ROZRÓD WETERYNARIA W PRAKTYCE
dr n. wet. Wiesław Bielas, dr n. wet. Marta Siemieniuch*, lek. wet. Marcin Zawadzki
Katedra i Klinika Rozrodu, Chorób Przeżuwaczy i Ochrony Zdrowia Zwierząt Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
*
Zakład Immunologii Rozrodu Instytutu Rozrodu Zwierząt Badań Żywności PAN w Olsztynie
Cesarskie cięcie
JEDNA Z METOD ROZWI
ZYWANIA
CI
ŻKIEGO PORODU U KOTKI
Ciąża u kotek trwa przeciętnie 65 dni, jed- u kotki, aż do urodzenia ostatniego młode-
Streszczenie
nak poród równie dobrze może rozpocząć go z reguły mija do 2 godzin, chociaż zda-
się już w 61. dniu, albo nawet w 71. czy rzają się przypadki porodów trwających do
Cesarskie cięcie należy do jednej z me-
w 72. dniu ciąży (1, 3, 4, 13). Ciąża u więk- 24 godzin. Wyparcie płodu z dróg rodnych
tod rozwiązywania ciężkich porodów
szości kotek wykazuje pewien stały, po- poprzedzone jest falą mocnych skurczów
u kotów. Cesarskie cięcie nie należy
wtarzalny i przewidywalny wzorzec czasu mięśniówki macicy oraz mięśni tłoczni
zazwyczaj do planowanych procedur
trwania od poczęcia do rozwiązania. Mio- brzusznej. Urodzenie kocięcia jest poprze-
chirurgicznych u kotek, ponieważ więk-
ty urodzone przed 61. dniem od krycia wy- dzone odejściem wód płodowych o bar-
szość samic nie ma poważniejszych
kazują wysoki wskaz
nik śmiertelności, co wie słomkowej (7). Przerwy pomiędzy po-
problemów w trakcie porodu. Ciężarna
jest spowodowane niedostateczną pracą szczególnymi wyparciami kociąt wynoszą
kotka jest przynoszona do lekarza we-
płuc kociąt w tym okresie (13). U psów na 30-60 minut lub nawet mogą być krótsze.
terynarii w przypadku przedłużających
5 dni przed terminem porodu obserwuje się Zdecydowana większość młodych rodzi
się i nieskutecznych parć porodowych,
wyraz
ne zwolnienie pracy serca płodów, co się bez błon płodowych w przodowaniu
przy zbyt długich przerwach pomię-
jest objawem zbliżającego się rozwiązania. główkowym, z czego u 2/3 widoczna jest
dzy urodzeniami kolejnych kociąt oraz
Niestety, u kotów to zjawisko jest nieobec- najpierw główka, a u 1/3  przednie koń-
przy częściowym wyparciu na zewnątrz
ne. Wyraz
nym sygnałem ostrzegającym czyny, a póz
niej główka. A
ożyska wypiera-
i uwięz
nięciu płodu w pochwie.
o zbliżającym się porodzie u kotek jest spa- ne są prawie natychmiast po urodzeniu po-
dek temperatury wewnętrznej organizmu szczególnych kociąt. Doświadczona zdrowa
Słowa kluczowe
poniżej 37,5oC (4, 13). Pomiary tempera- matka powinna zaraz po urodzeniu inten-
cięcie cesarskie, kotka, ciężki poród
tury należy rozpocząć w 61. dniu od inse- sywnie wylizywać młode, usuwać z niego
minacji. Uzyskanie takiego pomiaru w od- resztki przezroczystych błon płodowych
bycie kotki oznacza rozpoczęcie pierwszej i ogryzać pępowinę. Niektóre matki potrafią
Abstract
fazy porodu, którego wyraz
ne oznaki po- przerwać akcję porodową nawet do 24 go-
winny być widoczne po 12-24 godzinach dzin i urodzić póz
niej resztę miotu. Przy-
Caesarean section is one of the ways
of treatment of dystocia in cats. Ca- od spadku temperatury. Innym objawem czyną tego może być poczucie niebezpie-
esarean sections are not planned pro- zbliżającego się rozwiązania, pojawiają- czeństwa albo dłuższe przerwy pomiędzy
cedures in queens, as it is unusual for cym się 24-48 godzin przed porodem, jest kryciami. Taka przerwa w trakcie porodu
most cats to have problems during par- obecność wydzieliny siarowej w sutkach, nie powinna niepokoić, dopóki kotka za-
turition. The pregnant female is usu- chociaż u niektórych kotek mleko poja- chowuje się w sposób wyrażający jej dobry
ally brought to the veterinarian after
wia się dużo wcześniej (7, 10). Przed spo- stan psychofizyczny. Powodem natychmia-
prolonged straining without delivering,
dziewanym terminem porodu kotka po- stowej interwencji lekarsko-weterynaryj-
extended duration between deliveries
szukuje odosobnionych miejsc (czasami nej powinny być silne parcia i nieproduk-
or when a kitten is visibly stuck within
bardzo ciekawych) na założenie legowiska tywne skurcze utrzymujące się dłużej niż
the vaginal canal.
(1, 7, 10, 13). Kotki potrafią opóz
nić roz- 45 minut. Powyższe zachowanie kotki moż-
poczęcie akcji porodowej, jeśli czują za- na zdefiniować mianem ciężkiego porodu 
Key words
grożenie komfortu bezpieczeństwa w wy- partus gravis lub dystocia (9, 11). Jednak zde-
branym uprzednio miejscu. Od momentu cydowana większość kotek rodzi cały miot
caesarean section, queen, dystocia
rozpoczęcia silnych skurczów porodowych bez większych problemów i tylko stosun-
Ryc. 1. Widoczna linia cięcia powłok jamy brzusz- Ryc. 2. Wydobycie macicy na zewnątrz jamy
nej od guza biodrowego do stawu łokciowego brzusznej
LIPIEC-SIERPIEC
" 4/2008
40
www.weterynaria.elamed.pl
WETERYNARIA W PRAKTYCE ROZRÓD
kowo niewielki odsetek rodzących samic 2. nieprawidłowości w miednicy kotki, formacji na temat długości trwania akcji
wymaga pomocy (1, 3, 4, 10, 13). np. spowodowane uprzednimi złama- porodowej:
niami kości; 1. gdy poród trwa krócej niż 6 godzin,
PRZYCZYNY 3. ciąża jednopłodowa lub płód zbyt rokowanie jest dobre dla płodów, jak
CI
ŻKICH PORODÓW U KOTEK duży; i dla matek, chociaż łożysko może się
Dejneka i wsp., analizując występowanie 4. nieprawidłowa prezentacja (położe- już oddzielać od pierwszego kocięcia;
ciężkich porodów u większej liczby kotek, nie, ułożenie, postawa) płodu; 2. gdy akcja porodowa trwa 6-12 godzin,
stwierdzili, że przypadłości te były częściej 5. skręt ciężarnej macicy, jej rozdarcie prognoza jest dobra dla kotki i wszyst-
spowodowane przyczynami ze strony mat- lub pęknięcie; kich kociąt, oprócz pierwszego, które
ki (84%) niż ze strony płodu (16%). Głów- 6. atonia macicy wypełnionej licznymi raczej nie ma szans na przeżycie;
ną przyczyną ciężkiego porodu ze stro- płodami; 3. gdy poród trwa 12-24 godzin, progno-
ny matki była atonia macicy pierwotna 7. zatrucia lub inne choroby ciężarnej za jest dobra dla matki, ale niektóre ko-
i wtórna (59%), ponadto pourazowe znie- kotki; cięta mogą być już martwe;
kształcenia miednicy (11%) oraz wąskość 8. krwisto-brązowe wypływy z dróg 4. gdy poród trwa 24-36 godzin, pro-
dróg rodnych (6%). Wśród przyczyn cięż- rodnych przed rozpoczęciem akcji gnoza dla matki waha się w zakresie
kiego porodu ze strony płodów najwięk- porodowej; od umiarkowanie ostrożnej do dobrej
sze znaczenie miały płody bezwzględnie 9. przenoszenie ciąży powyżej 70. dnia w zależności od kondycji, ale dla mło-
za duże (13%) oraz potworkowatości i za- od krycia; dych jest zła;
burzenia rozwojowe (2,5%) (5). 10. jednoczesne zaparcie dwóch płodów 5. gdy poród trwa powyżej 36 godzin, ro-
w drogach rodnych; kowanie powodzenia zabiegu dla kotki
METODY ROZWI
ZYWANIE 11. z wyboru: jest ostrożne, a dla kociąt bardzo nie-
CI
ŻKICH PORODÓW U KOTEK a) z wywiadu wynika, że porody korzystne (8, 11).
Pomoc porodowa w przypadku ciężkie- u danej kotki kończą się niepo- W praktyce trudno jest ustalić dokład-
go porodu u kotki może być realizowana myślnie dla płodów; ny moment rozpoczęcia fazy wypierania
na trzy sposoby: b) oraz świadomy wybór właści- płodów, dlatego rokowanie, szczególnie
1. poród sterowany farmakologicznie ciela w celu ratowania albo mat- dla kociąt, powinno być zawsze bardzo
(2-5 j.m. oksytocyny i.m., podawanej ki, albo płodów (4, 6, 8, 9, 11-13, ostrożne i zachowawcze. Potwierdzają to
co 30 minut); 15, 16). wyniki badań Maksa i Jurki, dowodzące,
2. poród par force,  na siłę (ekstrakcja że cesarskie cięcie u suk można uznać za
płodu palcami lub kleszczami poro- PODJ
CIE DECYZJI zabieg ratujący życie szczeniąt w stopniu
dowymi); O PRZEPROWADZENIU ZABIEGU zbliżonym do normalnych porodów, pod-
3. cesarskie cięcie (zachowawcze lub ra- Po podjęciu decyzji o niezbędności cesar- czas gdy u kotów jest zupełnie inaczej (14).
dykalne) (4, 11, 13). skiego cięcia u danej kotki należy możli- W przypadku kotek decyzja o przystąpie-
wie szybko wykonać ten zabieg. Przed roz- niu do zabiegu jest z reguły spóz
niona, za
CESARSKIE CI
CIE U KOTEK poczęciem operacji należy upewnić się, co po części odpowiada niechęć hodowców
W niniejszym opracowaniu poruszone że kotka nie znajduje się jeszcze w trak- do interwencji w obawie o przyszłą płod-
zostaną jedynie aspekty związane z roz- cie pierwszej fazy porodu (przygotowy- ność samic (14). Dejneka i wsp. donoszą
wiązaniem trzecim  cesarskim cięciem wania dróg rodnych) lub na samym po- o niskim odsetku kociąt przeżywających
u kotek. Cesarskie cięcie jest bardzo czę- czątku drugiej fazy (wypierania płodów), cesarskie cięcie (38%), powodem tego jest
sto stosowaną formą rozwiązywania cięż- ponieważ ingerencja chirurgiczna w tym zwlekanie właścicieli i doprowadzania ko-
kiego porodu u kotek, stanowiącą aż 80% okresie niesie ryzyko nadmiernego krwa- tek do lecznicy dopiero kilkanaście godzin
wszystkich form interwencji związanych wienia oraz zwiększonej śmiertelności ko- po zauważeniu akcji porodowej (4, 5).
z udzielaniem pomocy porodowej (14). ciąt. Przeciwnie, niezwlekanie z zabiegiem
U kotek zabieg ten uważany jest za mało jest bardzo wskazane przy informacji, że STOSOWANE ZNIECZULENIA
ryzykowny i nieprowadzący do nieko- czas ustalonego terminu porodu u kotki W celu przeprowadzenia zabiegu cesar-
rzystnych następstw (14). już dawno minął (1, 3, 11, 12). skiego cięcia u kotki można z powodze-
Najczęstszymi wskazaniami do prze- niem zastosować znieczulenie miejscowe
prowadzenia cesarskiego cięcia u ko- ROKOWANIE W CESARSKIM w linii nacięcia powłok jamy brzusznej
tek są: CI
CIU U KOTEK lub znieczulenie epiduralne. Jednak zde-
1. brak reakcji na farmakologiczne ste- Rokowanie o powodzeniu zabiegu cię- cydowanie łatwiej wykonać zabieg przy
rowanie porodem; cia u kotek na podstawie zebranych in- zastosowaniu znieczulenia ogólnego.
Ryc. 3. Macica kotki opróżniona z zawartości, Ryc. 4. Usunięcie błon płodowych z ciała nowo- Ryc. 5. Szycie powłok w miejscu cięcia jamy
widoczna linia cięcia ściany macicy rodka brzusznej
LIPIEC-SIERPIEC
" 4/2008
41
www.weterynaria.elamed.pl
ROZRÓD WETERYNARIA W PRAKTYCE
Przy wyborze anestetyku zawsze nale- podatny na manipulacje i przemieszcza- przez drogi rodne przy wsparciu środków
ży liczyć się z przenikaniem leku przez nie po cięciu w linii białej), jest w tym pobudzających czynność skurczową mię-
łożysko i wywieraniem pewnego ujem- miejscu o wiele mniej tkanek do przeci- śniówki macicy. Przed zamknięciem ma-
nego wpływu na kondycję płodów. Ten nania oraz o wiele szybciej można zakoń- cicy trzeba bezwzględnie sprawdzić każdy
wpływ może być szczególnie drastycz- czyć szycie powłok niż w słabiz
nie. Wa- róg, trzon, szyjkę i pochwę, aby zabezpie-
ny np. w przypadku zastosowania bar- dami otwierania jamy brzusznej w linii czyć się przed pozostawieniem płodu. Aby
bituranów u niedotlenionych płodów, białej są możliwość uszkodzenia gruczo- przeciwdziałać rozwinięciu się ewentual-
u których nawet w normalnych warun- łów sutkowych, trudniejsze gojenie rany nej infekcji wewnątrzmacicznej po zabie-
kach czynność wątroby jest mniej niż pooperacyjnej oraz wskazania do zakła- gu, można pozostawić w jamie macicy
optymalna. Aby ograniczyć do mini- dania fartuszka ochronnego. Zaletą cię- niewielką ilość antybiotyku o szerokim
mum ujemny wpływ anestetyku na pło- cia w słabiz
nie (ryc. 1, s. 40) (w kierunku spektrum działania. Do zamknięcia ściany
dy, wszystkie czynności związane z przy- od guza biodrowego do guza łokciowe- macicy szwem Lemberta należy użyć ma-
gotowaniem zabiegu, np. wystrzyżenie go) jest z reguły bezproblemowe gojenie teriału wchłanianego nr 2-0 lub 3-0, zwra-
i dezynfekcja pola operacyjnego, powin- się rany pooperacyjnej oraz brak utrud- cając uwagę, aby resztki łożyska nie wy-
ny być wykonane przed podaniem środ- nień w karmieniu kociąt (4). Cięcie moż- stawały na zewnątrz rany macicy (11, 17).
ków znieczulających. U kotek wykazują- na wykonywać z lewej lub prawej strony Przed odprowadzeniem opróżnionej ma-
cych symptomy typowych przypadłości (najczęściej z prawej), w miejscu najwięk- cicy do wnętrza jamy brzusznej należy
chorobowych oraz zmęczonych długim szej deformacji powłok (ryc. 1). Po otwar- pamiętać o dokładnym oczyszczeniu na-
porodem, należy założyć wenflon i roz- ciu jamy brzusznej należy wydobyć całą rządu z krwi i wód płodowych gazika-
począć podawanie płynów nawadniają- macicę na zewnątrz (lub pewną jej część) mi nasączonymi płynem fizjologicznym.
cych i odżywczych przed, w trakcie i po i obłożyć chustami operacyjnymi lub gazą, W sytuacji gdy do wnętrza jamy brzusznej
zabiegu operacyjnym. Zdrowe kotki i do- żeby zawartość narządu nie wlewała się przedostały się zanieczyszczenia w trakcie
tlenione płody z reguły pomyślnie zno- do jamy brzusznej (ryc. 2, s. 40). Aby do- zabiegu, wskazane jest przepłukanie i wy-
szą infuzyjne (dożylne lub domięśniowe) trzeć do wnętrza macicy, należy wykonać tamponowanie wnętrza jamy brzusznej
znieczulenie ksylazynowo-ketaminowe jedno nacięcie na brzusznej stronie trzo- ciepłym płynem fizjologicznym z dodat-
poprzedzone podaniem atropiny. Jednak nu macicy (ryc. 3, s. 41) i wydobyć pło- kiem antybiotyku rozpuszczalnego w wo-
najbezpieczniejsze dla zdrowia operowa- dy z obu rogów, w przypadku gdy płody dzie, w celu przeciwdziałania stanom za-
nych matek i płodów jest znieczulenie są tylko w jednym rogu, wystarczy otwo- palnym oraz zrostom otrzewnej. Powłoki
wziewne halotanowo-tlenowe. Dostar- rzyć tylko róg ciężarny. W niektórych sy- brzuszne i skórę zszywa się rutynowo wg
czanie tlenu na każdym etapie zabie- tuacjach właściciel życzy sobie, aby kotka znanych zasad (ryc. 5, s. 41).
gu operowanym kotkom przyczynia się została wysterylizowana przy okazji cięcia
do zwiększenia odsetka przeżywalno- cesarskiego. Można uczynić zadość woli REANIMACJA KOCI
T
ści pooperacyjnej kociąt. U kotek dobry właściciela, pod warunkiem, że kotka jest Po wyjęciu płodu operator przekazu-
efekt znieczulający uzyskuje się po do- w bardzo dobrej kondycji, w przeciwnym je noworodka do rąk pomocnika w ce-
żylnych iniekcjach propofolu. Natomiast razie należy zabieg owariohisterektomii lu dalszej reanimacji. Pomoc polega na
po zastosowaniu halotanu, obniżającego wykonać w terminie póz
niejszym. Kotki pobudzeniu ośrodka oddychania, krą-
czynność skurczową mięśniówki maci- pozbawione macicy i jajników przy oka- żenia, udrożnieniu dróg oddechowych
cy kotek, należy pamiętać o podaniu po zji cięcia cesarskiego produkują mleko oraz stymulowaniu kociaka do wykony-
zabiegu oksytocyny w celu usprawnie- oraz opiekują się młodymi w sposób nie- wania ruchów i wydawania głosu. Uzy-
nia inwolucji narządu. U kotek posiada- odbiegający od normy (13). Przy nacina- skuje się to przez odsysanie śluzowej za-
jących nadmiernie przepełnioną płodami niu ściany macicy trzeba bardzo ostrożnie wartości jamy ustnej, nosowej, nozdrzy
macicę wskazane jest przeprowadzenie i subtelnie przeprowadzać ruchy skalpe- i tchawicy gumową gruszką oraz deli-
intubacji odpowiedniej wielkości rurką lem, cały czas mając na uwadze możliwość katne pocieranie boków klatki piersio-
intubacyjną, która usprawnia akcję od- skaleczenia płodów znajdujących się w ja- wej suchym materiałem. Gdy kocię nie
dechową upośledzoną dużym naciskiem mie macicy. Pierwszy płód, pokryty błoną reaguje na wymienione czynności ozna-
przepony przez powiększoną zawartość owodniową, wydobywa się po wcześniej- kami życia, wskazane jest uniesienie go
jamy brzusznej. Podczas wywiązywania szym otwarciu pęcherza kosmówkowo- za tylne kończyny głową do dołu w ce-
samicy na stole operacyjnym należy brać -omoczniowego, po czym przystępuje się lu pobudzenia ośrodków w mózgowiu
pod uwagę fakt utrudnionego przepły- do usunięcia owodni z ciała noworodka przez przekrwienie. Ponadto można wy-
wu krwi przez vena cava caudalis uciska- (ryc. 4, s. 41). Na sznur pępowinowy za- konywać ruchy huśtania noworodkiem
nej przez wypełnioną macicę, gdy kot- kłada się przewiązkę około 2 cm od pęp- z główką umieszczoną niżej niż resz-
ka leży na grzbiecie. Przechylenie kotki ka i odcina nożyczkami. Kikut pępowiny ta ciała, zwracając uwagę, aby ruchów
w lewą lub prawą stronę o 30o w pionie odkażamy nalewką jodową. Następnie na tych nie wykonywać zbyt gwałtownie,
w stosunku do powierzchni stołu jest pozostałą część pępowiny łączącej się z ło- co grozi uszkodzeniem rdzenia kręgo-
pewnym rozwiązaniem tej niedogodno- żyskiem zaciska się pean i wolno nakrę- wego. Wdmuchiwanie powietrza w pysz-
ści (11, 17). ca na niego sznur pępowinowy, pociąga- czek noworodka stymuluje odruch od-
jąc ostrożnie w celu wyciągnięcia łożyska dychania młodego, dzięki wzrostowi
TECHNIKA OPERACYJNA z macicy (4, 11, 17). Pozostałe płody z każ- zawartości CO2 we wprowadzonym po-
CESARSKIEGO CI
CIA dego rogu przepycha się delikatnie w kie- wietrzu. W trudniejszych przypadkach
W celu uzyskania dostępu do ciężarnej runku przeciętej ściany macicy i wydoby- pobudzenie ośrodka oddechowego moż-
macicy powłoki jamy brzusznej można wa kolejno wraz z łożyskami na zewnątrz. na osiągnąć przez podawanie substancji
otworzyć w linii białej lub słabiz
nie (1, 3, Gdy wydobycie danego łożyska jest bar- czynnych stymulujących oddech, takich
6, 16). Cięcie w linii białej jest prefero- dzo problematyczne lub powoduje znacz- jak doxapram hydrochloride, zawartym
wane w przypadku przeładowania maci- ne krwawienia, celowe wydaje się pozo- w preparacie Dopram� w dawce 1-5 mg
cy licznymi płodami (narząd jest bardziej stawienie go do póz
niejszego wyparcia pod język (2, 3, 11, 12).
LIPIEC-SIERPIEC
" 4/2008
42
www.weterynaria.elamed.pl
WETERYNARIA W PRAKTYCE ROZRÓD
CI
CIE CESARSKIE RADYKALNE acjach (infekcje, intokoksykacja orga- 10. Feldman E.C., Nelson R.W.: Canine and
Feline Endocrinology and Reproduction. W.B.
 OWARIOHISTEREKTOMIA nizmu, znaczne osłabienie i zmęczenie
Saunders Company, Philadelphia 1996.
Cięcie cesarskie radykalne polega na kotki) należy wesprzeć organizm pa-
11. Jackson P.G.G.: Handbook of Veterinary Ob-
usunięciu macicy wraz z jajnikami. Za- cjentki odpowiednią antybiotykoterapią
stetrics. 2nd ed. W.B. Saunders Company,
bieg ten wykonuje się w przypadku oraz płynami odżywczymi bilansujący-
Edinbourgh 2004.
stwierdzenia jakichkolwiek zmian pa- mi niedobory organizmu (4, 11, 15).
12. Johnson S.D., Root Kustritz M.V., Ol-
tologicznych w ścianie macicy kotki.
son P.N.S.: Canine and Feline Theriogeno-
Szczególne wskazanie do przeprowa- Piśmiennictwo
logy. W.B. Saunders, Philadelphia 2001.
1. Arthur G.A., Noakes D.E. Pearson H.: Vete-
dzenia tego zabiegu występuje przy
13. Little S.: Feline Reproduction A Manual for
rinary Reproduction and Obstetrics. Bailliere
stwierdzeniu martwego, rozkładające-
Breeders and Veterinarian. The Vinn Feli-
Tindal, London 1989.
go się płodu wewnątrz macicy. Pewnym
ne Foundation, Monasquan, New York
2. Bielas W., Siemieniuch M.: Żywienie
problemem może być obecność rozkła-
2003.
i opieka hodowlana nad kociętami i szcze-
dającego się płodu w szyjce i trzonie
14. Max A., Jurka P.: Cięcie cesarskie u suk i kotek
niętami  cz. I.  Weterynaria w Praktyce ,
macicy, który wklinował się do jamy
 obserwacje kliniczne.  Życie Wet. , 1997,
2006, 3, 28-33.
miednicowej kotki. W takim przypad-
72, 3, 99-101.
3. Christiansen I.J.: Reproduction in the Dog &
ku nie można podwiązać szyjki macicy.
15. Siemieniuch M., Błaszkowska M., Bie-
Cat. Bailliere Tindal, London 1984.
Jedynym wyjściem z sytuacji jest wy-
las W.: Zaburzenia rozrodu kotek.  Maga-
4. Dejneka J.G., Wasecki A.: Pomoc porodo-
dobycie martwego płodu przez otwo-
zyn Wet. , 2005, 14, 97, 47-49.
wa u kotek.  Magazyn Wet. , 1995, 4, 16,
rzenie trzonu macicy z zachowaniem
16. Skóra A., Fijałkowski T.: Patologia poro-
90-96.
pełnej aseptyki (niebezpieczeństwo in-
du  obumarły płód w jamie brzusznej kota.
5. Dejneka J.G., Niżański W., Bielas W.: Prze-
fekcji otrzewnej). Dopiero teraz założe-  Magazyn Wet. , 1997, 6, 32, 427.
gląd przypadków ciężkich porodów u kotek.
nie ligatury na końcowy odcinek pochwy 17. Stein B.: Obstetrics, Surgical Procedures
 Życie Wet. , 1995, 7, 226-229.
and Anesthesia. Current Therapy in The-
lub szyjkę macicy nie stwarza większe-
6. Dejneka J.G., Niżański W.: Przypadek prze-
riogenology. Saunders Company, Phila-
go problemu. W celu zneutralizowania
pukliny pachwinowej u ciężarnej kotki.  Życie
delphia 1980.
resztek nabłonka błony śluzowej z ki-
Wet. , 1994, 69, 2, 54-55.
kuta szyjki macicy można przyłożyć do
7. Dejneka J.G., Dzięcioł M., Niżański W.:
wnętrza kikuta bagietkę nasączoną jo- Znaczenie klinicznego badania sromu i pochwy
dr n. wet. Wiesław Bielas
dyną. Macica wraz z jajnikami zostaje Katedra i Klinika Rozrodu,
przy pomocy porodowej u suk i kotek.  Maga-
usunięta po podwiązaniu tętnic jajni- zyn Wet. , 2008, 17, 131, 114-117. Chorób Przeżuwaczy
kowych w krezce jajnikowej. Rokowa- 8. Dominiak A.: Cesarskie cięcie.  Weteryna- i Ochrony Zdrowia Zwierząt
ria w Praktyce , 2008, 5, 2, 62-66.
nie dla samic w takim przypadku jest Wydział Medycyny Weterynaryjnej
korzystne, pomimo perturbacji związa- 9. Ekstrand L., Linde-Forsberg C.: Dystocia
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
in the cat: a retrospective study of 155 cases.
nych z dodatkową procedurą nacinania 50-366 Wrocław, pl. Grunwaldzki 49
 J. Small. Anim. Pract. , 1994, 35, 459-464.
ściany macicy. W szczególnych sytu- e-mail: [e-mail]