www.strazak.pl

Szkolenie w niemieckim wydaniu

Szkolenie w zakresie obrony i ochrony cywilnej w Niemczech obejmuje
kierownicze kadry administracji państwowej i samorządowej szczebla
federalnego, landów, powiatów, gmin i związków gmin, specjalistów
gospodarki, funkcjonariuszy straży pożarnych, personel różnego rodzaju
organizacji ratowniczych, personel medyczny oraz młodzież szkolną.
Najważniejszą rolę w procesie szkolenia odgrywa Akademia Planowania
w Sytuacjach Nadzwyczajnych i Ochrony Cywilnej (AkNZ), która
rozpoczęła działalność w styczniu 1997 r. W ramach zmian
dokonywanych w obronie cywilnej, w tym w ochronie cywilnej,
funkcjonujące dotychczas oddzielnie: Akademia Obrony Cywilnej,
Federalna Szkoła Ochrony w Przypadku Katastrof i Federalna Szkoła
Związku Samoochrony zostały połączone w Akademię Planowania w
Sytuacjach Nadzwyczajnych i Ochrony Cywilnej. Do końca 2000 r. była
ona częścią struktury Federalnego Urzędu Ochrony Cywilnej (BZS), a po
jego rozwiązaniu, l stycznia 2001 r. została podporządkowana
Federalnemu Urzędowi Administracji (BVO).
Akademia realizuje zadania w trzech zasadniczych obszarach: obrony
cywilnej, ochrony cywilnej, w tym w zakresie samoochrony, i
informowania. Do jej podstawowych zaś zadań należy:
* szkolenie personelu zajmującego się problematyką obrony cywilnej,
* szkolenie kadr kierowniczych i instruktorów ochrony realizujących w
przypadku katastrof zadania ochrony cywilnej,
* upowszechnianie niezbędnych wiadomości w ramach zapobiegania
powstawaniu sytuacji nadzwyczajnych i ochrony cywilnej,
* przygotowywanie oraz ocena ćwiczeń krajowych i międzynarodowych,
a także kierowanie nimi,
* studiowanie literatury zagranicznej dotyczącej problematyki zwalczania
kryzysów i ochrony cywilnej oraz wymiana doświadczeń w tym zakresie z
innymi krajami,
* pomoc w prowadzeniu prac naukowo-badawczych,
* współpraca w komisjach w relacji rząd federalny - landy i kołach
pracowniczych.
Od 1997 r. Akademia dysponowała rocznym budżetem w wysokości 4,8
min DM. Personel dydaktyczny liczy 31 osób, a administracyjny - 57.
Słuchacze mają do dyspozycji ł 2 sal wykładowych, w tym jedną
komputerową. Jednocześnie w Akademii może szkolić się 160 uczestni-
ków kursów. W 2000 r. przeprowadzono 352 różnego rodzaju szkolenia,
natomiast na rok bieżący zaplanowane zostały 274 kursy.
Funkcjonariusze straży pożarnych oraz specjaliści z dziedziny
pożarnictwa szkoleni są w szkołach ochrony przeciwpożarowej landów,

www.strazak.pl

których jeszcze do 1996 r. było 19, natomiast specjaliści z dziedziny
ratownictwa i likwidacji skutków klęsk żywiołowych, awarii oraz katastrof -
do 1997 r. w Federalnej Szkole Ochrony w Przypadku Katastrof w Bad
Neuenahr Ahrweilcr. Obecnie liczba szkół ochrony przeciwpożarowej
sukcesywnie się zmniejsza (są one łączone).
Personel jest szkolony tylko w tych zakładach pracy, które stwarzają
realne zagrożenie dla otoczenia. Zakłady te wydzielają odpowiednie siły
do zwalczania skutków awarii i są zobowiązane przeszkolić je oraz
przygotować do działania. Szkolenie ludności w ramach powszechnej
samoochrony odbywa się głównie za pomocą środków masowego
przekazu. W tym celu opracowuje się specjalne 5-, 10-minutowe audycje
telewizyjne, emitowane średnio raz w tygodniu. Dotychczas w procesie
szkolenia ludności w zakresie samoochrony służył pomocą gminom
Federalny Związek Samoochrony (BVS). Zgodnie z ustaleniami nowej
ustawy o ochronie cywilnej, po rozwiązaniu Związku jego rolę przejął
Federalny Urząd Ochrony Cywilnej.
Szkolenie w zakresie pierwszej pomocy medycznej prowadzą prywatne
organizacje charytatywne oraz Służba Ratownictwa Technicznego
(TIHW). Kursy te są finansowane z budżetu federalnego. Rocznie
przeszkolonych zostaje - na zasadzie dobrowolności - około 200 tyś.
osób, a ponadto kurs taki musi mieć ukończony każda osoba zdająca
egzamin na prawo jazdy.
Ratownicy odbywający służbę w ochronie cywilnej są szkoleni w
organizacjach, do których należą, w miejscu ich stacjonowania.
Uczestniczą oni w realizacji zadań na zasadzie dobrowolności, podpi-
sując zobowiązanie na czas określony lub nieokreślony. Przed
przyjęciem do służby w ochronie cywilnej wymagane jest przedstawienie
opinii pracodawcy oraz rekomendacji organizacji, do której kandydat
należy. W szczególności do tej służby mogą być kierowani poborowi, któ-
rzy nie chcą służyć 24 miesiące (10 miesięcy ciągła służba zasadnicza i
14 miesięcy udział w ćwiczeniach i treningach) w wojsku
(Bundeswchrze). Służbę tę pełnią wówczas przez okres siedmiu lat, po
czym stają się ponownie rezerwą Bundeswehry. Jeżeli jednak wyrażą
zgodę na dalszą służbę w ochronie cywilnej, zostają zwolnieni z
obowiązku odbywania ćwiczeń rezerwy i stają się członkami lub ko-
mendantami formacji ratowniczych w ramach straży pożarnych, THW lub
innych organizacji uczestniczących w systemie świadczenia pomocy
poszkodowanej ludności.
Warunkiem przyjęcia do zastępczej służby w ochronie cywilnej jest: -
ukończone 18 lat, lecz nie przekroczone 25 lat,
- stałe zameldowanie na terenie Niemiec,
- członkostwo w jednej z organizacji uczestniczących w systemie
świadczenia pomocy,

www.strazak.pl

- złożenie deklaracji do służby w ochronie cywilnej,
- odbycie okresu próbnego w tej organizacji,
- uzyskanie zgody kompetentnych władz powiatowych i wojskowych,
- aktywne uczestnictwo w organizacji,
- wolne miejsce w formacjach ratowniczych (corocznie ustalany jest limit
służby w ochronie cywilnej dla poszczególnych landów).
Szkolenie powinno odbywać się poza powszechnie przyjętym czasem
pracy i nie przekraczać 200 godzin rocznie. Decyzję o powołaniu na
szkolenie pracownik przekazuje niezwłocznie swemu pracodawcy. Z
powodu służby w ochronie cywilnej pracownik nie może ponieść żadnych
strat w pracy, również w sprawach świadczeń socjalnych oraz
ewentualnym zasiłku dla bezrobotnych. Jeżeli pracownik bierze udział w
akcji ratunkowej lub szkoleniu w czasie pracy, pracodawca zwalnia go z
obowiązków służbowych, jednocześnie gwarantując mu stałe wy-
nagrodzenie. Nienaruszone pozostają także świadczenia socjalne i
zasiłki. W przypadku powołania pracownika do udziału w akcji
ratunkowej (szkoleniu) na czas dłuższy niż dwie godziny dziennie lub
siedem godzin w ciągu tygodnia pracodawca otrzymuje rekompensatę
finansową za wypłacane nieobecnemu pracownikowi uposażenie i
świadczenia. Zwrócone zostaje także uposażenie, które pracodawca
wypłaca pracownikowi za czas niezdolności do pracy, jeśli ta niezdolność
została spowodowana służbą w ochronie cywilnej.
Należałoby chyba dodać jeszcze kilka zdań na temat edukacji obronnej
młodzieży szkolnej. Dotychczas w niemieckich szkołach nie prowadzono
tego rodzaju kursów, z wyjątkiem byłej NRD, gdzie- obejmowały one
szerokie grono młodzieży. W szkołach młodzież uczy się jedynie
właściwego zachowania w przypadku powstania pożaru. Obecnie
problem szkolenia obronnego zyskuje na znaczeniu -przewidywane jest
wprowadzenie dodatkowego przedmiotu obejmującego tę tematykę.
W szkołach wyższych także nie występuje wyodrębnione szkolenie
obronne. Nie ma oddzielnych studiów w zakresie ochrony
przeciwpożarowej lub ochrony przed katastrofami, nie ma też oddziel-
nego przedmiotu o tym profilu. W zależności od charakteru studiów, do
programu zajęć wprowadzane są jedynie elementy (wymogi) w zakresie
obronności i bezpieczeństwa - stosownie do specjalności studiów.


Roman Jastrzębski