O

O

D

D

P

P

I

I

E

E

R

R

W

W

S

S

Z

Z

E

E

G

G

O

O

E

E

T

T

A

A

T

T

U

U

D

D

O

O

W

W

Ł

Ł

A

A

S

S

N

N

E

E

J

J

F

F

I

I

R

R

M

M

Y

Y

Obliczenia,

Kalkulacje ...

S

S

t

t

o

o

w

w

a

a

r

r

z

z

y

y

s

s

z

z

e

e

n

n

i

i

e

e

n

n

a

a

R

R

z

z

e

e

c

c

z

z

P

P

o

o

s

s

t

t

ę

ę

p

p

u

u

D

D

e

e

m

m

o

o

k

k

r

r

a

a

c

c

j

j

i

i

E

E

R

R

W

W

I

I

N

N

F

F

u

u

n

n

d

d

u

u

s

s

z

z

I

I

n

n

i

i

c

c

j

j

a

a

t

t

y

y

w

w

O

O

b

b

y

y

w

w

a

a

t

t

e

e

l

l

s

s

k

k

i

i

c

c

h

h

M

M

i

i

n

n

i

i

s

s

t

t

e

e

r

r

s

s

t

t

w

w

a

a

P

P

r

r

a

a

c

c

y

y

i

i

P

P

o

o

l

l

i

i

t

t

y

y

k

k

i

i

S

S

p

p

o

o

ł

ł

e

e

c

c

z

z

n

n

e

e

j

j

1

O

O

D

D

P

P

I

I

E

E

R

R

W

W

S

S

Z

Z

E

E

G

G

O

O

E

E

T

T

A

A

T

T

U

U

D

D

O

O

W

W

Ł

Ł

A

A

S

S

N

N

E

E

J

J

F

F

I

I

R

R

M

M

Y

Y

Bilans

To podstawowy dokument przedstawiający majątek przedsiębiorstwa.
Bilans to zestawienie dwóch list, które wartościowo muszą być sobie równe.

S

S

t

t

o

o

w

w

a

a

r

r

z

z

y

y

s

s

z

z

e

e

n

n

i

i

e

e

n

n

a

a

R

R

z

z

e

e

c

c

z

z

P

P

o

o

s

s

t

t

ę

ę

p

p

u

u

D

D

e

e

m

m

o

o

k

k

r

r

a

a

c

c

j

j

i

i

E

E

R

R

W

W

I

I

N

N

F

F

u

u

n

n

d

d

u

u

s

s

z

z

I

I

n

n

i

i

c

c

j

j

a

a

t

t

y

y

w

w

O

O

b

b

y

y

w

w

a

a

t

t

e

e

l

l

s

s

k

k

i

i

c

c

h

h

M

M

i

i

n

n

i

i

s

s

t

t

e

e

r

r

s

s

t

t

w

w

a

a

P

P

r

r

a

a

c

c

y

y

i

i

P

P

o

o

l

l

i

i

t

t

y

y

k

k

i

i

S

S

p

p

o

o

ł

ł

e

e

c

c

z

z

n

n

e

e

j

j

2

P

IERWSZA LISTA

–

TO AKTYWA

,

CZYLI NASZ

D

RUGA LISTA

–

TO PASYWA

,

CZYLI

MAJĄTEK

.

A

KTYWA MOŻNA PODZIELIĆ NA

:

ZESTAWIENIE ŚRODKÓW ZA KTÓRE
AKTYWA ZOSTAŁY NABYTE

.

‰

Środki trwałe (grunty, nieruchomości,
samochód) są to dobra, których okres
użytkowania przekracza jeden rok, zaś
koszt ich kupna lub produkcji przekracza
3500 zł.

P

ASYWA MOŻNA PODZIELIĆ NA

:

‰

Kapitał własny, czyli fundusze
pochodzące od założycieli,

‰

Zobowiązania długoterminowe,
np. długoterminowe kredyty
bankowe itd.,

‰

Środki obrotowe (gotówka, należności) są
to dobra, które w ciągu 12 miesięcy będą
zamienione na gotówkę.

‰

Zobowiązania bieżące, np.
kredyty krótkoterminowe,
odroczone płatności itp.

‰

inne aktywa – wartości niematerialne i
prawne (prawa autorskie, patenty itd.)

Aby sporządzić Bilans Otwarcia firmy należy określić kapitał niezbędny do rozpoczęcia

działalności. Następnie trzeba znaleźć źródła finansowania tego kapitału.

Bilans otwarcia

AKTYWA

PASYWA

Środki trwałe

Kapitał własny

Kasa

Zobowiązania długookresowe

Rachunek bieżący

Zobowiązania krótkookresowe

Zapasy

Należności

SUMA:

SUMA:

Jak obliczyć zysk

Zysk jest to dodatnia różnica między przychodami a kosztami ich uzyskania (ujemna różnica – to

strata).

Przychody ze sprzedaży

-

Koszty uzyskania przychodu

=

ZYSK NA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

+

Zyski nadzwyczajne (np. różnice kursowe itd.)

-

Straty nadzwyczajne

(np. przedwcześnie zlikwidowany środek trwały)

=

Zysk brutto

-

Podatek dochodowy

=

ZYSK NETTO

O

O

D

D

P

P

I

I

E

E

R

R

W

W

S

S

Z

Z

E

E

G

G

O

O

E

E

T

T

A

A

T

T

U

U

D

D

O

O

W

W

Ł

Ł

A

A

S

S

N

N

E

E

J

J

F

F

I

I

R

R

M

M

Y

Y

Zysk brutto

Zysk brutto można obliczyć korzystając ze wzoru podanego poniżej w przypadku, gdy dysponujemy

wszystkimi wymaganymi wielkościami.

Kst + zysk brutto
Pm =

------------------------------

CJ – JKZ

gdzie

Pm – produkcja maksymalna
Kst – koszty stałe
Cj – cena jednostkowa
jKz - koszty zmienne na jednostkę produkcji

Przekształcają powyższy wzór, otrzymamy

Zysk brutto = Pm x (Cj – jKzm) – Kst

Rodzaje kosztów działalności gospodarczej

KRYTERIUM PODZIAŁU

POZYCJA KOSZTÓW

Amortyzacja, zużycie materiałów i energii, usługi
obce, wynagrodzenia, pozostałe

S

S

t

t

o

o

w

w

a

a

r

r

z

z

y

y

s

s

z

z

e

e

n

n

i

i

e

e

n

n

a

a

R

R

z

z

e

e

c

c

z

z

P

P

o

o

s

s

t

t

ę

ę

p

p

u

u

D

D

e

e

m

m

o

o

k

k

r

r

a

a

c

c

j

j

i

i

E

E

R

R

W

W

I

I

N

N

F

F

u

u

n

n

d

d

u

u

s

s

z

z

I

I

n

n

i

i

c

c

j

j

a

a

t

t

y

y

w

w

O

O

b

b

y

y

w

w

a

a

t

t

e

e

l

l

s

s

k

k

i

i

c

c

h

h

M

M

i

i

n

n

i

i

s

s

t

t

e

e

r

r

s

s

t

t

w

w

a

a

P

P

r

r

a

a

c

c

y

y

i

i

P

P

o

o

l

l

i

i

t

t

y

y

k

k

i

i

S

S

p

p

o

o

ł

ł

e

e

c

c

z

z

n

n

e

e

j

j

3

Rodzaj kosztu

Struktura wewnętrzna kosztów

Koszty proste, koszty złożone

Koszty zwykłej działalności operacyjnej (działalność
podstawowa, pomocnicza i koszty zarządu)

Działalność operacyjna i finansowa

Pozostałe koszty operacyjne

Koszty operacji finansowych

Cel poniesienia

Koszty zakupu, koszty produkcji, koszty sprzedaży

Stopień zależności od wielkości
produkcji

Koszty stałe, koszty zmienne

Sposób odnoszenia na wytwarzane
produkty

Koszty bezpośrednie, koszty pośrednie

Koszty uzyskania przychodów

Związek z osiągniętymi przychodami

Koszty i wydatki nie stanowiące kosztów uzyskania
przychodów

Podstawowa kategoria ponoszonych kosztów przez małego przedsiębiorcy sprowadza się do

kosztów stałych i kosztów zmiennych:

Są to koszty ponoszone bez względu na wielkość
produkcji lub sprzedaży np. czynsz, koszty zarządu
firmą, obsługi księgowej, ubezpieczenie itd.

Koszty stałe

Są to koszty, które ulegają zmianie wraz ze zmianami
wielkości produkcji, świadczenia usług np. koszt
zużycia surowców i materiałów, płace pracowników
produkcyjnych, wynagrodzenia prowizyjne
sprzedawców itd.

Koszty zmiennie

Również czy dany rodzaj kosztu jest kosztem stałym czy zmiennym zależy od profilu działania

firmy. W biurze rachunkowym zużycie wody i energii elektrycznej będzie kosztem stałym, natomiast w
masarni – kosztem zmiennym. Każdy przedsiębiorca musi sam określić, które koszty zalicza do stałych, a
które do zmiennych.

O

O

D

D

P

P

I

I

E

E

R

R

W

W

S

S

Z

Z

E

E

G

G

O

O

E

E

T

T

A

A

T

T

U

U

D

D

O

O

W

W

Ł

Ł

A

A

S

S

N

N

E

E

J

J

F

F

I

I

R

R

M

M

Y

Y

S

S

t

t

o

o

w

w

a

a

r

r

z

z

y

y

s

s

z

z

e

e

n

n

i

i

e

e

n

n

a

a

R

R

z

z

e

e

c

c

z

z

P

P

o

o

s

s

t

t

ę

ę

p

p

u

u

D

D

e

e

m

m

o

o

k

k

r

r

a

a

c

c

j

j

i

i

E

E

R

R

W

W

I

I

N

N

F

F

u

u

n

n

d

d

u

u

s

s

z

z

I

I

n

n

i

i

c

c

j

j

a

a

t

t

y

y

w

w

O

O

b

b

y

y

w

w

a

a

t

t

e

e

l

l

s

s

k

k

i

i

c

c

h

h

M

M

i

i

n

n

i

i

s

s

t

t

e

e

r

r

s

s

t

t

w

w

a

a

P

P

r

r

a

a

c

c

y

y

i

i

P

P

o

o

l

l

i

i

t

t

y

y

k

k

i

i

S

S

p

p

o

o

ł

ł

e

e

c

c

z

z

n

n

e

e

j

j

4

Obliczanie podstawowych wskaźników

Progi rentowności

Próg rentowności w działalności gospodarczej to punkt, w którym koszty są równe przychodom z

działalności. Znaczy to, że powyżej tego punktu firma osiąga zyski, poniżej zaś – przynosi straty. Dla
wyliczenia progu rentowności należy najpierw ustalić i podliczyć koszty stałe i zmienne prowadzenia
działalności przez firmę. Następnie należy określić cenę jednostkową towaru lub usługi – jeżeli oferujemy
zróżnicowane produkty lub usługi, wtedy należy uśrednić cenę jednostkową lub policzyć próg rentowności
dla każdego produktu osobno.

Ilościowy próg rentowności – pokazuje ile sztuk produktu trzeba sprzedać, aby pokryć koszty stałe

Kst

PR =

--------------------

CJ – JKZM

gdzie

Kst – koszty stałe
Cj – cena jednostkowa produktu
JKzm – koszty zmienne przypadające na jednostkę produktu

Wartościowy próg rentowności – pokazuje jaka wartość sprzedaży pokrywa koszty stałe

PR’ = PR X CJ

gdzie

PR’ – wartościowy próg rentowności
PR – ilościowy próg rentowności
Cj – cena jednostkowa

Procentowy próg rentowności – pokazuje jaka część maksymalnej zdolności produkcyjnej musi być

zaangażowana w pokrycie kosztów stałych

PR

PR’’ =

------

x 100%

Pm

gdzie

PR’’ – procentowy próg rentowności
PR – ilościowy próg rentowności
Pm – maksymalna wielkość produkcji

Punkt opłacalności

Punkt opłacalności pokazuje ile sztuk (metrów, kg itd.) produktu trzeba sprzedać, aby pokryć koszty

stałe i osiągnąć zakładany zysk:

Kst + zysk brutto

PO =

----------------------------

CJ – JKZ

gdzie

PO – punkt opłacalności
Kst – koszty stałe
Cj – cena jednostkowa
jKz - koszty zmienne na jednostkę produkcji

Wskaźnik bezpieczeństwa

Wskaźnik bezpieczeństwa jest miarą odporności formy na spadek popytu zgłaszany przez rynek:

Pm - PR

Wb =

-----------------

Pm

gdzie

Wb – wskaźnik bezpieczeństwa
Pm – produkcja maksymalna
PR – ilościowy próg rentowności

Jeżeli Wb < 0 – firma przyniesie straty

Wb = 0 – Pm = PR – firma pokryje koszty stałe lecz nie przyniesie zysku

Wb = 0,5 – zyski firmy zbliżają się do zera

0,5 < Wb < 1 – firma osiąga zyski

Graniczny poziom jednostkowej ceny sprzedaży

Graniczny poziom ceny oznacza taki jej poziom przy którym sprzedając zakładaną ilość produktów

nie ma zysku. Obniżenie ceny poniżej granicznego poziomu ceny sprzedaży oznacza straty.

jKzm x p.w.s + Kst
GPcj =

------------------------

p.w.s

gdzie

GPcj – graniczny poziom ceny sprzedaży
jKzm - koszt zmienny na jednostkę produkcji
p.w.s – planowana wielkość sprzedaży
Kst – koszty stałe

O

O

D

D

P

P

I

I

E

E

R

R

W

W

S

S

Z

Z

E

E

G

G

O

O

E

E

T

T

A

A

T

T

U

U

D

D

O

O

W

W

Ł

Ł

A

A

S

S

N

N

E

E

J

J

F

F

I

I

R

R

M

M

Y

Y

S

S

t

t

o

o

w

w

a

a

r

r

z

z

y

y

s

s

z

z

e

e

n

n

i

i

e

e

n

n

a

a

R

R

z

z

e

e

c

c

z

z

P

P

o

o

s

s

t

t

ę

ę

p

p

u

u

D

D

e

e

m

m

o

o

k

k

r

r

a

a

c

c

j

j

i

i

E

E

R

R

W

W

I

I

N

N

F

F

u

u

n

n

d

d

u

u

s

s

z

z

I

I

n

n

i

i

c

c

j

j

a

a

t

t

y

y

w

w

O

O

b

b

y

y

w

w

a

a

t

t

e

e

l

l

s

s

k

k

i

i

c

c

h

h

M

M

i

i

n

n

i

i

s

s

t

t

e

e

r

r

s

s

t

t

w

w

a

a

P

P

r

r

a

a

c

c

y

y

i

i

P

P

o

o

l

l

i

i

t

t

y

y

k

k

i

i

S

S

p

p

o

o

ł

ł

e

e

c

c

z

z

n

n

e

e

j

j

5

Graniczny poziom ceny jednostkowej można również wyrazić w procentach:

CJ – GPCJ
MBcj =

---------------

x 100%

Cj

gdzie

MBcj – margines bezpieczeństwa z uwagi na cenę
Cj – cena jednostkowa sprzedaży
GPcj – graniczny poziom cen sprzedaży

Ewidentnym faktem jest, iż czym wartość MBcj jest większa tym mniejsze jest ryzyko naszego

przedsięwzięcia.

Wskaźnik płynności bieżącej

Pozwala on ocenić czy firma posiada zdolność płatniczą. Zbyt wysoka płynność oznacza, że firma

działa nieefektywnie, że jest zbyt dużo niezainwestowanych środków pieniężnych albo też, że w firmie jest
zbyt dużo należności. Natomiast zbyt niski poziom wskaźnika świadczy o trudnościach płatniczych już
istniejących, bądź też mogących wystąpić w najbliższej przyszłości, wynikających z braku środków
obrotowych (nie tylko środków pieniężnych) na pokrycie zobowiązań bieżących.

AB

WPB =

-------

ZB

gdzie

AB – aktywa bieżące
ZB – zobowiązania bieżące

Wskaźnik zadłużenia aktywów

Określa on udział wszystkich zobowiązań w finansowaniu majątku firmy. Jeżeli jego wartość jest
wysoka, przedsiębiorstwo może mieć niską zdolność kredytową. Jego pożądana wartość powinna mieścić
się w zakresie od 0,5 do 0,7.

ZO

WZA =

----------

x 100 %

AKT

gdzie

ZO – zobowiązania ogółem
AKT – aktywa

Wskaźnik struktury kapitału

Wskaźnik ten pokazuje, ile razy dług długoterminowy przewyższa kapitał własny. Im wskaźnik jest

wyższy, tym ryzyko prowadzonej działalności jest większe.

ZK

WSK =

-------

KW

gdzie

ZK – zobowiązania krótkoterminowe
KW – kapitał własny

Wskaźnik rentowności brutto

Informuje o wartości zysku brutto, przypadającego na każdą złotówkę sprzedanych produktów.

ZB

WZB =

-------

x 100 %

SN

gdzie

ZB – zysk brutto
SN – sprzedaż netto

Wartość pieniądza w czasie

FV = (1 + K)

n

x PV

gdzie

K – stopa procentowa
n – liczba lat
PV – wartość obecna pieniądza

Gdy odsetki kapitalizowane są częściej, niż jeden raz w roku:

FV = (1 + K/m)

n x m

x PV gdzie

K – stopa procentowa
n – liczba lat
PV – wartość obecna pieniądza
m – liczba kapitalizacji rocznie