ODPOWIEDZI
Tadeusz Paleczny:
1. Prosze krótko scharakteryzowac podejscie strukturalne do analizy stosunków
Miedzynarodowych .
Podejście strukturalne do analizy stosunków międzynarodowych ukazuje złożone sieci relacji, przedstawia mechanizmy ich tworzenia
i funkcjonowania. Opisuje też i wyjaśnia reguły tworzenia się modeli stosunków pluralistycznych bądz
opartych na dominacji i
podporządkowaniu. Niekwestionowanym prekursorem tego typu podejść jest George Simmel, wychodzący w swoich studiach
socjologicznych od konstruowania schematów formalnych sieci relacji łączących różne elementy struktury społecznej, głównie
państwa. (Simmel 1970). Bliskie tym ujęciom są także tzw. podejścia interakcjonistyczne, wywodzące swój rodowód od Maxa
Webera, koncentrujące się przede wszystkim na analizie wzorów relacji w ujęciach najprostszych, dwu lub kilkuelementowych, i
dopiero na tej podstawie budowanie modeli złożonych, wieloelementowych, ciągłych i powtarzalnych, zestawianie je w systemy i
sieci interakcji. Są to obecnie w najbardziej rozwiniętej postaci systemowe ujęcia interakcyjne w wersjach funkcjonalno-
strukturalnych.
2. Proszę wskazać trzy megatrendy charakteryzujące współczesne stosunki międzynarodowe.
-industrializacja
-komputeryzacja
3. Proszę wskazać dwa pozytywne i dwa negatywne skutki kolonizacji jako rodzaju kontaktu kulturowego.
Autor ukazuje głównie negatywne skutki kolonizacji. Uznaje ją za zjawisko negatywne- polegające na podboju, podporządkowaniu i
narzucaniu wzorców politycznych, administracyjnych, kulturowych.
Mimo to, do pozytywnych skutków kolonizacji wg Palecznego można zaliczyć:
1)Przejmowanie wzorców organizacji grupowej od grup wyżej rozwiniętych.
2) Postęp technologiczny, militarny (nowe wzorce)
Skutków negatywnych Paleczny wymienia wiele:
1) Oparte na przymusie podporządkowywanie ludów autochtonicznych. zamieszkujących dane terytorium, ,kolonizatorom.
Zdominowanie, marginalizacja, wyalienowanie rdzennych mieszkańców.
2) Niewolniczy wzorzec podziałów społecznych: koloniści- arystokracja, właściciele ziemi i bogactwa; rdzenne ludy-
wyzyskiwani, pozbawieni praw politycznych, niższa warstwa społeczna.
3) Skutki ekonomiczne: eksploatacja bogactw, surowców, siły roboczej.
4. Wskaż cechy (co najmniej dwie) moralizmu jako orientacji w wyjaśnieniu stosunków międzynarodowych.
1) moralizm cechuje przede wszystkim jednostki oraz grupy zorientowane na zachowanie pewnych uniwersalnych, niezmiennych
wartości etycznych, reprezentantami tego nurtu są myśliciele i liderzy wielkich grup religijnych, np. Tomasz z Akwinu, Św. Augustyn
2) cechuje ruchy i ideologie fundamentalne, ortodoksyjne, konserwatywne i tradycjonalistyczne
3) dziś podejście to dominuje w myśli chrześcijańskiej (Jan Paweł II)
5. Jakim terminem najlepiej określić postawy dotyczące stosunków międzynarodowych mające prekursora w osobie i pracach Piccola
Machiavellego.
Orientacja (postawa) ta to PRAGMATYZM lub skrajnie CYNICZNY REALIZM.
6. Wskaż trzy cechy interakcjonizmu odnoszące się do stosunków międzynarodowych
Cechy internacjonalizmu w stosunkach międzynarodowych w ujęciu Georga Simmla:
1) Podmiotami stosunków w większym stopniu są pojedynczy ludzie, a nie całe grupy.
2) Ludzie wchodząc we wzajemne relacje kierują się normami, standardami ideologicznymi, które narzuca im kultura
narodowa czy solidarność klasowa
3) Wzajemne stosunki między jednostkami zachodzą zawsze i nieustannie i są utrwalone w postaci poznawalnych kształtów i
struktur
Wg interakcjonistycznej socjologii Maxa Webera:
1)  racjonalność , opierająca się na rozumieniu istoty zachowań indywidualnych i zbiorowych, sposób organizacji działań, który ma
przynosić największe korzyści przy jak najmniejszym nakładzie sił i środków. W wyniku utrwalenia się sieci czynności ludzkich,
dochodzi do zaistnienia  stosunku społecznego (panowanie polityczne, religijne czy władza państwowa). Jednym z podstawowych
składników grupowych interakcji międzynarodowych - obok państwa - są związane z nim w mniejszym lub większym stopniu
przedsiębiorstwa gospodarcze, zwłaszcza międzynarodowe korporacje produkcyjne, finansowe i handlowe.
7. Wskaż dwa przykłady systemów racjonalnych działań ludzkich.
 Koncepcja socjologiczna Maxa Webera głosi optymistyczną wiarę w racjonalność działań ludzkich, w takie ich strukturalne,
powtarzalne i przewidywalne uporządkowanie, które opiera się na wolnej grze interesów kulturowych, ekonomicznych i
politycznych.
Wg interakcjonistycznej socjologii Maxa Webera mogą to być:
organizacje gospodarcze (przedsiębiorstwa gospodarcze, zwłaszcza międzynarodowe korporacje produkcyjne, finansowe i handlowe)
i polityczne (np. państwo liberalno-demokratyczne).
8. Podaj dwie cechy charakteryzujące podejście Ludwika Gumplowicza do analizy państwa.
1) państwo jest narzędziem panowania silniejszych nad słabszymi, nie służy do osiągnięcia wspólnej pomyślności, sprawiedliwości
2) z przemocy tej rodzi się nie tylko wymuszone posłuszeństwo, ale także kultura
9. Wyjaśnij twierdzenie o znacznej roli elit w stosunkach międzynarodowych. Podaj i wyjaśnij co najmniej jeden przykład.
Wg Karla Mannheima- myśliciela, który podjął problematykę roli elit w procesach kształtowania stosunków wewnątrzpaństwowych i
międzynarodowych- elity stanowią wytwór systemu organizacyjnego każdego społeczeństwa. Elity polityczne, rekrutujące się
spośród ludzi zajmujących najwyższe pozycje w państwie, tworzą swoisty, zamknięty krąg oligarchii, która panując i rządząc, dba o
zachowanie własnej uprzywilejowanej pozycji. Każda oligarchia posiada monopol na sprawowanie władzy. Zastąpienie jednej
oligarchii przez drugą oznacza przewrót polityczny i zmianę składu elit. Kolejna oligarchia monopolizuje system władzy do
momentu, aż nie pojawi się nowa konkurencyjna warstwa czy kategoria społeczna, zdolna do obalenia dominującej oligarchii i
wprowadzenia własnej.
To elity polityczne, gospodarcze i kulturowe, zwłaszcza liberalne, decydują o losach świata oraz kształcie międzynarodowych relacji.
We współczesnych społeczeństwach, obserwując sposoby sukcesji władzy, możemy dostrzec, jak sprawdza się teoria Mannheima.
Przykład Polski i krajów z tzw.  byłego bloku komunistycznego wskazuje, iż scena polityczna często zmierza (moim zdaniem
zmierzała, a w niektórych państwach wciąż zmierza) do oligarchizacji. Wyłonione obozy polityczne strzegą swojej pozycji przed
konkurencją, w coraz większym stopniu zamykając się we własnym kręgu i izolując od wpływu opinii publicznej czy presji mas.
Elity polityczne i gospodarcze, typu  liberalnego lub  konserwatywnego , posiadają zdaniem Mannheima decydujące znaczenie dla
wcielanych w życie modeli upolitycznienia, prowadzących bądz
do totalitaryzmu bądz
liberalnej demokracji.
10. Wyjaśnij pojęcie  ekspansja asymilacyjna . Podaj jeden przykład takiego procesu.
Ekspansja asymilacyjna to jeden z rodzajów ekspansji  agresywnej , powodującej konflikty między narodami. Jej istotą jest
dążenie do asymilacji kulturowej- rozpowszechnianie kultury i solidarności narodowej- i wchłonięcia do danego narodu
ludzi, którzy do niego nie należą. Ma to na celu przede wszystkim powiększenie własnej grupy narodowej oraz zapobieganie
ewentualnemu separatyzmowi grup etnicznych/ Ekspansja ta narzucana siłą, prowadzi do nieuniknionych konfliktów, rodzi
opór, antagonizmy.
Przykład: kolonizacja, napaść, rozbiór
11. Jakie są dwie podstawowe przyczyny pluralizacji kulturowej i politycznej życia społecznego?
1. Załamywanie się struktur organizacyjno-biurokratycznych i związane z tym świadome dążenie społeczeństw do
uwolnienia się od presji oraz władzy państwa i biurokratycznych organizacji, realizujących przyjęte z góry założenia ideowe
i programowe.
2. Dynamika przemian struktur w układach międzynarodowych, wzrost ilości i różnorodności uczestników relacji
międzynarodowych (w skutek tego państwa tracą monopol i znaczenie, rośnie ryzyko destabilizacji i napięć w stosunkach
międzygrupowych, międzynarodowych, międzykulturowych)

12. Podaj definicję nacjonalizmu wg Gellnera:
Według Ernsta Gellnera:  Nacjonalizm jest przede wszystkim zasadą polityczną, która głosi, że jednostki polityczne powinny
pokrywać się z jednostkami narodowościowymi.
Wszelkie zaburzenia w międzynarodowym ładzie politycznym, konflikty międzynarodowe, międzyetniczne czy rasowe wynikają z
nacjonalistycznego dążenia do pokrywania się granic politycznych z granicami etnicznymi.
Ernst Gellner stwierdza, że nacjonalizm to jedna z teorii politycznego legitymizmu, żądająca, by granice etniczne nie przecinały się z
granicami politycznymi, a zwłaszcza, by granice etniczne w obrębie państw nie oddzielały jego władców od reszty obywateli.
13. Jak należy rozumieć twierdzenie Gellnera , wg którego to ,,nacjonalizm stwarza narody, a nie odwrotnie .
Oznacza to, że nacjonalizm nie musi zawsze towarzyszyć danemu narodowi, grupie etnicznej, kulturowej. Niektóre narody nie dążą
do narzucenia innym swoich standardów, posługując się przy tym ideologicznym uzasadnieniem o istnieniu kultur  wyższych i
niższych , niektóre nacjonalizmy są  uśpione . Narody te posiadają poczucie wspólnoty, odrębności, lecz nie ujawniają jej. Paleczny
podaje przykład Rosjan z południa- kulturowo odmiennych od Rosjan z Północy- lecz nie kojarzących tego - w przeciwieństwie do
Ukraińców - z pojęciem narodu; lub Górale szkockich- wyróżniających się ze swym językiem na tle Szkocji dużo bardziej niż
Szkocja na tle Zjednoczonego Królestwa - nie ma jednak nacjonalizmu górali jako odrębnego zjawiska. Nacjonalizm nie jest
tworzony przez narody celowo, tworzy się sam przez silne poczucie więzi, wspólnoty, wspólny język, kulturę, obyczaje. W
niektórych narodach to silne poczucie więzi łączy się dodatkowo z pragnieniem separacji, uniezależnienia, stworzenia własnego
państwa gdzie wspólnota ta mogłaby się rządzić swoimi zasadami. Taka wspólnota kulturowa w skutek silnych tendencji
nacjonalistycznych tworzy własne państwo, a w momencie powstania państwa zbiorowość ta zaczyna tworzyć naród. Dlatego to
,,nacjonalizm stwarza narody, a nie odwrotnie .
14. Podaj i wyjaśnij definicję cywilizacji według Huntingtona.
Cywilizacja jest dla Samuela Huntingtona  największą jednostka kulturową .  najwyższym kulturowym stopniem ugrupowania ludzi
i najszerszą płaszczyzną kulturowej tożsamości, ponad którą jest już tylko to, co odróżnia człowieka od innych gatunków. Określana
jest zarówno przez obiektywne wspólne elementy, jak język, historia, religia, obyczaje, instytucje społeczne, jak i subiektywną
samoidentyfikację ludzi. /.../ Cywilizacje nie mają wyraz
nie wytyczonych granic, nie wiadomo dokładnie gdzie się zaczynają i gdzie
kończą. Ludzie mogą swoją tożsamość redefiniować, i czynią to, z czasem zmieniają się więc struktury cywilizacji i ich kształty .
Oznacza to, że cywilizacje stanowią obecnie jeden z najważniejszych podmiotów stosunków międzynarodowych w wymiarze
globalnym. Jako polityczny, ekonomiczny i kulturowy układ odniesienia porządkują także w dużym stopniu podziały rasowe,