Elity narodów zachodnich uważały swoją cywilizację za najwyżej rozwiniętą, do której
porównywać można inne, gorzej rozwinięte społeczeństwa, grupy ludzkie, takie jak
wieśniacy,

plebs

itp.

Grupy intelektualistów uważały się za sytuujące się znacznie wyżej w rozwoju niż inne,
dawały sobie przywilej „dźwigni historii”.

Nowoczesność, bo takim mianem te elity się określały, była najwyższym stopniem rozwoju,
do którego inne grupy ludzkie, nawet gdyby chciały, dojść nie mogą. Elity intelektualne
wierzyły w uniwersalność nowoczesności, jako moment rozwoju który, gdy już się pojawi,
jest nieodwracalny, i może zostać narzucony innym jako model który należy naśladować.

Narodziła się wtedy myśl o „plastycznej naturze człowieka”, świadcząca o tym że naturę
ludzką

może

kształtować

społeczeństwo.

Styl życia elit stanowił model do którego porównywano i mierzono inne grupy ludzkie,
według stopnia odmienności od wzorca – odmienność rozumiana była jako zespół braków
wobec pierwowzoru.

Nowoczesność była zatem królestwem rozumu, najwyższym stopniem rozwoju,
charakteryzującej się wyparciem zabobonu, magii i ciemnoty dzięki sile logicznego
myślenia,

nauce

i

postępowi.

Z powodu różnych tradycji historycznych pojawiły się różne teorie dotyczące
postrzegania nowoczesności, jednak wszystkie zgadzały się do następujących rzeczy:

• Żadna nie kwestionowała wyższości nowoczesności, uważając jej dominację nad innymi za
rzecz normalną. Przemiany które nowoczesność wprowadzała postrzegane były za
nieodwracalne.
• Wszystkie uważały nowoczesność za proces niedokończony, wewnątrz którego znajdują
się osoby obserwujące przemiany historyczne – z tego powodu wszelkie inne historyczne
procesy

postrzegane

były

jako

zamknięte.

• Jako proces postrzegany od wewnątrz, nowoczesność była samo referencyjna i samo
potwierdzająca.

Postrzeganie nowoczesności z zewnątrz, jako procesu ukończonego, dostarczyła debata
postmodernicza. Również i ona uważała styl życia zachodniego za najlepszy model życia
społeczno-kulturowego, lecz biorąc pod uwagę punkt widzenia na nowoczesność z zewnątrz,
widziała ją jako proces względnie skończony i zamknięty. Debata postmodernistyczna
określiła nowoczesność jako stan poprzedzający fazę postindustrialną i postkapitalistyczną,
oraz że jej kontynuowanie było by błędem który należy naprawić.

Dyskurs postindustrialny implikuje, że atrybuty przypisywane społeczeństwu nowoczesnemu
nie oddają stanu faktycznego, i być może nigdy go nie oddawały. Debata postmodernistyczna
dotyczyła samoświadomości społeczeństwa.

Pierwotnie postmodernizm zakładał odrzucenie czysto naukowych teorii do opisywania
świata, postulował o zakończenie szukania ostatecznych odpowiedzi na nurtujące naukowców
pytania. Nastąpił proces erozji „obiektywnych podstaw” świata, na których opierała się
nowoczesność: ponowoczesność.

Ponowoczesność: etap historyczny który charakteryzuje się głównie brakiem pewności
siebie w odróżnieniu od nowoczesności. Wszelkie podstawy do uważania zachodniego
stylu życia upadły. Nowoczesność, postrzegana jako historycznie etap zamknięty, ukazała się
w pełnej okazałości jako okres charakteryzujący się przede wszystkim „pewnością siebie” w
uważaniu siebie za wyższą od innych.