iranu.

XII Operacja Płynny Ołów

Rozpoczęta przez Siły Obrony Izraela 27 grudnia 2008 r. operacja militarna, której celem była likwidacja członków i zniszczenie infrastruktury Hamasu w Strefie Gazy.

W wielu krajach arabskich wydarzenie to określane jest jako Masakra Gazy. Konflikt ten to kolejna odsłona konfliktów i wojen izraelsko-arabskich. Bezpośrednią przyczyną rozpoczęcia działań zbrojnych było wznowienie ostrzału terytorium Izraela przez palestyńskie ugrupowanie Hamas. Organizacja ta oskarżyła Izrael o niezniesienie blokady Strefy Gazy i powtarzające się rajdy wojsk izraelskich. Izrael obciążył natomiast Hamas za ataki rakietowe i moździerzowe na południe kraju. Jak twierdzą władze państwa żydowskiego, ich celem jest obrona przed palestyńskimi rakietamii zapobieżenie dalszemu zbrojeniu się Hamasu. Tymczasem Hamas żąda zakończenia izraelskich ataków i zniesienia blokady Strefy Gazy.

8 stycznia 2009 r. Rada Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych przyjęła Rezolucję 1860, wzywającą do natychmiastowego zawieszenia broni i wycofania żołnierzy izraelskich. Poparło ją 14 z 15 członków Rady – jeden (Stany Zjednoczone) wstrzymał się od głosu. Izraelski premier Ehud Olmert nazwał rezolucję niewykonalną z powodu powtarzających się ataków rakietowych, a Ayman Taha z Hamasu stwierdził, że ONZ nie bierze pod uwagę interesów naszego narodu.

18 stycznia 2009 między stronami konfliktu wprowadzono zawieszenie broni. W operacji zginęło 14 Izraelczyków i 1350 Palestyńczyków, w tym setki cywilów, kobiet i dzieci.

Hamas- to radykalna islamska organizacja, która stała się aktywna we wczesnych etapach Intifady, działała przede wszystkim w Strefie Gazy, ale też na Zachodnim Brzegu. Przez większość państw i organizacji zachodnich, w tym Unię Europejską i Stany Zjednoczone, uznana jest za organizację terrorystyczną. Hamas grał największą rolę w gwałtownej fundamentalistycznej działalności wywrotowej zarówno przeciw Izraelczykom, jak i Arabom, którzy „odeszli z pola walki z syjonizmem” (gł. porozumienie pokojowe pomiędzy Egiptem a Izraelem w Camp David z 1978 r.) Za swój podstawowy cel organizacja ta uważa zbudowanie państwa palestyńskiego rozciągającego się od Morza Śródziemnego do rzeki Jordan oraz zniszczenie Izraela.

Kalendarium:

• 1922-1948- istnienie Brytyjskiego Mandatu Palestyny

• 1945- utworzenie Ligi Państw Arabskich

• 29 listopad 1947- przyjęcie Rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181 w sprawie podziału Palestyny na dwa państwa: żydowskie i arabskie

• 14 maj 1948- powstanie państwa Izrael

• 15 maj 1948- 20 lipca 1949- I wojna izraelsko-arabska

• 1954- objęcie w wyniku zamachu stanowiska premiera Egiptu przez Nasera

• 1955- blokada przez Egipt dostępu do Cieśniny Tirańskiej dla izraelskiej marynarki, a statki tego kraju nie mogły korzystać z Kanału Sueskiego

• Lipiec 1956- nacjonalizacja Kanału Sueskiego przez Egipt

• 29 października- 6 listopada 1956- kryzys sueski

• 1966- podpisany został egipsko - syryjski pakt wojskowy, do którego w ciągu następnego roku dołączyła Jordania i Irak

• 5 czerwca 1967- sprowokowany Izrael zaatakował Egipt, Syrię i Jordanię, rozbijając w ciągu 6 dni arabskie wojska (wojna sześciodniowa)

• Rada Bezpieczeństwa ONZ 22 listopada 1967 przyjęła Rezolucję nr 242, wzywającą Izrael do wycofania się z ziem zagarniętych w czasie wojny sześciodniowej

• 1967-1970- wojna na wyczerpanie (1970- śmierć Nasera, zostawienie władzy w Egipcie mniej nieustępliwemu Sadatowi)

• 6-25 października 1973- wojna Jom Kippur

• 28 października 1973- porozumienie na 101 kilometrze drogi Suez-Kair

• 1978- traktat pokojowy w Camp David

• 6 czerwca 1982 roku- 10 czerwca 1985- wojna libańska

• 1987-1991- pierwsze intifada

• wzajemne uznanie Izraela i Organizacji Wyzwolenia Palestyny zawarte w 1993 w Oslo

• 28 września 2000- 2004- intifada Al-Aksa

• 12 lipca do 14 sierpnia 2006- II wojna libańska

• 27 grudnia 2008- 18 stycznia 2009- Operacja Płynny Ołów

• 8 stycznia 2009- Rada Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych przyjęła Rezolucję 1860, wzywającą do natychmiastowego zawieszenia broni i wycofania żołnierzy izraelskich.

• 4 stycznia 2013- Prezydent Mahmud Abbas na mocy dekretu przekształcił Autonomię Palestyńską w Państwo Palestyny.