Gry i ćwiczenia

Na czym polega gra, ćwiczenie i zabawa?

Gra — jej zasadniczą cechą jest współzawodnictwo — tak zespołowe, jak i indywidualne. Zmagania ze sobą
pojedynczych zuchów tylko z pozoru mają charakter indywidualny, skoro emocjonalnie angażują całe
szóstki, które przeżywają ich sukcesy lub niepowodzenia. Poza tym w grze muszą występować przynajmniej
dwa zespoły z tą samą liczbą zawodników (uczestników). W grze też jest określony czas jej trwania lub
moment zakończenia, jak też ściśle ustalone zasady przebiegu i wyłonienia zwycięzców.
Np.:

●

Plecakowe słówka

●

Opuszczany koc

Gromadę dzielimy na dwie części. Dzieci stają po dwóch stronach zuchówki. Na środku stają przyboczni —
oni trzymają koc w taki sposób, aby grupy się nie widziały. Każda grupa typuje jednego przedstawiciela,
który skrada się do koca. Na hasło przyboczni opu szczają koc, osoby stojące przy kocu muszą wymienić
imię osoby stojącej po drugiej stronie. Która zrobi to pierwsza, ta zabiera osobę do swojej grupy.

●

Przewr

óć-postaw

Szóstki ustawiają się jak do sztafety. Przed nimi w równych odległościach stoją plastikowe butelki lub
kręgle. Pierwsza osoba z szeregu przewraca butelki, następna ustawił je. Można też butelki ustawić
naprzemiennie — jedna stoi, następna leży. Wygrywa szóstka, która najszybciej i precyzyjniej wykona
zadanie.

Ćwiczenie charakteryzuje się współzawodnictwem zucha z samym sobą. Jest to czynnik dopingujący.
Dzisiaj rzuciłem piłkę daleko, jutro rzucę jeszcze dalej. Jeszcze tego nie umiem, ale za dzień, tydzień będę
umiał. Zuch w ćwiczeniu sam stawia sobie wymagani; lub chce sprostać twoim wymaganiom. W grach
dochodzi jeszcze moment współzawodnictwa. Tak więc ćwiczenia wywołują chęć zwycięstwa nad samym
sobą, a gry nad przeciwnikiem. Ćwiczenia również pozwolą poznać, doświadczyć elementów gry.
Te czynniki powodują, że zuch stara się być coraz lepszym, dokładniejszym i odpowiedzialnym za całą
swoją szóstkę, a tym samym i za swoją gromadę.
Np.:

●

„Raz dwa trzy Jacuś patrzy”

●

Podczas w

ędrówki do lasu można przeprowadzić takie ćwiczenia:

1. Mierzenie odległości na oko — z natychmiastowym sprawdzeniem.
2. Rozpoznawanie dalekich przedmiotów: „Czy to samochód stoi pod lasem, czy ja kiś dom?"
3. Poznawanie śladów — rowerów, samochodów, wozów, zwierząt.
4. Rozpoznawanie stron świata, kierunku wiatru.
5. Zbieranie informacji — wnioskowanie: o mieszkańcach, o osobach mijanych w drodze, o
wydarzeniach, jakie zaszły w tym miejscu.

●

Ćwiczenia z liną

Prosiaczek wspaniale wydostał się z domu Sowy. Zuchy też muszą ćwiczyć swoją sprawność, by mogły w
takiej sytuacji pomóc. Mogą wspinać się, przechodzić po linach wchodzić na drabinkę itp. (można
wykorzystać stojące na osiedlach, placach zabaw metalowe konstrukcje służące do tego celu). W zuchówce
zadaniem zuchów może być przejście po linie rozłożonej na podłodze, przejście pod rzędem krzesełek itp.

Zabawy wyróżniają się tym, że są spontaniczne i twórcze. Ich przepisy są mało skomplikowane i nie
wymagają w zasadzie podziału na zespoły. Z tego też powodu nie występuje element rywalizacji oraz
przezwyciężania przeszkód. Zabawa może trwać aż do chwili, gdy bawiący się zaczną odczuwać zmęczenie
lub kiedy po prostu znudzą się. Wielu zabawom może towarzyszyć śpiew, taniec, muzyka, a także dziecięca
wyliczanka i fanty.
Np.:

●

Plastusiu, gdzie jesteś?

●

Czarodziej

Zuchy biegają po sali. Na hasło zamykają oczy i przykucają. Przyboczny przykrywa kocem jedno dziecko.
Po chwili wszyscy otwierają oczy i zgadują, kogo zaczarował czarodziej.

●

Szukanie Male

ństwa

Podczas brykania zgubiło się małe kangurzątko, zapadła również noc. Wszystkim zuchom zasłaniamy oczy.
Zuchy chodzą po łące z wyciągniętą ręką, gdy dotkną kogoś, pytają „Maleństwo?", jeśli natrafią na kogoś
innego, on odpowiada „Nie, nie jestem Maleństwem". Maleństwo jest tak przestraszone, że nic nie mówi.
Jeśli zuch kogoś dotknie i nie otrzyma odpowiedzi na swoje pytanie, ustawia się za tą osobą i kładzie jej ręce
na ramieniu (tworząc węża), idzie dalej za tą osobą i milczy. Być może za Maleństwem będzie już sunął rząd
zuchów, wtedy zuch stara się znaleźć ostatnią osobę w ogonku i dopiero na jej ramieniu kładzie ręce.
Oczywiście przed zabawą, w tajemnicy przed zuchami, ustal z przybocznymi, kto będzie Maleństwem.
Właściwie każdą zabawę czy ćwiczenie można przerobić na grę, odpowiednio modyfikując, dodając lub
rozbudowując reguły. Nie zawsze jest to wskazane — często o celowości współistnienia gier, ćwiczeń i
zabaw przekonujemy się podczas prowadzenia normalnych zbiórek.

Podział gier i ćwiczeń

Przeglądając różne poradniki dotyczące gier i ćwiczeń zuchów spotykamy się z różnymi ich klasyfikacjami.
Ta różnorodność wynika z wielu kryteriów podziału. Wydaje się, że dla rozwoju zucha istotne są trzy rodzaje
gier:

➔

Gry i ćwiczenia orientacyjne — kształtujące i rozwijające zmysły

Dziecko od urodzenia posiada zdolność odbierania wrażeń zmysłowych, ale nie oznacza to, że wszystkie
dzieci widzą, słyszą wszystko jednakowo. Dlatego ważnym zadaniem stojącym przed drużynowym jest
ćwiczenie u zuchów obserwacji i rozróżniania kolorów, wielkości, kształtów, źródeł dźwięków, głosów,
zapachów, pamięci wzrokowej i słuchowej, orientacji ogólnej.

➔

Gry i ćwiczenia ruchowe

Odpowiedzią na potrzebę ruchu są gry i ćwiczenia ruchowe. Jest to bardzo często pomijana w trakcie zbiórek
grupa gier, jednak dla zuchów najbardziej atrakcyjna i potrzebna. Wśród nich możemy wyróżnić: biegi i gry
bieżne, skoki i gry skoczne, rzuty, ćwiczenia i gry siłowe oraz gry i ćwiczenia kopne. Osobną grupą gier, o
której nie można zapomnieć, są gry zespołowe, takie jak: dwa ognie, chińska piłka, klipa. Gry te wymagają
dużego terenu, a żadna zuchówka (harcówka) nie jest odpowiednim miejscem dla tych gier. Połącz ruch ze
świeżym powietrzem — tego zuchom najbardziej potrzeba.

➔

Gry i ćwiczenia umysłowe

Te gry i ćwiczenia są bardzo potrzebne, ale nie przesadzaj z ich stosowaniem, bo to zniechęci zuchy.
Pamiętaj o potrzebie ruchu i odpoczynku także w trakcie tych gier i ćwiczeń.
np.

●

zagadki

●

plątaniny

●

krzyżówka

●

rebusy

●

itd.

Zasady organizowania i przeprowadzania gier i ćwiczeń

1. Zasada rozumienia przepisów. Wszystkie zuchy biorące udział w grze powinny znać i rozumieć
przepisy.
2. Zasada bezwzględnego przestrzegania prawideł gry:

●

liczy się tylko uczciwe zwycięstwo,

●

szanse wszystkich muszą być równe,

●

szlachetnie jest ustępować w sporze,

●

obrażanie się nie przystoi,

●

jeśli walczy grupa, to każdy daje z siebie wszystko,

●

nieelegancko jest naigrywać się z przegranych,

●

trzeba umieć i przegrać, i wygrać.

3. Zasada stopniowania trudności.
4. Zasada równomiernego rozkładu zwycięstw. Tak trzeba dobierać konkurencje, by każdy miał
szansę kiedyś wygrać.
5. Zasada ostrożności w stosowaniu współzawodnictwa. Nie dla zwycięstw bierze się udział w
grach,
ale dla zabawy.
6. Zasada higieny i bezpieczeństwa. Trzeba zawsze dobierać gry do miejsca, w których mają się
odbywać. Każda gra i ćwiczenie muszą zawsze być sprawdzone pod kątem ewentualnych zagrożeń
przy ich przeprowadzaniu. Ilość, trudność, specyfika gier i ćwiczeń zależy od tego, jakie
mamy zuchy.

Pomoce, jakie mogą ci się przydać!

Przyrządy i pomoce do prowadzenia gier, ćwiczeń i zabaw powinny być jak najprostsze i najłatwiejsze do
zdobycia. Wielu z nas ma w domu gumowe piłki, których już dawno nie używa, skakanki lub inne przyrządy.
Warto porozmawiać z kolegami z klasy, być może leżą u nich nie używane i niepotrzebne przedmioty, które
dla ciebie byłyby ogromną pomocą w organizacji gier i ćwiczeń. A może zuchy w swoich domach mają takie
pomoce i mogłyby zasilić nimi skarbiec gromady lub je po prostu wypożyczyć. Dobrze jest mieć kolorowe
chusty, ringo, różnego rodzaju piłeczki i piłki. Niektóre przyrządy i pomoce możesz z zuchami wykonać na
majsterce lub adaptować skarby znalezione w trakcie zuchowych wypraw. Na pewno będą to: zasuszone
liście i owoce różnych roślin, rozmaite patyki, kamyki, kółka wiklinowe, woreczki z piaskiem czy grochem.

Majsterka zuchowa

MAJSTERKA – jest wykonaniem jakiegoś potrzebnego na zbiórce przedmiotu.

Majsterki stosuje się na zbiórkach ponieważ:

●

uczą znajdywania radości w pożytecznym działaniu,

●

wyrabiają zręczność i umiejętności praktyczne,

●

kształtują wyczucie estetyczne,

●

uczą solidności pracy,

●

ćwiczą współdziałanie w zespole,

●

uczą korzystania z narzędzi.

Pamiętaj:

●

Tym, co odróżniają majsterkę od szkolnych zajęć, jest oparcie się na fabule zbiórki oraz fakt, że
zostaje wykorzystana w późniejszej zabawie.

●

Traktuj zuchy indywidualnie i przydzielaj im zadań zgodnie z ich możliwościami.

●

Zacznij od majsterek prostych i stale zwiększaj trudność.

●

Stosuj różne materiały (np. kartonów, plasteliny, pudełek, drewna, darów natury).

●

Zanim rozpoczniesz majsterkować, pozwól się zuchom wyszaleć

●

Jeżeli majsterka trawa dłużej niż 20 min przerwij ją krótką zabawą lub pląsem.

●

Wykorzystuj różne rodzaje majsterek, np. majsterkę minutkę (łatwa i szybka do
wykonania,np. origami), przyrządzanie jedzenia, tworzenie rekwizytów, strojów do dalszej
zabawy czy dekoracji.

●

Pamiętaj, aby podczas pracy zachować zasady bezpieczeństwa (odpowiednie narzędzia),
właściwej organizacji pracy (ewentualny podział na zespoły, właściwa ilość materiałów
itp.).

Z czego majsterkować?

Ze wszystkiego :)

Rodzaje majsterek

Majsterki dzielą się na majsterkę-minutkę oraz majsterki długie.
Minutka to coś, co trwa krótko, choć niekoniecznie minutę (zwykle do 10 minut), służy wykonaniu drobnych
rzeczy potrzebnych na zbiórce (np. kubek wykonany z papieru).
Majsterka długa zajmuje znacznie więcej czasu, niekiedy nawet całą zbiórkę (ale koniecznie z przerwami!),
wymaga większego nakładu pracy zuchów i oczywiście większego przygotowania.
Specyficznym rodzajem majsterki jest majsterka do obrzędowości. Do niej zaliczają się te rzeczy, które
wykonane na początku działalności gromady towarzyszą jej przez cały okres jej istnienia. Są to: totem,
skarbiec, kronika, pieczęć, bank oraz pacholik. Ich wygląd oraz symbolika ściśle są związane z nazwą i
obrzędowością gromady.
Różnorodność majsterek jest ogromna.

Ze względu na użyte materiały możemy wyróżnić:

●

majsterki z papieru — składanki papierowe (czyli popularne origami), czapki, maski, prace
plastyczne itp.,

●

majsterki przyrodnicze — wszystko to, co można stworzyć z darów natury, czyli stworki z
kasztanów i żołędzi, rzeźby i łódki z kory, ikebany, szałasy,

●

majsterki szyte — to, co wymaga igły i nici, włóczki, np. stroje prehistoryczne dla jaskiniowców,
ubranka dla lalek, wyszywane obrazki,

●

kucharzenie — gotowanie, wykonywanie sałatek, potraw z darów lasu,

●

lepienie z plasteliny, modeliny, gliny, masy solnej — figurek, naczyń, obrazków,

●

majsterki z drewna — łuki, kusze, oszczepy,

●

majsterki elektrotechniczne — latarki, dzwonki,

●

majsterki z tworzyw sztucznych — rzeczy wykonane z pustych opakowań po kosmetykach,
artykułach spożywczych,

●

majsterki plastyczne — z wykorzystaniem technik plastycznych, takich jak: rysowanie, malowanie,
wydzieranie, wycinanie, malowanie plasteliną, rysowanie przytapianymi kredkami.

Przykłady majsterek

Instrumenty muzyczne

●

Grzechocząca puszka

●

Brzęczydełko

●

Perkusja

●

Tarka

●

Gumowa harfa.

●

Szklany ksylofon

Majsterka do zuchowego teatru

●

Teatr cieni

●

kukiełki z jarzyn

●

pacynki z falistej tektury

●

szmaciana marionetka

Naktycia głowy

●

czapka np. Policjanta

●

hełm

Prace plastyczne

●

obrazek z masy solnej

●

roztapianka

●

wyszywanie na papierze

●

wydzieranka