Tabela 1. Ważniejsze koenzymy i grupy prostetyczne

Koenzymy i grupy prostetyczne

oksydoreduktaz

NAD

+

oraz NADP

+

amid

kw

as

u

nik

otyno

w

ego

adenina

ryboza

amid kwasu

nikotynowego

kwas

nikotynowy

Witamina PP

(inaczej witamina B

3

, niacyna) - wspólna

nazwa na określenie dwóch związków

Budowa:

- ogólnie można przyjąd, że NAD pełni w żywej komórce rolę akceptora wodoru,
natomiast jego fosforan jest donorem wodoru (pełni rolę reduktora)

Funkcja:

- koenzymy przeszło 200 dehydrogenaz, czyli enzymów odrywających lub
przyłączających atomy wodoru (

działanie obu koenzymów jest analogiczne, w wielu

przemianach enzymatycznych oba koenzymy mogą byd nawzajem wymieniane)

NAD

+

NADH+H

+

jabłczan szczawiooctan

dehydrogenaza

jabłczanowa

FMN oraz FAD

fosforan ryboflawiny, mononukleotyd
flawinowy (FMN)

mononukleotyd flawinowy (FMN)

Budowa:

ryb

it

ol

izoalloksazyna

Oba nukleotydy flawinowe są nierozerwalnie
związane z odpowiednimi białkami
enzymatycznymi, tworząc flawoawoproteidy, będąc
jednocześnie przykładem grup prostetycznych.

Witamina B

2

,

Funkcja:

- FMN i FAD są grupami prostetycznymi dehydrogenaz, przenoszących głównie atomy
wodoru. Ich cechą charakterystyczną jest zdolnośd odrywania atomów wodoru od
dwóch sąsiadujących ze sobą atomów węgla, tworząc podwójne wiązanie:

-CH2-CH2-

→ -CH=CH- np.

bursztynian fumaran

dehydrogenaza

bursztynianowa

- FMN i FAD mogą byd również koenzymami oksydaz: enzymów posiadających
zdolnośd bezpośredniego przenoszenia oderwanych od substratu atomów wodoru
na tlen np. Przykładem takiego enzymu może byd oksydaza aminowa zaw. FAD

- FAD jest również elementem składowym systemu enzymatycznego cytochromu

P450 (hydroksylacja, metabolizm ksenobiotyków i wiele innych r-ji)

Funkcja:

- FMN i FAD są grupami prostetycznymi dehydrogenaz, przenoszących głównie atomy
wodoru. Ich cechą charakterystyczną jest zdolnośd odrywania atomów wodoru od
dwóch sąsiadujących ze sobą atomów węgla, tworząc podwójne wiązanie:

-CH2-CH2-

→ -CH=CH- np.

bursztynian fumaran

dehydrogenaza

bursztynianowa

- FMN i FAD mogą byd również koenzymami oksydaz: enzymów posiadających
zdolnośd bezpośredniego przenoszenia oderwanych od substratu atomów wodoru
na tlen np. Przykładem takiego enzymu może byd oksydaza aminowa zaw. FAD

- FAD jest również elementem składowym systemu enzymatycznego cytochromu

P450 (hydroksylacja, metabolizm ksenobiotyków i wiele innych r-ji)

Ubichinon (koenzym Q)

-

- Łaocych boczny zbudowany jest z jednostek izoprenoidowych. Ich liczba bywa

różna w zależności od źródła pochodzenia ubichinonu. Np. ubichinon z serca świni ma ich
50, a z serca wołu 10, co zapisuje się symbolicznie Q-50 i odpowiednio Q-10. Ilośd
jednostek izoprenoidowych w ubichinonach drobnoustrojowych waha się od 5 do 13.

Budowa:

Funkcja:

-ubichinon w komórkach pełni bardzo ważną rolę, będąc elementem składowym
łaocucha oddechowego

- jako koenzym dehydrogenaz bądź reduktaz spotykany jest rzadko. Jednym z

nielicznych przykładów może byd dehydrogenaza NADH (ubichinonowa ), która

katalizuje reakcję utlenienia NADH

2

do NAD z jednoczesną redukcją ubichinonu

do ubichinolu (hydroubichinonu).

Kwas liponowy

Funkcja:

-uczestniczy w transporcie elektronów, a także w przenoszeniu grup acylowych w
reakcjach α-oksydacji (oksydacyjnej dekarboksylacji α-ketokwasów). Jest elementem
składowym układów wieloenzymatycznych wraz z DPT, CoA, FAD i NAD, np. w
dehydrogenazie pirogronianowej (dekarboksylującej). Łatwo ulega odwracalnemu
utlenieniu i redukcji.