background image

 

 

 

Zakład Zaburzeń Krzepnięcia Krwi Katedry Diagnostyki Laboratoryjnej.  
Konspekt do zajęć prowadzonych w ramach przedmiotu Fizjologia stosowana dla studentów II roku Wydziału 
Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. 
Rok akademicki 2008/2009. 

 
Ćwiczenie 2 
 
 

Mechanizmy antykoagulacyjne oraz testowanie ich sprawności 

za pomocą badań diagnostycznych 

 

Wprowadzenie 

 
 

Zachwianie  równowagi  tendencji  antykoagulacyjnych  i  prokoagulacyjnych  w 

układzie  hemostazy  prowadzi  z  jednej  strony  do  krwawienia,  z  drugiej  do  powstawania 
zakrzepów.  
W  celu  lepszego  zrozumienia  mechanizmów  prowadzących  do  powstawania  zakrzepów 
naleŜy przypomnieć klasyczną triadę Virchowa, który w 1856 roku określił trzy zasadnicze 
przyczyny zakrzepicy: zmiany w przepływie krwi, zmiany w ścianie naczynia oraz zmiany 
w  samej  krwi.  Tworzenie  zakrzepów  w  Ŝylnej  części  układu  naczyniowego  („zakrzep 
czerwony”) zaleŜy od stanu równowagi pomiędzy aktywatorami a inhibitorami krzepnięcia, 
istotną  rolę  odgrywa  zwolnienie  przepływu  krwi  i  osłabiona  aktywność  układu 
fibrynolitycznego.  O  wystąpieniu  zakrzepów  w  naczyniach  tętniczych  („zakrzep  biały”) 
decydują  w  głównej  mierze  interakcje  między  płytkami  krwi  a  ścianą  naczynia 
krwionośnego. 
ZłoŜone  mechanizmy  biorące  udział  w  równowaŜeniu  tendencji  prozakrzepowych  dla 
uproszczenia nazywa się układem antykoagulacyjnym
Układ  antykoagulacyjny  nie  jest  wyodrębnionym  systemem;  naleŜałoby  raczej  mówić  o 
mechanizmach 

antykoagulacyjnych 

funkcjonujących 

obrębie 

zwyczajowo 

wyodrębnianych elementów  tworzących układ hemostazy, tzn.:  układu fibrynolitycznego, 
układu krzepnięcia, czy ściany naczyń. 
NajwaŜniejsze składniki układu antykoagulacyjnego to: 
1.  układ fibrynolityczny 
2.  inhibitory osoczowe układu krzepnięcia  
3.  układ białka C 
4.  ściana naczyń krwionośnych 
 
Układ fibrynolityczny 
Obserwacja lizy we frakcji euglobulin  
 
Fizjologiczne  znaczenie  układu  fibrynolitycznego  to  rozpuszczanie  śródnaczyniowych 
złogów fibryny i utrzymanie droŜności łoŜyska naczyniowego. 
 
Składniki: 
Plazminogen
 przekształcany jest przez aktywatory (ograniczona proteoliza) w plazminę – 
enzym  o  szerokiej  swoistości  substratowej.  Trawi:  fibrynogen,  fibrynę,  czynniki:  XIII,  V, 
VIII, vWf, glikoproteiny płytkowe. 
 
Aktywatory fibrynolizy  
t-PA, u-PA i β

β

β

βXIIa: powstają głównie w układzie kalikreina-kininogen-czXIIa (βXIIa) 

aktywatory zewnątrzpochodne: streptokinaza (leczenie fibrynolityczne). 
 

background image

 

 

 

Inhibitory fibrynolizy 
α

α

α

α

2

-antyplazmina  –  główny  osoczowy  inhibitor  plazminy.  W  jego  obecności  wolna 

plazmina jest natychmiast inaktywowana i powstają kompleksy PAP, znane jako markery 
aktywacji układu fibrynolitycznego. 
α

α

α

α

2

-makroglobulina inaktywuje pozostałą ilość wolnej plazminy (inhibitor rezerwowy

PAI-1  – główny inhibitor aktywatora pazminogenu t-PA. W jego obecności t-PA takŜe jest 
błyskawiczne kompleksowany. Powstają kompleksy t-PA/PAI-1. 
PAI-2 ma mniejsze znaczenie. 
 
TAFI  -  inhibitor  fibrynolizy  aktywowany  przez  trombinę.  Jest  jednym  z  modulatorów 
hemostazy  łączącym  układ  krzepnięcia  z  układem  fibrynolizy.  Jego  aktywacja  do  formy 
czynnej  (TAFIa),  następuje  przy  udziale  trombiny.  Kompleks  trombiny  z  trombomoduliną 
przyśpiesza  tę  reakcję  około  1200-krotnie.  Aktywny  TAFI  mając  właściwości 
prokarboksypeptydazy  odszczepia  z  sieci  fibryny  C-końcowe  reszty  lizynowe  niezbędne 
do  aktywacji  plazminogenu  przez  t-PA.  Ponadto  TAFI  zaburza  proces  konwersji  glu-
plazminogenu  do  lys-plazminogenu.  Powoduje  to  zmniejszenie  tworzenia  plazminy  i 
upośledza  lizę  skrzepu.  Wzrost  stęŜenia  aktywnego  TAFI  w  osoczu  wywiera  działanie 
prozakrzepowe.  PodwyŜszone  wartości  TAFIa  obserwowano  w  zakrzepicy  naczyń 
Ŝylnych,  cukrzycy  typu  2,  otyłości,  chorobie  wieńcowej,  zespole  nerczycowym  oraz  u 
chorych  po  przeszczepie  nerek.  Spadek  stęŜenia  TAFIa  powoduje  wzrost  generacji 
plazminy i nasila proces fibrynolizy. ObniŜone wartości TAFIa obserwowano u chorych na 
ostre  białaczki  szpikowe.  Niskie  wartości  tego  inhibitora  mogą  być  współodpowiedzialne 
za  występowanie  skazy  krwotocznej.  Ostatnie  doniesienia  wskazują  równieŜ  na  udział 
TAFI w procesach zapalnych. 
 
Produkty degradacji plazminy 
FDP (> 2 µ

µ

µ

µg/ml) – produkty degradacji fibrynogenu i fibryny 

Dimr D (> 0,5 µ

µ

µ

µg/ml) – produkty degradacji fibryny. DuŜe znaczenie w praktyce klinicznej. 

Niskie stęŜenie DD wyklucza występowanie procesów zakrzepowo-zatorowych. 
 
Na  powierzchni  błony  komórkowej  komórek  śródbłonka  występuje  wieloproteinowy 
receptor kininogenu (cytokreatyna, receptor urokinazowy+gC1qR0). 
Prekalikreina  (PK)  i  czynnik  XI  krąŜą  w  osoczu  związane  z  wielkocząsteczkowym 
kininogenem (HK). Kompleks PK – HK wiąŜe się specyficznie do komórek śródbłonka za 
pośrednictwem tego receptora w obecności Zn

2+

. Do kompleksu przyłącza się czynnik XII, 

przyśpieszając aktywację  PK do kalikreiny. 
W  obrębie  tego  kompleksu  aktywowany  jest  takŜe  czynnik  XI,  czyli  składnik  układu 
krzepnięcia.  W  warunkach  fizjologicznych  ma  to  jednak  małe  znaczenie.  Aktywacja 
zaleŜna  od  czynników  kontaktu  nabiera  znaczenia  w  czasie  kontaktu  ze  sztucznymi 
powierzchniami. 
W  opisanym  kompleksie  kalikreina  uwalnia  bradykininę  a  ta  stymuluje  uwalnianie  t-PA  i 
syntezę prostacykliny. 
 
Inhibitory osoczowe układu krzepnięcia  
 
Podstawowe inhibitory 
AT (antytrombina) - najlepiej poznany inhibitor krzepnięcia, uaktywniany przez wydzielaną 
przez  komórki  tuczne  heparynę    (lub  podawaną  zewnętrznie),    inaktywuje  wszystkie 
proteazy  krzepnięcia,  najsilniej  czynnik  X  i  trombinę.  Powstają  waŜne  z  punktu  widzenia 
diagnostyki kompleksy TAT
TFPI  (inhibitor  drogi  krzepnięcia  zaleŜnej  od  TF)  –  inaktywacja  czynnika  Xa  i  kompleksu 
TF – VIIa. 

background image

 

 

 

ZPI (inhibitor proteaz zaleŜny od białka Z) – hamowanie czynnika Xa 
HC II (kofaktor II heparyny) – inhibitor „rezerwowy”, inaktywuje głównie trombinę 
 
Nowopoznane inhibitory 
Neksyna 1, hamująca trombiny, plazminy i urokinazy 
Aneksyna  V  –  białko  o  wysokim  powinowactwie  do  fosfolipidów,  współzawodniczy  z 
czynnikami krzepnięcia o dostęp do fosfolipidów błon komórkowych. 
 
 
Układ białka C 
 
Składniki: 
Trombomodulina – białko związane z powierzchnią komórek śródbłonka 
Białko C – występuje w osoczu jako zymogen proteazy serynowej (zaleŜnej od wit. K) 
Białko S – glikoproteina zaleŜna od wit. K, kofaktor białka C. 
 
Działanie  układu  inicjowane  jest  przez  trombinę  przyłączoną  do  związanej  ze 
śródbłonkiem  trombomoduliny.  Trombomodulina  -  jak  sama  nazwa  wskazuje  -  posiada 
zdolność zmieniania  funkcji trombiny. Trombina po związaniu z trombomoduliną nabywa 
zdolności  aktywowania  białka  C,  a  to  białko  z  kolei,  w  obecności  kofaktora,  którym  jest 
białko  S,  degraduje  i  inaktywuje  aktywne  czynniki  VIII  i  V.  Dodatkowo,  aktywne  białko  C 
ma własności profibrynolityczne, poniewaŜ wiąŜe inhibitor fibrynolizy  PAI-1. 
W układzie hemostazy trombina pełni róŜne (paradoks trombiny), często przeciwstawne 
funkcje. Z jednej strony jest odpowiedzialna za przekształcenie fibrynogenu we włóknik, z 
drugiej  (po  połączeniu  z  trombomoduliną)  funkcjonuje  jako  aktywator  układu 
antykoagulacyjnego. 
 
 
Ściana naczyń krwionośnych 
 
Znaczenie  w  regulacji  mechanizmów  hemostazy  mają  kolejne  składniki  ściany  naczyń: 
warstwa  mięśni  gładkich  (skurcz  naczyń),  warstwa  podśródbłonkowa  (aktywacja  układu 
hemostazy po uszkodzeniu śródbłonka) oraz śródbłonek. 
Śródbłonek  jest  źródłem  substancji  o  działaniu  mitogennym:  PDGF,  FGF  i  EDGF,  o 
działaniu  prozakrzepowym:  PAI-1,  vWF,  a  przede  wszystkim  substancji  o  działaniu 
przeciwakrzepowym.  Oprócz  wymienionej  zdolności  do  ekspresji  trombomoduliny,  jest 
źródłem  t-PA,  NO,  prostacyklin,  enzymów  degradujących  ADP.  Śródbłonek  pokryty 
dodatkowo  antyzakrzepowym  glikokaliksem  jest  podstawowym  składnikiem  układu 
antykoagulacyjnego w tętniczej części układu naczyniowego. 

background image

 

 

 

 
Zakrzepica  to  zjawisko  powstawania  skrzeplin  w  nieuszkodzonych  naczyniach 
krwionośnych  na  skutek  zachwiania  równowagi  układu  hemostazy.  MoŜe  ona 
dotyczyć: 

•  naczyń tętniczych (zakrzepica tętnicza), 
•  naczyń Ŝylnych (zakrzepica Ŝylna), i/lub 
•  naczyń  włosowatych  i  przedwłosowatych  (rozsiane  krzepnięcie  śródnaczyniowe, 

DIC). 

 
Trzy  zasadnicze  przyczyny  warunkujące  rozwój  zakrzepicy,  zwane  potocznie  triadą 
Virchowa
, to: 
•  zmiany w przepływie krwi (zmiany reologiczne), 
•  zmiany dotyczące ściany naczyniowej, 
•  zmiany składu krwi. 
 
O róŜnicach w etiopatogenezie zakrzepicy Ŝylnej i tętniczej decydują odmienności dwóch 
składników triady Virchowa:  
 

a) parametrów przepływu krwi (reologii krwi) w naczyniach Ŝylnych i tętniczych, oraz  
b) roli ściany naczyniowej, wynikającej z jej odmiennej budowy w naczyniach Ŝylnych 
i tętniczych.  

 
Powszechnie  wyróŜnia  się  dwie  grupy  czynników  ryzyka  choroby  zakrzepowo-zatorowej: 
wrodzone (genetycznie uwarunkowane) oraz nabyte, jakkolwiek przynaleŜność niektórych 
uznanych czynników ryzyka do jednej z tych dwóch grup pozostaje nadal dyskusyjna.  
 
Zaburzenia  prozakrzepowe  układu  hemostazy  towarzyszące  róŜnym  zespołom 
chorobowym 

 

DIC  -  rozsiane  krzepnięcie  wewnątrznaczyniowe  to  niekontrolowana  aktywacja  układu 
hemostazy,  występująca  jako  powikłanie  wielu  chorób.  Następuje  zuŜycie  wszystkich 
czynników hemostazy, wielonarządowa niewydolność i krwawienie. 
Choroby wątroby . 
Większość nowotworów, a szczególnie dotyczących przewodu pokarmowego, płuc, układu 
rozrodczego,    związana  jest  z  nadpłytkowością  a  tym  samym  ze  zwiększonym  ryzykiem 
zakrzepicy. 
Zakrzepy  i  zatory  są  takŜe  częstym  powikłaniem  chorób  nerek  (kłębuszkowe  zapalenie 
nerek, zespółnerczycowy), choroby niedokrwiennej serca i cukrzycy. 
Zwiększona gotowość zakrzepowa  
Okres ciąŜy i połogu. 
Ekstremalny wysiłek fizyczny. 
Długotrwałe unieruchomienie. 
Stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych i hormonalna terapia zastępcza. 
Otyłość, Ŝylaki, podeszły wiek. 
Choroby  autoimmunologiczne  i  często  z  nimi  związany  zespół  antyfosfolipidowy. 
Zastoinowa niewydolność serca, zawał, migotanie przedsionków. 
Rozległe złamania i urazy. 
DuŜe zabiegi chirurgiczne. 
Nowotwory złośliwe, czerwienica prawdziwa, nadpłytkowość. 
Choroby zapalne jelit, zespół nerczycowy. 

background image

 

 

 

TROMBOFILIA 
 
Trombofilia  to  wrodzone  lub  nabyte  zaburzenia  mechanizmu  hemostazy,  które 
usposabiają do powstawania zakrzepów. 
Termin ”wrodzona trombofilia” oznacza obecnie dziedzicznie uwarunkowaną skłonność do 
zakrzepicy Ŝylnej 
Z  wieloletnich  doświadczeń  wynika,  Ŝe  diagnostyka  i  wykrywanie  trombofilii  dotyczy 
głównie badania sprawności układu białka C. 
 
Najczęściej  opisywane  zaburzenia  tego  rodzaju  to  (dane  średnie  dla  ludności 
indoeuropejskiej
): 
 
 
 
 
 
mutacja cz V Leiden (hetero) - 

 

 

1 – 15         5 – 8 x           40 - 50    

mutacja 20210A  protrombiny (hetero)-   

1 – 6.5       2 – 4 x           18 - 24 

niedobór białka S -   

 

   

 

 < 1 

       10 x 

        1 - 13 

niedobór białka C -   

 

 

        0.2 – 0.4      10 x                1 - 9 

niedobór AT   -  

 

 

 

           0.02          10 x                1 - 7 

zwiększone stęŜenie cz. krzepnięcia –              bd             2 – 3 x          15 – 25 
zespół antyfosfolipidowy –  

 

 

3 – 5          10 x                5 - 15 

hiperhomocysteinemia -    

 

        0.3 – 1          2 x               15 - 20 

 
Prezentowane  zestawienie  pomija  rzadziej  występujące,  lecz  takŜe  bardzo  istotne 
przyczyny  rozwoju  trombofilii,  zachwianie  równowagi  t-PA/PAI,  niedobór  plazminogenu. 
Ponadto,  zestawienie  to  dotyczy  tylko  niedoborów,  bez  uwzględnienia  zaburzeń  funkcji 
poszczególnych  inhibitorów.  Analizując  przedstawione  wyniki  widzimy  duŜe  róŜnice  w 
częstości występowania niedoborów.  
Przedstawione  dysfunkcje,  oczywiście  znacznie  częściej,  występują  u  pacjentów  z 
rozpoznaną Ŝylną lub tętniczą chorobą zakrzepową.  
 
Szerszego omówienia wymaga najczęściej występująca dysfunkcja - oporność na aktywne 
białko  C  (APCR,  Activated  Protein  C  Resistance).  Powodem  oporności  na  białko  C  jest 
punktowa  mutacja  genu  dla  osoczowego  czynnika  V.  Mutacja  ta  polega  na  zamianie 
pojedynczego  aminokwasu  argininy  na  glutaminę  w  pozycji  506.  Podstawienie  to    istotnie 
utrudnia hydrolizę czynnika V przez aktywne białko C. Wówczas aktywne białko C inaktywuje 
czynnik  VIII,  lecz  nie  moŜe  sprawnie  i  wydajnie  unieczynniać  czynnika  V.  W  wielu 
przypadkach jest to powodem pojawiania się incydentów zakrzepowych juŜ w młodym wieku
Zaburzenia  zakrzepowe  wywołane  przez  omówione  defekty  układu  antykoagulacyjnego 
ujawniają  się  najczęściej  po  zabiegach  chirurgicznych,  w  czasie  ciąŜy,  połogu,  w  czasie 
długotrwałego  unieruchomienia  czy  stosowania  środków  antykoncepcyjnych.  Jak  w  ponad 
30%  przypadków  nawet  osobom  homozygotycznym  pod  względem  tej  mutacji  udaje  się 
ustrzec incydentów zakrzepowych. 

Ogólna 

populacja 

Ryzyko 

względne 

śChZZ 

częstość 

u pacjentów z 

śChZZ 

background image

 

 

 

Oddzielnego omówienia wymaga tzw. nabyta trombofilia, której przykładami są zespół 
antyfosfolipidowy i hiperhomocysteinemia. 
 
Przeciwciała  antyfosfolipidowe  antykoagulanta  tocznia  (Lupus  anticoagulant  antibodies, 
LA
)  obejmują  róŜne  klasy  immunoglobulin  osocza  krwi,  a  ich  podwyŜszone  miano  moŜe 
interferować  w  testach  diagnostycznych  opartych  na  wykrzepianiu  zaleŜnym  od 
składników  fosfolipidowych  płytek  krwi.  W  przeciwieństwie  do  innych  inhibitorów  układu 
krzepnięcia,  LA nie  hamują aktywności  większości  specyficznych  czynników  osoczowych 
krzepnięcia.  Autoprzeciwciała  skierowane  są  przeciwko  istotnym  w  regulacji  hemostazy 
ujemnie naładowanym fosfolipidom (fosfatydyloseryna-β2-GPI). 
Przeciwciała LA mogą występować u około 10% pacjentów z ogólnoustrojowym toczniem 
rumieniowatym  (SLE),  jak  równieŜ  mogą  towarzyszyć  wszelkim  innym  chorobom 
autoimmunologicznym,  takim  jak  np.  zakaŜenie  wirusem  HIV  (około  50%  pacjentów)  czy 
choroba  Castlemana  (choroba  Ŝołądka).  U  pacjentów  z  toczniem  rumieniowatym  (SLE)  i 
antykoagulantem  tocznia  (LA)  ryzyko  wystąpienia  choroby  zakrzepowej  szacuje  się  na 
około  40%,  podczas  gdy  u  osób  charakteryzujących  się  jedynie  podwyŜszonym  mianem 
LA  ryzyko  to  jest  o  około  10%  niŜsze.  Zjawisko  spontanicznych  krwawień  na  skutek 
podwyŜszonego  miana  LA  odnotowuje  się  rzadziej  niŜ  u  1%  pacjentów.  U  około  40% 
pacjentów stwierdza się małopłytkowość.  
Dokładny mechanizm działania przeciwciał antyfosfolipidowych (aPL) nie został do końca 
poznany.  UwaŜa  się,  Ŝe  charakteryzują  się  one  silnym  powinowactwem  do  fosfolipidów 
niezbędnych  w  kluczowych  reakcjach  układu  antykoagulacyjnego,  prawdopodobnie 
blokują działanie układu białka C. 
 
Homocysteina  jest  aminokwasem  powstającym  podczas  metabolizmu  metioniny.  W 
ostatnich  latach  postrzegana  jako  czynnik  cytotoksyczny  dla  komórek  śródbłonka, 
przyczyniający  się  do  powstawania  blaszki  miaŜdŜycowej.  Sugeruje  się  udział 
homocysteiny w przyspieszonym złuszczaniu komórek śródbłonka i utlenianiu LDL. Sądzi 
się,  Ŝe  hiperhomocysteinemia  (na  przykład  jako  wynik  niedoboru  reduktazy 
metylenotetrahydrofolianu  (polimorfizm  677CT  MTHFR)  moŜe  wpływać  na  obniŜoną 
aktywność  trombomoduliny,  nasiloną  ekspresję  czynnika  tkankowego  i  czynnika  V,  oraz 
obniŜoną aktywność fibrynolityczną.  

 

W  podsumowaniu  przedstawionych  informacji  moŜna  stwierdzić,  Ŝe  opisywane  i 
dyskutowane  tutaj  zaburzenia  odnoszą  się  jedynie  do  wycinka  moŜliwych  defektów  układu 
antykoagulacyjnego. Wykrywane są zaleŜnie od rejonu geograficznego np. u 20-60% osób z 
powikłaniami  zakrzepowymi.  Konieczny  jest  w  z  związku  z  tym  rozwój  metod  wczesnego 
wykrywania trombofilii  
 
Powszechnie uznane czynniki ryzyka  zakrzepicy Ŝylnej: 

•  Wcześniej przebyte incydenty zakrzepowo-zatorowe 
•  Okres ciąŜy i połogu 
•  Długotrwałe unieruchomienie 
•  Stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych i hormonalna terapia zastępcza 
•  śylaki, podeszły wiek 
•  Zespół antyfosfolipidowy 
•  Rozległe złamania i urazy, duŜe zabiegi chirurgiczne 
•  Nowotwory złośliwe, czerwienica prawdziwa, nadpłytkowość 
•  Homocysteinemia 
•  PodwyŜszone stęŜenie czynników VIII, IX, XI 
•  Trombofilia 

 

background image

 

 

 

Dodatkowe czynniki ryzyka  zakrzepicy Ŝylnej: 

•  Długotrwałe unieruchomienie w czasie podróŜy 
•  Brak aktywności fizycznej 
•  Otyłość 
•  Choroby autoimmunologiczne 
•  Zastoinowa niewydolność serca, zawał, migotanie przedsionków 
•  Choroby zapalne jelit, zespół nerczycowy 

 
Ogólne czynniki ryzyka  zakrzepicy tętniczej: 

 

•  Nadciśnienie tętnicze 
•  Cukrzyca, otyłość 
•  Zwiększone stęŜenie cholesterolu we frakcji LDL  
•  Brak aktywności fizycznej 
•  Palenie nikotyny 
•  Hiperhomocysteinemia 

 
Hemostatyczne czynniki ryzyka  zakrzepicy tętniczej: 

•  Dysfunkcja komórek śródbłonka, 
•  Hiperfibynogenemia (polim. G/

A

 nukleotydu 455, polim. C/

T

 nukleotydu 148), 

•  Zahamowanie fibrynolizy (polim. PAI-1 

4G

/5G), 

•  Wzrost aktywności cz VII, 
•  Wzrost aktywności/stęŜenia  cz VIII i von Willebranda, 
•  Wzrost reaktywności płytek krwi. 

 

Diagnostyka stanów związanych z nadkrzepliwością 

 
W  warunkach  prawidłowej  hemostazy  czop  hemostatyczny  nie  powinien  powstawać 
wewnątrz  szczelnych,  nieuszkodzonych  naczyń  krwionośnych,  a  jeŜeli  w  nich  powstaje, 
mamy  do  czynienia  z  zakrzepicą.  W  zaleŜności  od  rodzaju  naczyń  objętych  zakrzepicą 
określamy ja jako zakrzepicę Ŝylną lub tętniczą. 
W  niektórych  stanach  fizjologicznych  i  chorobowych  mamy  do  czynienia  ze  zwiększona 
gotowością  pokoagulacyjną,  stan  ten określa  się  takŜe  jako  nadkrzepliwość  i  w  pewnych 
warunkach moŜe rozwinąć się w zakrzepicę. 
 
Diagnostyka zakrzepicy zaleŜy od lokalizacji zmian zakrzepowych, ale jak miało to miejsce 
w  diagnostyce  skaz  krwotocznych,  w  pierwszej  kolejności  przeprowadzane  jest  badanie 
podmiotowe  (wywiad:  np.  występowanie  zakrzepicy  w  rodzinie)  oraz  badanie 
przedmiotowe.  Dalsza  diagnostyka  uzaleŜniona  jest  od  umiejscowienia  zakrzepu  i 
obejmuje  zestaw  technik  diagnostycznych  takich  jak  ultrasonografia,  diagnostyka 
laboratoryjna ma w tym przypadku znaczenie pomocnicze. 
W  diagnostyce  powikłań  zakrzepowo-zatorowych  znaczenie  ma  oznaczanie  stęŜenia  D-
dimerów, a w diagnostyce DIC dodatkowo miano płytek krwi i aktywność anytrombiny (AT) 
w osoczu. 
W przypadku zakrzepicy wzrasta stęŜenie dimeru D, ale biorąc pod uwagę małą swoistość 
tego badania moŜemy je wykorzystywać jedynie do wykluczania zakrzepicy. 
W czasie rozpoznawania i monitorowania DIC, oprócz  dimeru D, które w  zespole ostrym 
wielokrotnie przekraczają zakresy referencyjne, obserwujemy spadek aktywności/stęŜenia 
inhibitorów krzepnięcia oraz miana płytek krwi. 
 
 

background image

 

 

 

Diagnostyka laboratoryjna trombofilii  
 
Badanie  defektów  układu  antykoagulacyjnego  w  pierwszym  etapie  sprowadza  się  do 
wykonania oznaczeń funkcjonalnych AT, białka C, białka S i APCR, do rutynowych oznaczeń 
w  laboratoryjnej  diagnostyce  trombofilii  naleŜy  badanie  w  kierunku  obecności  przeciwciał 
antyfosfolipidowych. 
 
Przykładowy  zestaw  badań  laboratoryjnych  wykonywanych  w  diagnostyce 
trombofilii 
 

  Antytrombina (badanie funkcjonalne) 
  Białko C (badanie funkcjonalne) 
  Białko S (stęŜenie: białko wolne i związane) 
  Oporność na aktywne białko C (APC-R) (badanie funkcjonalne) 
  APC-R w kierunku mutacji Leiden (potwierdzające badanie genetyczne) 
  Mutacja 20210 genu protrombiny (badanie genetyczne) 
  Zespół antyfosfolipidowy (APTT LA) 
  Przeciwciała antykardiolipinowe 
  StęŜenie homocysteiny  

 
Na  podstawie:  P.M.  Mannucci,  Laboratory  Detection  of  Inherited  Thrombophilia.  Sem 
Thromb. Hemost 31(1) 2005. 
 
 
Przypuszczalne kierunki rozwoju diagnostyki układu antykoagulacyjnego 

•  Wprowadzanie nowych, przesiewowych badań funkcjonalnych 
•  Doskonalenie metod ilościowych oznaczania poszczególnych składników 
•  Wprowadzanie  zestawów  do  jednoczesnego  oznaczania  wielu  genów  (chipy 

wielogenowe) 

 
 

background image

 

 

 

Instrukcja wykonania ćwiczenia 

 
 

Cel ćwiczenia 

 
Celem ćwiczenia jest analiza mechanizmów układu hemostazy ograniczających tendencje 
prozakrzepowe  i  zabezpieczających  przed  niekontrolowanym  rozwojem  czopu 
hemostatycznego, utrudniającym właściwy przepływ krwi w naczyniach. 

 
 

Czas fibrynolizy w euglobulinach 

 
Badanie  przygotowane  wcześniej  przez  prowadzącego  ćwiczenia  słuŜy  do  zobrazowania 
działania układu fibrynolitycznego.  
Wykonanie: z osocza wytrącana jest frakcja euglobulin (fibrynogen, aktywatory i inhibitory 
układu  fibrynolitycznego).  Osad  zawieszany  jest  w  buforze  boranowym    i  wykrzepiany 
poprzez dodanie CaCl

2

. Oznaczamy czas rozpuszczenia skrzepu. 

 

Demonstracja wykonania oznaczenia 

 
Sposób przedstawiania wyników: czas wyraŜony w minutach 
 
Wartości prawidłowe: 120 min. - 240 min.  
 

 

Badanie aktywności antytrombiny 

 
Metoda kolorymetryczna z substratem chromogennym 
Zasada pomiaru: Do roztworu trombiny dodajemy osocze badane i substrat chromogenny 
dla  trombiny.  Dodana  wraz  z  osoczem  antytrombina  inaktywuje  trombinę.  Im  większa 
aktywność AT tym mniej intensywne zabarwienie roztworu.  
Wykonanie:  Do  dwóch  probówek  dodajemy  roztwór  trombiny,  do  jednej  osocze  a  do 
drugiej NaCl. Po inkubacji dodajemy substrat chromogenny dla trombiny. 
 

Demonstracja wykonania oznaczenia  

 
Wartości prawidłowe: 75% - 125%