WIELKIE SERIE FANTASY

HARRY HARRISON

cykl Młot i krzyż

CZĘŚĆ DRUGA

Przełożyła : JUSTYNA ZANDBERG

Tytuł oryginału THE HAMMER AND THE CROSS

Część druga

Karl

Rozdział pierwszy

Z początku szlak wiódł płaską, suchą równiną, która stanowiła południową część

wielkiej Doliny Yorku, rozciągającej się na północ od bagien Humberu. Nawet wówczas

jednak dla wielkiej armii był to ciężki marsz: osiem tysięcy wojowników, tyleż samo

koni, setki handlarzy, prostytutek oraz niewolników na sprzedaż krok po kroku udeptywało

ziemię. Po ich przejściu nawet kamienne drogi zbudowane jeszcze przez Rzymian

zamieniały się w grząskie bagna, gdzie błoto bryzgające spod kopyt chlapało na końskie

brzuchy. Teraz zaś, gdy armia poruszała się po glinianych traktach czy pasterskich

dróżkach, zostawał za nią jedynie pas podmokłego gruntu.

Brand Zabójca uniósł w górę wciąż zabandażowaną rękę i szereg jeźdźców —

dziewięć tuzinów ludzi, trzy pełne załogi — ściągnął wodze. Ci na samym końcu

natychmiast zaczęli się odwracać, spoglądając na szarą, wilgotną płaszczyznę, gdzie mdłe

jesienne światło jęło już przygasać.

Dwaj mężczyźni na czele oddziału pilnie wpatrywali się w drogę przed sobą. Błotnista

szeroka ścieżka schodziła

w dół, zakręcając w stronę koryta jakiegoś strumienia. Widać było, że sto jardów dalej

szlak ponownie wyłania się z zagłębienia i biegnie przez otwartą przestrzeń. Przedtem

jednak prowadził obok gęstego lasu, porastającego brzegi potoku. Olbrzymie dęby i

leszczynowe zarośla, szeleszczące liśćmi w podmuchach wiatru, tłoczyły się wokół ścieżki.

— I co o tym sądzi nasz młody kapitan? — zapytał Brand, skubiąc brodę palcami

lewej ręki. — Podobno jednym okiem widzisz więcej niż większość ludzi obydwoma.

— Wystarczyłaby mi połówka oka, żeby dostrzec to, co najważniejsze, mój drogi

mańkucie — odparł Shef ze spokojem. — Spójrz na to końskie łajno przy drodze;

przestało już dymić. Główne siły coraz bardziej się oddalają. Idziemy zbyt wolno.

Mieszkańcy Yorkshire mieli mnóstwo czasu, żeby nas otoczyć.

— A jak masz zamiar sobie z tym poradzić, pogromco Ivara?

— Na twoim miejscu sprowadziłbym ludzi z drogi i ruszył w dół prawą stroną.

Prawą, bo mogliby się spodziewać, że zejdziemy lewą, z tarczami zwróconymi w

stronę drzew i zasadzki. Możemy zjechać aż do strumienia, a potem zadąć w rogi i

zaatakować, jakbyśmy dostrzegli lukę w palisadzie wroga. Jeżeli nikogo tam nie ma, wy-

jdziemy na głupców. Jeżeli jednak urządzili zasadzkę, uda nam się ich wykurzyć.

Cokolwiek zamierzamy zrobić, zróbmy to szybko.

Brand z lekkim poirytowaniem pokręcił głową.

— Głupi nie jesteś. To dobra odpowiedź. Ale odpowiedź taka przystoi może

czcicielowi twojego jednookiego patrona, Odyna, Zdrajcy Wojowników. Nie jest godna

karla Wielkiej Armii. Wyznaczono nas do zbierania maruderów, by żaden z nich nie

dostał się w łapy Anglików. Wężowe Oko nie przejmuje się głowami, które co ranka

wrzucają nam do obozu. Ludzie robią się niespokojni. Lubią myśleć, że wszyscy są

równie ważni i że każdy, kto ginie, ginie w jakimś celu, a nie ot tak, przez przypadek.

Gdybyśmy zjechali z drogi, moglibyśmy kogoś przeoczyć, a prędzej czy później jego

przyjaciele zaczęliby się o niego dopytywać. Zaryzykujemy więc i pojedziemy szlakiem.

Shef skinął głową. Zdjął tarczę z pleców, przesunął dłoń pod skórzanym paskiem i

zacisnął palce wokół uchwytu, znajdującego się tuż pod wypukłym guzem zdobiącym

szczyt puklerza. W szeregach rozległy się szmery i szczęk metalu; stu dwudziestu pięciu

wojowników ujęło broń w pozycji bojowej i ruszyło przed siebie. Shef zdawał sobie

sprawę, że Brand rozpoczyna tego typu rozmowy po to, aby go wypróbować i wpoić

mu sposób myślenia dowódcy. Nie czuł żalu, gdy doświadczony wojownik odrzucał jego

radę.

Jednak w głębi duszy podejrzewał, że wszyscy ci mądrzy ludzie, ci wspaniali i

doświadczeni wojownicy — Brand Zabójca, Ivar Sopel Lodu, nawet sam niedościgły

Wężowe Oko — wszyscy oni się mylą. Popełniają wciąż te same błędy. Co prawda błędy

te nie przeszkodziły im w podbiciu każdego królestwa, przeciwko któremu się zwrócili.

Ulegały im państwa o wiele potężniejsze od mizernego, nędznego państewka East Anglii.

Mimo to on, Shef, niegdyś niewolnik, potem zabójca, który nawet przez dziesięć uderzeń

serca nie stał w szyku bojowym — on właśnie uważał, że lepiej się zna na sprawach

wojskowych.

Czy dowiedział się tego ze swoich wizji? Czy wiedzę tę zesłał mu jego opiekun z

Walhalli — Odyn Sprzeniewierca, Bóg Powieszonych, Zdrajca Wojowników — tak jak to

sugerował Brand?

Tak czy owak, gdyby to Shef był wodzem armii, zarządzałby postój sześć razy

dziennie i kazał dąć w trąby, żeby straż boczna i tylna wiedziała o posunięciach głównych sił.

W dodatku nie ruszałby dalej, póki nie usłyszałby odpowiedzi.

Najlepiej byłoby, gdyby wszyscy wiedzieli, o jakiej porze mają się odzywać trąbki. Ale

jak można to osiągnąć, jeżeli

poszczególne oddziały stracą się z oczu? Czarni mnisi w klasztorach mieli jakiś

sposób, żeby odmierzać czas między nabożeństwami. Przez chwilę chłopak zastanawiał się

nad tym problemem. Koń niósł go między drzewami; cienie poczynały zalegać ścieżkę.

Ostatnimi czasy głowa Shefa wprost puchła od natłoku myśli, pomysłów i problemów, dla

których, wydawałoby się, dostępna wiedza nie zapewnia rozwiązania. Chłopak zatęsknił do

pracy w kuźni i huku młota. Czuł, że łatwiej przyszłoby mu wykuć odpowiedź na

kowadle. Na bezowocnych rozmyślaniach tracił tylko siły.

Na drodze przed nimi stał jakiś człowiek. Aż podskoczył, gdy usłyszał tętent kopyt —

rozpoznał jednak jeźdźców i schował miecz do pochwy.

— Jestem Stuf — powiedział. — Byłem w oddziale Humlego z Ribe.

Brand skinął głową. Humli dowodził małym, niezbyt dobrze zorganizowanym

oddziałem. Często się zdarzało, że taka grupa gubiła człowieka i nie interesowała się jego

losem do chwili, gdy było już za późno.

— Mój koń okulał i nie nadążałem za resztą. W końcu postanowiłem puścić go wolno i

ruszyć dalej na piechotę.

Brand ponownie przytaknął.

— Mamy kilka luzaków. Pozwolę ci dosiąść jednego.

Będzie cię to kosztować sztukę srebra.

Stuf już otworzył usta, żeby zaprotestować i rozpocząć tradycyjną sprzeczkę, która

powinna towarzyszyć targom o konia, jednak zmienił zdanie, widząc, że Brand gestem

każe swoim ludziom ruszać dalej. Szybko chwycił wodze wierzchowca, którego prowadził

dowódca.

— Cena jest wysoka — powiedział — ale chyba nie mam czasu się wykłócać. W

pobliżu kręcą się Anglicy. Czuję to.

Ledwo przebrzmiały te słowa, gdy Shef kątem oka dostrzegł jakiś ruch. Poruszyła się

jedna z gałęzi. Nie, całe drzewo wygięło się nagle w okazały łuk; sznury przywiązane do jego

czubka, napięte teraz do granic możliwości, stały się całkowicie widoczne. Chwilę później

po lewej stronie szlaku rozpoczęło się jakieś zamieszanie.

Shef szybko zasłonił się tarczą. Usłyszał głuchy stuk. Grot strzały przebił miękkie,

lipowe drewno tuż obok jego dłoni. Z tyłu rozległy się krzyki i wrzaski. Konie wierzgały i

stawały dęba. Chłopak zdążył już ześliznąć się z siodła i kulił się teraz przy szyi

wierzchowca, odgradzając się nim od zasadzki. Jego umysł w mgnieniu oka zarejestrował

kilkanaście faktów.

Zasadzkę przygotowano już po przejściu armii. Tylna straż oddaliła się bardziej, niż się

spodziewał. Atak nastąpi z lewej; napastnicy będą chcieli ich zepchnąć w zarośla po

prawej. Ucieczka jest niemożliwa; z przodu zagradza drogę powalone drzewo, z tyłu leżą

trupy koni i kłębią się zaskoczeni ludzie. Trzeba zrobić to, czego najmniej oczekują!

Shef przemyka pod pyskiem konia, unosi tarczę i na czworakach wspina się na strome

zbocze po lewej stronie szlaku, trzymając włócznię w opuszczonej dłoni. Trzy skoki,

jeden po drugim; gdyby się zatrzymał, błotnisty grunt mógłby się pod nim osunąć.

Pośpiesznie sklecona barykada z gałęzi, wygląda zza niej czyjaś twarz, jakiś Anglik

nerwowo sięga do kołczana po strzałę. Shef dźga włócznią przez gałęzie na wysokości

krocza. Twarz wykrzywia się z bólu. Chłopak przekręca dłonie na drzewcu, wyszarpuje

włócznię, po czym sięga w stronę rannego i przerzuca go przez barykadę, Wbija ostrze

w ziemię i jak o tyczce skacze przez gałęzie. Odwraca się gwałtownie i tnie nieprzyjaciół.

Nagle zdał sobie sprawę, że gardło boli go od krzyku. Towarzyszył mu o wiele

grubszy, mocniejszy głos: to Brand, niezdolny do walki jedną ręką, kierował zaskoczo-

nych wikingów w stronę wyłomu. Shefa otacza już kilkanaście postaci. Chłopak odcina się

na wszystkie strony, usiłując ich odeprzeć. Nagle ktoś wbija mu łokieć w plecy, Shef się

potyka. Dookoła roi się od mężczyzn w kolczugach. Anglicy wycofują się w pośpiechu,

uciekają ile sił w nogach.

Wieśniacy, stwierdził Shef. Skórzane kapoty, myśliwskie łuki i ościenie, używane do

poganiania knurów, nie do walki z ludźmi. Gdyby wikingowie uciekli w las, jak tego się

spodziewali napastnicy, bez wątpienia natrafiliby na doły i sieci, gdzie szamocąc się

nadaremnie czekaliby, aż ich dobiją. Jednak w walce wręcz angielscy chłopi nie mogli

dorównać wojownikom, kryjącym się za drewnianymi tarczami.

Nie było sensu ścigać kerlów w ich własnym lesie. Wikingowie rozejrzeli się dokładnie i

bez pośpiechu dobili wszystkich, których udało im się zranić w pierwszym ataku. W ten

sposób zyskiwali pewność, że żaden z nich nie przeżyje, by chełpić się tym dniem. Shef

poczuł, jak ciężka ręka uderza go po plecach.

— Dobra robota, chłopcze. Nigdy nie stój bezczynnie w zasadzce. Zawsze albo

uciekaj, albo rzucaj się naprzód. Skąd jednak o tym wiedziałeś? Może Thorvin nie mylił się

co do ciebie.

Brand zapiął na szyi amulet-młot i ponownie zaczął wykrzykiwać rozkazy, każąc

ludziom zejść ze szlaku i obejść powalony pień, zdjąć uprząż z martwych bądź okaleczonych

koni oraz zająć się kilkunastoma mężczyznami, zranionymi w potyczce.

— Na taką odległość strzała posłana z krótkiego łuku może przebić kolczugę, ale nic

więcej. Nie ma siły, by wbić się w żebra czy brzuch. Strzały i łuki jeszcze nigdy nie

wygrały bitwy.

Orszak ruszył pod górę wijącą się ścieżką po drugiej stronie strumienia, po czym

wydostał się z lasu na równinę oświetloną resztkami jesiennego słońca.

Na szlaku leżała jakaś rzecz. Nie, nie jedna — kilka rzeczy. Dopiero gdy podjechali

bliżej Shef dostrzegł, że to ludzie — maruderzy jak Stuf, odziani w brudną, połataną odzież

charakterystyczną dla weteranów. W ich wyglądzie było jednak coś przerażającego, coś, co

widział już przedtem...

Z tym samym szokiem nagłego rozpoznania, którego doświadczył w Emneth, Shef zdał

sobie sprawę, że wojownicy są zbyt mali. Ich ręce zostały odcięte w łokciach, a nogi w

kolanach; swąd przypalonego ciała dobitnie świadczył o tym, co ich spotkało. Obaj żyli

jeszcze. Jeden, słysząc nadjeżdżających, uniósł głowę, ujrzał zszokowane i gniewne

twarze.

— Bersi — zawołał. — Z drużyny Skulego. Fraendir, vinir, czyńcie waszą powinność.

Dajcie nam umrzeć, jak przystało wojownikom.

Brand z poszarzałym obliczem zeskoczył z konia, lewą ręką wyciągnął sztylet. Delikatnie

pogładził zabandażowaną dłonią twarz okaleczonego, ustawił ją odpowiednio, po czym

mocno wbił ostrze tuż za uchem. To samo zrobił z drugim mężczyzną, który na

szczęście był nieprzytomny.

— Ściągnijcie ich z drogi — powiedział. — Ruszamy dalej. „Heimnarowie" — dodał

pod adresem Shefa. — Zastanawiam się, kto ich tego nauczył.

Shef nie odpowiedział. Daleko przed sobą, w ostatnich promieniach zachodzącego

słońca, które padały niemal poziomo przez szparę w chmurze, dostrzegł żółte kamienne

ściany, stadko domów na łagodnym zboczu przed nimi, dym wznoszący się z tysiąca

kominów. Widział to już kiedyś. Znowu nadeszła fala przypomnienia.

— Eoforwich — powiedział.

— Yovrvik — powtórzył stojący w pobliżu wiking, z trudem wypowiadając obce

zgłoski.

— Do diabła z tym — odezwał się Brand. — Po prostu York.

Po zmroku grupka ludzi na miejskich murach spoglądała w dół na nieprzebrane

mrowie ognisk armii wikingów. Patrzący stali na szczycie południowo-wschodniej wieży

starej fortecy, zbudowanej na planie kwadratu. Tę imponującą budowlę wznieśli jeszcze

Rzymianie, by trzymać w ryzach mieszkańców północy. Niegdyś stacjonował tu Szósty

Legion. Za plecami patrzących znajdowało się trzysta dwadzieścia akrów bronionego

terytorium, gdzie piętrzyła się katedra Świętego Piotra, niegdyś najsłynniejsze na północy

siedlisko wiedzy i źródło nauki. W obrębie murów mieściła się również siedziba króla,

domy szlachetnie urodzonych oraz ciasno skupione chaty, w których mieszkali ich tanowie,

kompani i najemnicy. A także kuźnie, zbrojownie, warsztaty płatnerzy, garbarnie —

słowem wszystko, co stanowi o potędze. Na zewnątrz zaś rozciągało się miasto z jego

składami i portami na brzegach rzeki Ouse. Samo miasto jednak nie było aż tak ważne.

Najważniejsze kryło się za murami: tymi otaczającymi starą fortecę legionistów, a także

tymi, które broniły twierdzy po drugiej stronie rzeki, z kościołem Marii Panny pośrodku.

Niegdyś znajdowała się tam rzymska kolonia; fortyfikacje zbudowali weterani, którzy się tam

osiedlili, zgodnie ze swym zwyczajem odgradzając się od ewentualnych zamieszek czy

oporu krajowców.

Król Ella ponuro spoglądał na niezliczone ognie. Przy jego boku tkwiła krzepka postać

Cuthreda, kapitana straży. W pobliżu stał arcybiskup Yorku, Wulfhere, odziany w biel i

purpurę. Flankował go archidiakon Erkenbert w czarnej sutannie.

— Nic nie opóźniło ich przybycia — powiedział Ella. — Myślałem, że może zatrzymają

ich bagna Humberu, ale udało im się prześliznąć. Liczyłem na to, że skończy im się

żywność, ale widać dali sobie radę.

Mógł też dodać, że wiązał pewne nadzieje z desperackim atakiem króla Edmunda, o

którym krążyło tyle opowieści. Jednak na samo wspomnienie poczuł zimno w sercu.

Wszystkie te opowieści kończyły się opisem męczarni, w jakich król rozstał się z

życiem. A Ella wiedział — wiedział to od chwili, gdy doszły go słuchy o przybyciu

Ragnarssonów — że dla niego szykują to samo, jeżeli nie coś gorszego. Osiem tysięcy ludzi

siedzących przy ogniskach czyhało na jego życie. Gdyby uciekł, ruszyliby za nim. Gdyby

się ukrył, wyznaczyliby cenę za jego głowę. Wulfhere, a nawet Cuthred, mogli liczyć na to,

że przetrwają porażkę. Ella wiedział, że musi pokonać armię albo zginie.

— Stracili wielu wojowników! — odezwał się diakon Erkenbert. — Nawet wieśniacy

ruszyli, by opóźniać ich marsz, napadać na tylne straże i odcinać dostawy żywności. Do tej

pory musiały zginąć setki, może tysiące wikingów. Wszyscy nasi ludzie szykują się do

obrony.

— To prawda — zgodził się Cuthred. — Wiesz jednak, z czyjego powodu to robią.

Cała grupka odwróciła się, by spojrzeć na dziwaczny przedmiot stojący kilka jardów

dalej. Wyglądał jak płaska skrzynia, do której doczepiono żerdzie, tak by mogła służyć

jako nosze. Pomiędzy jedną parą żerdzi tkwiła oś z kołami, aby na płaskim gruncie

można ją było pchać niczym taczki. W skrzyni tkwił kadłub człowieka. Teraz, gdy

skrzynia była przechylona, człowiek ów stał niemal pionowo i podobnie jak reszta mógł

spoglądać ponad blankami. Utrzymywał go w tej pozycji szeroki pas, biegnący wokół

piersi i pod pachami. Krocze okaleczonego spoczywało na wyściełanej podpórce. Całe

ciało opierało się na obandażowanych kikutach nóg.

— Teraz jestem ostrzeżeniem — zagrzmiał Wulfgar, zdumiewająco donośnym

głosem jak na tak strasznie pomniejszonego człowieka. — Pewnego dnia posłużę jako

zemsta. Za to i za wszystko, co zrobili mi ci poganie.

Nikt się nie odezwał. Wszyscy wiedzieli, jaki skutek miało pojawienie się okaleczonego

tana z East Anglii. W swoim niemal triumfalnym przejeździe z rodzinnych stron, wyprze-

dzając armię, zatrzymywał się w każdej wiosce, by opowiadać wieśniakom, jaki los czeka

ich i ich kobiety.

— Czy te wszystkie przygotowania miały w ogóle jakiś sens? — zapytał gorzko król

Ella.

Cuthred zmarszczył czoło w zamyśleniu.

— Nie opóźniły ich marszu. Nie przetrzebiły szeregów. Sprawiły, że musieli trzymać

się razem. Może nawet pomogły im się zjednoczyć. Wciąż jest ich koło ośmiu

tysięcy.

— Możemy wystawić o połowę więcej — odezwał się archidiakon Erkenbert. — Tu

nie East Anglia, W samym Eoforwich żyje koło dwóch tysięcy ludzi zdolnych do

walki. W dodatku jesteśmy zbrojni mocą Pana Zastępów.

— Nie sądzę, aby to wystarczyło — odparł Cuthred powoli. — Nawet pomijając

Pana Zastępów, trzy do dwóch to dobre proporcje. Jednak w otwartym polu zawsze

walczy się jeden na jednego. My też mamy doskonałych wojowników, ale nie aż tak

wielu, jak oni. Jeżeli stawimy się

— A więc nie wyjdziemy z fortecy?

— Zostaniemy tutaj. Jeżeli będą chcieli się do nas dostać, niech spróbują wspiąć

się na mury.

— Oni zniszczą naszą własność — krzyknął Erkenbert. — Wybiją stada,

uprowadzą młodzież, wytną sady. Spalą zboże. Ale to nie wszystko. Dzierżawa z

gruntów kościelnych jest wyznaczona na Świętego Michała. Nikt jeszcze nie zapłacił.

Wieśniacy nadal mają pieniądze schowane w sakiewkach, albo ukryte w ziemi. Jeśli

zobaczą, że ich ziemie są plądrowane, a szlachta kryje się za murami, czy będą chcieli

zapłacić?

Teatralnym gestem wzniósł ręce do nieba.

— Nastąpi katastrofa! Wszystkie kościoły w całej Northumbrii popadną w ruinę, a

słudzy Boży umrą z głodu.

— Nie umrą, jeżeli stracą tylko roczną dzierżawę — powiedział Cuthred. — Ile wam

zostało z zeszłego roku?

— Jest jeszcze jedno wyjście — odezwał się Ella. — Proponowałem to już

wcześniej. Moglibyśmy zawrzeć pokój. Zaproponować im daninę, można by ją

nazwać wergildem za zmarłego ojca. To musiałby być wielki skarb, żeby ich skusił. Ale w

Northumbrii jest dziesięć domów na każdego wikinga w armii. Dziesięć gospodarstw

powinno spłacić jednego karla. Dziesięć rodzin tanów może spłacić jednego szlachetnie

urodzonego. Część z nich może się sprzeciwiać, ale jeżeli ogłosimy rzecz publicznie,

przekonają ich właśni towarzysze. Poprosimy o rok pokoju. A przez ten rok — bo oni na

pewno pojawią się znowu — wyszkolimy wszystkich zdolnych do walki tak, że będą mogli

stawić czoło Ivarowi Ragnarssonowi, albo i samemu diabłu. Wtedy, przy proporcjach trzy

do dwóch, uda nam się ich pokonać, co, Cuthred? A jeśli będzie trzeba, to i jeden na

jednego damy sobie radę.

Krępy kapitan aż prychnął z rozbawienia.

— Odważne słowa, panie, i dobry plan. Chętnie bym się do niego zastosował.

Problem w tym... — Cuthred rozwiązał rzemienie sakiewki u pasa i wysypał jej zawartość

na otwartą dłoń. — Spójrzcie na to. Kilka porządnych srebrnych pensów ze sprzedaży

konia na południu. Reszta

to podróbki z mennicy naszego arcybiskupa. W większości ołów, jeżeli nie miedź. Nie

wiem, co się stało z całym srebrem, kiedyś mieliśmy go w bród. Od jakichś dwudziestu lat

jest go coraz mniej. My używamy pieniędzy arcybiskupa, ale już południowcy ich nie

przyjmują; jeżeli chce się prowadzić z nimi handel, trzeba mieć coś na wymianę.

Możecie być pewni, że armii też nie skuszą. Co chcecie im dać w zamian, ziarno i miód?

— A jednak przypłynęli do nas — odparł Ella. — Musimy mieć coś, na co mają ochotę.

Kościół posiada zasoby złota i srebra...

— Zamierzasz poświęcić skarby Kościoła, żeby spłacić wikingów? — krzyknął

Erkenbert. — Zamiast wyjść za mury i walczyć z nimi, co jest twoim chrześcijańskim

obowiązkiem? To, o czym mówisz, to świętokradztwo, odstępstwo od wiary! Jeżeli

chłop ukradnie srebrny talerz

z najpośledniejszej kaplicy, obdziera się go żywcem ze skóry i przybijają do drzwi

kościoła. To, co ty proponujesz, jest tysiąc razy gorsze.

— Narażasz swą nieśmiertelną duszę — zawołał arcybiskup.

— Nie po to zrobiliśmy cię królem — zasyczał jak żmija Erkenbert.

Głos Wulfgara zagłuszył ich obu.

— Wszyscy zapominacie, z kim mamy do czynienia. To nie są ludzie, to pomiot

diabelski. Nie możemy się z nimi targować. Nie wolno pozwolić, by obozowali tu

całymi miesiącami. Trzeba ich zniszczyć... — Na bladych wargach mężczyzny pojawiła

się piana. Tan uniósł na

moment kikut ramienia, jak gdyby chciał ją otrzeć, zaraz jednak opuścił go z powrotem.

— Panie królu, poganie nie są ludźmi. Nie mają duszy.

Sześć miesięcy temu — pomyślał Ella — poprowadziłbym zastępy Northumbryjczyków

do bitwy. Tego właśnie oczekują. Jeżeli rozkażę cokolwiek innego, nazwą mnie tchórzem.

Nikt nie słucha tchórza. Erkenbert wyraził się zupełnie jasno: jeżeli nie będę walczył,

przywrócą władzę temu prostakowi Osbertowi. Pewnie nadal ukrywa się gdzieś na północy.

Ten pomaszerowałby do boju z wdziękiem idioty.

Jednak Edmund udowodnił, co się dzieje, kiedy walczy się z wikingami na otwartym

terenie, nawet jeżeli uda się ich zaskoczyć. Jeżeli ruszymy do walki w starym stylu,

przegramy, wiem że przegramy, a ja umrę. Muszę zrobić coś innego. Coś, na co Erkenbert

się zgodzi. A na jawne zapłacenie daniny nie zgodzi się na pewno.

Ella zdecydował się nagle. Przemówił z całą mocą i powagą swojego urzędu:

— Przygotujemy się do oblężenia i spróbujemy ich zmęczyć. Cuthred, sprawdź

obronę i zapasy żywności, odeślij wszystkich bezużytecznych ludzi. Panie arcybiskupie,

powiedziano mi, że w katedralnej bibliotece są uczone księgi starożytnych Rzymian,

którzy pisali wiele na tematy

wojenne, zwłaszcza o oblężeniach. Powinny one dopomóc w pokonaniu wikingów.

Król odwrócił się i zszedł z murów. Za nim postępował Cuthred i gromadka

pośledniejszej szlachty. Dwaj krzepcy niewolnicy znieśli Wulfgara po kamiennych

schodach.

— Tan z East Anglii ma rację — szepnął Erkenbert do arcybiskupa. — Musimy

pozbyć się tych ludzi zanim zniszczą nasze dzierżawy i zbałamucą niewolników. A także

szlachtę. Znam kilku takich, którzy łatwo daliby się przekonać, że mogą się obejść

bez nas.

— Odszukaj księgę Wegecjusza zatytułowaną „De ReMilitari" — odparł Wulfhere. —

Nie wiedziałem, że nasz pan jest taki uczony.

— Siedzi tam już cztery dni — zauważył Brand. On, Thorvin, Hund i Ingulf,

mistrz Hunda, stali zbici w gromadkę kilka jardów od migoczącego paleniska kuźni.

Wikingowie znaleźli ją, pełną węgla drzewnego, w wiosce Osbaldwich, kilka mil od

Yorku. Shef natychmiast ją zajął, żądając ludzi, żelaza i paliwa. Czwórka przyjaciół

przyglądała mu się teraz przez otwarte szeroko drzwi warsztatu.

— Cztery dni — powtórzył Brand. — Prawie nic nie jadł. Nie spałby też, gdyby

ludzie nie oświadczyli, że oni, w przeciwieństwie do niego, potrzebują trochę snu i nie

zmusili go, by w nocy przestawał walić młotem przynajmniej na kilka godzin.

— Nie wygląda na to, żeby poniósł jakąś szkodę — stwierdził Hund.

Rzeczywiście, jego przyjaciel, którego nadal w myślach nazywał chłopcem, zmienił się

całkowicie w trakcie ostatniego lata. Postury był niezbyt masywnej, sądząc według

standardów armii, pełnej olbrzymów. Wydawało się jednak, że nie ma zbędnego ciała. Shef,

nie bacząc na październikową niepogodę, rozebrał się do pasa. Gdy kręcił się dookoła

paleniska, pracując nad jakimś drobnym przedmiotem, podnosząc szczypcami rozpalony do

czerwoności metal, pokrzykując na swego pomocnika — Anglika w żelaznej obroży

— żeby mocniej dął w miechy, mięśnie pod jego skórą rysowały się tak wyraźnie, jak gdyby

nie pokrywała ich najcieńsza nawet warstwa tłuszczu. Gwałtowne szarpnięcie, syk metalu i

kolejny element wyłania się z ognia. Przy każdym ruchu poszczególne mięśnie nasuwały się

gładko na siebie. W czerwonym blasku kuźni Shef przypominał spiżowe posągi z dawnych

czasów.

Brakowało mu jednak ich urody. Nawet w przytłumionym świetle prawy oczodół

wyglądał jak gnijąca czeluść. Na grzbiecie chłopaka wyraźnie odcinały się ślady

chłosty, pamiątka z niewolniczych czasów. Niewielu ludzi w armii równie beztrosko

ukazywałoby oznakę podobnej hańby.

— Może nie ucierpiał na ciele — odparł Thorvin. — Ale co do umysłu, to nie

byłbym tego taki pewien.

Pamiętasz słowa ballady o Volundzie:

Siedział, nie sypiając, wciąż uderzał młotem, Cierpiał nienawistną pracę dla

Nidhada...

— Nie wiem, jaką przemyślną rzecz twój przyjaciel wykuł w swoim umyśle. Ani dla

kogo ją wykonuje. Mam nadzieję, że powiedzie mu się lepiej niż Vólundowi, że łatwiej

zdobędzie to, czego pożąda jego serce.

— A co właściwie on tam robił przez te cztery dni? — zapytał Ingulf.

— Na przykład to. — Thorvin podsunął przyjaciołom hełm do zbadania.

Nie przypominał on żadnego hełmu, które dotychczas widzieli. Był zbyt duży,

bombiasty jak głowa olbrzymiego owada. Osadzono na nim obręcz, opiłowaną z przodu

ostro niczym czubek sztyletu. Z przodu biegł ochraniacz na nos, kończąc się pałąkami, które

łączyły się z osłonami policzków. Szeroka koszulka z solidnego metalu opadała na kark.

Jeszcze bardziej zdumiało ich wnętrze hełmu. Przymocowano doń paskami skórzaną

wyściółkę. Po założeniu wyściółka ściśle otulała głowę, chroniąc ją przed dotykiem metalu.

Szeroki pasek z klamrą służył do zapinania pod brodą.

— Nigdy nie widziałem czegoś takiego — odezwał się Brand. — Uderzenie w metal

nie uszkodzi czaszki, chociaż i tak wolałbym unikać ciosów.

Gdy rozmawiali, huk w kuźni ustał nagle i ujrzeli Shefa, jak pilnie składa w całość

maleńkie elementy. Wkrótce podszedł do nich, uśmiechnięty i spocony.

Brand podniósł głos.

— Moim zdaniem, niewczesna pobudko wojowników, hełm niepotrzebny jest temu,

kto unika ciosów. A cóż to w imię Thora trzymasz w ręce?

Shef uśmiechnął się szeroko i zaprezentował świeżo wykutą broń. Trzymał ją poziomo,

wspaniale wyważoną, w miejscu, gdzie drewno łączyło się z metalem.

— Co to ma być — zapytał Thorvin. — Dzido-topór? Siekiera na drągu?

— Bastard topora bojowego i lemiesza? — podpowiedział Brand. — Nie rozumiem,

jaki z tego użytek.

Shef ujął wciąż zabandażowaną dłoń Branda i delikatnie podwinął rękaw. Przytknął

własną rękę do ramienia przyjaciela.

— Jakim jestem szermierzem? — zapytał.

— Kiepskim. Brak treningu. Trochę talentu.

— Gdybym zaczął trenować, czy mógłbym kiedykolwiek dorównać komuś takiemu

jak ty? Nigdy. Spójrz na swoje ramię. Jest dwa razy grubsze od mojego? A może tylko

o połowę grubsze? A przecież nie jestem słaby. Po prostu mam inną budowę. Ty

nadajesz się idealnie do machania mieczem, czy nawet toporem. Potrafisz zawinąć

bronią niczym mały chłopiec patykiem do łamania ostów. Ja tego nie potrafię. A

pewnego dnia będę musiał stawić czoło takiemu mistrzowi, jak ty. Może

Muirtachowi. A może jeszcze gorzej.

Cała piątka w milczeniu skinęła głowami.

— Muszę więc wyrównać szansę. Tym zaś, zobaczcie... — Shef począł z wolna

obracać bronią. — Mogę pchnąć. Mogę ciąć od lewej i od prawej, nie musząc

przekręcać rąk na rękojeści. Mogę zmienić uchwyt i uderzyć rękojeścią. Mogę zablokować

uderzenie z dowolnego kierunku. Mogę używać obu rąk. Nie potrzebuję tarczy. A co

najważniejsze, taki oręż, nawet w moich rękach, może zadać cios dorównujący

ciosowi Branda, który niewielu potrafi sparować.

— Ale masz odsłonięte ręce — powiedział Brand. Shef skinął w stronę kuźni.

Angielski pomocnik wybiegł z niej pośpiesznie. Niósł dwa metalowe przedmioty. Shef

wziął je i przekazał przyjaciołom.

Były to rękawice: wyściełane skórą, z długimi metalowymi ochraniaczami sięgającymi

do pół łokcia. Najbardziej jednak zadziwiającą rzeczą był sposób, w jaki poruszał się metal.

Na każdym palcu znajdowało się pięć kawałków blachy, z których każdy łączył się z

sąsiednimi małymi nitami. Większe kawałki chroniły kłykcie i wierzch dłoni; one też się

poruszały. Shef założył rękawice i zademonstrował ich działanie, otwierając i zamykając

ręce wokół drzewca broni.

— Wyglądają jak łuski smoka Fafnira — odezwał się Thorvin.

— Fafnir został zabity ciosem w brzuch, od spodu. Mam nadzieję, że mnie trudniej

będzie ukatrupić. — Shef odwrócił się. — Muszę załatwić jeszcze jedną sprawę. Nie

zdołałbym zrobić wszystkiego na czas bez pomocy Halfiego. Świetnie szyje skórę, chociaż

za wolno pracuje przy miechach.

Gestem kazał Anglikowi uklęknąć, po czym zaczął przepiłowywać żelazną obrożę na

jego szyi.

— Powiecie pewnie, że nie ma sensu go uwalniać, skoro i tak ktoś zaraz go

schwyta. Ale nocą wyprowadzę go poza ogniska wartowników armii, a jego pan jest

uwięziony w Yorku. Jeżeli będzie miał trochę szczęścia i oleju w głowie, ucieknie stąd,

tak daleko, by nikt już go nigdy nie złapał.

Anglik podniósł wzrok, gdy Shef jął delikatnie ściągać żelazo z jego karku.

— Jesteście poganami — powiedział niewolnik, nie rozumiejąc. — Księża mówią, że

nie znacie litości. Ucięliście tanowi ręce i nogi, sam go widziałem! Jak to możliwe, że

uwalniacie człowieka, którego sprzedali w niewolę kapłani Chrystusa?

Shef postawił go na nogi. Odpowiedział po angielsku, nie po norwesku, którym to

językiem posługiwał się do tej pory.

— Ludzie, którzy okaleczyli tana, nie powinni byli tego robić. Nie mówię jednak o

chrześcijanach i poganach, lecz o tym, że źli ludzie są wszędzie. Mogę dać ci tylko jedną

radę. Jeżeli nie wiesz, komu ufać, spróbuj zwrócić się do tych, którzy noszą taki znak. —

Machnął ręką w stronę przyjaciół, którzy w milczeniu ukazali srebrne amulety: Brand i

Thorvin młot, zaś dwaj medycy, Hund i Ingulf, jabłka Ithun.

— Są różne symbole. Łódź dla Njörda, młot dla Thora, fallus dla Freyra. Nie twierdzę,

że ci pomogą. Ale będą cię traktować jak człowieka, a nie jak bydlę.

— Ty nie nosisz żadnego znaku — zauważył Halfi.

— Nie wiem, jaki powinienem.

Dookoła zwykły zgiełk obozu przeradzał się właśnie we wrzawę, towarzyszącą

rozchodzącym się wieściom; rozmawiano podniesionymi głosami, wojownicy krzyczeli do

siebie. Ludzie w kuźni unieśli głowy, gdy pojawił się jeden z podkomendnych Branda. Jego

usta w gęstwinie splątanej brody rozciągnięte były w szerokim uśmiechu.

— Ruszamy! — wykrzyknął. — Jarlowie i Ragnarssonowie przestali wreszcie kręcić

się w kółko, rozmyślać i drapać po tyłkach. Jutro bierzemy się za mury! Strzeżcie się,

kobiety i dziewczyny Yorku!

Shef rzucił mu ponure spojrzenie. Nie rozbawiły go te słowa.

— Moja dziewczyna nazywała się Godiva — powiedział. — To znaczy „Dar od

Boga". — Założył rękawice i zamachnął się halabardą. — Nazwę ją „Pomsta thralla",

Zemsta Niewolnika. Pewnego dnia zemszczę się za Godivę. I za inne dziewczęta.

Rozdział drugi

W szarym świetle poranka wikingowie jęli przemykać wąskimi uliczkami wśród ruder

zewnętrznej części Yorku. Wszystkie trzy główne mosty na rzece Ouse znajdowały się za
murami starej kolonii na południowym brzegu, ale to nie sprawiło trudności
doświadczonym szkutnikom zapełniającym szeregi armii, której główną bronią były
przecież topory. Wojownicy rozebrali kilka domów oraz oddalony kościół i z co większych
desek zbudowali w pobliżu własnego obozowiska szeroki most przez Ouse. Przedostali się
na drugą stronę i poczęli wspinać się, niczym przypływ, ku żółtym ścianom w sercu
miasta. Nie było żadnego pośpiechu, wykrzykiwania rozkazów; osiem tysięcy ludzi, nie
licząc kilku oddziałów pozostawionych dla obrony obozu, zbliżało się w stronę oczy-
wistego celu.

Podczas marszu od gromady odrywały się niewielkie grupki ludzi, by kopniakami

otwierać drzwi lub rąbać okiennice. Shef sztywno, niezgrabnie odwrócił głowę, nie-

przywykłą jeszcze do ciężkiego hełmu i spojrzał pytająco w stronę Branda, który

spokojnie szedł u jego boku, co chwila rozprostowując dłoń, świeżo odwiniętą z

bandaży.

— Głupcy są wszędzie — stwierdził Brand. — Uciekinierzy mówili, że król wiele dni

temu kazał opuścić miasto; część ludzi schroniła się w fortecy, inni powędrowali gdzieś na

wzgórza. Zawsze jednak znajdzie się ktoś, kto uważa, że wie lepiej, i że nic się nie stanie.

Nagle z przodu, jak gdyby na potwierdzenie tych słów, wybuchło jakieś zamieszanie.

Rozległy się okrzyki mężczyzn, wrzask kobiety, odgłos uderzenia. Zza strzaskanych drzwi

wyłoniło się czterech wojowników, uśmiechniętych od ucha do ucha. W ich uścisku wiła

się i szamotała obdarta, niechlujna młoda kobieta. Wikingowie podchodzący pod górę

zatrzymywali się, by pożartować.

— Nie przemęczaj się zbytnio, Tosti! Zabraknie ci siły na później.

Jeden z mężczyzn zarzucił dziewczynie sukienkę na głowę niczym worek,

unieruchamiając ramiona i tłumiąc wrzaski. Dwóch innych chwyciło jej gołe nogi i rozwarło

je brutalnie. Nastrój w przechodzącym obok tłumie zmienił się nagle. Ludzie zaczynali

zatrzymywać się, żeby popatrzeć.

— Zostawisz coś dla innych, Skakul?

Shef mocno zacisnął urękawiczone dłonie na rękojeści Zemsty Niewolnika i również

skierował się w stronę kotłującej się i postękującej grupy. Olbrzymia dłoń Branda

zamknęła się delikatnie wokół jego ramienia.

— Zostaw to, chłopcze. Jeżeli wywiąże się walka, dziewczyna na pewno zginie. W

takich przypadkach najpierw zawsze ginie najsłabszy. Zostaw ich w spokoju, a może

pod koniec puszczą ją wolno. Idą do bitwy, więc muszą się pośpieszyć.

Shef niechętnie odwrócił wzrok i poszedł dalej, starając się nie słyszeć dźwięków

dobiegających z tyłu — a także, w miarę dalszego marszu, również z innych stron. Miasto,

jak stwierdził, przypominało pole jesiennego zboża. Z pozoru puste, ale gdy kosiarze

posuwają się coraz dalej, coraz bardziej zawężając pas nie zżętej pszenicy, nagle

ujawniają się jego mieszkańcy, niespokojni, przerażeni, uciekający w popłochu na oślep,

byle dalej od ludzkich głosów i ostrzy kos. Powinni odejść, kiedy im kazano, pomyślał.

Król powinien się upewnić, czy wszyscy zastosowali się do jego rozkazu. Dlaczego ludzie

nie mogą zachowywać się rozsądnie?

Budynki skończyły się. Przed wikingami ciągnęła się otwarta przestrzeń, szeroka gdzieś

na osiemdziesiąt jardów, pełna błota i gruzów, dochodząc ostatecznie do żółtych

kamiennych murów, wzniesionych przez Rzymian. Brand i jego towarzysze wyłonili się z

uliczki, spoglądając na blanki, gdzie poruszały się jakieś postacie, nawołując szyderczo.

W powietrzu rozległ się świst i strzała wbiła się w pokrytą gliną, splecioną z gałęzi ścianę

pobliskiego domu. Kolejny świst i jeden z wikingów zaklął gniewnie, patrząc na drzewce

wystające z uda. Brand wyciągnął rękę i wyrwał strzałę, zerknął na nią po czym odrzucił

w tył, przez ramię.

— Jesteś ranny, Arnthorze?

— Lekko draśnięty. Gdyby szła kilka cali wyżej, po prostu odbiłaby się od kurtki.

— Nie mają dostatecznego pędu — stwierdził Brand. — Lepiej jednak nie

patrzcie w tamtą stronę. Możecie dostać w oko.

Shef ruszył naprzód, usiłując na równi z innymi ignorować świsty i odgłosy uderzeń.

— Robiłeś już kiedyś coś takiego? — zapytał. Brand zatrzymał się, zwołał swoją

drużynę, po czym odwrócił się w stronę ściany i przysiadł na piętach.

— Raczej nie. Nie na tę skalę. Ale dzisiaj musimy po prostu wykonać to, co nam

kazano. Ragnarssonowie mówią, że mają plan i zdobędą miasto, jeżeli wszyscy będą w

pogotowiu, żeby w razie czego się przyłączyć. Musimy więc patrzeć i czekać. Do licha,

jeżeli ktokolwiek wie,

w jaki sposób zabrać się do rzeczy, to właśnie Ragnarssonowie. Czy wiesz, że ich ojciec,

Ragnar, usiłował kiedyś zdobyć miasto Franków? Nazywało się Paryż. Och, to musiało

być ze dwadzieścia lat temu. Ragnarssonowie od tej pory wiele myśleli o murach i

miastach. Oczywiście, trudno porównać osady w Kilkenny czy Meath z tym tutaj. Z chęcią

popatrzę, jak się zabiorą do dzieła.

Shef wsparł się na halabardzie i rozejrzał dookoła. Z przodu wznosił się mur

zwieńczony blankami. Po jego szczycie przechadzali się ludzie, nie marnując już pocisków.

Przyglądali się masie wikingów, zgromadzonych na skraju otwartej przestrzeni,

najwyraźniej gotowi strzelać natychmiast, gdy rozpocznie się jakiś ruch. Shef, zaskoczony,

pomyślał, jak niewielką przewagę może dać łucznikom nawet wysoki kamienny mur.

Ludzie na blankach, trzydzieści jardów nad ziemią, byli bezpieczni, nietykalni. Mimo to ich

łucznicy niewiele mogli zdziałać. W odległości pięćdziesięciu jardów było niebezpiecznie,

przy dziesięciu człowiek miał nikłe szansę przeżycia.. W odległości osiemdziesięciu jardów

można było stać na otwartej przestrzeni i bez pośpiechu robić przygotowania.

Chłopak dokładniej przyjrzał się murom. Po lewej, jakieś dwieście jardów dalej, kończyły

się one okrągłą, wysuniętą w przód wieżą, skąd obrońcy mogli strzelać wzdłuż linii

blanków, przynajmniej na taką odległość, na jaką mogły nieść łuki. Za wieżą teren opadał w

stronę brązowej, mulistej Ouse. Na drugim brzegu znajdowała się drewniana palisada chroniąca

nadrzeczną część kolonii — Marystown, jak nazywali ją miejscowi. Tam również tkwiła

grupka mężczyzn, przyglądając się niespokojnie przygotowaniom pogan, znajdujących się tak

blisko, a jednak będących poza ich zasięgiem.

Wikingowie czekali, ustawiwszy się w szyku, rozciągniętym na pięćset jardów, po

sześciu-ośmiu ludzi w każdym rzędzie. Większość wojowników schroniła się w

wylotach uliczek i alejek, para z ich oddechów unosiła się w powietrzu. W masie

matowego metalu, zgrzebnej wełny i kiepsko wyprawionej skóry z rzadka jedynie

połyskiwały jaskrawe farby na tarczach. Wojownicy stali spokojni, opanowani, niczym

parobcy czekający na gospodarza.

Z centrum oczekujących szeregów, jakieś pięćdziesiąt czy sześćdziesiąt jardów na

prawo od Shefa rozległ się dźwięk rogów. Chłopak nagle zdał sobie sprawę, że powinien

raczej przyjrzeć się bramie tkwiącej pośrodku murów. Wybiegała z niej szeroka ulica, teraz

już niezbyt imponująca pośród zwałów mułu i stert gałęzi, które pozostały na miejscu

domów, ale najwyraźniej pełniąca niegdyś funkcję głównej drogi na wschód. Sama brama

była nowa; nie stanowiła dzieła Rzymian, jednak wyglądała wystarczająco potężnie i

masywnie. Tworzące ją bale pochodziły z pni najstarszych dębów, wznosiła się równie

wysoko jak wieże po obu jej stronach. Zawiasy wykonano z najtwardszego żelaza, jakie

mogli wykuć angielscy kowale.

Była jednak słabsza niż kamienie. Naprzeciwko niej ruszało teraz czterech

Ragnarssonów. Shef odszukał wzrokiem najwyższego z nich, który wyglądał niemal

wątle u boku swych potężnych braci. Ivar Sopel Lodu. Przyodział się na tę okazję w

migotliwy, szkarłatny płaszcz. Zielone jak trawa spodnie wystawały spod długiej

kolczugi; hełm i tarczę miał pomalowane na srebrno. Ragnarsson zatrzymał się i machnął

ręką, każąc zagrać sygnał. Znowu zabrzmiały rogi; Anglicy na blankach odpowiedzieli

deszczem strzał, świszczących w powietrzu, wbijających się w tarcze, odbijających się od

kolczug.

Tym razem Wężowe Oko dał znak i setki ludzi truchtem ruszyły naprzód. Byli to

specjalnie dobrani poplecznicy Ragnarssonów. Pierwszy szereg niósł tarcze, nie te okrągłe,

używane do walki wręcz, ale wielkie prostokąty, mogące zakryć ciało od kostek aż po

szyję. Przebiegli pod gradem strzał i zatrzymali się, tworząc wielką literę V wycelowaną w

bramę. W drugim i trzecim stali łucznicy. Ci też ruszyli naprzód, przykucnęli za tarczami

i jęli strzelać w górę. Teraz po obu stronach zaczęły padać trupy, z przestrzelonym

gardłem lub mózgiem. Shef widział, jak wojownicy siadają, mocując się ze strzałami mocno

wbitymi w zbroje i skórę. Gromadki rannych wycofywały się na tyły.

Jednak zadaniem pierwszych atakujących było tylko oczyszczenie blanków.

Z gardzieli jednej z uliczek powoli wytoczyła się duma Ragnarssonów. Shefowi, który

przyglądał się, jak wyłania się spomiędzy szeregów ludzi, przypominała monstrualnego

odyńca. Nogi mężczyzn, popychających konstrukcję, były niewidoczne. Długą na

dwadzieścia stóp machinę z boków i od góry chroniły ciężkie, zachodzące na siebie

tarcze.

Wewnątrz znajdował się wykonany z pnia dębu taran, który zwieszał się z drewnianego

szkieletu na żelaznych łańcuchach. Pięćdziesięciu najsilniejszych mężczyzn pchało platformę

umieszczoną na ośmiu kołach, dwukrotnie większych niż koła zwykłych wozów. Z przodu

wystawał żelazny czub tarana. Gdy machina dostojnie sunęła pośród szeregów, wojownicy

zaczynali wiwatować i razem z nią ruszać przed siebie, nie zważając na angielskie strzały.

Ragnarssonowie kroczyli obok taranu, gestami każąc swoim ludziom trzymać się z tyłu i

sformować coś w rodzaju kolumny. Shef posępnie spoglądał na furkoczący, kraciasty pled

koloru szafranu. To był Muirtach. Nie wyciągnął jeszcze miecza z pochwy, podobnie jak

inni wymachiwał rękami, klnąc.

— Tak właśnie wygląda plan — odezwał się Brand; nie zadał sobie nawet trudu, by

wstać. — Taran rozwali bramę i wejdziemy do środka.

— Uda się?

— Gdyby można to było przewidzieć, nie musielibyśmy walczyć.

Taran znajdował się już o dwadzieścia metrów od bramy; zrównał się z najbardziej

wysuniętymi do przodu łucznikami. Machina ruszyła teraz szybciej; pchający ją mężczyźni

musieli ujrzeć cel przez szczelinę znajdującą się z przodu. Na blankach nagle pojawili się

ludzie. Łucznicy wikingów powitali ich gradem strzał. Obrońcy także naciągnęli tuki i z

murów posypały się w stronę taranu płonące pociski, z łoskotem uderzając w twarde

drewno.

— Nie zapalą — stwierdził Brand. — Gdzie indziej, może, ale w Anglii? Po żniwach?

Musiałbyś suszyć to drewno przez cały dzień, zanim wreszcie zajęłoby się ogniem.

Płomienie zasyczały i przygasły. Taran był już przy samej bramie, wciąż

przyśpieszając, nim w końcu zatrzymał się z hukiem. Nastąpiła chwila przerwy; wojownicy

zostawili powrozy, na których ciągnęli machinę i podeszli do uchwytów przy taranie. Cała

konstrukcja drgnęła, gdy ciężki bal został odciągnięty w tył na żelaznych łańcuchach.

Potem pchnięcie w przód, napędzane siłą setki ramion i masą samego tarana. Brama

zatrzęsła się.

Shef zdał sobie nagle sprawę, że wszystkich poczyna ogarniać bitewna gorączka.

Nawet Brand stał już na nogach; wojownicy pchali się do przodu. Zorientował się, że

znajduje się dziesięć jardów bliżej muru niż poprzednio. Obrońcy nie odpowiadali, nie

naprzykrzali się już próbami podpalenia.

Uwaga obu walczących stron skupiła się na bramie. Potężna konstrukcja zadygotała,

gdy wikingowie ponownie rozbujali kłodę. Kolejne uderzenie, towarzyszący mu huk

głośniejszy niż echo tysiąca głosów, drżenie masywnych wrót. Co robili Anglicy? Jeżeli

nie udaremnią poczynań ludzi przy taranie, brama ich fortecy wkrótce rozsypie się w

drzazgi i armia przedrze się do środka.

Na wieżach poczęły ukazywać się głowy. Obrońcy nie kryli się, mimo deszczu

pocisków, którymi zasypywali ich wikingowie. Każdy mężczyzna — a wszyscy oni musieli

mieć niepospolitą siłę — taszczył spory kamień, który teraz dźwignął ponad głowę i cisnął

w dół, prosto na tarcze chroniące taran. Takiego celu nie sposób było chybić. Tarcze

łamały się z trzaskiem. Jednak mocujące je gwoździe trzymały mocno, a zresztą dach

pokrywający całą machinę zbudowano pod pewnym kątem. Kamienie spadały, staczały się

po pochyłości.

Działo się jednak coś jeszcze. Shef stał teraz blisko, tuż za linią łuczników

Ragnarssonów. Wojownicy za nim przeciskali się do przodu z naręczami odzyskanych

strzał. Cóż to było? Liny. Ludzie na wieżach przy bramie mieli liny, mnóstwo lin —

ciągnęli je ile sił, będąc wciąż poza zasięgiem strzał. W polu widzenia pojawił się na

moment jeden z Ragnarssonów — prawdopodobnie Ubbi — krzycząc coś do napierających

w przód wojowników. Kazał im rzucać oszczepy na blanki, celować w ludzi ciągnących

powrozy. Kilku wikingów złożyło się do rzutu, lecz niezbyt wielu. Takie ciskanie na ślepo

oznaczało bezsensowne pozbawianie się kosztownej broni, jaką był oszczep. Liny naprężyły

się.

Ponad górną krawędzią bramy pojawił się dziwny przedmiot, olbrzymi walec

balansował tuż na skraju murów. Była to kolumna; kamienna kolumna jeszcze z czasów

rzymskich, opiłowana na obu końcach. Żadna konstrukcja nie mogłaby przetrzymać jej

upadku z trzydziestu stóp.

Shef przekazał Zemstę Niewolnika Brandowi i biegiem ruszył przed siebie, wrzeszcząc

coś nieartykułowanie. Wojownicy we wnętrzu odyńca nie widzieli nic z tego, co się działo

ponad ich głowami, ale inni już spostrzegli, co się święci. Problem w tym, że nikt nie

wiedział, co robić. Gdy Shef dopadł do tylnego końca machiny, stało tam już kilku ludzi,

przynaglając załogę, by rzucała uchwyty i ponownie chwytała za liny, aby wyprowadzić

cały mechanizm w bezpieczne miejsce. Inni wołali do Muirtacha i jego oddziałów

szturmowych, aby przyłożyli się od zewnątrz i pomogli pchać taran. Gdy to się stało,

angielscy łucznicy znów pojawili się na blankach i powietrze napełniło się świstem strzał,

tym razem nadchodzących z morderczej odległości.

Shef odepchnął jakiegoś człowieka, potem następnego, i tylnym wejściem wśliznął się

do wnętrza machiny. Natychmiast ogarnęła go smrodliwa fala potu i oddechów.

Pięćdziesięciu herosów stękało z wysiłku, niektórzy ciągnęli już liny, inni odsuwali się

pośpiesznie od masywnego tarana.

— Nie — krzyknął Shef na całe gardło. — Wracajcie do uchwytów.

Wojownicy obrócili w jego stronę nierozumiejące twarze, coraz to nowi ludzie poczynali

chwytać za liny.

— Nie trzeba wycofywać całej machiny, po prostu odciągnijcie taran do tyłu...

Ktoś złapał go za ramię, obrócił gwałtownie, wcisnął linę do ręki. Inni mijali ich w

pośpiechu.

— Ciągnij, ty przeklęty próżniaku, albo ci wytnę wątrobę — wrzasnął chłopakowi

Muirtach prosto w ucho.

Shef poczuł, jak cała konstrukcja drży; koło za nim zaczęło się obracać. Z całej siły

pociągnął za linę — wystarczy, jeśli odsuną całość o dwie, może o trzy stopy, przecież i tak

nie zdołają wycofać olbrzymiej machiny dalej...

Nagle ziemia się trzęsie, gwałtowny cios w plecy, głowa uderza o deski, rozlega się

potworny wrzask, wysoki jak głos kobiety, rozbrzmiewa wciąż na tę samą nutę, bez

końca...

Shef dźwignął się na nogi, rozejrzał wokół. Wikingowie okazali się zbyt wolni.

Kamienna kolumna, setką ramion przerzucona ostatecznie przez krawędź muru, spadła

prosto na żelazny czub tarana, wbijając go w ziemię, zrywając łańcuchy i wyrywając

sworznie. Strzaskała także przednią część drewnianej konstrukcji i upadła przygniatając w

biodrach jednego z członków załogi. To właśnie on — potężny, szpakowaty mężczyzna po

czterdziestce — tak krzyczał. Jego towarzysze wycofali się — przestraszeni i zawstydzeni

— ignorując trzy czy cztery leżące bez ruchu ciała, które uderzył rozpędzony łańcuch bądź

spadające deski. W każdym razie wszyscy, poza tym jednym człowiekiem, trwali w

milczeniu. Shef zdawał sobie sprawę, że gwar głosów wybuchnie już za chwilę, lecz teraz

jeszcze mógł nagiąć tych ludzi do swojej woli. Wiedział, co trzeba zrobić.

— Muirtach. Ucisz go.

Ciemna, okrutna twarz spojrzała nań, najwyraźniej nie rozpoznając, po czym mężczyzna

postąpił krok do przodu, wyciągając sztylet z cholewy.

— A wy, reszta, odciągnijcie taran do tyłu. Nie za daleko. Sześć stóp. Dosyć.

Teraz... — Shef stał przy deskach z przodu, badając uszkodzenia. — Dziesięciu na

zewnątrz; weźcie połamane deski, drzewca oszczepów, cokolwiek, i odtoczcie kolumnę

tuż pod bramę. Jest szeroka

tylko na kilka stóp, jeśli wesprzemy o nią przednie koła,

będziemy jeszcze mogli zrobić użytek z tarana.

— Teraz trzeba połączyć łańcuchy. Potrzebny mi jest młot, dwa młoty. Zacznijcie

ciągnąć taran do tyłu, powoli, żeby nie zsunął się z pętli...

Czas mijał szybko. Shef kątem oka dostrzegał wpatrujące się w niego twarze, gdzieś

przy tylnym wejściu mignął mu srebrny hełm, Muirtach wycierał klingę sztyletu. Nie

zwracał na to uwagi. W jego głowie łańcuchy i słupy, gwoździe i połamane deski jawiły się

jako świetliste linie, zmieniając położenie w miarę jak podejmował kolejne decyzje. Nie

miał żadnych wątpliwości, co robić.

Na zewnątrz rozległa się pełna podniecenia wrzawa; armia przypuściła niespodziewany

atak na nie broniony fragment murów, przystawiając do nich sklecone naprędce drabiny.

Obrońcy jednak szybko zorientowali się w sytuacji i napastnicy musieli się wycofać.

Wewnątrz odyńca słychać było postękiwania z wysiłku, pomruki.

— To kowal, jednooki kowal. Róbcie, co mówi.

Gotowe. Przechodząc do tyłu, Shef machnął ręką w stronę wojowników, aby

ponownie chwytali za liny, ujrzał, jak machina toczy się w przód, jak koła opierają się o

kolumnę, a wierzchołek tarana — żelazny czub odrąbano i porzucono — znów uderza o

bramę, dąb o dąb. Wojownicy podeszli do uchwytów, odciągnęli je do tyłu, po czym

pchnęli w przód. I jeszcze raz w przód. Śpiewali teraz pieśń wioślarzy. Ich ciała poddawały

się rytmowi, tak że mogli

uderzać bez namysłu i bez komendy. Shef przedostał się przez otwór i wyszedł na

zewnątrz.

Dookoła, tam gdzie rano była tylko pusta, błotnista równina, rozciągało się

pobojowisko. Na ziemi leżały ciała, wlekli się ranni — sami lub z pomocą towarzyszy,

wszędzie poniewierały się strzały, które skrzętnie zbierali zapobiegliwi łucznicy. Niespokojne

twarze obróciły się w stronę Shefa. Potem obejrzały się na bramę.

Wrota zaczynały już trzaskać. Z każdym uderzeniem przechodziło przez nie drżenie;

jeden ze słupów przechylił się lekko. Ludzie wewnątrz machiny przesuwali właśnie taran,

szykując się do tym lepszego ciosu. Za pięćdziesiąt, może sto oddechów, brama stanie

otworem. Wypadną z niej Northumbryjczycy, wymachując mieczami o złotych

rękojeściach, by stawić czoło mistrzom z Danii, Vik oraz irlandzkim odstępcom. To był

punkt zwrotny całej bitwy.

Shef zorientował się nagle, że spogląda prosto w twarz Ivara Ragnarssona, który stał

ledwie kilka stóp dalej, wpatrując się weń nienawistnym, podejrzliwym spojrzeniem

bladych oczu. Po chwili jednak Ivar skierował uwagę na coś zupełnie innego. On także

wiedział, że zbliża się rozstrzygająca chwila walki. Odwracając się, wiking zamachał

ramionami w umówionym geście. Spośród domów nad brzegiem Ouse wybiegła zgraja

ludzi. Nieśli długie drabiny, nie prowizoryczne, jak podczas ostatniego ataku, ale starannie

wykonane i ukrywane dotychczas. Nowi wojownicy dobrze wiedzieli, co robią. Skoro

doborowi szermierze atakowali bramę, Ivar posyłał swoje oddziały w stronę narożnej

wieży, skąd odeszli co odważniejsi i bardziej doświadczeni spośród Anglików, by

przyłączyć się do walki przy bramie.

Anglicy są skończeni, pomyślał Shef. Ich obrona załamała się w dwóch miejscach.

Teraz armia zdoła się przedostać.

Dlaczego to zrobiłem? Dlaczego pomogłem Ivarowi, tym, którzy wypalili mi oko?

Zza skrzypiących wrót dobiegł go dziwny, głuchy brzęk, jak gdyby pękającej struny

harfy, lecz nieporównanie głośniejszy, nie dający się zagłuszyć przez bitewny zgiełk. W

powietrze wzniósł się jakiś przedmiot, ogromny przedmiot, głaz, jakiego nie uniosłoby nawet

dziesięciu ludzi. To niemożliwe, pomyślał Shef. Niemożliwe.

Głaz jednak nadal się wznosił, w górę, wysoko, tak że Shef musiał dobrze zadzierać

głowę, żeby mu się przyjrzeć. Wydało mu się, że kamień na ułamek sekundy zamarł w

powietrzu.

A potem runął w dół.

Wylądował dokładnie pośrodku tarana, miażdżąc tarcze i drewnianą konstrukcję jak

dziecinny domek z kory. Wierzchołek tarana wystrzelił w górę, i opadł na bok, niczym

zdychająca ryba. Wewnątrz odyńca rozległy się gardłowe okrzyki bólu.

Atakujące oddziały zdążyły już oprzeć drabiny o mur; wojownicy wspinali się w górę;

jedna drabina została odepchnięta, inne trzymały się mocno. Dwieście jardów dalej, za

nurtem Ouse, na szczycie drewnianej palisady Marystown trwało jakieś zamieszanie: ludzie

pochylali się nad maszyną.

Tym razem nie głaz, lecz jakiś podłużny przedmiot przeciął powietrze wznosząc się nad

rzeką, po czym zaczął opadać, kierując się w stronę drabin. Wojownik na szczycie

najbliższej z nich chwycił już za blanki i właśnie usiłował przedostać się do środka. Jego

ciało znalazło się na linii lotu pocisku.

Mężczyzna szarpnął się nagle w przód, jak gdyby uderzony w plecy przez giganta,

szarpnął się tak mocno, że drabina pod nim załamała się od impetu. Wojownik zwinął się w

powietrzu, rozłożył szeroko ramiona; Shef ujrzał gigantyczny pocisk sterczący mu z

kręgosłupa. Wiking spadając nienaturalnie wygiął się do tyłu, złożył wpół, po czym opadł

powoli na stertę swoich towarzyszy, usiłujących właśnie dźwignąć się na nogi.

Strzała. A jednak nie strzała. Żadna ludzka istota nie mogłaby jej wystrzelić, ani

rzucić głazu. A przecież te rzeczy zdarzyły się naprawdę. Shef powoli ruszył naprzód i

obejrzał wielki kamień leżący pośród szczątków taranu, ignorując rozpaczliwą

szamotaninę rannych i wołanie o pomoc.

Tego zniszczenia dokonały maszyny. I to jakie maszyny! Gdzieś wewnątrz fortu, może

pośród czarnych mnichów, jest mistrz maszyn, o jakim nawet nie śnił. Musi go

odnaleźć. W każdym razie wiedział już, dlaczego pomaga armii: nie mógł znieść widoku

niewłaściwie wykorzystywanej maszyny. Teraz jednak maszyny były po obu stronach.

Brand chwycił go, wcisnął mu do ręki Zemstę Niewolnika i pogonił go, sycząc gniewnie.

— ...stój tam jak czubek, za moment przejdą do ataku!

Shef spostrzegł, że są jednymi z ostatnich, którzy zostali

jeszcze na opustoszałej równinie, miejscu rzezi. Reszta wycofywała się już w dół

zbocza, na które wspinali się rano. Atak Ragnarssonów na York zakończył się niepowo-

dzeniem.

Bardzo ostrożnie, lekko wysuwając język, Shef przyłożył do postronka błyszczące ostrze

kuchennego noża. Sznurek pękł. Ciężarek na jednym końcu drewnianego ramienia opadł,

drugi podskoczył w górę. Kamienny okruch szerokim łukiem poszybował nad paleniskiem

kuźni.

Shef usiadł z westchnieniem.

— Tak to właśnie działa — wyjaśnił Thorvinowi. — Krótkie ramię, duży ciężar;

długie ramię, mniejszy ciężar. Nareszcie.

— Cieszę się, że w końcu jesteś usatysfakcjonowany — odparł Thorvin. — Przez dwa

dni zabawiałeś się drewienkami i kawałkiem sznurka, a ja musiałem odwalać całą

robotę. Może teraz mi trochę pomożesz.

— Oczywiście, ale to też jest ważna praca. To nowa wiedza, której muszą szukać

ludzie Drogi.

— Zgoda, ale nie można zaniedbywać codziennych obowiązków.

Thorvin odnosił się do eksperymentów z równym jak Shef entuzjazmem, lecz po kilku

próbach udzielenia mu pomocy zdał sobie sprawę, że tylko tłamsi rozpaloną wyobraźnię

swojego byłego czeladnika, i wrócił do ogromu obowiązków, które każda armia, przez sam

fakt swego istnienia, nakłada na swoich płatnerzy.

— Czy jednak jest to nowa wiedza? — zapytał Hund. — Ingulf umie robić

rzeczy, których żaden Anglik nigdy nie potrafił. A on uczy się metodą prób i błędów, oraz

poprzez krajanie na części ciał umarłych. Ty też uczysz się na błędach, ale starasz się

osiągnąć tylko to, co czarni mnisi umieją już od dawna. A oni nie bawią się modelami.

Shef skinął głową.

— Wiem, że marnuję czas. Teraz rozumiem, jak można było tego dokonać, ale wciąż

są sprawy, których nie pojmuję. Gdybym umieścił tu prawdziwy ciężar, jak ten, który

oni przerzucili przez mury, czym musiałbym obciążyć drugie ramię? Musiałoby to być o

wiele cięższe niż jakakolwiek rzecz, którą może udźwignąć tuzin mężczyzn. A gdyby było aż

tak ciężkie, jak zdołałbym opuścić długie ramię, to, które wyrzuca pocisk? Potrzebowałbym

jakiegoś kołowrotu.

A przecież wiem, co za dźwięk usłyszałem tuż przed ukazaniem się głazu. To był

brzęk przecinanej liny, którą ktoś zwolnił, aby uruchomić machinę. Jednak najbardziej

niepokoi mnie coś zupełnie innego. Anglicy wystrzelili jeden kamień, a on strzaskał

taran. Gdyby nie powiodło im się za pierwszym razem, brama poszłaby w drzazgi i wszyscy

mistrzowie machin by zginęli. Musieli być absolutnie pewni, że trafią.

Shef gwałtownie zatarł linie, które do tej pory rysował w pyle.

— To strata czasu. Rozumiesz, o czym mówię, Thorvinie? Musi istnieć jakiś rodzaj

wiedzy, jakiś rodzaj rzemiosła, które pozwala ludziom przewidzieć, co się stanie, bez

potrzeby kolejnych powtórek. Kiedy po raz pierwszy ujrzałem palisadę wokół waszego

obozu nad Stour, byłem zaskoczony. Zastanawiałem się, skąd wodzowie wiedzą, ile pni

przygotować, aby wznieść ogrodzenie, które pomieści wszystkich ich ludzi. Teraz wiem, że

nawet Ragnarssonowie potrafią to zrobić. Na każdy statek biorą jeden patyk, robią

dziesięć nacięć na każdym z nich, a potem rzucają patyki na kilka stert, po jednej dla

każdej z trzech ścian, czy czterech ścian, czy ile ich tam jest, a kiedy nie ma już patyków,

liczą, ile jest w każdej stercie. Oto, co obchodzi największych wodzów i kapitanów tego

świata. Sterta patyków. Ale w tym mieście kryje się wiedza Rzymian, którzy potrafili pisać

cyframi równie łatwo, jak literami. Gdybym umiał pisać cyframi Rzymian, zbudowałbym

maszynę!

Thorvin odłożył szczypce i w zamyśleniu spojrzał na srebrny młot zawieszony na swojej

piersi.

— Nie powinieneś myśleć, że Rzymianie znali odpowiedź na wszystkie pytania —

zauważył. — Gdyby tak było, to do dzisiejszego dnia władaliby Anglią z Yorku.

Zresztą, cokolwiek by o nich mówić, to byli przecież tylko chrześcijanie.

Shef gwałtownie zerwał się na nogi.

— Ha! A jak wyjaśnisz to drugie urządzenie? To, które wystrzeliło olbrzymią strzałę?

Myślałem nad tym i myślałem. Tego się nie da zrobić. Nie można zrobić tak dużego łuku.

Drewno się złamie. A co poza łukiem może strzelać?

— Wiem, czego ci trzeba — odezwał się Hund. — Uciekiniera z miasta, albo z

Marystown. Kogoś, kto widział machiny przy pracy.

— Może kogoś złapiemy.

Zapadła cisza, zakłócana jedynie przez miarowy stukot młota Thorvina i przez syk

miechów którymi Shef ze złością poruszał przy palenisku. Uciekinierzy stanowili

drażliwy temat. Po zakończonym niepowodzeniem ataku, Ragnarssonowie, w swej

wściekłości, zwrócili się przeciw wsiom dookoła miasta York, przeciw bezbronnym rol-

nikom — bo przecież wszyscy zbrojni, i szlachta, i thanowie, i szermierze, zamknęli się z

królem Ellą za murami.

— Jeżeli nie możemy zdobyć miasta — krzyczał Ivar — obrócimy w perzynę całą

prowincję. — I tak też zrobili.

— Niedobrze mi się robi — zwierzył się Shefowi Brand, gdy nadeszła ich kolej

przejścia przez spustoszony już krajobraz. — Nie myśl że jestem mięczakiem, albo

chrześcijaninem. Chcę się wzbogacić i nie ma wielu rzeczy, których nie zrobiłbym dla

pieniędzy. Ale z tego, co robimy, nie będzie pieniędzy. A w tym, co robią

Ragnarssonowie i gaddgedlarowie nie ma, jak na mój gust, zbyt wielkiej rozrywki.

Żadna przyjemność przechodzić przez wioskę po tym, jak oni już przez nią przeszli.

Wiem, to są tylko chrześcijanie, i może zasługują na swój los za to, że płaszczą się

przed tym bogiem, Chrystusem, i jego kapłanami. — Brand westchnął. — Nie widzę w

tym sensu. Łapiemy niewolników całymi setkami, towar najlepszej jakości. Ale gdzie

ich sprzedać? Na południu? Trzeba by mieć mocną flotę i szeroko otwarte oczy. Nie

jesteśmy tam zbyt popularni, a za to winię Ragnara i jego potomstwo. Do Irlandii?

Daleka droga, dużo czasu by minęło, zanim ujrzelibyśmy pieniądze. A poza

niewolnikami nie ma tu nic. Kościoły odprowadziły swoje złoto i srebro do Yorku jeszcze

przed naszym przybyciem. Zaś to, co mają wieśniacy czy ich tanowie to nędza. Jedna wielka

nędza. Dziwne. To bogata kraina, widać na pierwszy rzut oka. Gdzie się podziało całe

srebro? W ten sposób nigdy się nie wzbogacimy. Czasami żałuję, że zawiozłem do

Braethraborgu wieści o śmierci Ragnara, bez względu na to, co mówili kapłani Drogi.

Mimo to Brand ponownie wyprowadził swoją drużynę, przemierzając całą prowincję w

stronę świątyni w Strenshall, mając nadzieję, że uda mu się znaleźć choć trochę złota czy

srebra. Shef poprosił go o zwolnienie z tego obowiązku. Obrzydł mu już widok ziemi

plądrowanej przez Ragnarssonów i ich popleczników, z których każdy marzył tylko o

tym, żeby popisać się przed innymi umiejętnością wydobywania tajemnic, informacji i

ukrytych skarbów od kerlów i thrallów, którzy żadnej z tych rzeczy, a już zwłaszcza

skarbów, nie posiadali. Brand zawahał się, spojrzał spode łba.

— Wszyscy jesteśmy w armii — powiedział w końcu. — To, o czym zadecydujemy,

wszyscy musimy wykonywać, nawet jeżeli niektórzy są przeciwni. Jeżeli powstają jakieś

wątpliwości, należy je przedyskutować na otwartym spotkaniu. Nie podoba mi się, młody

człowieku, że chciałbyś wedle swej woli popierać w armii jedne rzeczy, a odrzucać inne.

Jesteś teraz karlem. Karlowie robią to, co uważają za najlepsze dla większości. Dlatego

wszyscy mamy prawo głosu.

— Kiedy złamał się taran robiłem to, co uważałem za najlepsze.

Brand spojrzał powątpiewająco.

— Dla swoich własnych celów — mruknął.

Pozwolił jednak Shef owi zostać razem z Thorvinem i górą pracy w kuźni, w obozie

naprzeciwko Yorku, dobrze strzeżonym wobec możliwości wypadu oblężonych. Shef

natychmiast zaczął bawić się modelami, wyobrażać sobie olbrzymie łuki, proce, młoty.

Jeden problem przynajmniej udało mu się rozwiązać, chociaż nie w praktyce, ani nawet nie w

teorii.

Przed kuźnią rozległ się tupot nóg, urywany ze zmęczenia oddech. Trzech mężczyzn w

środku jak na komendę ruszyło w stronę szeroko otwartych drzwi. Kilka stóp przed nimi

Thorvin ustawił szereg palików, połączonych przędzą, na której pozawieszał owoce

jarzębiny oznaczające granice jego posiadłości, zasięg świętego miejsca. Do jednego z

owych palików przywarła zadyszana postać, odziana w podarte łachmany. Żelazna obroża

wokół szyi mężczyzny zdradzała jego status. Niewolnik rozpaczliwie wodził wzrokiem po

trzech przypatrujących mu się ludziach. Jego twarz nagle rozjaśniła się z ulgi; spostrzegł

młot na masywnym karku Thorvina.

— Sanctuarium — wydyszał. — Udzielcie mi sanctuarium — mówił po angielsku, ale

użył łacińskiego słowa.

— Czego on chce? — zapytał Thorvin.

— Schronienia. Chce dostać się pod twoją opiekę. Wśród chrześcijan panuje

zwyczaj, że uciekinier może chwycić drzwi kościoła i tym samym znaleźć się pod opieką

biskupa, póki jego przypadek nie zostanie rozpatrzony.

Thorvin powoli pokręcił głową. Widział już zbliżający się pościg. Pół tuzina mężczyzn,

sądząc z wyglądu — Hebrydyjczyków, najgorliwszych pośród łowców niewolników.

Teraz, mając zdobycz w zasięgu wzroku, już się nie śpieszyli.

— My tutaj nie mamy tego zwyczaju — powiedział.

Niewolnik zawył ze strachu, widząc jego gest i czując za sobą obecność swych

prześladowców. Jeszcze mocniej uchwycił się wątłego palika. Shef przypomniał sobie mo -

ment, gdy on sam podchodził do Thorvina, nie wiedząc, czy idzie na śmierć, czy też nie.

Chłopak miał jednak wówczas tę przewagę, że mógł się nazwać kowalem, kolegą po fachu.

Ten człowiek zaś wyglądał po prostu na niewykwalifikowanego robotnika, nie umiejącego

nic, co mogłoby przedstawiać jakąś wartość.

— Chodź no tutaj — odezwał się przywódca Hebrydyjczyków, uderzając skuloną

postać w ucho i rozginając palce zaciśnięte na paliku.

— Ile za niego chcecie? — zapytał Shef impulsywnie. — Odkupię go od was.

Wybuch śmiechu.

— Po co, Jednooki? Chcesz mieć popychadło? W zagrodzie mam o wiele lepszych.

— Powiedziałem, że kupię tego. Patrzcie, mam pieniądze. — Shef odwrócił się w

stronę Zemsty Niewolnika wbitej w ziemię tuż przy wejściu do kuźni. Wieszał zwykle na

niej swoją sakiewkę z kilkoma monetami, które dał mu Brand jako udział w mizernym

łupie.

— Nie ma mowy. Jeżeli chcesz niewolnika, przyjdź do zagrody, sprzedam ci którego

zechcesz. Tego muszę zabrać z powrotem i przykładnie ukarać. Zbyt wielu z nich uciekło od

jednego pana i teraz sądzi, że mogą uciekać również od innych. Trzeba im pokazać, że to

się nie opłaca.

Niewolnik zrozumiał coś z dialogu, bo znowu zawył, przerażony, tym razem jeszcze

bardziej rozpaczliwie. Kiedy prześladowcy chwycili go za dłonie i ramiona, odciągając go

na bok i starając się jednocześnie nie uszkodzić palików, wyrywał się i walczył.

— Amulety — krzyknął. — Mówili mi, że ludzie z amuletami są bezpieczni.

— Nie możemy ci pomóc — odparł Shef, znowu przechodząc na angielski. —

Powinieneś był zostać ze swoim angielskim panem.

— Moimi panami byli czarni mnisi. Wiecie, jacy oni są dla swoich niewolników. A moim

panem był najgorszy z nich wszystkich, diakon Erkenbert, ten, który robi maszyny...

Rozgniewany Hebrydyjczyk stracił w końcu cierpliwość do szamocącego się

uciekiniera, odwiązał od pasa worek z piaskiem i zadał cios. Chybił jednak, trafił

niewolnika w szczękę, a nie w skroń. Rozległ się trzask, szczęka obwisła bezwładnie, z

kącika ust pociekła krew.

— E...ken...ert. To...abeł....obi...belskie...szyny.

Shef podniósł rękawice, naciągnął je na dłonie, gotując się, by wyrwać halabardę z

ziemi. Kotłująca się gromadka cofnęła się o kilka kroków.

— Stać — powiedział. — Ten człowiek jest cenny. Nie ważcie się go więcej uderzyć.

Dziesięć słów — pomyślał. Potrzeba mi tylko dziesięciu słów, a będę znał zasadę

działania wielkiego łuku.

Niewolnik, walczący teraz z zaciekłością schwytanej łasicy, uwolnił jedną stopę,

wymierzył kopniaka. Jeden z Hebrydyjczyków stęknął, zgiął się wpół, zaklął.

— Dosyć tego — warknął przywódca gromady. Shef skoczył przed siebie, wyciągając

ręce obronnym gestem, ale Hebrydyjczyk dobył noża, zrobił krok w stronę leżącego i

zadał cios wygiętą dłonią. Niewolnik, nadal podtrzymywany przez liczne ręce, wygiął się

w łuk, wykrzywił z bólu, po czym zwisł bezwładnie.

— Ty zakuta pało! — wrzasnął Shef. — Zabiłeś człowieka od maszyn!

Hebrydyjczyk obrócił się w jego stronę, gniewnie wydymając wargi. Chciał coś

powiedzieć, ale Shef dłonią w żelaznej rękawicy uderzył go prosto w twarz. Mężczyzna

runął na wznak. Zapadła głucha cisza.

Hebrydyjczyk powoli dźwignął się na nogi, wypluł na rękę jeden ząb, chwilę później

wypluł drugi. Spojrzał na swoich ludzi, wzruszył ramionami. Jego podwładni porzucili trupa

niewolnika, odwrócili się i odeszli w stronę obozu.

— Doigrałeś się, chłopcze — odezwał się Thorvin.

— Jak to?

— Tylko jedna rzecz może się teraz wydarzyć.

— Co takiego?

— Holmgang.

Rozdział trzeci

Shef leżał na sienniku tuż obok paleniska kuźni, rzucając się niespokojnie przez sen.

Thorvin wmusił w niego ogromną kolację, którą powinien przyjąć z wdzięcznością po wielu
dniach zmniejszających się nieustannie racji, typowych dla obozu, który w kwestii żywności
był całkowicie zależny od oddziałów plądrujących okolicę. Mimo to żytni chleb i wołowa
pieczeń ciężko zaległy mu na żołądku. Jeszcze cięższe były jednak myśli chłopaka.
Towarzysze wyjaśnili mu już zasady holmgangu, tak bardzo różne od chaotycznej bójki, w
której kilka miesięcy wcześniej zabił Irlandczyka Flanna. Zdawał sobie sprawę, że znalazł się
w bardzo niekorzystnym położeniu. Nie mógł się jednak w żaden sposób wymigać.
Wiedział, że cała armia wyczekuje jutrzejszego pojedynku jako głównej atrakcji dnia.
Znalazł się w pułapce.

A mimo to wciąż myślał o machinach. Jak je budowano? Jak można ulepszyć te, które on

budował? W jaki sposób można zburzyć mury Yorku? Z wolna zapadł w mocniejszy sen.

Stał na jakiejś odległej równinie. Przed nim piętrzyły się ogromne mury, tak wielkie, że

całkowicie przyćmiewały potęgę ścian Yorku oraz innych budowli wzniesionych przez

śmiertelnego człowieka. Wysoko na murach stały jakieś postacie, które już wcześniej

widywał w swoich snach — w „wizjach", jak je nazywał Thorvin — olbrzymie istoty o

twarzach niczym ostrze topora i surowym, poważnym wyrazie oczu. Teraz jednak na

twarzach tych malowały się troska i trwoga. Na przedpolu, przed murami ujrzał

postać jeszcze bardziej gigantyczną niż figury bogów, tak przepotężną, że wzrostem

sięgała niemalże blanków. Postać ta nie miała proporcji ludzkiej istoty: krępe nogi,

grube ramiona, pękaty brzuch, szczerbate zęby. Wyglądała po

prostu błazeńsko. Wyglądała jak zdeformowane od urodzenia dziecko, które, jeśli ojca

Andreasa nie będzie akurat pod ręką, cicho zakończy swój żywot w bagnach Emneth.

Olbrzym poganiał równie monstrualnego konia, zbudowanego jakby na jego miarę,

który ciągnął wóz, a na nim kamienny blok wielki jak góra.

Shef zdał sobie sprawę, że blok ów ma zapełnić lukę w wielkim murze. Mur bowiem

był prawie kompletny — z jednym tylko wyjątkiem. Słońce w tym dziwnym świecie zachodziło

właśnie, a chłopak wiedział, że jeżeli budowa muru zostanie ukończona przed zachodem,

wydarzy się coś przerażającego, coś nieodwracalnego i strasznego. To dlatego bogowie

spoglądali z niepokojem, dlatego olbrzym popędzał konia — ogiera, jak dostrzegł Shef —

okrzykami radości i zniecierpliwienia.

Z tyłu rozległo się ciche rżenie. Następny koń, tym razem bardziej proporcjonalnej

budowy. Klacz o kasztanowej sierści i grzywie opadającej na oczy. Klacz zarżała znowu, po

czym odwróciła się bojaźliwie, jak gdyby nieświadoma efektu, jaki wywarł jej głos. Ogier

jednak usłyszał. Poderwał głowę. Potrząsnął uprzężą. Jego członek zaczął powoli wysuwać

się z moszny. Olbrzym krzyczy, bije ogiera po głowie, usiłuje zasłonić mu oczy. Nozdrza

konia falują, rozlega się rżenie wściekłości. Kolejna zachęta ze strony klaczy, tym razem

z bliższej odległości, podkowy kokieteryjnie podzwaniają o ziemię. Ogier staje dęba,

zamierza się na olbrzyma mocnymi kopytami, zrywa uprząż. Wóz przewraca się, głaz

koziołkuje na ziemię. Olbrzym tupie nogami z irytacji. Ogier jest wolny, pędzi w stronę

klaczy, by zatopić w niej swój naprężony członek, długi niczym łańcuch. Klacz jednak

zwodzi go, tańczy, prowokuje, aby się do niej zbliżył, po czym odskakuje w bok. Dwa konie

wirują, nagle zrywają się do galopu, ogier powoli dogania klacz, ale wkrótce zwierzęta

znikają za horyzontem. A z tyłu, za nimi, olbrzym przeklina i podskakuje w komicznej

pantomimie. Słońce zaszło. Jedna z postaci na murze z nieruchomą twarzą rusza do

przodu, naciąga metalowe rękawice.

Ktoś będzie musiał zapłacić grzywnę, myśli Shef.

I znowu równina, i znowu otoczone murami miasto na równinie. To miasto także jest

potężne — mury wznoszą się o wiele wyżej niż w Yorku — ale przynajmniej zbudowano je w

ludzkiej skali. Podobnie ludzkie są tysiące postaci uwijających się w mieście i na równinie.

Ludzie za murami ciągną olbrzymią figurę — nie odyńca, na którego kształt został wykonany

taran Ragnarssonów, ale gigantycznego konia. Drewnianego konia. Jaki sens budować konia

z drewna, zastanawia się Shef. Z pewnością nikt nie da się na to nabrać.

Istotnie, nikt się nie nabrał. Strzały i pociski wylatywały zza murów, trafiając w konia, w

ludzi pchających ciężkie koła. Część z nich odbiła się nie czyniąc żadnej szkody, inne

dziesiątkowały ciągnących, ale nie zdołały rozproszyć ani zniechęcić setek nowych

wojowników, którzy natychmiast przejmowali obowiązki zabitych towarzyszy. Koń przysunął

się do samych murów, górując ponad blankami. Shef wiedział, że to, co się teraz wydarzy,

będzie rezultatem konfliktu, który trwał od wielu lat, pochłonął już tysiące istnień i

pochłonie dalsze tysiące. Coś mówiło mu także, że te wypadki będą fascynować

ludzi przez całe pokolenia — ale niewielu pojmie, o co naprawdę chodziło, więc powstanie

mnóstwo nieprawdopodobnych domysłów.

Nagle w głowie Shefa odezwał się głos, który chłopak słyszał już wcześniej. Głos, który

ostrzegał go przed nocną bitwą nad Stour. Tym razem również przemówił w jego umyśle z

wyraźną nutą rozbawienia, nie pozbawioną jednak troski.

— Patrz teraz — odezwał się głos. — Patrz uważnie.

Pysk konia otworzył się, język wysunął się i oparł o blanki. A z pyska...

Thorvin potrząsał jego ramieniem, nieubłaganie ściągając z wyrka. Shef usiadł, nadal

usiłując rozwikłać znaczenie snu.

— Czas wstawać — powiedział Thorvin. — Czeka cię ciężki dzień. Mogę jedynie

mieć nadzieję, że dożyjesz zachodu.

Archidiakon Erkenbert siedział w swoim pokoiku na wieży, wysoko ponad główną

nawą katedry. Przysunął bliżej świecznik. Tkwiły w nim trzy świece, wszystkie wykonane

z najlepszego pszczelego wosku, nie śmierdzące łojem i dające jasne światło. Erkenbert

spojrzał na nie z upodobaniem, po czym wyciągnął gęsie pióro z kałamarza. To, co

zamierzał zrobić, nie było proste, wymagało mozolnej pracy, a efekty mogły być mało

zadowalające.

Przed diakonem leżała sterta welinowych zwitków, zapisanych, pokreślonych i

zapisanych na nowo. Mężczyzna ujął pióro, przygotował sporą kartę świeżego, czystego

welinu i napisał:

De parochia quae dicitur Schirlam desunt nummi XLVIII

„ „ „ Fulford „ „ XXXVI

„ ,, „ Haddinatunus „ „ LIX

Lista ciągnęła się długo. Wreszcie mężczyzna podkreślił zapis nie zapłaconych dzierżaw

grubą linią, wziął głęboki oddech i przystąpił do wyczerpującej umysł czynności dodawania

liczb.

— Octo et sex — mruczał pod nosem — ąuattuordecim. Et novo, sunt... viginta tres. Et

septem. — Aby sobie ułatwić zadanie, rysował małe kreski na luźnej karcie, przekreślając je,

gdy doszedł do dziesięciu. Zaczął też, przesuwając palcem po liście, stawiać mały

znaczek pomiędzy XL

a VIII, między L a IX, aby tym lepiej pamiętać, które cyfry należy dodawać, a które

zostawiać. Nareszcie dobrnął do końca pierwszego obliczenia, pewnym ruchem

zapisał CDXLIX, po czym znów zaczął liczyć od góry karty, tym razem dodając cyfry,

które wcześniej pominął.

— Quaranta et triginta sunt septuaginta. Et ąuinąuaginta. Centum et yiginta.

Nowicjusz, który po paru minutach skromnie wsunął się do komnaty, żeby sprawdzić,

czy nie jest potrzebny, pełen respektu wrócił do swych towarzyszy.

— Powtarza liczby, których nigdy nie słyszałem — oznajmił.

— To cudowny człek — odezwał się jeden z czarnych mnichów. — Oby Pan sprawił,

aby taka znajomość czarnych kunsztów nie przyniosła mu żadnej szkody.

— Duo milia ąuattuor centa nonaginta — powiedział Erkenbert, zapisując

jednocześnie: MMCDXC. Obok siebie leżały teraz dwie liczby: MMCDXC oraz CDXLIX.

Znowu minęło kilka minut intensywnego kreślenia i poprawiania. Wreszcie miał gotowy

wynik: MMCMXXXIX. Teraz dopiero zaczynały się prawdziwe trudności. To była

suma zaległych dzierżaw za jeden kwartał. Ile pieniędzy straci Kościół, jeżeli Bóg

dopuści, aby plaga wikingów ciążyła na grzbietach Jego owieczek przez okrągły rok?

Wielu ludzi, nawet spośród arithmeticusów, poszłaby łatwiejszą drogą i czterokrotnie

dodała do siebie tę samą liczbę. Erkenbert jednak stawiał się wyżej ponad takimi

wykrętnymi sposobami. Z drobiazgową dokładnością przygotował się do najbardziej

złożonej procedury, do najtrudniejszego spośród wszystkich diabelskich kunsztów: mnożenia

rzymskich cyfr.

Skończywszy, pełen niedowierzania wpatrywał się w wynik. Mimo sporego doświadczenia

nigdy jeszcze nie spotkał się z tak olbrzymią sumą. Powoli, trzęsącymi się palcami, zgasił

świece. Za oknem szarzał już świt. Po jutrzni będzie musiał spotkać się z arcybiskupem.

Straty byłyby zbyt wielkie. Nie wolno do nich dopuścić.

Daleko, sto pięćdziesiąt mil na południe, światło budzącego się poranka padło na

powieki kobiety, wtulonej w puchowy materac, chroniącej się przed zimnem pod

stosem wełnianych kocy. Kobieta poruszyła się, drgnęła. Jej dłoń trafiła na ciepłe, nagie

udo mężczyzny leżącego obok. Wzdrygnęła się, jak gdyby dotknęła łusek żmii.

To mój przyrodni brat, pomyślała chyba po raz tysięczny. Syn mojego własnego ojca.

Żyjemy w śmiertelnym grzechu. Ale jak mogę im to powiedzieć? Nie mogę się zwierzyć

nawet kapłanowi, który nas zaślubił. Alfgar powiedział mu, że zgrzeszyliśmy cieleśnie

podczas ucieczki od wikingów, i że teraz modli się do Boga o wybaczenie i odkupienie w

naszym związku. Wszyscy myślą, że jest jak święty. A królowie Mercji i Wessexu z

zapartym tchem słuchają jego opowieści o zbrodniach wikingów, o tym, co zrobili jego

ojcu, o tym, jak przedarł się do obozu wroga, aby mnie uwolnić. Uważają go za bohatera.

Mówią, że uczynią go aldermanem i nadadzą mu własną prowincję, że przywiozą z Yorku

jego biednego, umęczonego ojca, który nadal broni się przed poganami.

Co się stanie, gdy ojciec ujrzy nas razem. Gdyby Shef żył...

Na przypomnienie tego imienia, podobnie jak poprzedniego ranka, łzy popłynęły spod

zamkniętych powiek Godivy, skapując na poduszkę.

Shef maszerował błotnistą uliczką pomiędzy szeregami szałasów, wzniesionych przez

wikingów dla ochrony przed zimową pogodą. Halabardę trzymał opartą na ramieniu, na

dłoniach miał metalowe rękawice, ale hełm został w kuźni Thorvina. Jak się

dowiedział, regulamin holmgangu nie zezwalał na noszenie kolczug ani hełmów. Pojedynek

był sprawą honorową, więc nie należało myśleć o drobnostkach, takich jak przeżycie czy

zabicie przeciwnika.

Co nie oznaczało, że w holmgangu nie można zginąć.

W walce brały udział cztery osoby. Dwaj przeciwnicy kolejno zadawali ciosy, przed

którymi bronili ich sekundanci z tarczami. Ich zadaniem było trzymać tarczę i wy-

chwytywać na nią uderzenia. Życie walczącego zależało więc od zręczności sekundanta.

Shef takowego nie posiadał. Brand i cała jego drużyna jeszcze nie wrócili. Thorvin

nerwowo szarpał brodę i w zdenerwowaniu uderzał młotem o ziemię, ale jako kapłan

Drogi nie mógł uczestniczyć w walce. Gdyby zgłosił swą kandydaturę, sędziowie z

pewnością by ją odrzucili. To samo dotyczyło Ingulfa, mistrza Hunda. Jedyną osobą,

którą mógł poprosić na sekundanta, był Hund. Rozważywszy ten pomysł, Shef doszedł

do wniosku, że Hund — skoro tylko zorientuje się w sytuacji — sam zaofiaruje się z

pomocą. Uprzedził go więc, wybijając mu to z głowy. Pomijając wszystko inne,

chłopak był pewien, że w krytycznym momencie, gdy ostrze miecza zacznie opadać, Hund

spostrzeże czaplę na bagnie albo traszkę w mokradle i prawdopodobnie przyczyni się

do śmierci ich obu.

— Sam sobie poradzę — oznajmił kapłanom Drogi, którzy schodzili się, by mu

udzielać rad, zresztą ku jego wielkiemu zdumieniu.

— Nie po to przemówiliśmy za tobą do Wężowego Oka i uchroniliśmy cię przed

zemstą Ivara — odezwał się ostro Farman, kapłan Freyra, słynny ze swych wędrówek w

innych światach.

— Tacy jesteście pewni ścieżek losu? — zapytał Shef i kapłani nie znaleźli na to

odpowiedzi.

Jednak prawdę mówiąc, kiedy szedł na miejsce holmgangu, nie martwił go sam

pojedynek. Martwiło go to, czy sędziowie pozwolą mu rozegrać walkę bez sekundanta.

Jeżeli nie, zostanie po raz drugi w życiu zdany na łaskę vapna takr, zbiorowego osądu

wojowników armii. Na samo wspomnienie zgiełku i szczęku broni, które towarzyszyły

wyrokowi, poczuł, jak jelita skręcają mu się w supeł.

Przeszedł przez bramę w palisadzie i wydostał się na zdeptaną łąkę przy rzece, gdzie

zgromadziła się już cała armia. Gdy się zbliżał, rozległ się szmer głosów. Tłum rozstąpił

się, aby dać mu przejść. W centrum znajdował się pierścień wytyczony przez wierzbowe

witki, szeroki zaledwie na dziesięć stóp.

— Tradycja każe, by holmgang odbywał się na wyspie pośrodku strumienia —

tłumaczył mu Thorvin. — Kiedy jednak w pobliżu nie ma nic odpowiedniego,

można posłużyć się symbolem. W holmgangu nie wolno stosować uników. Walczący stoją

naprzeciw siebie i uderzają, póki jeden z nich nie padnie martwy. Albo stanie się

niezdolny do walki, złoży okup, rzuci broń na ziemię czy wystąpi poza oznakowany

obszar. Ostatnie dwie możliwości są równoznaczne z oddaniem się na łaskę przeciwnika,

który może zażądać śmierci bądź okaleczenia. Jeżeli walczący okaże się tchórzem,

sędziowie z pewnością zażądają jednej z tych dwóch rzeczy, jeśli nie obu.

Shef spostrzegł, że jego wrogowie już stoją przy wierzbowych gałązkach.

Hebrydyjczyk, któremu wybił zęby, a który nazywał się Magnus, trzymał w dłoni nagi

miecz, tak wypolerowany, że węże wyobrażone na klindze zdawały się pełzać i wić w

mętnym, szarym świetle. Obok Hebrydyj- czyka zajął pozycję jego sekundant: wysoki,

pokryty bliznami, potężnie wyglądający mężczyzna w średnim wieku. Trzymał pokaźnych

rozmiarów tarczę z malowanego drewna, opatrzoną w metalowe brzegi i takiż guz. Shef

przyglądał im się przez moment, po czym ostentacyjnie rozejrzał się w poszukiwaniu

sędziów.

Serce załomotało mu mocno, gdy na pierwszy rzut oka, w grupce czterech mężczyzn

nieomylnie rozpoznał sylwetkę Sopla Lodu. Jego wróg wciąż miał na sobie szkarłatno-

zielony strój, ale srebrny hełm odłożył na bok; blade oczy o niewidocznych brwiach i

rzęsach spoglądały prosto w źrenice chłopaka. Tym razem Ragnarsson nie patrzył podejrzli-

wie, zareagował za to rozbawieniem i pogardą na niekontrolowany paroksyzm strachu Shefa

oraz jego natychmiastową próbę przywołania na twarz bardziej obojętnego wyrazu.

Ivar ziewnął, przeciągnął się i odwrócił.

— Rezygnuję z sędziowania tego przypadku — powiedział. — Mam z tym

kogucikiem kilka rachunków do wyrównania. Nie chcę, by mógł mówić, że

wykorzystałem sytuację i rozstrzygnąłem sprawę na jego niekorzyść. Zostawiam jego

śmierć Magnusowi.

Wśród najbliżej stojących rozległ się szmer aprobaty. Słyszeć się dało także falę szeptu,

gdy zaczęto przekazywać informację bardziej oddalonym gapiom. Shef ponownie zdał

sobie sprawę, że wszystkie działania armii podlegają kolektywnemu osądowi. Zawsze

dobrze było mieć opinię publiczną po swojej stronie.

Po odejściu Ivara w radzie sędziów pozostało trzech mężczyzn, najwyraźniej

doświadczonych wojowników, dobrze uzbrojonych, o karkach, pasach i ramionach

połyskujących od srebra, które miało świadczyć o ich pozycji. W środkowym Shef rozpoznał

Halvdana Ragnarssona, najstarszego z braci. Miał on opinię mężczyzny okrutnego, rzucającego

się do walki bez powodu — nie tak mądrego, jak jego brat Sigurth, ani tak przerażającego, jak

jego brat Ivar, ale na pewno kogoś, kto nie okaże litości człowiekowi niegodnemu miana

wojownika.

— Gdzie jest twój sekundant? — spytał Halvdan, marszcząc brwi.

— Nie potrzebuję sekundanta — odparł Shef.

— Musisz go mieć. Nie można walczyć w holmgangu bez tarczy i tarczownika. Jeżeli

stajesz przed nami sam, oddajesz się tym samym na łaskę swojego przeciwnika. Magnus, co

chcesz z nim zrobić?

— Powiedziałem, że nie potrzebuję sekundanta! — Tym razem Shef krzyknął głośniej,

wystąpił naprzód i wbił koniec halabardy w ziemię. — Tarczę mam. — Uniósł lewe

ramię, do którego przypasał prostokątny ochraniacz, szeroki na stopę, mocno

przytwierdzony do łokcia i nadgarstka, a wykonany w całości z żelaza.. — Nie walczę

mieczem i drewnianym puklerzem, ale tym i tym. Nie potrzebuję sekundanta. Jestem

Anglikiem, nie Duńczykiem!

Tłum odpowiedział głośnym pomrukiem — pomrukiem z nutką rozbawienia. Armia

uwielbiała przedstawienia, Shef dobrze o tym wiedział. Mogli nagiąć reguły gry, jeżeli

spodziewali się zobaczyć coś atrakcyjnego. Wojownicy poprą każdego, kto wykaże się

dostatecznym tupetem.

— Nie możemy przyjąć tej propozycji — odezwał się Halvdan do dwójki sędziów. —

Zgadzacie się ze mną?

Zamieszanie z tyłu, ktoś przepycha się w stronę kręgu, by zająć miejsce obok Shefa

przed sędziami. Następna potężna, mocarnie wyglądająca postać, odziana w srebro.

Hebrydyjczycy zmarszczyli brwi. Wstrząśnięty Shef rozpoznał swojego ojca, Sigvartha.

Sigvarth popatrzył na syna, po czym zwrócił się w stronę sędziów. Umięśnione ramiona

rozpostarł w pojednawczym geście.

— Chcę wystąpić jako sekundant tego człowieka.

— Czy prosił cię o to?

— Nie.

— Jaka jest więc twoja rola w tej sprawie?

— Jestem jego ojcem.

Kolejny pomruk wśród tłumu, pełen narastającego podniecenia. Wojownicy w

zimowym obozie nudzili się i marzli. To była najlepsza rozrywka, jaka ich spotkała od

czasu nieudanego ataku na York. Podobnie jak dzieci, żołnierze armii bardzo troszczyli

się o to, żeby przedstawienie nie skończyło się za szybko. Zaczęli przepychać się bliżej,

nadstawiać ucha i przekazywać wiadomości kolegom z tyłu. Ich postawa zrobiła wrażenie

na sędziach: musieli nie tylko wydać właściwą decyzję, ale również właściwie wyczuć

nastrój tłumu.

Gdy trzej mężczyźni zaczęli się cicho naradzać, Sigvarth obrócił się w stronę Shefa.

Podszedł bliżej, nachylił się trochę i przemówił błagalnym tonem:

— Posłuchaj, chłopcze. Już raz się mnie wyparłeś, kiedy byłeś w kłopotach. To

dowiodło twojej odwagi, muszę to przyznać. Ale zobacz, ile to cię kosztowało. Straciłeś

oko. Nie rób tego znowu. Przykro mi z powodu tego, co stało się z twoją matką. Gdybym

wiedział, że ma syna takiego, jak ty, nigdy bym tego nie zrobił. Wielu ludzi opowiadało mi o

tym, czego dokonałeś podczas oblężenia, przy taranie. W armii wciąż jeszcze huczy na ten

temat. Jestem z ciebie dumny. Pozwól mi trzymać tarczę dla ciebie. Robiłem to już

kiedyś. Jestem lepszy niż Magnus, lepszy niż jego sekundant Kolbein. Mając mnie za

tarczownika możesz się niczego nie bać. A przecież już raz przewróciłeś tego

hebrydyjskiego głupca, wziąłeś go z kompletnego zaskoczenia. Zrób to znowu! Wspólnie

wykończymy tę dwójkę.

Chwycił syna za ramię. Jego oczy błyszczały z podniecenia, widniała w nich

mieszanina dumy, zakłopotania i czegoś jeszcze — żądzy sławy, jak to ocenił Shef. Nikt nie

może przez dwadzieścia lat być zwycięskim wojownikiem, jarlem, dowódcą oddziałów, jeżeli

w sercu nie ma potrzeby przebywania na szczycie, zawsze na oczach wszystkich,

przekreślania losu jednym ciosem miecza. Shef poczuł, jak nagle ogarnia go spokój i

opanowanie. Mógł nawet zastanowić się nad sposobem, w jaki sposób pozwolić ojcu

zachować twarz, odrzucając jednocześnie jego propozycję. Wiedział już, że jego najgorsze

obawy się nie sprawdzą. Sędziowie pozwolą mu walczyć samemu. Gdyby teraz zmienił

zdanie, armia straciłaby dla niego całe zainteresowanie i poparcie.

Shef odsunął się lekko, nie pozwalając ojcu na objęcie go ramionami.

— Dziękuję jarlowi Sigvarthowi za ofertę trzymania mojej tarczy w tym holmgangu.

Między nami jest jednak przelana krew, on wie, czyja. Wierzę, że popierałby mnie

lojalnie w tej sprawie, a jego pomoc oznaczałaby wiele dla tak młodego człowieka, jak ja.

Straciłbym jednak drengskapr przyjmując tę propozycję.

Shef użył słowa oznaczającego honor, przymioty wojownika — słowa, które stosowano,

aby oznajmić, że jest się ponad wszelkimi błahostkami, że nie dba się o własny pożytek.

Gdy ktoś odwołał się do drengskapru, jego przeciwnik nie mógł okazać się gorszy.

— Powtarzam: mam tarczę, mam broń. Jeżeli to nie wystarczy, tym lepiej dla

Magnusa. Ja mówię, że wystarczy aż nadto. Walka rozstrzygnie, czy się mylę, czy nie.

Halvdan Ragnarsson spojrzał na dwóch współsędziów. Zobaczywszy, że kiwają

głowami, również uczynił gest zgody. Dwaj Hebrydyjczycy natychmiast weszli w obręb

wytyczonego kręgu i zajęli pozycje ramię przy ramieniu: wiedzieli, że wahanie lub

przeciąganie dyskusji zrobiłoby złe wrażenie na armii. Shef stanął naprzeciwko, zobaczył,

że dwaj młodsi sędziowie zajmują miejsca po bokach, a Halvdan, stojąc w środku,

powtarza reguły walki. Kątem oka dostrzegł Sigvartha. Jarl wciąż nie ruszał się z miejsca.

U jego boku pojawił się młody człowiek, którego Shef widział już wcześniej — ten z

wystającym, końskim zębem. Hjörvarth Jarlsson, stwierdził beznamiętnie. Jego przyrodni

brat. Tuż za ojcem i synem stał szereg mężczyzn z Thorvinem pośrodku. Mimo starań, by

skupić się na przemowie Halvdana, chłopak zdołał zauważyć, że każdy z nich ma na szyi

srebrny amulet, tak ułożony, by wszyscy dobrze go widzieli. Thorvin zadbał o to, by w razie

czego mogli się wypowiedzieć ludzie darzeni powszechnym szacunkiem.

— ...walczący muszą uderzać na zmianę. Jeśli któryś z was spróbuje zadać cios po

raz drugi, nawet chcąc wykorzystać nieuwagę przeciwnika, złamie reguły holmgangu i

będzie musiał poddać się wyrokowi sędziów. A nie będzie on łagodny! Tak więc,

zaczynajcie. Magnus, jako strona poszkodowana, będzie uderzał pierwszy.

Halvdan odsunął się, patrząc czujnie, z mieczem w ręce, aby zablokować każdy

niedozwolony cios. Shef znalazł się nagle pośrodku wielkiej ciszy, twarzą w twarz z dwójką

wrogów.

Przesunął halabardę do przodu, celując prosto w twarz Magnusa. Lewą ręką uchwycił

broń tuż pod masywnym, złożonym ostrzem. Prawą dłoń trzymał opuszczoną, gotowy w

każdej chwili uchwycić drzewce i zablokować bądź odparować dowolny cios. Magnus

zmarszczył brwi, zdając sobie sprawę, że musi teraz przesunąć się w którąś stronę,

zdradzając tym samym kierunek ataku. Zrobił dwa kroki, w przód i w prawo, stając tuż

przy linii, którą wyrysował w błocie Halvdan, oddzielając w ten sposób walczących.

Uderzył z góry, wyprostowaną ręką, celując w głowę — najbardziej podstawowy cios. Chce

jak najszybciej z tym skończyć, pomyślał Shef. Uderzenie było bezlitosne i szybkie jak

błyskawica. Chłopak poderwał lewe ramię, wyłapując cios w sam środek żelaznego

ochraniacza.

Miecz odbił się z brzękiem. Klinga zostawiła na ochraniaczu matową rysę i wklęśnięcie

przez całą jego długość. Co stało się z ostrzem miecza, o tym Shef, jako kowal, wolał

nawet nie myśleć.

Magnus cofnął się daleko za linię, a do przodu wystąpił Kolbein z nastawioną tarczą.

Shef obiema rękami uniósł halabardę powyżej prawego ramienia, podszedł do linii i

pchnął prosto w serce Magnusa, nie zwracając uwagi na osłaniającą go tarczę. Trójkątne

ostrze przebiło lipowe drewno niczym ser, ale w tym samym momencie Kolbein podrzucił

puklerz do góry, tak że ostry czub minął policzek Magnusa, nie czyniąc mu szkody. Shef

szarpnął mocno, przekręcił drzewce w dłoni, szarpnął znowu i uwolnił broń wśród trzasku

łamanego drewna. W błękitno malowanej tarczy zionęła teraz szeroka dziura. Kolbein i

Magnus wymienili posępne spojrzenia.

Magnus ponownie wystąpił naprzód, rozumiejąc, że nie może uderzać od strony

ochraniacza. Zamachnął się z drugiej strony, nadal jednak mierząc w głowę, wciąż sądząc,

że człowiek bez prawdziwego miecza i tarczy musi znajdować się w niekorzystnej sytuacji.

Nie zmieniając uchwytu, Shef przesunął w bok ostrze halabardy, wyłapując cios opadającej

klingi nie siekierą, ale grubym jak kciuk żelaznym hakiem.

Miecz wyfrunął z dłoni Magnusa, lądując daleko za linią po stronie Shefa. Wszystkie

oczy zwróciły się na sędziów. Shef cofnął się o krok, potem jeszcze o jeden, utkwił wzrok

w niebo.

Wśród widzów, do których dotarło wreszcie, co właściwie się wydarzyło, przeszedł

szmer uznania. Szmer ten narastał w miarę jak żywo zainteresowana publiczność zaczęła

zdawać sobie sprawę z możliwości halabardy i z problemu, przed jakim stanęli

Hebrydyjczycy. Magnus z kamienną twarzą wystąpił naprzód, odzyskał ostrze, zawahał

się, po czym szybko zasalutował bronią i wrócił na swoją stronę linii.

Tym razem Shef zadał cios znad lewego ramienia i uderzył niczym drwal

powalający drzewo, lewą dłonią przesuwając w dół styliska, mobilizując wszystkie siły

i całą moc siedmiu stóp metalu podtrzymujących rozpędzone, długie prawie na dwie

stopy ostrze. Kolbein skoczył szybko i bez wahania, zasłaniając swojego partnera i

unosząc tarczę wysoko ponad głowę. Siekiera przerąbała się przez drewno, zmieniła

lekko kierunek na metalowej krawędzi i odpłatała ze dwie stopy tarczy, po czym z

mlaśnięciem wbiła się w błotnisty grunt. Shef wyszarpnął ją szybko, po czym

przybrał obronną pozycję.

Kolbein spojrzał na połówkę tarczy wciąż przypasaną do swego ramienia, szepnął

coś do Magnusa. Halvdan Ragnarsson, niewzruszony, zbliżył się, podniósł strzaskany

owal drewna i odrzucił go na bok.

— Tarcze można wymieniać jedynie za zgodą obu stron — zauważył. — Uderzaj.

Magnus zrobił krok do przodu, a w jego oczach błysnęło coś na kształt rozpaczy.

Uderzył nagle, bez ostrzeżenia, na wysokości kolan. Szermierz przeskoczyłby nad klingą

albo przynajmniej by usiłował — cios został zadany odrobinę powyżej wysokości, na którą

człowiek spodziewałby się doskoczyć. Shef przesunął lekko prawą rękę i zablokował

uderzenie za pomocą wzmocnionego metalem drzewca halabardy. Ledwo Magnus zdołał

schronić się za tarczą swego partnera, chłopak skoczył w przód i pchnął z dołu, z

wysuniętym do przodu hakiem. Żelazo z głuchym łoskotem wbiło się w resztki tarczy.

Tym razem na jego drodze znalazło się nie tylko drewno. Kolbein z niedowierzaniem

wpatrywał się w długi na stopę szpikulec, który przeszedł przez tarczę i jego przedramię,

rozdzielając kość łokciową i ramieniową.

Shef z kamienną twarzą przesunął rękę pod głowicę halabardy, uchwycił mocno i

szarpnął. Kolbein zachwiał się na nogach, postawił stopę poza linią, po czym odzyskał

równowagę i wyprostował się, z twarzą pobladłą z szoku i bólu. Widząc, jak jeden z

walczących przekracza linię, tłum zawrzasnął jednym głosem, po czym wybuchnął

tumultem okrzyków.

— Walka skończona, wyszedł za znak!

— Uderzył sekundanta!

— Celował w Magnusa. Skoro sekundant podsunął ramię...

— Pierwsza krew dla kowala, to rozstrzyga wszystkie zakłady!

— Przerwać walkę, przerwać walkę — zawołał Thorvin.

Zagłuszył go jednak mocny głos Sigvartha:

— Niech walczą dalej! To wojownicy, a nie małe dziewczynki, które płaczą na

widok zadrapania.

Shef rozejrzał się, zobaczył jak Halvdan, poważny lecz zafascynowany, gestem każe

walczyć dalej.

Kolbein, trzęsąc się cały, zaczął mocować się z klamrami bezużytecznej tarczy,

najwyraźniej nie będąc w stanie trzymać jej dłużej. Magnus także pobladł. Z każdym

dotychczasowym ciosem halabardy ledwie o włos unikał śmierci. Teraz nie miał już

żadnej ochrony. Nie mógł jednak ani uciec, ani się poddać.

Gryząc pobielałe wargi, wystąpił naprzód z odwagą rozpaczy, uniósł miecz i ciął prosto,

od góry. W normalnych warunkach każdy wojownik mógłby uniknąć takiego ciosu, nawet o

tym nie myśląc; w holmgangu jednak należało stać nieruchomo. Po raz pierwszy w tym

pojedynku Shef przekręcił lewą ręką, by z całej mocy odparować uderzenie siekierą

halabardy. Oba ostrza spotkały się w pół drogi. Klinga miecza odskoczyła w bok,

wytrącając Magnusa z równowagi. Hebrydyjczyk odzyskał ją szybko, spoglądając na swą

broń. Nie pękła, ale została przecięta wzdłuż i mocno wygięta.

— Miecze mogą zostać wymienione — zaintonował Halvdan — jedynie za zgodą obu

stron.

Twarz Magnusa skurczyła się z rozpaczy. Usiłował się wyprostować, by z godnością

przyjąć śmiertelny cios. Kolbein przysunął się kawałek do przodu, trzymając się za łokieć

zdrową ręką.

Shef spojrzał na ostrze halabardy, przeciągnął kciukiem po świeżej szczerbie. Wystarczy

trochę pracy z pilnikiem, pomyślał. Jego broń nazywała się Zemstą Niewolnika. Walczył,

ponieważ jego przeciwnik zabił niewolnika. Teraz nadszedł czas zemsty, za tego zabitego i

bez wątpienia za wielu innych.

Ale przecież uderzył Hebrydyjczyka nie dlatego, że ten zamordował niewolnika, ale

dlatego, że on, Shef, chciał go dla siebie. Chciał się dowiedzieć czegoś o maszynach, które

niewolnik robił. Zabicie Magnusa nie przywróciłoby tej wiedzy. A zresztą i tak już wiedział

więcej.

Pośród kompletnej ciszy Shef cofnął się, wbił halabardę ostrzem w błoto, odwiązał

ochraniacz i rzucił go na ziemię. Obrócił się w stronę Halvdana i zawołał głośno, tak by

usłyszała go cała armia:

— Poddaję ten holmgang i oczekuję werdyktu sędziów. Żałuję, że w gniewie uderzyłem

Magnusa Ragnaldssona, wybijając mu dwa zęby. Jeżeli zwolni mnie od holmgangu,

proponuję mu grzywnę za tamtą szkodę i za zranienie jego partnera Kolbeina, prosząc

jednocześnie o przyjaźń i poparcie w przyszłości.

Jęki rozczarowania zmieszały się z krzykami aprobaty. W tłumie zawrzało; zwolennicy

dwóch przeciwstawnych poglądów już zaczynali się przepychać. Halvdan i sędziowie zebrali

się na naradę, po kilku minutach dopuszczając do niej także obu Hebrydyjczyków. W

końcu osiągnęli porozumienie. Powoli zapadała cisza. Widzowie chcieli usłyszeć decyzję, by

móc ją zaaprobować. Shef nie czuł strachu, nie naszło go przypomnienie ostatniego razu,

kiedy to stał czekając na werdykt Ragnarssona. Wiedział, że właściwie ocenił nastrój tłumu,

i że sędziowie nie ośmielą się postąpić wbrew woli armii.

— Wszyscy trzej sędziowie doszli do wniosku, że ten holmgang został rozegrany

dobrze i sprawiedliwie, bez ujmy dla któregoś z przeciwników, i że Shef... — Mówca

walczył z angielskim imieniem, nie mogąc go wypowiedzieć. — ...Skjef, syn Sigvartha,

miał prawo oddać walkę pod osąd w momencie, gdy nadeszła jego kolej uderzenia. —

Halvdan rozejrzał się, po czym powtórzył: — Gdyż była to jego kolej uderzenia. A

zatem, skoro Magnus Ragnaldsson również jest przygotowany, by zaakceptować wyrok,

ogłaszamy, że ten pojedynek może zostać przerwany bez kary dla którejkolwiek ze stron.

Magnus Hebrydyjczyk wystąpił naprzód.

— A ja oświadczam, że przyjmuję ofertę Skjefa Sigvarthssona dotyczącą grzywny za

szkody wyrządzone mnie i Kolbeinowi Kolbrandssonowi, i oceniam je na pół miarki srebra

dla każdego z nas... — Wśród wyspiarzy, których pazerność była przysłowiowa, rozległy się

gwizdy i pohukiwania, jako wyraz dezaprobaty dla niskiej ceny. — ...pod jednym wszelako

warunkiem: że Skjef Sigvarthsson w swojej kuźni zrobi dla nas broń taką, jaką dzisiaj walczył,

i sprzeda po pół miarki srebra od sztuki. Gdy ten warunek zostanie spełniony, ofiarujemy

mu naszą przyjaźń i pełne poparcie. Magnus ruszył naprzód, z szerokim uśmiechem na

twarzy, uścisnął dłoń Shefa. Kolbein również pokuśtykał do przodu. W kręgu pojawił się

Hund, pochylił się nad skrwawionym i już zapuchniętym łokciem Kolbeina, zacmokał na

widok brudnego rękawa. Sigvarth kręcił się w pobliżu niedawnych przeciwników,

usiłując coś powiedzieć. Nagle przez gwar przebił się głos zimny niczym lód:

— Coś szybko dochodzicie do porozumienia. Jeśli zamierzaliście przerwać walkę,

skoro tylko padną dwie krople krwi, powinniście raczej załatwić to na osobności, a nie

angażować w to całą armię. Ale powiedz no mi jedną rzecz, koguciku... — Głos Sopla

Lodu, który sunął do

przodu, z gorejącymi oczami, padał teraz w sadzawkę ciszy. — Co zamierzasz zrobić,

by zdobyć moją przyjaźń i pełne poparcie? Co? Bo między nami również jest rozlana krew.

Co możesz mi ofiarować w zamian?

Shef obrócił się, podnosząc głos, znów nadając mu wyzywające, pogardliwe brzmienie.

Chciał, by armia wiedziała, że Ivar znalazł godnego przeciwnika.

— Mogę dać ci, Ivarze Ragnarssonie, coś, co już raz próbowałem dla ciebie zdobyć,

skoro sam nie możesz sobie z tym poradzić. Nie, nie myślę o kobiecych spódnicach... —

Ivar cofnął się, nie spuszczając wzroku z twarzy Shefa. Shef wiedział, że teraz Ivar

go już nie opuści, że nie zapomni go, póki jeden z nich nie padnie martwy.

— Nie. Przydziel mi pięciuset ludzi, a ja dam ci coś, czym będziesz mógł się podzielić z

nami wszystkimi. Dam ci maszyny mocniejsze od tych, które posiadają chrześcijanie.

Broń większą od tej, której użyłem w tej walce. A kiedy już będę miał to wszystko, dam ci

coś innego. Dam ci York!

Zakończył przemowę głośnym okrzykiem, a cała armia mu towarzyszyła, waląc mieczami

o tarcze na znak aprobaty.

— Łatwo jest się chwalić — odparł Ivar, spoglądając na Sigvartha, na

Hebrydyjczyków, na Thorvina i grupkę jego noszących amulety przyjaciół, którzy otoczyli

Shefa, by w ten sposób wyrazić swoje poparcie dla niego. — Ale przyrzekam, że jeśli

chwalipięta nie spełni tej obietnicy, gorzko jej pożałuje!

Rozdział czwarty

Trudno stwierdzić, kiedy nadchodzi świt podczas angielskiej zimy — pomyślał Shef.
Chmury unosiły się nisko nad ziemią, zalewając równinę strugami deszczu lub deszczu ze
śniegiem. Gdziekolwiek znajdowało się słońce, jego światło nie mogło się przebić przez
grube zasłony. A Shef potrzebował światła dla swoich ludzi, potrzebował go, by widzieć
Anglików. Do tego czasu wszyscy musieli czekać.

Obolałe ciało chłopaka ocierało się o warstwę nasiąkniętej potem wełny, która była jego

tuniką, i o sztywną, wygotowaną skórę, która stanowiła jedyną zbroję, jaką zdołał

dotychczas wysłużyć. Teraz, po godzinach mozolnej harówki, wilgotna tkanina

przyprawiała go o dreszcze. Najbardziej pragnąłby zdjąć z siebie wszystko i owinąć się

suchym płaszczem. Ludzie w ciemnościach za nim musieli czuć się tak samo.

A przecież każdy z nich powinien myśleć tylko o jednej rzeczy i wykonywać jeden tylko

obowiązek, bez względu na to, jak bardzo zmęczyła ich już jego monotonia. Jedynie Shef

nosił w umyśle obraz rzeczy, które mają się wydarzyć, wizję fragmentów, które muszą się

połączyć w całość. Tylko on przewidywał setki spraw, które mogą się nie powieść. Shef

nie obawiał się śmierci ani okaleczenia, nie bał się bólu, wstydu ani niesławy — zwykłych

niebezpieczeństw, o których pozwala zapomnieć zgiełk walki, i podniecenie, i szal

bitewny. On obawiał się tego, co nieprzewidywalne, niespodziewane: złamanej szprychy koła,

śliskich liści, nieznanej maszyny.

Doświadczonemu jarlowi piratów niewątpliwie wydałoby się, że Shef dotychczas

popełniał same błędy. Jego ludzie zostali zgromadzeni, ale byli zziębnięci, zmęczeni,

zesztywniali i niepewni swej przyszłości.

To jednak miała być bitwa zupełnie inna od dotychczasowych. O jej losach przesądzi

nie to, jak ludzie się czują, ani to, jak walczą. Byle tylko każdy zrobił to, co do niego

należy, nic więcej nie będzie się liczyło. Ta walka odbędzie się niczym granie pola albo

karczowanie pniaków. Bez chwały, bez bohaterstwa.

W oddali błysnęło coś jakby iskra. Rzeczywiście. Cały snop iskier, rosnące jęzory

płomieni, pojawiające się w różnych miejscach. Widać już było zarysy budynków, nad

dachami zaczynał unosić się dym, rozwiewany wiatrem. Ogień oświetlił długą linię muru

oraz bramę, którą Ragnarssonowie usiłowali sforsować dwa tygodnie temu. Na całej

długości wschodniej ściany ludzie podpalali chaty. Kłęby dymu buchały pod niebo,

wojownicy pędzili naprzód z przygotowanymi drabinami — nagłe starcie, świst strzał,

dźwięk rogów, nowi wojownicy zastępują wycofujących się towarzyszy. Hałas, płomienie i

ataki nie czyniły jednak żadnej szkody. Wkrótce angielscy wodzowie zorientują się, że to

tylko fałszywy alarm i zwrócą uwagę gdzie indziej. Shef zapamiętał jednak z Emneth

rozpaczliwą powolność i zamieszanie; w szeregach Anglików to, co myślą wodzowie, nie

miało większego znaczenia. Zanim dowódcy przekonają swoich ludzi, by nie wierzyli temu,

co widzą ich oczy, bitwa powinna już dobiec końca.

Ogień, dym. Wojenne rogi na blankach trąbiły na alarm, naprzeciwko na murach

zaczynały się już jakieś ruchy. Czas zaczynać.

Shef obrócił się w prawo i rozmyślnie powoli jął iść wzdłuż linii domów przy

północnej ścianie. Halabardę luźno trzymał w dłoni. Powinien odliczyć czterysta po-

dwójnych kroków. Kiedy doszedł do czterdziestu, ujrzał wielki, kanciasty kształt pierwszej

z wojennych machin. Jej załoga tłoczyła się w wylocie jednej z alejek, dokąd z

wielkim trudem przy wlokła olbrzymie urządzenie. Chłopak drzewcem halabardy dotknął

człowieka stojącego z przodu — był to Egil ze Skaane. Egil poważnie skinął głową i

zaczął maszerować w miejscu, mozolnie licząc pod nosem za każdym razem, gdy jego lewa

stopa dotknęła ziemi.

To był najtrudniejszy etap przygotowań: namówić dowódców, by zgodzili się robić coś

takiego. To się nie mieściło w ich wyobrażeniu o wojnie. W ten sposób nie zachowuje się

żaden drengir. Ludzie mogliby się z nich śmiać. A poza tym, kto zdołałby liczyć tak

długo? Shef dał Egilowi pięć białych kamyków, po jednym na każdą setkę, i jeden czarny,

na ostatnią sześćdziesiątkę. Po pięciuset sześćdziesięciu krokach Egil ruszy naprzód — o

ile nie pomyli się w rachubie, a jego ludzie nie zaczną się śmiać. Do tego czasu Shef

dotrze do końca swej trasy, zawróci, i znów znajdzie się na swoim stanowisku pośrodku.

Nie sądził, by ludzie Egila zaczęli się śmiać. Specjalnie dobrał najsławniejszych pośród

wojowników. Godność nierozerwalnie wiązała się z ich imionami.

Oto rola przywódcy w nowym stylu wojowania, rozważał Shef posuwając się naprzód.

Dobierać ludzi tak, jak cieśla dobiera belki na szkielet domu. Doliczył do osiemdziesięciu,

zobaczył drugą machinę, dotknął Skulego, ujrzał, jak ten chwyta kamyczki i zaczyna

odliczanie, po czym ruszył dalej. Dowódca musi nie tylko dobrać belki, ale i osobiście

sprawdzić, czy będą do siebie pasować.

Musi być jakaś łatwiejsza metoda, myślał Shef, mijając trzecią i czwartą machinę.

Rzymianie ze swoją znajomością liczb nie mieliby z tym żadnego problemu. Chłopak

wiedział jednak, że na żadnym kowadle, choćby najtwardszym, nie zdoła wykuć dla siebie

tej wiedzy.

Trzy drużyny Branda tworzyły załogi kolejnych trzech machin w szeregu. Dalej stało

pół tuzina Hebrydyjczyków, każdy ze świeżo wykutą halabardą w dłoni.

Dziwni byli ci ochotnicy, którzy się do niego zgłosili. Po holmgangu chłopak

poprosił Sigurtha Wężowe Oko o pięciuset ludzi. Pod koniec potrzebował najmarniej

dwóch tysięcy, nie tylko po to, aby obsadzić załogami machiny i stworzyć oddziały

dywersyjne, ale przede wszystkim by mieć robotników do gromadzenia drewna,

przycinania go do odpowiednich kształtów, wyszukiwania bądź wykuwania olbrzymich

gwoździ, wtaczania wielkich konstrukcji pod błotniste wzgórze. Jednak ludzie

wykonujący całą tę pracę nie przyszli od Sigurtha, Ivara, ani któregokolwiek z

Ragnarssonów, którzy po kilku dniach zaczęli trzymać się z daleka. Pochodzili oni z

małych drużyn, niezorganizowanych obrzeży armii. Większość nosiła amulety Drogi.

Shef z niepokojem uświadamiał sobie, że spora część wojowników zaczyna podzielać

zdanie Thorvina i Branda co do jego osoby. Na jego temat poczynały krążyć opowieści.

Jeżeli wszystko pójdzie dobrze, wkrótce przybędzie im jeszcze jedna historia do

opowiadania.

Doliczywszy do czterystu dwunastu znalazł się przy ostatniej machinie, zawrócił na

pięcie i przyśpieszył kroku, rozumiejąc, że rachuba dobiegła już końca. Mrok rzedł coraz

bardziej; przy wschodniej ścianie nadal panował zamęt, dym unosił się pod wciąż ciemne

niebo.

Niespodziewanie w głowie Shefa rozbrzmiała strofa wiersza, angielskiego wierszyka

zapamiętanego z czasów dzieciństwa:

Gdzie bród u wierzb, drewniany most,

Tam królów ród w swych łodziach śpi...

Nie, nie tak! To było: Pył wzbił się w niebo, szron pokrył ziemię, zapadła noc — tak

brzmiał ten wierszyk... Więc co to za słowa mu się przypomniały?

Chłopak zatrzymał się, zgiął się w pół, jak gdyby chwycił go kurcz. Coś strasznego

działo się w jego głowie, a on nie miał czasu, by się tym zająć. Zmusił się, żeby ruszyć

dalej. Zobaczył, jak nadchodzi Brand. Na twarzy wikinga malowała się troska.

— Straciłem rachubę.

— Nie szkodzi. Widać już na czterdzieści kroków. Ruszymy, gdy Gummi ruszy ze

swoimi. Jest tylko jedna sprawa... — Brand nachylił się wprost do ucha Shefa. — Z

tyłów przyszedł jakiś człowiek. Mówi, że Ragnarssonów nie ma za nami. Nie chcieli się

podporządkować.

— A więc poradzimy sobie sami. Ale mówię ci: Ragnarssonowie czy nie, jeśli nie będą

walczyć, nie dopuścimy ich do podziału!

— Ruszają.

Shef wycofał się do własnej machiny, z lubością wciągnął w nozdrza zapach trocin.

Zanurkował do wnętrza, zaczepił ostrze halabardy o złamany gwóźdź, który osobiście wbił

zeszłej nocy, stanął na wyznaczonej pozycji przy ostatniej belce, z całej siły pchnął do

przodu. Machina z wolna zaczęła sunąć w stronę murów.

Angielskim wartownikom wydało się, że to domy zaczęły się ruszać. Jednak nie

znajome, przysadziste chaty z plecionki i gliny toczyły się w ich stronę pośród wstającej

mgły, ale budowle wysokie niczym dwory tanów, wieże kościołów czy dzwonnice.

Tygodniami spoglądali z murów, bacząc na wszystko, co może dostrzec ludzkie oko. Teraz

zbliżały się do nich konstrukcje sięgające aż do blanków. Czy to tarany? Czy może ukryte

drabiny? Albo też tarcze dla jakichś innych diabelskich wynalazków? Sto łuków napięło

się, wypuściło strzały. Bezskutecznie. Na pierwszy rzut oka było widać, że pocisk z

krótkiego łuku nie uczyni tym konstrukcjom żadnej szkody.

Ale Anglicy mieli przecież lepszą broń. Tan dowodzący obroną północnej bramy, burcząc

gniewnie, odesłał bladolicego chłopaka, rekruta w służbie jednego z pomniejszych władców,

z powrotem na jego miejsce na blankach. Chwycił też jednego z gońców-niewolników.

— Idź na wschodnią wieżę — warknął. — Każ ludziom przy maszynie, żeby strzelali. Ty

tam! To samo do zachodniej wieży. Ty! Wracaj na dziedziniec, powiedz załodze

miotacza kamieni, że do północnego muru zbliżają się machiny. Powiedz machiny! Z

całą pewnością! Cokolwiek się dzieje, to nie jest udawany atak. No dalej, ruszajcie.

Gdy gońcy rozbiegli, tan skupił uwagę na własnych oddziałach. Część ludzi pędziła po

drabinach, by zajmować stanowiska. Ci, którzy zorientowali się już, co się dzieje, krzyczeli i

wskazywali palcami na zbliżające się konstrukcje.

— Nie rozpraszać się — wrzasnął. — Patrzcie na dół, na litość boską! Czymkolwiek

są te konstrukcje, nie można pozwolić, by dotknęły murów. Broń mnichów zniszczy je, gdy

tylko dostatecznie się zbliżą!

Gdyby w fortecy nadal siedzieli rzymscy żołnierze, myślał Shef, u podstawy murów

znajdowałby się głęboki rów, który zagradzałby atakującym drogę. Wieki zaniedbania oraz

sterty odpadków wypełniły zagłębienie, tworząc wciąż rosnący, pokryty darnią wał,

wysoki na pięć stóp i równie szeroki. Człowiek, który wspiąłby się nań, wciąż by się

znajdował kilkanaście stóp poniżej często naprawianych blanków, więc obecność

wybrzuszenia nie wydawała się obrońcom niebezpieczna. Prawdę mówiąc, całkowicie

bezwiednie stworzyli sobie w ten sposób kolejne zabezpieczenie.

Gdy wieża oblężnicza zbliżała się do murów, człowiek z przodu krzyknął nagle, załogi

napierające na belki przyśpieszyły krok do truchtu. Machina potoczyła się w przód,

napotkała wybrzuszenie, zatrzymała się z dygotem, Natychmiast kilkunastu mężczyzn

wyłoniło się zza wieży i ruszyło do przodu. Połowa z nich wznosiła w górę ciężkie,

czworokątne tarcze, zasłaniając się przed deszczem strzał. Pozostali mieli ze sobą oskardy i

łopaty. Bez słowa zabrali się do kopania kolein na linii wytyczonej przez przednie koła,

odrzucając ziemię na bok niczym borsuki.

Shef przedarł się pomiędzy ociekającymi potem wojownikami i przez cienkie

przepierzenie wyjrzał na zewnątrz machiny. Cały problem polegał na wadze. Z grubsza

rzecz biorąc wieża składała się z drewnianej konstrukcji na osiem stóp szerokiej, dwanaście

stóp długiej i trzydzieści stóp wysokiej, wspartej na sześciu kołach. Całość była raczej

niestabilna i dość nieporęczna do obsługi. Dla obrony przed angielskimi machinami dół

wieży po bokach wykonano z najcięższych belek, jakie można było znaleźć wśród ruin

northumbryjskich domów i kościołów. Dla równowagi należało odciążyć koła w innym

miejscu. Wybór Shef a padł na front konstrukcji. Deski miały tam grubość tarczy. Groty

angielskich strzał przebijały je bez trudu; ich ostrza sterczały po wewnętrznej stronie.

Zaledwie kilka cali dalej pracowali ludzie z łopatami, gorączkowo usiłując przedłużyć

koleinę o następne dwie stopy.

Nareszcie. Gdy Shef odwrócił się, by krzyknąć na wojowników przy belkach, z tyłu

rozległ się zbiorowy okrzyk i głuchy odgłos upadku. Shef zakręcił się wokół własnej osi,

serce podeszło mu do gardła. Wielka strzała? Jeden z olbrzymich głazów? Nie, nie aż tak

źle. Jakiś krzepki Anglik cisnął w dół kamieniem, ważącym najmarniej pięćdziesiąt funtów.

Ciężar przełamał osłonę i runął na przód machiny, druzgocąc deski. Nic poważnego. Na

ziemi jednak znalazł się także jakiś człowiek — Eystein leżał z nogą wykrzywioną tuż

przed lewym kołem, z otwartymi ustami wpatrując się w górujący nad nim kształt.

— Stać! — Ludzie zamarli w bezruchu. Właśnie zbierali siły do ostatecznego wysiłku,

który miał pchnąć machinę dokładnie przez zmiażdżoną nogę Eysteina.

— Stać. Wyciągnij go, Stubbi. W porządku. Wy z łopatami — z powrotem pod osłonę.

Do roboty, chłopcy, pchnijcie porządnie. Wystarczy! Jesteśmy w domu. Brand, wbij z tyłu

kilka palików, żebyśmy nie potoczyli się do tyłu. Opuścić drabiny. Łucznicy na górną

platformę. Oddział szturmowy, za mną!

Jedna para drabin wyniosła ciężko uzbrojonych wojowników dwanaście stóp w górę.

Wszyscy dyszeli teraz z wysiłku, ale z podnieceniem parli pod górę. Następne drabiny,

kolejne dwanaście stóp. Ktoś podał Shefowi halabardę, zapomnianą w pośpiechu.

Chwycił ją, patrząc na ludzi tłoczących się na górnej platformie. Czy są na jednym

poziomie z blankami?

Tak! Widział pod sobą szczyt murów, niewiele niżej niż na długość kolana. Stojący

tam Anglik strzelał w górę z łuku. Grot trafił na przerwę pomiędzy deskami, brzechwa

zagrzechotała o drewno, po czym ugrzęzła, zatrzymała się zaledwie o cal od

zdrowego oka Shefa. Chłopak odłamał strzałę, odrzucił ją. Ludzie byli już gotowi, czekali

na sygnał.

Shef przyłożył ostrze halabardy do liny i ciął.

Zwodzony most natychmiast zaczął opadać w dół, najpierw powoli, potem z

rozmachem niczym wielki młot: jego przednią krawędź obciążono workami z piaskiem.

Rozległ się głuchy łoskot, chmura piasku z pękniętego worka rozwiała się z wiatrem. Z

góry dochodził jęk cięciwy; to łucznicy starali się oczyścić blanki.

W końcu dało się słyszeć głośne stęknięcie; na pomoście pojawiła się olbrzymia postać

Branda z uniesionym toporem. Shef skoczył za nim, ale w tym samym momencie od tyłu

złapały go czyjeś ramiona. Chłopak spojrzał przez ramię i ujrzał Ulfa, statkowego

kucharza, najpotężniejszego mężczyznę we wszystkich trzech załogach, nie licząc Branda.

— Brand powiedział, że ty nie. Kazał ci na początku trzymać się z daleka.

Ludzie parli naprzód: najpierw doborowy oddział szturmowy, potem reszta załogi.

Nadciągali nieprzerwanym strumieniem, wspinając się po drabinach i biegnąc pomostem.

Następnie pojawili się wojownicy, którzy pracowali łopatami. Shef wił się w uścisku

Ulfa, majtał nogami w powietrzu. Słyszał szczęk broni, jęki i bitewne okrzyki.

Gdy na drabinach pojawili się obcy ludzie z innych załóg, Ulf zwolnił uścisk. Shef

skoczył na pomost, wybiegł na zewnątrz, i zobaczył wreszcie, jak działa jego plan.

W szarym świetle poranka olbrzymie machiny na oczyszczonym pasie ziemi pomiędzy

murami a miastem zewnętrznym wyglądały niczym potężne zwierzęta, które dowlokły się

tu, by umrzeć. Ta musiała zgubić koło albo złamać oś na nierównym terenie; może

wjechała w stary dół kloaczny. Druga, ta, którą prowadzili Hebrydyjczycy, pomyślnie

dotarła do murów. Pomost wciąż wspierał się o blanki, właśnie pędziła po nim kolejna

grupa ludzi. Następna nie miała tyle szczęścia. Załoga przecięła linę i most opadł o

stopę za blisko. Zwieszał się teraz bezwładnie, niczym olbrzymi jęzor wystający z

bezokiej twarzy. Między nim a podstawą ściany leżały ciała w kolczugach.

Shef cofnął się, by dać przejście kolejnej fali atakujących, po czym zaczął liczyć. Trzy

wieże nie dotarły do ściany, dwie dotarły, ale ludzie z nich nie zdołali przedostać się na

blanki. A więc w najlepszym wypadku pięć machin spełniło zadanie. Powinno wystarczyć.

Gdyby ruszali się wolniej, straciliby dużo więcej. Albo gdyby nie zaatakowali wszyscy

naraz. W tym musi być jakaś prawidłowość. Jak to powiedzieć? Może: Höggva ekki

hyggiask. Uderzaj i nie myśl. Jeden potężny cios, a nie seria drobnych. Brand uznałby to

za dobrą zasadę, gdyby mu ją wytłumaczyć

Shef spojrzał w górę i ujrzał na niebie coś, co przez całe tygodnie widział w swoich

snach, w swoich koszmarach: oto gigantyczny głaz wznosi się z nadludzką łatwością,

wciąż wyżej i wyżej, przecząc zdrowemu rozsądkowi, wreszcie osiąga szczyt. I spada.

Nie na niego. Na wieżę.

Chłopak skulił się z przerażenia — nie w trosce o własną skórę, ale w oczekiwaniu

przeraźliwego trzasku, rozdzierającego jęku miażdżonych desek, kół i osi, które tak

pieczołowicie łączył ze sobą. Wikingowie na moście skulili się także, wznosząc

bezużyteczne tarcze.

Głuchy odgłos, szmer spadających grudek ziemi. Shef z niedowierzaniem spojrzał na

głaz zaryty w ziemię dwadzieścia stóp od wieży, wyglądający, jak gdyby leżał tam od

początku świata. Anglicy chybili. Chybili o całe jardy. Nie przypuszczał, że to jest

możliwe.

Nagle mężczyzna z przodu, zwalisty osiłek w kolczudze, został zmieciony z pomostu.

Krew w powietrzu, brzęk, jakby ktoś szarpnął najgrubszą strunę harfy olbrzymów,

pocisk zbyt szybki, żeby go można dostrzec, przebił na wylot ciało wojownika.

A więc wielki łuk także działał, nie tylko miotacz kamieni. Shef przysunął się do

krawędzi muru, by spojrzeć na zmasakrowane ciało leżące na ziemi. No tak, machiny może

i działają, ale jedna chybiła, a obie wystrzeliły o wiele za późno. Widać Anglicy jeszcze nie

otrząsnęli z zaskoczenia.

— Dalej, nie stójcie tam jak prawiczki, które po raz pierwszy zobaczyły byka! — Shef

gniewnie machnął ręką na ludzi tłoczących się przy wyjściu z wieży. — Minie godzina,

zanim ponownie zdołają ustawić machiny. Chodźcie za mną, a dopilnujemy, żeby to im się

nie udało.

Chłopak odwrócił się i ruszył szybko wzdłuż szczytu murów, za blankami. Ulf, niczym

olbrzymia niańka, sadził olbrzymimi krokami tuż za nim.

Branda znaleźli tuż za bramą, teraz już otwartą, na placu usłanym wszystkim, co

kojarzy się z bitwą: strzaskanymi tarczami, powyginaną bronią, ciałami. Shef dostrzegł

także, absurdalnie wyglądający w tym otoczeniu, podarty but, który w jakiś dziwny

sposób rozstał się ze swym właścicielem. Brand oddychał ciężko i trzymał usta przytknięte

do draśnięcia na gołym ramieniu, tuż nad rękawicami, ale poza tym nie odniósł żadnych

obrażeń. Ludzie wciąż przepychali się przez wrota, kierowani w różne strony przez szyprów,

najwyraźniej zgodnie z jakimś wcześniejszym planem. Wszystko to odbywało się w gorącz-

kowym pośpiechu. Kiedy się zbliżyli, Brand przywołał dwóch starszych wojowników i

wydał krótkie rozkazy.

— Sumarrfugl, weź sześciu ludzi, obejdź wszystkie ciała dookoła, obszukaj Anglików i

zgromadź to, co znajdziesz, przy tamtym domu. Kolczugi, broń, łańcuchy, klejnoty,

sakiewki. Nie zapomnij sprawdzić pod pachami. Thorstein, weź kolejną szóstkę i zrób to

samo wzdłuż murów. Nie

dajcie się otoczyć i nie ryzykujcie bez powodu. Przynieście wszystko i zwalcie na jedną

kupę. Kiedy już to zrobicie, możecie posegregować naszych zabitych i rannych. A te-

raz... Thorvin, tutaj!

Kapłan pojawił się w bramie, prowadząc jucznego konia, obładowanego do granic

możliwości.

— Masz swoje narzędzia? Chcę, żebyś został tutaj póki nie zdobędziemy katedry i

przyszedł do nas gdy tylko poślę po ciebie. Wtedy będziesz mógł rozstawić warsztat i zacząć

przetapiać łupy.

— Łupy! — Oczy Branda błysnęły zachwytem. — Już widzę tę farmę w Halogaland.

Gospodarstwo! Posiadłość! W porządku, do roboty.

Shef wystąpił naprzód i chwycił go za łokieć.

— Brand, potrzebuję dwudziestu ludzi.

— Po co?

— Żeby zdobyć strzelającą machinę na narożnej wieży, a potem iść do tej rzucającej

głazy.

Wiking odwrócił się, nie spuszczając oka z pobojowiska dookoła. Chwycił ramię Shefa

olbrzymimi, metalowymi palcami, ścisnął lekko.

— Posłuchaj no, uparty smarkaczu. Dokonałeś dzisiaj wielkich rzeczy. Ale pamiętaj:

ludzie walczą, aby zdobyć pieniądze. Pieniądze! — Brand użył słowa fe, oznaczającego

każdy rodzaj dóbr: pieniądze, metal, towary, bydło. — Więc na jeden dzień, młody

kowalu, zapomnij o machinach

i chodźmy się obłowić!

— Ale gdybyśmy mieli...

Shef poczuł, jak palce boleśnie wpijają mu się w obojczyk.

— Powiedziałem. Zapamiętaj sobie: nadal jesteś karlem Wielkiej Armii, jak my wszyscy.

Walczymy razem i dzielimy się zyskami. I na błyszczące cycki Gerth-dziewicy, pląd-

rujemy też razem. A teraz wracaj do szeregów!

Chwilę później pięciuset wojowników zwartą kolumną maszerowało w stronę gardzieli

jednej z uliczek wewnętrznego miasta, kierując się do katedry. Shef, na samym końcu,

zerknął na odziane w kolczugę plecy, zważył w dłoni halabardę, po czym tęsknie obejrzał

się przez ramię na małe grupki wikingów pozostawione z tyłu.

— Chodź — ponaglał Ulf. — Nie przejmuj się. Brand zostawił wystarczająco dużo

ludzi, by chronić łup. I tak wszystkim dostanie się równy udział, wszyscy w armii to

wiedzą. Ci z tyłu są tylko po to, żeby uważać na Anglików.

Kolumna przyśpieszyła kroku niemalże do truchtu i jednocześnie przybrała

znajomy, klinowaty kształt, który Shef zapamiętał ze swojej pierwszej potyczki.

Dwukrotnie napotkali opór; wzniesione w pośpiechu barykady zagradzały wąską uliczkę,

zdesperowani northumbryjscy tanowie godzili w swych wrogów ponad tarczami z lipowego

drewna, ich kerlowie zaś i sprzymierzeńcy ciskali oszczepy i kamienie z okien na górze.

Wikingowie przypuścili szturm, wymienili ciosy, wdarli się do domów, usunęli łuczników

i oszczepników, zburzyli wewnętrzne ściany, by zajść Anglików z boku i od tyłu,

działając cały czas bez rozkazu i bez zatrzymania, z przerażającą żądzą zabijania. Za

każdym razem, gdy następowała chwila przerwy, Shef wykorzystywał to, by przedrzeć się

bardziej do przodu, obierając sobie za cel szerokie plecy Branda. Zdał sobie sprawę, że

będzie musiał pozwolić im zdobyć katedrę. Ale może kiedy znajdą już swój łup,

drogocenne pamiątki wielu wieków, Shef dostanie kilku ludzi, by przechwycić machiny. A

nade wszystko musi poruszać się blisko dowódców, aby uratować życie jeńców — życie

ludzi wykształconych, znających liczby.

Wikingowie znowu poruszali się truchtem, Brand wyprzedzał teraz chłopaka zaledwie o

kilka szeregów. Zakręt w wąskiej uliczce, ludzie po wewnętrznej stronie wyhamowują

powoli, by ich towarzysze na zewnątrz mogli dotrzymać kroku. I oto katedra, wyrastająca

ponad wojownikami niczym dzieło gigantów, oddalona zaledwie o sześćdziesiąt kroków,

tkwiąca pośród stłoczonych pomniejszych budynków.

I znowu Northumbryjczycy; rzucają się do walki po raz ostatni, z odwagą zrodzoną z

rozpaczy bronią domu swego Boga.

Wikingowie zwolnili nieco, wysoko dźwignęli tarcze. Shef, który nadal przepychał się

do przodu, znalazł się nagle w jednym szeregu z Brandem, ujrzał klingę northumbryjskiego

miecza lecącą niczym meteor w stronę jego szyi.

Bez namysłu sparował cios, usłyszał znajomy trzask łamiącego się brzeszczotu. Zadał

pchnięcie halabardą, przekręcił drzewce i szarpnął, wyrywając tarczę z dłoni przeciwnika.

Wsparty barkami w plecy Branda, chłopak zamachnął się szeroko. Dookoła zrobiło się

pusto; wrogowie ze wszystkich stron. Uderzył znowu, siekiera halabardy ze świstem

przecięła powietrze. Zmienił uchwyt i ciął w tył; wrogowie usiłowali prześlizgiwać się

poniżej zasięgu halabardy. Chybił powtórnie, ale przez ten czas wikingowie zdołali

odtworzyć szyk. Klin ruszył do przodu, klingi cięły pod wszystkimi kątami. Prowadził

Brand, wymachując toporem z precyzją cieśli.

Pierwsza fala szturmujących załamała się nad angielskimi obrońcami, miażdżąc ich

doszczętnie. Nagle Shef spostrzegł, że biegnie ile sił w nogach po otwartej przestrzeni, po

wyludnionym nagle terenie, z przodu wznosi się katedra, zewsząd dochodzą go okrzyki

podniecenia.

Oślepiony nagłym przebłyskiem słońca chłopak ujrzał przed sobą... jaskrawożółte,

szafranowe płaszcze. Z niedowierzaniem rozpoznał znajomą, rozciągniętą w szyderczym

uśmiechu twarz Muirtacha. Mężczyzna wbił oszczep w ziemię. Tkwił tam już szereg

oszczepów powiązanych sznurkiem, niczym ogrodzenie z owoców jarzębiny strzegące

kuźni Thorvina. Okrzyki zamarły na ustach.

— Nieźle biegacie, chłopcy. Ale na tym koniec. Trzymajcie się z daleka od sznurka,

słyszycie?

Muirtach cofnął się widząc postępującego naprzód Branda, rozpostarł ramiona.

— Spokojnie, spokojnie. Każdy dostanie swój udział, bez obawy. Rozstrzygnięto o

tym bez was. Dostalibyście swój udział, nawet gdyby atak się nie powiódł.

— Weszli od tyłu — krzyknął Shef. — Wcale nie przyłączyli się do nas rano.

Zdobyli zachodnią bramę, gdy my atakowaliśmy od północy.

— Zdobyli, akurat — warknął jakiś głos. — Wpuszczono ich. Spójrzcie!

W drzwiach katedry, opanowany jak zawsze, wciąż odziany w szkarłat i zieleń, pojawił

się Ivar. U jego boku kroczyła postać w stroju, jakiego Shef nie widział od śmierci

Ragnara zeszłego roku: mężczyzna miał na sobie biało-purpurową szatę, na głowie

dziwaczną, wysoką czapę, a w dłoni dekorowaną złotem laskę z kości słoniowej. Wolną

rękę odruchowo uniósł w geście błogosławieństwa. Był to metropolita Eoforwich we własnej

osobie, arcybiskup Wulfhere.

— Zawarliśmy układ — odezwał się Ivar. — Chrześcijanie zaproponowali, że

wpuszczą nas do miasta jeśli katedra zostanie oszczędzona. Dałem im na to słowo.

Możemy wziąć wszystko inne: miasto, całą okolice, majątek króla, cokolwiek. Nie wolno

jednak ruszać katedry ani mienia Kościoła. W zamian chrześcijanie będą naszymi

przyjaciółmi i pokażą, jak wycisnąć z tego kraju wszystko.

— Jesteś jarlem armii — zawył Brand. — Nie masz prawa zawierać układów,

nikomu nic o tym nie mówiąc.

Ivar teatralnym gestem uniósł ramię, poruszył nim, zakręcił, przesadnie wykrzywiając

się z bólu.

— Widzę, Brand, że twoja ręka jest już sprawna. Kiedy ja też wyzdrowieję,

będziemy mieli kilka spraw do omówienia. Ale teraz trzymaj się po swojej stronie liny!

I przypilnuj swoich ludzi, bo inaczej źle skończą. Chłopców też to dotyczy — dodał,

gdy natrafił wzrokiem na Shefa.

Zza katedry wyłaniali się ludzie, setki popleczników Ragnarssonów — uzbrojonych po

zęby, wypoczętych, pewnych siebie, zimno spoglądających na zdziesiątkowanych,

wyczerpanych towarzyszy. Spośród gromady wystąpił Wężowe Oko. Flankowali go obaj

bracia — posępny Halvdan oraz Ubbi, który przynajmniej raz wyglądał na zawstydzonego

i spoglądał w ziemię, mówiąc:

— Spisaliście się dobrze. Przykro nam, że spotkała was niespodzianka. Wszystko

zostanie wyjaśnione na zgromadzeniu. Ale Ivar ma rację. Nie przekraczajcie liny. Trzymaj-

cie się z dala od katedry. Wszędzie indziej możecie grabić, ile dusza zapragnie.

— Bardzo zabawne — zawołał jakiś anonimowy głos. — Czy ktoś kiedy

widział, aby kapłani Chrystusa zostawiali cokolwiek dla innych?

Wężowe Oko nic nie odpowiedział. Jego brat Ivar odwrócił się, machnął ręką. Za

plecami Ragnarssonów wzbił się w powietrze jakiś drąg. Silne dłonie zatknęły go w ubitą

ziemię przed katedrą. Szarpnięcie za sznurek i z drąga rozwinął się — powiewając

niemrawo na wilgotnym wietrze — słynny Kruczy Sztandar, na którym czarny ptak, godło

braci, rozpościerał skrzydła na znak zwycięstwa. Zjednoczona dotychczas gromada ludzi,

która szturmowała mury i wywalczyła sobie drogę przez miasto, powoli zaczynała tracić

na zwartości, dzielić się na mniejsze grupki, szeptać między sobą, liczyć poległych.

— No i dobrze, niech sobie zachowają katedrę — mruknął Shef do siebie. — My jeszcze

możemy zająć maszyny.

— Brand! — zawołał. — Brand! A teraz, czy dasz mi tych dwudziestu ludzi?

Rozdział piąty

W bladym, zimowym słońcu, pośród bezlistnych drzew zagajnika poza murami Yorku,
siedziała grupka mężczyzn. Otaczały ich sznury, owoce jarzębiny czerwieniły się pomiędzy
włóczniami. Było to tajne zgromadzenie kapłanów, wszystkich kapłanów Drogi do
Asgardu, którzy towarzyszyli armii Ragnarssonów. Siedział tu Thorvin, kapłan Thora,
Ingulf, kapłan Ithun, i inni: Vestmund, nawigator, znawca gwiazd, kapłan morskiego boga
Njörda; Geirulf, kronikarz bitew, kapłan Tyra; Skaldfinn tłumacz, kapłan Hajmdalla. A
także najbardziej poważany ze wszystkich, ze względu na swoje wizje i wędrówki w innych
światach, Farman, kapłan Freyra.

Pośrodku kręgu tkwiła srebrna włócznia Odyna, tuż obok świętego ognia Lokiego.

Jednak żaden kajdan w armii nie pragnął wziąć na swoje barki wielkiej odpowiedzialności,

jaka wiązała się z włócznią. Podobnie nie było kapłana Lokiego — chociaż o istnieniu

boga ognia nigdy nie zapominano.

Wewnątrz pierścienia znajdowało się też dwóch ludzi nie należących do rady

kapłanów: Brand Zabójca oraz Hund, uczeń Ingulfa siedzieli w milczeniu, z dala od

głównej grupy. Wezwano ich by dali świadectwo oraz, w razie potrzeby, udzielili rady.

Pierwszy, powiódłszy wzrokiem po zgromadzeniu, odezwał się Farman:

— Nadszedł czas, byśmy rozważyli naszą pozycję.

Słuchacze w milczeniu skinęli głowami. Ludzie Drogi nie odzywali się bez potrzeby.

— Wszyscy wiemy, że nic w historii heimsins kringla, okręgu świata, nie jest z góry

przesądzone. A przecież wielu

z nas w swoich wizjach oglądało rzeczy, które zdają się zbliżać nieubłaganie. Nadchodzi

świat, w którym dominuje bóg-Chrystus. Gdzie przez ponad tysiąc lat ludzie będą

podlegli jemu jednemu, oraz jego kapłanom, póki pod koniec owego tysiąclecia nie

nastanie głód i pożoga. A do tego czasu trwać będzie walka, by ludzie pozostali takimi,

jakimi są, i by nie myśleli o tym świecie, a jedynie o

przyszłym. Jak gdyby

Ragnarök, walka bogów, ludzi i gigantów została już rozstrzygnięta, a ludzie byli pewni

swego zwycięstwa.

Farman z kamienną twarzą spojrzał na krąg kapłanów.

—- Takiemu właśnie światu musimy się przeciwstawić, z nim właśnie musimy walczyć.

Pamiętacie zapewne, że przez przypadek dowiedziałem się w Londynie o śmierci Ragnara

Lothbroka. Wówczas we śnie przyszło do mnie objawienie, że to jest jeden z tych

momentów, kiedy historia świata może przybrać zupełnie inny obrót. Dlatego wezwałem

Branda — mówca machnął ręką w stronę masywnej postaci przycupniętej kilka stóp dalej

— aby przekazał wiadomość synom Ragnara, i to w takiej formie, żeby nie mogli oprzeć

się wyzwaniu. Niewielu ludzi podołałoby takiej misji. A przecież Brand tego dokonał, speł-

niając swój obowiązek wobec nas wszystkich, w imię tego, który, jak wierzymy, nadejdzie z

Północy, by sprowadzić świat na właściwą ścieżkę.

Ludzie w kręgu z szacunkiem dotknęli amuletów. Farman mówił dalej:

— Łudziłem się, że synowie Ragnara, spadając na chrześcijańskie królestwa Anglii,

zniweczą ich potęgę i staną się naszą forpocztą, forpocztą ludzi Drogi. Byłem głupcem,

sądząc, że zdołam przeniknąć zamierzenia bogów. Głupio też wierzyłem, że zło

Ragnarssonów może zrodzić jakiekolwiek dobro. Synowie Ragnara nie są chrześcijanami,

ale ich czyny dają chrześcijanom siłę. Tortury. Gwałty. Mnożenie „heimnarów".

W tym momencie wtrącił się Ingulf, mistrz Hunda.

— Ivar jest z rodzaju Lokiego. Posłano go, by siać zamęt na ziemi. Widywałem go

już po drugiej stronie, i to nie jako człowieka. Nie można go wykorzystać w żadnym

dobrym celu.

— Teraz to widzimy — odparł Farman. — Zamiast walczyć z potęgą kościoła boga-

Chrystusa, zawarł z nim układ, dla swoich własnych celów. I tylko taki głupiec jak ten

arcybiskup mógł mu zaufać. Co nie zmienia faktu, że chwilowo obaj na tym skorzystali.

— A myśmy stracili! — warknął Brand, zapominając o należnym szacunku.

— Ale czy Ivar istotnie coś zyskał? — zapytał Vestmund. — Nie rozumiem, co Ivar

i jego bracia osiągnęli przez ten układ. Poza wejściem do Yorku.

— Mogę ci udzielić na to odpowiedzi — powiedział Thorvin — gdyż dobrze

wejrzałem w tę sprawę. Wszyscy widzieliśmy, jak marnego pieniądza używa tutejsza

ludność. Niewiele srebra, dużo miedzi i ołowiu. Gdzie się podziało całe srebro? Nawet

Anglicy zadają sobie to pytanie. A ja

wiem. Kościół je zabrał. Nie tylko nam, ale również Ivarowi trudno jest sobie

wyobrazić, jak bogaty jest Kościół w Northumbrii. Istnieje tu od dwustu lat i przez cały

ten czas dostawał podarki w postaci srebra, złota i ziemi. A z ziemi potrafi czerpać

jeszcze więcej srebra. I to nie tylko z tej, którą posiada. Ochlapać niemowlę wodą,

uświęcić małżeństwo, a w końcu pogrzebać człowieka w poświęconej ziemi oraz oddalić

groźbę wiecznych męczarni, męczarni nie za popełnione grzechy, ale za opieszałość w

płaceniu daniny.

— Ale co oni robią z całym tym srebrem? — zapytał Farman.

— Ozdoby dla swojego boga. Wszystko to leży teraz w katedrze, równie

bezużyteczne jak wtedy, gdy jeszcze tkwiło pod ziemią. Złote i srebrne kielichy, wielkie

krucyfiksy, zdobione sklepienia, naczynia na ołtarzu, kasetki na szczątki ich świętych.

To wszystko pochodzi z pieniędzy. Im bogatszy jest Kościół, tym nędzniejsze są

monety. — Thorvin z odrazą pokręcił głową.

— Kościół niczego nie odda, a Ivar nawet nie zdaje sobie sprawy, na czym

mógłby położyć rękę. Księża powiedzieli mu, że zbiorą wszystkie monety z całego

królestwa i przetopią na nowo. Usuną nieszlachetny metal, a z całego srebra wybiją jego

własną monetę. Monetę Ivara Zwycięskiego, króla Yorku. Oraz Dublina.

— Ragnarssonowie może nie będą bogatsi, ale na pewno potężniejsi.

— A Brand, syn Barna, będzie biedniejszy! — warknął gniewny głos.

— A więc dokonaliśmy tylko tyle — podsumował Skaldfinn — że połączyliśmy

Ragnarssonów i kapłanów Chrystusa. Co teraz myślisz o swoim śnie, Farmanie? I co z

historią świata oraz jego przyszłością?

— Jest jedna rzecz, o której wtedy nie śniłem — odparł Farman. — Za to od tamtej

pory zdarzało mi się to dość często. Mówię o tym chłopcu, Skjefie.

— On nazywa się Shef — wtrącił Hund.

Farman skinął głową na znak zgody.

— Pomyślcie tylko. Sprzeciwił się Ivarowi. Walczył w holmgangu. Przedarł się

przez mury Yorku. A kilka miesięcy temu przybył do Thorvina, mówiąc, że jest tym,

który przychodzi z Północy.

— Miał na myśli tylko tyle, że pochodzi z północnej

części królestwa, z Northfolku — zaprotestował Hund.

— Co on myślał, to jedna rzecz, a co mieli na myśli bogowie, to zupełnie co innego

— odparł Farman. — Poza tym nie zapominajcie, że widziałem go po drugiej stronie. W

domu bogów.

— I jeszcze jedna zagadka. Kto jest jego ojcem? Jarl Sigvarth myśli, że on. Ale na to

mamy tylko słowo jego matki. Wydaje mi się, że być może ten chłopak jest

zaczątkiem wielkiej zmiany, środkiem kręgu, chociaż nikt by się tego po nim nie

spodziewał. Mam więc jedno pytanie

do jego przyjaciół i tych, którzy go znają: czy on jest opętany?

Wszystkie oczy zwróciły się w stronę Ingulfa. Ten uniósł brwi.

— Opętany? Medycy nie używają raczej tego słowa.

Ale skoro ująłeś to w ten sposób, odpowiem ci. Tak, oczywiście, on jest opętany.

Pomyśl tylko...

Hund znalazł swego przyjaciela dokładnie tam, gdzie się spodziewał: pośród

kawałków usmolonego drewna i odłamków żelaza na północno-wschodniej wieży. Ota-

czała go garstka zaintrygowanych mężczyzn z amuletami na szyjach. Hund przecisnął się

przez tłumek niczym węgorz.

— Udało się? — zapytał.

Shef podniósł wzrok.

— Sądzę, że znam już odpowiedź. Przy każdej maszynie stali mnisi, których obowiązkiem

było zniszczyć urządzenie, by nie wpadło w nasze ręce. Ci zrobili, co uważali za

najpilniejsze, po czym schronili się do katedry. Thrallom, których zostawili,

nieszczególnie zależało na pilnowaniu, by ogień dopalił się do końca. Ten niewolnik

został schwytany — Shef skinął głową w stronę Anglika w obroży, który stał pośród

wikingów. — Powiedział mi, jak działała

machina. Nie próbowałem jej odbudować, ale wszystko rozumiem.

Wskazał ręką na stos nadpalonego drewna i kawałków żelaza.

— To jest maszyna, która wyrzuca pociski. Sekret nie tkwi w drewnie, ale w linie.

Skręconej linie. Oś się obraca i skręca linę, która naciąga oba ramiona łuku. A potem,

we właściwym momencie zwalniasz cięciwę...

— I buch, trafiasz starego Tonniego — powiedział jeden z wikingów.

Wojownicy parsknęli śmiechem. Shef pokazał zębate koła na ramie konstrukcji.

— Widzisz tę rdzę? Są stare jak świat. Nie wiem, ile czasu minęło, odkąd odeszli

Rzymianie, ani czy te rzeczy walały się do tej pory w jakiejś zbrojowni. Wiem jednak,

że nie zrobili ich ludzie z katedry. Potrafią ich tylko używać.

— A co z maszyną od wielkich głazów?

— Spłonęła prawie doszczętnie. Ale wiedziałem, jak działa, jeszcze zanim

przedostaliśmy się przez mury. Ludzie z katedry mieli wszystko w książce. Mieli też

zapasowe części, pozostałe z dawnych czasów, jak mówi niewolnik. Choćby dlatego

żałuję, że wszystko spłonęło. Chciałbym

zobaczyć książkę, która mówi, jak budować machiny. I tę drugą, o sztuce liczb.

— Erkenbert zna sztukę liczb — odezwał się nieoczekiwanie thrall, wychwytując

znajomo brzmiące słowo; Szef wciąż mówił po norwesku z lekkim angielskim akcentem. —

On jest arithmeticusem

Kilku wikingów obronnym gestem dotknęło amuletów na piersi. Shef zaśmiał się.

— Arithmeticus czy nie, i tak potrafię budować machiny lepsze niż ma on. Wiele

machin. Thrall mówi, że słyszał niegdyś, jak jeden z ludzi katedry porównywał

chrześcijan do karłów na ramionach gigantów — Rzymian. Cóż, może czarni mnisi istotnie

siedzą na ramionach gigantów, mając te wszystkie książki, stare machiny i stare mury,

pozostawione z minionych czasów. Ale to nie zmienia faktu, że są karłami. A my, my

jesteśmy...

— Nie mów — przerwał nagle jeden z wikingów, występując naprzód. — Nie

wypowiadaj tego słowa, Skjefie Sigvarthssonie. Nie jesteśmy gigantami, a giganci,

iótnarowie, to przeciwnicy bogów i ludzi. Sądziłem, że wiesz o tym. Czy nigdy ich nie

widziałeś?

Shef z wolna skinął głową, przypominając sobie sen o nieukończonych murach i

gigantycznym, niezgrabnym właścicielu ogiera. Tłumek poruszył się, spoglądając po sobie.

Chłopak rzucił na ziemię żelazne części, trzymane do tej pory w ręce.

— Steinulfie, puść niewolnika wolno, w nagrodę za to, co nam powiedział. Pokaż mu,

jak się stąd wydostać, żeby nie wpadł w łapy Ragnarssonów. Teraz możemy już sami

zbudować machinę.

— Czy wystarczy nam na to czasu? — zapytał jakiś wojownik.

— Potrzebujemy tylko drewna. Oraz trochę pracy przy kowadle. A do spotkania armii

zostały jeszcze dwa dni.

— To nowa wiedza — dodał jeden ze słuchaczy. — Thorvin kazałby nam to

wypróbować.

— Przyjdźcie tu jutro rano — powiedział Shef stanowczo.

Gdy ludzie zaczęli się rozchodzić, któryś z wikingów powiedział:

— To będą bardzo długie dwa dni dla króla Elli.

Chrześcijański biskup postąpił jak pies wydając go Ivarowi. Ivar porządnie się przygotował

na to spotkanie.

Shef zagapił się na plecy odchodzących, po czym obrócił się w stronę przyjaciela.

— Co tam masz?

— Eliksir od Ingulfa. Dla ciebie.

— Nie potrzebuję żadnego eliksiru. Na co to?

Hund zawahał się.

— Ingulf powiedział, że dla uspokojenia umysłu. I...przywrócenia pamięci.

— Co jest nie tak z moją pamięcią?

— Ingulf i Thorvin mówią... mówią, że zapomniałeś nawet o tym, że to my

wypaliliśmy ci oko. Że Thorvin cię trzymał, Ingulf rozgrzał igłę, a ja ją ustawiłem.

Zrobiliśmy tak dlatego, żeby nie oddać cię w ręce któregoś z rzeźników Ivara. Ale oni

mówią, że nienaturalne jest, żebyś nigdy o tym nie wspominał. Sądzą, że zapomniałeś

tamtą chwilę. I nie pamiętasz już Godivy, dla której wszedłeś do obozu.

Shef spojrzał na niewysokiego medyka ze srebrnym jabłkiem-amuletem na szyi.

— Możesz im powiedzieć, że nigdy nie zapomniałem żadnego z tych momentów. Ale

mimo to — wyciągnął rękę — przyjmę twój eliksir.

— Wziął eliksir — oznajmił Ingulf.

— Shef przypomina mi ptaka ze starej historii — powiedział Thorvin. — Tej, którą

opowiadają chrześcijanie tłumacząc, jak Anglicy z północy przeszli na nową wiarę.

Podobno kiedy król Edwin zwołał radę, by zdecydować, czy on i jego poddani powinni

zostać przy wierze ojców, czy też przyjąć naukę Chrystusa, odezwał się kapłan

Aesira, mówiąc, że starzy bogowie nie przynieśli im żadnej korzyści, więc lepiej ich

porzucić. Wtedy jednak wstał inny z członków rady, i to jest prawdziwsza opowieść, i

rzekł, że świat przypomina mu królewską komnatę podczas zimowego wieczoru: ciepłą

i jasno oświetloną, odgrodzoną od ciemnego, zimnego świata na zewnątrz. „I do

tej komnaty — opowiadał królewski doradca — wlatuje ptak, przez moment czuje

ciepło i widzi światło, lecz po chwili znowu wyfruwa w ciemność i zimno. Jeżeli bóg-

Chrystus może nam lepiej wytłumaczyć, co się dzieje z człowiekiem przed

narodzinami i po śmierci, powinniśmy dowiedzieć się czegoś więcej o jego naukach

— To dobra historia i zawiera trochę prawdy — stwierdził Ingulf. — Rozumiem,

dlaczego uważasz, że Shef może być jak ten ptak.

— Może tak, a może nie. Może być czymś zupełnie innym. Kiedy Farman ujrzał go

w swoich wizjach, w Asgardzie, widział go na miejscu Vólunda, kowala bogów.

Chyba nie znasz tej historii, Hundzie. Vólunda schwytał i

uwięził zły król Nidhad,

przeciął mu ścięgna pod kolanami, by mógł pracować, lecz nie mógł uciec. Ale Vólund

zwabił do swej kuźni królewskich synów, zabił ich, zrobił brosze z ich oczu i naszyjnik

z ich zębów, i dał to ich ojcu, swojemu panu. Zwabił do kuźni córkę króla, spoił ją

piwem i zgwałcił.

— Dlaczego miałby to robić, skoro wciąż był więźniem? — zapytał Hund. — Jeżeli

kulał i nie mógł uciec?

— Był mistrzem-kowalem — odparł Thorvin. — Kiedy córka króla obudziła się i

pobiegła do ojca, żeby wszystko mu opowiedzieć, a Nidhad przybył, aby zabić swego

niewolnika wśród męczarni, Vólund przypiął skrzydła, które sekretnie wykuł sobie na

kowadle. I odleciał, naś-

miewając się z tych, którzy uważali go za kalekę.

— W czym Shef przypomina Vólunda?

— Widzi rzeczy na górze i na dole. Większość ludzi tego nie potrafi. To wielki dar,

ale obawiam się, że to dar od Odyna, Odyna Ojca Wszystkich, Odyna Bólverka,

Niosącego Zgubę. Twój eliksir, Ingulfie, ześle mu sny. Co zobaczy w tych snach?

Resztkami gasnącej świadomości Shef usiłował przeniknąć skład wypitego specyfiku.

Smakował miodem, co stanowiło odmianę od obrzydliwych mieszanek, które Ingulf i Hund

zwykle sporządzali. Jednak poza słodyczą czuł też inny smak. Pleśni? Grzyba? Nie miał

pojęcia, lecz wyczuwał

coś gorzkiego i gnijącego. Ledwo wypił, zdał sobie sprawę, że będzie musiał coś

przecierpieć.

A mimo to sen zaczął się słodko, jak te, które miewał w czasach, zanim zaczęły się

jego kłopoty, zanim się dowiedział, że przeznaczyli go na thralla.

Pływał w jeziorze. Wyrzuty jego ramion stawały się coraz silniejsze, brzeg oddalał się

w zawrotnym tempie; poruszał się szybciej od galopującego konia. Pęd wyrwał go z wody.

Wznosił się teraz w powietrzu. Nie wymachiwał już rękami. Z początku rozpaczliwie wspinał

się coraz wyżej, a potem, gdy strach minął, poszybował przed siebie, frunąc wysoko niczym

ptak. Kraina pod nim była zielona i słoneczna, wszędzie rozwijały się świeże, wiosenne liście, a

łąki pięły się ku zalanym słońcem wzgórzom. Nagła ciemność. Tuż przed nim zwarta

kolumna ciemności. Wiedział, że był tu już wcześniej. Wtedy jednak znajdował się wewnątrz

ciemności, wyglądał na zewnątrz; nie chciał znów ujrzeć tego, co wtedy zobaczył. Król, król

Edmund o smutnej i umęczonej twarzy, z własnym kręgosłupem w ręce. Jeżeli przeleci

ostrożnie, nie rozglądając się na boki ani nie patrząc za siebie, może tym razem go nie

zobaczy.

Powoli, ostrożnie, wędrująca dusza zbliżyła się do olbrzymiego, pociemniałego drzewa.

Shef wiedział, co tam zobaczy: przybitą do pnia postać z kolcem wystającym z jednego

oka. Chłopak z uwagą zajrzał w twarz przybitego, zastanawiając się, czy nie zobaczy swojej

własnej.

Ale nie. Zdrowe oko było przymknięte. Zdawało się nie zwracać uwagi na przybysza.

Nad głową postaci krążyły dwa czarne ptaki z czarnymi dziobami. Kruki. Obróciły na

chłopaka błyszczące oczy, przekrzywiając ciekawie głowy. Lotki ich skrzydeł zaszeleściły,

poruszyły się lekko. Ptaki bez najmniejszego wysiłku nieruchomo tkwiły w powietrzu.

Postacią był Odyn czyli Woden, kruki zaś były jego nieodłącznymi towarzyszami.

Jak one się nazywały? Shef wiedział, że to bardzo ważne. Słyszał gdzieś ich imiona. Tak,

zgadza się — brzmiały one Hugin i Munin. Po angielsku to będzie Hyge i Myne.

Hugin/Hyge. To oznaczało „rozum". Nie tego szukał. Ptak, jak gdyby odprawiony, opuścił

się w dół i przysiadł na ramieniu pana.

MuninjMyne. To znaczy „pamięć". Tego właśnie pragnął. Wiedział jednak, że będzie

musiał zapłacić cenę. Miał przyjaciela, opiekuna, pośród bogów, z tego już zdał sobie

sprawę. Ale nie był nim Odyn, wbrew przypuszczeniom Branda. Tak więc cena zostanie

zapłacona. I znowu, nieoczekiwanie, przypomniał mu się fragment wiersza. Angielskiego

wiersza. Opisywał on człowieka, który wisiał na szubienicy, kołysząc się w te i we wte, nie

mogąc unieść ręki, by odgonić czarne kruki, które nadleciały...

Nadleciały, żeby wydziobać mu oczy. Oko. Ptak pojawił się nagle, tak blisko, że

zasłaniał sobą cały świat. Jego czarny dziób niczym strzała godził w oko Shefa. Ale nie

w zdrowe oko. W to wypalone, które już stracił. Tam jednak była pamięć. Pamięć, którą

utracił wraz ze źrenicą. Ręce miał opuszczone, nie mógł nimi poruszyć. To dlatego, że

Thorvin je trzymał. Nie, tym razem mógł ruszać rękami, tyle tylko, że mu nie wolno. Nie

poruszy.

Ptak jakby to zrozumiał. Podleciał bliżej, skrzecząc triumfalnie i zatopił ostrze dzioba w

oku chłopaka, w jego mózgu. Ból przeszył ciało Shefa, a wraz z nim pojawiły się słowa: słowa

dawno umarłego króla.

Gdzie bród u wierzb, drewniany most

Tam królów ród w swych łodziach śpi.

Cztery pagórki w ziemi tkwią;

Popatrz na północ i omiń trzy

. W czwartym spoczywa tajemny skarb,

Strzeże go Wuffa, z Wehhy krwi.

Odszukaj go, jeśli masz hart

. Shef spełnił swój obowiązek. Ptak puścił go wolno. Chłopak natychmiast odpadł od

pnia, koziołkując bezwładnie z unieruchomionymi rękami, spadając w stronę ziemi, oddalonej

o całe miłe. Nie potrzebował rąk. Mógł po prostu odwracać ciało we właściwą stronę i toczyć

się, póki znów się nie zanurzy w blasku słońca, opadać, zataczając łagodne kręgi, w stronę

miejsca, gdzie jego ciało leżało na słomie.

Dziwnie jest oglądać świat z góry; ludzie, armie, kupcy przychodzili i odchodzili, niektórzy

miot się rozpaczliwie, a przecież z tej wysokości zdawało się, że wcale się nie poruszają.

Widział mokradła, widział morze, widział wielkie kurhany, pagórki porosłe zieloną darnią.

Musi to zapamiętać, pomyśleć o tym później. Teraz trzeba dopilnować jednej rzeczy,

wykonać ją skoro tylko jego duch znajdzie się z powrotem na swoim miejscu, w ciele,

które leżało na materacu, w ciele, do którego właśnie wchodził...

Shef rozbudził się gwałtownie, zerwał z posłania.

— Muszę zapamiętać, a nie umiem pisać — jęknął z rozpaczą.

— Ja umiem — odezwał się Thorvin, który siedział na stołku kawałek dalej, ledwo

widoczny na tle płomieni.

— Umiesz? Umiesz pisać jak chrześcijanie?

— Jak chrześcijanie też, ale bardziej jak kapłan Drogi. Umiem pisać runami. Co mam

ci napisać?

— Pisz szybko — powiedział Shef. — Kupiłem to od Munina za cenę bólu.

Thorvin spuścił wzrok, wyjął bukową deseczkę oraz nóż i przygotował się do rycia

Gdzie bród u wierzb, drewniany most Tam królów ród w swych łodziach śpi...

— Trudno jest pisać runami po angielsku — mruknął Thorvin. Ale mruknął to bardzo

cicho.

pozostanie nienaruszona. W powietrzu wyczuwało się napięcie.

Gdy blade zimowe słońce osiągnęło południe, Sigurth rozpoczął spotkanie, wołając:

— Jesteśmy Wielką Armią. Spotkaliśmy się, aby omówić to, co zostało zrobione i

to, co ma się jeszcze dokonać. Mam do powiedzenia kilka rzeczy. Ale najważniejsze

jest, że dochodzą mnie słuchy o ludziach, którym nie podoba się sposób, w jaki miasto

zostało zdobyte. Czy jeden z nich zechce przemówić otwarcie przed nami

wszystkimi?

Z pierścienia wyłonił się jakiś mężczyzna i przeszedł na środek, ustawiając się tak, by

słyszeli go zarówno właśni poplecznicy jak i Ragnarssonowie. Był to Skuli, który

doprowadził machinę do murów, ale nie zdołał umieścić pomostu na ich szczycie.

— Ukartowana sprawa — mruknął Brand. — Zapłacono mu, żeby ponarzekał, ale

niezbyt ostro.

— Ja nie jestem zadowolony — zawołał Skuli. — Poprowadziłem moją drużynę do

ataku na mury tego miasta. Straciłem kilkunastu ludzi, w tym własnego szwagra,

dobrego człowieka. Mimo to dostaliśmy się do środka i wywalczyliśmy sobie drogę

do katedry. Wtedy jednak nie pozwolono nam jej złupić, chociaż wedle tradycji to

było nasze prawo. I odkryliśmy, że śmierć naszych towarzyszy poszła na marne, gdyż

miasto było

już zdobyte. Nie dostaliśmy ani łupów, ani żadnej rekompensaty. Dlaczego pozwoliłeś

nam rzucać się na mury jak głupcom, Sigurth, skoro wiedziałeś, że nie ma takiej

potrzeby?

Szmer aprobaty, gwizdy w drużynie Ragnarssonów. Sigurth wystąpił naprzód,

uniesieniem ręki nakazał ciszę.

— Dziękuję Skulemu za te słowa i przyznaję, że racja jest po jego stronie. Chcę

jednak powiedzieć dwie rzeczy. Po pierwsze, nie wiedziałem, że nie ma takiej

potrzeby. Nie mogliśmy być pewni, że się dostaniemy

Armia zgromadziła się na otwartej przestrzeni poza wschodnimi murami miasta w trzy

tygodnie przed dniem, w którym chrześcijanie obchodzili narodziny swego Boga.

Wojownicy, nieufnie nastawieni, spoglądali na siebie spode łba. Siedem tysięcy ludzi

zajmowało sporo miejsca, zwłaszcza że wszyscy byli uzbrojeni od stóp do głów i szczelnie

opatuleni przed wiatrem oraz sporadyczną mżawką. Ponieważ jednak Shef spalił wszystkie

domy pozostałe w tej części miasta, wolna przestrzeń była wystarczająco duża, aby

wszyscy mogli utworzyć półokrąg, sięgający od muru do muru.

W środku półkręgu stali Ragnarssonowie i ich poplecznicy. Za nimi powiewał Kruczy

Sztandar. Kilka kroków dalej, w silnym uchwycie ludzi odzianych w szafranowe pledy,

czekał czarnowłosy król, a raczej były król, Ella. Jego twarz była tak blada, że Shefowi,

patrzącemu z odległości trzydziestu jardów, przypominała białko ugotowanego kurzego jaja.

Bowiem król Ella był zgubiony. Wyrok nie został jeszcze ogłoszony, ale nikt nie

wątpił, jaka będzie jego treść. Wkrótce Ella usłyszy szczęk broni, przy którym to dźwięku

armia zawsze oznajmiała swoją decyzję. A wtedy wikingowie zajmą się nim, jak przedtem

zajęli się Shefem, królem Edmundem, królem Maelgualą i całą resztą irlandzkich

królików, na których Ivar ostrzył sobie zęby i doskonalił technikę. Dla Elli nie było

nadziei. Wrzucił Ragnara do dołu ze żmijami. Nawet Brand, nawet Thorvin zgadzali się, że

synowie mają prawo pomścić ojca. Więcej niż prawo, obowiązek. Zaś armia miała

dopilnować, by sprawę załatwiono porządnie i w sposób godny wojowników.

Prócz tego jednak w rękach armii leżała moc osądzania własnych przywódców. Nie

tylko Ella był zagrożony. Nawet Ivar Ragnarsson, nawet sam Sigurth Wężowe Oko nie

mogli mieć całkowitej pewności, że wyjdą bez szwanku z tego spotkania, że ich

reputacja

do miasta. Księża mogli nas okłamać. A gdyby król dowiedział się o całej sprawie,

obsadziłby otwieraną bramę własnymi ludźmi. Gdybyśmy wtajemniczyli całą armię, jakiś

niewolnik mógłby nas podsłuchać i zdradzić. Tak więc zachowaliśmy to dla siebie. A po

drugie: nie przypuszczałem, że Skuli i jego ludzie przedostaną się przez mury. Nie sądziłem,

że w ogóle uda im się do nich dotrzeć. Te machiny, te wieże są czymś, czego nigdy

dotychczas nie widziałem. Wydawały mi się zabawkami, które można zatrzymać strzałą z

łuku. Gdybym myślał inaczej, powiedziałbym Skulemu, żeby nie ryzykował życia i nie

narażał ludzi. Myliłem się i za to przepraszam.

Skuli z godnością skinął głową i wycofał się na swoje miejsce w szeregach.

— To nie wystarczy! — krzyknął ktoś z tłumu. —

A co z rekompensatą? Z wergildem za naszych towarzyszy?

— Ile dostaliście od księży? — zawołał inny. — I dlaczego nie podzieliliście się ze

wszystkimi?

Sigurth ponownie uniósł rękę.

— Pozwólcie, że was zapytam: po co tu przybyliśmy?

Brand wystąpił naprzód, zamachnął się toporem i wrzasnął tak, że kark poczerwieniał mu z

wysiłku:

— Po pieniądze!

Ale nawet jego głos utonął w ogólnym zgiełku:

— Pieniądze! Bogactwo! Złoto i srebro! Okup!

Gdy wrzawa przycichła, Sigurth wystąpił znowu. Shef zdał sobie sprawę, że Ragnarsson

trzyma całe zgromadzenie w garści. Wszystko rozgrywało się zgodnie z planem. Nawet

Brand działał na jego korzyść.

— A po co wam te pieniądze? — zapytał Sigurth.

Zamieszanie, wątpliwości, okrzyki różnej treści — niektóre lubieżne.

Wężowe Oko przekrzyczał je wszystkie.

— Ja wam powiem. Chcecie kupić sobie ziemię, razem z ludźmi, którzy będą ją dla

was uprawiać, żebyście już nigdy nie musieli dotykać pługa. Słuchajcie uważnie: tutaj

nie ma wystarczająco dużo pieniędzy, by zaspokoić wasze marzenia. Tu nie ma dobrych

pieniędzy. — Ragarsson pogardliwie cisnął na ziemię garść monet. Wszyscy rozpoznali

bezwartościowy stop, który spotykali aż za często.

— Nie mówię jednak, że nie możemy się wzbogacić. Ale na to trzeba czasu.

— Czasu, Sigurth? Po to, żebyś zdążył ukryć swoje łupy?

Wężowe Oko postąpił krok naprzód. Jego dziwne, biało obrzeżone oczy szukały w

tłumie człowieka, który go oskarżał. Dłoń położył na głowni miecza.

— Wiem, że to otwarte spotkanie, gdzie każdy może mówić, co mu się podoba —

zawołał. — Ale jeżeli ktoś oskarży mnie albo moich braci o czyny niegodne

wojowników, wezwę go, żeby zdał z tego sprawę po spotkaniu! Słuchajcie, co mówię.

Mnisi zapłacili nam okup, to prawda. Ci z was, którzy wdarli się na mury, także się

obłowili, obdzierając zmarłych albo plądrując domy. Wszyscy odnieśliśmy korzyść z

tego, co dała nam katedra.

-— Ale całe złoto było w katedrze! — To krzyknął Brand, wciąż rozwścieczony, i

dobrze wysunięty w przód, tak że nie można go było pomylić z nikim innym.

Sigurth obdarzył go zimnym spojrzeniem, ale nie zripostował.

— Powiadam wam, że cały okup, wszystkie łupy złożymy do jednej puli i

podzielimy je między drużyny, jak to zawsze było w zwyczaju armii. A potem nałożymy

dodatkową daninę na cały ten kraj, z terminem zapłaty do końca zimy. Zapłacą złą

monetą, to pewne. My jednak weżmiemy ją, wytopimy z niej srebro i wybijemy własny

pieniądz. A ten podzielimy między siebie, żeby każdy miał swój udział. Jest tylko jeden

problem. Aby tego dokonać, musimy mieć mennicę. — Szmer głosów; wikingowie

powtarzali nieznane słowo. — Potrzebujemy narzędzi oraz

ludzi, którzy zrobią monety. A oni są w katedrze. To kapłani Chrystusa. Nie mówiłem o

tym dotychczas, ale mówię teraz: musimy przekonać mnichów, żeby pracowali dla nas.

Tym razem swary trwały o wiele dłużej. Wielu ludzi występowało naprzód i mówiło

naraz. Shef powoli zrozumiał, że w dyskusji przeważają zwolennicy Sigurtha. Jego słowa

wywarły pożądany efekt na wikingach zmęczonych bezowocną wojaczką. Napotkały też

jednak zdecydowany opór — wśród kapłanów Drogi, wśród ludzi, którzy po prostu nie

lubili chrześcijan i im nie ufali, którym wciąż nie uśmiechała się utrata bogactw

zgromadzonych w katedrze.

I opór ten nie cichł. Stosowanie przemocy w trakcie spotkania było prawie nie do

pomyślenia, gdyż zwyczaj przewidywał niezwykle surowe kary. Jednak wojownicy,

wszystko ludzie zaprawieni w walce, stali w pełnym uzbrojeniu, łącznie z kolczugami,

tarczami i hełmami. Zawsze należało się liczyć z możliwością rozruchów. Shef pomyślał, że

Wężowe Oko będzie musiał coś zrobić, jeżeli chce odzyskać kontrolę nad tłumem. W tym

właśnie momencie jeden z wikingów — był to Egil ze Skaane, który dowodził jedną z wież

— przykuł uwagę całej armii wygłaszając płomienny monolog o zdradzieckich metodach

chrześcijan.

— I jeszcze jedno — wołał. — Wszyscy wiemy, że chrześcijanie nigdy nie dotrzymują

danego nam słowa, bo sądzą, że tylko wyznawcy ich boga mogą żyć po śmierci. A ja wam

mówię, co jest jeszcze bardziej niebezpieczne. Oni sprawiają, że inni również

zaczynają zapominać o swych obietnicach. Zaczynają myśleć, że człowiek może

jednego dnia mówić jedno, a drugiego dnia drugie, a potem powiedzieć o tym kapłanowi,

poprosić o przebaczenie i wytrzeć całe zdarzenie ze swojej pamięci równie łatwo, jak

mamka wyciera kupę z tyłka niemowlaka. To właśnie wam mówię! Wam, synowie

Ragnara!

Odwrócił się w stronę braci i postąpił ku nim o krok w geście wyzwania. Odważny

człowiek, pomyślał Shef, odważny i rozgniewany. Egil odrzucił na ramię płaszcz, by

zademonstrować srebrny róg Hajmdala jaśniejący na tunice.

— Jak pomściliście ojca, który poniósł śmierć w tym właśnie mieście, w wężowym

dole? Co wynikło z waszych przechwałek w Roskilde, kiedy staliście na dębowym klocu i

przysięgaliście, biorąc sobie Bragiego na świadka? Jaki los spotyka krzywoprzysięzców w

świecie, w który wierzymy? Czy już zapomnieliście?

Z gromady poparł go nagle czyjś głęboki, poważny głos. To Thorvin recytował

święte pieśni.

Tam to mordercy i krzywoprzysięzcy Żywot swój pędzą w trwodze i katuszach. Z

ciał obnażonych Nithhógg krew wysysa Wilcze kły ich szarpią. Czy to cię nie

wzrusza?

— Krzywoprzysięzcy! — krzyknął Egil. Odwrócił się na pięcie i wtopił w tłum,

pokazując Ragnarssonom plecy.

Mimo to bracia wyglądali na zadowolonych, nawet usatysfakcjonowanych. Wiedzieli,

że ktoś wystąpi z tym zarzutem.

— Rzucono nam wyzwanie — powiedział Halvdan Ragnarsson, odzywając się po

raz pierwszy. — Pozwólcie nam więc odpowiedzieć. Bardzo dobrze pamiętamy, co

mówiliśmy w Roskilde. Ja przysiągłem najechać Anglię w zemście za naszego ojca...

— Bracia poparli go, powtarzając:

— Ja też przysiągłem. I Sigurth przysiągł...

— ...pokonać wszystkich królów Anglii i sprawić, by byli nam podlegli.

—

Dwóch już pokonaliśmy, przyjdzie czas na resztę.

Od strony popleczników Ragnarssonów dobiegły okrzyki aprobaty.

— A Ivar przysiągł...

— ...wywrzeć zemstę na czarnych krukach, kapłanach Chrystusa, który wydali wyrok

na naszego ojca.

Zapadła absolutna cisza. W tej ciszy przemówił Ivar:

— Tego nie dokonałem. Ale odłożyłem zemstę na później, nie zapomniałem o

niej. Pamiętajcie: mam teraz czarne kruki w garści. Sam zdecyduję, kiedy zacisnąć ją w

pięść.

Pośród całkowitego milczenia Ivar mówił dalej:

— Ale Ubbi, mój brat, przysiągł...

Bracia znów podjęli wspólnie:

— ...pochwycić króla Ellę i zabić go wśród męczarni, jako zapłatę za śmierć Ragnara.

— I to właśnie zrobimy — zawołał Ivar. — Tak więc dwie z naszych przysiąg

zostaną dopełnione i dwaj z nas będą wolni przed obliczem Bragiego, boga przysięgi.

Zaś pozostałe dwie wypełnią się już wkrótce.

— Przyprowadzić więźnia.

Muirtach i jego zbiry natychmiast wepchnęli króla Ellę na środek kręgu. Shef

zdawał sobie sprawę, że Ragnarssonowie liczyli na zmianę nastroju tłumu. Przy pomniał

sobie młodzika, który oprowadzał go po zagrodach dla niewolników w obozie nad Stour,

opowiadając o okrucieństwie Ivara. Na niektórych ludziach robiło ono wrażenie. Trudno

jednak powiedzieć, czy plan zadziała i tym razem.

Ludzie Muirtacha zaczęli wbijać w ziemię gruby pal. Król był jeszcze bledszy niż

poprzednio, co uwidaczniało się zwłaszcza na tle jego czarnych włosów i czarnej brody.

Ella nie został zakneblowany, usta miał otwarte, lecz nie wydobywał się z nich żaden

dźwięk. Na szyi jeńca widniała zakrzepła krew.

— Ivar przeciął mu struny głosowe — stwierdził Brand. — Tak się robi ze

świniami, żeby nie mogły kwiczeć. A to co znowu?

Gaddgedlarowie, z rękoma owiniętymi szmatami, wnieśli żelazny kosz pełen

rozżarzonych węgli. Żelazne pręty, rozpalone do czerwoności, wystawały z niego

złowieszczo. Tłum poruszył się, zaszemrał. Niektórzy zaczęli się przepychać do przodu, by

lepiej widzieć, inni najwyraźniej zdawali sobie sprawę, że odwraca się ich uwagę od

prawdziwego problemu, ale nie wiedzieli, jak temu przeciwdziałać.

Muirtach zdarł nagle płaszcz ze skazańca, tak że stanął przed nimi nagi, nawet bez

przepaski na biodrach. Śmiech, drwiny, kilka gwizdów dezaprobaty. Czterech gaddgedlarów

chwyciło jeńca i rozkrzyżowało go między sobą, twarzą do góry. Ivar wystąpił naprzód, w

jego ręce błysnął nóż. Ragnarsson pochylił się nad brzuchem Elli, zasłaniając króla przed

przerażonym wzrokiem Shefa. Nagi człowiek wyprężył się nagle, aż zatrzeszczały kończyny

przytrzymywane bezlitośnie przez czterech oprawców.

Ivar cofnął się, trzymając w ręce zwój czegoś śliskiego, niebiesko-szarego.

— Otworzył mu brzuch i wyjął flaki — skomentował Brand.

Ivar zbliżył się do słupa, ciągnąc delikatnie lecz nieubłaganie za rozwijające się jelita, z

krzywym uśmieszkiem spoglądając na wyraz rozpaczy i męczarni na twarzy króla.

Ragnarsson wziął młot i przybił do pala wolny koniec wnętrzności Elli.

— A teraz — zawołał — król Ella będzie chodził dookoła słupa póki nie wyrwie

sobie serca i nie umrze. Dalej, Angliku. Im szybciej ruszysz, tym prędzej będziesz

to miał za sobą. Trochę to jednak potrwa. Wedle moich obliczeń masz do przejścia

dziesięć jardów. Czy proszę o

tak wiele? Pomóż mu, Muirtach.

Muirtach zbliżył się z kawałkiem rozpalonego żelaza i szturchnął króla w pośladek.

Ella drgnął, twarz mu zszarzała. Powoli ruszył naprzód.

To najgorsza śmierć, jaka może spotkać człowieka — myślał Shef. Bez szacunku, bez

godności. Jedynym wyjściem jest spełnić żądanie ciemięzców i pokornie wysłuchać ich

szyderstw. Człowiek wie, co musi zrobić, żeby zakończyć cierpienie, ale nie może tego

zrobić szybko. Rozpalone żelazo uniemożliwia nawet wybranie własnego tempa. Nie

można nawet krzyknąć. A przez cały ten czas jelita powoli wysuwają się z brzucha.

Chłopak w milczeniu przekazał halabardę Brandowi i wyśliznął się spośród

rozpychających się, wyciągających szyje ludzi. Z wieży spojrzało nań kilku pomocników,

których zostawił tam, by mieli oko na machinę. Po chwili, gdy patrzący zorientowali się, o

co mu chodzi, z góry spuściła się lina. Krótka wspinaczka po murze i Shef poczuł

znajomy, czysty zapach trocin i świeżo wykutego żelaza.

— Obszedł już słup trzy razy — odezwał się jeden z wikingów na wieży,

mężczyzna z fallusem Freyra na szyi. — To nie jest koniec godny wojownika.

Chłopak umieścił bełt w rowku, machina gładko obróciła się wokół własnej osi;

poprzedniego dnia wpadli na pomysł, żeby wesprzeć spód konstrukcji na parze mocnych

kół. Grot trochę w górę, żeby mimo trzystujardowej odległości poszybował dostatecznie

wysoko.

Gdy jeniec, poganiany rozpalonym do czerwoności prętem, znalazł się naprzeciw

muru, okrążając pal po raz czwarty, Shef wycelował w ranę na jego podbrzuszu. Zwolnił

spust.

Brzęk. Pocisk wzniósł się w górę, po czym zaczął opadać; ugodził króla prosto w

pierś, przeszywając na wylot jego zamierające serce. Gdy Ella, odepchnięty siłą uderzenia,

padał na wznak, Shef ujrzał, jak jego wykrzywiona cierpieniem twarz odpręża się,

uspokaja.

Tłum zafalował, wszystkie oczy zwróciły się w stronę wieży, z której nadleciał bełt. Ivar

pochylił się nad ciałem, po czym się wyprostował, zaciskając pięści.

Shef ujął w dłoń jedną z nowych halabard i ruszył murem w stronę gromady, chcąc,

żeby go rozpoznano. Gdy znalazł się nad tłumem, jednym susem wskoczył na blanki.

— Jestem tylko karlem, a nie jarlem! — zawołał. — Mimo to chcę powiedzieć armii

trzy rzeczy. Po pierwsze, synowie Ragnara spełnili tę przysięgę, bo nie mieli ochoty

dotrzymać pozostałych. Po drugie, niezależnie od tego, co mówi Wężowe Oko, kiedy

Ragnarssonowie wśliznęli się do Yorku, nie mieli na myśli dobra armii, ale swoje własne.

Nie mieli ochoty ani walczyć, ani dzielić się łupami.

Okrzyki gniewu, gaddgedlarowie miotają się wkoło, szukając wejścia do miasta i

schodów prowadzących do miejsca, w którym stał Shef. Inni powstrzymują ich,

chwytając za pledy. Shef jeszcze bardziej podniósł głos, by słyszano go mimo całej wrzawy.

— A po trzecie: zabicie mężczyzny i wojownika tak, jak został zabity król Ella jest

pozbawione drengskapru. Twierdzę, że to zwykły nithingsverk.

Czyn nithinga, człowieka pozbawionego honoru, bez żadnych praw, gorszego od banity.

Nazwanie kogoś nithin-giem na oczach całej armii było najgorszą obelgą. Jeżeli armia się z

tym zgodziła.

Część ludzi pokrzykiwała na znak zgody. Shef ujrzał Branda z uniesionym toporem,

gotowego do uderzenia. Wokół niego kłębili się jego ludzie, odpychając tarczami

popleczników Ragnarssonów. Z drugiego krańca pierścienia nadciągali wojownicy, by się

do niego przyłączyć. Kto to się wycofuje? Sigvarth z poczerwieniałą twarzą odkrzyknął coś

w odpowiedzi na czyjąś obelgę. Skuli, wyraźnie nie mogąc się zdecydować, stał nad

trupem Elli. Ubbi wołał coś do niego.

W armii wrzało, tworzyły się dwa obozy. Gdy minęło sto uderzeń serca dwie grupy

stały już w sporej odległości od siebie, a dystans zwiększał się z każdą chwilą. Na czele

dalszej grupy stali Ragnarssonowie, na czele bliższej Brand, Thorvin i garstka innych.

— Ludzie Drogi plus kilku twoich przyjaciół przeciwko

reszcie — mruknął czciciel Freyra, stojący za Shefem. — Dwa do jednego na naszą

niekorzyść, jak sądzę.

— Podzieliłeś armię — odezwał się Hebrydyjczyk z drużyny Magnusa. — To wielki

czyn, lecz nieco pochopny.

— Cięciwa była napięta — odparł Shef. — Ja ją tylko zwolniłem.

Rozdział szósty

Gdy armia oddalała się spod murów Yorku, płatki śniegu jęły opadać z bezwietrznego
nieba. Nie była to już Wielka Armia, ona przestała istnieć. Ta część niegdyś wielkiej
armii, która odmówiła służenia pod rozkazami Ragnarssonów i nie chciała już im
towarzyszyć, liczyła sobie około dwustu tuzinów ludzi — dwa tysiące czterystu, wedle
rachuby Rzymian. Odchodzący prowadzili stadko luzaków, jucznych koni i mułów oraz
pięćdziesiąt drewnianych wozów, skrzypiących pod ciężarem ładunku. Na wozach leżały
łupy: brąz i żelazo, kowalskie narzędzia, kamienie szlifierskie oraz skrzynki
bezwartościowych monet i nędzna garstka srebra, pochodząca podziału. A także ranni,
niezdolni iść czy dosiąść kuca.

Reszta armii obserwowała ich odejście z murów miasta. Kilku młodszych, bardziej

zapalczywych wojowników pokrzykiwało i szydziło, a nawet posłało kilka strzał w ślad za

odchodzącymi kamratami. Jednak milczenie panujące w oddalającej się kolumnie, a także

posępne twarze dowódców na murach złamały ich ducha. Wikingowie otulili się szczelniej

płaszczami, spojrzeli na niebo, na nisko wiszące chmury, na oszronioną trawę porastającą

pagórki wokół miasta. Poczuli ulgę na myśl o ciepłych kwaterach, zapasach drewna,

zamykanych oknach i szczelnych ścianach.

— Przed świtem sypnie gęściej — mruknął Brand, idący w tylnej straży kolumny,

w miejscu najbardziej wystawionym na niebezpieczeństwo póki nie znajdą się w sporej

odległości od Ragnarssonów.

— Jesteście wikingami — odparł Shef. — Sądziłem, że śnieg wam nie przeszkadza.

— Nie przeszkadza, o ile trzyma ostry mróz — powiedział Brand. — Jeżeli śnieg pada i

zaraz topnieje, jak w tym kraju, trzeba maszerować po błocie. Ludzie się męczą,

zwierzęta się męczą, a wozy nie chcą się toczyć. W dodatku jeśli podróżujesz w takich

warunkach, potrzebujesz jedzenia. Wiesz, ile czasu zabiera parze wołów pochłonięcie

siana o masie dorównującej im wagą? A przecież musimy oddalić się od tych z tyłu. Kto

wie, co im teraz przyjdzie do głowy.

— Dokąd idziemy? — zapytał Shef.

— Nie mam pojęcia. A poza tym kto dowodzi tą armią? Wszyscy myślą, że ty.

Shef umilkł, zakłopotany.

Gdy ostatni opatuleni wojownicy tylnej straży zniknęli pośród zrujnowanych domów

zewnętrznego Yorku, Rag-narssonowie na murze spojrzeli po sobie.

— No i bardzo dobrze — powiedział Ubbi. — Mniej gąb do żywienia, mniej głów do

podziału. Poza tym cóż znaczy kilkuset ludzi Drogi? Miękkie ręce, słabe nerwy.

— Nikt nigdy nie posądził Vigi-Branda o miękkie

ręce — odparł Halvdan. Od holmgangu nieczęsto popierał ataki swoich braci na Shefa i

jego frakcję. — Poza tym nie wszyscy z nich byli ludźmi Drogi.

— Nieważne, kim byli — odezwał się Sigurth. — Teraz są wrogami. A to już

wystarczy. Nie możemy sobie pozwolić, by z nimi walczyć. Musimy zabezpieczyć zdo-

bycz...

Wskazał palcem na grupkę ludzi na murze kilka jardów dalej. Stał tam arcybiskup

Wulfhere w otoczeniu czarnych mnichów, wśród których wyróżniała się nienaturalnie blada,

wychudła twarz diakona Erkenberta, od paru dni zarządzającego mennicą.

Ivar roześmiał się nagle. Trzej bracia spojrzeli nań niespokojnie.

— Nie musimy z nimi walczyć — odezwał się Sopel Lodu. — Odchodzą na własną

zgubę. Ich los już jest przesądzony.

Wulfhere także spoglądał spode łba na oddalającą się kolumnę.

— Część krwiożerczych potworów odeszła — powiedział. — Gdyby podzielili się

wcześniej, nie musielibyśmy układać się z resztą. A tak mamy ich w środku miasta. —

Mówił po łacinie, aby mieć pewność, że nie podsłuchają go wrogie uszy.

— W tak niespokojnych czasach musimy być roztropni jak węże, zachowując pozory

niewinnych jak gołębice — odparł Erkenbert w tym samym języku. — Nasi

nieprzyjaciele, zarówno w mieście jak i poza nim, mogą zostać jeszcze pokonani.

— Że w mieście, to rozumiem. Jest ich mniej niż przedtem i można z nimi

walczyć. Nie mówię o Northumbryjczykach, ale o sprzymierzeńcach z południa: o

Burgredzie z Mercji, o Ethelredzie z Wessexu. Dlatego przecież posłaliśmy do tych krajów

okaleczonego tana z East

Anglii. On da świadectwo o naturze wikingów i rozbudzi bojowego ducha władców. Ale

jaki masz plan względem tych, co odeszli, Erkenbercie? Co możemy zrobić w środku zimy?

Niewysoki archidiakon uśmiechnął się.

— Ludzie maszerujący zimą potrzebują jedzenia, a wikingowie przyzwyczaili się do

plądrowania. Każda ukradziona garstka ziarna zwiększy liczbę dzieci, które umrą do

wiosny. Wobec takiego zagrożenia nawet kerlowie rzucą się do walki. Dopilnowałem,

aby wieści o ich nadejściu rozprzestrzeniły się po kraju.

Ataki rozpoczęły się ledwo blade, zimowe słońce zniknęło za horyzontem. Z początku

wyglądało to nieszkodliwie: pojedynczy kerlowie wyłaniali się zza drzew, posyłali z

wiatrem kamień bądź strzałę i uciekali pośpiesznie, nie patrząc nawet, czy pocisk trafił w

cel. Później zaczęli podchodzić bliżej, w małych grupkach. Wikingowie, nie przerywając

marszu, wyjmowali z kołczanów nieliczne posiadane łuki i, starając się chronić cięciwy przed

śniegiem, odpowiadali strzałami. Inni osłaniali głowy tarczami, pozwalali pociskom odbić

się od nich, po czym krzyczeli szyderczo w stronę napastników, wyzywając ich do otwartej

walki. W końcu jakiś wojownik, poirytowany, cisnął włócznią w jedną z postaci, która

zdawała się podejść za blisko. Chybił jednak i klnąc pod nosem zszedł ze szlaku, aby

odzyskać broń. Natychmiast okryła go kurzawa śniegu. Gdy wszystko się uspokoiło, wiking

zniknął. Jego towarzysze zatrzymali kolumnę, brnącą naprzód z niemałym trudem, po

czym trzydziestoosobową grupą ruszyli mu na ratunek. Po chwili wrócili z ciałem, już

obdartym z odzieży i okaleczonym. W ślad za nimi z ciemności pomknęły strzały.

Kolumna zdążyła się już rozciągnąć na milę. Szyprowie i sternicy przekleństwami i

kuksańcami usiłowali zaprowadzić porządek, ustawiając wozy pośrodku a łuczników po

bokach.

— Nie mogą nam nic zrobić — powtarzał Brand. — Mają tylko myśliwskie łuki.

Krzyczcie i uderzajcie w tarcze,

a zniechęcą się i uciekną. Jeżeli ktoś dostanie w nogę, wsadźcie go na jucznego konia.

Jeśli trzeba, wyrzućcie trochę tego złomu z wozów. Ale się nie zatrzymujcie.

Wkrótce angielscy kerlowie zorientowali się, na czym polega ich przewaga. Wrogowie

byli objuczeni wojennym rynsztunkiem, ubraniu grubo i ciężko. Nie znali okolicy.

Kerlowie znali tu każde drzewo, każdy krzak, ścieżkę czy grudkę błota. Mogli

rozebrać się do tunik i portek, zwinnie doskakiwać, uderzać i znikać, zanim przeciwnik

zdoła wyzwolić rękę spod płaszcza. Żaden wiking nie odważy się ścigać ich w

ciemnościach dalej niż na kilka stóp.

Po pewnym czasie jakiś wioskowy przywódca zdołał zgromadzić większą. liczbę ludzi.

Czterdziestu czy pięćdziesięciu kerlów zaatakowało z zachodniej flanki, powaliło kilku

wikingów uderzeniami pałek i ościeni, po czym zaczęło odciągać na stronę ciała niczym

wilki swą zdobycz. Wikingowie, rozwścieczeni, rzucili się za nimi w pościg, zasłaniając

się tarczami, wznosząc topory. Kiedy przywlekli się z powrotem, burcząc gniewnie, nie

złapawszy nikogo, zobaczyli stojące wozy i woły, leżące w bezruchu na ziemi. Płachty na

wozach były odsłonięte, a ranni zniknęli. Śnieg już zaczął zasypywać ślady.

Brand, niczym śnieżny troll, przemierzył krokami całą kolumnę, po czym zwrócił

się do Shefa, który szedł u jego boku.

— Myślą, że mają nas w garści — warknął. — Ale niech tylko nastanie świt, a

dam im nauczkę, choćby to była ostatnia rzecz, jaką zrobię w życiu.

Shef popatrzył na niego, mruganiem powiek strząsnął śnieg z rzęs.

— Nie — powiedział. — Myślisz jak karl, jak karl armii. Armii już nie ma.

Musimy oduczyć się myślenia jak karlowie. Mówiłeś, że ja patrzę na świat jak

wyznawca Odyna, wodza bitew. Wy też będziecie się musieli tego nauczyć.

— A jakie są twoje rozkazy, mały wodzu? Wodzu, który nigdy nie stałeś w szyku

bojowym?

— Zwołaj szyprów, wszystkich, którzy są w zasięgu głosu. — Shef szybko zaczął

rysować na śniegu.

— Zanim rozpadało się na dobre, przeszliśmy przez Eskrick, mniej więcej tutaj.

Teraz musimy być o krótką milę na północ od Riccall. — Wojownicy skinęli głowami,

przytaknęli. Podczas plądrowania zdążyli dobrze poznać okolice Yorku.

— Potrzebuję setki mężczyzn, młodych, zwinnych i nie zmęczonych. Trzeba będzie

ruszyć szybciej naprzód i zdobyć Riccall. Wziąć paru jeńców, będą nam potrzebni, a resztę

przepędzić. Zostaniemy tam na noc. Nie ma tam wiele, pięćdziesiąt chat i nędzny kościół.

Ale zyskamy schronienie, nawet jeśli będzie nam trochę ciasno.

— Druga setka w czterech grupkach niech patroluje obrzeża kolumny. Anglicy nie

zaatakują, jeśli damy im powód do przypuszczeń, że zdołamy ich odeprzeć. Wojownicy w

patrolu niech zdejmą płaszcze, rozgrzeją się w biegu. Cała reszta ma po prostu

maszerować i poganiać woły. Jak tylko dotrzecie do Riccall, użyjcie wozów do

zablokowania przerw między chatami. Woły i ludzi zgrupujcie pośrodku pierścienia.

Rozpalimy ogniska i postawimy osłony. Brand, wybierz ludzi, daj rozkaz do

wymarszu.

Minęły dwie pracowite godziny. Shef siedział na stołku w domu tana Riccall, patrząc

na posiwiałego, starszawego Anglika. Pomieszczenie było pełne wikingów. Wojownicy

przeciągali się leniwie lub przysiadali na piętach; przemoknięte ubrania zaczynały już

parować. Zgodnie z rozkazem nikt nie zwracał uwagi na to, co się działo.

Pomiędzy dwójką mężczyzn, na chropowatym stole, stał skórzany kufel piwa. Shef

łyknął z niego, spojrzał uważnie na mężczyznę naprzeciwko. Anglik wyglądał na w

miarę przytomnego. Na szyi miał żelazną obrożę. Chłopak pchnął kufel w jego stronę.

— Widziałeś jak piję, możesz być pewny, że nie jest zatrute. Dalej, pij. Gdybym

chciał cię zabić, wybrałbym łatwiejszy sposób.

Oczy thralla rozszerzyły się na dźwięk płynnej angielszczyzny Shefa. Wziął kufel,

pociągnął głęboki łyk.

— Kim jest pan, któremu płacicie dzierżawę?

Mężczyzna dopił piwo.

— Większość ziemi posiada tan Ednoth, z nadania króla Elli. Zginął w bitwie.

Reszta należy do czarnych mnichów.

— Zapłaciliście dzierżawę na Świętego Michała? Jeśli nie, mam nadzieję, że ukryliście

pieniądze. Mnisi nie cackają się z opieszałymi płatnikami.

Gdy Shef wspomniał o mnichach i ich metodach, przez twarz niewolnika przebiegł

skurcz strachu.

— Skoro nosisz obrożę, musisz wiedzieć, co mnisi robią z uciekinierami. Hund,

pokaż mu swoją szyję.

Hund w milczeniu odpiął amulet Ithun, podał go Shef owi, po czym odsunął tunikę,

ukazując odciski i pręgi, powstałe w ciągu lat noszenia obręczy.

— Czy pojawiali się tu jacyś uciekinierzy? Ludzie, którzy wspominali o czymś

takim? — Shef zważył w dłoni amulet Ithun, po czym oddał go Hundowi. — Albo

takim. — Wskazał na Thorvina, Vestmunda, Farmana i czwartego kapłana,

stojących w pobliżu. Widząc jego gest, oni także w ciszy odsłonili swoje insygnia.

— Jeśli tak, może wspominali także, że tym ludziom można ufać.

Niewolnik opuścił wzrok, zadrżał wyraźnie.

— Jestem dobrym chrześcijaninem. Nic nie wiem o takich pogańskich sprawach...

Mówię o zaufaniu, nie o pogaństwie czy chrześcijaństwie. —

Wy, wikingowie,

jesteście tymi, którzy biorą niewolników, a nie ich uwalniają.

Shef wyciągnął rękę i poklepał żelazną obręcz.

— To nie wikingowie ci ją założyli. A poza tym ja jestem Anglikiem. Nie

przekonała cię jeszcze moja wymowa? A teraz słuchaj uważnie. Puszczę cię wolno.

Powiedz tym na zewnątrz, żeby zaprzestali ataków, bo nie my jesteśmy ich wrogami.

Tamci zostali w Yorku. Jeśli twoi

ziomkowie pozwolą nam przejść, nikomu nie stanie się krzywda. I wspomnij im o tej

chorągwi.

Shef wskazał palcem na drugą stronę pełnego dymu i pary pokoju, gdzie siedziała

gromadka towarzyszących armii kobiet. Podniosły się teraz z ziemi i rozwinęły wielki

sztandar, który w pośpiechu wyszywały. Na czerwonym jedwabiu, pochodzącym z łupów,

widniał kowalski młot o dwóch obuchach, zrobiony z kawałka białego lnu obrębionego

srebrną nicią.

— Druga armia, ta, którą opuściliśmy, walczy pod Czarnym Krukiem,

padlinożercą. Tamten znak zwiastuje chrześcijanom męki i śmierć. Nasz jest symbolem

tworzenia. Powiedz im o tym. A teraz dam ci dowód, co młot może zrobić dla ciebie.

Zdejmiemy ci obręcz z szyi.

Niewolnik zadrżał ze strachu.

— Ale czarni mnisi, kiedy powrócą...

— Zabiją cię w okrutny sposób. Zapamiętaj to i powtórz innym. Ofiarowaliśmy ci

wolność, my poganie. Ale strach przed chrześcijanami trzyma cię w niewoli. A teraz idź.

— O jedno tylko proszę, i proszę w strachu. Nie zabijaj mnie za to, co powiem, ale...

wasi ludzie opróżniają składy z żywnością, zabierają nasze zapasy. Będziemy głodować

do wiosny. Umrze wiele dzieci.

Shef westchnął. To był twardy orzech do zgryzienia.

— Brand, daj coś thrallowi. Zapłać mu czymś. Ale uczciwym srebrem, jeśli łaska,

a nie chłamem arcybiskupa. Ja mam mu płacić! To on mnie powinien zapłacić Co z

wergildem za ludzi, których straciliśmy? I od kiedy to armia płaci za. prowiant?

— Armia już nie istnieje. A on nie musi ci płacić żadnego wergildu. Wszedłeś na

jego ziemie. Zapłać mu. Dopilnuję, żebyś na tym nie stracił.

Brand mruknął coś pod nosem, po czym rozsupłał sakiewkę i odliczył sześć srebrnych

pensów z Wessexu.

Niewolnik ledwo mógł uwierzyć własnym oczom, wpatrywał się w błyszczące monety,

jak gdyby nigdy nie widział pieniędzy takich jak te. Może istotnie nie widział.

— Powiem im wszystko — powiedział, niemalże wykrzykując poszczególne słowa. —

O chorągwi także.

— Jeżeli to zrobisz i wrócisz tutaj przed zmierzchem, dostaniesz drugie tyle, dla

siebie, a nie do podziału.

Gdy niewolnik zniknął za drzwiami razem z eskortą, która miała go bezpiecznie

przeprowadzić przez straże, Brand, Thorvin i reeszta z powątpiewaniem spojrzeli na

Shefa.

— Nie zobaczysz więcej ani pieniędzy, ani niewolnika — stwierdził Brand.

— Zobaczymy. A teraz potrzebuję osiemnaście tuzinów mężczyzn oraz najlepszych koni

z jukami pełnymi żywności, gotowych do drogi ledwo niewolnik powróci.

Brand uchylił okiennicę i wyjrzał w noc, popatrzył na wirujące płatki śniegu.

— A to po co? — warknął.

— Chcę odzyskać twoje dwanaście pensów. A poza tym mam pomysł. — Z czołem

zmarszczonym w skupieniu,

Shef ostrzem noża jął ryć w deskach stołu jakieś linie.

Czarnych mnichów z katedry Świętego Jana w Beverley, w przeciwieństwie do ich

konfratrów od Świętego Piotra w Yorku, nie otaczały bezpieczne mury fortecy legionistów.

Za to ich dzierżawcy i mieszkańcy równin na wschód od Yorkshirskich Wzgórz mogli z

łatwością wystawić dwa tysiące zbrojnych, nie licząc łuczników ani oszczepników. Przez

całą jesień, gdy trwał najazd na York, wiedzieli, że mogą nie obawiać się niczego poza

głównymi siłami wielkiej armii. Wiedzieli też, że siły te w końcu nadejdą. Kilka miesięcy

temu zniknął zakrystian, unosząc z sobą co cenniejsze relikwie katedry, a parę dni

później wrócił z wieściami przeznaczonymi tylko dla uszu opata. Połowa sił zbrojnych

Beverley trwała w pogotowiu, a reszta rozeszła się po okolicy, strzegąc zbiorów i nadzorując

przygotowania do zimy. Tego wieczoru poczuli się bezpieczniej. Zwiadowcy donieśli, że

wielka armia podzieliła się, a jedna jej część odmaszerowała na południe.

Jednak angielska noc w środku zimy trwa szesnaście godzin od zachodu do świtu;

wystarczająco długo, by dać gromadzie zdeterminowanych ludzi szansę przebycia czter-

dziestu mil. Wikingowie przez pierwszych kilka mil wędrowali błotnistymi, wijącymi się

polnymi dróżkami, później dopiero przyspieszając kroku i poganiając konie na lepszych

drogach wśród wzgórz. Stracili trochę czasu na obchodzenie dookoła wiosek, na które się

natknęli. Niewolnik, Tida, prowadził ich dobrze, a oddalił się dopiero wtedy, gdy wieże

katedry w Beverley jęły rysować się na świtającym niebie. Z chat strażniczych na obrzeżach

miasta właśnie wyłaniały się zaspane niewolnice od żaren, by rozpalić ogniska i zemleć ziarno

na poranną owsiankę. Na widok wikingów rozbiegły się z krzykiem i zawodzeniem,

zaczęły ściągać z barłogów niedowierzających wojowników, tylko po to, by dowiedzieć się,

że są idiotkami i by stać się częścią kompletnego zamieszania, które tradycyjnie czynią

zaskoczeni Anglicy.

Shef otworzył na oścież wielkie drewniane drzwi katedry i wkroczył do środka. Za nim

tłoczyli się jego towarzysze.

Wewnątrz kościoła rozbrzmiewała antyfonalna pieśń śpiewana przez dwa chóry, stojące

naprzeciw siebie po obu stronach nawy. Słodko brzmiące hymny głosiły, że oto narodziło

się Dzieciątko Jezus. W katedrze nie było innych wiernych, chociaż drzwi stały nie

zaryglowane. Mnisi wysławiali swego Boga codziennie, niezależnie od tego, czy mieli

słuchaczy, czy nie. Zimą, o świcie, słusznie czynili nie spodziewając się tłumów.

Gdy wikingowie pojawili się w nawie prowadzącej do głównego ołtarza — odziani w

przemoczone płaszcze, bez widocznej broni nie licząc halabardy na ramieniu Shefa —

twarz opata, siedzącego na wysokim krześle pośród chóru wykrzywiła się z przerażenia.

Shef poczuł nagle, jak odstępuje go cała pewność siebie — takie wrażenie zrobił na nim

widok dostojnika, uosabiającego majestat Kościoła, w szacunku dla którego przecież

dorastał.

Chłopak przełknął głośno ślinę, niepewny, jak zacząć.

Guthmund, stojący tuż za nim szyper ze szwedzkiego wybrzeża Kattegat, nie miał ani

skrupułów, ani wątpliwości. Przez całe życie marzył, by obrabować porządny kościół albo

opactwo i nie zamierzał dopuścić do tego, by zdenerwowanie jakiegoś nowicjusza

pozbawiło go takiej okazji. Z szacunkiem podniósł młodego dowódcę do góry i odstawił go

na bok, po czym chwycił najbliższego mnicha za habit, powalił go na posadzkę,

wyciągnął topór spod płaszcza i z hukiem wraził go w balustradę ołtarza.

— Do roboty — zawołał. — Przeszukajcie tych ptaszków i zapędźcie ich w tamten róg.

Tofi, przynieś świeczniki. Frani, daj mi te talerze. Snok, Uggi, wy jesteście lżejsi,

obejrzyjcie no tę figurę... — Wskazał ręką na wielką postać ukrzyżowanego

Chrystusa wysoko nad ołtarzem,

spoglądającego w dół umęczonym wzrokiem. — Właźcie na górę i zobaczcie, czy uda wam

się zdjąć koronę, wygląda na złotą. A wy, reszta, przewróćcie wszystko do góry

nogami, łapcie co tylko się świeci. To miejsce ma być dokładnie ogołocone, zanim te

łobuzy na zewnątrz zdążą wzuć buty. Ej, ty... — Guthmund zbliżył się do opata,

kulącego się na swym tronie.

Shef wyprzedził go.

— W porządku, ojcze — zaczął, przechodząc znów na angielski. Na dźwięk znajomego

języka opat, przerażony, lecz równocześnie śmiertelnie obrażony, posłał mu bazyliszkowe

spojrzenie.

Shef zawahał się na moment, po czym przypomniał sobie drzwi katedry, jak wiele innych

obite od wewnątrz skórą. Ludzką skórą, zdartą z żywego ciała świętokradców, którzy chcieli

przywłaszczyć sobie własność Kościoła. Pozwolił stwardnieć swemu sercu.

— Twoi strażnicy wkrótce nadbiegną. Jeśli chcesz przeżyć, musisz ich odwołać.

— Nie!

— A więc umrzesz. — Szpic halabardy dotknął gardła opata.

— Na jak długo? — Kapłan trzęsącymi się rękami bezskutecznie usiłował

odepchnąć ostrze.

— Nie na długo. Potem możecie nas ścigać, spróbować odzyskać skradzione dobra. A

więc rób, jak mówię...

Z tyłu dobiegły jakieś trzaski. Guthmund zbliżył się, ciągnąc za sobą jednego z

mnichów.

— To chyba zakrystian. Mówi, że skarbiec jest pusty.

— To prawda — potwierdził opat. — Wszystko zostało ukryte całe miesiące temu.

— Co zostało ukryte, zawsze można odnaleźć — odparł Guthmund. — Zacznę od

najmłodszych, żebyś wiedział, że mówię serio. Jeden, dwa trupy i zaczniesz mówić.

— Nie zrobisz tego — rozkazał Shef. — Weźmiemy ich ze sobą. Nie będzie tortur

wśród ludzi Drogi. Azowie zabraniają. I tak nieźle się obłowiliśmy. A teraz

wyprowadźcie ich, żeby zobaczyli ich strażnicy. Mamy przed sobą długą drogę.

W katedrze pojaśniało. Shef spostrzegł, że coś wisi na ścianie: spory kawałek welinu

ozdobiony jakimś dziwnym rysunkiem.

— Co to takiego? — zapytał opata.

— To nie ma żadnej wartości dla kogoś takiego, jak ty. Nie ma w tym ani złota, ani

srebra. To mappa mundi. Mapa świata.

Shef zdarł ją ze ściany, zwinął i schował głęboko pod tunikę. Wikingowie wypchnęli opata

i mnichów na zewnątrz, gdzie stał nierówny szereg uzbrojonych Anglików, którzy wreszcie

zwlekli się z łóżek.

— No, to drogę powrotną mamy odciętą — mruknął Guthmund nie wiadomo który raz,

przyciskając do siebie worek z brzęczącą zawartością.

— A kto powiedział, że chcemy wracać tamtędy? — odparł Shef. — Wkrótce sam się

przekonasz.

Rozdział siódmy

Burgred, król Mercji, jednego z dwóch wielkich królestw Anglii nadal nie podbitych

przez wikingów, zatrzymał się przy wejściu do swych prywatnych komnat, odprawił tłum
sług i pieczeniarzy, zrzucił kunie futro, pozwolił zdjąć sobie przemoczone buty oraz zastąpić
je miękkimi kapciami ze skóry i przygotował się, by rozkoszować się nadchodzącą chwilą.
Zgodnie z jego rozkazem młodzik wraz z ojcem czekał już na niego, podobnie jak Alfred,
który reprezentował swojego brata Ethelreda, króla Wessexu, drugiego z ocalałych
wielkich królestw Anglii.

Tematem, nad którym mieli radzić, był los East Anglii. Jej król umarł

bezpotomnie, ludność żyła w strachu i niepewności. Mimo to Burgred wiedział bardzo

dobrze, że gdyby wystąpił zbrojnie, aby siłą przyłączyć East Anglię do Mercji, jej

mieszkańcy stanęliby do walki. Anglicy przeciwko Anglikom, jak to już często bywało

w przeszłości. Liczył jednak na to, że jeśli pośle im ich rodaka, kogoś ze

szlachetnego rodu, kto wszystko, łącznie z towarzyszącą mu armią, będzie

zawdzięczał właśnie jemu, królowi Burgredowi — no cóż, może wtedy to przełkną.

Zwłaszcza że ten właśnie szlachetny i wdzięczny młody człowiek, o którym myślał, ma

bardzo przydatnego ojca. Kogoś, kto, jeśli można się tak wyrazić — Burgred pozwolił sobie

na gorzki uśmiech — dowody swojej nienawiści do wikingów zawsze nosi przy sobie. Któż

oparłby się sile przekonywania tak posągowej postaci? Postaci, która przypominała posąg,

czy może raczej popiersie? Burgred w duchu błogosławił ten dzień, kiedy z Yorku

przybyły dwa kuce, dźwigając między sobą nosze z pasażerem.

No i ta piękna, młoda kobieta. Cóż to była za wzruszająca scena! Młody człowiek, o

jasnych włosach zaczesanych do tyłu, klęczy u stóp swego ojca zanim jeszcze zdjęto go z

noszy, błagając o wybaczenie, że wziął sobie żonę bez jego pozwolenia. Tej parze można

by wybaczyć dużo więcej, po tym wszystkim, co razem przeszli, ale nie, młody Alfgar

jest wcieleniem przyzwoitości. Ta właśnie cecha uczyni w przyszłości Anglików

największym ze wszystkich narodów. Uczciwość, dumał Burgred, nienaganne maniery.

Słowa, które Alfgar wyszeptał u stóp swego ojca, brzmiały naprawdę: „Poślubiłem

Godivę, ojcze. Wiem, że jest moją przyrodnią siostrą, ale nie wspominaj o tym nikomu,

albo rozpuszczę pogłoskę, że oszalałeś. A wtedy mogłoby ci się przydarzyć coś złego.

Ludzi bez rąk łatwo się dusi. Poza tym nie zapominaj, że oboje jesteśmy twoimi dziećmi.

Jeżeli nam się uda, twoje wnuki mogą nadal być książętami. Albo i lepiej".

Wulfgar, kiedy już otrząsnął się z pierwszego szoku, łatwo pogodził się z tym

wszystkim. To prawda, jego dzieci były winne incestu. Ale czy taka drobnostka mogła mieć

jakiekolwiek znaczenie? Thryth, jego żona, dopuściła się cudzołóstwa z jakimś pogańskim

wikingiem. Czy ktoś zrobił coś w tej sprawie? Jeśli z kazirodczego związku Alfgara i

Godivy narodzi się dziecko, jak Siegmundowi

i jego siostrze w legendzie, nie może być gorsze od tego bękarta, którego on, Wulfgar,

hodował w swej głupocie.

Gdy władca Mercji wkroczył do komnaty, ludzie znajdujący się w niej wstali i złożyli

pokłon. Jedyna obecna kobieta, piękność z East Anglii, dygnęła wedle nowej mody

szerzonej przez Franków. Dwaj służący — jeszcze przed chwilą spierali się cicho, co

wypada im uczynić — unieśli wyściełaną skrzynię Wulfgara do pionu, po czym ponownie

oparli ją o ścianę. Na zezwalający gest króla obecni zajęli miejsca: dla wszystkich poza

Burgredem i Wulfgarem przeznaczone były zwykłe trójnogi. „Heimnar" na równi z

władcą zajął wysokie krzesło z drewnianymi poręczami; nie można było od niego

wymagać, by siedział na stołku.

— Mam wieści z Eoforwich — zaczął król. — Świeższe od tych, które przyniósł

Wulfgar. I lepsze. Mimo to zmusiły mnie one do działania. Jak słyszałem, po kapitulacji

Kościoła i króla Elli...

— Powiedz raczej — wtrącił Alfred z Wessexu — po haniebnej zdradzie, której

dopuścili się na osobie króla Elli ci, których chronił.

Burgred zmarszczył brwi. Młodzieniec, jak zdążył zauważyć, żywił niewielki szacunek

dla królów, a już żadnego dla dostojników Kościoła.

— Po kapitulacji Ragnarssonowie, a zwłaszcza ten, którego nazywają Sopel Lodu,

skazali króla Ellę na okrutną śmierć. Podobnie jak przydarzyło się to twemu panu,

szlachetnemu Edmundowi — dodał, skinąwszy głową Wulfgarowi.

— Wydaje się jednak, że wydarzenie to stało się przyczyną kłótni wśród pogan.

Doszły mnie dziwne wieści, że egzekucja została przerwana za pomocą swego rodzaju

machiny. Zaiste, wszystko w Eoforwich zdaje się kręcić wokół machin. Najważniejsza

jednak w tym wszystkim jest kłótnia, gdyż doprowadziła ona do rozłamu pośród

wikingów.

Rozległ się szmer zdziwienia i zadowolenia.

— Część barbarzyńców opuściła Eoforwich i maszeruje na południe. Jest to mniejsza

część armii, lecz nadal groźna. Zastanawiałem się więc, dokąd zmierzają. I doszedłem do

wniosku, że ich celem jest East Anglia, skąd wyruszyli.

— Chcą wrócić na statki — rzucił Alfgar.

— Może i tak. Problem jednak w tym, że East Anglia raczej nie stanie do walki. Stracili

króla oraz wielu przywódców, tanów i wojowników w bitwie nad Stour, skąd ty, młody

człowieku, tak mężnie wywalczyłeś sobie drogę ucieczki. A przecież, jak wciąż

powtarzacie — Burgred

zmierzył Alfreda sarkastycznym spojrzeniem — wikingowie muszą zostać pokonani. Tak

więc wyślę do East Anglii wojennego przywódcę wraz ze sporymi siłami moich wojsk,

żeby go wspierały póki nie zbierze własnej armii. Mówię o tobie, młody człowieku.

Alfgarze, synu Wulfgara. Pochodzisz z tamtych stron. Twój ojciec był tanem króla Edmunda.

Twoja rodzina straciła więcej, wycierpiała więcej i ważyła się na więcej niż jakakolwiek

inna. Ty właśnie podźwigniesz królestwo z gruzów. Z tym, że nie będzie już ono królestwem.

Burgred odszukał wzrokiem spojrzenie młodego księcia. Alfred z Wessexu oczy miał

równie błękitne a włosy równie jasne jak Alfgar; prawdziwy książę krwi. Było w nim

jednak coś dziwnego, niepokojącego: trzeźwe spojrzenie. Obaj wiedzieli, że zbliżyli się do

drażliwego punktu. Burgred z Mercji nie miał do East Anglii więcej praw niż Ethelred z

Wessexu. Zaś ten, który zdoła wyprzedzić rywala, urośnie w potęgę.

— Jaki będzie mój tytuł? — spytał Alfgar ostrożnie.

— Alderman. Zarówno North Folk jak i South Folk.

— To są dwie prowincje — zaprotestował Alfgar. — Jeden człowiek nie może być

aldermanem dwóch prowincji naraz. Nowe czasy, nowe obyczaje — odparł Burgred. —

Ale w tym, co mówisz, kryje się prawda. W swoim czasie, Alfgarze, możesz zyskać nowy

tytuł. Możesz zostać tym, co księża nazywają subregulus. Możesz zostać moim

wicekrólem. Powiedz, czy będziesz lojalnie służył mnie i Mercji? Czy będziesz wiemy

Marchii?

Alfgar w milczeniu ukląkł przed królem, na znak poddania. Burgred poklepał go po

ramieniu, podniósł z klęczek.

— W odpowiedniej chwili załatwimy to bardziej formalnie. Chciałem po prostu wiedzieć,

czy doszliśmy do porozumienia. — Król zwrócił się do Alfreda. — Tak, młodzieńcze, wiem,

że ty nie wyraziłeś zgody. Ale powiedz swojemu królowi i bratu, jak teraz sprawy stoją.

Niech on siedzi po swojej stronie Tamizy, a ja zostanę po swojej. Ale północna część

Tamizy i południe Humberu należy do mnie. Całość.

Burgred pozwolił, by pełna napięcia cisza trwała jeszcze przez moment, po czym

zdecydował się ją przerwać.

— Doszły mnie również inne dziwne wieści. Armią zawsze dowodzili

Ragnarssonowie, ale oni wszyscy zostali w Eoforwich. Część informatorów twierdzi, że

ci, którzy odeszli, nie mają żadnych przywódców, inni mówią o wielu wodzach. Jednak mój

zwiadowca dał mi do zrozumienia, że jednym z ich dowódców, albo też głównym dowódcą

jest Anglik. Z East Anglii, sądząc z wymowy. Posłaniec mógł mi przekazać jedynie imię,

jakim nazywają go wikingowie, ale oni mówią naszym językiem tak fatalnie, że nic mi to

nie dało. Podobno wołają tego człowieka Skjef Sigvarthsson. Co to może być za imię?

— Shef! — To odezwała się milcząca kobieta. Nie odezwała się: westchnęła. Jej

oczy, jej błyszczące, jakby szklane oczy ożywiły się nagle. Mąż spojrzał na nią jak

człowiek, który zastanawia się, ile ma przygotować rózeg, Wulfgar zaś zakrztusił się nagle,

poczerwieniał.

— Mówiłeś, że widziałeś go martwym — warknął oskarżycielsko pod adresem

syna.

— Nic straconego — mruknął Alfgar. — Daj mi tylko ludzi.

Prawie dwie setki mil dalej na północ Shef po raz kolejny odwrócił się w siodle, by

sprawdzić, czy straż tylna nadąża za głównymi siłami. Musiał uważać, by wszyscy jechali

w zwartej gromadzie, trzymając się w zasięgu głosu. Shef wiedział, że w ślad za nimi po

błotnistych drogach zmierza grupa ludzi czterokrotnie przewyższająca ich liczebnością,

niezdolna jednak zaatakować ze względu na zakładników, mnichów od Świętego Jana i ich

opata Saxwulfa. Ważne też było, żeby poruszać się w miarę szybko, nawet po długiej

nocnej jeździe, żeby nie dać się wyprzedzić wieściom i uniemożliwić przeciwnikom

poczynienie przygotowań.

Prowadził ich zapach morza a także, odkąd dotarli na szczyt łagodnego wzniesienia,

nie dający się z niczym pomylić kształt przylądka Flamborough. Shef ponaglił awangardę

okrzykiem i gestem.

Guthmund został kilka kroków z tyłu, wciąż trzymając uzdę opackiego konia. Shef

przywołał go uniesieniem ręki.

— Nie ociągaj się. Prowadź opata blisko mnie.

Chłopak cmoknął i wbił pięty w boki zmęczonego

wałacha, doganiając resztę kawalkady w momencie, gdy stu dwudziestu jeźdźców i

trzydziestu zakładników schodziło długim zboczem w stronę zbiorowiska nędznych

chałup, składających się na osadę Bridlington.

Wybuch paniki. Kobiety rzucają się do ucieczki, unosząc z sobą obdarte dzieci o

poodmrażanych nogach. Mężczyźni chwytają włócznie, rzucają je znowu, niektórzy

pędzą w stronę plaży, gdzie na brudnym, pokrytym śniegiem piasku spoczywają

wyciągnięte na brzeg łodzie. Shef zatoczył koniem koło, wypchnął naprzód opata,

rozpoznawalnego bez trudu dzięki czarnym szatom.

— Pokój — zakrzyknął. — Pokój. Chcę Ordlafa.

Ale Ordlaf już stał przed nim, sędzia okręgu Bridlington, a także, chociaż nikt go dotychczas

nie wiązał z tym wydarzeniem, pogromca Ragnara. Wystąpił spomiędzy swoich ludzi,

zdumionym wzrokiem mierząc wikingów i mnichów, niechętnie biorąc na siebie

odpowiedzialność.

— Pokaż im opata — rzucił Shef Guthmundowi. — Niech ci z tyłu trzymają się z

daleka. — Zwrócił się do Ordlafa. — Ty i ja spotkaliśmy się już kiedyś. Tego dnia, gdy

złapałeś Ragnara.

Chłopak zsiadł z konia, wbił halabardę głęboko w piaszczystą ziemię. Kładąc rękę na

ramieniu sędziego, odciągnął go na stronę, poza zasięg słuchu opata, patrzącego na nich z

nienawiścią. Zaczął tłumaczyć coś naglącym tonem.

— To niemożliwe — powiedział Ordlaf chwilę później. — Nie da się zrobić.

— Czemu nie? Morze jest wzburzone i zimne, ale wiatr wieje z zachodu.

— Z południowego zachodu — poprawił Ordlaf odruchowo.

— Możesz płynąć wzdłuż wybrzeża i mieć wiatr od burty. Tylko do przylądka

Spurn. Dwadzieścia pięć mil, nie więcej. Zdążysz przed zmrokiem. Nie proszę cię o

przejście przez morze. Ani na moment nie stracisz ziemi z oczu. A jeśli pogoda się zmieni,

rzucimy dryfkotwę i przeczekamy.

— Za Spurn będzie trzeba wiosłować pod wiatr.

Shef wskazał palcem za siebie.

— Najlepsi wioślarze na świecie i ty jako kapitan. Postoisz sobie tylko za sterem,

jak król.

— Taak. A co się stanie, jeśli wrócę a opat wyśle swoich ludzi, aby spalili osadę?

— Robisz to, żeby ratować mu życie.

— Wątpię, żeby był wdzięczny.

— W drodze powrotnej nie musisz się śpieszyć. Zdążysz dobrze schować to, co ci

damy. A zapłacimy ci srebrem z katedry. Twoim własnym srebrem, pochodzącym z

wielu lat dzierżaw. Ukryj je, przetop. Nigdy go nie wywęszą.

— Skąd mam wiedzieć, że po prostu nie poderżniecie mi gardła? Mnie i moim

ludziom?

— Tego nie możesz wiedzieć, ale masz niewielki wybór.

Decyduj.

Ordlaf wahał się jeszcze przez moment. Przypomniał sobie Merlę, kuzyna swej żony,

którego opat kazał sprzedać w niewolę za długi. Pomyślał o żonie i dzieciach Merli, które

do dziś żyły na łasce mieszkańców Bridlington, po tym jak ich mąż i ojciec zniknął z

okolicy.

— W porządku. Ale udawaj, że mi grozisz.

Shef wybuchł udawaną wściekłością, uderzył Ordlafa w głowę, wyszarpnął sztylet z

pochwy. Sędzia odwrócił się, wykrzykując rozkazy w stronę garstki mężczyzn, stojącej kilka

jardów dalej. Wkrótce rybacy zaczęli spychać łodzie na wodę, stawiać maszty, wyciągać

żagle z worków. Wikingowie w zwartej gromadzie zbliżyli się do brzegu morza, pchając

przed sobą jeńców. Pięćdziesiąt jardów dalej pięciuset angielskich jeźdźców postąpiło

kawałek naprzód, nie chcąc dopuścić, by wrogowie wymknęli im się z rąk. Powstrzymał ich

dopiero widok błyszczących mieczy nad wygolonymi głowami mnichów.

— Nie pozwól im się zbliżyć — warknął Shef do opata. — Wypuszczę połowę

twoich braciszków, gdy tylko wejdziemy na pokład. Ty i reszta zostaniecie z nami jeszcze

przez moment.

— Jak rozumiem to oznacza, że stracimy konie — odezwał się Guthmund ponuro.

— Ukradłeś je. Możesz ukraść sobie nowe.

Tak więc o zmroku wpłynęliśmy na wiosłach do zatoki Humberu, dobiliśmy do brzegu

na noc, kiedy byliśmy już pewni, że nikt nas nie śledzi, a rano powiosłowaliśmy w

górę rzeki. Razem z łupem.

— Ile tego jest? — zapytał Brand, siedząc wraz z innymi członkami zgromadzonej

naprędce rady.

— Już zważyłem — odparł Thorvin. — Naczynia, świeczniki, te małe pudełeczka,

w których chrześcijanie trzymają palce swoich świętych, kielich na kawałki ciasta, które

nazywają ciałem swego Boga, puszki, w których palą

kadzidło a także sporo monet. Sądziłem, że mnichom nic nie wolno posiadać na własność,

ale Guthmund mówi, że kiedy się dobrze potrząśnie, z każdego habitu wypadnie sakiewka.

W każdym razie po podziale z rybakami zostały nam dziewięćdziesiąt dwa funty srebra. No

i jeszcze złoto. Korona, którą zdjęliście z posągu Chrystusa, była szczerozłota, i dość

ciężka. Tak samo kilka talerzy. To daje dodatkowo czternaście funtów. A ponieważ

złoto jest osiem razy cenniejsze od srebra, razem mamy dwieście cztery funty.

— Dwieście cztery — powtórzył Brand w zamyśleniu. — Trzeba będzie podzielić to

między załogi i pozwolić im dokonać własnego podziału.

— Nie — odezwał się Shef.

— „Nie" wydaje się ostatnio twoim ulubionym słowem — zauważył Brand.

— To dlatego, że ja, w przeciwieństwie do innych, wiem co robić. Nie wolno nam

dzielić tych pieniędzy. To będzie wojenny skarbiec armii. Dlatego zorganizowałem tę

wyprawę. Gdybyśmy dokonali podziału, wszyscy byliby odrobinę bogatsi. A ja chcę ich

użyć, żeby wszyscy stali się dużo bogatsi.

— Skoro tak to ujmujesz, sądzę, że armia nie wyrazi sprzeciwu — powiedział

Thorvin. — W porządku. Ostatecznie sam zdobyłeś te pieniądze. Ale jak chcesz sprawić,

żebyśmy się wszyscy wzbogacili?

Shef wyciągnął spod tuniki mapę, którą zdjął ze ściany katedry.

— Spójrzcie — powiedział. Kilkanaście głów pochyliło się nad welinową kartą. Twarze

wyrażające rozmaite stopnie zdumienia wpatrywały się w nakreślone tuszem znaczki.

— Czy umiecie czytać takie pismo? — zapytał chłopak.

— Tu, w środku — odezwał się Skaldfinn, kapłan Heimdalla — nad tym małym

obrazkiem, jest napis: „Hierusalem". To święte miasto chrześcijan.

— Kłamstwo, jak zwykle — skomentował Thorvin. —

Ta czarna plama ma przedstawiać Ocean, wielkie morze otaczające całą Mithgarth, ziemię.

Chcą nam wmówić, że ich święte miasto znajduje się w centrum świata. Bardzo typowe.

— Rozejrzyjmy się po brzegach — zagrzmiał Brand. — Zobaczmy, co znaki mówią o

miejscach, które znamy. Jeśli kłamią na ich temat, możemy sądzić, że cała reszta też jest

kłamstwem, jak mówi Thorvin.

— Dacia et Gothis — przeczytał Skaldfin. — Gocja. To ten kraj na południe od

Szwecji. Chyba że chodziło im o Gotlandię. Ale Gotlandia jest wyspą, a to tutaj jest

zaznaczone jako stały ląd. Zaś tuż obok napisano: „Bułgaria".

Rada wybuchnęła gromkim śmiechem.

— Bułgarowie są wrogami cesarza Greków — odezwał się Brand. — Podróż z kraju

Gotów do Bułgarów zajmuje co najmniej dwa miesiące.

— Po drugiej stronie Gocji jest napisane: „Slesvic". No, w tym przynajmniej nie ma

nic niejasnego. Wszyscy znamy Szlezwik zamieszkany przez Duńczyków. A te małe literki

głoszą: Hic abundant leones. To znaczy: „Tu jest wiele lwów".

Kolejny ryk śmiechu.

— Wiele razy byłem na rynku w Szlezwiku — rzekł Brand. — I rzeczywiście

spotkałem człowieka, który opowiadał o lwach. Lwy wyglądają jak wielkie koty, a żyją

w gorącym kraju daleko na południu. W Szlezwiku nigdy nie było lwów, zwłaszcza

wielu. Straciłeś tylko czas przy

nosząc nam tę — jak jej tam? — tę mappa. To czysty nonsens, jak wszystko, co

chrześcijanie uważają za mądrość.

Shef wodził palcem po welinie, mrucząc pod nosem litery, których z takim trudem

usiłował go wyuczyć ojciec Andreas.

— Tu jest jakiś napis po angielsku — powiedział. —

Dopisany inną ręką. Mówi on: „Suth-Bryttas", co znaczy „południowi Brytowie".

— To ma oznaczać Bretończyków — odezwał się Brand. — Mieszkają na dużym

półwyspie po drugiej stronie Kanału.

— A wiec nie wszystko jest kłamstwem. Można znaleźć prawdę na mapie. O ile się ją

tam umieści.

— Nadal nie rozumiem, jak to ma nas wzbogacić — odparł Brand. — Od tego

przecież zaczęliśmy rozmowę.

— Ta mapa nas nie wzbogaci. — Shef zwinął welin, odrzucił go na bok. — Ale sama

jej idea może to zrobić. Musimy znać więcej ważnych rzeczy. Przecież gdybyśmy nie

wiedzieli, gdzie jest Riccall, tego dnia podczas zawiei, moglibyśmy zamarznąć albo

dać się wyrżnąć co do nogi. Kiedy wyruszałem do Beverley znałem kierunek, ale bez

przewodnika nigdy nie trafiłbym do katedry. Bridlington zaś i człowieka, który wyprowadził

nas z pułapki, odnalazłem tylko dzięki temu, że byłem tam już wcześniej. Rozumiecie, o co

mi chodzi? Posiedliśmy mnóstwo wiedzy, ale jesteśmy zależni od ludzi. Nie ma takiego

człowieka, który umiałby odpowiedzieć na wszystkie pytania. Na mapie można umieścić

mądrość wielu osób. Gdybyśmy ją mieli, moglibyśmy odnaleźć drogę do miejsc, w

których nas nigdy nie było. Potrafilibyśmy określić kierunek, zmierzyć odległość.

— Dobrze więc, sporządzimy sobie taką mappa — powiedział Brand stanowczo. — A

teraz przejdź wreszcie do tego bogactwa.

— Posiadamy jeszcze jedną cenną rzecz — zaczął Shef. — A tej nie dostaliśmy od

chrześcijan. Thorvin wam opowie. Kupiłem ją sam. Od Munina, kruka Odyna.

Okupiłem ją bólem. Pokaż im, Thorvinie.

Thorvin wyjął spod tuniki małą, kwadratową deszczułkę. Widniały na niej szeregi

runicznych liter, wydrapanych nożem i zabarwionych czerwoną farbą.

— To jest zagadka. Ten, kto ją rozwiąże, odnajdzie skarb Raedwalda, króla East

Anglii. Tego właśnie szukał Ivar zeszłej jesieni. Ale król Edmund zabrał tajemnicę

dogrobu.

— Królewski skarb — zamyślił się Brand. — To

mogłoby być warte zachodu. Więc najpierw rozwiążmy zagadkę.

— Do tego właśnie będzie nam potrzebna mapa — powiedział Shef stanowczo. —

Jeśli zaczniemy zapisywać wszystko, czego się dowiemy, pod koniec będziemy mieć

wystarczająco dużo kawałków, żeby z nich ułożyć odpowiedź. Ale jeśli nic nie

zapiszemy, zanim dobrniemy do końca, zdążymy zapomnieć, co było na początku. I

jeszcze jedno. — Shef walczył z pamięcią, usiłował przywołać obraz krainy widzianej

z góry, z perspektywy, z jakiej nie mógł oglądać ziemi żaden żyjący człowiek. —

Również ta mapa przedstawia nową ideę. Przedstawia świat widziany z góry. Taki, jakim

mógłby go widzieć lecący orzeł. W ten sposób musimy szukać nowych rzeczy.

Zapadła długa cisza. Przerwał ją dopiero Guthmund.

— Ale zanim coś znajdziemy, musimy zdecydować, dokąd pójdziemy teraz.

— Jest coś jeszcze ważniejszego—wtrącił Brand. — Trzeba uzgodnić, w jaki sposób

prowadzić armię, pod jakim prawem żyć. Kiedy walczyliśmy w Wielkiej Armii, podlegaliśmy

staremu hermanna log naszych przodków, prawu wojowników. Ale Ivar Sopel Lodu złamał to

prawo i nie chcę już do niego

wracać. Wiem, że nie wszyscy wśród nas noszą amulety. — Brand spojrzał znacząco na

Shefa i Guthmunda, siedzących wraz z innymi przy stole. — Ale przyszło mi do głowy, że

powinniśmy wprowadzić nowe prawo. Nazwałbym je vegmanna log, prawo ludzi Drogi. Jednak

pierwszym krokiem musi być zwołanie otwartego zebrania całej armii i uzgodnienie, kogo i

obdarzyć przywilejem tworzenia nowych praw.

Natychmiast rozgorzała dyskusja. Shef, jak to często bywało, odpłynął umysłem

zupełnie gdzie indziej. On wiedział, co armia będzie musiała zrobić. Przemaszerować

przez Northumbrię, aby oddalić się od Ragnarssonów, przejść przez prowincje

Burgreda, potężnego króla Marchii, tak szybko, jak to tylko możliwe. Osiedlić się

w pozbawionej króla East Anglii i nałożyć na ludność odpowiednią daninę — w zamian

za ochronę. Ochronę przed królami, opatami i biskupami. Po pewnym czasie taka danina

przyniesie efekty, z których nawet Brand będzie zadowolony.

Jednocześnie zaś trzeba będzie popracować nad mapą. I nad zagadką. A także, co

najważniejsze, jeżeli armia Drogi ma chronić swoje ziemie przed łupieżcami, trzeba

będzie dać ludziom nową broń. Nowe machiny.

Gdy Shef zaczął rysować, przed oczami swego umysłu, kształty nowej katapulty, do jego

świadomości przedarł się głos, gwałtownie żądający, by do rady dopuścić przede wszystkim

dziedzicznych jarlów.

To obejmowałoby Sigvartha, ojca Shefa, którego drużyny w ostatniej chwili dołączyły

do kolumny opuszczającej York. Chłopak żałował, że tak się stało. Nie pragnął widywać

Sigvartha ani jego syna, Hjóvartha. Może nie będą musieli się spotykać. Może pomysł z

jarlami nie przejdzie.

Shef na powrót zajął się rozważaniami, jaką siłą można zastąpić powolną i niewygodną w

obsłudze przeciwwagę. Palce go swędziały, by znów wziąć młot do ręki.

Rozdział ósmy

W ciągu następnych czterech tygodni swędzenie palców Shefa zostało dość wydatnie

złagodzone. Poza obozem, w którym armia zatrzymała się na zimę, znajdowało się pole,
gdzie chłopak przeprowadzał próby z katapultami. Ale machiny, za którą właśnie stał,
Rzymianie z dawnych czasów z pewnością by nie rozpoznali

— Opuszczać! — krzyknął w stronę swych ośmiu pomocników.

Długie ramię ze skrzypieniem opuściło się ku jego wyciągniętym dłoniom,

dziesięciofuntowy kamień zawirował w skórzanej sakwie, podwieszonej na dwóch hakach:

jednym wolnym, drugim umocowanym.

— Trzymać! — Ośmiu krzepkich wikingów przy drugim ramieniu katapulty napięło

liny, przygotowało się do ciągnięcia. Shef poczuł, jak długie drzewce — wykorzystał na

nie górną część masztu, odpiłowanego tuż nad pokładem — napręża się nagle, poczuł,

jak stopy odrywają mu się od wilgotnej ziemi. Ciągnąć! — Wikingowie pociągnęli

potężnie, z całej siły, doskonale jednomyślni, jak gdyby walczyli z martwą falą na

Atlantyku. Krótkie ramię katapulty wygięło się w dół. Długie ramię skoczyło do góry.

Skórzana sakwa, wirując gwałtownie, osiągnęła punkt, w którym wolny hak wyrwał się z

zaczepu i zwisł luźno.

Głaz poszybował pod chmurne niebo. Przez długi moment zdawał się tkwić

nieruchomo w szczytowym punkcie łuku, po czym zaczął opadać i z mlaśnięciem zarył się

w ziemię dwieście pięćdziesiąt kroków dalej. Natychmiast kilka obdartych postaci popędziło

w tamtą stronę, współzawodnicząc o to, kto pierwszy dopadnie kamienia i przyniesie go z

powrotem.

— Opuszczać! — zawołał Shef ile sił w płucach. Jego drużyna, jak zwykle, nie

zwróciła na niego najmniejszej uwagi. Wszyscy pokrzykiwali, śmiali się głośno, klepiąc się

nawzajem po plecach, patrząc, gdzie upadł pocisk.

— Najmarniej dwieście jardów! — krzyknął Steinulf, sternik Branda.

— Opuszczać! To jest próba szybkości! — wrzasnął Shef znowu. Wikingowie powoli

przypomnieli sobie o jego istnieniu. Jeden z nich, kucharz Ulf, niespiesznie obszedł

machinę i delikatnie poklepał chłopaka po plecach.

— Do licha z próbą szybkości — stwierdził dobrodusznie. — Jeśli trzeba będzie

strzelać szybko, zrobimy to. A teraz pora coś zjeść.

Jego towarzysze skinęli głowami na znak zgody i podnieśli kapoty, które wcześniej

przewiesili przez podobne do szubienicy rusztowanie katapulty.

— Fajnie sobie postrzelaliśmy — odezwał się Kolbein

Hebrydyjczyk, od niedawna obnoszący z dumą swój amulet, fallus Freyra. — Jutro

przyjdziemy znowu. Czas na żarcie.

Shef patrzył, jak odchodzą w stronę palisady, w stronę garstki namiotów i byłe jak

zadaszonych szałasów, które stanowiły zimowy obóz armii. W sercu miał gniew i poczucie

zawodu.

Pomysł na nową katapultę przyszedł mu do głowy gdy się przyglądał, jak rybacy

Ordlafa stawiają maszt. Wielki miotacz głazów z Yorku, maszyna, która trzy miesiące

temu zniszczyła taran Ragnarssonów, działała dzięki przeciwwadze. Sama przeciwwaga

była wynoszona w powietrze za pomocą kołowrotu. Tak więc służyła ona jedynie

magazynowaniu siły, którą ludzie włożyli w pracę kołowrotu.

A po co magazynować siłę, zapytywał się Shef. Dlaczego po prostu nie kazać ludziom

ciągnąć lin przywiązanych do krótkiego ramienia? Dla małych kamieni, jak te, którym z

trudem nadali kształt zbliżony do kuli, nowa machina, „kamieniomiot", jak nazywali ją

wikingowie, była wprost wyśmienita.

Miotała głazy w doskonale prostej linii i można nią było celować z dokładnością do

kilku stóp. Jej pociski dosłownie rozbijały wszystko w proch, krusząc kamienie i

przebijając tarcze niczym papier. W miarę, jak uczyli się obsługiwać nowe urządzenie z

coraz większą wydajnością, jego zasięg wzrósł do ósmej części mili. A Shef był pewien, że

gdyby tylko jego ekipa robiła to, co jej każe, mogliby posyłać dziesięć kamieni w czasie,

jaki zabiera doliczenie do stu.

Ale jego drużyna nie traktowała katapulty jako nowego rodzaju broni. Dla nich była to

tylko zabawka. Może pewnego dnia przyda się do kruszenia palisady lub murów. A na

razie służyła jako igraszka, pozwalała zapominać o nudzie zimowego obozu, gdzie

tradycyjne rozrywki wikingów, takie jak grabieżcze wyprawy po pieniądze lub kobiety,

były surowo zabronione.

A przecież ta machina zwyciężyłaby wszystko. Statki. Armie. Jaki szyk bojowy

zdołałby się oprzeć deszczowi głazów, ciskanych z odległości większej niż strzał z łuku, z

których każdy mógłby okaleczyć bądź zabić wielu ludzi?

Nagle zdał sobie sprawę, że otaczają go podniecone, uśmiechnięte szeroko twarze.

Niewolnicy. Uciekinierzy z Northfolk i z ziem króla Marchii, przyciągnięci do obozu

na płaskiej, błotnistej rubieży między strumieniami Nene i Welland przez zdumiewającą

plotkę, że tutaj mogą liczyć na zdjęcie żelaza z szyi. Że mogą pracować w zamian za

jedzenie. Słyszeli też, chociaż nie bardzo w to wierzyli, że nie zostaną pojmani w niewolę,

gdy ich panowie ruszą dalej. Każda z obdartych postaci dzierżyła dziesięciofuntowy

kamień, które w ostatnich dniach pieczołowicie obrabiali za pomocą najmniej cennych

dłut Thorvina.

— W porządku — powiedział Shef. — Wyjmijcie kołki, rozbierzcie machinę, owińcie

belki w płótno.

Mężczyźni przestąpili z nogi na nogę, spojrzeli po sobie. Jeden z nich, zachęcony

przez resztę, przemówił z oporem, wpatrując się w ziemię.

— Tak sobie myśleliśmy, panie. Skoro jesteś z Emneth i tak dalej. I mówisz tak jak

my. Więc...

— Wyduś to z siebie.

— Zastanawialiśmy się, skoro jesteś z naszych stron, może pozwoliłbyś nam raz

strzelić.

— Wiemy, jak to się robi! — krzyknął jeden z jego towarzyszy. — Przyglądaliśmy

się dobrze. Nie jesteśmy aż tak silni jak oni, ale umiemy ciągnąć.

Shef zagapił się na podniecone twarze. Na żylaste, niedożywione ciała. Czemu nie,

pomyślał. Zawsze sądził, że najważniejsza w tej pracy jest waga i siła. Ale jeszcze

ważniejsza jest koordynacja. Może dwunastu lekkich Anglików zdoła dorównać ośmiu

potężnie zbudowanym wikingom. Z mieczami i toporami to nie miałoby sensu. Ale byli

niewolnicy zrobią przynajmniej to, co im się każe.

— W porządku — powiedział. — Najpierw wystrzelimy pięć razy na próbę. A potem

zobaczymy, ile kamieni zdołacie wypuścić zanim doliczę do pięćdziesięciu.

Wyzwoleńcy aż podskoczyli z radości, rzucili się w stronę lin.

— Spokojnie. To ma być próba szybkości. Ułóżcie kamienie w jednym miejscu,

żebyście nie musieli nigdzie po nie chodzić. A teraz, uwaga... Godzinę później, gdy jego

nowa drużyna rozbierała machinę, którą już uważała za swoją, Shef w zamyśleniu szedł

do szałasu Hunda i Ingulfa, gdzie leżeli chorzy i ranni. Hund stał właśnie na

zewnątrz, wycierając zakrwawione ręce.

— Jak oni się czują? — zapytał Shef. Miał na myśli ofiary swojej drugiej machiny, którą

wikingowie nazywali wielkim łukiem, a która jakiś czas temu skróciła cierpienia króla Elli.

— Będą żyć. Jeden stracił trzy palce. Dobrze że nie dłoń albo ramię. Drugi miał

połamane żebra. Ingulf musiał go rozciąć, żeby wyjąć odłamek z płuca. Ale goi się szybko.

Właśnie sprawdzałem szwy. Pachną w porządku. Ta twoja machina w ciągu czterech dni

załatwiła dwóch mężczyzn. Co się z nią stało?

— Z nią nic. To ci wikingowie. Silni ludzie, dumni ze swej siły. Porządnie

przykręcają koła zębate, ale któryś z nich zawsze musi naprzeć na dźwignię, żeby

sprawdzić, czy nie pójdzie kawałek dalej. Ramię łuku puszcza i jest nieszczęście.

— A więc to wina załogi, nie machiny?

— Właśnie. Potrzebni mi ludzie, którzy przekręcą koła tyle razy, ile trzeba, którzy

będą robić, co im się mówi.

— Nie ma wielu takich w tym obozie.

Shef popatrzył na przyjaciela.

— A jednak...

Ziarno idei zakiełkowało.

Zapadał zimowy zmierzch. Wkrótce Shef będzie mógł wziąć świecę i popracować nad

swoją mappa, nad mapą Anglii.

— Widzę, że z kolacji nie zostało już nic poza owsianką?

Hund w milczeniu podał mu miskę.

Sigvarth z lekkim niepokojem rozejrzał się dookoła. Kapłani Drogi uformowali święty

krąg, z jarzębiną zwieszającą się z lin, wbitą w ziemię włócznią i rozpalonym

ogniem. I tym razem nie dopuszczono nikogo z zewnątrz: w mrocznej szopie o dachu

zrobionym z żagla znajdowało się jedynie sześciu biało odzianych kapłanów oraz Sigvarth,

jarl Małych Wysp.

— Nadszedł czas, byśmy wreszcie dowiedzieli się wszystkiego — odezwał się Farman.

— A mianowicie czy możesz być pewien tego, że to ty jesteś ojcem Shefa?

— On sam tak twierdzi — odparł Sigvarth. — Wszyscy tak myślą. A poza tym jego

matka była tego zdania, a ona powinna wiedzieć. Oczywiście mogła zrobić wiele rzeczy po

tym, jak ode mnie uciekła. Dziewczyna po raz pierwszy spuszczona z uwięzi mogła się

zabawić. — Żółte zęby wyszczerzyły się w uśmiech. — Ale nie sądzę. Była damą.

— Chyba znam całą historię — odezwał się Farman. — Uprowadziłeś ją od męża. Ale

jednego nie rozumiem: uciekła od ciebie, przynajmniej tak słyszeliśmy. Czy zazwyczaj

tak kiepsko pilnujesz branek? Jak udało jej się uciec? I w jaki sposób wróciła do męża?

Sigvarth w zamyśleniu potarł szczękę.

— Minęło już dwadzieścia lat. Ale dziwna rzecz, wciąż pamiętam całkiem nieźle.

Wracaliśmy z wyprawy na południe. Nie poszła nam za dobrze. W drodze powrotnej

postanowiłem zawinąć do zatoki Wash, tak na wszelki wypadek. Jak zwykle wszędzie

pałętało się mnóstwo Anglików. Dotarliśmy do małej wioski, Emneth, i złapaliśmy, kogo

się dało. Między innymi żonę tana, zapomniałem już, jak się nazywała. Ale jej samej nie

zapomniałem. Była dobra. Wziąłem ją dla siebie. Miałem wtedy trzydzieści lat, ona może

ze dwadzieścia. To zawsze jest dobra kombinacja. Miała dziecko i była zupełnie załamana.

Ale odniosłem wrażenie, że mąż nie dawał jej za wiele radości. Z początku walczyła ze

mną jak lwica, ale do tego jestem przyzwyczajony; muszą tak robić, aby pokazać,

że nie są kurwami. Kiedy jednak zrozumiała, że nie ma wyboru, pogodziła się z losem.

Miała takie drobne przyzwyczajenie: kiedy doszła do szczytu, unosiła się z ziemi, ze mną na

górze.

Thorvin chrząknął z dezaprobatą. Farman, z jedną ręką zaciśniętą na wysuszonym

końskim penisie, oznace swojej funkcji, uciszył go gestem.

— Ale jak łódź się kołysze, nie można mieć dobrej zabawy. Więc gdy dobiliśmy do

brzegu, poszukałem odpowiedniego miejsca. Zamierzałem rozpalić ogniska, upiec

jakiegoś wołu, wytoczyć kilka beczek piwa, zabawić się wieczorem. Rozruszać trochę

chłopców przed przejściem przez morze. A jednocześnie nie ryzykować, nawet z Anglikami.

No i znalazłem takie miejsce. Kawałek plaży, dalej wysokie klify. Jakiś wąwóz ze

strumykiem. Dałem tam pół tuzina ludzi, żeby się upewnić, że żadna ze schwytanych

dziewczyn nie ucieknie. Postawiłem po jednym człowieku na klifach po obu stronach, z

rogami, by mogli zatrąbić, gdy dostrzegą jakiś ślad odwetu. No i ze względu na stromiznę

każdy miał linę przywiązaną do palika. Gdyby ich zaskoczono, mieli zatrąbić w rogi. Ci z

wąwozu mogli szybko się wycofać, a tamci ześliznąć się po linach na dół. Mieliśmy trzy

łodzie, przywiązane na dziobie i na rufie: dziobem do plaży, z rufy kotwica daleko w morze.

W razie czego wystarczyło wskoczyć do środka, zluzować cumę, wyciągnąć się na linie

kotwicznej i postawić żagle. Ale najważniejsze, że moja plaża była strzeżona, jak zakonnica

w klasztorze.

— No tak, kto jak nie ty miałby się znać na zakonnicach — odezwał się Thorvin.

Sigvarth zarechotał.

— Chyba tylko biskup zna je lepiej ode mnie.

— A jednak uciekła — podpowiedział Farman.

— Właśnie. Zdążyliśmy się zabawić. Zrobiłem to z nią na piasku, dwa razy. Zapadł

zmierzch. Nie dzieliłem się moją branką z nikim, ale chłopaki mieli kilkanaście dziewczyn

i postanowiłem się do nich przyłączyć. Ha, miałem w końcu trzydzieści lat! Tak więc

przyciągnąłem łódź, zostawiłem ubranie na brzegu i wsiadłem z żoną tana do środka.

Wyciągnąłem się na linie kotwicznej, może ze trzydzieści jardów od brzegu, zostawiłem

dziewczynę w

łodzi, skoczyłem do morza i dopłynąłem do plaży. Upatrzyłem sobie taką dużą blondynkę.

Robiła mnóstwo hałasu. Ale po jakimś czasie, miałem właśnie kawał pieczeni w jednej ręce

a kufel piwa w drugiej, ludzie zaczęli krzyczeć. Tuż za kręgiem światła z ognisk na piasku

leżał jakiś kształt. Duży kształt. Myśleliśmy, że to wyrzucony na brzeg wieloryb, ale kiedy

dobiegliśmy, to coś ze świstem wciągnęło powietrze i rzuciło się na pierwszego z brzegu

człowieka. Ten odskoczył, zaczęliśmy się rozglądać za bronią. Sądziłem, że to może być

whaleross. Wieloryb, jak niektórzy mówią. I w tym właśnie momencie dobiegły nas wrzaski

ze szczytu klifu. Chłopak, którego tam zostawiliśmy, Stig, wołał o pomoc. Nie dął w róg,

ale żądał pomocy. Jak gdyby z kimś walczył. Więc wspiąłem się po linie, żeby zobaczyć,

co to takiego.

— I co to było?

— Nic. Kiedy dotarłem na górę, chłopak prawie płacząc opowiedział, że zaatakował go

skoffin.

— Skoffin — zdziwił się Vigleik. — Co to takiego?

Skaldfinn roześmiał się.

— Musisz więcej rozmawiać ze starymi kobietami, Vigleik. Skoffin jest

przeciwieństwem skuggabaldura. Jeden jest potomkiem lisa i kotki, drugi kocura i lisicy.

— Do tego czasu — podjął Sigvarth — wszyscy już poczuli się nieswojo. Tak więc

zostawiłem Stiga na górze, powiedziałem mu, żeby nie robił z siebie głupca, ześliznąłem się

po linie i kazałem ludziom wchodzić do łodzi. Ale kiedy przyciągnąłem swoją łódź,

okazało się, że dziewczyna zniknęła. Przeszukaliśmy plażę. Sprawdziłem czaty w

wąwozie; nie ruszyli się nawet z miejsca, przysięgali, że nikt tamtędy nie mógł przejść.

Wspiąłem się na oba urwiska. Nikt nic nie widział. W końcu wpadłem we wściekłość i

niewiele myśląc zrzuciłem Stiga z urwiska za to, że się mazgaił. Złamał sobie kark i

umarł. Po powrocie do domu musiałem zapłacić za niego wergild. A swojej kobiety nie

widziałem aż do zeszłego roku. Wtedy byłem jednak zbyt zajęty, żeby ją o cokolwiek

pytać.

— Rzeczywiście. Wszyscy wiemy, czym byłeś tak zajęty — wtrącił Thorvin. —

Spiskowaniem z Soplem Lodu. — A co, może stałeś się chrześcijaninem, skoro ci to

przeszkadza?

— Wracając do naszej sprawy — odezwał się Farman — wytłumaczenie może być

proste. Kobieta mogła zwyczajnie dopłynąć do brzegu. Ty dopłynąłeś. — Musiałaby to

zrobić w ubraniu, bo jej suknie też zniknęły. A poza tym nie wystarczyło dopłynąć do

brzegu, bo na plaży jej nie było, tego jestem pewien. Musiałaby popłynąć morzem, żeby

okrążyć klify. — Whaleross. Skoffin. Kobieta, która znika i pojawia się brzemienna —

rozważał Farman. — Wszystko to można wytłumaczyć. I to na kilka różnych

sposobów.

— Myślicie, że Shef nie jest moim synem — stwierdził Sigvarth. — Myślicie, że jest

dzieckiem jednego z waszych bogów. To wam powiem: ja nie czczę żadnych bogów poza

Ran, boginią, do której idą utopieni żeglarze. A ten cały inny świat, te wizje, którymi

się przechwalacie, ta wasza

Droga, biorą się z picia i kwaśnego jedzenia, a ględzenie jednych zaraża innych, aż w

końcu wszyscy muszą pleść te same bzdury, żeby nie różnić się od pozostałych. W tym nie

ma więcej sensu niż w skoffinach. Ten chłopak jest moim synem. Wygląda jak ja.

Zachowuje się jak ja, kiedy byłem w jego wieku.

— On zachowuje się jak mężczyzna — warknął Thorvin. — Nie jak zwierzę w czasie

rui. I chociaż przez wiele lat chodziłeś bezkarnie po ziemi, jest kara dla takich jak ty.

Jeden z naszych poetów opisał, co dla zbrodniarzy przewidziano w świecie Hel:

Widziałem również jak butni wojacy Na ścieżkach Hel jęczą z rozpaczy i bólu

Krew czarna zalewa ich okrutne twarze. Oto jest kara za cierpienia niewiast!

Sigvarth dźwignął się na nogi, położył rękę na mieczu.

— A ja odpowiem ci lepszą pieśnią. Skald Ivara Ragnarssona napisał ją w

zeszłym roku na śmierć Ragnara.

Rąbaliśmy mieczami! Mówię, że to dobrze, By mąż męża spotykał na odległość

miecza A nie drżał przed walką. W świecie wojowników Za zwycięzcą pójdą

najpiękniejsze z kobiet.

— Oto poezja dla wojowników. Dla ludzi, którzy wiedzą jak żyć i umierać. Dla

takich znajdzie się miejsce na uczcie Odyna, bez względu na to, ile kobiet doprowadził do

płaczu. To poezja dla wikinga, nie mlekosysa.

W ciszy, jaka zapadła, odezwał się Farman:

— Cóż, Sigvarth, dziękujemy ci za opowieść. Weźmiemy pod uwagę, że jesteś jarlem

i członkiem rady. Ty zaś weź pod uwagę, że żyjesz teraz według prawa Drogi,

niezależnie od tego, co sądzisz o naszych wierzeniach.

Farman rozwiązał sznur wytyczający granice świętego kręgu, aby wypuścić Sigvartha

na zewnątrz. Gdy jarl wyszedł, kapłani zaczęli się naradzać przyciszonym tonem.

Shef-który-nie-był-Shefem wiedział, że ciemności, w których się znajdował, przez dwieście

lat nie rozproszyło żadne światło. Przez pewien czas kamienna komora i ziemia wokół niej

jaśniała fosforyzującą poświatą rozkładu, blaskiem, przy którym robaki powoli toczyły zwłoki:

oczy, wątroby i szpik wszystkich, których tu złożono. Ale robaki dawno już zniknęły.

Pozostały tylko białe kości, tak twarde i bezwładne jak kamień tkwiący w jego własnej,

obranej z ciała dłoni. A także przedmioty, również bez życia, lecz należące tylko do niego:

skrzynie i szkatułki wokół stóp i pod krzesłem. No i samo krzesło — masywny drewniany

tron, na którym usadowił się siedem wieków temu, by pozostać na nim przez całą wieczność.

Krzesło zgniło pod właścicielem, przez tyle lat zdołali wrosnąć w siebie nawzajem. Mimo

to postać

siedziała bez ruchu, puste oczodoły wpatrywały się w ziemię i w to, co było poza nią.

On, siedzący na krześle, dokładnie pamiętał, jak się tu znalazł. Mężczyźni wykopali

wielki dół i przyciągnęli na rolkach duży statek. Wedle jego wskazań tron postawili na

rufie, tuż przy wiośle sterowym. On sam zasiadł na tronie, na jednej jego poręczy ułożył

sceptr — kamienną osełkę rzeźbioną w wykrzywione gniewem twarze, na drugiej umieścił

miecz. Skinął głową, każąc ludziom kontynuować. Najpierw przyprowadzili jego bojowego

ogiera, ustawili zwierzę pyskiem do pana i zabili ciosem topora. Potem przyszła pora na

cztery najlepsze psy; każdy dostał nożem prosto w serce. Człowiek na krześle pilnował, by

każdy został zabity. Nie miał ochoty dać się pogrzebać na wieki z żywym mięsożercą.

Następnie sokoły, wszystkie uduszono. Potem kobiety, para ślicznotek, łkających i

wołających o litość mimo wywaru z maku, który w nie wmuszono; mężczyźni udusili je

szybko.

W końcu przyniesiono skrzynie. Każdą dźwigało dwóch ludzi, stękających z wysiłku. I tym

razem człowiek na krześle przypatrywał się uważnie, szukając oznak niechęci i oporu. Gdyby

tylko się ośmielili, zachowaliby jego skarby. Albo wykopali je później. Ale się nie ośmielą.

Przez cały rok kurhan będzie otaczać błękitna poświata rozkładu; mężczyzna z pochodnią

będzie podpalał gaz wydobywający się z wnętrza ziemi, aż wszyscy zaczną się bać i unikać

grobowca Kara Starego.

Skrzynie piętrzyły się coraz wyżej, ludzie poczęli je umieszczać również w środkowej

części statku, tam gdzie leżały martwe ciała. Inni układali kamienie wokół tronu, póki nie

sięgnęły na wysokość jedwabnego baldachimu. Wtedy ułożyli na nich grube drewniane belki,

przykrywając je dodatkowo ołowianą płytą. Dookoła stóp siedzącego i na wiekach skrzyń

ułożyli smołowane płótno. Po pewnym czasie drewno zbutwieje, ziemia zasypie wnętrze

statku, kości martwych kobiet i zwierząt przemieszają się ze sobą. A on

będzie tu siedział, spoglądając na nie, nie musząc obawiać się ziemi. Oni zostaną pogrzebani

martwi. On nie.

Kiedy wszystko już zostało zrobione, przed tronem pojawił się mężczyzna: ludzie nazwą go

Kol Niggard, syn Kara Starego.

— Dokonało się, ojcze — powiedział. Na jego twarzy malowało się coś pomiędzy

strachem i nienawiścią.

Kar skinął głową, nie mrugając powiekami. Nie będzie się żegnał z synem ani życzył mu

szczęścia. Gdyby w Kolu płynęła czarna krew jego przodków, wołałby raczej przyłączyć się do

ojca i siedzieć na swych skarbach przez całą wieczność niż oddać je temu nowemu królowi

przybyłemu z południa, niż żyć jako człowiek bez honoru, lennik.

Szóstka zaufanych wojowników jęła mordować niewolników i układać ich ciała wokół

statku. Potem zarówno oni jak i Kol wyszli na zewnątrz. Chwilę później na pokład zaczęły

spadać grudy ziemi, zasypując go szybko, piętrząc się na deskach, płótnie i ołowianej

pokrywie. Kar widział, jak ziemia powoli sięga jego kolan, jego piersi. Siedział bez ruchu,

nawet gdy piasek pojawił się w kamiennej izbie, pokrywając rękę umieszczoną na osełce.

Wciąż jeszcze widać trochę światła. Piasek i kamienie bębnią o strop. Światło znika, mrok

gęstnieje. Kar usadowił się wygodniej, odetchnął z ulgą i zadowoleniem. Teraz wszystko już

jest jak powinno. Wszystkie te skarby pozostaną jego własnością. Na zawsze.

Zastanowił się, czy umrze tutaj. Bo co niby ma go zabić? To zresztą nie miało znaczenia.

Czy umrze, czy też będzie żył, nic się nie zmieni. Na wieki już zostanie duchem kurhanu.

Shef przebudził się nagle. Jego ciało, okryte szorstkimi kocami, było mokre od potu.

Niechętnie zsunął z siebie derki, ze stęknięciem przetoczył się po łóżku na wilgotne

klepisko. Natychmiast uderzyło go mroźne powietrze. Chłopak chwycił konopną koszulę,

wdział ją przez głowę, rozejrzał się za ciężką wełnianą tuniką i spodniami.

Thorvin mówił, że wizje są zsyłane przez bogów dla pouczenia ludzi. Lecz czego uczyła

go ta wizja? Nie było w niej żadnej machiny.

Płótno zawieszone w drzwiach szopy poruszyło się nagle i wszedł wyzwoleniec Padda.

Na zewnątrz świtał styczniowy poranek. Widać było tylko gęstą mgłę, wstającą z

nasiąkniętej wodą ziemi. Wojownicy z pewnością późno dziś wy grzebią się spod ciepłych

koców.

Ludzie we śnie nazywali się Kar i Kol. Nie przypominało to żadnych angielskich imion.

Nordyckich też nie. Ale wikingowie byli niedoścignieni w skracaniu słów. Guth-mund

stawał się dla przyjaciół Gummim, Thormoth — Tommim. Zresztą Anglicy też to robili.

Jak brzmiała zagadka króla Edmunda? „...Wuffa, z Wehhy krwi..."

— Jak się naprawdę nazywasz, Padda? — zapytał.

— Paldriht, panie. Od śmierci matki nikt mnie tak nie wołał.

— Od czego skrótem może być Wuffa?

— Nie wiem. Może od Wulfstana? Trudno powiedzieć.

Znałem kiedyś człowieka imieniem Wiglaf. Bardzo szlachetne imię. Nazywaliśmy go

właśnie Wuffa.

Gdy Padda zaczął ostrożnie rozdmuchiwać żar na palenisku, Shef zatopił się w

myślach.

Wuffa, syn Wehhy. Wulfstan albo Wiglaf, z krwi... Weohstana, czy może Weohwarda.

Nie znał takich imion. Będzie musiał poszukać innych.

Padda krzątał się wokół drewna, wody, garnków i nieśmiertelnej owsianki, a Shef

odwinął welin z nasączonych woskiem płócien i rozpostarł mapę na stoliku, przytrzymu jąc

kamykami rogi. Nie patrzył jednak na wykończoną stronę, na mapę chrześcijan. Na

odwrocie już od jakiegoś czasu rysował własną mapę. Mapę Anglii, na której umieszczał

wszystkie zdobyte wiadomości. Z początku kreślił je pobieżnie na brzozowej korze, tam

szkicował zarysy, pis4ał nazwy i odległości. Dopiero gdy je sprawdził i porównał z tym,

co już wiedział, dodawał do mapy nową informację. Mapa rosła każdego dnia,

szczegółowa i dokładna w Norfolk i okolicach Mokradeł, niezbyt pewna i upstrzona

białymi plamami w Northumbrii z dala od Yorku, a zupełnie pusta na południu, nie

licząc Londynu i Tamizy, oraz symbolicznego zarysu Wessexu na zachodzie. Padda zdołał

jednak odszukać wśród wyzwoleńców człowieka z Suffolk. Ten, w zamian za śniadanie,

obiecał opowiedzieć Shefowi wszystko, co pamiętał ze swoich rodzinnych stron.

— Zawołaj go — rozkazał Shef, przygotowując świeżą korę i sprawdzając ostrość

rysika. Wszedł wyzwoleniec.

— Chcę, żebyś powiedział mi wszystko o Suffolk. Zacznij od rzek. Znam już Yare i

Waverly.

— No tak — odezwał się mężczyzna w zamyśleniu. — Niżej jest Alde, która wpływa

do morza w Aldeburgh. Dalej Deben. Ta ma ujście dziesięć mil na południe od

Aldeburgh, w Woodbridge, tam gdzie, jak to powiadają, leżą starzy królowie. Bo

wiecie, panie, my w Suffolk mieliśmy kiedyś własnych królów, jeszcze zanim przybyli

chrześcijanie...

Chwilę później Shef wpadł do kuźni, gdzie Thorvin przygotowywał się właśnie do

wykuwania kół zębatych dla wielkich łuków.

— Chcę, żebyś zwołał radę armii — zażądał chłopak.

— Po co?

— Chyba wiem, w jaki sposób zrobić Branda bogatym człowiekiem.

Rozdział dziewiąty

Ekspedycja wyruszyła tydzień później, pod nisko wiszącymi chmurami, godzinę po

świcie. Rada nie zgodziła się na opuszczenie obozu przez główne siły armii. Należało
przecież strzec statków wyciągniętych na brzegi rzeki Welland. Obóz zapewniał nie
tylko schronienie na resztę zimy, ale także gromadził pracowicie zebrane zapasy.
Ponadto wielu członków rady mocno powątpiewało w to, że mapa Shefa kryje w
sobie przepis na bogactwo.

Mimo to nikt nie kwestionował faktu, że na podobną wyprawę potrzeba więcej niż

kilku drużyn. Królestwo East Anglii nie było już królestwem, zginęli najpotężniejsi pośród

wojowników i najszlachetniejsi pośród tanów. Zawsze jednak istniało niebezpieczeństwo

sprowokowania rozruchów. Mała grupka wikingów mogła zostać otoczona i

zmasakrowana przez przeważające siły. Brand mamrotał pod nosem, że chociaż uważa

cały pomysł za mocno pomylony, to nie życzy sobie, aby pewnego ranka wyrwano go ze

snu ciskając zza palisady głowy jego towarzyszy. Koniec końców Shefowi zezwolono na

werbowanie ochotników. W obozie ogarniętym zimową nudą chłopak nie miał z tym

żadnych problemów.

Tysiąc wikingów wyruszyło na swoich konikach, osiemdziesiąt trzy tuziny wojowników,

zgodnie ze swoim zwyczajem jadąc załoga za załogą. Setki jucznych kuców dźwigały

namioty i posłania, żywność i piwo. Prowadzili je angielscy wyzwoleńcy. W centrum

kolumny znajdowało się jednak coś niezwykłego: sznur wozów, wiozących liny, belki,

koła i dźwignie, a wszystko to dokładnie pooz-naczane, żeby umożliwić sprawną

rekonstrukcję odpowiednich machin: dwunastu kamieniomiotów, ośmiu wielkich łuków.

Shef zabierał ze sobą wszystkie machiny, które wraz z Thoranem zdołał zbudować

podczas tygodni spędzonych w obozie. Gdyby ich nie wziął, zostałyby zapomniane,

rozebrane, użyte na opał. Zbyt wiele wysiłku go kosztowały, by mógł na to pozwolić.

Dookoła kręciło się mnóstwo thrallów, uciekinierów z okolicy. Załogi katapult

otaczały wozy ze swymi machinami, a każdą z załóg dowodził człowiek z owej pierwszej

dwunastki, która przyszła do Shefa. Wikingom bardzo się to nie podobało. Owszem,

każda armia potrzebuje gromady thrallów do kopania dołów kloacznych, rozpalania

ognisk, dbania o konie. Ale tak wielka gromada? Chmara głodomorów wyjadających

zapasy? W dodatku ci thrallowie zdawali się wierzyć, że już wcale nie muszą być

thrallami. Nawet wyznawcy Drogi nie zamierzali uznawać za równych sobie ludzi, którzy

mówili po angielsku; nawet Shef nie odważył się tego zasugerować.

Poradził Paddzie i reszcie swoich załóg, żeby nie podnosili głów za wysoko.

— Jeżeli ktoś chce, żebyście przyrządzili posiłek albo rozstawili namiot, zróbcie to —

mówił. — I starajcie się trzymać z daleka.

Mimo to pragnął, aby jego rekruci poczuli się inaczej.

Żeby byli dumni z tego, jak szybko i sprawnie zajmują pozycje, obracają dźwignie czy

łączą belki.

Aby można ich było odróżnić, wszyscy jego pomocnicy nosili teraz jednakowe kamizele,

uszyte ze zwykłego workowego płótna ufarbowanego na zielono, zarzucone na łachmany,

w których przybyli do obozu. Z tyłu i z przodu każdy z nich przyszył młot o dwóch

obuchach wycięty z białego lnu. Każdy też przepasywał się kawałkiem sznurka bądź

rzemienia, za który zatykał nóż, o ile go posiadał.

Może się uda, rozmyślał Shef, patrząc, jak wozy ze skrzypieniem ruszają naprzód,

wikingowie z przodu i z tyłu, wyzwoleńcy pośrodku. Anglicy już o wiele lepiej radzą

sobie z katapultami niż wojownicy, których zastąpili. A w dodatku nawet w mroźny,

zimowy dzień wyglądają na zadowolonych.

Nagle powietrze rozdarł dziwny jęk. Cwicca, thrall który przybył kilka dni temu po

ucieczce z kościoła Św. Guthlaca na Crowland, a który maszerował teraz na czele

pochodu, przyniósł ze sobą swój największy skarb — kobzę. Prowadził kolumnę wozów,

nadymając policzki i szybko przebierając palcami po kościanej piszczałce. Jego towarzysze

pokrzykiwali radośnie i przyśpieszali kroku. Niektórzy pogwizdywali cicho.

Nagle jakiś wiking ze straży przedniej zawrócił konia, spojrzał spode łba. Shef ujrzał, że

to Hjörvarth Sigvarthson, jego przyrodni brat. Sigvarth zbyt szybko zgłosił się na ochotnika,

by można go było odprawić z kwitkiem. Szybciej nawet niż Thorvin, Hebrydyjczycy czy

Brand, wciąż pełni wątpliwości. Teraz Hjörvarth kłusem podjechał do kobziarza; miecz do

połowy wyciągnął z pochwy. Muzyk dobył ze swego instrumentu jeszcze kilka

bezładnych tonów i zamilkł.

Shef wmanewrował swego kuca między Hjörvartha a thralla, zeskoczył z siodła,

oddał wodze Paddzie.

— Muzyka daje ciepło — powiedział do brata, patrząc

w jego gniewną twarz. — Muzyka sprawia, że mile szybciej płyną. Pozwól mu grać.

Hjörvarth zawahał się, wykręcił łeb kuca.

— Jak tam sobie chcesz — rzucił przez ramię. — Aledla wojowników są harfy.

Tylko hornung może słuchać piszczałki.

Hornung, bękart, myślał Shef. Ile słów wymyślono na określenie nieślubnego dziecka. A

jednak nie powstrzymuje to mężczyzn przed umieszczaniem ich w brzuchach kobiet. Może

Godiva też już ma takie.

— Graj dalej! — zawołał do kobziarza. — Zagraj

„Szybki taniec". Zagraj go dla Thunora, syna Wodena, i do Hel z mnichami!

Skoczna muzyka rozbrzmiała ponownie, tym razem głośniej, akcentowana zgodnym

gwizdaniem. Wozy toczyły się naprzód, ciągnięte przez cierpliwe woły.

— Czy jesteś pewien, że Burgred zamierza zawładnąć East Anglią? — zapytał król

Ethelred. Po tym pytaniu nastąpił długi paroksyzm ostrego, męczącego kaszlu.

Młodszy brat Ethelreda, Alfred, spojrzał na swego władcę z troską. A także z

mimowolną kalkulacją. Ojciec Alfreda, Ethelwulf — król Wessexu, zwycięzca wikingów

spod Oakley — miał czterech silnych synów: Ethelstana, Ethelbalda, Ethelberta i

Ethelreda. Gdy więc pojawił się piąty potomek, wydało mu się tak nieprawdopodobne, by

mógł on kiedyś wstąpić na tron, że odstąpił od tradycji i nadał najmłodszej latorośli

imię nie zawierające rdzenia „Ethel", który określał przynależność do królewskiego rodu

Wessexu. Chłopcu nadano imię Alfred, popularne wśród ludu jego matki.

Teraz ojciec i jego trzej synowie już nie żyli. Żaden nie zginął w bitwie, ale wszystkich

zabili wikingowie. Przez całe lata maszerowali nie zważając na pogodę, spali w mokrym

ubraniu, pili wodę ze strumieni przecinających obozowiska armii, których wojownicy nie

dbali o to, by załatwiać się z dala od wodopoju. Członków królewskiego rodu wykończyły

biegunki i choroby płuc. Teraz kaszel powoli wyniszczał Ethelreda. Ile czasu jeszcze minie,

rozmyślał Alfred, zanim będę mógł zostać królem? Tymczasem musiał służyć swemu bratu.

— Całkowicie pewien — odparł. — Nie krył się z tym wcale. Kiedy

odchodziłem, gromadził właśnie ludzi. Nie zamierza jednak jawnie dokonać

przejęcia władzy. Wyznaczył sobie wicekróla, człowieka z East Anglii. W ten

sposób Anglowie łatwiej przełkną nowe panowanie. Zwłaszcza że ma po swojej

stronie żywy totem. Tego tana bez kończyn, o którym ci wspomi nałem.

— Czy to ma jakiekolwiek znaczenie? — Ethelred z trudem poruszał oślinionymi

wargami.

— Ziemia ta może pomieścić dwadzieścia tysięcy gos podarstw. To zaś, dodane do

tego, co Burgred już posiada, uczyni Mercję daleko potężniejszą od Northumbrii. Gdy

byśmy mogli wierzyć, że Burgred użyje swych sił tylko przeciwko poganom... Ale

może połaszczyć się na łat wiejszą zdobycz. Mógłby powiedzieć, że jego obowiązkiem

jest zjednoczenie wszystkich królestw Anglii. Łącznie z na szym.

— A więc?

— Więc musimy przystąpić do rozgrywki. Zobacz, Essex i tak należy do nas. A

granica między Essexem a Suffolk przebiega...

Dwaj mężczyźni, król i książę, niespiesznie zaczęli określać terytorium, o które

przyjdzie im się upomnieć. Nie mieli żadnego wyobrażenia owej ziemi, a tylko wiedzę, że

jedna rzeka płynie na północ od drugiej, że dane miasto znajduje się w określonej

prowincji. Dysputa pochłonęła kolejną część i tak nadwątlonych sił Ethelreda.

— Jesteś pewien, że się podzielili? — zapytał Ivar Ragnarsson ostro.

Wysłaniec skinął głową.

— Prawie połowa wyruszyła na południe.

— Ale żadnych kłótni?

— Nie. Wieści głoszą, że mieli jakiś plan, żeby zdobyć bogactwa zabitego przez ciebie

króla Jatmunda.

— Bzdura — warknął Ivar.

— Słyszałeś, ile wzięli z ataku na katedrę w Beverley? — zapytał Halvdan Ragnarsson.

— Sto funtów srebra i tyle samo złota. To więcej niż nam się udało zgromadzić do tej

pory. Ten chłopak nieźle planuje. Powinieneś był dojść z nim do porozumienia po

holmgangu. Lepiej mieć go za przyjaciela niż za wroga.

Ivar obrócił się w stronę brata, twarz zbielała mu w przypływie wściekłości.

Halvdan odwzajemnił spojrzenie. Ragnarssonowie nigdy nie walczyli między sobą. To był

sekret ich potęgi, nawet Ivar w swym szaleństwie o tym wiedział. Będzie musiał zaspokoić

wściekłość w inny sposób, wywrzeć złość na kim innym. A jeżeli chodzi o utrzymanie całej

sprawy w tajemnicy, to mieli już w tym niejakie doświadczenie.

— W każdym razie teraz jest naszym wrogiem — stwierdził Sigurth stanowczo. —

Musimy tylko zdecydować, czy należy traktować go jako wroga numer jeden. Bo jeśli tak...

Wysłanniku, możesz odejść.

Bracia zebrali się w jednym z małych pokoików pełnego przeciągów dworzyszcza króla

Elli w Eoforwich i jęli dyskutować na temat liczb, zapasów, dystansów, możliwości.

— Roztropni jak węże, niewinni jak gołębice — ode zwał się archidiakon Erkenbert

z satysfakcją. — Nasi wrogowie już zaczynają się bić między sobą.

— W istocie — zgodził się Wulfhere. — Poganie czynią mnóstwo hałasu, wstrząsają

królestwami. Ale Bóg wydał już wyrok i ich zagłada jest bliska.

Rozmawiali przekrzykując huk młotów panujący w klasztornej mennicy. Świeccy bracia

układali srebrne płytki na matrycach, uderzali w nie młotem, żeby odbić na powierzchni

metalu odpowiedni wzór. Przenosili srebro na drugą matrycę, uderzali znowu. Na monetach

najpierw pojawiał się kruk z rozpostartymi skrzydłami, znak Ragnarssonóv. Następnie

litery S.P.M. — Sancti Petri Moneta. Niewolnicy w obrożach kręcili się po sali, dźwigając

kosze z węglem drzewnym, wytaczając wózki pełne odrzuconego ołowiu, miedzi, żużlu.

Jedynie mnisi, ci, których wspólną własnością były skarby katedry, dotykali srebra. A z

nich każdy, zanim pomyślał o własnej korzyści, musiał sobie przypomnieć regułę Świętego

Benedykta, w której zapisano, że arcybiskup ma władzę wymierzania kary cielesnej. Dużo

czasu wprawdzie minęło odkąd ostatni mnich został zaćwiczony na śmierć podczas

zebrania kapituły albo zamurowany żywcem w krypcie, ale takie wypadki się zdarzały.

— Są w rękach Boga — stwierdził arcybiskup. — A Je go zemsta z pewnością nie minie

tych, którzy splądrowali katedrę Świętego Jana w Beverley.

— Jednak czasami to ludzie muszą wymierzyć Bożą sprawiedliwość — odezwał się

Erkenbert. — I do tych ludzi musimy się zwrócić o pomoc.

— Do królów Mercji i Wessexu?

— Do kogoś nieporównanie potężniejszego.

Wulfhere spojrzał na swego rozmówcę. Na jego twarzy odmalowało się zdumienie,

powątpiewanie, w końcu zrozumienie. Erkenbert przytaknął.

— Napisałem już list. Potrzebna mi tylko pieczęć. I posłaniec do Rzymu.

W oczach Wulfhere'a błysnęło zadowolenie, być może przypomniały mu się osławione

luksusy Świętego Miasta.

—- T o sprawa najwyższej wagi — oznajmił. — Pismo do Rzymu zawiozę sam.

Osobiście.

Shef w zamyśleniu spoglądał na odwrotną stronę mapy, na mapę Anglii. W połowie

pracy odkrył, że istnieje coś takiego jak skala, zbyt późno jednak, by wszystko zmieniać.

Suffolk wyrosło olbrzymie, zajmując czwartą część welinu. W jednym rogu chłopak

wyrysował wszystkie informacje, które zdołał zgromadzić na temat północnego brzegu

Deben.

Zgadza się, pomyślał. Oto miasto Woodbridge, Drewniany Most. To o nim mówiła

pierwsza linijka wiersza. Bo musiało tam chodzić o miasto — w przeciwnym wypadku

nie miałoby to sensu: przecież wszystkie mosty są drewniane. Jednak ważniejsze jest to,

co thrall mówił o

tym miejscu bez nazwy, w dole rzeki, za brodem. Tam właśnie

znajdują się kurhany, miejsce spoczynku starych królów. Kim byli ci królowie?

Niewolnik nie znał ich imion, ale tan Helminghamu, który sprzedał wikingom miód,

wymienił przodków Raedwalda Wielkiego, wśród nich Wiglafa i jego ojca Weohstana. A

więc Wuffa, z krwi Wehhy.

Jeżeli niewolnik dobrze zapamiętał, za rzeką znajdują się cztery kurhany w jednej

linii biegnącej mniej więcej z południa na północ. Miał wybrać ten najbardziej wysunięty

na północ. Tam znajduje się skarb.

Dlaczego nikt dotychczas go nie odkopał? I skoro król Edmund wiedział, że grobowiec

jest tajemnym skarbcem kryjącym bogactwo jego królestwa, to dlaczego go nie strzegł?

A może kurhan był strzeżony, tyle że nie przez ludzi. Tak właśnie sądził niewolnik.

Gdy zorientował się, co zamierza zrobić Shef, umilkł natychmiast. Nikt nie mógł go

odnaleźć. Thrall wolał raczej zaryzykować ucieczkę

i ponowne schwytanie przez dawnych panów niż uczestniczyć w rabowaniu grobu.

Chłopak zajął swój umysł bardziej praktycznymi sprawami: kopaczami, strażnikami,

szpadlami, skrzynkami i sposobem wygarniania ziemi na powierzchnię. A także

światłem — nie miał zamiaru kopać w biały dzień, na oczach całej okolicy.

— Powiedz mi, Thorvinie — zagaił. — Jak myślisz, co znajdziemy we wnętrzu

kurhanu? Poza złotem, na które mamy nadzieję?

— Statek — odparł Thorvin krótko.

— Blisko milę od wody?

— Spójrz na mapę. Można przenieść łódź tym zboczem. Kurhany mają kształt łodzi. A

tan powiedział nam, że Wiglaf był królem-żeglarzem, z wybrzeży Szwecji, o ile mówił

prawdę. W moim kraju nawet bogaci chłopi, jeżeli mogą sobie na to pozwolić, każą się

grzebać w pozycji

siedzącej w swoich łodziach. Wierzą, że dzięki temu pożeglują przez morza do Odainsakr,

Wiecznego Brzegu, gdzie spotkają się ze swymi przodkami i Azami. Wcale nie

twierdzę, że się mylą.

— Cóż, wkrótce się przekonamy. — Shef spojrzał na zachodzące słońce, zerknął zza

płachty namiotu na pięć dziesięciu wikingów-strażników oraz garstkę angielskich

kopaczy, którzy w milczeniu przygotowywali się do wymarszu. Ruszą zaraz po zmroku.

Gdy chłopak wstał, by poczynić własne przygotowania, Thorvin chwycił go za ramię.

— Nie traktuj tego zbyt lekko, młody człowieku. Nie za bardzo wierzę w duchy

kurhanów, żywe trupy czy smoki lęgnące się ze szkieletów. Mimo to chcesz obrabować

zmarłych. Słyszałem wiele opowieści na ten temat, a wszystkie mówią to samo. Zmarli

oddadzą swoje bogactwa, ale nie bez walki. I trzeba za to zapłacić. Powinieneś pozwolić,

żeby poszedł z tobą jakiś kapłan. Albo przynajmniej Brand.

Shef pokręcił głową. Przerabiał to już wcześniej. Przedstawiał rozmaite wymówki i racje.

Żadna z nich nie była prawdziwa. W głębi serca czuł, że tylko on ma prawo zabrać skarb,

pozostawiony mu w spadku przez umierającego króla. Chłopak wyszedł w gęstniejący

mrok wiele, wiele godzin później Shef usłyszał, jak kilof uderza o drewno. Podniósł się

z kucek, stanął nad czarną jamą w ziemi. Dotychczas nie wiodło im się najlepiej.

Miejsce znaleźli bez trudu, posługując się mapą. Nikogo nie spotkali. Ale gdzie zacząć

poszukiwania? Strażnicy i kopacze stali w milczeniu, czekając na rozkazy. Kazał zapalić

pochodnie, żeby sprawdzić, czy gdzieś nie ma oznak grzebania w ziemi. Jednak ledwo

pierwsze żywiczne polano zajęło się ogniem, z kurhanu buchnął pod niebo błękitny

płomień. W tejże chwili Shef stracił połowę kopaczy; thrallowie po prostu rozpłynęli

się w ciemnościach. Eskorta wikingów sprawiła się trochę lepiej, wojownicy

wyciągnęli broń i zaczęli rozglądać się dokoła, jak gdyby spodziewając się w każdej

chwili ataku żądnych zemsty umrzyków. Jednak nawet Guth-mund Chciwy, najbardziej

zagorzały poszukiwacz skarbów, stracił cały entuzjazm.

— Odejdziemy kawałek dalej — mruknął. — Trzeba pilnować, żeby nikt się nie

zbliżył.

Od tego momentu Shef nie widział żadnego z wikingów. Musieli kryć się gdzieś w mroku,

stojąc w małych grupkach, plecami do siebie. Chłopak został z dziesięcioma angielskimi

wyzwoleńcami, podzwaniającymi zębami ze strachu. Nie mając żadnej wiedzy ani żadnego

planu, Shef wprowadził ich po prostu na szczyt kurhanu i kazał kopać w dół, tak blisko

środka pagórka, jak mógł to określić w tych warunkach.

W końcu kilof uderzył o coś twardego.

— Czy to skrzynia? — zawołał z nadzieją w stronę otworu.

Jedyną odpowiedzią było nerwowe ciągnięcie za liny, które prowadziły do środka

jamy, głębokiej już na osiem stóp.

— Chcą wyjść — mruknął jeden z mężczyzn stojących na zewnątrz.

— A więc ciągnijcie.

Umazani błotem ludzie powoli wydostali się na powierzchnię. Shef, nakazując sobie

cierpliwość, czekał na relacje.

— Nie skrzynia, panie. To łódź. Dno łodzi. Musieli ją zagrzebać stępką do góry.

— No to przebijcie deski.

Anglicy pokręcili głowami. Jeden z wyzwoleńców w milczeniu podał Shefowi kilof.

Drugi wyciągnął rękę z ledwo się żarzącą pochodnią. Chłopak przyjął oba przedmioty.

Zdał sobie sprawę, że nie ma sensu szukać ochotników. Wbił halabardę głęboko w ziemię,

wziął linę, sprawdził kotwicę, do której była przywiązana i spojrzał po towarzyszach. W

ciemności widać było jedynie białka ich oczu.

— Zostańcie przy linie. — Głowy skinęły potakująco. Shef niezgrabnie opuścił się w

dół, z pochodnią i kilofem w jednej ręce.

Wkrótce dotknął stopami drewnianej, lekko zakrzywionej powierzchni. Najwyraźniej

znajdował się w pobliżu stępki. W słabym świetle pochodni przesunął ręką po deskach.

Zbudowane na zakładkę. I, o ile mógł to wyczuć, porządnie wysmołowane. Ile czasu mogły

już leżeć w tej suchej, piaszczystej ziemi? Chłopak podniósł kilof i uderzył. Po chwili

uderzył jeszcze mocniej, usłyszał jęk pękającego drewna.

Ogarnęła go fala smrodu. Pochodnia zajaśniała nagle. Okrzyki przestrachu, poruszenie

na górze. Jednak odór, który poczuł, nie był odorem rozkładu. Bardziej coś jakby smród

obory pod koniec zimy. Shef rąbał deski, poszerzając otwór. Pod spodem nie było ziemi, ale

wolna przestrzeń. Twórcom kurhanu udało się stworzyć dla zmarłego i jego skarbu

podziemną komorę. Dzięki temu nie trzeba będzie badać każdej garści ziemi.

Shef wsunął linę w otwór i opuścił się niżej, z pochodnią w ręce.

Jego stopa trafiła na kości. Ludzkie kości. Chłopak spojrzał w dół i poczuł, jak ogarnia go

fala współczucia. Żebra, które skruszył nogą, nie należały do władcy skarbca to był szkielet

kobiety. Poniżej czaszki połyskiwała brosza płaszcza. Niewiasta leżała twarzą do ziemi,

podobnie jak jej towarzyszka obok, wyciągnięta na podłodze komory. Dostrzegł teraz, że

kręgosłupy obu kobiet zostały zmiażdżone przez wielkie żarna, które najwyraźniej

ciśnięto z góry. Dwie kobiety ze związanymi rękami opuszczono do grobu, złamano im

kręgosłupy i zostawiono, by umarły w ciemnościach. Żarna dobitnie świadczyły, kim

były i po co się tu znalazły: to były niewolnice, które mełły ziarno na posiłki swego pana.

Teraz miały go żywić przez całą wieczność.

Gdzie są niewolnice, musi być ich pan. Shef uniósł pochodnię i ruszył w stronę rufy

statku.

Tam, na wysokim krześle, siedział król, patrząc na swoje psy, konia i kobiety. Spod

wysuszonej skóry połyskiwały wyszczerzone zęby. Złoty diadem wciąż lśnił na łysej

czaszce. Chłopak podszedł bliżej, spojrzał na częściowo zachowaną twarz, jak gdyby szukał w

niej sekretu dostojeństwa. Przypomniał mu się Kar Stary, który wolał raczej zostać

pogrzebany ze swymi skarbami niż żyć bez nich. Pod dłonią władcy leżała królewska

osełka, znak króla-wojownika, którego utrzymywała na tronie właśnie ostra broń.

Pochodnia Shefa zgasła nagle.

Chłopak zamarł w bezruchu. Przeszedł go dreszcz. Z przodu rozległo się

skrzypienie, jak gdyby stary król wstawał z miejsca, by rozprawić się z intruzem, który

chciał zagarnąć jego skarb. Shef przygotował się na dotyk kościstych palców, bliskość

okropnych zębów w zeschłej twarzy.

Odwrócił się na pięcie i w kompletnych ciemnościach cofnął się o cztery, pięć, sześć

kroków, mając nadzieję trafić na miejsce, w którym była lina. Czyżby mrok pojaśniał

trochę? I czemu on sam trzęsie się jak zwykły niewolnik? Przecież na górze też spoglądał

śmierci w oczy. Może to zrobić i tutaj.

— Nie masz już żadnego prawa do tego złota — powiedział w ciemność, po omacku

odnajdując drogę z powrotem do wysokiego krzesła. — Dziecko dzieci twoich dzieci

oddało je mnie. Nie bez przyczyny.

Chłopak macał rękami po ziemi, póki jego palce nie trafiły na pochodnię. Wtedy

zatrzymał się, wyjął z sakiewki hubkę i krzesiwo, po czym zaczął krzesać ogień.

— A poza tym, stary kościotrupie, powinieneś się cieszyć, że możesz oddać swój

skarb Anglikowi. Są gorsi ode mnie, którzy chcieliby go zagarnąć.

Gdy pochodnia znów zapłonęła, Shef zatknął ją za przegniłą deskę, postąpił krok w

stronę tronu oraz jego przerażającego rezydenta, po czym otoczył ciało ramionami i uniósł

je ostrożnie, mając nadzieję, że resztki skóry i ubrania nie dadzą się rozsypać kruchym

kościom. Ułożył zwłoki pośrodku łodzi, obok szkieletów kobiet.

— Teraz możecie sobie we trójkę załatwić stare porachunki.

Zdjął z czaszki złoty diadem i włożył go na własną głowę. Wrócił do pustego tronu,

wziął sceptr, który leżał pod prawą dłonią króla i w zamyśleniu zważył ciężki przedmiot

w dłoni.

— W każdym razie jedno mogę ci na pewno ofiarować w zamian za złoto — dodał. —

Pomszczę twojego potomka. Zemszczę się na Soplu Lodu.

Jeszcze nie skończył mówić, gdy coś poruszyło się w ciemności. Po raz pierwszy

Shef odskoczył z przerażeniem. Czyżby Sopel Lodu pojawił się na dźwięk swego imienia?

A może grobu strzegł jakiś potworny wąż?

Opanowując się z trudem Shef postąpił w stronę, skąd dobiegł go szelest, unosząc

wysoko pochodnię. To była lina, po której dostał się na dół. Drugi koniec został odcięty.

Daleko na górze ktoś stękał z wysiłku. Podobnie jak w jego śnie, ziemia zaczęła

osypywać się przez otwór.

Z największym trudem udało mu się zachować zdrowy rozsądek. To nie był koszmar,

wizja, która miała doprowadzić go do szaleństwa. Musi myśleć o tym jako o zagadce,

problemie do rozwiązania.

Na górze są jacyś wrogowie. Padda i jego przyjaciele mogli się wystraszyć i uciec, ale

nie przecinaliby liny, ani nie zrzucali na niego ziemi. Guthmund tym bardziej nie. Może

więc ktoś ich przegonił, kiedy był tu na dole? Może Anglicy przybyli, żeby bronić grobu

swego króla? Widocznie jednak nie mają ochoty zejść do niego na dół. Tak czy owak, tą

drogą już się nie wydostanie.

Czy jednak jest inna droga? Król Edmund mówił o kurhanie jako o skarbcu

Raedwalda, a to przecież jest grobowiec Wuffy. Czyżby on i jego przodkowie używali

grobu jako skrytki? Jeśli tak, musieli mieć jakiś sposób, żeby dokładać do niej nowe

bogactwa. Oraz wyjmować stare. Od góry kurhan wyglądał na nienaruszony. Więc czy jest

inna droga? Musiałaby prowadzić blisko złota. A złoto powinno znajdować się jak najbliżej

strażnika.

Shef przestąpił nad ciałami i zbliżył się do tronu. Odepchnął go na bok, ujawniając

cztery mocne skrzynie ze skórzanymi uchwytami. Obmacał jeden z uchwytów; skóra

wyglądała na w miarę nową. Za skrzyniami, w deskach tworzących wygięty dziób statku,

widniał czarny, kwadratowy otwór, niewiele szerszy niż ramiona mężczyzny.

Tunel! Chłopak poczuł nagłą ulgę, jak gdyby ktoś zdjął z niego niewidzialny ciężar.

Wszystko się zgadzało. Człowiek mógł wpełznąć tunelem, otworzyć skrzynię, zamknąć

skrzynię, zrobić to, o co mu chodziło. Nie musiałby nawet patrzeć na zwłoki.

A więc do dzieła. Shef ponownie włożył diadem na głowę, chwycił pochodnię, która

dopaliła się już niemal do końca. Czy powinien wziąć osełkę czy kilof? Kilofem mógłbym

w razie czego poszerzyć otwór, myślał. Ale teraz, gdy zabrałem królowi sceptr, nie mam

prawa go odkładać.

Z pochodnią w jednej ręce a osełką w drugiej, chłopak wczołgał się w ciemność.

Tunel powoli się zwężał. Wkrótce Shef musiał przeć na przemian to jednym, to drugim

ramieniem. Pochodnia dopaliła się, parząc mu dłoń. Skruszył ją o ziemię i poczołgał

dalej, starając się nie myśleć o tym, że ściany zaczynają się zamykać wokół niego. Pot

wystąpił mu na czoło i zalał oczy; nie mógł nawet uwolnić ręki, by go otrzeć. Nie mógł też

się wycofać; tunel stał się zbyt niski, by można było unieść biodra i poczołgać do tyłu.

Wyciągnięta w przód dłoń napotkała nagle pustkę. Jedno pchnięcie i głowa oraz

ramiona chłopaka znalazły się nad dziurą w ziemi. Shef ostrożnie obmacał otwór. Twarda

ziemia. Korytarz długi przynajmniej na dwie stopy, prowadzący w dół. Budowniczowie nie

zamierzali nikomu ułatwiać sprawy, pomyślał.

A przecież wiem, co tam musi być. Wiem, że to nie pułapka, lecz przejście. Muszę

spuścić się w dół, poza zakręt. Przez jakieś dwie stopy będę miał twarz w ziemi, ale potrafię

wstrzymać oddech na tak długo.

Jeśli się mylę, umrę uduszony, z głową do dołu. Najgorzej, jeśli zacznę walczyć. Tego

nie zrobię. Jeśli nie będę się mógł przedostać, przycisnę twarz do ziemi i umrę.

Shef przeczołgał się przez krawędź i wsunął tułów w otwór. Przez moment nie mógł

zmusić mięśni do pracy; nogi zostały na górnym poziomie. Wreszcie wcisnął się cały do

dziury, osunął stopę lub dwie i utknął. Tkwił do góry nogami w tunelu, pośród

kompletnych ciemności.

Tylko bez paniki. Muszę myśleć o tym jak o zagadce. To nie może być ślepy zaułek, to

przeczyłoby zdrowemu rozsądkowi. Thorvin zawsze powtarza, że najbardziej użytecznym

brzemieniem człowieka jest jego rozsądek.

Shef obmacał ziemię dokoła. Jest przerwa. Z tyłu, za karkiem. I znowu poziomy

korytarz, a za chwilę otwór prowadzący w górę. Chłopak wśliznął się do środka i po raz

pierwszy od bardzo długiego czasu stanął na nogach. Pod palcami wyczuł drewniane

szczeble.

Z trudem wspiął się pod górę. Jego głowa uderzyła o zapadnię. Ale drzwi

przeznaczone do otwierania się od zewnątrz nie chciały otworzyć się od środka. Może

przygniatała je ziemia.

Chłopak wyszarpnął sceptr zza paska i, zapierając się plecami o ścianę, pchnął

zaostrzonym końcem w górę. Drewno zaskrzypiało. Uderzał raz za razem. Kiedy mógł

przecisnąć dłoń przez szparę, jął odłamywać deski. Piaszczysta ziemia zaczęła spadać do

tunelu, osypując się coraz szybciej w miarę jak otwór się poszerzał, ukazując blade niebo

przedświtu.

Shef z wysiłkiem wydostał się z tunelu, wyłaniając się pośród rosnących gęsto głogów,

nie dalej niż sto kroków od kurhanu, do którego wszedł tak dawno temu. Na szczycie

pagórka stała grupka ludzi, patrzących w dół. Nie zamierzał się przed nimi kryć ani uciekać.

Wyprostował się, nasadził mocniej diadem na głowę, zważył sceptr w dłoni i cicho ruszył

w ich stronę.

To był Hjörvarth, jego przyrodni brat. Mógł się tego spodziewać. Ktoś spostrzegł go w

mdłym świetle, krzyknął głośno, odskoczył. Gromadka mężczyzn rozproszyła się

szybko, pozostawiając Hjörvartha, stojącego nad otworem, jeszcze nie zasypanym do

końca. Shef przestąpił nad ciałem jednego z angielskich kopaczy, ciętego mie czem przez

pierś. Zdał sobie teraz sprawę, że w odległości pięćdziesięciu jardów stoi Guthmund i

grupka jego wikingów. Broń trzymali wyciągniętą, ale nie śpieszyli się do działania.

Shef ze zmęczeniem spojrzał w twarz przyrodniego brata.

— Cóż, bracie — powiedział. — Wydaje się, że chciał byś mieć więcej, niż wynosi twój

przydział. A może działasz na rozkaz kogoś, kogo tu nie ma?

Twarz Hjörvartha stężała. Młody wiking wyszarpnął miecz, zasłonił się tarczą i ruszył

w dół zbocza.

— Nie jesteś synem mojego ojca — warknął. Klinga przecięła powietrze.

Shef odparował cios kamiennym sceptrem, grubym jak nadgarstek.

— Kamień tępi ostrze — powiedział, gdy miecz zgrzytnął na osełce. — I kamień kruszy

czaszki. — Zamachnął się nagle od lewej. Usłyszał trzask, gdy jedna z rzeźbionych,

okrutnych twarzy uderzyła Hjörvartha w skroń.

Wiking zachwiał się, upadł na jedno kolano, podpierając się przez moment złamanym

mieczem. Shef odstąpił na bok, zmierzył odległość i uderzył z całej siły. Ponownie

trzasnęła kość. Brat padł na twarz. Krew puściła mu się z ust i uszu. Shef niespiesznie

otarł szarą masę z kamienia i obejrzał się na mężczyzn z drużyny Hjóvartha, gapiących się z

otwartymi ustami.

— Sprawa rodzinna — oznajmił. — Nikt z was nie musi się w to mieszać.

Rozdział dziesiąty

Sprawa, którą Sigvarth przedstawił radzie wikingów, zdecydowanie nie rozwijała się

po jego myśli. Z twarzą pobladłą i napiętą, ojciec Hjörvartha patrzył przez stół.

— On zabił mojego syna i za to żądam rekompensaty.

Brand uniósł potężną dłoń, nakazując mu milczenie.

— Najpierw wysłuchamy Guthmunda. Mów dalej.

— Moi ludzie stali w ciemnościach, otaczając kurhan. Ludzie Hjörvartha pojawili się

nagle. Słyszeliśmy ich głosy, więc wiedzieliśmy, że to nie Anglicy, ale nie mieliśmy

pojęcia, co zrobić. Odepchnęli tych, którzy próbowali zastąpić im drogę. Nikt nie

zginął. Wtedy Hjörvarth spróbował zabić swojego brata, najpierw chcąc pogrzebać go

żywcem, potem rzucając się na niego z mieczem. Wszyscy widzieliśmy. Shef był uzbrojony

jedynie w kamienną pałkę.

— Zabił Paddę i pięciu moich kopaczy — wtrącił Shef. Rada zignorowała go

całkowicie.

Głos Branda zabrzmiał łagodnie, ale stanowczo.

— Z tego, co zrozumiałem, nie możesz żądać rekom pensaty, Sigvarth. Nawet za życie

syna. Hjörvarth usiłował zabić swojego towarzysza, wojownika armii, chronionego przez

prawo Drogi. Gdyby mu się udało, kazałbym go powiesić. Próbował też zasypać brata w

grobowcu. A gdyby to mu się udało, pomyślcie tylko, co byśmy stracili! — Brand z

niedowierzaniem pokręcił głową.

Co najmniej dwieście funtów złota. Większość pod postacią wyrobów znacznie

przekraczających wartością cenę surowego kruszcu. Zdobione rzymskie misy. Naszyjniki

torąues z białego złota pochodzące z Irlandii. Monety z wizerunkami nieznanych

rzymskich władców. Wyroby z Kordoby i Miklagarth, z Rzymu i Germanii. A ponadto

worki srebra, przez całe stulecia upychane w tunelu przez potomków króla. Wszyscy byli

zgodni, że tego, co zdobył Shef, wystarczy, żeby każdy wojownik armii żył dostatnio przez

resztę swoich dni. O ile zdoła opuścić Anglię. Gdy tylko wzeszło słońce, całej sprawy nie

dało się już utrzymywać w tajemnicy.

Sigvarth pokręcił głową, nie zmieniając wyrazu twarzy.

— Byli braćmi — wymamrotał. — Synami jednego człowieka.

— Tym bardziej nie możesz żądać pomsty — odparł Brand. — Nie możesz mścić się

na jednym synu za śmierć drugiego. Musisz to przysiąc. — Urwał na moment. — Tak

chciały Norny. Żaden śmiertelnik nie może kwestionować ich wyroku.

Tym razem Sigvarth przytaknął.

— Taka była wola Norn. Dobrze, Brand. Przysięgnę. Hjörvarth nie zostanie

pomszczony.

— W porządku. Bo mówię wam wszystkim — Brand rozejrzał się dokoła — całe to

bogactwo sprawia, że czuję się nieswojo jak dziewica na orgii. Cała okolica musi aż

huczeć od opowieści o tym, cośmy znaleźli. Wyzwoleńcy Shefa rozmawiają z kerlami i

thrallami. A plotki rozchodzą się w obie strony. Słyszeli już, że w stronę tego królestwa

maszeruje nowa armia. Angielska armia, prosto z Mercji, przybywa, żeby zająć kraj.

Możecie być pewni, że już o nas słyszeli. Jeśli mają choć odrobinę zdrowego rozsądku, będą

się śpieszyć, żeby odciąć nam drogę do statków, albo ścigać nas, gdy przybędą za późno.

Chcę, żeby zanim słońce zajdzie, obóz był zwinięty a ludzie gotowi do drogi. Trzeba iść

przez całą noc i jutrzejszy dzień. Nie zatrzymywać się przed zachodem słońca. Powiedzcie

szyprom, niech każą nakarmić zwierzęta i zebrać ludzi.

Gdy grupka rozeszła się i Shef zmierzał właśnie, by sprawdzić swoje wozy, Brand

chwycił go za ramię.

— Ty nie — powiedział. — Gdybym miał kawałek wypolerowanego metalu,

kazałbym ci się w nim przejrzeć. Czy wiesz, że posiwiały ci włosy na skroniach?

Guthmund zajmie się wozami. Ty będziesz podróżował na jednym z nich, okryty

dodatkowo moim płaszczem. — Podał przyjacielowi flaszkę.

— Wypij to. Udało mi się ją zaoszczędzić. Nazwij to darem Odyna dla człowieka,

który znalazł największy skarb, odkąd Gunnar ukrył złoto Niflungów. — Shef

poczuł zapach przefermentowanego miodu; napój Odyna.

Brand spojrzał na wycieńczoną, zniszczoną twarz chłopaka — jedno oko zapadnięte,

kości policzkowe wystające spod napiętej, suchej skóry. Ciekawe, myślał, jakiej ceny

zażąda duch kurhanu w zamian za swój skarb. Poklepał Shefa po ramieniu i oddalił się

pośpiesznie, pokrzykując na Steinulfa i szyprów.

Armia ruszyła w drogę. Shef, opróżniwszy butelkę, drzemał na jednym z wozów,

uśpiony przez jego kołysanie. Leżał wciśnięty między dwie skrzynie pełne skarbów i belkę

od katapulty. Każdy wóz otaczało kilkunastu mężczyzn z załóg Branda, pełniących

funkcję eskorty. Wokół nich maszerowali wyzwoleńcy obsługujący katapulty, pobudzani

przez pogłoskę, że również oni mogą mieć z podziału jakiś mały udział, że po raz pierwszy

w życiu mogą dostać na własność pieniądze. Z przodu, z tyłu i po bokach jechały silne

oddziały wikingów, nadstawiając uszu na wszelkie oznaki zasadzki bądź pościgu. Brand

przemieszczał się wzdłuż kolumny, zmieniając konie

gdy tylko jakiś zmęczył się pod jego ciężarem, klątwami przynaglając wszystkich do

większego wysiłku.

Więc teraz on się z tym męczy, pomyślał Shef. Ponownie zapadł w głębszy sen.

Jechał konno po równinie. Nie tylko jechał — gorączkowo poganiał konia. Wierzchowiec

chrapał i gryzł wędzidło, gdy jeździec orał ostrogami poranione boki, ale zmuszony do

posłuchu pędził dalej. Shef stanął w strzemionach i spojrzał za siebie. Zza szczytu

niewysokiego pagórka wyłoniła się horda jego prześladowców. Jeden z nich, ten wysunięty do

przodu, dosiadał krzepkiego siwka. Athils, król Szwecji.

A kim był on sam, uciekający? Umysł Shefa nie potrafił stwierdzić, w czyim ciele się

znalazł. W każdym razie był to mąż tak wysoki, że nawet siedząc na potężnym koniu niemalże

szurał długimi nogami po ziemi. Wysoki mężczyzna miał towarzyszy, równie dziwnych jak on

sam. Najbliżej jechał człowiek tak szeroki w ramionach, że wyglądał, jakby włożył pod

skórzaną kurtkę drewniane nosidła. Nos miał zadarty, twarz szeroką. Malowała się na niej

jakaś zwierzęca przebiegłość. Jego koń także stękał z wysiłku, niezdolny nieść tak wielki

ciężar w równie szybkim tempie. Obok niego pędził mężczyzna niezwykle przystojny —

wysoki, urodziwy, o rzęsach jak u dziewczyny. Dziewięciu czy dziesięciu jeźdźców z przodu

poruszało się z taką samą zabójczą szybkością jak wysoki człowiek i dwójka jego towarzyszy.

— Dogonią nas! — zawołał ten szeroki. Wydobył z juków krótki toporek i zamachnął się

nim radośnie.

— Jeszcze nie, Bothvarze — odparł wysoki. Zatrzymał konia, rozwiązał sakwę

przytroczoną do siodła, sięgnął do środka i wyjął garść złota. Sypnął nim na ziemię, po

czym zawrócił konia i popędził dalej. Chwilę później, obracając się na szczycie kolejnego

wzniesienia, dostrzegł jak pościg zatrzymuje się, rozprasza, jak ludzie zeskakują z koni

i przepychając się nawzajem zbierają z ziemi cenny kruszec. Wielki siwek oderwał się od

reszty, kontynuując pościg . Inni jeźdźcy ruszyli za nim, starając się zmniejszyć dystans.

Jeszcze dwukrotnie wysoki mężczyzna zastosował ten sam manewr, za każdym razem

pozbywając się części prześladowców. Teraz jednak ostrogi nie dawały już żadnego rezultatu;

wierzchowce z trudem posuwały się stępa. A przecież tak niewiele dzieliło ich od bezpiecznego

miejsca — czym ono było, tego Shef nie mógł wiedzieć. Statek? Granica? Nieważne. Liczyło

się tylko to, żeby tam dotrzeć.

Koń Bóthvara, cały spieniony, zwalił się nagle na ziemię. Krew popłynęła mu z nozdrzy.

Jeździec zwinnie zerwał się na nogi, chwycił topór i odwrócił w stronę, gdzie w odległości stu

jardów mknął pościg. Prześladowców wciąż jeszcze było zbyt wielu. Na ich czele jechał

Athils ze Szwecji na swoim koniu, Hrafnie.

— Poczekaj, Hjalti — zawołał wysoki człowiek. Ponownie sięgnął do sakiewki, ale jego

palce nic nie znalazły. Nic, poza jedną rzeczą: pierścieniem Sviagris. Nawet w obliczu śmierci,

gdy ratunek znajdował się tak blisko, mężczyzna się zawahał. Potem, wyraźnie się do tego

zmuszając, podniósł go w ręce i cisnął daleko na błotnisty szlak, którym zbliżał się Athils.

Następnie ile sił w nogach pognał przez szczyt wzniesienia w stronę bezpiecznej przystani.

Tam odwrócił się. Athils dojechał do pierścienia. Wstrzymał konia, sięgnął w dół włócznią,

usiłując ostrzem podnieść pierścień z ziemi i jechać dalej bez zsiadania. Pudło. Król zatoczył

koniem, wprowadzając zamieszanie wśród ludzi jadących z tyłu, spróbował znowu. I znowu

pudło.

Athils spojrzał z nienawiścią i niezdecydowaniem na swego wroga, jeszcze raz

zerknął na pierścień grzęznący w błocie. Nagle zeskoczył z siodła, schylił się, sięgnął po

swój skarb. Stracił szansę.

Wysoki mężczyzna zaniósł się śmiechem, pobiegł za przyjaciółmi. Gdy Bóthvar obrócił się

pytająco w jego stronę, wykrzyknął z triumfem: „Teraz sprawiłem, że największy pośród

Szwedów rył w ziemi niczym świnia!"

Shef gwałtownie usiadł na wozie, międląc w ustach słowo svinebeygt. Ujrzał przed

sobą twarz Thorvina.

— Tarzający się jak świnia? To słowa, które wypowie dział król Hrolf na równinie

Fyrisvellir. Cieszę się, że wypocząłeś. Teraz jednak chyba nadszedł czas, żebyś na

równi z nami wszystkimi stawił czoło rzeczywistości.

Pomógł Shefowi zsunąć się z wozu, zeskoczył w ślad za nim.

— Ściga nas armia — powiedział głośnym szeptem. — W każdej wiosce twoi thrallowie

zasięgają języka. Mówią, że idą za nami trzy tysiące ludzi, armia Mercji. Wyruszyli z

Ipswich, gdy my opuściliśmy Woodbridge. Słyszeli o złocie. Brand wysłał posłańców do

obozu w Crowland. Chce, żeby reszta naszych spotkała się z nami w March, gotowa do

bitwy. Jeśli uda nam się do nich dotrzeć, będziemy bezpieczni, bo przewaga Anglików

nie będzie zbyt duża. Jeżeli jednak złapią nas przed March, to będzie zupełnie inna

historia. Słyszałem też coś bardzo dziwnego. Jak powiadają, armię prowadzi jakiś

„heimnar". I jego syn.

Shef poczuł, jak przenika go fala zimna. Od przodu dobiegło go echo wykrzykiwanych

komend. Wozy zatrzymywały się, ludzie zaczynali zdejmować pakunki.

— Brand zatrzymuje kolumnę co dwie godziny, aby napoić zwierzęta i nakarmić

ludzi — wyjaśnił Thorvin. — Mówi, że na dłuższą metę to oszczędza czas.

Armia za nami — myślał Shef. — A my spieszymy w stronę bezpiecznego miejsca.

Tak jak w moim śnie. Pierścień powinien mnie czegoś nauczyć. Pierścień Sviagris. Ale k t o

chciał mi dać tę lekcję? Jeden z bogów, ale nie Thor ani Odyn. Thor jest przeciw mnie, a

Odyn tylko się przygląda. Ilu może być bogów? Szkoda, że nie mogę zapytać Thorvina.

Ale nic sądzę, żeby mój opiekun — ten, który zsyła mi ostrzeżenia — lubił takie

dociekania.

Gdy Shef ruszył w stronę czoła kolumny, zastanawiając się nad pierścieniem, ujrzał na

skraju drogi Sigvartha. Ojciec przysiadł na składanym, płóciennym stołku, który

rozstawili dla niego jego ludzie. Starszy mężczyzna odprowadził chłopaka spojrzeniem.

Ledwo zaczynało świtać, gdy zmęczone oczy Shefa w półmroku lutowego poranka

dostrzegły wieże katedry w Ely, wznoszące się pod niebo nieco na prawo od ich linii

marszu. Wielka armia splądrowała ją jakiś czas wcześniej, ale iglica wciąż godziła w

chmury.

— Czy jesteśmy już bezpieczni? — zapytał Thorvina.

— Thrallowie uważają, że tak. Spójrz, jak się śmieją. Ale dlaczego? Przecież do

March został nam cały dzień uciążliwego marszu, a wojownicy z Mercji są tuż za nami.

— Myślą o mokradłach za Ely — stwierdził Shef. — o tej porze roku droga do

March przez wiele mil biegnie po grobli, wzniesionej ponad powierzchnią wody i błota.

W razie potrzeby kilku ludzi mogłoby tam zatrzymać całą armię. Innego przejścia nie ma.

Przynajmniej nie dla obcych.

W kolumnie powoli zapadała cisza, towarzysząca pojawieniu się Branda. Wiking

stanął nagle przed Shefem i Thorvinem. Jego płaszcz był czarny od błota, twarz blada.

— Stać! — zawołał. — Stać, wszyscy! Przerwa na popas. Zluzować popręgi! — O

wiele ciszej zwrócił do swoich dwóch kolegów z rady. — Mamy kłopoty. Jacyś ludzie

przed nami. Nie dajcie nic po sobie poznać.

Shef i Thorvin wymienili spojrzenia. W milczeniu ruszyli za Brandem.

Kilkunastu mężczyzn, dowódców, stało na skraju szlaku. Ich buty już zaczynały

przesiąkać. Pośrodku, w milczeniu, zgodnie ze swym zwyczajem trzymając lewą dłoń na

głowni miecza, stał Sigvarth.

— To Ivar — zaczął Brand bez żadnych wstępów. — Zeszłej nocy zaatakował nasz

obóz w Crowland. Zabił kilku, rozproszył resztę. Z pewnością złapał też paru

naszych. Do tej pory musieli zacząć mówić. A więc wie, gdzie mieliśmy się spotkać. Wie

o złocie. Trzeba przyjąć, że

już wyruszył, aby nam przeciąć drogę. Czyli mamy od północy Ivara, a od południa

Anglików.

— Ilu ludzi? — zapytał Guthmund.

— Wojownicy, którzy uciekli, by nam przekazać wia domość, twierdzą, że około

dwóch tysięcy. Nie cała armia z Yorku. Nie ma na przykład reszty Ragnarssonów. Tylko

Ivar i jego zgraja.

— Moglibyśmy ich pokonać, jeśli zaatakujemy głównymi siłami — stwierdził

Guthmund. — To banda kryminalistów. Gaddgedlarów. Ludzi wyjętych spod prawa. —

Splunął w błoto.

— Nie jesteśmy tu przecież głównymi siłami.

— Ale wkrótce będziemy — ciągnął Guthmund. — Skoro Ivar wiedział o złocie,

mogę się założyć, że nasi wiedzieli o tym wcześniej. Pewnie właśnie świętowali i spili się

do nieprzytomności. Dlatego Ragnarssonowi udało się ich zaskoczyć. Gdy tylko

wytrzeźwieją, ci, którzy zdołali uciec, ruszą prosto na wyznaczone miejsce w March. Kiedy

ich spotkamy, nasze siły będą przeważające, a przynajmniej wyrównane. A wtedy

rozprawimy się z Ivarem. Będziesz mógł go zachować dla siebie, Brand. Masz z nim

rachunek do wyrównania.

Brand uśmiechnął się szeroko. Shef zdał sobie sprawę, jak trudno jest zastraszyć tych

ludzi. Trzeba by ich pozabijać, jednego po drugim, żeby ich pokonać. Niestety przyszłość

zwiastowała taką właśnie ewentualność.

— A co z Anglikami za nami? — zapytał.

Brand spoważniał nagle, otrząsnął z mrzonek o pojedynku.

— Z tym będzie mniejszy problem. Zawsze ich zwyciężaliśmy. Ale jeżeli nadejdą w

chwili, gdy będziemy zajęci z Ivarem... Potrzebujemy czasu. Czasu, żeby spotkać się z

resztą armii w March. Czasu, żeby rozprawić się z Ivarem.

Shef przypomniał sobie swoją wizję. Trzeba im rzucić coś, po co się schylą, pomyślał.

Ale nie skarb. Brand nigdy by na to nie pozwolił.

Za paskiem chłopaka wciąż tkwił sceptr starego króla z kurhanu. Wyciągnął go

teraz, popatrzył na brodate, koronowane głowy wyrzeźbione po obu końcach

. Dzikie twarze, świadome swej potęgi. Królowie muszą robić rzeczy których trudno wymagać

od zwykłego człowieka. Dowódcy tak samo. I jarlowie. Wszyscy mówili, że zmarły zażąda

zapłaty za swoje skarby. Może właśnie nadeszła właściwa chwila. Shef uniósł głowę i

ujrzał, że Sigvarth z szeroko otwartymi oczami wpatruje się w broń, która rozbiła

czaszkę jego syna.

— Grobla — powiedział Shef ochryple. — Kilku ludzi może bardzo długo

powstrzymywać Anglików.

— Rzeczywiście — zgodził się Brand. — Ale musiałby tam być ktoś z nas. Jakiś

dowódca. Ktoś, kto przywykł do wydawania rozkazów. Ktoś, kto może polegać na swoich

ludziach. I ma ich przynajmniej trzy załogi.

Zapadło głuche milczenie. Ktokolwiek zostanie, by bronić przejścia, mógł już się

uważać za zmarłego. Nawet od tych wikingów trudno było wymagać takiego poświęcenia.

Sigvarth zimno spoglądał na Shefa, czekając na jego słowa. Ale to Brand przerwał

ciszę.

— Potrzebujemy kogoś, kto ma ze sobą całą drużynę.

Kogoś, kto spotkał się już z tanem, którego wiozą teraz za nami ci Anglicy...

— Czy mówisz o mnie, Brand? Czy chcesz wysłać mnie i moich ludzi na ścieżki Hel?

— Tak, Sigvarth. Mówię właśnie o tobie.

Sigvarth chciał coś odpowiedzieć, ale obrócił się i popatrzył na Shefa.

— Dobrze. Zrobię to. Mam przeczucie, że wyryto już runy, które będą opowiadać o

tym wydarzeniu. Powiedzie liście, że mój syn zginął z wyroku Norn. Myślę, że Norny

przędą nić przeznaczenia gdzieś tutaj, na tej grobli. I nie tylko Norny. Podniósł wzrok,

by spojrzeć w oczy syna.

Pierwsze szeregi wojsk Mercji, nawet nocą ścigając umykających wrogów, wpadły w

zasadzkę Sigvartha w godzinę po zachodzie słońca. Rzeź trwała dwadzieścia uderzeń serca.

Anglicy, maszerujący po dziesięciu w szeregu wąską groblą, stracili pół setki doborowych

wojowników. Reszta — zmęczona, przemoczona, głodna i wściekła na swoich

przywódców — wycofała się w popłochu, nie próbując nawet odzyskać ciał i zbroi. Przez

godzinę załogi Sigvartha czekały w napięciu, słysząc, jak wrogowie pokrzykują i

sprzeczają się między sobą. Potem z wolna dobiegło ich echo kroków odchodzących ludzi.

Anglicy nie byli wystraszeni. Raczej niepewni. Zastanawiali się, czy nie ma innej drogi.

Czekali na rozkazy. Nikt nie chciał brać na siebie odpowiedzialności. Woleli się przespać na

ziemi, pod przemoczonymi kocami, niż ryzykować życie na nieznanym terenie

Dwanaście godzin już zyskałem — pomyślał Sigvarth — zezwalając swoim ludziom na

spoczynek. Ale nie dla siebie. Równie dobrze mogę czuwać. Nie zasnę już po śmierci

mego syna. Mojego pierwszego syna. Zastanawiam się, czy ten drugi też jest moim

dzieckiem. Jeśli tak, to wydał wyrok na swojego ojca.

O świcie wrócili Anglicy, trzy tysiące ludzi, żeby sprawdzić, jaka to zapora blokowała

im drogę.

Wikingowie rozkopali miękką ziemię po obu stronach grobli. Na głębokości jednej

stopy natknęli się na wodę. Dwie stopy niżej zalegał muł. Zamiast zwykłego ziemnego wału

stworzyli więc wypełniony wodą rów, szeroki na dziesięć stóp. Po jednej jego stronie wbili

w ziemię kawałki desek, wszystkie, jakie zdołali odłamać z wozu, pozostawionego im przez

Shefa. Śmieszna przeszkoda, którą gromada kerlów sforsowałaby w ciągu paru minut.

Gdyby nie broniący jej wikingowie.

Na grobli było miejsce jedynie dla dziesięciu ludzi naraz. Tylko pięciu mogło

swobodnie walczyć. Wojownicy Marchii, zbliżając się ostrożnie z uniesionymi tarczami,

odkryli, że brną w głębokiej po uda lodowatej wodzie, nie mogąc nawet dosięgnąć wrogów

czubkiem miecza. Ich skórzane buty ślizgały się po dnie. Gdy dotarli do brzegu, spojrzały

na nich brodate twarze. Wikingowie opierali na ramionach dwuręczne topory. Atakować

ludzi? Trzeba by najpierw wspiąć się na błotnisty pagórek. Wikingowie mieliby mnóstwo

czasu, by wybrać sobie dogodny cel.

A więc celować w deski, w szaniec. Ale wystarczy oderwać wzrok od przeciwnika, by

ten zdołał odciąć ci rękę albo strącić głowę z karku.

Bardzo ostrożnie, rozpaczliwie starając się zachować równowagę, angielscy wojownicy

bokiem zbliżali się do wrogów, zachęcani okrzykami towarzyszy, którzy nie dotarli

jeszcze do rowu.

W miarę jak blade słońce zbliżało się do zenitu walczący powoli nabierali rozpędu.

Cwichelm, kapitan wojsk Burgreda, wyznaczony przez swego króla na do radcę i

sprzymierzeńca nowego aldermana, stracił w końcu cierpliwość. Kazał ludziom wycofać się,

pchnął do przodu łuczników.

— Strzelajcie na wysokości głów — rozkazał. — Nie ważne, jeśli chybicie.

Bylebyście tylko nie dali im się podnieść.

Inni ciskali oszczepy, chroniąc w ten sposób walczących towarzyszy. Najlepsi szermierze

Cwichelma, podbechtani odpowiednio apelami do ich honoru, ruszyli, by spotkać się z

wikingami na długość miecza, nie usiłując jednak przedostać się przez barykadę.

— Zmęczcie ich po prostu i ustępujcie miejsca następnym szeregom — przykazał

Cwichelm.

W tym czasie tysiąc ludzi wycofało się na tyły, aby wycinać krzaki i znosić gałęzie,

rzucając je pod stopy walczących. Po pewnym czasie miało to dać solidną platformę.

Alfred, przyglądając się temu z odległości dwudziestu stóp, niecierpliwie szarpał brodę.

— Ilu jeszcze ludzi potrzebujesz? — zapytał. — To tylko rów i kawałek płotu.

Jeden porządny atak i sprawa załatwiona. Nic się nie stanie, jeśli stracimy garstkę żoł-

nierzy.

Kapitan z ironią spojrzał na swego nowego pana.

— Powiedz to tej garstce — odparł. — A może wolałbyś sam stanąć w pierwszym

szeregu? Rzuć wyzwanie temu wielkiemu wikingowi z żółtymi zębami. Temu, co to się

śmieje.

W bladym świetle Alfgar spojrzał ponad zimną wodą i walczącymi na Sigvartha,

który, kołysząc się lekko na boki, odbijał kolejne ciosy, sam je zadając na prawo i lewo.

Młody alderman zatknął za pas trzęsące się ręce.

— Przynieście mojego ojca — rozkazał sługom. — Jest tu coś, co powinien zobaczyć.

— Anglicy niosą jakąś trumnę — zauważył jeden z wikingów obok Sigvartha. —

Wydawałoby się, że potrzebują więcej niż jednej.

Sigvarth spojrzał na wyściełaną skrzynię, stojącą niemalże pionowo, popatrzył na jej

lokatora przytrzymywanego w tej pozycji pasami biegnącymi na wysokości piersi oraz

talii. Napotkał wzrok człowieka, którego okaleczył. Po chwili wiking odrzucił głowę do

tyłu i zaniósł się długim, dzikim śmiechem. Podrzucił do góry tarczę, potrząsnął toporem,

wołając coś po norwesku.

— Co on mówi? — wymamrotał Alfgar.

— Woła do twojego ojca — przetłumaczył Cwichelm. — Pyta, czy pamięta ten

topór. Czy nie sądzi, że jego ostrze zapomniało o czymś. Jeśli tak, niech tylko spuści

spodnie, a on się postara naprawić niedopatrzenie.

Usta Wulfgara poruszyły się bezgłośnie. Alfgar nachylił się ku ojcu.

— Mówi, że odda cały swój dobytek temu, kto weźmie tego człowieka żywcem.

Cwichelm wydął wargi.

— Łatwiej powiedzieć niż zrobić. Te diabły mają jedną wadę. Czasami można ich

pokonać . Ale zawsze jest to trudne. Cholernie trudne.

Powietrze nad nimi rozdarł nagle ostry świst, zbliżając się coraz bardziej.

— Opuszczać! — szczeknął dowódca pierwszej katapulty. Dwunastu wyzwoleńców

trzykrotnie przesunęło dłonie po linach, odliczając głośno. Skórzana sakwa opuściła się

prosto do rąk dowódcy. Ładowacz błyskawicznie zerwał się z klęczek, wsunął do sakwy

dziesięciofuntowy kamień i natychmiast wrócił na swoje miejsce, chwytając kolejny

pocisk.

— Trzymać! — Plecy się zgarbiły, ramię machiny wygięło się skrzypiąc, a stopy

dowódcy lekko uniosły się z ziemi.

— Ciągnąć! — Jednogłośne stęknięcie, świst, kamień wiruje w powietrzu. Nacięcia

na jego powierzchni zwiększają złowrogi gwizd pocisku. W tym samym momencie

załoga usłyszała okrzyk dowódcy drugiej machiny.

— Trzymać!

Katapulty były dziwnymi stworzeniami; największą moc osiągały przy największej

odległości. Ciskały głazy pod niebo. Im wyżej któryś wzleciał, z tym większą siłą spadał.

Dwie drużyny wyzwoleńców, które Shef zostawił razem z wozem i machinami,

wspólnymi siłami ustawiły „kamieniomłoty" dwieście jardów za szańcem Sigvartha. W ten

sposób pociski spadały dwadzieścia pięć jardów dalej.

Wąska grobla stanowiła idealny cel. Kamienie leciały cudownie prosto, z odchyleniem

najwyżej kilku stóp od środka. Angielscy thrallowie doszli już w obsłudze machin do

perfekcji. Wszystkie ruchy wykonywali harmonijnie i z maksymalną szybkością. Przez

trzy minuty strzelali. Potem odpoczywali przez moment, dysząc ciężko.

Głazy niosły śmierć żołnierzom Mercji. Pierwszy pocisk trafił wysokiego wojownika,

stojącego w osłupieniu, niemal-

że wbijając mu czaszkę w ramiona. Drugi uderzył odruchowo wzniesioną tarczę,

druzgocząc trzymające ją ramię, miażdżąc klatkę piersiową. Trzeci grzmotnął w czyjeś

odwrócone plecy, łamiąc kręgosłup. W mgnieniu oka na grobli powstał straszny zamęt.

Ludzie rozpaczliwie próbowali wymknąć się śmierci, której nie widzieli ani nie mogli pojąć.

Kamienie zlatywały na kotłującą się masę, raz padając bliżej, raz dalej, zależnie od tego,

z jaką siłą wyzwoleńcy ciągnęli liny, ale nigdy nie chybiały grobli. Jedynie ci atakujący,

którzy stali w rowie blisko wikingów, byli w miarę bezpieczni.

Gdy minęły trzy minuty, wojownicy prowadzący atak ujrzeli za sobą chaos i ruinę. Ci

co uciekli dostatecznie daleko pojęli, że na tyłach nic im nie grozi.

Cwichelm, stojąc w pierwszych szeregach, zamachnął się mieczem, z wściekłością

krzyknął do Sigvartha:

— Dalej! Wyłaź ze swojego rowu i walcz jak mężczyzna! Na miecze, a nie na kamienie!

Sigvarth wyszczerzył w uśmiechu żółte zęby.

— Chodź i zmuś mnie do tego — zawołał w języku, który przy dużej dozie dobrej woli

można było nazwać angielskim. — Jesteś taki odważny. Ilu pomocników ci trzeba?

Zaoszczędziłem jeszcze kilka godzin — pomyślał. — Ile czasu trzeba, żeby nauczyć

Anglików rozsądku?

Wcale nie tak dużo. Krótki lutowy dzień zbliżał się do końca. Zaczął padać deszcz ze

śniegiem. O świcie katapulty i rów wyraźnie budziły postrach wśród wojowników Burgreda.

Ale powoli, bardzo powoli, może nawet trochę za szybko, żołnierze otrząsnęli się z szoku i

zaczęli działać tak, jak powinni od samego początku.

Czyli robić wszystko naraz. W pierwszej linii szermierze, by nie dać Sigvarthowi

chwili wytchnienia. Włócznie i strzały ciskane nad ich głowami, żeby go nieustannie

drażnić. Gałęzie pod stopy walczących, aby zbudować platformę. Wojownicy nadchodzili

teraz jeden za drugim, rozglądając się uważnie, stanowiąc kiepski cel dla katapult.

Inni w małych grupkach brnęli przez bagno, usiłując wspiąć się na groblę poza

barykadą, rozpraszając i tak wątłe siły wikingów. Część na zarekwirowanych łodziach

przeprawiała się przez mokradło, odpychając się żerdziami od dna, z zamiarem odcięcia

Sigvarthowi drogi odwrotu. Anglikom wystarczyłby jeden solidny atak, by zdobyć

szaniec, bez względu na własne straty.

Jeden z niewolników od machin pociągnął Sigvartha za rękaw, przemówił łamanym

norweskim.

— My iść teraz — powiedział. — Nie być kamieni. Shef mówić, że my strzelać aż

nie ma kamieni, potem iść. Ciąć liny, rzucić machiny w bagno. Iść teraz!

Sigvarth skinął głową, odprowadził wzrokiem drobną postać. W tej chwili musiał już

myśleć jedynie o własnym honorze. Wypełnić własne przeznaczenie. Ruszył w stronę

pierwszego szeregu walczących, poklepując wojowników po ramionach.

— Już wystarczy — mówił każdemu. — Bierz konia

i uciekaj. Jedź prosto do March, to cię nie złapią.

Sternik Vestlithi zawahał się, gdy Sigvarth podszedł z kolei do niego.

— A kto tobie przyprowadzi konia, jarlu? Będziesz musiał szybko się stąd wynosić.

— Mam tu jeszcze coś do załatwienia. Idź, Vestlithi. To moje przeznaczenie. Ty nie

masz z tym nic wspólnego.

Gdy tupot stóp z tyłu cichł powoli, Sigvarth spojrzał na pięciu najlepszych wojowników

Marchii, którzy zbliżali się ostrożnie, zmęczeni już całodniową rzezią.

— Dalej — zawołał na nich. — Tylko ja.

Mężczyzna pośrodku pośliznął się nagle. Wiking skoczył z przerażającą szybkością, ciął,

skontrował, wbił ostrze w gardło przeciwnika po czym odskoczył, odcinając się

rozwścieczonym Anglikom.

— Dalej — powtórzył, rycząc słowa pieśni o śmierci Ragnara, ułożonej przez skalda

Ivara Ragnarssona.

Rąbaliśmy mieczami! Sześćdziesiąt i jeden

Razy stawałem już w orężnej sprawie.

Do tej pory jednakże — choć wcześnie zacząłem

Szczerbić kolczugi — nigdy nie spotkałem

W boju godnego siebie przeciwnika.

Nie lękam się śmierci. Czeka mnie Walhalla.

Ponad hałas bitewny, zgiełk walki jednego człowieka przeciw całej armii, wzbił się

mocny głos Wulfgara:

— Brać żywcem! Przygniećcie go tarczami! Brać żywcem!

Muszę im na to pozwolić — pomyślał Sigvarth, wirując i parując ciosy. — Nie kupiłem

synowi wystarczająco dużo czasu. Jest sposób, by podarować mu jeszcze jedną noc.

Dla mnie będzie ona bardzo długa.

Rozdział jedenasty

Shef i Brand, stojąc ramię w ramię, patrzyli, jak po płaskiej łące zbliża się powoli

nieprzyjacielska armia, rozciągnięta w szyku bojowym, szerokim na dwustu ludzi. Nad

ludźmi powiewały bitewne sztandary, rodowe znaki jarlów i sławnych wojowników.

Brakowało jednak Kruczego Sztandaru Ragnarssonów, który pojawiał się tylko wtedy,

gdy wszyscy czterej bracia stawali razem. Jedynie z tyłu, tam gdzie czekał główny odwód

przeciwnika, nagły podmuch wiatru rozwinął długi proporzec: Pełznący Potwór samego

Ivara Ragnarssona. Shefowi wydało się, że dostrzega błysk srebrnego hełmu i szkarłatny

płaszcz.

— Będzie rzeź. Siły są zbyt wyrównane — mruknął Brand. — Nawet zwycięska

strona poniesie spore straty. Trzeba mieć mocne nerwy, żeby wiedząc o tym ruszać

w pierwszym szeregu. Ivara nie ma na czele. Szkoda. Miałem nadzieję, że uda mi się

go spotkać. Naszą jedyną szansą na łatwe zwycięstwo byłoby zabicie przywódcy i

osłabienie ducha reszty.

— A oni, czy mają szansę na łatwe zwycięstwo?

— Nie sądzę. Nasi chłopcy widzieli pieniądze. Oni tylko słyszeli o nich.

— Mimo to sądzisz, że przegramy?

Brand poklepał go po ramieniu.

— Wojownik nie powinien myśleć w ten sposób. Ale każdy kiedyś musi przegrać. A

oni mają liczebną przewagę.

— Nie wziąłeś pod uwagę moich thrallów.

— Nigdy nie widziałem, żeby thrallowie wygrywali bitwy.

— Poczekaj, to zobaczysz.

Shef odbiegł kilka kroków, znalazł się pod sztandarem ze znakiem młota, który

powiewał na tyłach ich armii. Armia Drogi ustawiła się dokładnie w ten sam sposób co

siły Ivara, z tym, że w każdym rzędzie stało jedynie pięciu wojowników. Mniej też było

odwodów. Shef ustawił w linii wielkie łuki, chronione zaledwie przez jeden szereg ludzi z

tarczami. Jeszcze dalej stały kamieniomłoty — wszystkie poza parą, którą zostawił

Sigvarthowi. Ich załogi trzymały zwisające luźno liny.

Pierwszy ruch należał jednak do wielkich łuków. Posługując się halabardą niczym

tyczką, Shef wskoczył na środkowy z dziewięciu wozów, które kazał tam ustawić nie

wyprzęgając wołów. Rozejrzał się po szeregach, spostrzegł, że załogi katapult przypatrują

mu się uważnie.

— Oczyścić pole!

Wikingowie stojący na linii strzału rozstąpili się na boki. Liny zostały naciągnięte już

wcześniej. Dowódcy załóg stali w pogotowiu z naręczami oszczepów. Machiny były

wycelowane i gotowe. Celu, jaki stanowiła nadchodząca masa ludzi, nie sposób było

chybić. Z przeciwległego krańca łąki dobiegło ich ochrypłe zawołanie armii

Ragnarssonów.

— Ver thik — wołali wojownicy raz po razie. — Ver thik, her ek kom: „Strzeżcie się,

oto nadchodzimy".

Shef opuścił ostrze halabardy, wołając jednocześnie:

— Strzelać!

Czarne smugi wznoszą się pod niebo, opadają ze świstem, wcinają się w gromadę

wojowników Wara.

Koła zębate już kręcą się w zawrotnym tempie, oszczepy wskakują na miejsce. Shef

odczekał, aż ostatnia machina zostanie załadowana, ostatnia dłoń wzniesie się w górę na

znak gotowości.

— Strzelać!

I znowu brzęk, świst pocisku. Szmer podniecenia w szeregach armii Drogi. Coś

działo się także w szyku Ragnarssonów. Wojownicy Ivara porzucili spokojny krok, bojowe

okrzyki urwały się nagle. Przeciwnicy poruszali się teraz szybkim truchtem, chcąc

przebyć łąkę zanim zostaną nadziani na piki niczym prosięta na rożen, bez możliwości

obrony. Półmilowy bieg w pełnym uzbrojeniu porządnie ich zmęczy. Katapulty już dały

się we znaki armii Ragnarssona.

Nie mogli jednak z nich korzystać dużo dłużej. Shef obliczył, że zdołają wystrzelić

jeszcze dwukrotnie zanim wrogowie zbliżą się na odległość mieczy. Kilku zabiją, w

sercach reszty zasieją niepokój.

Gdy machiny po raz ostatni odskoczyły w tył po strzale, Shef kazał je wycofać.

Załogi chwyciły za liny, odtoczyły urządzenia w stronę wozów, wznosząc pełne triumfu

okrzyki.

— Cisza tam! Do kamieniomiotów!

W ciągu kilku sekund byli niewolnicy wzięli się do ładowania i celowania machin.

Wikingowie nigdy by tak nie postąpili, pomyślał Shef. Potrzebowaliby czasu, żeby

opowiedzieć wszystkim, jakich to czynów dokonali. Chłopak wzniósł halabardę i dziesięć

głazów równocześnie wzbiło się w powietrze.

Thrallowie załadowali jak najszybciej, wedle wskazówek swych kapitanów w pocie czoła

wyrównali machiny. Ponownie głazy ze świstem przecięły powietrze; nie leciały już tak

równo; każda załoga pracowała we własnym tempie.

Szyk nieprzyjaciela rozpadł się całkowicie; wojownicy,

wytrąceni z równowagi i wstrząśnięci, runęli do bezładnego ataku. Kamienie leciały teraz

zbyt wysoko, spadając poza nacierającymi ludźmi. Mimo to Shef z satysfakcją dostrzegł

długi szlak zmiażdżonych ciał i rannych, wijących się na ziemi, znaczący drogę armii jak

śluz trasę ślimaka.

Oba wojska spotkały się wśród wrzasku i szczęku metalu, cofając się natychmiast i

znów prąc naprzód. Ludzie Drogi odebrali impet ataku Ragnarssona, przejęli go i

odpowiedzieli tym samym. W mgnieniu oka bitwa przerodziła się w szereg indywidualnych

walk. Wojownicy rąbali tarcze mieczami i toporami, starali się przełamać obronę

przeciwnika, wytrącić mu broń z ręki lub zmiażdżyć twarz albo żebra wypukłym guzem

puklerza.

Biało odziani kapłani Drogi, skupieni wokół świętej włóczni Odyna na tyłach,

rozpoczęli monotonną pieśń.

Shef, niezdecydowany, zważył w dłoni halabardę. Zrobił już to, co zamierzał. Czy teraz

powinien stanąć do walki na równi z szermierzami? Jeden człowiek pośród czterech

tysięcy?

Nie. Wciąż jeszcze można było znaleźć zastosowanie dla machin. Pobiegł w stronę

thrallów przy kamieniomiotach, machając rękami i krzycząc. W końcu pojęli, o co mu

chodzi, biegiem wrócili do wielkich łuków, zaczęli wtaczać opatrzone kołami machiny na

wozy.

— Za mną! Skoro są zajęci walką, spróbujemy zajść ich od tyłu.

Wozy ze skrzypieniem ruszyły z miejsca, tocząc się w ślad za mozolnie kroczącymi

wołami. Shef widział, jak ludzie odwracają głowy, patrzą za nim, zastanawiają się. Czyżby

uciekał z bitwy? Na wozach? Niektórych rozpoznawał: Magnus, Kolbein i inni

Hebrydyjczycy czekali w odwodzie. Brand postawił ich tutaj, mówiąc, że ich broń nie

nadaje się do walki w tłoku.

— Magnus! Potrzebuję po sześciu ludzi do obrony każdego z wozów.

— Ale wtedy nie będziemy mieć żadnej rezerw y.

—Rób co mówię, a rezerwa nie będzie nam potrzebna. Halabardnicy otoczyli wozy i

ruszyli za Shefem, który szerokim półkolem omijał obie walczące armie. Odprowadzały ich

zdumione spojrzenia zarówno wojowników Drogi, jak i żołnierzy Ivara. Jednak w zamęcie

bitwy nikt nie mógł poświęcić im większej uwagi. W końcu dotarli na tyły prawej flanki

wojska Ragnarssona.

— Stop. Skręćcie w lewo. Zablokujcie koła. Nie! Nie zdejmujcie machin. Będziemy

strzelać z wozów. Dobrze. Zrzućcie płachty.

Halabardnicy podważyli ćwieki, pozwolili płachcie zsunąć się w przód. Ukazały się

załadowane, gotowe do strzału katapulty.

Shef dokładnie zbadał sytuację. Dwie armie zwarły się na dwustujardowym odcinku.

Szansę wyglądały na wyrównane; żadna ze stron nie czyniła starań, by nagłym manewrem

zyskać przewagę. Jednak w samym środku linii Ragnarssonów Ivar zgrupował dużą część

swoich oddziałów. Wojownicy, w gromadzie głębokiej na dwadzieścia szeregów,

nieubłaganie parli naprzód, chcąc samą liczebnością przełamać opór przeciwnika. Nad ich

głowami powiewał sztandar. Tam właśnie należało celować. Wszędzie indziej Shef mógłby

trafić własnych ludzi.

— Celujcie w środek. Celujcie w Pełznącego Potwora. Strzelać!

Katapulty podskoczyły na twardych deskach; tym razem siły odrzutu nie wygasiło

miękkie podłoże. Machiny potoczyły się do tyłu. Thrallowie przytrzymali je i ustawili

w poprzedniej pozycji. Ludzie przy dźwigniach z wysiłkiem napinali cięciwy.

Wokół sztandaru Ivara zapanował chaos. W kłębiącym się tłumie Shef na mgnienie

oka dostrzegł dwa ciała nadziane na jedną włócznię niczym dwa skowronki na rożen.

Jakiś wojownik rozpaczliwie usiłował wyciągnąć z ramienia odłamany grot. W stronę

machin odwracały się twarze. I nie tylko twarze. Ludzie nastawiali tarcze, rozumiejąc, że

jakimś dziwnym sposobem atak nadszedł od tyłu i należy stawić mu czoło. Sztandar Ivara

wciąż powiewał na wietrze. Człowieka, który go trzymał, nadal chroniły całe szeregi jego

towarzyszy. Machiny już były gotowe do strzału.

— Strzelać! — wrzasnął Shef.

Tym razem sztandar osunął się na ziemię. W szeregach armii Drogi powitano to

rykiem zachwytu. Co prawda ktoś natychmiast przechwycił chorągiew i wyzywająco

podniósł ją do góry, ale i tak pięć środkowych jardów ataku Ragnarssonów

przekształciło się w jatkę, gdzie wojownicy z trudem utrzymywali równowagę na wilgotnej

od krwi ziemi, a cofając się potykali o ciała własnych towarzyszy. W stronę wozów pędzili

już żołnierze Ivara.

— Zmieniamy cel? — zapytał jeden z kapitanów, wskazując na zbliżających się

ludzi.

— Nie! Ponownie w sztandar. Strzelać!

I znowu grad włóczni posypał się na zbity tłum, znowu sztandar upadł na ziemię. Nie

było czasu patrzeć, czy się podniesie, ani czy Brand zdoła zakończyć walkę. Ludzie przy

dźwigniach znów pracowali ile tchu, ale z góry było wiadomo, że nie zdążą już wystrzelić.

Shef dłonią w rękawicy sięgnął po Zemstę Niewolnika oraz hełm, którego dotychczas

jeszcze nie nosił w walce.

— Halabardnicy na wozy — krzyknął. — Trzymajcie ich z dala. Wy, przy

katapultach, użyjcie dźwigni i kilofów.

— A co z nami, panie? — Pięćdziesięciu nie uzbrojonych wyzwoleńców stłoczyło się

za wozami. Na ich kaftanach widniał znak młota. — Czy mamy uciekać?

—

Schowajcie się pod wozy. W razie czego macie noże. Chwilę później dosięgła ich fala

wojowników Ragnarssona, pośród błysków kling i wściekłych grymasów. Shef poczuł, jak

gdyby zdjęto z niego wielki ciężar. Nie musiał już myśleć. Nie był odpowiedzialny za

innych. Losy bitwy rozstrzygną się gdzie indziej. Teraz mógł tylko wymachiwać halabardą,

jak gdyby kuł żelazo w kuźni: zamach i pchnięcie, w górę i w dół.

Na ziemi wojownicy Ivara dosłownie przetoczyliby się po nielicznej i kiepsko

uzbrojonej gromadce Shefa. Nie mieli jednak pojęcia, jak walczyć z ludźmi stojącymi na

farmerskich wozach. Wrogowie znajdowali się o wiele wyżej, a w dodatku chroniły ich

dębowe deski. Halabardy zrobione przez Shefa dawały Magnusowi i jego Hebrydyjczykom

kilka dodatkowych stóp zasięgu. Wikingowie przemykający pod ich ostrzami, usiłujący

wspiąć się na wozy, stawali się łatwym celem dla pałek i kilofów angielskich thrallów.

Noże trzymane w wychudzonych rękach zza zasłony kół godziły w uda i krocza

napastników.

Po paru rozpaczliwych próbach wikingowie zaprzestali

ataków. Kilku

najrozsądniejszych zaczęło wydawać rozkazy. Wojownicy wyprzęgli woły, chwycili za

dyszle, chcąc odciągnąć wozy znad thrallów. Nastawili oszczepy, przygotowując się do

zmasowanego natarcia na odsłoniętych halabardników.

Nagle Shef spostrzegł przed sobą Muirtacha. Potężny Irlandczyk kroczył naprzód

niczym drapieżny wilk; szeregi rozstępowały się na jego widok. Nie miał na sobie kolczugi, a

tylko szafranowy pled, spod którego wystawał nagi tors i prawe ramię. Muirtach odrzucił

tarczę, oburącz uniósł długi, ostro zakończony miecz gaddgedlarów.

— Tylko ty i ja — powiedział do chłopaka. — Już wkrótce będę podcierał sobie tyłek

twoim skalpem.

W odpowiedzi Shef wyciągnął ćwiek i kopniakiem zrzucił płachtę z wozu.

Muirtach zaatakował zanim zdążył się wyprostować. Shef nigdy nie widział, żeby

człowiek poruszał się z taką szybkością. Skoczył do tyłu, ale potknął się o koło machiny.

Muirtach już był w wozie, miecz trzymał sztychem w dół, gotowy do pchnięcia. Shef

ponownie rzucił się w tył, odpychając się od przeciwnika nogami. W tej pozycji nie mógł

ani się bronić, ani ciąć wroga halabardą.

Muirtach już szykował się do ciosu. Cwicca uderzył nagle pałką, zmieniając kierunek

klingi, posyłając ją prosto w napiętą cięciwę katapulty.

Silny brzęk, huk potężny jak gdyby wieloryb rzucił się na powierzchni wody.

— Synu Dziewicy — jęknął Muirtach, patrząc w dół.

Jedno ramię katapulty, zwolnione, opadło o sześć

cali; tyle tylko miało miejsca. Na tych sześciu calach zużyło całą energię, która mogła

posłać głaz na odległość mili. Jedna strona nagiej piersi Muirtacha została zmiażdżona,

jak gdyby uderzył w nią młot giganta. Krew popłynęła z ust Irlandczyka. Wojownik

cofnął się, usiadł, osunął na burtę wozu.

— Widzę, że znów nawróciłeś się na chrześcijaństwo — powiedział Shef. — A więc z

pewnością pamiętasz: „oko za oko". — To mówiąc, odwrócił halabardę i wbił ostrze

głęboko przez oko Muirtacha do jego mózgu.

W ciągu kilku sekund cała sytuacja uległa zmianie. Gdy Shef podniósł wzrok, ujrzał

przed sobą jedynie plecy uciekających. Wojownicy Ragnarssona zrejterowali; inni

odrzucali broń i odpasywali tarcze.

— Bracie — wołali. — Przyjacielu. — Jeden, ku zaskoczeniu chłopaka,

rozsznurował tunikę, wyciągnął srebrny amulet. Może to jakiś wyznawca Drogi,

który wolał zostać z ojcem bądź przywódcą klanu niż opuszczać York. Równiną sunął

najeżony bronią klin, z olbrzymią figurą Branda na czele. Poza klinem na łące widać

było jedynie nielicznych wojowników, uciekających, kulejących, bądź stojących w małych

grupkach z uniesionymi ramionami. Armia Ragnarssona poszła w rozsypkę. Ci, którzy

przeżyli, mogli albo próbować ucieczki w ciężkiej zbroi, albo oddać się na łaskę

zwycięzców.

Shef opuścił Zemstę Niewolnika, nagle zmęczony. Gdy zaczął zsuwać się z wozu, jego

wzrok przykuł jakiś ruch. Dwa konie, na jednym jeździec w szkarłatnym płaszczu i

spodniach koloru trawy.

Ivar Ragnarsson siedząc w siodle odwrócił głowę, przez moment patrzył na

pobojowisko, na Shefa stojącego na wozie. Potem oddalił się, ciągnąc za sobą luzaka.

Błoto tryskało spod rozpędzonych kopyt.

Brand przysunął się do chłopaka, ścisnął mu dłoń.

— Zmartwiłeś mnie wtedy. Myślałem, że uciekasz. A ty pędziłeś do bitwy, a nie od

niej. Dobra robota.

— Dzień się jeszcze nie skończył. Wciąż mamy za plecami armię — odparł Shef. —

Żołnierze Mercji powinni byli runąć na nas już o świcie. Sigvarth przytrzymał ich

dwanaście godzin dłużej, niż to uważałem za możliwe.

— Ale chyba niedostatecznie długo — odezwał się z wozu Magnus zwany

Szczerbatym. Wyciągnął ramię, wskazał przed siebie. Gdzieś daleko na równinie

jakiś zabłąkany promyk słońca wzbudził nikłe refleksy; to błyszczały ostrza włóczni.

Jakaś armia zbliżała się w rozciągniętym szyku.

— Potrzebuję więcej czasu — tchnął Brand w ucho Shefa. — Idź, pogadaj z nimi,

potarguj się. Graj na zwłokę.

Nie było wyboru. Thorvin i Guthmund przyłączyli się do niego i wszyscy trzej ruszyli

w stronę nadchodzącego wojska. Na pierwszy rzut oka różniło się ono od tego, które

właśnie pokonali tylko tym, że wznosiły się nad nim trzy wielkie krzyże.

Z tyłu armia Drogi usiłowała się przegrupować. Prawdopodobnie trzecia część

wojowników leżała martwa lub ciężko ranna. Jednak ci, którzy mogli chodzić, zabrali się

do gorączkowej pracy: odbierali pokonanym broń i zbroje, przetrząsali pobojowisko,

szukając jakichkolwiek wartościowych bądź użytecznych przedmiotów — w czym pomagali

im entuzjastycznie nastawieni wyzwoleńcy Shefa — oraz odsyłali jeńców razem z tymi

rannymi, którzy przeżyli plądrowanie pobojowiska, w stronę zatoki Wash, gdzie czekały

statki i gdzie mieli się nimi zająć medycy.

To, co Shef uznał za całą armię, stanowiło zaledwie je front: kilkuset najsprawniejszych

mężczyzn w jednej linii miało złamać ducha przeciwników. Za nimi stały szeregi jeńców z

luźno związanymi rękami. Obiecano im darować życie w zamian za to, że dzięki nim armia

będzie wydawać się liczniejsza. Pół mili dalej thrallowie i wojownicy poś piesznie kopali

rów, ustawiali machiny — a także obracali konie i wozy do ucieczki. Ludzie Drogi nie byli

jeszcze gotowi do walki — chociaż bynajmniej nie brakło im ducha. Tradycja

nakazywała przerwę w celu uczczenia wygranej bitwy. Trudno wymagać, by natychmiast

stawili czoło nowej armii.

Następnych kilka minut będzie bardzo niebezpiecznych, pomyślał Shef. Na spotkanie

jego niewielkiej grupki wyszło trzech mężczyzn; w tym jeden kapłan. Z tyłu dwaj inni

pchali dziwną skrzynię na kołach. W tej skrzyni, jak zdał sobie sprawę chwilę później,

spoczywał jego ojczym, Wulfgar.

Dwie grupy zatrzymały się w odległości dziesięciu kroków, przyglądając się sobie

bacznie. Shef przerwał głęboką, nienawistną ciszę.

— Cóż, Alfgarze — powiedział do swego przyrodniego brata. — Widzę, że urosłeś w

świecie. Czy nasza matka jest zadowolona?

— Nasza matka nigdy nie doszła do siebie po tym, co zrobił jej twój ojciec. Twój

zmarły ojciec. Przed śmiercią dużo nam o tobie opowiedział. Miał mnóstwo czasu.

— A więc schwytałeś go? Czy też znowu kryłeś się na tyłach, jak podczas bitwy nad

Stour?

Alfgar postąpił naprzód, sięgając po miecz. Mężczyzna z posępną twarzą, ten, który

nie był kapłanem, szybko chwycił go za ramię.

— Jestem Cwichelm, dowódca wojsk Burgreda, króla Marchii — powiedział. —

Wysłano mnie, bym pomógł nowemu aldermanowi objąć prowincje Norfolk i Suffolk

oraz ustanowił w nich władzę mojego króla. A kim ty jesteś?

Powoli, świadom gorączkowych przygotowań, które czynili jego towarzysze, Shef

przedstawił swoją grupkę, pozwolił Cwichelmowi zrobić to samo. Odżegnał się od złych

intencji. Zgłosił gotowość wycofania. Rzucił propozycję wynagrodzenia za poczynione

szkody.

— Bawisz się ze mną, młody człowieku — przerwał mu Cwichelm. — Gdybyście byli

dostatecznie silni, żeby walczyć, nie rozmawiałbyś ze mną teraz. A więc powiem ci, co

masz zrobić, jeśli chcesz dożyć jutrzejszego świtu. Po pierwsze, wiemy że

wykopaliście skarby z kurhanu przy Woodbridge. Musicie oddać wszystko. Należą do

mojego króla, pochodzą z jego królestwa.

— Po drugie — wtrącił kapłan w czarnej sutannie, nie spuszczając oczu z Thorvina —

są między wami chrześcijanie, którzy zdradzili swą wiarę i swych panów. Muszą zostać

nam zwróceni dla przykładnego ukarania.

— To się tyczy również ciebie — powiedział Alfgar. — Cokolwiek stanie się z innymi,

mój ojciec i ja dopilnujemy, abyś się nie wymknął. Własnoręcznie założę ci obrożę. I

tak możesz być szczęśliwy, że nie potraktujemy cię tak, jak twojego ojca.

Shef nie trudził się tłumaczeniem tego fragmentu Guthmundowi.

— Co zrobiliście mojemu ojcu?

Wulfgar nie odzywał się do tej pory. Wyprostował się w swojej skrzyni,

przytrzymywany pasami. Shef zapamiętał jego twarz taką, jaką widział ostatnim razem:

zżółkła i pełną bólu. Teraz twarz Wulfgara była rumiana, czerwone wargi kontrastowały z

przetykaną siwizną brodą.

— Co on mnie zrobił — oznajmił — ja jemu zrobiłem. Ale z większą wprawą. Najpierw

palce u rąk, potem u nóg. Uszy, wargi. Ale nie oczy, żeby mógł widzieć, co robimy. Ani

nie język, żeby mógł krzyczeć. Potem dłonie i stopy. Kolana i łokcie. Nie pozwalając mu

się wykrwawić. Ostrugałem go jak dziecko struga patyk. W końcu nie zostało już nic poza

kadłubem. Trzymaj, chłopcze. To pamiątka po twoim ojcu.

Wulfgar skinął głową i jeden ze służących rzucił w stronę Shefa skórzaną sakiewkę.

Chłopak rozwiązał rzemyki, zerknął do środka, po czym rzucił całość pod nogi Cwichelma.

— Wpadłeś w kiepskie towarzystwo, wojowniku — stwierdził.

— Czas wracać — odezwał się Guthmund.

Obie grupki wycofały się na bezpieczną odległość, po czym zwróciły do siebie

plecami. Gdy żwawo wracali w stronę własnych szeregów, uszu Shefa dobiegł dźwięk

wojennych rogów, krzyk żołnierzy i szczęk broni. Angielska armia ruszyła.

W tej samej chwili, zgodnie z wcześniejszą umową, wojownicy Drogi odwrócili się od

atakujących i zaczęli biec. Rozpoczął się pierwszy etap długiej, zaplanowanej ucieczki.

Kilka godzin później, gdy zimowy zmrok zaczął ustępować miejsca nocy, Brand

ochryple wymamrotał do Shefa:

— A więc dzisiaj nam się udało.

— Dzisiaj, tak — zgodził się Shef. — Nie mam jednak

nadziei na jutro.

Brand wzruszył ramionami, kazał ludziom zatrzymać się, rozpalić ognie, zagrzać

wodę, przygotować jedzenie.

Cały dzień ludzie Drogi spędzili w odwrocie. Osłaniali machiny Shefa, strzelali, gdy

Anglicy zbytnio się zbliżyli, zmuszali ich do trzymania się z daleka, pośpiesznie ładowali

belki na wozy oraz juczne konie i partiami wycofywali się na następną pozycję. Żołnierze

Mercji podążali za nimi niczym ludzie, którzy chcą wziąć na łańcuch złego psa:

podchodzili bliżej, uskakiwali przed kłapaniem pyska i warczeniem, zbliżali się

znowu. Przynajmniej trzy razy obie armie zwarły się w walce. Działo się tak wtedy, gdy

wojownicy Drogi bronili jakiejś przeszkody: wykopanego rowu, wału wzdłuż brzegu

mokradła, głębokiego i błotnistego strumienia Nene. Za każdym razem, po półgodzinnej

wymianie ciosów, Anglicy wycofywali się z ponurymi minami, nie mogąc przełamać

obrony wikingów. A cofając się, dostawali się pod ostrzał katapult.

Ludzie Drogi walczyli coraz lepiej w miarę jak nabierali ducha. Problem w tym, że

Anglicy uczyli się także. Na początku kulili się słysząc pierwszy świst w powietrzu,

widząc pierwsze katapulty w szyku. Przed byle rowem w wilgotnej ziemi przeżywali

chwile wahania. Sigvarth musiał udzielić im niezłej lekcji.

Z upływem czasu stawali się jednak coraz śmielsi; dostrzegli podstawową słabość armii

Drogi: niewielką liczebność.

Wciąż trzymając w dłoni niedojedzoną miskę owsianki, Shef osunął się na juki i

natychmiast zasnął.

Obudził się zesztywniały, mokry i przemarznięty do kości. Dźwięk rogów właśnie

oznajmiał świt. Wszędzie dookoła ludzie dźwigali się z ziemi, pili wodę lub osuszali resztki

zapasów piwa i miodu. Powłócząc nogami podchodzili do mizernego szańca, wzniesionego

wokół osady, którą Brand wybrał na ich ostatni bastion.

W szarym świetle oczom wojowników ukazał się widok, który mógł nawet

najdzielniejszych pozbawić ducha. Armia, z którą walczyli poprzedniego dnia,

podobnie jak ich własna, powoli słabła, ludzie byli ubłoceni po czubek głowy, ubrania

mieli przemoknięte, tarcze umazane mułem, pod wieczór zaś liczba zabitych i

dezerterów po stronie wroga wzrosła tak bardzo, że wojsko Anglików zaledwie o połowę

przewyższało ludzi Drogi.

Ta armia zniknęła. Zamiast niej wokół osady, szereg za szeregiem, dmąc w rogi na znak

wyzwania, stała nowa armia, tak świeża i wypoczęta, jakby nie przemaszerowała nawet

jednej mili. Tarcze błyszczały od nowej farby, broń

i kolczugi połyskiwały czerwono w świetle wschodzącego słońca. Nad szeregami wznosiły

się krzyże, ale sztandary były zupełnie inne. Obok krzyży przedstawiały złotego smoka.

Z pierwszego szeregu kłusem wyjechał człowiek na siwym koniu. Siodło i uprząż miał

jasnoszkarłatną, tarczę odwróconą w drugą stronę na znak rozejmu.

— Chce rozmawiać — powiedział Shef.

Wikingowie w milczeniu odsunęli przewrócony wóz,

robiąc drogę swoim przywódcom. Brand, Shef, Thorvin, Farman, Guthmund i Steinulf

wyszli na zewnątrz. W milczeniu ruszyli za jeźdźcem w stronę długiego stołu na kozłach,

ustawionego pośrodku gromady wojowników.

Po jednej jego stronie siedzieli Cwichelm i Alfgar ze ściągniętymi twarzami. O krok za

nimi stała skrzynia Wulfgara. Herald gestem kazał sześciu członkom rady Drogi zająć

miejsca po drugiej stronie.

Pomiędzy dwiema grupami zasiadł jeden tylko mężczyzna — młody, jasnowłosy,

niebieskooki. Na głowie nosił złoty diadem, niczym król w grobowcu. Patrzył dziwnie

przenikliwie. Gdy Shef siadał, ich spojrzenia się spotkały. Młody człowiek uśmiechnął się.

— Jestem Alfred, brat króla Wessexu, Ethelreda — oznajmił. — Jak rozumiem,

Burgred z Marchii wyznaczył aldermana na prowincje należące niegdyś do króla East

Anglii. — Zrobił pauzę. — Nie możemy na to pozwolić.

Alfgar i Cwichelm spojrzeli kwaśno, milcząc. Musieli słyszeć to już wcześniej.

— Jednocześnie nie możemy pozwolić, żeby jakakolwiek armia wikingów z północy

obrała sobie za siedzibę angielską prowincję, by rabować i zabijać, jak to ma w

zwyczaju. Już raczej wolałbym zniszczyć was wszystkich.

Kolejna pauza.

— Ale nie wiem, co z wami zrobić. Z tego co słyszałem, wczoraj walczyliście z Ivarem

Ragnarssonem, i pokonaliście go. Z nim nie zawarłbym pokoju. Zabił króla Edmunda.

Kto zabił króla Ellę?

— Ja to zrobiłem — odparł Shef. — Ale podziękowałby mi, gdyby tylko mógł.

Powiedziałem Ivarowi, że postąpił z Ellą w sposób niegodny wojownika.

— Czyli w tej kwestii się zgadzamy. Pozostaje tylko kwestia czy możemy zawrzeć

pokój? Czy musimy walczyć?

— A pytałeś swoich kapłanów? — zapytał Thorvin swoją powolną, ostrożną

angielszczyzną.

Młody człowiek uśmiechnął się.

— Mój brat i ja doszliśmy do wniosku, że ile razy ich o

coś pytamy, zawsze żądają

pieniędzy. Na niewiele się też zdadzą podczas obrony przed ludźmi pokroju Ivara.

Mimo to wciąż jestem chrześcijaninem. Trzymam się wiary moich ojców. Mam

nadzieję, że pewnego dnia nawet wy, wojownicy Północy, dacie się ochrzcić i

zaczniecie pod legać naszemu prawu. Ale nie kocham przedstawicieli Kościoła.

— Niektórzy z nas są chrześcijanami — odparł Shef. — Niektórzy są Anglikami.

— Czy są pełnoprawnymi członkami armii? Z prawem do udziału w łupach?

Brand, Guthmund i Steinulf spojrzeli po sobie. Dotarła do nich intencja tego pytania.

— Jeżeli to konieczne, to tak — powiedział Shef.

— Więc dobrze. Jesteście Anglikami i wikingami. Chrześcijanami i poganami.

— Nie poganami — wtrącił Thorvin. — Ludźmi Drogi.

— A mimo to potraficie żyć razem. Może powinniście służyć za model nam

wszystkim. Posłuchajcie mnie teraz. Możemy dopracować szczegóły rozejmu: podział

dóbr, podatki, prawa i obowiązki, zasady dotyczące wergildu i wyzwoleńców. Jednak

najważniejsze jest to: mogę wam dać Norfolk, byście wprowadzili tam własne prawo. Ale

musicie rządzić sprawiedliwie. Nigdy nie wpuścić w jego granice najeźdźcy. A ten, kto

zostanie aldermanem, musi przysiąc na nasze relikwie i wasze świętości, że będzie

przyjacielem króla Ethelreda

i jego brata. Skoro już przy tym jesteśmy, kto ma być tym aldermanem?

Pokryta bliznami dłoń Branda dotknęła ramienia Shefa.

— On musi nim zostać, bracie króla. Mówi dwoma językami. Żyje w dwóch

światach. Zobacz, nie nosi znaku Drogi. Został ochrzczony. Ale jest naszym

przyjacielem. Wybierzcie jego.

— To uciekinier — zawołał Alf gar nagle. — Zwykły thrall. Ma na plecach ślady

bicza!

— A na twarzy ślady kaini — odparł Alfred. — Może dopilnuje, żeby w Anglii było

mniej obu tych rzeczy. Pociesz się jednak, młody człowieku. Nie odeślę cię do króla

Burgreda samego.

Skinął ręką. Gdzieś z tyłu dobiegło ich trzepotanie spódnic. Wprowadzono gromadkę

kobiet.

— Natknąłem się na nie po drodze. Zostały z tyłu i błąkały się samotnie.

Przyprowadziłem je tutaj, żeby nie przytrafiło im się coś złego. Słyszałem, że jedna z nich

jest twoją żoną, młodzieńcze. Zabierz ją do króla Burgreda i bądź mi wdzięczny.

Jego żona, pomyślał Shef, wpatrując się w szare oczy Godivy. Wyglądała piękniej niż

kiedykolwiek. Co ona sobie o nim pomyśli, widząc go pokrytego błotem, śmierdzącego

błotem i gnojem, z wypalonym okiem? Na jej twarzy pojawił się grymas przerażenia.

Chłopak poczuł, jak zimna pięść zaciska mu się wokół serca.

Nagle Godiva znalazła się w jego ramionach, szlochając. Objął ją mocno jedną ręką,

rozglądając się wokoło. Alfgar zerwał się na nogi, rzucając się w silnym uchwycie dwóch

strażników. Wulfgar wołał coś ze swojej skrzyni. Alfred, zaniepokojony, wstawał z miejsca.

Gdy zamieszanie ucichło, odezwał się Shef.

— Ona należy do mnie — przemówił.

— To moja żona — zawołał Alfgar.

Oraz przyrodnia siostra — pomyślał Shef. — Gdybym to powiedział głośno, Kościół by

interweniował, zabrał ją od niego, . Ale to oznaczałoby, że pozwalam, by zasady Kościoła

miały wpływ na mnie i na prawo Drogi. Na ziemię ludzi Drogi. Oto cena,

której duch kurhanu żąda za swoje złoto. Poprzednio zabrał mi oko. Teraz zabiera serce.

Stał spokojnie, pozwalając służącym oderwać od siebie Godivę, wtrącić ją na powrót w

kazirodczy związek, oddając ją mężowi i jego zakrwawionym wierzbowym rózgom.

Od królów i przywódców wymaga się rzeczy, których trudno żądać od zwykłych ludzi.

— Skoro jesteś gotów oddać tę kobietę na znak dobrej woli — przemówił Alfred

dźwięcznie — niniejszym przyłączam Suffolk do królestwa mojego brata i uznaję w tobie,

Shefie Sigwardssonie, aldermana Norfolku. Co ty na to?

— Nie mów „aldermana" — wtrącił Brand. — Użyj naszego słowa. Powiedz, że będzie

naszym jarlem.

Koniec

Document Outline

HARRY HARRISON
Karl
- Rozdział pierwszy

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Harrison Harry Młot i Krzyż 02 Karl
Harrison Harry Mlot I Krzyz 01 Thrall
Harrison Harry Młot i krzyż 1 Thrall
Harrison Harry Młot i krzyż 1 Thrall
Harrison Harry Młot i krzyż 01 Thrall
Harrison Harry Młot i krzyż 03 Jarl [Król i Władca]
Harrison Harry Mlot i krzyz 1 Thrall
Harrison Harry Młot i krzyż 1 Thrall
Harrison Harry Mlot I Krzyz 1 Thrall
Harrison Harry Planeta Śmierci 02 Planeta Śmierci 1
Harrison Harry Brion Brandd 02 Planeta Bez Powrotu
Harrison Harry Ku Gwiazdom 02 Wygnanie 2
Harrison Harry Ku gwiazdom 02 Wygnanie
Harrison Harry Planeta Smierci 02 2
Harrison Harry Stalowy szczur 02 Zemsta Stalowego Szczura
Harrison Harry Brion Brand 02 Planeta bez powrotu
Harrison Harry Planeta smierci 02
Harrison Harry Stalowy Szczur 02 Zemsta Stalowego Szczura
1 Harry Harrison Młot i krzyż 01 [Zlotopolsky]

więcej podobnych podstron

Harrison Harry Młot i krzyż 02 Karl

Document Outline