Wirusy – bezkomórkowe formy materii ożywionej

1. Wirusy nie są organizmami żywymi; są to formy bezkomórkowe, zbudowane

przeważnie z jednej cząsteczki kwasu nukleinowego (DNA lub RNA; DNA liniowe
lub koliste, jedno lub dwuniciowe, RNA zawsze liniowe, jedno lub dwuniciowe)
otoczonego płaszczem białkowym = KAPSYD.

2. Cechy wirusów:



wielkość 10 – 400 nm (widoczne w mikroskopie elektronowym);



nie wykazują własnej przemiany materii (bo nie posiadają własnych enzymów);



namnażają się = powielają, tzn. powielają określony wzorzec genetyczny, a ma to
miejsce tylko we wnętrzu żywej, określonej komórki, wykorzystując zawarte w
niej substancje do syntezy własnego kwasu nukleinowego i białka;



mogą krystalizować i powracać do stanu wyjściowego.

3. Formy morfologiczne wirusów:

a) bryłowe:

b) pałeczkowate = spiralne:

c) otoczone dodatkowymi osłonkami (osłonką białkowo-lipidową zawierającą

elementy z błony komórkowej gospodarza, np. wirus HIV, wirus grypy):

d) złożone, zbudowane z wielu podjednostek;

e) bryłowo-spiralne (bakteriofagi atakujące bakterie):

4. Budowa bakteriofaga (bryłowo-spiralna):

5. AIDS

a) Odkrycie:

kapsyd

DNA

kołnierzyk

kanalik

główka

szyjka

ogonek

płytka ogonkowa, zawierająca
białko o charakterze enzymu
rozpuszczające ścianę komórki
bakterii.

włókienka białkowe =
„czułki”, służą do
adsorpcji.

Ok. 1980 r. a Ameryce Północnej i Europie nastąpił wzrost liczby pacjentów
cierpiących na nową chorobę, która była zespołem chorób, infekcji i objawów
prowadzących do zgonu. Objawem było osłabienie / porażenie układu
odpornościowego. Chorobę nazwano AIDS – syndrom nabytego braku odporności
(Acquired Immune Deficiency Syndrome). Pierwsze jej przypadki oficjalnie
zarejestrowano w USA w 1981 r. Podejrzewano, że jej przyczyną jest wirus. W
1983 r. badacze w USA i Francji odkryli go. Naukowcy francuscy nazwali go w
skrócie LAV, a amerykańscy HTLV-III. Wirus otrzymał ostatecznie nazwę HIV –
Human Immunodeficiency Virus (ludzki wirus upośledzenia odporności).

b) Budowa wirusa HIV (jest to retrowirus – dwie cząsteczki RNA):



budowa kulista, 120 – 260 nm;



otoczone otoczką lipidową zawierającą liczne białka;



pod osłonką płaszcz białkowy – kapsyd, kryjący materiał genetyczny (RNA –

dwie nici, są w stożkowym rdzeniu długości 100 nm) i enzymy (odwrotna
transkryptaza i integraza);



dwa typy: HIV-1 i HIV-2.

c) Drogi zakażenia AIDS:



krew (najbardziej prawdopodobne) – narkomania, transfuzja;



sperma, wydzielina z pochwy – stosunek płciowy;



mleko matki;



ciąża i poród;



używanie niesterylnego sprzętu medycznego.

d) Zapobieganie:



unikanie sytuacji – dróg zakażenia;

1 – nić RNA
2 – enzym odwrotna transkryptaza
3 – enzym integraza
4 – enzym proteaza
5 – białko strukturalne otaczające
rdzeń (kapsyd)
6 – białko zaliczane do otoczki
(białkowa osłonka rdzenia –
matriks
7, 8 – białka (glikoproteiny)
9 – struktura lipidowa (lipidowa
osłonka zewnętrzna); wraz z
glikoproteinami 7 i 8 tworzy
właściwą otoczkę wirusa



abstynencja seksualna, wierność w stałym związku, prezerwatywy;



rezygnacja z oddawania krwi, jeśli może się mieć HIV;



badanie pobranej krwi;



sterylny sprzęt podczas zabiegów chirurgicznych.

e) Metody wykrywania:



test ELISA (i Western blot) – badanie na obecność przeciwciał anty-HIV;



antygenowe – na obecność antygenu HIV, jako potwierdzenie testu na

przeciwciała lub określenie, w jakiej fazie jest zakażenie;



hodowla wirusa (z komórek lub płynu tkankowego osoby).

f) Metody leczenia:



nie można całkowicie wyleczyć AIDS, nie ma też szczepionek;



lecząc AIDS, leczy się sam wirus AIDS i choroby z nim związane. Wirus HIV
wnika do wszystkich komórek ciała, więc nie można go całkowicie usunąć, aby
ich nie zniszczyć;



stosuje się najczęściej terapię antyretrowirusową (HAART), polegającą na
hamowaniu namnażania się wirusów (zmniejszanie ich liczby);



osoby chore mogą żyć wiele lat.

g) Przebieg choroby:



etap początkowy:
- od momentu wniknięcia wirusa minęło 3-6 tygodni;
- objawy grypowe: bóle mięśni i stawów, wysoka temperatura, potliwość,
powiększenie węzłów chłonnych, zaczerwienienie, krostki;
- OKIENKO SEROLOGICZNE – czas od momentu zakażenia do wytworzenia
przeciwciał trwa 1-3 miesiące.



etap utajony (nosicielstwo HIV):

trwa od 1 do 14 lat.



AIDS:

- zespół limfadenopatyczny (PGL) – powiększenie węzłów chłonnych;
- zespół wyczerpania – chudnięcie, zmęczenie fizyczne i psychiczne, potliwość,
gorączka, wyczerpująca biegunka;
- pełnoobjawowe AIDS – zaburzenia wielu układów.

Ludzie chorzy na AIDS chorują na zakażenia (infekcje) opurnistyczne:

- pierwotniakowe: toksoplazmoza, pneumocystozowe zapalenie płuc (PCP);

- bakteryjne: gruźlica, kiła;

- wirusowe: opryszczka, półpasiec, wirusowe zapalenie wątroby typu B, cytomegalia;

- grzybicze: kandydozy;

a także na nowotwory: mięsak Kaposiego (opryszczka), rak szyjki macicy, chłoniaki.