S
CENARIUSZE LEKCJI
R
OLA ŚRODKÓW WYRAZU FILMOWEGO W
„Z
EMŚCIE
”
T
AMARA
P
OTASIAK
więcej na stronie internetowej
http://www.mac.pl/
ROLA ŚRODKÓW WYRAZU FILMOWEGO W „ZEMŚCIE” ANDRZEJA WAJDY
Tamara Potasiak
Cele:
−
poznanie środków wyrazu kształtujących film,
−
poznanie ich roli w budowaniu dzieła filmowego,
−
spojrzenie na film jako dzieło wielowarstwowe.
Metody pracy: działania praktyczne.
Formy pracy: grupowa.
Środki dydaktyczne: fotosy z filmu, plansza przedstawiająca środki wyrazu filmowego, duże arkusze
papieru, nożyczki, klej i pisaki dla każdej grupy, zestawy z instrukcjami i kartami pracy dla każdej grupy.
Uczniowie klasy, w której zrealizowano lekcję, po obejrzeniu filmu odwiedzili w Muzeum Kinematogra-
fii w Łodzi wystawę poświęconą rekwizytom używanym w „Zemście”. Mieli również okazję obejrzeć
kostiumy z wcześniejszej adaptacji filmowej „Zemsty”, co było szczególnie cenne, ponieważ porównanie
kostiumów użytych w obu ekranizacjach pozwoliło dostrzec wpływ środków wyrazu filmowego na dzie-
ło.
Przebieg zajęć
1. Zapoznanie się z rodzajami środków wyrazu filmowego zaprezentowanych na planszy, umieszczonej
w widocznym miejscu (pozostaje ona tam przez całe zajęcia). Nauczyciel zapowiada, że lekcja będzie po-
święcona tylko niektórym z nich: scenerii (kolorystyce obrazów), efektom kontrastowym, zdjęciom fil-
mowym, słowom.
2. Podział na grupy poprzez losowanie pociętych na 6 części zdjęć z „Zemsty” - grupę tworzą osoby, któ-
re wylosowały fragmenty tego samego fotosu i złożyły go w całość.
S
CENARIUSZE LEKCJI
R
OLA ŚRODKÓW WYRAZU FILMOWEGO W
„Z
EMŚCIE
”
T
AMARA
P
OTASIAK
więcej na stronie internetowej
http://www.mac.pl/
3. Grupy dostają kartony oraz koperty z instrukcjami. Wykonują zadania. Przedstawiają wyniki zapisane
na kartonach. Na tablicy w tabeli są zapisywane wnioski.
S
CENARIUSZE LEKCJI
R
OLA ŚRODKÓW WYRAZU FILMOWEGO W
„Z
EMŚCIE
”
T
AMARA
P
OTASIAK
więcej na stronie internetowej
http://www.mac.pl/
4. Podsumowanie - obok zapisanych wcześniej na tablicy wniosków nauczyciel dopisuje pytania.
Wnioski
Pytania
Zimowa sceneria nadała miejscu akcji charakter tajemniczy, zagadkowy.
Biel śniegu i szarość murów starego zamczyska stwarzają wrażenie suro-
wości.
Dlaczego reżyser w ten
sposób ukształtował scene-
rię?
Kostiumy i charakteryzacja aktorów zaskakują swą barwnością i perfekcją
wykonania. Uwagę zwraca też wyolbrzymienie pewnych elementów, np.
fryzur.
Czemu służą te zabiegi?
Podczas filmowania scen zastosowano nowoczesne środki techniczne -
kamerę należącą do systemu szerokoekranowego zainstalowano na zdalnie
sterowanym, dalekosiężnym ramieniu.
Co zyskał film dzięki za-
stosowaniu takich rozwią-
zań technicznych?
Wypowiedź Andrzeja Wajdy: „Chcę znów przypomnieć polski język na
ekranie, ten najpiękniejszy, niedościgły, który nie pojawia się we współ-
czesnych scenariuszach. Chciałbym, aby publiczność zobaczyła coś, co
wywodzi się z tradycji polskiej mowy”.
Dlaczego aktorzy „mówią
wierszem”, posługują się
dawnym językiem?
Uczniowie podają propozycje odpowiedzi (można przydzielić po jednym pytaniu każdej grupie). Należy
uzgodnić wspólną odpowiedź, która zostanie zapisana na kartach pracy. Karty stanowią notatkę w formie
planu graficznego. Uczniowie wklejają je do zeszytów.
S
CENARIUSZE LEKCJI
R
OLA ŚRODKÓW WYRAZU FILMOWEGO W
„Z
EMŚCIE
”
T
AMARA
P
OTASIAK
więcej na stronie internetowej
http://www.mac.pl/
INSTRUKCJA
1. Podkreślcie wyrazy, które, waszym zdaniem, można odnieść do filmowej adaptacji „Zemsty”.
Sceneria
Nastrój
zima, wiosna, jesień, biel, zieleń, szarość,
bogactwo barw, tęczowość
pogodny, dziwny, tajemniczy, radosny, zagadkowy,
surowy, spokojny, sielankowy
2. Co zwróciło waszą uwagę w kostiumach i charakteryzacji bohaterów „Zemsty”? Zapiszcie na karto-
nach swoje propozycje.
3. Przeczytajcie informację i zapiszcie na kartonach, czego dowiedzieliście się o sposobie filmowania
„Zemsty”.
„Na gruzach ogrodzieńskiego zamczyska Paweł Edelman, autor zdjęć, ustawił wielkie, dalekosiężne,
zdalnie sterowane ramię kamerowe Technocrane, a na nim umieścił kamerę szerokoekranowego sys-
tem Panavision. Te rozwiązania techniczne pozwoliły uciec od teatru telewizji.” (Źródło: „DVD video
magazyn”, 2002 r, nr 10)
4. Podkreślcie te cechy, które Waszym zdaniem charakteryzują język bohaterów „Zemsty”.
potoczny, współczesny, rymowany, archaiczny, przestarzały,
przystępny, niezrozumiały, trudny, nowoczesny, łatwy
S
CENARIUSZE LEKCJI
R
OLA ŚRODKÓW WYRAZU FILMOWEGO W
„Z
EMŚCIE
”
T
AMARA
P
OTASIAK
więcej na stronie internetowej
http://www.mac.pl/
KARTA PRACY
S
CENARIUSZE LEKCJI
R
OLA ŚRODKÓW WYRAZU FILMOWEGO W
„Z
EMŚCIE
”
T
AMARA
P
OTASIAK
więcej na stronie internetowej
http://www.mac.pl/
Odpowiedzi
Sceneria
Surowa sceneria pozwala uwypuklić postacie bohaterów, podkreślić ich różnorodność i barwę.
Kostiumy i charakteryzacja
Przerysowanie w charakteryzacji i kostiumach podkreśla cechy postaci, czyni je łatwiejszymi do oceny.
Zdjęcia (plany)
Dzięki nowoczesnym rozwiązaniom technicznym film zyskał rozmach, „uciekł” z wąskiej sceny teatru.
Słowo
Posługiwanie się przez aktorów dawnym językiem polskim wzmacnia poczucie więzi z tradycją, uzmy-
sławia jego piękno.