Rola środków audiowizualnych.

Do środków dydaktycznych zaliczamy „ przedmioty”, które dostarczają uczniom określonych bodźców sensorycznych oddziaływujących na ich wzrok, słuch, dotyk itp., ułatwiają im bezpośrednie i pośrednie poznawanie rzeczywistości.

Niezależnie od klasyfikacji funkcji, które pełnią w kształceniu, służą one:

        zaznajamianiu uczniów z nowym materiałem,

        jego utrwalaniu oraz kontroli i ocenie stopnia opanowania,

        stosowaniu zdobytych wiadomości i umiejętności w praktyce,

        rozwijaniu zdolności poznawczych oraz uczuć i woli dzieci.

Jedynym słowem służą poznaniu rzeczywistości, kształtowaniu postaw i emocjonalnego stosunku do niej, rozwijaniu działalności przekształcającej tę rzeczywistość.

W nauczaniu uczniów klas I - III wykorzystywanie środków

dydaktycznych ma istotne znaczenie dla zmotywowania do podejmowania czynności i działania. Często środek dydaktyczny ma przede wszystkim wartość motywacyjną. Kolor, wygląd powoduje, że dziecko chętniej sięga po niego, bawi się nim i niejako przy okazji uczy się

Komputer pojawia się na stanowisku pracy uczniów w skali coraz powszechniejszej. Uczeń będzie musiał nabyć umiejętności komunikowania się z nim.

Komputerowa edukacja ma wielką przyszłość właściwie w nauczaniu wszystkich przedmiotów:

        w języku polskim - służy poszerzaniu słownictwa, sprawdzaniu umiejętności gramatyczno - ortograficznych, nabieraniu wprawy w udzielaniu odpowiedzi, , kształcenia umiejętności pisania i czytania itp.,

Uogólniając, wykorzystywanie środków technicznych:

        ułatwia realizację procesu uczenia się,

        przygotowywanie do samodzielnego poszukiwania informacji,

        służy nie tylko poznaniu bieżącego tematu, ale wykorzystuje różne informacje uczenia, zdobyte na drodze własnej aktywności,

        wzmacnia motywację uczenia się.

Środki dydaktyczne - to wszelkiego rodzaju przedmioty oddziałujące na zmysły uczniów, których zadaniem jest ułatwienie poznawania rzeczywistości, usprawnienie procesu nauczania i uczenia się oraz uzyskiwanie optymalnych osiągnięć szkolnych.
Środki dydaktyczne skracają proces nauczania pozwalając w krótszym czasie przekazać więcej wiadomości.
Wykorzystywanie środków dydaktycznych ma na celu dostarczenie uczniom bodźców sensoryczno-motorycznych oddziałujących na ich zmysły (czyli wzrok, słuch, dotyk) przez co ułatwiających im bezpośrednie i pośrednie poznawanie rzeczywistości oraz nabycie przez
nich określonych umiejętności.

Funkcje środków dydaktycznych :
funkcje poznawczo - kształtujące :
- aktywizująca
- informacyjna
- poznawcza
- weryfikacyjna
- wdrożeniowa
- instruktażowa
- utrwalająca
- kontrolna

funkcje emocjonalno - motywacyjne :
- motywacyjna
- estetyczna
Stały się więc poniekąd środkami-metodami. Środki te: radio, magnetofon, gramofon, telewizja, maszyny dydaktyczne; nie odbywają się jednak bez czynności nauczycieli.
Nauczycielem, który występuje w audycji radiowej czy telewizyjnej, który przygotowuje tekst programowany, może być ktoś wybitny, kto z powodzeniem zastępuje czynności innych, przeciętnych nauczycieli.
Dużym zainteresowaniem dydaktyków cieszy się związek, jaki istnieje między procesem kształcenia, a użytymi w nim środkami dydaktycznymi. Dodatniemu wpływowi tych środków na wyniki kształcenia zawdzięcza się bowiem ich dynamiczny rozwój i coraz szersze stosowanie w szkołach. Niesłychanie cennym spostrzeżeniem wynikającym z badań jest to, że nauczyciele nie unikają już technicznych środków dydaktycznych z powodu braku wiedzy o ich budowie, obsłudze i możliwościach dydaktycznych. Stosowanie nowoczesnych środków technicznych wymaga dodatkowego nakładu sił na wykonanie materiałów, odpowiedni ich dobór, przejrzenie przeźroczy czy przygotowanie sali do projekcji. Wszystko to wymaga więcej czasu i chęci niż przygotowanie się do lekcji tradycyjnej.
Warto przytoczyć słowa współczesnych dydaktyków amerykańskich „Ludzie nauczają po to, żeby wspomóc uczenie się innych ludzi”. Uczenie może zachodzić bez jakiegokolwiek nauczania. Niemniej wpływ nauczania na uczenie się jest zwykle korzystny, a rezultaty łatwe do zauważenia. Nauczanie zaprojektowane po to, żeby osiągnąć określony cel uczenia się, może okazać się efektywne lub nieskuteczne. Mówiąc o nauczaniu należy rozpatrywać wszelkie działania, które mogą mieć bezpośredni wpływ na uczenie się, nie tylko wywołane przez nauczyciela, lecz również kartką zadrukowanego papieru, obrazem, programem telewizyjnym czy filmem.
Właściwości rozmaitych środków dydaktycznych dają dużą swobodę w wyborze środków odpowiednich dla danego rodzaju sytuacji dydaktycznej. Jednak proces wybierania powinien prowadzić do wskazania tych nielicznych środków, którymi najbardziej skutecznie można wesprzeć nauczanie. Większość modeli doboru środków dydaktycznych ma na celu ograniczenie liczby potencjalnie skutecznych środków, ostatecznie do jednego lub dwóch, za którymi przemawiają względy praktyczne. Uwzględniając kryteria doboru środków dydaktycznych należy brać pod uwagę nie tylko wymagania stawiane przez sytuację dydaktyczną ale jeszcze trzy grupy czynników ukierunkowujących wybór:
1. fizyczne właściwości środków,
2. cechy zadania dydaktycznego,
3. właściwości ucznia.
Ponadto dokonując wyboru środków i materiałów dydaktycznych nauczyciel powinien zadać sobie trzy następujące pytania :
1. Z jakiego środka dydaktycznego chciałby skorzystać w przypadku każdego zamierzonego wyniku uczenia się?
2. W jaki sposób mógłby uzyskać potrzebne materiały i środki dydaktyczne?
3. Jak wykorzystać wybrane już środki i materiały dydaktyczne?
Wielu nauczycieli nauczania początkowego zastanawia się nad problemem doboru środków dydaktycznych w nauczaniu języka polskiego i matematyki, pragnę więc przybliżyć istotę i zakres edukacji polonistycznej i matematycznej oraz wykorzystywanie środków dydaktycznych w procesie nauczania - uczenia się.
Nadrzędną wartością edukacji polonistycznej w klasach początkowych jest nauka komunikatywnego posługiwania się przez dzieci w mowie i piśmie językiem ojczystym - językiem polskim. Istotą edukacji polonistycznej jest proces poznawania znaków języka mówionego i pisanego w kontekście kontaktów dziecka ze światem zewnętrznym czy z otoczeniem społeczno-przyrodniczym. Edukacja polonistyczna jest swoistym funkcjonowaniem dzieci w świecie znaków językowych, symptomatycznych dla języka polskiego. Swoistą „inicjacją językową” jest tzw. początkowa nauka czytania i pisania, a następstwem jej jest kontynuacja - nauka mówienia w języku ojczystym oraz redagowanie w wypowiedzi pisemnej tekstu wypowiedzi językowej, a wreszcie kontakt z tekstem literackim. Zatem trzy elementy określają zakres edukacji polonistycznej dzieci w młodszym wieku szkolnym. Są to podstawowe treści dla kierunku tej edukacji. One wyznaczają ramy aktywności poznawczej dzieci.
Dzieci rozpoczynając naukę szkolną mają dość swoisty sposób (co nie znaczy, że wyłączny) poznawania obiektywnie istniejącej rzeczywistości, a mianowicie : najczęściej ujmują w procesie poznania poszczególne elementy treści, w mniejszym zaś stopniu występujące między nimi relacje, i odzwierciedlają efekt tego poznania w języku za pomocą odpowiednich konstrukcji syntaktycznych (zdania pojedyncze, współrzędnie złożone łączne, ciągi zdaniowe). Obrazy dynamiczne o charakterze strukturalnym, odpowiednio wykorzystywane mogą być czynnikiem modyfikującym dotychczasowy sposób poznawania obiektywnie istniejącej rzeczywistości, prowadzącym w efekcie do ujmowania nie tylko poszczególnych elementów treści, ale i występujących między nimi relacji. Umożliwiają zatem głębsze wnikanie w poznawaną rzeczywistość, stymulują ogólny rozwój umysłowy dzieci pod jednym warunkiem, że treść poznawania będzie dlań interesująca, ujęta i przekazana w ciekawy sposób przy pomocy odpowiednio dobranych środków dydaktycznych.
Język polski w nauczaniu początkowym jest przedmiotem wiodącym.
Do celów nauczania języka polskiego należy między innymi:
· wdrażanie uczniów do posługiwania się językiem ogólnonarodowym,
· poznawanie literatury dziecięcej,
· zaznajamianie z elementami wiedzy językoznawczej,
· nabywanie umiejętności korzystania ze środków upowszechniania informacji oraz na kształtowanie postaw,
· aktywne uczestnictwo w życiu rodziny, szkoły, środowiska i narodu.
Dobór i stosowanie środków dydaktycznych, a w szczególności audiowizualnych na tym przedmiocie ma duży wpływ nie tylko na wzbogacanie formy zajęć, ale również na osiągnięcia nauczycieli w procesie dydaktycznym. Wykorzystywanie odpowiednio dobranych środków audiowizualnych wpływa na:
· łatwiejsze zapamiętywanie przez dzieci nowych wiadomości,
· poszerzanie zakresu słownictwa,
· uwrażliwianie na piękno języka polskiego,
· możliwość porównania przeczytanej lektury z obejrzanym filmem.
Środki te są również podstawą do ćwiczeń w mówieniu, kształtują zdolność słuchania, wartościowania i oceniania, dają okazję do identyfikacji z bohaterami, doskonalą i wzbogacają język ojczysty, rozwijają i utrwalają pozytywne postawy moralne oraz kształtują pożądane postawy społeczne.
Środki audiowizualne są szczególnie cenną pomocą dla dzieci uczących się na wsi i w małych miastach. Mają one ograniczone możliwości dotarcia do takich miejsc jak, np.: zabytki Warszawy, Krakowa, obrazy z przeszłości naszej ojczyzny, i konfrontacji tego z teraźniejszością Na przykład film oddaje pełną rzeczywistość wraz z dźwiękiem i kolorem, a więc w znacznym stopniu ją przybliża.
Dużą rolę odgrywają również telewizyjne programy szkolne w nauczaniu języka polskiego w klasach początkowych i pełnią następujące funkcje:
· dostarczają ciekawą tematykę do ćwiczeń w mówieniu, pisaniu i czytaniu,
· kształtują postawy społeczno-moralne przez ukazanie treści wychowawczych ujętych w sugestywną formę dramatyczną,
· dostarczają wiadomości (również aktualnych) z zakresu kultury i sztuki.

---