LECZENIE MIODEM

Przedruk za zezwoleniem.
B. K dzia, E. HołdernaK dzia „

Leczenie miodem”.

Polski Zwi zek Pszczelarski, Warszawa 1998 r.

Adres: PZP
ul. wi tokrzyska 20, 00002 Warszawa,

Ś ę

tel. (022) 8260497

Autorzy doc. dr Bogdan K dzia i mgr El bieta HołdernyK dzia s pracownikami naukowymi

Instytutu Ro lin i Przetworów Zielarskich w Poznaniu, członkami Pszczelarskiego

Towarzystwa Naukowego. Zajmuj si m.in. wła ciwo ciami farmakologicznymi,

ą ę

mikrobiologicznymi i leczniczymi produktów pszczelarskich. Na ten temat opublikowali

kilkadziesi t prac naukowych i cztery monografie.

Spis tre ci:



Słodki i zdrowy Ryszard Sterczy ski



Skład chemiczny miodu Bogdan K dzia, El bieta HołdernaK dzia



Miód – wła ciwo ci biologiczne

Bogdan K dzia, El bieta HołdernaK dzia



Miód – działanie antybiotyczne Bogdan K dzia, El bieta HołdernaK dzia



Odmiany miodu Bogdan K dzia, El bieta HołdernaK dzia



Ziołomiody Alicja PaciorekKolbus



Pyłek kwiatowy Alicja PaciorekKolbus



Co zamiast cukru Bogdan K dzia, El bieta HołdernaK dzia



Znaczenie miodu w od ywianiu

Bogdan K dzia, El bieta HołdernaK dzia



Miód w leczeniu chorób układu pokarmowego Bogdan K dzia, El bieta HołdernaK dzia



Miód w leczeniu chorób wewn trznych

Bogdan K dzia, El bieta HołdernaK dzia



Miód w chorobach serca Bogdan K dzia, El bieta HołdernaK dzia



Miód na serce Ryszard Sterczy ski



Miód w chorobach układu oddechowego Bogdan K dzia, El bieta HołdernaK dzia



Miód w leczeniu chorób skóry Bogdan K dzia, El bieta HołdernaK dzia



Apiterapia na niepogod

Halina Sterczy ska



Drugie ycie miodu

Bogdan K dzia, El bieta HołdernaK dzia



Kosmetyczny cud? Miód! Anna Niewiadomska



Uroda na miodzie Alina Wi ckiewicz

Słodki i zdrowy

Ryszard Sterczy ski

Cukry, biopierwiastki, enzymy, witaminy, aminokwasy – to wszystko znajduje si w miodzie.

Od wieków stosowany był jako rodek wykrztu ny i u mierzaj cy kaszel. Dzi nauka

potwierdza m dro medycyny ludowej. We wszystkich kulturach wiata miód uznawany byt

ść

za lekarstwo. Wiadomo, e wzmaga działanie naturalnych rodków przeciw przezi bieniom.

Wła ciwo ci lecznicze miodów s jednak ró ne. Wpływ na to ma pora roku, w jakiej miód

powstawał i był zbierany, sposób przechowywania oraz kwiaty, z których pszczoły spijały

nektar.

Miód akacjowy – pomaga na kłopoty oł dkowe. Dwie ły ki rozcie czone w szklance letniej

ż ą

wody i wypijane na czczo reguluj trawienie, likwiduj zaparcia.

Miód wielokwiatowy – dwie, trzy ły eczki dziennie zjadane systematycznie zim pomagaj

organizmowi łatwiej znosiç wiosenne alergie.

Miód lipowy – działa rozgrzewaj co i koj co przy schorzeniach oskrzeli, zatok, kaszlu i

przezi bieniu. Jest skuteczny zwłaszcza w stanach osłabienia. Ma tak e wła ciwo ci

uspokajaj ce.

Miód gryczany – działa odtruwaj co i uodparniaj co na organizm.

Miód spadziowy – zalecany przy schorzeniach układu kr enia i kłopotach z sercem. Leczy

ąż

nie yty górnych dróg oddechowych i gardła. Polecany te w stanach wyczerpania fizycznego i

okresach stresu.

Miód wrzosowy – pomaga przy chorobach p cherza moczowego, nerek i prostaty. Najlepiej

w ci gu dnia popija miód rozcie czony w wodzie z dodatkiem soku cytrynowego i ły eczki

oliwy.

WARTO WIEDZIEĆ

W temperaturze powy ej 80° C, miód traci swoje lecznicze wła ciwo ci.

Aby miód zachował na długo swoje cenne wła ciwo ci, trzeba go przetrzymywa w

szczelnym naczyniu, w ciemnym, suchym i raczej chłodnym (do 20° C) miejscu.

Dobrze jest dodawa miód do naparów z ziół, np. lipy – to zwi ksza efekt zdrowotny.

Miód lipowy pobyusza wydzielanie i odkrztuszanie luzu. Gdy dokucza nam kaszel,

mo emy zastosowa inhalacje z miodu, podczas których wdycha si zawarte w nim

olejki eteryczne.

Znajduj ce si w miodzie substancje i zwi zki chemiczne działaj jak antybiotyki.

Skład chemiczny miodu

Bogdan K dzia, El bieta HołdernaK dzia

Miód jest produktem o zró nicowanym składzie chemicznym. Zale y on w du ym stopniu od

rodzaju i gatunku ro lin, z których pszczoły zbieraj nektar lub spad . W ró nych typach i

odmianach miodu odkryto ponad 300 składników nale cych do kilkunastu grup

żą

chemicznych, przy czym wi kszo z nich wyst puje w nieznacznych ilo ciach.

ść

Zgodnie z Polsk Norm zawarto wody w dojrzałym miodzie nie mo e przekracza 20%.

ść

Wyj tkiem jest miód wrzosowy, w którym dopuszcza si 23% wody. Wi kszo miodów

ść

zawiera wod w granicach 1718%. Spotykane s tak e miody o zawarto ci 1315% wody

(niektóre miody nektarowe wielokwiatowe i spadziowe).

Najliczniejsz grup zwi zków wyst puj cych w miodzie stanowi w glowodany ( rednio

ą ę

77%). Zawarto cukrów redukuj cych w polskich miodach nektarowych i spadziowych waha

ść

si od 67,9 do 77,7%. Przewa aj cukry proste. Przeci tna zawarto glukozy wynosi 30%, a

ż ą

ść

fruktozy 38%. Sacharoza wyst puje w miodach odmianowych w granicach od 0,8% (miód

gryczany i wrzosowy) do 7,7% (miód akacjowy). rednio wyst puje ona w ilo ci 1,3%. Z

dwucukrów redukuj cych w najwi kszej ilo ci spotykana jest maltoza (do 5,4%), a z

trójcukrów melecytoza, wyst puj ca wył cznie w miodach spadziowych (do 28%). Ponadto

w ró nych typach i odmianach miodu stwierdzono niewielkie ilo ci 22 innych cukrów (m.in.

trehalozy, izomaltozy, melibiozy i gencjobiozy).

Do charakterystycznych zwi zków powstaj cych na skutek kwasowego rozkładu cukrów

prostych, głównie fruktozy, nale y zaliczy 5hydroksymetylofurfunal (5HMF).

Wa n grup zwi zków pochodz cych z nektaru lub spadzi stanowi kwasy organiczne

ż ą

(0,051,2%), które w zasadniczy sposób kształtuj smak miodu. W najwi kszej ilo ci

wyst puj kwasy: glukonowy, jabłkowy i cytrynowy. Z innych kwasów wymieni nale y:

mlekowy, bursztynowy, winowy, szczawiowy, masłowy, propionowy, mrówkowy i octowy.

Ponadto w miodzie spotyka si 15 innych kwasów, w tym benzoesowy i pirogronowy.

Zwi zki azotowe wyst puj w miodzie w niewielkich ilo ciach. Zawarto białka nie

ść

przekracza zwykle 0,5%. S to głównie albuminy i globuliny, b d ce składnikami wydzieliny

ę ą

gruczołów gardzielowych pszczół. Miód zawiera tak e niewielkie ilo ci wolnych

aminokwasów ( rednio 0,03%).

Do istotnych zwi zków azotowych wyst puj cych w miodzie nale enzymy. Pochodz one

żą

głównie z wydzieliny gruczołów linowych pszczół. Do najwa niejszych nale y zaliczy :

inwertaz , która powoduje rozpad sacharozy do glukozy i fruktozy, czyli wywołuje tak

zwan inwersj ,

amylazy: alfaamylaza prowadzi przemian skrobi do dekstryn, natomiast beta

amylaza ich dalszy rozpad do maltozy (enzymy te zwane te s diastazami),

ż ą

oksydaz glukozy – enzym powoduj cy utlenianie glukozy do kwasu glukonowego (w

reakcji tej powstaje tak e nadtlenek wodoru – zwi zek o silnych wła ciwo ciach

przeciwdrobnoustrojowych).

W miodzie stwierdzono równie wyst powanie kilkunastu innych enzymów, w tym lizozymu.

W omawianym produkcie wyst puj ponadto zwi zki o charakterze hormonalnym. Wa ne

zadanie spełnia neurohormon acetylocholina. Pochodzi on z wydzieliny gruczołów

gardzielowych pszczół i wyst puje w ilo ci do 5 mikrogramów w 1 g miodu. Poza tym miód

zawiera woln cholin , która jest prekursorem wspomnianego hormonu.

W składzie miodu spotyka si zwykle zwi zki flawonoidowe, reprezentowane głównie przez

kemferol, kwercetyn , apigenin i hesperetyn . Mog równie wyst powa antocyjany,

leukoantocyjany i katechiny.

Zasadnicz grup poł cze , decyduj c w du ym stopniu o smaku i aromacie miodu,

ą ą

stanowi składniki olejków eterycznych pochodz ce z nektaru. Ł cznie wyodr bniono z

miodu kilkadziesi t substancji aromatycznych, w ród których znajduj si wy sze alkohole

ą ę

alifatyczne, aldehydy, ketony, estry i zwi zki polifenolowe, m.in. aldehyd mrówkowy, octowy

i izomasłowy, aceton i diacetyl. Uwa a si , e aromat i smak miodu zale y tak e od innych

ę ż

zwi zków, takich jak kwasy organiczne, cukry, aminokwasy, 5HMF, garbniki i woski.

Barwa miodu uzale niona jest przede wszystkim od obecno ci zwi zków karotenoidowych

(głównie betakarotenu), ksantofilu, chlorofilu i jego pochodnych, flawonoidów i

antocyjanów. Ciemnienie miodów przypisuje si melanoidom, substancjom powstaj cym w

wyniku reakcji cukrów, kwasu askorbinowego (witaminy C) i aminokwasów. Na barw miodu

wpływaj tak e substancje koloidowe zbudowane z białek, drobin wosku pszczelego, wody i

biopierwiastków.

W miodzie mog wyst powa w nieznacznych ilo ciach sterole, fosfolipidy i kwasy

tłuszczowe. Ponadto w niektórych miodach odmianowych obecne s takie zwi zki, jak

arbutyna, gwajakol, katechina i kwas benzoesowy.

Miód zawiera niewielk ilo witamin. Zale y to głównie od obecno ci pyłku kwiatowego i

ść

mleczka pszczelego. W miodzie wyst puj zazwyczaj witaminy z grupy B w tym B1, B2, B6,

kwas foliowy, kwas nikotynowy i kwas pantotenowy. Zawarto witaminy C w miodzie

ść

wynosi przeci tnie 22 mg, przy czym w miodzie gryczanym jej zawarto mo e dochodzi do

ść

120 mikrogramów. Ponadto w niektórych miodach stwierdzono obecno witamin

ść

rozpuszczalnych w tłuszczach, głównie witaminy A.

Poszczególne odmiany miodu ró ni si zarówno liczb , jak i zawarto ci biopierwiastków,

ż ą ę

ś ą

która wynosi rednio 0,3%. W miodzie znajduje si najwi cej potasu (do 4 mg/g), fosforu,

magnezu i wapnia. W nieco mniejszej ilo ci wyst puje elazo, krzem, siarka, mied , fluor,

cynk i mangan. Spo ród innych wa nych biopierwiastków miód zawiera: kobalt, molibden,

chrom i jod.

Pozostałe składniki zawarte w miodzie okre la si jako domieszki. Na ogół ich zawarto w

ść

miodach nie przekracza 1%. W pierwszym rz dzie wymieni mo na pyłek kwiatowy. W

miodzie pszczelim znajduje si rednio 3000 ziarn pyłku w 1 g. Miód zawiera zazwyczaj

ę ś

tak e niewielk ilo mleczka pszczelego ( rednio 1 mikrogram/g).

ść

Nale y te wspomnie o mo liwo ci wyst powania w miodzie substancji toksycznych, do

których zalicza si : hioscyjamin i skopolamin (nektar z bielunia i lulka czarnego), atropin

(nektar z pokrzyku), digitoksyn (nektar z naparstnicy ółtej) oraz akonityn (pyłek

kwiatowy z tojadu). Zatrucia u ludzi po spo yciu miodu zawieraj cego wymienione

substancje wyst puj jednak niezmiernie rzadko.

Miód – wła ciwo ci biologiczne

Bogdan K dzia, El bieta HołdernaK dzia

Działanie miodu na serce i układ kr enia znane jest od dawna. Dzi ki du ej zawarto ci

ąż

glukozy i fruktozy miód jest produktem łatwo przyswajalnym przez organizm, w tym przez

mi sie sercowy. Wysoko energetyczne składniki wchłaniane s bezpo rednio do krwi ju w

błonie luzowej oł dka, z pomini ciem przewodu pokarmowego. Miód w ilo ci 100 g

ż ą

dostarcza rednio 325 kcal energii.

Wyst puj ca w miodzie acetylocholina wzmacnia sił skurczu i wydolno mi nia

ść

ęś

sercowego. Przyczynia si do tego tak e potas wyst puj cy w miodzie w stosunkowo du ej

ilo ci.

Miód powoduje obni enie ci nienia t tniczego krwi, a tak e rozszerzenie naczy

wie cowych. Przyczynia si do zahamowania procesu mia d ycowego.

ż ż

Wpływ miodu na układ oddechowy mo na wyja ni jego szerokim zakresem działania

ś ć

biologicznego. Miód odznacza si wła ciwo ciami antybiotycznymi, przeciwzapalnymi,

wykrztu nymi i odnawiaj cymi.

Za działanie przeciwdrobnoustrojowe miodu odpowiedzialny jest głównie nadtlenek wodoru.

Wa n rol odgrywaj równie składniki olejków eterycznych. Efekt ten ujawnia si przede

ż ą

wszystkim przy bezpo rednim kontakcie miodu ze zmienion zapalnie błon luzow dróg

ą ś

oddechowych. Z silnym działaniem składników olejkowych mamy do czynienia w przypadku

komponentów miodowych. Dla przykładu terpeny z ziołomiodu sosnowego wchłaniaj si

ą ę

cz ciowo przez błon luzow górnego odcinka dróg oddechowych, przedostaj si do płuc

ęś

ę ś

ą ę

i wydychane z powietrzem oddziałuj na drobnoustroje wyst puj ce w nabłonku luzowym.

Terpeny odznaczaj si równie działaniem przeciwzapalnym.

ą ę

Miód powoduje podra nienie gruczołów wydzielniczych błony luzowej dróg oddechowych,

dzi ki czemu dochodzi do upłynnienia wydzieliny oskrzelowej. Pobudza on równie ruch

rz sek aparatu migawkowego, co ułatwia odkrztuszanie wydzieliny i usuwanie jej na

zewn trz.

Miód odznacza si równie wła ciwo ciami przeciwalergicznymi. Zwi zane jest to przede

wszystkim ze zmniejszeniem obrz ku błon luzowych, który towarzyszy stanom alergicznym

dróg oddechowych, jak równie z działaniem uodparniaj cym miodu.

Miód normalizuje zaburzon czynno wydzielnicz i motoryczn oł dka. Ponadto

ść

ą ż ą

przyspiesza gojenie powierzchni błony luzowej oł dka i dwunastnicy poprzez wchłanianie

ż ą

wody z chorej tkanki i działanie przeciwzapalne.

Miód pobudza czynno wydzielnicz i motoryczn jelit. Po podaniu tego produktu

ść

obserwuje si wzrost ruchów perystaltycznych jelita cienkiego i zwi kszone wydzielanie soku

jelitowego.

Miód wykazuje wyra nie lecznicze działanie na w trob i drogi ółciowe. Ze wzgl du na

du ilo glukozy i fruktozy jest on łatwo przyswajalny przez ten organ. Glukoza zawarta w

żą

ść

miodzie, oprócz od ywiania komórek w trobowych, odgrywa tak e du rol w procesach

żą

odtruwania organizmu. W wyniku ł czenia zwi zków toksycznych z kwasem glukuronowym i

pirogronowym powstaj poł czenia łatwo rozpuszczalne w wodzie, które wydalane s z

organizmu wraz z moczem. Natomiast fruktoza prawie całkowicie wykorzystywana jest do
syntezy glikogenu, zwi kszaj c w ten sposób jego zapas w w trobie. Prowadzi to do

przyspieszenia przemiany materii w tkankach, a tak e do wzmocnienia czynno ci ochronnej i

odtruwaj cej w troby. Poza tym wyst puj ca w miodzie cholina obni a poziom lipidów w

w trobie oraz zwi ksza wydzielanie ółci.

Dzi ki niskiej zawarto ci białka oraz jonów sodu i chloru, miód wykazuje korzystne działanie

na nerki i drogi moczowe. Przyczynia si do usuwania obrz ków pochodzenia sercowego i

naczyniowego. Rozszerza naczynia krwiono ne nerek, zwi kszaj c filtracj kł bkow . Ma to

ę ę

szczególne znaczenie w tych schorzeniach nerek, którym towarzyszy zmniejszone wydzielanie

moczu. Poza tym przyczynia si do usuwania obrz ków pochodzenia mózgowego. Zapobiega

tak e tworzeniu si piasku i kamieni w nerkach i p cherzu moczowym.

Du a zawarto cukrów redukuj cych, takich jak glukoza i fruktoza oraz niewielka ilo

ść

sacharozy, czyni miód pomocnym w leczeniu cukrzycy. Cenna jest przede wszystkim

obecno fruktozy, cukru łatwo przyswajalnego przez chorych na cukrzyc . Korzystny wpływ

ść

na metabolizm w glowodanów w organizmie wykazuje ponadto acetylocholina oraz niektóre

biopierwiastki, szczególnie cynk i chrom.

Działanie na skórę

Miód dzi ki szybkiemu przenikaniu przez skór zaopatruje tkanki w glukoz oraz inne

substancje energetyczne. W przypadku ran przyczynia si do szybkiego ich oczyszczenia z

produktów przemiany materii i elementów martwiczych. Przejawia tak e wła ciwo ci

przeciwbólowe, przeciwzapalne i odnawiaj ce, dzi ki czemu prowadzi do szybkiego

ziarninowania i naskórkowania rany.

Miód z dobrymi wynikami stosuje si równie w przypadku ropiej cych ran i oparze .

Powoduje on szybkie oczyszczanie rany z ropnej wydzieliny, a tak e umo liwia dost p

makrofagów do chorych miejsc, dzi ki czemu nast puje niszczenie drobnoustrojów

chorobotwórczych, szczególnie gronkowców i paciorkowców. Nie dopuszcza tak e do

tworzenia si p cherzy i blizn pooparzeniowych.

ę ę

Warto tak e doda , e miód nie sprzyja powstawaniu próchnicy z bów. Stwierdzono, e

ć ż

wzrost paciorkowców Streptococcus mutans, b d cych główn przyczyn próchnicy,

ę ą

hamowany jest przez nadtlenek wodoru obecny w miodzie. Ze wzgl du na niewielk

zawarto sacharozy (przeci tnie 1,3%) drobnoustrój ten nie jest tak e w stanie wytworzy

ść

nalotu naz bnego, czynnika warunkuj cego rozwój próchnicy z bów.

Miód – działanie antybiotyczne

Bogdan K dzia, El bieta HołdernaK dzia

Miód posiada bogate wła ciwo ci biologiczne, do których nale działania antybiotyczne i

żą

konserwuj ce, a tak e inne, maj ce pozytywny wpływ na skór i narz dy wewn trzne.

Działanie antybiotyczne

Jedn z cenniejszych wła ciwo ci miodu jest jego działanie na bakterie chorobotwórcze dla

człowieka. Przede wszystkim wymieni tutaj wypada ziarniaki Gramdodatnie, takie jak

gronkowce (Staphylococcus aureus) i paciorkowce (Streptococcus pyogenes, S. pneumoniae, S.

mutans) oraz pałeczki Gramujemne (Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Proteus vulgaris,

Salmonella typhi, Shigella dysenteriae, Pseudomonas aeruginosa). Poza tym miód działa na

laseczki w glika (Bacillus anthracis), pr tki gru licy (

Mycobacterium tuberculosis), rz sistka

pochwowego (Trichomonas vaginalis) oraz chorobotwórcze dla człowieka grzyby

dro d oidalne z rodzaju

ż ż

Candida.

Zdania na temat wra liwo ci miodu na ogrzewanie i na warunki przechowywania s

podzielone. Na ogół przyjmuje si , e ogrzewanie miodu w temperaturze wy szej od 60o C

ę ż

powoduje całkowite zniszczenie zawartych w nim substancji antybiotycznych. Poza tym
uwa a si , e miody przechowywane w temperaturze pokojowej trac po 6 miesi cach

ę ż

połow swojej aktywno ci antybiotycznej, a po 1,5 roku zanika ona prawie całkowicie.

Aktywno antybiotyczn miodu okre la si za pomoc warto ci inhibinowej, wyra onej

ść

liczbami od 0 do 5. Miody hamuj ce rozwój wzorcowego szczepu gronkowca złocistego

(Staphylococcus aureus 209 P FDA) w st eniu 50% maj warto inhibinow 0, hamuj ce

ęż

ść

wzrost szczepu przy st eniu 25% warto inhibinow 1, przy st eniu 12,5% warto

ęż

ść

ęż

ść

inhibinow 2, a przy st eniu 1,56% lub ni szym warto inhibinow 5.

ęż

ść

Wysok aktywno ci antybiotyczn (warto ci inhibinowe 4 i 5) charakteryzuj si miody

ś ą

ą ę

spadziowe ze spadzi iglastej, miody nektarowospadziowe, a tak e niektóre miody

odmianowe, na przykład gryczany i lipowy. Do rednio aktywnych (warto inhibinowa 3)

ść

zalicza si miód wielokwiatowy i miód spadziowy ze spadzi li ciastej. Nisk aktywno ci

ś ą

antybiotyczn (warto inhibinowa od 0 do 2) odznaczaj si mi dzy innymi miody:

ść

ą ę

rzepakowy, akacjowy i wrzosowy.

Aktywno antybiotyczna miodu zale y od czynników fizykochemicznych i chemicznych.

ść

Podstawowymi mechanizmami zabezpieczaj cymi miód przed rozwojem drobnoustrojów s

czynniki fizykochemiczne. Nale y tu wymieni wysokie ci nienie osmotyczne, spowodowane

du ym st eniem cukrów ( rednio 77%), oraz kwa ny odczyn rodowiska, wywołany

ęż

obecno ci kwasów organicznych ( rednie pH = 4,1). W tych warunkach rozwój bakterii i

ś ą

dro d y osmofilnych jest całkowicie zahamowany.

ż ż

Do substancji chemicznych odpowiedzialnych za antybiotyczne działanie miodu nale y

zaliczy przede wszystkim oksydaz glukozy. Enzym ten wprowadzany jest do miodu przez

pszczoły wraz z wydzielin gruczołów gardzielowych. Nale y wyja ni , e jest on cz sto

ś ć ż

uto samiany z inhibin , chocia obecnie pod poj ciem tym kryj si ró ne czynniki i

ą ę

substancje antybiotyczne obecne w miodzie. Wymieniony enzym powoduje powstawanie z

glukozy nadtlenku wodoru. Zwi zek ten, zwany potocznie wod utlenion , odznacza si

silnym działaniem antybiotycznym. Wystarczy nadmieni , e ju w st eniach 310 mg/ml

ć ż

ęż

powoduje on zniszczenie wszystkich chorobotwórczych bakterii, grzybów, wirusów i

pierwotniaków.

W naturalnym miodzie reakcja powstawania nadtlenku wodoru zachodzi bardzo wolno.

Aktywno antybiotyczna wie ego, nie rozcie czonego miodu jest z tego wzgl du niska.

ść

Natomiast po rozcie czeniu miodu wod powstawanie nadtlenku wodoru zachodzi z du

żą

szybko ci . Dla przykładu aktywno antybiotyczna rozcie czonego miodu jest od 6 do 220

ś ą

ść

razy wy sza w porównaniu z miodem nie rozcie czonym.

Do innych substancji antybiotycznych wytwarzanych przez pszczoły i wprowadzanych przez

nie do miodu nale lizozym i apidycyna. W wielu miodach odmianowych wyst puj tak e

żą

substancje antybiotyczne pochodz ce z nektaru ro lin olejkowych i spadzi drzew iglastych,

takich jak tymol, eukaliptol, mentol, pinen i kamfen, poza tym zwi zki flawonoidowe

(kemferol, kwercetyna, apigenina), garbniki katechinowe oraz kwas benzoesowy.

Działanie konserwuj ce

W ród licznych zalet miodu na jednym z pierwszych miejsc nale y wymieni jego działanie

konserwuj ce. Nasiona wielu ro lin po rocznym przechowywaniu w miodzie w temperaturze

pokojowej odznaczaj si nie zmienionym wygl dem i wysok zdolno ci kiełkowania,

ą ę

ś ą

natomiast produkty pochodzenia zwierz cego jeszcze po 4 latach przechowywania w miodzie

zachowuj wie o i wszystkie wła ciwo ci organoleptyczne. Jaja kurze, których

ą ś

ż ść

powierzchni zaka ono pałeczkami okr nicy i salmonelli, zanurzone w miodzie i badane po

ęż

4 miesi cach wykazywały wie o , a posiewy z ich białka i ółtka nie wykazywały

ż ść

obecno ci drobnoustrojów.

Liczne badania dowodz , e drobnoustroje b d ce przyczyn psucia si produktów

ą ż

ę ą

ywno ciowych gin w krótkim czasie w wyniku bezpo redniego kontaktu z miodem. Proces

całkowitego zniszczenia bakterii i grzybów, trwa od kilku godzin do kilku dni. Miód mo na

uzna zatem za lepszy rodek konserwuj cy od niektórych substancji stosowanych w

praktyce, takich jak benzoesan sodu czy kwas sorbowy.

U ycie miodu pszczelego do przedłu ania trwało ci produktów spo ywczych nie znalazło

zastosowania, zarówno ze wzgl dów ekonomicznych, jak i praktycznych. W pi miennictwie

mo na znale natomiast dane dotycz ce konserwowania ró nych tkanek za pomoc 50%

źć

roztworów wodnych miodu. Zadowalaj ce wyniki uzyskano, przeszczepiaj c zwierz tom

ko ci piszczelowe konserwowane miodem. Na podstawie tych bada opracowano now

metod konserwowania transplantatów kostnych.

Podj to równie próby zastosowania miodu jako rodka konserwuj cego w okulistyce.

Badania wykazały, e stosowanie st onych roztworów, a nawet miodu nie rozcie czonego,

ęż

pozwalało na przechowywanie transplantatów przez 6 miesi cy. Nale y doda , e ten sposób

ć ż

konserwacji pozwalał na zachowanie w stanie nie zmienionym delikatnych struktur
komórkowych oka. Stwarza to mo liwo ci wykorzystania miodu jako rodka konserwuj cego

równie w innych dziedzinach medycyny.

Odmiany miodu

Bogdan K dzia, El bieta HołdernaK dzia

Prezentujemy odmiany miodu, jego komponenty i preparaty.

Miody odmianowe

Według polskiej normy rozró nia si trzy typy miodu: miód nektarowy, wytwarzany z

nektaru ro lin, wydzielanego z nektarników kwiatowych lub pozakwiatowych; miód

spadziowy, wytworzony ze spadzi zebranej z p dów ro lin, oraz miód nektarowospadziowy,

wytworzony przez pszczoły cz ciowo z nektaru, a cz ciowo ze spadzi.

ęś

Polska norma wyró nia ponadto nast puj ce odmiany miodu: nektarowy rzepakowy,

nektarowy akacjowy, nektarowy lipowy, nektarowy gryczany, nektarowy wrzosowy,

nektarowy wielokwiatowy, nektarowospadziowy, spadziowy ze spadzi li ciastej i spadziowy

ze spadzi iglastej.

Na mniejsz skal otrzymywane s tak e odmianowe miody nektarowe zbierane przez

pszczoły z ró nych ro lin uprawnych, w tym ro lin leczniczych. Otrzymuje si je wsz dzie

tam, gdzie wi ksze obszary w okolicy pasiek s obsiane ro linami jednego gatunku, a miód

pozyskiwany jest zaraz po zako czeniu ich kwitnienia. Z wa niejszych nale y wymieni :

tymiankowy, szałwiowy, macierzankowy, nostrzykowy, mniszkowy, mi towy, malinowy,

kasztanowy, lawendowy, koniczynowy, walerianowy i z drzew owocowych.

Miodowe komponenty

Cennymi wła ciwo ciami leczniczymi odznaczaj si miodowe komponenty, zwane

ą ę

ziołomiodami. Produkty te, wytworzone przez pszczoły z syropu cukrowego i wyci gów

ziołowych, odznaczaj si wi ksz skuteczno ci lecznicz od miodów odmianowych, cz sto

ą ę

ś ą

tak e lepszym smakiem i aromatem. Do bardziej znanych miodowych komponentów tej grupy

zalicza si ziołomiody: głogowy, sosnowy, wierkowy, rumiankowy, tymiankowy,

pokrzywowy, nagietkowy, aloesowy i aroniowy.

Do miodowych komponentów zaliczy nale y tak e miody ziołowe, które otrzymuje si przez

podawanie pszczołom roztworu miodu pszczelego z dodatkiem surowców ro linnych. Przez

odpowiednie ł czenie miodów z produktami ro linnymi, na przykład miodu nektarowego ze

wie ym sokiem brzozowym (Betulamel), otrzymuje si miodowe komponenty o wysokich

walorach leczniczych.

Preparaty

Cz sto spotykan form preparatów s poł czenia miodu nektarowego z innymi produktami

pszczelimi, takimi jak pyłek kwiatowy, propolis i mleczko pszczele. Oto kilka przykładów:

miód pszczeli z pyłkiem kwiatowym (5% pyłku kwiatowego w miodzie), meliprop (miód z

dodatkiem 1% wyci gu propolisowego), miód z mleczkiem pszczelim (0,8% mleczka

pszczelego w miodzie) oraz melipropolen (mieszanina 4,3% pyłku kwiatowego, 0,4%

propolisu i 0,3% mleczka pszczelego w miodzie).

Poza tym produkowane s miody nektarowe z dodatkiem 1% koncentratów ziołowych.

Nale do nich: miód z melis , miód z aroni , miód z podbiałem, miód z lukrecj i miód z

żą

pokrzyw . Wytwarzane s równie miody lecznicze w postaci płynnej, takie jak miód pszczeli

podbiałowy, miód pszczeli koperkowy i miód pszczeli prawo lazowy oraz syropy z miodem

pod nazw Apipulmol i Apitussic.

Z innych preparatów warto wymieni miód aloesowy z aroni (

Mel Aloe cum Aroniae) oraz

miód pszczeli nektarowy z sokiem je ówki purpurowej (

Mel cum succus Echinacae).

Ziołomiody

Alicja PaciorekKolbus

Miodowe komponenty zwane ziołomiodami charakteryzuj si ró nymi wła ciwo ciami

ą ę

leczniczymi, maj te niekiedy lepszy smak i aromat ni tzw. miody odmianowe. Apiterapia,

ą ż

czyli leczenie miodem i innymi produktami pszczelimi, takimi jak pyłek kwiatowy, propolis

(kit pszczeli), mleczko pszczele, jad pszczeli, jest znana i stosowana od wieków.

Wła ciwo ci lecznicze miodu doceniali staro ytni, np. Hipokrates wykorzystywał miód do

zwalczania gor czki. W pó niejszych wiekach równie znani uzdrowiciele, jak Hildegarda z

Bingen (XI/XII w.) i Paracelsus (XV/XVI w.) uwzgl dniali w swoich metodach leczenia i

recepturach ró nych leków wła nie miód i inne produkty pszczele. Przy okazji warto doda ,

e pionierami w hodowli pszczół byli Krete czycy i Egipcjanie, natomiast ju w epoce

kamiennej miód był znany jako rodek słodz cy.

Według opinii fachowców miodowe komponenty zwane ziołomiodami s produktami

bogatszymi składnikowo od miodów nektarowych i spadziowych. Maj bowiem w swoim

składzie witaminy i biopierwiastki oraz substancje czynne pochodzenia ro linnego (z ziół).

Specjali ci doceniaj te ich wła ciwo ci lecznicze.

ą ż

W celu uzyskania ziołomiodu (w warunkach hodowlanych) podaje si pszczołom w

podkarmiaczkach specjaln po ywk . Jest ona przygotowywana z ziół lub soków owocowych.

Dla pszczół stanowi nektar, który wprowadzaj do wola, nast pnie dodaj swoje enzymy i

hormony, a potem zag szczaj go w komórkach plastra do konsystencji naturalnego miodu.

Ziołomiody mo na kupi w wielu sklepach na terenie całego kraju. Produkty te s

sprzedawane w słoikach, ich zawarto wynosi ok. 250 g.

ść

Do bardziej znanych miodowych komponentów zalicza si nast puj ce ziołomiody:

aloesowy reguluje procesy trawienne, mo na go stosowa w zaparciach, gdy ma

działanie łagodnie przeczyszczaj ce;

aroniowy mo na go wykorzystywa w leczeniu nadci nienia t tniczego i w

niewydolno ci układu kr enia;

ąż

głogowy polecany w celu wzmocnienia serca, obni enia ci nienia krwi, działa te

wspomagaj co na układ kr enia;

ąż

mi towy

ma działanie przeciwskurczowe i dezynfekuj ce, mo na go stosowa w

stanach zapalnych błon luzowych jamy ustnej, w paradontozie;

nagietkowy do stosowania przy bólach mi ni, z bów i w nerwobólach

ęś

reumatycznych, zapobiega szkorbutowi, reguluje skurcze pojawiaj ce si w

przewodzie pokarmowym;

pokrzywowy mo na go stosowa w przypadkach ró nego rodzaju krwawie , w

anemii, krzywicy, zapaleniu p cherza moczowego, nerek, moczeniu si dzieci;

rumiankowy dezynfekuje, jest pomocny w stanach zapalnych przewodu

pokarmowego;

sosnowy polecany w nie ytach nosa, gardła, krtani, oskrzeli, ma działanie

wykrztu ne i przeciwbakteryjne, bywa wykorzystywany w syropach dla dzieci i

dorosłych;

tymiankowy wzmaga apetyt, działa moczop dnie, napotnie i wiatrop dnie, mo na

go stosowa w chorobach zaka nych zwi ksza bowiem w takich przypadkach liczb

białych ciałek we krwi.

Je li zamierzamy stosowa ziołomiody w celach leczniczych, warto skonsultowa to z

lekarzem, szczególnie wtedy, gdy cierpimy na powa ne schorzenia. Nale y te pami ta , e

ę ć ż

zdarzaj si przypadki alergii na miód i miodowe komponenty.

ą ę

Pyłek kwiatowy

Alicja PaciorekKolbus

Bywa nazywany cudown od ywk , poniewa stanowi kompozycj wielu wa nych dla

organizmu człowieka składników od ywczych.

Zbieraniem pyłku zajmuj si pszczoły zbieraczki, które gromadz go w ulu. Cz

pyłku

ą ę

ęść

przenosz do komórek plastra, gdzie pyłek dojrzewa, przechodz c fermentacj mlekow ,

która zostaje zako czona po dodaniu miodu. W ten sposób powstaje pierzga – preparat

białkowowitaminowy.

Pyłek kwiatowy zawiera 22 składniki od ywcze niezb dne do prawidłowego od ywiania

człowieka i zachowania zdrowia. Ma w swoim składzie białka, aminokwasy, witaminy, makro

i mikroelementy, dlatego te nazywa si go cz sto cudown od ywk . Zawiera wi cej

warto ciowych substancji od miodu. Jest stosowany w leczeniu wielu schorze , działa ogólnie

wzmacniaj co.

Dzi ki swojej du ej warto ci biologicznej mo e by wykorzystywany u dzieci w ró nych

chorobach wywołanych zaburzeniami w od ywianiu, brakiem apetytu czy opó nionym

rozwojem. W przypadku dzieci anemicznych pyłek kwiatowy wpływa na przyrost czerwonych

ciałek krwi, poprawia równie ich ogólny stan zdrowia. Poleca si go ludziom dorosłym,

rekonwalescentom i osobom wykonuj cym ci k prac fizyczn , poniewa działa

ęż ą

regeneruj co, powoduje przyrost wagi, zwi ksza apetyt, poprawia sprawno fizyczn i

ść

umysłow (ułatwia przyswajanie wiadomo ci). Mog go te stosowa w swojej diecie

sportowcy, gdy wzmacnia ich siły.

Badania wykazuj , e pyłek kwiatowy ma du e znaczenie dla schorze przewodu

ą ż

pokarmowego. Reguluje procesy trawienne, m.in. łagodzi skutki ostrych zapar . Wpływa na

wielko i skład flory bakteryjnej przewodu pokarmowego. Działa ochronnie na tkank

ść

w trobow , wspomaga jej odbudow . Dlatego mo na go stosowa w stanach zapalnych

w troby (ostrym i przewlekłym), w pocz tkowym stadium jej marsko ci.

Kuracje pyłkowe obni aj w surowicy krwi aktywno aminotransferazy alaninowej i

ż ą

ść

asparaginianowej, fosfatazy alkalicznej i bilirubiny.

Pyłek kwiatowy łagodzi i zmniejsza objawy głodu alkoholowego, dlatego te stosuje si go w

leczeniu alkoholizmu. Wykazano jego pozytywne działanie na psychik człowieka, poniewa

poprawia nastrój, przywraca optymizm, zmniejsza nadmiern nerwowo . Mo na go

ść

stosowa uzupełniaj co podczas terapii antydepresyjnej.

Znane jest te jego działanie wzmacniaj ce na naczynia krwiono ne. Dzi ki zawarto ci

rutyny zapobiega p kaniu szczególnie najdrobniejszych naczy i uelastycznia je. Poprawia

kr enie, przeciwdziałaj c zmianom mia d ycowym naczy mózgowych. Mo na go u ywa

ąż

ż ż

w profilaktyce wylewów krwi do mózgu. Pyłek kwiatowy wspomaga te funkcje serca.

Ponadto stabilizuj co stosuje si pyłek kwiatowy w profilaktyce i leczeniu chorób gruczołu

krokowego (prostaty).

Dzi ki kuracjom pyłkowym mo na uzupełni niedobory organizmu, gdy wpływaj one na

przemian materii. Zawarto cystyny (aminokwasu) w pyłku powoduje, e jest on polecany

ść

przy problemach z łami cymi si paznokciami i p kaniem k cików ust.

Zaleca si przeprowadzanie kuracji pyłkowej dwa razy w roku – wiosn (gdy organizm jest

osłabiony) i jesieni (w celu uodpornienia na przezi bienia). Przyjmuje si wtedy preparat

przez 23 miesi ce, potem nale y zrobi przerw tej samej długo ci i kuracj powtórzy .

Pyłek kwiatowy mo na kupi w postaci preparatu gotowego do spo ycia w sklepach

zielarskich i ze zdrow ywno ci .

ą ż

ś ą

Przed zastosowaniem gotowego pyłku kwiatowego nale y zapozna si z ulotk

ć ę

informacyjn doł czon do opakowania. Pami tajmy równie , e mog zdarza si

ż ż

ć ę

uczulenia na pyłek kwiatowy i wówczas nale y przerwa kuracj pyłkow .

Co zamiast cukru

Bogdan K dzia, El bieta HołdernaK dzia

Ludzie od zawsze lubili słodycze. Dzi , oprócz cukru i miodu, masz do wyboru kilkana cie

innych substancji. Poznaj ich wady i zalety.

Przez stulecia do nadawania słodkiego smaku potrawom stosowano cukier i miód. Dziś
istnieje wiele innych substancji, które s dla nich alternatyw . Zwolennicy słodzików ceni je

przede wszystkim za brak kalorii, co jest istotne dla osób stosuj cych odchudzaj ce diety i

dbaj cych o lini . S te zdrowsze dla z bów, bo nie stanowi po ywki dla rozwoju bakterii

ę ą ż

powoduj cych próchnic . Cz sto s du o słodsze od klasycznego cukru, a wi c

satysfakcjonuj cy smak mo na uzyska , stosuj c nawet niewielk ich ilo . Wi kszo

ść

substancji słodz cych innych ni cukier i miód lekarze zalecaj diabetykom, poniewa nie

powoduj , tak jak cukier, gwałtownego wzrostu poziomu insuliny we krwi.

Z kulinarnego punktu widzenia wa ny jest wpływ słodzików na procesy technologiczne, jakie

zachodz podczas przygotowywania potrawy. Niektóre z nich, np. poliole, powoduj

zatrzymanie wilgoci w wyrobach piekarniczych, a to zapobiega wysychaniu wypieków.

Przeciwnicy słodzików uwa aj natomiast, e ich nadmierne stosowanie mo e sprzyja

ż ą

problemom przewodu pokarmowego. Istniej te hipotezy, e słodziki mog by

ą ż

odpowiedzialne za obni enie nastroju, bóle głowy i bezsenno . Dlatego zawsze warto czyta

ść

etykiety ze składem u ytych substancji! Ze słodzików powinny zrezygnowa kobiety w ci y,

ąż

małe dzieci, osoby starsze (ich organizmy s szczególnie podatne na działania niepo dane) i

żą

chorzy na fenyloketonuri .

Ile to kalorii?

1 ły eczka cukru (5 g) 20 kcal

1 ły eczka fruktozy (5 g) 20 kcal

1 ły eczka miodu (7 g) 23 kcal

1 tabletka słodzika 0 kcal

Zero kalorii, mnóstwo słodyczy

Tzw. intensywne rodki słodz ce nie zawieraj kalorii i zapewniaj słodki smak ju w

niewielkich st eniach. W ród nich najcz ciej stosuje si : acesulfam K, aspartam,

ęż

ęś

sacharyn . S wytwarzane sztucznie poprzez syntez chemiczn .

ę ą

ASPARTAM

Wła ciwo ci

Jest 160–200 razy słodszy ni powszechnie stosowany cukier. Dodatkowo

wzmacnia aromaty, zwłaszcza cytrusowe.
Wady Preparaty zawieraj ce w swoim składzie aspartam nie mog by stosowane przez

osoby chore na fenyloketonuri (choroba dziedziczna, polegaj ca na zaburzeniach

metabolizmu), gdy s ródłem fenylolaniny – aminokwasu, który u chorych nie mo e ulec

ż ą ź

prawidłowym przemianom, powoduj c pojawienie si toksycznych dla młodego organizmu

zwi zków. Słodziki składaj ce si z aspartamu mog by stosowane do przyrz dzania tych

potraw, których temperatura przygotowywania nie przekracza 100 st. W wy szej

temperaturze powstaj szkodliwe dla organizmu substancje, a na dodatek aspartam traci swe

słodz ce wła ciwo ci. Nie mo na stosowa go wi c do wypieku ciast i ciasteczek, a tak e do

słodzenia napojów zalewanych wrz tkiem. Z upływem czasu słodycz aspartamu ulatnia si .

Zalety Aspartam nie zawiera kalorii. Jest tani, nie wymaga stosowania w du ych ilo ciach.

Nadaje si dla diabetyków.

ACESULFAM K

Wła ciwo ci

Jest 200 razy słodszy od cukru, podnosi równie smak i zapach potraw. Jego

wła ciwo ci słodz ce wzrastaj w mieszankach z aspartamem. Dlatego te acesulfam K

sprzedaje si najcz ciej w słodkich kompozycjach.

ęś

Wady Acesulfam nie ma działa ubocznych, mo e jednak dawa gorzkawy posmak.

Zalety Jako substancja słodz ca jest stabilniejszy termicznie od aspartamu, co oznacza, e nie

ulega rozkładowi w wysokiej temperaturze.

SACHARYNA

Wła ciwo ci

300–500 razy słodsza od cukru. Wła ciwo ci słodz ce ulegaj spot gowaniu

przy jednoczesnym zastosowaniu sacharyny z aspartamem.

Wady Sacharyna ma lekko gorzkawy, metaliczny posmak. Z tego powodu nie ka demu

przypadnie do gustu.
Zalety Cz sto stosowana w cukrzycy jako zamiennik cukru, bezkaloryczna, stabilna w

wysokiej temperaturze (do 150 st. C). Nie ulega adnym przemianom w organizmie, nie

kumuluje si , jest w cało ci wydalana z organizmu.

Dobre do wypieków

Drug szeroko stosowan grup substancji słodz cych stanowi poliole: 1 g polioli dostarcza

2,4 kcal, czyli prawie o 40 proc. mniej ni 1 g cukru. Do tej grupy zaliczamy m.in.: sorbitol,

mannitol, izomalt, maltitol, laktikol oraz ksylitol. Poliole wyst puj w przyrodzie ( liwki,

gruszki, jabłka, brzoskwinie, figi), s te wytwarzane na drodze syntezy chemicznej.

ą ż

SORBITOL

Wła ciwo ci

O 50 proc. słodszy od cukru. U ywany do czekolad, cukierków, lodów, gum do

ucia, d emów, owoców kandyzowanych, dietetycznych rodków spo ywczych.

Wady Zbyt du e spo ycie czasami powoduje biegunki i zaburzenia trawienia. Mo e si

magazynowa w organizmie cukrzyków i powodowa problemy neurologiczne.

Zalety Ma wysok zdolno utrzymywania wilgotno ci, co zapobiega nadmiernemu

ść

wysychaniu słodkich wypieków. Daje te efekt chłodz cy, dlatego stosuje si go w cukierkach

mi towych i przeciwkaszlowych.

KSYLITOL (CUKIER BRZOZOWY)

Wła ciwo ci

Ksylitol jest podobnie słodki jak cukier.

Wady Zbyt du e spo ycie mo e doprowadzi do wyst pienia biegunek. Nie nadaje si on do

stosowania z substancjami eluj cymi np. elatyn , gdy osłabia sił ich działania. Galaretki

si nie zsiadaj .

Zalety Ksylitol nie tylko słodzi, ale te pomaga w utrzymywaniu wilgotno ci produktu,

c wod . Jest odporny na temperatur . Daje te uczucie wie o ci i chłodu.

ążą

ż ś

MALTITOL

Wła ciwo ci

Odznacza si wła ciwo ciami bardzo podobnymi do białego cukru. Smakuje jak

cukier i jest niemal (w 90 proc.) tak samo słodki.
Wady Nie zauwa ono adnych szkodliwych skutków, jednak przy nadmiernym spo yciu

mo e wyst pi efekt przeczyszczaj cy.

ą ć

Zalety Jest odporny na działanie wysokiej temperatury, mo na wi c stosowa go do

pieczenia i gotowania. Jako zamiennik cukru u ywany jest w tych samych proporcjach. Mo e

by stosowany przez cukrzyków, poniewa nie powoduje gwałtownego wzrostu poziomu

cukru we krwi.

MANNITOL

Wła ciwo ci

Mannitol jest w 60 proc. tak słodki jak cukier. Cz sto stosuje si go do

produkcji gumy do ucia, czekolad, dietetycznych rodków spo ywczych, lodów, cukierków.

Wady Zbyt du e spo ycie preparatu mo e prowadzi do wyst powania biegunek.

Zalety Nie chłonie wody, zapobiega tworzeniu si brył i zlepianiu cukru.

Wzi te z natury

FRUKTOZA

Wła ciwo ci

Poza sztucznie wytwarzanymi rodkami słodz cymi, słodki smak potrawom

nadaje tak e fruktoza, która jest naturalnym cukrem owocowym, sprzedawanym pod postaci

drobnych kryształków. Fruktoza ma niski ID (indeks glikemiczny), a wi c nie powoduje

szybkiego wzrostu poziomu insuliny do krwi ani jego szybkiego spadku, dzi ki czemu u osób

ja stosuj cych rzadziej pojawiaj si nagłe ataki głodu.

ą ę

Wady W porównaniu z innymi substancjami słodz cymi jest dosy droga.

Zalety Podczas stosowania fruktozy nie obserwuje si nadmiernego wydzielania insuliny

przez trzustk , dzi ki czemu nie jest ona obci ona ponad swoje mo liwo ci. Z tego powodu

ąż

stosowanie cukru owocowego zalecane jest dla cukrzyków, bo podnosi poziom glukozy we
krwi w znacznie mniejszym stopniu ni klasyczny cukier. Oznacza to, e po wypiciu szklanki

herbaty posłodzonej fruktoz poziom glukozy we krwi osi gnie znacznie ni sze warto ci ni

po wypiciu herbaty z tak sam ilo ci zwykłego cukru.

ś ą

MIÓD

Wła ciwo ci

Nie jest jedynie ródłem „pustych kalorii”, tak jak klasyczny biały cukier.

Zawiera glukoz i fruktoz (cukry proste), glutamin (aminokwas, który odpowiada za

popraw odporno ci, hamowanie procesów zapalnych jelit podczas trwania radio i

chemioterapii), witaminy z grupy C, K i B, olejki eteryczne, enzymy reguluj ce przebieg

procesów biochemicznych w naszym organizmie. Swoje terapeutyczne wła ciwo ci miód

zachowuje w temperaturze ni szej ni 50 stopni. Najlepiej spo ywa go w czystej postaci lub

z płynami o temperaturze maksymalnie ok. 40 stopni, dlatego nie powinno si dodawa go

do gor cej herbaty lub mleka.

Wady Miód jest wysokokaloryczny: 100 g dostarcza a 320–330 kcal. Nale y szczególnie

zadba o to, by w pobli u miodu nie znalazły si adne mocno aromatyczne substancje,

ę ż

poniewa miód łatwo chłonie zapachy. Równie silnie miód chłonie wod . W przypadku

przechowywania w nieszczelnym naczyniu górna warstwa mo e ulec rozrzedzeniu. Wtedy to

dochodzi do rozwoju dro d y odpowiedzialnych za procesy fermentacji. Jednocze nie

ż ż

pozostawienie go, np. w niezakr conym dokładnie słoiku spowoduje nadmierne wysychanie i

cz ciow utrat aromatu i smaku.

ęś

Zalety Miód jest bardzo trwały. Mo na go przechowywa nawet przez dwa lata. Spo ywany

systematycznie wzmacnia układ immunologiczny i pomaga w zwalczaniu infekcji, hamuje

rozwój drobnoustrojów, działa regeneruj co. Jego pozytywne działanie dotyczy praktycznie

całego organizmu.

CUKIER

Wła ciwo ci

Znany wszystkim „biały cukier” to w 95 proc. sacharoza, a wi c cukier

składaj cy si z glukozy i fruktozy. Otrzymywany z buraków cukrowych, najcz ciej

ęś

sprzedawany jest pod postaci drobnych kryształków. Słu y przede wszystkim do nadawania

słodkiego smaku potrawom i napojom, w przetworach – jako rodek konserwuj cy.

Wady Nazywany jest cz sto „słodkim zabójc ”: spo ywany w nadmiarze przyczynia si m.in.

do powstawania cukrzycy. Stanowi równie doskonał po ywk dla bakterii w jamie ustnej,

prowadz c do rozwoju próchnicy z bów. Jest ródłem „pustych kalorii”, a wi c nie wnosi do

organizmu praktycznie nic, poza spor dawk kalorii. Nadmiar cukru spo ywanego w ci gu

dnia odkłada si w naszym organizmie pod postaci tłuszczu. Powoduje tak e nadmierne

wydzielanie insuliny, a wi c tzw. hiperinsulinemi , która jest odpowiedzi na podwy szony

poziom glukozy we krwi. Wi e si to z wyst pieniem zespołu niewra liwo ci tkanek na

ąż

insulin . Mamy wtedy do czynienia z sytuacj , gdy organizm produkuje wi cej insuliny ni

naprawd potrzebuje, a tkanki nie reaguj na jej pojawienie si w sposób prawidłowy.

Hiperinsulinemia jest równie jednym z głównych czynników odpowiedzialnych za

wyst pienie cukrzycy typu II.

Zalety Jest tani, szeroko dost pny.

Znaczenie miodu w od ywianiu

Bogdan K dzia, El bieta HołdernaK dzia

Miód jest cennym produktem w ywieniu ró nych grup osób, zwłaszcza małych dzieci,

sportowców, osób wykonuj cych ci k prac fizyczn i umysłow , rekonwalescentów i

ęż ą

osób starszych. Wł czenie go do codziennego po ywienia ma tak e swoje uzasadnienie.

Przydatno miodu w ró nych grupach wiekowych

ść

W fachowym pi miennictwie znale mo na dane na temat stosowania miodu w ywieniu

źć

dzieci przedwcze nie urodzonych oraz dzieci z niedowag , zaburzeniami od ywczymi i

brakiem łaknienia. U dzieci z zaburzeniami od ywiania i biegunk dobre efekty uzyskiwano,

podaj c im mleko z odwarem ry owym i miodem. Miód wpływał tak e korzystnie na dzieci z

obni onym poziomem hemoglobiny i krwinek czerwonych. Podawanie miodu zwi kszało

apetyt, przybieranie na wadze i polepszało obraz krwi. Miód przeciwdziałał tak e zaparciom,

wzd ciom, sprzyjał wyrzynaniu si z bów, zapobiegał wymiotom, a tak e wywierał łagodne

ę ę

działanie uspokajaj ce i nasenne.

Nale y jednak zaznaczy , o czym ju wspomniano wcze niej, e miód mimo wielu

korzystnych cech mo e u niemowl t i małych dzieci z niewykształconym systemem

immunologicznym prowadzi do zatru pokarmowych. Stwierdzono bowiem, e w miodzie

mog wyst powa przetrwalniki bakterii tlenowych Bacillus larvae, a tak e przetrwalniki

bakterii beztlenowych Clostridium perfringens i Clostridium difficile. W sprzyjaj cych

warunkach s one w stanie wywoła ostre zaka enie przewodu pokarmowego.

Energetyczne i od ywcze walory miodu cenione s przez sportowców. Produkt ten wzmacnia

potencjał fizyczny i wytrzymało zawodników, zarówno w czasie treningu, jak i w trakcie

ść

zawodów. Spo ycie go po wysiłku umo liwia w krótkim czasie ust pienie objawów

zm czenia i szybk odnow wydatkowanej energii. Badania wykazały, e miód przyjmowany

pomi dzy zawodami lub w przerwach meczów pozwalał na podwy szenie efektywno ci i

lepsz tolerancj ponownego wysiłku.

Liczni autorzy wskazuj na przewag miodu nad innymi produktami spo ywczymi

podawanymi sportowcom. W ocenie produktów przynosz cych szybko du ilo energii, bez

żą

ść

wywoływania dolegliwo ci trawiennych lub innych reakcji ubocznych, miód w skali 110

otrzymał 9 punktów, glukoza 7,5, cukier nierafinowany 6, a cukier rafinowany tylko 4,5

punktu. Korzystne działanie miodu uzasadniaj tak e badania efektywno ci zawodników. Po

podaniu miodu efektywno oceniono na 48%, podczas gdy po podaniu fruktozy, glukozy lub

ść

sacharozy była ona zauwa alna w granicach 1520%.

Warto w tym miejscu doda , e o ile glukoza i fruktoza zawarte w miodzie s przez organizm

ć ż

ludzki przyswajalne całkowicie, to sacharoz przyswaja on tylko cz ciowo, a przy

ęś

zaburzeniach przemiany materii mog z niej powstawa nawet substancje toksyczne.

Miód jako rodek bogaty w składniki budulcowe, energetyczne i reguluj ce stosowany jest z

powodzeniem w ywieniu młodzie y szkolnej, studentów, rekonwalescentów, osób

niedo ywionych i ludzi starszych. Miód najszybciej ze wszystkich produktów naturalnych

uzupełnia niedobory energetyczne organizmu. Dzi ki temu prawie natychmiast usuwa stan

obni onej zdolno ci do pracy (z powodu spadku poziomu glukozy we krwi) i utrzymuje

odpowiedni poziom energii przez wiele godzin.

Badania wykazały, e przyjmowanie miodu w ilo ci 1 g/kg masy ciała dziennie przez miesi c,

podwy sza fizyczn zdolno do pracy o 14%. Po 2 miesi cach przyjmowania miodu w tej

ść

samej ilo ci stwierdzono jeszcze korzystniejsze wska niki, w przeciwie stwie do miodu

sztucznego, który nie miał adnego wpływu na parametry okre laj ce fizyczn zdolno do

ś ą

ść

pracy.

Miód w diecie odchudzaj cej, dzi ki korzystnemu wpływowi na przemiany metaboliczne,

prac w troby i dostarczanie organizmowi w niewielkiej dawce niezb dnej ilo ci kalorii,

ę ą

zapewnia uczucie syto ci.

Przy niedowadze z kolei wa na jest du a przyswajalno miodu i jego wysoka warto

ść

od ywcza. Przyjmowany systematycznie przyczynia si do szybkiego przyrostu masy ciała i

chroni przed jej obni eniem.

Tak e u rekonwalescentów cenne jest dostarczenie za po rednictwem miodu znacznej ilo ci

kalorii bez obci enia układu pokarmowego. Ponadto działa on stymuluj co na mi sie

ąż

sercowy, odnawiaj co na komórki w trobowe, przeciwzapalnie na błon luzow oł dka i

ę ś

ą ż ą

jelit, moczop dnie, a tak e łagodnie uspokajaj co.

Podawanie miodu jest szczególnie cenne w przypadku osób w starszym wieku. Badania

lekarzy rosyjskich wskazuj , e w procesie starzenia si organizmu dochodzi do obni enia

ą ż

aktywno ci tkanki ł cznej i zdolno ci odtruwaj cej w troby, upo ledzenia czynno ci układu

moczowego, a tak e zmniejszenia zdolno ci adaptacyjnych i odporno ci na zaka enia. Dzieje

si to przede wszystkim na skutek obni enia w organizmie zawarto ci niezb dnych witamin,

aminokwasów i biopierwiastków. Miód poprzez zawarte w nim substancje pozwala na

uzupełnienie wa nych dla ycia składników, a co za tym idzie, usuwa lub łagodzi wiele

wymienionych zaburze .

Miód w leczeniu chorób układu pokarmowego

Bogdan K dzia, El bieta HołdernaK dzia

Miód daje dobre efekty lecznicze w zapaleniu oł dka (

ż ą

gastritis) oraz chorobie wrzodowej

oł dka i dwunastnicy. Charakteryzuje si on wła ciwo ciami normalizowania upo ledzonej

ż ą

czynno ci wydzielniczej i ruchowej oł dka w tych schorzeniach. Ponadto przyspiesza gojenie

ż ą

zmienionej zapalnie błony luzowej oł dka i dwunastnicy. Miód powoduje stopniowe

ż ą

zmniejszanie bólu i pobudliwo ci nerwowej, ust powanie nudno ci i zgagi, a tak e popraw

snu i łaknienia. W wielu przypadkach zapalenia i choroby wrzodowej oł dka leczenie

ż ą

miodem pozwala na uzyskanie lepszych wyników ni w przebiegu tradycyjnej terapii tych

schorze . Istniej dowody na to, e miód skutecznie ochrania błon luzow oł dka przed

ę ś

ą ż ą

szkodliwym działaniem alkoholu.

W tym miejscu nale y zaznaczy , e obecnie za czynnik wywołuj cy zarówno zapalenie

ć ż

oł dka, jak i chorob wrzodow oł dka i dwunastnicy, przyjmuje si zaka enie bakteriami

ż ą

ą ż ą

beztlenowymi Helicobacter pylori. A zatem leczniczy wpływ miodu w tych schorzeniach musi

mie zwi zek z jego niekorzystnym oddziaływaniem na ten drobnoustrój.

Miód reguluje czynno wydzielnicz i motoryczn jelit. Dzi ki temu stosowany jest w

ść

przypadku zapalenia jelita grubego ze skłonno ci do biegunek, a tak e w zapaleniu jelita

ś ą

cienkiego, zwłaszcza u dzieci. Miód poprzez pobudzenie perystaltyki jelit wykazuje łagodne

działanie przeczyszczaj ce i z tego wzgl du jest cennym rodkiem w leczeniu przewlekłych

zapar .

Miód stosuje si z powodzeniem w przypadku zapalenia oł dka i jelit (

ż ą

enteritis) zarówno u

dzieci, jak i osób dorosłych. Produkt ten okazał si skuteczny w zaka eniach wywołanych

przez bakterie: Salmonella, Shigella, enteropatogenne Escherichia coli i Klebsiella, a tak e w

zaka eniach rotawirusem typu ludzkiego (HRV). Miód podawany doustnie w płynie

elektrolitowym wyra nie skracał czas trwania biegunek i wysokiej gor czki do 58 godzin, w

porównaniu do klasycznej metody leczenia tego typu schorzenia, polegaj cej na podawaniu

glukozy i elektrolitów we wlewach do ylnych i stosowaniu antybiotyków, trwaj cej 93

godziny. Dobre efekty uzyskano tak e w trakcie leczenia nieswoistych, przewlekłych

biegunek. Po 4 miesi cach terapii 83% chorych uznano za wyleczonych. Wyra n popraw

ź ą

stwierdzono równie u 78% pacjentów z wrzodziej cym zapaleniem okr nicy.

ęż

Miód okazał si skutecznym lekiem w wielu schorzeniach w troby i dróg ółciowych. Stosuje

si go samodzielnie, a tak e ł cznie z podstawow terapi w przypadku wirusowego i

ż ą

przewlekłego zapalenia w troby, marsko ci w troby, schorzeniach p cherzyka ółciowego i

dróg ółciowych, kamicy ółciowej, w trakcie długotrwałego przyjmowania leków, zatrucia

ołowiem i innymi metalami ci kimi oraz nadu ywania alkoholu. Stwierdzono ponadto

ęż

korzystne działanie miodu u chorych na ółtaczk mechaniczn . W wyniku leczenia uzyskuje

si zwi kszenie przepływu ółci, lepsze opró nianie p cherzyka ółciowego i obni enie

poziomu bilirubiny.

Sposoby podawania i dawkowania

Miód stosowany jest jako rodek pomocniczy lub podstawowy w leczeniu zapalenia oł dka.

ż ą

Liczne badania kliniczne wskazuj na normalizowanie przez miód niewła ciwej czynno ci

wydzielniczej i motorycznej oł dka. W postaci niedokwa nej tego schorzenia miód

ż ą

powoduje wzrost kwasowo ci poprzez zwi kszenie wytwarzania kwasu solnego i pepsyny

oraz wzmo enie czynno ci ruchowej oł dka. W tym celu miód przyjmuje si 3 razy

ż ą

dziennie, w postaci zimnego roztworu w wodzie lub naparze z ziół, na 1015 minut przed

posiłkiem. Roztwór nale y wypi szybko. W efekcie uzyskuje si zwi kszenie wydzielania

soku oł dkowego na skutek dra ni cego działania zimnego roztworu.

ż ą

W zapaleniu oł dka z podwy szon kwasowo ci miód, po rozpuszczeniu w ciepłej wodzie,

ż ą

ś ą

przyjmuje si 3 razy dziennie, na 1,52 godziny przed jedzeniem. Sposób ten pozwala na

znaczne osłabienie czynno ci wydzielniczej błony luzowej oł dka, a co za tym idzie –

ż ą

obni enie zawarto ci kwasu solnego i pepsyny w soku oł dkowym. Powolne wypicie

ż ą

ciepłego roztworu miodu przyczynia si do rozszerzenia cian komórkowych błony luzowej

oraz zmniejszenia ich napi cia, co w konsekwencji prowadzi do rozcie czenia luzu w

oł dku i szybkiego wchłaniania miodu bez podra nienia błony luzowej.

ż ą

W nadkwa nej, jak i niedokwa nej postaci zapalenia oł dka, leczenie miodem prowadzi si

ż ą

najcz ciej przez 2 miesi ce, stosuj c od 100 do 200 g miodu dziennie, to jest 510 ły ek

ęś

stołowych. Proponuje si rozdzielenie tej dawki miodu na 3 cz ci i podawanie według

ęś

schematu: rano i wieczorem po 3060 g, w ci gu dnia 4080 g, na 1,52 godziny przed

posiłkiem rannym i popołudniowym oraz 3 godziny po kolacji. Miód nale y rozpu ci w 1/2

ś ć

lub całej szklance ciepłej wody.

W wyniku leczenia uzyskuje si zmniejszenie bólu, pobudliwo ci nerwowej, polepszenie snu,

a w przypadku nadkwa no ci dodatkowo ust pienie nudno ci i zgagi. Specjali ci twierdz ,

ś ś

e za pomoc miodu mo na uzyska pozytywne wyniki leczenia wi kszo ci przypadków

zapalenia oł dka.

ż ą

Liczni apiterapeuci wskazuj na lepsze działanie miodu w wymienionych schorzeniach po

rozpuszczeniu go w naparach z surowców zielarskich, takich jak kwiat nagietka, ziele

dziurawca, kwiat i li podbiału oraz nasiona lnu.

ść

W wyniku leczenia miodem choroby wrzodowej oł dka i dwunastnicy uzyskuje si cz sto

ż ą

znacznie lepsze efekty ni przy zastosowaniu tradycyjnej terapii. Lekarze bułgarscy uzyskali

na przykład znaczne polepszenie stanu zdrowia w wielu ci kich przypadkach choroby

ęż

wrzodowej. W trakcie podawania miodu obserwowano złagodzenie wielu objawów
towarzysz cych tej chorobie: zmniejszenie bólu i pobudliwo ci nerwowej, ust powanie zgagi

i odbijania oraz popraw snu i łaknienia. W rezultacie uzyskano wzrost masy ciała, popraw

obrazu krwi, a tak e normalizacj stolca i wydzielania soku oł dkowego.

ż ą

W chorobie wrzodowej oł dka z podwy szon i obni on kwasowo ci oraz w chorobie

ż ą

ś ą

wrzodowej dwunastnicy, miód przyjmuje si w identyczny sposób jak w przypadkach

zapalenia oł dka. Dawkowanie miodu prowadzi si równie według tego samego schematu.

ż ą

Dobre efekty daje tak e ł czne stosowanie kilku produktów pszczelich, to jest miodu,

ż ą

propolisu, pyłku kwiatowego i mleczka pszczelego. Ze wzgl du na zło ony mechanizm

powstawania choroby, najlepsze efekty daje jednoczesne stosowanie kilku metod leczenia,

takich jak apiterapia, fizykoterapia, k piele. Bardzo wa ne jest przestrzeganie diety,

wyeliminowanie alkoholu oraz ostrych przypraw. Korzystne jest tak e przyjmowanie miodu

rozpuszczonego w naparze z li ci szałwii lub w soku z aloesu.

Na podstawie bada farmakologicznych stwierdzono, e miód pobudza czynno jelita

ść

cienkiego i zwi ksza wydzielanie soku jelitowego. Działanie to jest najsilniejsze po

zastosowaniu 12,5% roztworu miodu, natomiast roztwory zawieraj ce wy sze st enia tego

ęż

produktu obni aj wydzielanie soku jelitowego i hamuj perystaltyk jelit. Rozcie czony

ż ą

miód zapewnia równie wła ciwe ukrwienie jelit, niezb dne do ich prawidłowej motoryki,

wytwarzania soku jelitowego i transportu składników od ywczych do krwi. W celu

przeczyszczaj cym miód w ilo ci 1 ły ki stołowej mo na przyjmowa po rozpuszczeniu w

wodzie, soku jabłkowym, a tak e w naparze z li ci senesu.

W przypadku zapalenia jelita grubego miód podaje si 3 razy dziennie, w ilo ci 12 ły ek

stołowych (60120 g), przed jedzeniem, rozpuszczony w wodzie lub soku jabłkowym do

g stej konsystencji. Roztwór powinien mie temperatur pokojow .

Miód w leczeniu chorób wewn trznych

Bogdan K dzia, El bieta HołdernaK dzia

Miód stanowi tak e cenny rodek w leczeniu zapalenia jelita cienkiego, zwłaszcza u dzieci. W

tym schorzeniu szczególnie skutecznie działa on po rozpuszczeniu w soku jabłkowym lub
naparach z surowców zielarskich, takich jak ziele krwawnika, li pokrzywy, kwiat nagietka i

ść

ziele tysi cznika. W nie ytach jelit u małych dzieci stosuje si mocn herbat z ły eczk

miodu i karmienie 2 razy dziennie utartym jabłkiem.

W tym miejscu nale y jednak wspomnie o publikacjach w fachowych czasopismach

zachodnich o mo liwo ci zatru niemowl t, nawet miertelnych, toksyn t cow obecn w

ą ęż

miodzie. Toksyna ta wytwarzana była przez przetrwalniki bakterii beztlenowych.

Clostridium tetani obecnych w miodzie. Badania własne nie potwierdziły tych doniesie ,

wykazały jednak wyst powanie w miodzie licznych przetrwalników bakterii beztlenowych, w

tym chorobotwórczych dla człowieka. St d nie powinno si podawa miodu niemowl tom,

które nie maj jeszcze w pełni wykształconego układu odporno ciowego i obecno

ść

drobnoustrojów beztlenowych mo e wywoła u nich biegunki. Dzieci starsze i doro li nie s

nara eni na tego rodzaju zagro enia.

W chorobach w troby i dróg ółciowych miód stosuje si samodzielnie lub ł cznie z

podstawow terapi . Najcz ciej przyjmuje si go w ilo ci 12 ły ek stołowych 3 razy

ęś

dziennie (60120 g), na godzin przed jedzeniem, po rozpuszczeniu w 1/2 szklanki ciepłej

wody, soku jabłkowego lub naparu z ziół. Dzieciom podaje si miód 3 razy dziennie po

ły eczce od herbaty (maksymalnie 30 g dziennie). Czas leczenia wynosi 23 miesi ce, a po 1

2miesi cznej przerwie terapi mo na kontynuowa .

W niektórych schorzeniach w troby i dróg ółciowych miód poł czony w równych cz ciach

ęś

z sokiem z cytryny i olejem z oliwek stosuje si 3 razy dziennie po ły ce stołowej przed

jedzeniem. Po za yciu preparatu wskazane jest poło enie si na prawym boku na 2530

minut.

W leczeniu kamicy ółciowej jako czynnik wspomagaj cy działa napar z ziela biedrze ca i

owoców dzikiej ró y z ły eczk miodu, przyjmowany 23 razy dziennie. Do przygotowania

naparu u ywa si po ły ce stołowej powy szych ziół.

Dobre wyniki leczenia miodem uzyskano w przypadku zaka e przewodu pokarmowego u

ż ń

niemowl t i małych dzieci, a tak e w ostrym zapaleniu oł dkowo – jelitowym u dzieci w

ż ą

wieku szkolnym. U ycie miodu było skuteczne zarówno w zaka eniach wywołanych przez

bakterie (Salmonella, Shigella, enterotoksyczne pałeczki Escherichia coli, Klebsiella), jak i

wirusy (rotawirusy typu ludzkiego i adenowirusy). W obu przypadkach miód stosowano
doustnie w st eniu 2% w płynie elektrolitowym. W wyniku leczenia uzyskano wyra ne

ęż

skrócenie czasu trwania biegunek w porównaniu z klasyczn metod leczenia tego

schorzenia, polegaj c na ł cznym podawaniu glukozy i elektrolitów we wlewie do ylnym i

ą ą

stosowaniu antybiotyków.

Do leczenia schorze oł dkowo – jelitowych odpowiednie s nast puj ce miody

ń ż ą

odmianowe: akacjowy, nostrzykowy, mniszkowy, macierzankowy i tymiankowy. Szczególny

wpływ w stanach skurczowych oł dka i jelit maj miody: lawendowy, słonecznikowy,

ż ą

tymiankowy, mi towy oraz melisowy. W zaburzeniach łaknienia celowe jest stosowanie

miodu mi towego, w zaparciach – miodów spadziowych i z drzew owocowych, natomiast w

biegunkach – miodu koniczynowego. Korzystny wpływ na przebieg leczenia schorze w troby

ń ą

i dróg ółciowych maj szczególnie miody: mi towy, słonecznikowy i mniszkowy, a tak e

rzepakowy, malinowy i wielokwiatowy.

Liczni specjali ci zwracaj uwag na znaczenie miodowych komponentów w chorobach

przewodu pokarmowego. Warto ciowym rodkiem pomocniczym w zapaleniu oł dka,

ż ą

zwłaszcza na tle nerwowym, s ziołomiody: wierkowy, rumiankowy i pokrzywowy.

Pomocniczo w chorobie wrzodowej oł dka i wrzodziej cym zapaleniu jelita grubego

ż ą

stosowany jest ziołomiód rumiankowy. Wykazuje on cenne działanie lecznicze tak e w

nie ycie jelit u dzieci i dorosłych, wzd ciach oraz bolesnych kolkach jelitowych u niemowl t.

Systematyczne przyjmowanie ziołomiodów, przede wszystkim rumiankowego, normalizuje

czynno w troby, przyspiesza proces jej wyleczenia, zwłaszcza u chorych z wirusowym

ść ą

zapaleniem w troby, a tak e w stanach zapalnych w troby wywołanych długotrwałym

przyjmowaniem leków.

Leczenie innych chorób wewn trznych

Miód stosowany jest tak e wspomagaj co w chorobach układu moczowego, takich jak ostre i

przewlekłe zapalenie nerek, zapalenie p cherza moczowego i miedniczek nerkowych,

przewlekłe owrzodzenie p cherza moczowego, kamica nerkowa i p cherza moczowego, a

tak e nietrzymanie moczu u osób starszych. Przyjmowanie miodu prowadzi w wielu

przypadkach do uzyskania znacznej poprawy stanu zdrowia. Miód stosowany w miejsce
glukozy umo liwia tak e usuwanie obrz ków spowodowanych niewydolno ci nerek.

ś ą

W schorzeniach układu moczowego miód przyjmuje si 3 razy dziennie na 4560 minut przed

jedzeniem po rozpuszczeniu w ciepłej wodzie, przy czym dawka dzienna wynosi od 50 do 80

g, a niekiedy 120 g. Poleca si dodawanie miodu do naparów z nast puj cych surowców

zielarskich: kwiatu podbiału, li ci borówki brusznicy, owoców dzikiej ró y oraz kwiatu

wrzosu. Szklank naparu przygotowuje si na ogół z 1 ły ki stołowej surowca.

Miód zapobiega tworzeniu si piasku i kamieni w nerkach i p cherzu moczowym. W

schorzeniach tych korzystne jest przyjmowanie miodu w naparze z ziela biedrze ca i owocu

dzikiej ró y w ilo ci 23 szklanek ciepłego płynu dziennie. Niektórzy apiterapeuci polecaj w

kamicy nerkowej mieszanin oleju z oliwek, soku cytrynowego i miodu.

W schorzeniach nerek, dróg moczowych i gruczołu krokowego poleca si przyjmowanie

nast puj cych miodów odmianowych: wrzosowego, akacjowego i lipowego.

W przypadku schorze zapalnych układu moczowego i kamicy moczowej korzystne jest tak e

przyjmowanie ziołomiodu pokrzywowego i rumiankowego. Cenne działanie wykazuje miód

ziołowy Betulamel wytwarzany z soku brzozowego. Ł czy on w sobie moczop dne i

odtruwaj ce działanie miodu i składników ro linnych, dzi ki czemu mo e by stosowany w

zapaleniu nerek, kamicy moczowej i zaburzeniach przemiany materii. Do łagodnych rodków

moczop dnych zalicza si tak e miód z dodatkiem 1% koncentratu z pokrzywy.

Miód wykorzystuje si u chorych na cukrzyc . Najcz ciej podaje si go zamiast cukru w

ęś

ilo ci 2530 g dziennie. W ka dym przypadku przyjmowanie miodu nale y jednak

konsultowa z lekarzem.

Najbardziej odpowiednie dla diabetyków s miody zawieraj ce du ilo fruktozy, takich

żą

ść

jak akacjowy, gryczany, lipowy, koniczynowy i malinowy. Działanie wspomagaj ce w

cukrzycy wykazuje tak e ziołomiód pokrzywowy oraz miód z dodatkiem 1% koncentratu z

pokrzywy.

Nale y zaznaczy , e miód jest dobrym rodkiem zapobiegawczym i leczniczym w

ć ż

niedokrwisto ci spowodowanej niedoborem elaza. Miód podwy sza poziom hemoglobiny we

krwi na skutek tego, e elazo w nim obecne, mimo niewielkiej zawarto ci (1 mg w 100 g

ż ż

miodu) jest przez organizm ludzki dobrze przyswajalne. Dla porównania mo na poda , e z

ć ż

miodu jest ono przyswajalne w 60%, podczas gdy z produktów spo ywczych tylko w

granicach 1025%.

Warto tak e wspomnie o miodzie z dodatkiem 1% koncentratu z pokrzywy jako rodku

remineralizuj cym, uzupełniaj cym braki biopierwiastków w organizmie, a tak e

stymuluj cym przemian materii. Miód z dodatkiem 1% koncentratu z aronii mo e by

natomiast stosowany, dzi ki du ej ilo ci witamin, u rekonwalescentów i osób ogólnie

osłabionych.

Ostatnio mówi si o korzystnym działaniu miodu w chorobach nowotworowych. Z jednej

strony ma on wzmaga działanie cytostatyków, a z drugiej strony zmniejsza mo liwo ci

przerzutów komórek nowotworowych do innych tkanek.

Miód w chorobach serca

Bogdan K dzia, El bieta HołdernaK dzia

Miód niezale nie od odmiany i miejsca pochodzenia charakteryzuje si korzystnym

działaniem na serce i układ kr enia. Zwi ksza sił skurczu i wydolno mi nia sercowego,

ąż

ść

ęś

rozszerza naczynia wie cowe serca i polepsza kr enie. Miód obni a ci nienie t tnicze krwi,

ąż

działa przeciwarytmicznie oraz zwi ksza diurez .

W terapii miód stosuje si przede wszystkim jako rodek wspomagaj cy podstawowe

leczenie. Samodzielnie miód podawany jest w lekkich schorzeniach, pocz tkowych fazach

procesu chorobowego lub zapobiegawczo.

Najcz ciej miód stosuje si w leczeniu nerwicy oraz zaburze akcji serca. W wyniku

ęś

systematycznego przyjmowania miodu ust puj subiektywne objawy choroby, takie jak ból w

okolicy serca, zm czenie i napi cie nerwowe. Pojawia si lepsze samopoczucie i spokojniejszy

sen.

Miód wykorzystywany jest jako rodek wspomagaj cy w niewydolno ci serca. Z dobrym

skutkiem stosowany jest on u chorych z przewlekłym sercem płucnym.

Dobre efekty po podaniu miodu obserwowano tak e w chorobie niedokrwiennej serca. Miód

przyjmowany przez dłu szy czas hamuje rozwój procesu mia d ycowego, zmniejsza lub

ż ż

eliminuje całkowicie dolegliwo ci towarzysz ce dusznicy bolesnej, a tak e zmniejsza

szkodliwe oddziaływanie glikozydów nasercowych na organizm człowieka.

Korzystne działanie miodu stwierdzono w przypadku choroby nadci nieniowej. Wykorzystuje

si to z powodzeniem u kobiet w ci y cierpi cych na nadci nienie t tnicze, które nie mog

ąż

za ywa leków syntetycznych.

Sposoby podawania i dawkowanie

Najcz ciej w przypadkach chorób serca i naczy przyjmuje si 12 ły ki stołowe miodu 3

ęś

razy dziennie, po rozpuszczeniu w 1/2 szklanki ciepłej wody. Zakładaj c, e 1 ły ka miodu

ą ż

wa y rednio 20 g, odpowiada to 60120 g dziennie. Najlepiej jest przyjmowa miód na

ż ś

godzin przed lub godzin po posiłku. Czas trwania leczenia wynosi przeci tnie 6 tygodni.

Według niektórych specjalistów miód powinno si rozpuszcza w naparach z surowców

witaminowych i flawonoidowych, takich jak owoc głogu i owoc dzikiej ró y, zwłaszcza w

chorobie nadci nieniowej i przy osłabieniu mi nia sercowego. Do szklanki ostudzonego

ęś

naparu, przygotowanego z ły ki stołowej owoców i 1/2 l wody, dodaje si 12 ły ki stołowe

miodu i pije po pół szklanki, 3 razy dziennie. Osoby nie toleruj ce bezpo redniego

spo ywania miodu, mog go rozpuszcza w przegotowanym i ostudzonym mleku. Nie

wskazane jest natomiast u osób chorych na serce przyjmowanie miodu z gor c herbat lub

ą ą

innymi gor cymi płynami, ze wzgl du na działanie napotne.

Nieco inne dawkowanie miodu zaleca si w chorobie nadci nieniowej i w mia d ycy naczy

ż ż

wie cowych. Miód zmieszany w równych cz ciach z sokiem ze wie ych warzyw (buraki,

ęś

marchew, chrzan) pije si po pół szklanki, 34 razy dziennie przed jedzeniem. Kuracj

prowadzi si przez 2 miesi ce. Sposób ten traktuje si jako uzupełniaj cy podstawowe

leczenie.

O pomy lnych wynikach leczenia w du ym stopniu decyduje zastosowanie odpowiedniej dla

danego schorzenia odmiany miodu. W leczeniu nerwicy oraz zaburze akcji serca

najkorzystniejsze s miody o wysokiej zawarto ci terpenów, takie jak lawendowy, kozłkowy,

melisowy, kasztanowy i nostrzykowy. Działanie obni aj ce ci nienie t tnicze krwi wykazuje

ż ą

miód lipowy i nostrzykowy. Z kolei w leczeniu mia d ycy stosuje si miody: gryczany,

ż ż

spadziowy ze spadzi z drzew iglastych, rzepakowy i malinowy.

Korzystn rol w leczeniu chorób serca i naczy krwiono nych odgrywaj równie miodowe

komponenty (ziołomiód głogowy i pokrzywowy) oraz miody nektarowe z dodatkiem 1%

koncentratu z aronii i melisy.

Miód na serce

Ryszard Sterczy ski

Produkty pszczele stosuje si w profilaktyce chorób serca i w łagodzeniu ich objawów. Przede

wszystkim dlatego, e wi kszo z nich obni a ci nienie krwi.

ść

MLECZKO PSZCZELE – zawiera acetylocholin , która nia krwiono ne i prowadzi w ten

sposób do obni enia ci nienia krwi. Mleczko pszczele zmniejsza równie zawarto

ść

cholesterolu we krwi, zwłaszcza frakcji LDL, czyli „złego” cholesterolu. W zaawansowanej
mia d ycy poprawia ukrwienie mi nia sercowego, naczy w nogach i mózgu. Jad pszczeli i

ż ż

ęś

pierzga równie obni aj ci nienie krwi.

ż ą ś

PROPOLIS – prawdopodobnie (bo nie ma na ten temat jednoznacznych wyników bada )

obni a poziom cholesterolu, a tak e trójglicerydów we krwi. Ponadto przeciwdziała zlepianiu

si płytek krwi.

PYŁEK KWIATOWY – dzi ki zawarto ci nienasyconych kwasów tłuszczowych, flawonoidów i

kwasów trójterpenowych obni a poziom cholesterolu (zwłaszcza LDL) i zapobiega zlepianiu

si płytek krwi, spowalniaj c w ten sposób rozwój mia d ycy. Podaje si go po zawale, przy

ż ż

nadci nieniu, przy zaburzeniach kr enia mózgowego. Jest pomocny w leczeniu depresji u

ąż

osób starszych, którym brakuje sił i energii do ycia.

MIÓD – podobnie jak mleczko pszczele, zawiera acetylocholin , a w efekcie równie obni a

ci nienie krwi. Aby wspomóc serce, warto si gn przede wszystkim po miód rzepakowy,

ę ąć

który dzi ki szczególnie du ej zawarto ci cukrów prostych jest łatwo przyswajalny. Oprócz

acetylocholiny zawiera potas i magnez, korzystnie wpływaj ce na prac serca i normuj ce

ci nienie.

Co istotne, produkty pszczelarskie mog by przyjmowane niezale nie od wła ciwej kuracji,

jako jej uzupełnienie i wzmocnienie.

Dwie ły ki miodu dodane do szklanki naparu z kwiatów lipy, li ci melisy lub szyszek chmielu

działaj uspokajaj co, pomagaj zasn . Mo na te ł czy miód z wyci gami z głogu czy

ąć

ż ą

waleriany.

Miód w chorobach układu oddechowego

Bogdan K dzia, El bieta HołdernaK dzia

W chorobach dolnych dróg oddechowych, m.in. w zapaleniu oskrzeli, miód stosowany jest ze

wzgl du na jego wła ciwo ci wykrztu ne. Zauwa ono, e zdolno miodu do upłynniania i

ść

usuwania na zewn trz wydzieliny oskrzelowej pot guje si przy dodaniu do naparów z

nast puj cych surowców zielarskich: korzeni omanu wielkiego, prawo lazu i lukrecji, li ci

babki zwyczajnej, szałwii i podbiału, ziela miodunki, tysi cznika, bylicy pospolitej, lebiodki i

tymianku oraz kwiatu koniczyny czerwonej. Powy sze zioła mo na stosowa oddzielnie lub w

postaci mieszanek. Poza tym przyjmuje si miód rozpuszczony w wodzie, ciepłym mleku,

sokach z owoców i warzyw oraz w poł czeniu z syropem z cebuli i wyci giem z propolisu.

Ostatnio w stanach zapalnych gardła stosuje si płukanie 5% roztworem miodu ogrzanym do

temperatury 3743oC. Zabieg wykonuje si 34 razy dziennie. Jego zadaniem jest nawil enie

błon luzowych, ich lepsze ukrwienie i pobudzenie czynno ci gruczołów wydzielniczych. Do

tego celu mo na stosowa tak e zwykłe rozpylacze.

Do leczenia ostrego i przewlekłego zapalenia oskrzeli równolegle z kuracj doustn stosuje

si inhalacje oraz jonoforez z u yciem miodu.

Miód od dawna stosuje si w zapaleniu płuc. Kuracja przy u yciu miodu ma w tym przypadku

zazwyczaj charakter wspomagaj cy podstawow terapi . Bardzo cenione w tym schorzeniu

s napary z surowców zielarskich o działaniu wykrztu nym i napotnym z dodatkiem miodu.

Podobnie jak w innych schorzeniach dróg oddechowych, w zapaleniu płuc stosuje si równie

miód z dodatkiem soków owocowych i warzywnych, a tak e propolisu. W trakcie kuracji

obserwuje si ust powanie kaszlu, popraw obrazu krwi, a tak e przyrost masy ciała i

polepszenie ogólnego samopoczucia chorego.

Do leczenia schorze dolnych dróg oddechowych słu szczególnie nast puj ce miody

żą

odmianowe: lipowy, koniczynowy, lawendowy, tymiankowy, szałwiowy, macierzankowy i ze

spadzi z drzew iglastych.

Wspomagaj co w schorzeniach dolnych dróg oddechowych (zapalenie oskrzeli, zapalenie

płuc) stosowany jest ziołomiód sosnowy i wierkowy.

Pomocne jest tak e stosowanie miodu w gru licy płuc. Nieswoist rol miodu w tym

schorzeniu wyja ni mo na jego działaniem ogólnie wzmacniaj cym i podwy szaj cym

ś ć

odporno organizmu na zaka enie. Miód ł czy si zazwyczaj z sokami z rzodkwi, chrzanu,

ść

aloesu, jak równie z innymi produktami o działaniu wzmacniaj cym i wykrztu nym, takimi

jak czerwone wino, zmielone orzechy włoskie, kakao. Cenne wła ciwo ci wspomagaj ce

leczenie gru licy wykazuj miody spadziowe.

Chorym na gru lic poleca si tak e picie naparów z surowców zielarskich o działaniu

ź ę

wykrztu nym, a mianowicie: li cia podbiału, korzenia omanu i kwiatu białej pokrzywy z

dodatkiem miodu. Wł czenie miodu do terapii wspomagaj cej leczenie gru licy płuc pozwala

na złagodzenie kaszlu, polepszenie obrazu krwi, wzrost łaknienia oraz popraw ogólnego

samopoczucia chorego.

Korzystne działanie miodu w kaszlu polega na zwi kszeniu sekrecji gruczołów oraz

upłynnieniu wydzieliny oskrzelowej. Prowadzi to w efekcie do usuni cia wydzieliny z dróg

oddechowych. Stosowanie miodu jest cenne, zwłaszcza u dzieci, gdy pozwala na ust pienie

nawet bardzo uporczywego kaszlu. Szczególnie korzystne jest dodawanie do miodu naparów

z surowców zielarskich łagodz cych podra nienia i rozrzedzaj cych luz, takich jak li

ść

szałwii, li podbiału, li i korze prawo lazu, ziele tymianku, ziele lebiodki, owoc kopru

ść

włoskiego i kwiat lipy. Miód mo na tak e przyjmowa po rozpuszczeniu w wodzie, mleku,

sokach owocowych i warzywnych lub w odwarze z cebuli.

Działanie wykrztu ne wykazuj tak e miody odmianowe: lipowy, koniczynowy, tymiankowy,

nostrzykowy i ze spadzi z drzew iglastych.

Dawkowanie

Zazwyczaj w chorobach układu oddechowego miód przyjmuje si doustnie w ilo ci 46 ły ek

stołowych dziennie (80120 g), w 3 dawkach. Dzieciom podaje si odpowiednio mniejsz

ilo , na ogół 36 ły eczek od herbaty na dob (2550 g).

ść

Najcz ciej miód przyjmuje si po rozpuszczeniu w ciepłej wodzie, mleku lub herbacie z

ęś

cytryn , w proporcji 12 ły ki stołowe miodu na szklank płynu, na godzin przed jedzeniem.

Powy sz kuracj stosuje si przez 12 miesi ce i powtarza po upływie miesi ca (23 razy w

ż ą

ci gu roku).

Miodowe komponenty (ziołomiody) przyjmuje si 3 razy w ci gu dnia po rozpuszczeniu w

wodzie lub mleku w ilo ci 2550 g na dob (niekiedy 60 g na dob ), co odpowiada w

przybli eniu 23 ły kom stołowym. Najodpowiedniejsze w schorzeniach górnych i dolnych

dróg oddechowych s ziołomiody: sosnowy, wierkowy i rumiankowy.

Podwy szenie siły działania miodu mo na uzyska , przyjmuj c go ł cznie z naparami z

surowców zielarskich, sokami z owoców i warzyw, sokiem z aloesu, a tak e innymi

produktami od ywczymi i pszczelimi.

Napar przygotowuje si na ogół z 12 ły ek stołowych rozdrobnionego surowca (lub

mieszanki ziołowej), zalewa szklank wrz tku i po ods czeniu i ostudzeniu dodaje 12 ły ki

stołowe miodu. Otrzymany napar przyjmuje si w ilo ci 1/4 lub 1/2 szklanki 23 razy

dziennie, zwykle przed jedzeniem.

Miód ł czy si z sokami z owoców i warzyw najcz ciej w proporcji 1:1 i za ywa 23 razy

ęś

dziennie po ły ce stołowej (doro li) lub małej ły eczce od herbaty (dzieci).

W handlu dost pny jest ponadto miód z dodatkiem 1% koncentratu z podbiału. Odznacza si

on działaniem osłaniaj cym, ci gaj cym i przeciwzapalnym w lekkich stanach zapalnych

ś ą

gardła i krtani, a tak e łagodz cym kaszel i ułatwiaj cym odkrztuszanie. Podobne działanie

wykazuj miody lecznicze w postaci płynnej, a mianowicie: podbiałowy, prawo lazowy i

koperkowy, przeznaczone mi dzy innymi dla dzieci. Produkowane s tak e syropy o

wła ciwo ciach przeciwkaszlowych i wykrztu nych pod nazw Apipulmol (dla dorosłych) i

Apitussic (dla dzieci).

W chorobach układu oddechowego szczególnie skuteczne jest stosowanie miodu sekcyjnego

lub plastrowego. Leczniczo poleca si ucie k sów tych produktów przez 15 minut, 46 razy

ę ż

dziennie, przez 714 dni. Po ust pieniu ostrych objawów wskazane jest kontynuowanie

kuracji poprzez ucie miodu plastrowego jeden raz dziennie i przyjmowanie ły ki stołowej

wie ego miodu wraz z posiłkami.

Stosowanie miodu plastrowego kilka razy dziennie, przez 34 dni przed okresem kwitnienia
ro lin, pozwala na złagodzenie objawów towarzysz cych pyłkowicy.

Dobre wyniki leczenia schorze układu oddechowego uzyskuje si tak e przy zastosowaniu

terapii wziewnej. W inhalacjach termicznych ły k stołow miodu zalewa si szklank

ż ę

wrz cej wody i powstały aerozol wdycha przez nos w ci gu 57 minut, najlepiej wieczorem,

przez 1215 dni.

Przy u yciu aparatury ultrad wi kowej wykonuje si 1 lub 2 zabiegi dziennie, trwaj ce 57

ź ę

minut, przez 1020 dni, wykorzystuj c do tego celu 2030% roztwory miodu. W razie

potrzeby po 6 tygodniach cykl leczenia powtarza si . Leczenie schorze alergicznych

rozpoczyna si od niewielkich dawek miodu, które w trakcie terapii wziewnej stopniowo

ulegaj zwi kszeniu. Do zabiegów u ywane s roztwory miodu w wodzie, fizjologicznym

roztworze chlorku sodowego, w naparach z odpowiednich surowców zielarskich, a tak e

cz sto wzbogacane innymi produktami pszczelimi (propolis, mleczko pszczele) lub

witaminami (A, C, B1).

Najlepsze efekty podczas leczenia chorób układu oddechowego za pomoc miodu uzyskuje

si w tak zwanej terapii kompleksowej, w której ł cznie z doustnym przyjmowaniem miodu

stosuje si go w postaci inhalacji oraz miejscowo w postaci jonoforezy. Doustnie przyjmuje si

miód w ilo ci 50100 g dziennie, w 45 dawkach w postaci ciepłego roztworu wodnego. Do

inhalacji wykorzystuje si 50% roztwór miodu w wodzie, który w ilo ci 15 ml podaje si za

pomoc inhalatora ultrad wi kowego co drugi dzie . Co drugi dzie wykonuje si tak e

ź ę

jonoforez . Kuracja trwa 13 miesi ce.

Miód w leczeniu chorób skóry

Bogdan K dzia, El bieta HołdernaK dzia

Leczenie chorób skóry i błon luzowych

Według danych fachowego pi miennictwa zachodniego miód okazał si skutecznym

rodkiem w zaka eniach chirurgicznych. U chorych z zaka onymi ranami pooperacyjnymi,

przewlekłymi owrzodzeniami i ropniami miód dawał lepsze efekty lecznicze w porównaniu z
powszechnie stosowanymi antybiotykami. Ponadto stosowanie miodu na oddziałach

chirurgicznych skutecznie zabezpieczało przed zaka eniami ran szczepami szpitalnymi oraz

pozwalało na wykonanie przeszczepów skóry i amputacji ko czyn bez powikła .

Stwierdzono, e działa on nie tylko na ropotwórcze bakterie tlenowe, takie jak

Staphylococcus

aureus i Pseudomonas aeruginosa, ale równie na wiele gatunków bakterii beztlenowych,

mi dzy innymi na formy wegetatywne zgorzeli gazowej

Clostridium perfringens.

Miód stosowany jest przez zachodnich chirurgów tak e w leczeniu ran oparzeniowych. Dla

przykładu 2tygodniowe leczenie miodem oparze zabezpieczało je w 87% przed zaka eniem,

w porównaniu do 10% ran oparzeniowych leczonych srebrow pochodn sulfadiazyny.

Zauwa ono przy tym, e miód wspomaga proces gojenia rany na drodze oczyszczania jej z

chorej tkanki, tworzenia zdrowej tkanki ziarninowanej, wchłaniania płynu obrz kowego i

ropy, a tak e zabezpieczenia przed wtórnym zaka eniem drobnoustrojami.

Z fachowego pi miennictwa lekarskiego wynika, e miód stosowany jest w leczeniu

owrzodze na tle cukrzycowym, zaka onych ran odle ynowych i nowotworowych,

szczególnie u ludzi starszych, a tak e owrzodze zgorzelinowych i gru liczych. Przykładem

mo e by pacjent z ran odle ynow na kostce, która mimo długotrwałego leczenia

powi kszała si i groziła amputacj nogi. Codzienne nakładanie na ran miodu pod

opatrunek z gazy ju po kilku dniach spowodowało zmniejszenie si rany o około 1 cm. Z

czasem dno rany uległo ukrwieniu i zacz ło pokrywa si ziarnin . Po 3 miesi cach rana si

ć ę

zagoiła.

Wykazano równie , e miód pomaga w leczeniu aktywnych form tr du, a mianowicie

ż ż

przyspiesza gojenie przewlekłych owrzodze , zwłaszcza stóp, a tak e eliminuje przykry

zapach towarzysz cy tej chorobie. Działanie to przypisuje si pochodnym fruktozy obecnym

we fragmentach wosku wyst puj cych w miodzie.

Ponadto miód odznacza si du skuteczno ci w leczeniu owrzodze troficznych skóry,

żą

ś ą

ylakowych owrzodze podudzi, martwicy tkanek na ró nym tle, a tak e schorze

alergicznych skóry, mi dzy innymi wierzbi czki, liszajów i wyprysków.

Wła ciwo ci lecznicze miodu wykorzystywane s w chorobach błon luzowych, szczególnie w

stanach zapalnych błony luzowej jamy ustnej i przyz bia, paradontozie oraz schorzeniach

jamy ustnej i dzi seł na tle grzybiczym (ple niawki u dzieci).

Miód pomocny jest w terapii guzów krwawnicowych (hemoroidów), a tak e schorze

ginekologicznych, takich jak stany zapalne pochwy, szyjki macicy i przydatków oraz nad erki

szyjki macicy.

Z du ym powodzeniem zastosowano miód w okulistyce, szczególnie w przypadku zaka e

ż ń

oczu wywołanych przez drobnoustroje, takich jak ostre p cherzykowate zapalenie spojówek i

rogówki, poopryszczkowe zbliznowacenie rogówki oraz ropne zapalenie brzegów powiek.

Kolejnym przykładem mo e by zastosowanie miodu do regeneracji błony b benkowej

uszkodzonej w trakcie długotrwałego zaka enia bakteryjnego. W ropnych schorzeniach skóry

stosuje si mi dzy innymi wie y, płynny miód w postaci opatrunków otwartych lub

zamkni tych, zmienianych 2 razy dziennie przez okres około 2 tygodni. W ranach

odle ynowych miód stosuje si pod suchy opatrunek co 2 lub 3 dni. Tak e w okulistyce

wykorzystywany jest miód płynny, zakraplany w ilo ci 12 kropli do worka spojówkowego lub

nanoszony na doln cz

spojówki, 23 razy dziennie, przez okres kilku tygodni.

ęść

W trakcie leczenia miejscowego schorze skóry i błon luzowych wskazane jest przyjmowanie

miodu do wewn trz. W ostrym zapaleniu błony luzowej nosa poleca si ucie k sów miodu

ę ż

plastrowego, a w stanach zapalnych i zaka eniach błony luzowej jamy ustnej powolne ssanie

kawałków skrystalizowanego miodu, kilka razy dziennie. Sprawdzonym sposobem w leczeniu

paradontozy jest smarowanie i masowanie dzi seł tym produktem.

W bakteryjnych zaka eniach skóry, przede wszystkim paciorkowcem hemolizuj cym

(Streptococcus haemolyticus) lekarze rosyjscy polecaj picie przez dłu szy czas naparu z ziół o

działaniu przeciwzapalnym, goj cym i antybiotycznym. W skład mieszanki ziołowej wchodzi

kł cze tataraku, korze lukrecji, ziele serdecznika, li pokrzywy, koszyczek rumianku i kwiat

ść

nagietka. Napar przygotowuje si z ły eczki od herbaty mieszanki i szklanki wody. Po

ostudzeniu do szklanki naparu dodaje si ły k stołow miodu i wypija po jedzeniu.

ę ż ę

Do leczenia chorób skóry i błon luzowych słu tak e wodne roztwory miodu. Dla przykładu

żą

30% roztwory wykorzystuje si do płukania w stanach zapalnych błony luzowej jamy ustnej,

gardła, krtani, oczu i pochwy, natomiast 50% roztwory do p dzlowania jamy ustnej w

ple niawkach u dzieci, na ogół 34 razy dziennie.

Miód przeznaczony do płukania mo na tak e rozpuszcza w ostudzonych naparach lub

odwarach z odpowiednich surowców zielarskich. Dobre efekty uzyskuje si na przykład,

stosuj c napar z koszyczków rumianku z miodem (ły eczka na szklank naparu) do płukania

w stanach zapalnych jamy ustnej, dzi seł i gardła oraz odwar z kory d bu (50 g miodu na litr

odwaru) do masa u lub płukania dzi seł w paradontozie.

Inn form stanowi okłady z 2040% wodnych roztworów miodu, stosowane w przypadku

ran, ropnych schorze skóry i chorób oczu. Wodne 30% roztwory miodu stosuje si w postaci

k pieli miejscowych o temperaturze ciała i czasie trwania 2030 minut, z przeznaczeniem do

leczenia ran i oparze . W rozległych schorzeniach skóry, chorobach kobiecych i guzach

krwawnicowych przeprowadza si k piele ogólne, u ywaj c 46 ły ek miodu na jedn k piel

ę ą

ą ą

trwaj c 1520 minut. Do leczenia wrzodziej cego zapalenia jelita grubego stosuje si wlewy

ą ą

doodbytnicze z 7,5% wodnych roztworów miodu.

Do cz sto stosowan form leczenia jest jonoforeza przy u yciu wie ych 1050%

ść

wodnych roztworów miodu. Zabiegi wykonuje si raz dziennie lub co drugi dzie , w czasie

1520 minut, przez okres 24 tygodni. Wskazaniami do jonoforezy s mi dzy innymi

nast puj ce schorzenia: ostre zapalenie błony luzowej nosa, uszkodzenie błony b benkowej,

zapalenie zatok przynosowych, ostre zapalenie gardła, stany zapalne gałki ocznej oraz stany
zapalne pochwy i szyjki macicy.

Dobr ilustracj tego sposobu leczenia mo e by skuteczne zastosowanie jonoforezy u

trzyletniego chłopca do regeneracji błony b benkowej zniszczonej w du ym stopniu w wyniku

zaka enia gronkowcem złocistym. Miód w postaci 20% wodnego roztworu podawano za

pomoc obu elektrod, z których jedn umieszczono w mał owinie usznej, a drug w okolicy

dolnej cz ci kr gosłupa szyjnego lub na policzku z przeciwnej strony. Zabiegi wykonywano

ęś

codziennie w ci gu 1015 minut w 2 seriach trwaj cych po 15 dni, z 7dniow przerw ,

stosuj c pr d elektryczny o nat eniu 0,51,5 mA. Terapia zako czyła si całkowitym

ęż

odtworzeniem błony b benkowej.

Apiterapia na niepogodę

Halina Sterczy ska

Miód to tradycyjny rodek od lat stosowany w celu podniesienia odporno ci. W wielu

rodzinach picie letniej wody z miodem to codzienny rytuał.Miód jest ródłem cennych

substancji. Zawiera m.in. mikro i makroelementy, witaminy, kwasy organiczne, białka i
enzymy. W jego skład wchodz tak e tzw. inhibiny. To wła nie im miód zawdzi cza swoje

działanie bakteriobójcze. Co ciekawe, w wyniku skomplikowanych reakcji chemicznych

aktywno antybiotyczna miodu wzrasta od 6 do 220 razy, je li… rozcie czymy go z wod .

ść

Miodowe kuracje warto wzbogaca ro linnymi, si gaj c po takie zioła, jak lipa, aronia,

je ówka i aloes.

Nie tylko miód

Równie inne, cho mniej znane produkty pszczele mog by pomocne w podnoszeniu

odporno ci organizmu.

Mleczko pszczele – któremu przypisuje si wła ciwo ci przeciwwirusowe, poleca si

osłabionym i przem czonym. Przyspiesza równie gojenie ran i łagodzi stany zapalne

błony luzowej.

Propolis – stymuluje układ odporno ciowy, działa równie antybiotycznie, m.in. na

paciorkowce i gronkowce. Wa nymi substancjami obecnymi w propolisie s

pochodz ce z ywic tzw. flawonoidy.

Pyłek kwiatowy – dzi ki zawarto ci cynku i selenu pobudza odporno organizmu,

ść

zapobiegaj c infekcjom wirusowym. Pomocny jest równie w niedokrwisto ci.

Cho i inne pszczele produkty s niew tpliwie bardzo zdrowe, ostro nie powinni je stosowa

ludzie skłonni do alergii. Z jednej strony miód stosuje si w leczeniu, np. kataru siennego, z

drugiej natomiast, niektóre osoby mog by uczulone na zawarte w nim zwi zki. Dlatego

je li po spo yciu miodu odczuwamy dolegliwo ci, skontaktujmy si z lekarzem.

PRZEPISY NA WZMOCNIENIE

1. Do szklanki przegotowanej i ostudzonej wody doda ły k miodu, wymiesza i pozostawi

ć ż ę

na 3 godziny w chłodnym miejscu. Doda pół ły eczki soku z cytryny i wypi .

2. Do 10 dag miodu doda cztery drobno pokrojone z bki czosnku i wymiesza . Cało

ść

zamkn w słoiku i na miesi c odstawi do lodówki. Za ywa 1 ły k dziennie.

ąć

ż ę

Uwaga! Aby zawarte w miodzie inhibiny zadziałały, nie wolno podgrzewa go powy ej 50

eby nie stracił cennych wła ciwo ci, nie nale y ł czy go z wrz cym mlekiem ani dodawa

ż ą

do gor cej herbaty.

Drugie ycie miodu

Bogdan K dzia, El bieta HołdernaK dzia

Piszemy o po ytkach z miodu w kosmetyce i weterynarii. Omawiamy tak e przypadki, kiedy

istniej przeciwwskazania do stosowania miodu.

Miód w kosmetyce

Miód zajmuje wa ne miejsce w kosmetyce leczniczej. Dzi ki wysokim warto ciom

od ywczym wzbogaca on skór w substancje biologicznie aktywne, m.in. w glikogen.

Podwy sza napi cie skóry, czyni j mi kk i gładk . Ze wzgl du na wła ciwo ci

ę ą

higroskopijne wchłania substancje wydzielane przez skór . Wykazuje działanie odka aj ce.

ż ą

Na drodze osmozy powoduje wzmo enie przepływu krwi w tkance skórnej, polepszaj c jej

od ywianie. Skóra nabywa w ten sposób elastyczno ci, zmarszczki ulegaj wygładzeniu. Miód

usuwa złuszczony naskórek, działa oczyszczaj co i leczniczo, szczególnie w przypadku skóry

le ukrwionej i o rozszerzonych porach.

Do najbardziej warto ciowych i znanych kosmetyków zalicza si maseczki, kremy i k piele

miodowe.

Maseczki obok miodu zawieraj zazwyczaj ółtko jaja kurzego, sok z cytryny, gliceryn ,

spirytus, m k pszenn lub owsian i produkty mleczne ( wie mietank , twaro ek

ą ę

żą ś

homogenizowany, jogurt). W ich skład mog wchodzi tak e zmielone surowce zielarskie

(nasiona słonecznika, korze prawo lazu), witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E) i

karoten (prowitamina A). Zwykle po nało eniu maseczki na skór twarzy po 15 minutach

zmywa si j letni wod .

ę ą

Maseczki miodowe działaj oczyszczaj co, zmi kczaj co i leczniczo, a tak e zapobiegaj

powstawaniu zmarszczek. Stosuje si je zarówno do skóry suchej, jak i zanieczyszczonej o

rozszerzonych porach.

Kremy miodowe stosuje si przede wszystkim do cery suchej i do masa u kosmetycznego.

Zawieraj one zwykle wosk, oleje ro linne, np. z kiełków pszenicy, i witaminy rozpuszczalne

w tłuszczach.

Do k pieli od ywiaj cych i tonizuj cych skór u ywa si od 200 do 500 g miodu na wann

ę ż

(ok. 40 l wody). Niekiedy poleca si dodanie do k pieli 1 l mleka. K piel o temperaturze 37

40oC nie powinna by dłu sza ni 10 minut.

Z innych preparatów kosmetycznych zawieraj cych w swym składzie miód wymieni nale y

okłady, pasty, emulsje, mleczka, balsamy, płyny i wody miodowe oraz utrwalacze do włosów.

Kosmetyczny cud? Miód!

Anna Niewiadomska

Nie ma chyba kobiety, która cho raz nie skorzystała z jego dobroczynnych wła ciwo ci. Nie

posmarowała spierzchni tych ust słodk maseczk , nie poleniuchowała w wannie

wypełnionej mlecznomiodow pian … Nic dziwnego – miód to prawdziwy cudotwórca.

Kleopatra, królowa Egiptu, znana z zamiłowania do piel gnowania urody, polecała dodawa

go do k pieli z o lego mleka. Po takim zabiegu jej skóra była bardzo gładka. Poppea,

urodziwa ona Nerona, okładała maseczkami z miodu twarz i ciało, by dłu ej zachowa

młodo . Recepty na urod z zastosowaniem bursztynowego smakołyku z ula przetrwały

ść

stulecia. Kiedy w XIX w. powstawały pierwsze fabryki kosmetyków, miód był jednym z

podstawowych składników produkowanych masowo preparatów. Dzi wraca w wielkim stylu.

Uroda na słodko

Miód to prawdziwy koktajl zdrowia. Wzi ty pod lup , szokuje liczbami, bo znaleziono w nim

prawie 300 (!) cennych składników. Oprócz wielu witamin z grupy B, zawiera m.in. tak

potrzebn skórze witamin C i E, a do tego A, D i K, kwas foliowy, nikotynowy, mangan,

mied , cynk i kobalt. Tylko dzi ki tym ostatnim pierwiastkom stymuluje produkcj

przeciwciał w organizmie i zwi ksza jego mo liwo ci obronne (dlatego zaleca si go przy

infekcjach).

W kosmetyce miód jest ceniony ze wzgl du na zdolno ci przeciwzapalne, antybakteryjne,

antywirusowe i regeneracyjne. Dzi ki zdolno ci szybkiego przenikania przez skór ,

zaopatruje tkanki w glukoz i inne substancje biologicznie czynne. Działa szybko, co docenia

ka da kobieta. Potrzebujesz nawil enia i chcesz rozpocz wojn ze zmarszczkami? Poszukaj

ąć

kremu z miodem, bo dzi ki witaminom A, C i E wietnie odmładza skór i niszczy wolne

rodniki, a do tego pobudza jej metabolizm, poprawia ukrwienie i zdolno zatrzymywania

ść

wody. Masz podra nion cer , na której od czasu do czasu pojawi si wyprysk? Miód, dzi ki

witaminie H, zapobiegnie stanom zapalnym, ukoi skór i ogranicza powstawanie na niej

niedoskonało ci.

Kosmetyk z ula potrafi te rozja nia cer , przyspieszy mikrokr enie w naczyniach

ąż

włosowatych, dzi ki czemu skóra szybko odzyskuje ładny koloryt, zmi kczy i uelastyczni

naskórek…. A al nie skorzysta z jego dobrodziejstw.

ż ż

Uwaga alergicy. Miód mo e uczula ! Zarówno po jego spo yciu, jak i po aplikacji na skór

zdarzaj si przykre dolegliwo ci (wysypka, sw dzenie). Zwykle jest to reakcja na pyłek

ą ę

okre lonej ro liny i cz ciej wyst puje, kiedy samodzielnie stosujemy miód do upi kszania,

ęś

ni w wypadku gotowych kosmetyków, ale warto zrobi prób alergiczn , szczególnie je li

masz wra liw skór .

Dzie pod znakiem miodu

Rano zafunduj skórze pobudzaj cy prysznic z dodatkiem nawil aj cego elu pod prysznic

ż ą

Soraya Bogactwo Miodu. Kosmetyk pachnie ciepłym mlekiem z miodem i dobrze si pieni.

Potem energicznie wytrzyj si r cznikiem i wmasuj w skór Miód do ciała z serii Eco Care

ę ę

Bielenda – idealny, kiedy walczysz z przesuszonym naskórkiem. W dłonie, kolana i usta, czyli

strefy specjalnej troski, mo esz wetrze uniwersalny krem Oriflame z wyci giem z plastra

miodu. Błyskawicznie koi skór i zabezpiecza j przed wysuszeniem i pierzchni ciem. W ród

kremów do twarzy wart polecenia jest cho by ten z miodowej serii Nuxe. Komfortowy i

bardzo delikatny, sprawdzi si w piel gnowaniu skóry całej rodziny. Oprócz łagodz cego

miodu z le nych choinek, zawiera te wyci gi z le nych owoców, które dbaj o płaszcz

hydrolipidowy skóry.

Je li twoje usta s szczególnie wra liwe na zmiany temperatury, no w torebce podr czny

balsam do ust, np. Tisane z woskiem pszczelim, miodem oraz ziołami i u ywaj go tak cz sto,

jak potrzebujesz (nie oblizuj potem warg!). Na koniec dnia zafunduj sobie odpr aj c k piel

ęż ą ą ą

z dodatkiem Kremu do k pieli Milk&Honey Gold Oriflame, a na deser podaruj skórze

prawdziwy przysmak, czyli krem do ciała Kokos i Miód marki Olos. Wygl da jak grecki jogurt

polany miodem i obsypany kokosowymi wiórkami, cudownie pachnie i przywraca ciału

komfort. Po takich zabiegach na pewno b dziesz spa słodko.

Jak to si robi na salonach?

Miód rozgo cił si na dobre w salonach urody i SPA. Spotkasz go w postaci peelingów,

miodowych masek do twarzy, czy kremów, które kosmetyczka wciera w ciało, a potem owija

je w folie i koce, by dobroczynne składniki pod wpływem ciepła szybciej wnikn ły w skór .

Hitem ostatnich miesi cy jest zabieg hammam (m.in. w ofercie Kosmetycznego Instytutu Dr

Irena Eris). W muzułma skiej tradycji hammamy to ła nie, w których toczy si ycie

ę ż

towarzyskie. Kobiety traktuj je jak kawiarni i salon pi kno ci w jednym – za ywaj tam

k pieli, chodz do sauny, na masa e, depiluj ciało, plotkuj , pij herbat i oddaj si

ą ę

błogiemu relaksowi. W Polsce odbywa si to podobnie – najpierw czeka ci sauna, gdzie

oczy cisz si z toksyn, potem prysznic, namydlenie skóry na marmurowym ło u i miodowy

peeling wygładzaj cy. Kosmetyczka spłukuje go wod z piel gnacyjnym mleczkiem, a

nast pnie zaprasza ci do k pieli, urozmaiconej wodnym masa em. Kiedy ty rozlu niasz si i

wyciszasz, ona nakłada ci na twarz maseczk i robi masa dłoni. Finał zabiegu to masa

całego ciała i stóp na bazie wonnego olejku i pyszny owocowy koktajl, który pozwoli ci wrócić

do rzeczywisto ci.

Domowe recepty

Kosmetyki na bazie miodu mo esz te zrobi sama. Jednym z najpopularniejszych i

najprostszych jest maseczka na spierzchni te usta. Wystarczy nało y grub warstw miodu

ż ć

na wargi, odczeka kwadrans, a potem zliza słodki przysmak. Taki zabieg sprawdza si

zwłaszcza zim , kiedy usta pod wpływem mrozu i wiatru szybko staj si suche i p kaj . Aby

ą ę

wspomóc działanie maseczki, mo esz wcze niej zrobi delikatny peeling ust, masuj c je

zwil on szczoteczk do z bów.

ż ą

Miód zdaje egzamin równie w k pieli. George Sand, ukochana Chopina, by mie delikatn

skór , mieszała go z sol i mietan , wlewała roztwór do wanny i za ywała k pieli w

ą ś

paruj cej wodzie. Jej przepis do tanich jednak nie nale y, bo potrzeba do niego a pół

kilograma miodu, ? l mietanki i 30 dkg soli. Zamiast tego mo esz do wody o temperaturze

37 stopni wla 100 g miodu i zanurzy si na 20 minut. Taka k piel przywraca siły witalne,

ć ę

ale trzeba po niej spłuka ciało pod prysznicem. Ci, którzy lubi zdecydowane aromaty, mog

poł czy miód z wywarem z p dów sosny. Kilkana cie młodych p dów zalewa si 2 litrami

wody, gotuje przez 10 min pod przykryciem, potem studzi, przecedza i wlewa do wanny,
wypełnionej do połowy gor c wod (temp. 37 stopni), dodaj c 200 g miodu. K piel działa

ą ą

uspokajaj co, moczop dnie, zmniejsza te bóle reumatyczne. Powinna trwa maksymalnie 20

min.

Je li chcesz u y miodu jako maseczki do twarzy lub ciała, pami taj, e lubi on towarzystwo

ż ć

mietanki, mleka, kurzego jajka, twaro ku albo soku z cytryny. Przy skórze suchej sprawdza

si maska z 3 ły ek miodu, 3 ły ek mietanki i 2 ółtek, któr aplikuje si na kwadrans albo

jeszcze prostsza duet 2 ły ek miodu i 2 ły ek mietanki, poł czonych i pozostawionych na

skórze na 10 minut. Skórze tłustej albo mieszanej pomo e maseczka oczyszczaj ca: ły k

ż ę

miodu wymieszaj z tak sam ilo ci mielonych migdałów i 2 ły kami płatków owsianych.

ś ą

Dodaj sok z cytryny, by masa stała si wilgotna. Delikatnie rozmasuj na skórze i spłucz wod .

Gdy chcesz wygładzi i rozja ni tward skór na łokciach albo pi tach, zmieszaj 2 ły ki

ś ć

miodu z ły k soku z cytryny. Wcieraj w ciało, potem spłucz letni wod .

ż ą

Włosy te lubi miód, szczególnie, je li maj odcie blond. Chcesz, by był jeszcze ja niejszy?

Do litra ciepłej wody wlej ły eczk miodu, troch soku z cytryny i dokładnie wymieszaj. Po

umyciu włosów szamponem spłucz je słodkim roztworem i wysusz.

Mo esz te zafundowa włosom od ywk , która sprawia, e staj si gładkie i delikatne.

ą ę

Wymieszaj 100 miodu z oliw z oliwek (1 do 3 ły ek w zale no ci od sucho ci włosów i

ż ś

skóry głowy), nałó mask na wilgotne włosy i pozostaw na pół godziny (najlepiej pod

czepkiem albo r cznikiem). Potem umyj włosy szamponem jak zwykle.

Na koniec prawdziwy deser dla skóry, czyli ły eczka miodu wymieszana ze startym jabłkiem.

Nawil a i bardzo dobrze wygładza, a do tego rozpieszcza zmysły aromatami. Aplikuje si j

ę ą

na twarz, dekolt i szyj i na kwadrans zapomina o troskach dnia codziennego.

Uroda na miodzie

Alina Wi ckiewicz

Miód wygładza i rozja nia skór . Działa od ywczo i regeneruj co, a przy tym pi knie

pachnie. Jest ch tnie wykorzystywany przez firmy kosmetyczne. Staro ytni Egipcjanie

stosowali miód do leczenia otwartych ran, skalecze , oparze , a nawet do balsamowania

zmarłych. Tak e w apteczce Hipokratesa mo na było znale wiele preparatów na bazie

źć

miodu.

Swoj popularno miód zawdzi cza wła ciwo ciom od ywczym i leczniczym. Produkty

ść

pszczele wykazuj działanie bakteriobójcze, regeneracyjne, a tak e detoksykacyjne.

Stymuluj układ immunologiczny i metabolizm komórkowy.

Siła działania

Działanie lecznicze i kosmetyczne miodu wynika w du ym stopniu z zawarto ci witamin i

mikroelementów, enzymów i kwasów organicznych. Zestaw tych składników jest

uwarunkowany pochodzeniem miodu. Najcz ciej spotykane s witaminy z grupy B (B1, B2,

ęś

B5, B6), kwas foliowy, kwas nikotynowy, kwas pantotenowy, witaminy C, D, K, A.

W miodzie wyst puj równie kwasy organiczne: glukozowy, jabłkowy, cytrynowy, mlekowy

i bursztynowy. W jego składzie znajduj si te zwi zki o charakterze hormonalnym:

ą ę ż

acetylocholina i cholina oraz zwi zki flawonoidowe.

Jak miód działa na skór ?

1. Wygładza j i od ywia.

2. Tworzy na powierzchni skóry płaszcz hydrofilowy, który utrzymuje wilgo i

zapobiega wysychaniu naskórka.

3. Działa przeciwzapalnie.

4. Regeneruje skór .

Naturalne i pachn ce

Wiele preparatów na bazie miodu stosuje si w kosmetyce leczniczej (np. w terapii tr dziku).

Wykorzystuje si tu jego działanie antyseptyczne oraz zdolno szybkiego przenikania przez

ść

skór . Miód pobudza tak e metabolizm skóry, dzi ki czemu jest ona lepiej ukrwiona. Docenia

si równie jego bardzo przyjemny aromat.

Miód jest składnikiem wielu preparatów kosmetycznych do piel gnacji skóry (zwłaszcza

suchej i dojrzałej) oraz włosów (zniszczonych zabiegami fryzjerskimi, suchych). Znajdziemy

go w kremach do twarzy, balsamach i mleczkach do ciała, peelingach kosmetycznych,
mydłach, talkach, kremach do r k, płynach do k pieli i pod prysznic, maseczkach,

szamponach, balsamach i od ywkach do włosów. W kosmetykach bardzo cz sto ł czony jest

z mlekiem (w mleczkach do k pieli), z wyci giem z aloesu i dpanthenolem (w od ywkach

do włosów), z rozdrobnionymi łupinami orzecha lub z solami mineralnymi (peelingi

kosmetyczne).

W salonach kosmetycznych mo na tak e skorzysta z zalet miodu, wybieraj c zabieg na ciało

lub na twarz. I tak na przykład zabieg „Miód i ró a" (Dermika) wykorzystuje poł czone

działanie miodu wielokwiatowego i olejku z ró y. Jednym z jego elementów jest nakładana na

ciało maska z miodu. Zabieg działa na skór od ywczo i regeneruj co. Niektóre salony

kosmetyczne maj w swojej ofercie te „Magic honey" (Gerards). To peeling na bazie miodu

akacjowego i miodu z kasztanowca, w poł czeniu z sol z Morza Martwego i olejami

ro linnymi.

Najpierw próba

Z dobroczynnego działania miodu mo na skorzysta w zaciszu domowym, przygotowuj c

samodzielnie np. maseczki na twarz, na włosy czy te peeling miodowy (przepisy na te

zabiegi poni ej). Trzeba jednak uwa a , by nie podgrzewa miodu zbyt mocno (nie

ż ć

przekracza 40o C). Warto pami ta o wcze niejszym przeprowadzeniu próby uczuleniowej

ę ć

ze wzgl du na mo liwo wyst pienia reakcji alergicznej (tak prób mo na przeprowadzi ,

ść

smaruj c miodem np. przedrami lub okolice za uchem).

Przypominamy, e dobry miód krystalizuje si po kilku miesi cach, nie trac c nic ze swoich

cennych wła ciwo ci. Je li pozostaje płynny jego skład jest niewła ciwy.

Szczególne znaczenie w piel gnacji skóry i włosów ma propolis, czyli kit pszczeli. Ekstrakty

propolisu regeneruj uszkodzony naskórek, działaj przeciwtr dzikowo, zapobiegaj

nadmiernemu przetłuszczaniu si skóry.

Document Outline

LECZENIE MIODEM
- Słodki i zdrowy
- Ryszard Sterczyński
Skład chemiczny miodu
Miód – właściwości biologiczne
- Bogdan Kędzia, Elżbieta Hołderna-Kędzia
Działanie na skórę
- Miód – działanie antybiotyczne
Działanie antybiotyczne
Działanie konserwujące
- Odmiany miodu
Miody odmianowe
Miodowe komponenty
Preparaty
- Ziołomiody
  - Alicja Paciorek-Kolbus
  - Alicja Paciorek-Kolbus
- Co zamiast cukru
Ile to kalorii?
ASPARTAM
ACESULFAM K
SACHARYNA
Dobre do wypieków
SORBITOL
MALTITOL
MANNITOL
Wzięte z natury
FRUKTOZA
MIÓD
CUKIER
- Znaczenie miodu w odżywianiu
Miód w leczeniu chorób układu pokarmowego
Sposoby podawania i dawkowania
- Miód w leczeniu chorób wewnętrznych
Leczenie innych chorób wewnętrznych
Sposoby podawania i dawkowanie
- Ryszard Sterczyński
- Miód w chorobach układu oddechowego
Dawkowanie
- Miód w leczeniu chorób skóry
Leczenie chorób skóry i błon śluzowych
- Halina Sterczyńska
Nie tylko miód
- Drugie życie miodu
Miód w kosmetyce
- Kosmetyczny cud? Miód!
- Anna Niewiadomska
Uroda na słodko
Dzień pod znakiem miodu
Jak to się robi na salonach?
Domowe recepty
- Uroda na miodzie
  - Alina Więckiewicz
Siła działania
Naturalne i pachnące
Najpierw próba

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Ajurwedyjskie Leczenie Miodem(1)
Miod Ajurwedyjskie leczenie miodem
Leczenie miodem
leczenie miodem
Leczenie miodem
Miód Ajurwedyjskie leczenie miodem
Miód Ayurwedyjskie leczenie miodem
Ajurwedyjskie Leczenie Miodem, ZDROWIE-Medycyna naturalna, 3-Medycyna hinduska-Ayurveda
Ajurwedyjskie Leczenie Miodem
Ajurwedyjskie Leczenie Miodem
LECZENIE MIODEM
Zapomniane terapie LECZENIE MIODEM czerwiec
LECZENIE MIODEM
Oparzenia Zasady Leczenia krĂłtkie
OGÓLNE ZASADY LECZENIA OSTRYCH ZATRUĆ
Inhibitory aromatazy w leczeniu uzupeĹ‚niajÄ…cym raka piersi

więcej podobnych podstron